Inicjator: Organizator: Współorganizatorzy: Gospodarze: Partnerzy:

Dom Pomocy Społecznej w Płazie

Urząd Miejski w Chrzanowie

Starostwo Powiatowe w Chrzanowie

Miejska Biblioteka Publiczna w Chrzanowie

Zespół Szkół w PłazieParafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Płazie

Sołtys i Rada sołecka w PłazieOchotnicza Straż Pożarna w Płazie

dnidziedzictwa.pl

Na zespół pałacowo-parkowy w Płazie składa się kilka

elementów zabudowy: zlokalizowany w północnej części

założenia wielokrotnie przekształcany pałac, budynki go-

spodarcze (najstarsze powstały w poł. XIX w.), ogrodzenie

z bramami i oczywiście malowniczy park. Prawdopodob-

nie dwór istniał w tym miejscu już w XVI wieku. W XVIII

stuleciu został przebudowany na rezydencję barokową.

W 1898 roku pałac zakupił hrabia Adam Starzeński i aż

do 1945 roku stanowił on siedzibę rodową Starzeńskich.

W latach 1900–1901 pałac przebudowano według pro-

jektu architekta, Zygmunta Hendla. Budowla nabrała

cech neobarokowych, z parterowej zmieniła się w dwu-

kondygnacyjną z mansardowym dachem, facjatami, ka-

skadowymi schodami w częściach bocznych, pośrodku

zaś znajduje się czterokondygnacyjny ryzalit zwieńczo-

ny belwederem. W elewacji północnej znajdują się dwie

wieżyczki. Wnętrze jednej z nich, z oryginalną stolarką,

będzie można zobaczyć podczas Dni Dziedzictwa, podob-

nie jak dawny hol, obecnie podzielony na trzy pomiesz-

czenia, w którym zachowała się dawna posadzka cera-

miczna, fragment barokowego drewnianego stropu oraz,

u drzwi wejściowych, klamki w kształcie smoków. Park

został założony najprawdopodobniej w XVIII wieku jako

kompozycja barokowa, jego pozostałością jest widoczny

wciąż podjazd oraz aleje dojazdowe: jesionowa i klono-

wa. W XIX wieku zmieniono kompozycję ogrodu, zasa-

dzono nowe gatunki roślin, jak np. tulipanowiec ame-

rykański, cis czy modrzew japoński. Warto przyjrzeć się

zabytkowym bramom i murowi, który malowniczo okala

ogród. W 1954 roku pałac został przystosowany do pełnie-

nia funkcji Domu Pomocy Społecznej, którą pełni do dziś.

Tekst: Joanna Nowostawska-Gyalókay, 2013Płaza, mapa katastralna z 1848 r, sygn. KChrz. 256, Archiwum Narodowe w Krakowie

Pałac Starzeńskich w Płazie Szlak Dwory Małopolski25–26 maja 2013

Wejdź na szlak!

ARCHIWUM NARODOWEW KRAKOWIE

Pałac w Płazie; „Architekt” 1905, z. 9

Starzeńscy, po lewej Antoni, po prawej Maria, l. 30. XX w.; CATL Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie, z arch. Zespołu Szkół im. Rodziny Starzeńskich w Płazie

Pracownicy gospodarstwa przy szklarniach, l. 30.–40. XX w.; CATL Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie, z arch. Zespołu Szkół im. Rodziny Starzeńskich w Płazie

Przedstawienie teatralne w Domu Pomocy Społecznej w Płazie. Od lewej w pierwszym rzędzie: Zofia Romanowska, Stanisława Marcela, od lewej w drugim rzędzie: Janina Kurnik, Maria Ładocha, Józefa Wielgus, 1964 ; CATL Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie, ze zbiorów Urszuli Duszy

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Płazie

Materiał ten powstał w ramach

XV MAŁOPOLSKICH DNI DZIEDZICTWA KULTUROWEGO

Wejdź na szlak!

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Płazie stanowi

dobrze zachowany przykład zabytkowego wiejskiego kościoła

murowanego z XVI wieku. Jego budowę rozpoczęto w I połowie

XVI wieku, ukończono w 1576 roku. Inicjatorem budowy kościoła

był Antoni Pleban (1525–1546), ukończył ją Tomasz Żydek z Płazy.

W kościele są trzy zabytkowe ołtarze. Ołtarz główny jest

wczesnobarokowy z rokokowymi uzupełnieniami, wykonany

w 1822 roku z miękkiego drewna. W ołtarzu znajduje się obraz

przedstawiający ukrzyżowanego Pana Jezusa wykonany przez

Bronisława Abramowicza w 1885 roku. Z obu stron ołtarza

umieszczone są drewniane rzeźby przedstawiające św. św.

Apostołów Piotra i Pawła.

Ołtarze boczne: Matki Bożej Pocieszenia oraz Serca Jezusowego

pochodzą z XVIII wieku.

Kościół ma drewnianą barokowo-klasycystyczną ambonę, na

jej szczycie umieszczona jest figura św. Michała Archanioła

trzymającego w ręku wagę.

Na kościele znajduje się sygnaturka o barokowym kształcie;

wewnątrz niej dzwon wykonany w 1850 roku, otrzymany od ks.

Zbigniewa Jormana proboszcza z Myślachowic w 1982 roku.

Przykościelny teren otoczony jest zabytkowym drzewostanem.

Inicjator: Organizator: Współorganizatorzy: Gospodarze: Partnerzy:

Dom Pomocy Społecznej w Płazie

Urząd Miejski w Chrzanowie

Miejska Biblioteka Publiczna w Chrzanowie

Zespół Szkół w PłazieParafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Płazie

Sołtys i Rada sołecka w PłazieOchotnicza Straż Pożarna w Płazie

dnidziedzictwa.pl Starostwo Powiatowe w Chrzanowie

Orszak weselny, 1960 r.; CATL Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie, ze zbiorów Józefy Wielgus

Pogrzeb księdza Wojciecha Krzeptowskiego - administratora parafii w Płazie w latach 1938-1958, 1958 r.;

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Płazie , z arch. Urzędu Miejskiego w Chrzanowie