P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K Amarie- · INDEKS NAZWISK ... Reguła de l'Hospitala...

P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K A

W Y D Z I A Ł E L E K T R Y C Z N Y

INFORMATOR O ZAOCZNYCHINFORMATOR O ZAOCZNYCH

STUDIACH INŻYNIERSKICHSTUDIACH INŻYNIERSKICH

na kierunku

E L E K T R O T E C H N I K A

WARSZAWA, LISTOPAD 2004 R.

Informator opracował:

Zespół ds. Studiów Zaocznych

Komisji ds. Nauczania Rady Wydziału Elektrycznego

Politechniki Warszawskiej

Wydanie II (zaktualizowane) przygotował:

Prof. nzw. dr hab. inż. Józef Paska

Plany i programy studiów zatwierdzone decyzją

Rady Wydziału Elektrycznego

jako obowiązujące od 1.10.1997 r.

2

S P I S T R E Ś C I

1. INFORMACJE WSTĘPNE1. INFORMACJE WSTĘPNE..............................................................................................................................55

2. ZASADY ODBYWANIA STUDIÓW INŻYNIERSKICH2. ZASADY ODBYWANIA STUDIÓW INŻYNIERSKICH

ZAOCZNYCHZAOCZNYCH....................................................................................................................................................................................66

3. PLANY I PROGRAMY PRZEDMIOTÓW WSPÓLNYCH3. PLANY I PROGRAMY PRZEDMIOTÓW WSPÓLNYCH..........883.1. PLANY SEMESTRALNE..................................................................................................83.2. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW..................................................................................... 10

4. PLANY I PROGRAMY PRZEDMIOTÓW 4. PLANY I PROGRAMY PRZEDMIOTÓW

NA SPECJALNOŚCIACHNA SPECJALNOŚCIACH....................................................................................................................................23234.1. SPECJALNOŚĆ ELEKTROENERGETYKA................................................................. 23

4.1.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI.............................................................. 234.1.2. PLANY SEMESTRALNE........................................................................................234.1.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW.............................................................................. 24

4.2. SPECJALNOŚĆ INŻYNIERIA ELEKTROMECHANICZNA...................................... 304.2.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI............................................................. 304.2.2. PLANY SEMESTRALNE.........................................................................................304.2.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW............................................................................... 31

4.3.SPECJALNOŚĆ INŻYNIERIA STEROWANIA............................................................. 424.3.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI............................................................. 424.3.2. PLANY SEMESTRALNE........................................................................................424.3.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW.............................................................................. 43

4.4. SPECJALNOŚĆ INŻYNIERIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH............................484.4.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI............................................................. 484.4.2. PLANY SEMESTRALNE.........................................................................................484.4.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW............................................................................. 49

4.5. SPECJALNOŚĆ MECHATRONIKA I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNEPOJAZDÓW..............................................................................................................................49

4.5.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI............................................................. 494.5.2. PLANY SEMESTRALNE........................................................................................494.5.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW............................................................................. 51

4.6.SPECJALNOŚĆ NAPĘD I ELEKTRONIKA PRZEMYSŁOWA................................. 574.6.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI............................................................. 574.6.2. PLANY SEMESTRALNE........................................................................................574.6.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW............................................................................. 58

4.7. SPECJALNOŚĆ SPRZĘT I OPROGRAMOWANIE SYSTEMÓW POMIAROWYCH............................................................................................. 64

4.7.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI............................................................ 644.7.2. PLANY SEMESTRALNE........................................................................................64

3

4.7.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW............................................................................. 654.8. SPECJALNOŚĆ TECHNIKA ŚWIETLNA...................................................................70

4.8.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI............................................................. 704.8.2. PLANY SEMESTRALNE........................................................................................704.8.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW............................................................................. 71

4.9.SPECJALNOŚĆ TRAKCJA ELEKTRYCZNA............................................................... 754.9.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI............................................................. 754.9.2. PLANY SEMESTRALNE........................................................................................754.9.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW............................................................................. 76

5. SKŁAD OSOBOWY INSTYTUTÓW, KATEDRY 5. SKŁAD OSOBOWY INSTYTUTÓW, KATEDRY

I ZAKŁADÓW WYDZIAŁU ELEKTRYCZNEGOI ZAKŁADÓW WYDZIAŁU ELEKTRYCZNEGO............................................8282

6. INDEKS NAZWISK6. INDEKS NAZWISK....................................................................................................................................................8686

4

1. INFORMACJE WSTĘPNE1. INFORMACJE WSTĘPNE

DZIEKANAT WYDZIAŁU ELEKTRYCZNEGO

00-661 Warszawa, Pl. Politechniki 1, Gmach Główny pok. 130tel. (22) 629 25 31, 660 7208, fax: 625 75 24

Dziekan - prof. dr hab. inż. Roman BARLIK Prodziekan ds. nauki - prof. dr hab. inż. Stanisław WINCENCIAKProdziekan ds. nauczania - dr inż. Paweł FABIJAŃSKIProdziekan ds. studenckich - dr inż. Jan KABATAProdziekan ds. studiów zaocznych - prof. nzw. dr hab. inż. Józef PASKA

INSTYTUTY WYDZIAŁU ELEKTRYCZNEGO

Instytut ElektroenergetykiSekretariat: Gmach Mechaniki, pok. 12, tel. 629 49 85, 660 72 55

00-662 Warszawa, ul. Koszykowa 75

Instytut Elektrotechniki Teoretycznej i Systemów Informacyjno-PomiarowychSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 216, tel. 628 45 68, 660 73 70


Instytut Maszyn ElektrycznychSekretariat: Gmach Główny, pok. 245, tel. 629 98 17, 660 74 35

00-661 Warszawa, Pl. Politechniki 1

Instytut Sterowania i Elektroniki PrzemysłowejSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 322, tel. 628 06 65, 660 76 15


Katedra Wysokich Napięć i Aparatów ElektrycznychSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 115, tel. 625 19 14, 660 73 50


5

2. ZASADY ODBYWANIA STUDIÓW INŻYNIERSKICH2. ZASADY ODBYWANIA STUDIÓW INŻYNIERSKICHZAOCZNYCHZAOCZNYCH

Zaoczne studia inżynierskie na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej sąprzeznaczone dla osób pracujących zawodowo w dziedzinie elektrotechniki. Studia trwają 9semestrów (4,5 roku) i są realizowane w dwóch etapach. Pierwsze 5 semestrów w całości orazczęściowo semestry 6 i 7 są przeznaczone na studia obejmujące przedmioty zawierająceniezbędną dla inżyniera elektryka wiedzę podstawową. W trakcie 5 semestru następuje podziałna specjalności. Studenci mogą wybrać jedną z 9 specjalności:

- elektroenergetyka,

- inżynieria elektromechaniczna,

- inżynieria sterowania,

- inżynieria urządzeń elektrycznych,

- mechatronika i urządzenia elektryczne pojazdów,

- napęd i elektronika przemysłowa,

- sprzęt i oprogramowanie systemów pomiarowych,

- technika świetlna,

- trakcja elektryczna.

Począwszy od semestru 6 studia odbywają się według programów poszczególnychspecjalności. Semestr 9 jest przeznaczony na wykonanie pracy dyplomowej (projektuinżynierskiego).

Plany semestralne przedmiotów wspólnych i ich treści podano w rozdziale 3 informatora,natomiast plany semestralne i treści przedmiotów na specjalnościach podano w rozdziale 4.Poszczególne przedmioty zostały ponumerowane cyfrą rzymską oznaczającą semestr, na którymprzedmiot jest prowadzony oraz cyfrą arabską oznaczającą kolejny numer przedmiotu w danymsemestrze. Przy każdym przedmiocie została podana forma w jakiej przedmiot jest prowadzonyoraz liczba godzin zajęć w semestrze.

Student jest zobowiązany do zaliczenia wszystkich przedmiotów objętych jego planemstudiów. Podstawą zaliczenia przedmiotów są egzaminy (znak E na planach semestralnych) orazinne formy zaliczeń z oceną. Ocenie podlegają wiadomości i umiejętności nabywane przezstudentów podczas zajęć zorganizowanych w formie wykładów - W, ćwiczeń - C, laboratoriów -L , projektowania - P i seminarium dyplomowego.

Po uzyskaniu zaliczeń wszystkich przedmiotów wymaganych programem studiów orazpo uzyskaniu pozytywnej oceny pracy dyplomowej student może przystąpić do egzaminudyplomowego.

Ukończenie studiów następuje z chwilą zdania egzaminu dyplomowego. Absolwentzaocznych studiów inżynierskich otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera elektryka.

Zajęcia dydaktyczne są prowadzone w formie 3-dniowych zjazdów, dwa razy w miesiącuw piątki, soboty i niedziele. W każdym semestrze jest 160 godzin zajęć dydaktycznychrealizowanych podczas 8 zjazdów, po 20 godzin zajęć na każdym zjeździe. Liczba godzin zajęć

6

dydaktycznych podczas całych studiów wynosi 1440, w tym: 984 godziny są przeznaczone nastudia podstawowe wspólne dla wszystkich studentów, 320 godzin na studia specjalnościowe,136 godzin na wykonanie pracy dyplomowej.

7

3. PLANY I PROGRAMY PRZEDMIOTÓW3. PLANY I PROGRAMY PRZEDMIOTÓWWSPÓLNYCHWSPÓLNYCH

3.1. PLANY SEMESTRALNE

Semestr I - 160 godzin

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EI.1 Matematyka 24 32 +I.2 Fizyka 24 24 +I.3 Ekonomia 16I.4 Podstawy informatyki 40

Semestr II - 160 godzin

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EII.1 Matematyka 16 16 +II.2 Fizyka 16 +II.3 Elektrotechnika teoretyczna 16 16 +II.4 Graficzny zapis konstrukcji 8 16 16II.5 Nauka o pracy 16II.6 Język obcy 24

Semestr III - 160 godzin

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EIII.1 Matematyka 16 16 +III.2 Elektrotechnika teoretyczna 24 24 +III.3 Podstawy elektroniki

i energoelektroniki24

III.4 BHP 16III.5 Materiałoznawstwo

elektryczne16

III.6 Język obcy 24

8

Semestr IV - 160 godzin

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EIV.1 Elektrotechnika teoretyczna 16 16 24 +IV.2 Podstawy elektroniki

i energoelektroniki16 16 +

IV.3 Metrologia elektryczna 24IV.4 Technika wysokich napięć 24IV.5 Język obcy 24 +

Semestr V - 160 godzin

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EV.1 Metrologia elektryczna 16 24 +V.2 Podstawy automatyki 32 +V.3 Przemiany energetyczne 24V.4 Maszyny elektryczne 16V.5 Podstawy konstrukcji

elektromechanicznych16

V.6 Podstawy elektroniki i energoelektroniki

16

V.7 Technika wysokich napięć 16

Semestr VI - 128 godzin (32 godziny - przedmioty specjalnościowe)

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.1 Maszyny elektryczne 24 32 +VI.2 Systemy elektroenergetyczne 24 +VI.3 Aparaty elektryczne 24VI.4 Podstawy automatyki 24

Semestr VII - 56 godzin (104 godziny - przedmioty specjalnościowe)

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.1 Napędy przekształtnikowe 16 8VII.2 Systemy elektroenergetyczne 16VII.3 Instalacje elektryczne 16

9

3.2. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW

Semestr I

I.1. MATEMETYKA

Wykład - 24 godziny, ćwiczenia - 32 godziny.Liczby zespolone - działania w zbiorze C. Postać trygonometryczna i wykładnicza

liczby zespolonej. Potęga i pierwiastek liczby zespolonej. Funkcje wymierne. Rozkładfunkcji wymiernych na ułamki proste w R i w C.Rachunek macierzowy. Działania w zbiorze macierzy prostokątnych. Działania na macierzachkwadratowych. Wyznacznik macierzy kwadratowej. Obliczanie wyznaczników. Macierzodwrotna. Rząd macierzy.Układy równań liniowych. Układy równań Cramera - dyskusja rozwiązalności, metodawyznaczników rozwiązywania układów, układy jednorodne. Twierdzenie Capelliego-Kroneckera - rozwiązalność układu (mxn), dyskusja. Metoda macierzowa rozwiązywaniaukładów równań liniowych.Geometria analityczna w R3 - Wektory. Przestrzeń wektorowa - pojęcie, własności. Iloczynskalarny. Iloczyn wektorowy. Iloczyn mieszany - zastosowania. Prosta i płaszczyzna w R3.Wzajemne położenie prostych i płaszczyzn. Odległości i rzuty. Krzywe stożkowe ipowierzchniowe z-go stopnia w R3.Funkcje jednej zmiennej. Funkcja odwrotna. Funkcje cyklometryczne. Granica funkcji.Obliczanie granic. Ciągłość funkcji. Pochodna funkcji - sens geometryczny pochodnej.Podstawowe wzory rachunku różniczkowego. Pochodna funkcji odwrotnej. Pochodna funkcjizłożonej. Funkcje hiperboliczne. Funkcje odwrotne do funkcji hiperbolicznych. Wyrażenianieoznaczone. Reguła de l'Hospitala obliczania granic. Zastosowanie pochodnych do badaniafunkcji - monotoniczność, ekstrema, punkty przegięcia, wklęsłość i wypukłość wykresufunkcji.Ciągi i szeregi liczbowe, granice, suma szeregu, zbieżność. Badanie zbieżności szeregówliczbowych. Szeregi potęgowe - zbieżność, obszar zbieżności. Szereg Taylora i Maclaurin'a.Rachunek całkowy - całka nieoznaczona - podstawowe wzory rachunku całkowego.Całkowanie przez podstawienie i przez części. Całka funkcji wymiernej. Całka funkcjitrygonometrycznych. Całkowanie funkcji niewymiernych. Całka oznaczona. Zastosowaniageometryczne i fizyczne całki oznaczonej. Całka niewłaściwa - zbieżność całki niewłaściwej.Kryterium całkowe Cauchy'ego zbieżności szeregów.

I.2. FIZYKA

Wykład - 24 godziny, ćwiczenia - 24 godziny.Podstawowe pojęcia kinematyki i dynamiki. Oddziaływania fundamentalne. Zasady

zachowania i ich związek z prawami symetrii. Pole grawitacyjne. Natężenie i potencjał. Pracaw polu grawitacyjnym.Drgania harmoniczne, drgania tłumione, drgania wymuszone. Układ mechaniczny ielektryczny. Zjawiska falowe.Szczególna teoria względności, czasoprzestrzeń, kinematyka i dynamika relatywistyczna.Termodynamika, I i II zasada, entropia, praca silników cieplnych. Kinetyczna teoria gazów.Statystyczny opis entropii. Rozkład Boltzmana.

10

I.3. EKONOMIA

Wykład - 16 godzin.Przedmiot ekonomii; kategorie prawne i mechanizmy ekonomiczne. Powstanie, etapy

rozwoju i charakterystyka gospodarki rynkowej. Pieniądz w gospodarce; podstawowekategorie i prawa obiegu pieniężnego.Podstawowe kategorie i prawa rynku; struktura rynku, podaż, popyt i cena rynkowa; prawomaksymalizacji zysku. Reprodukcja kapitału indywidualnego; czynniki procesu produkcji.Reprodukcja kapitału w skali makro; rozwój społeczno-gospodarczy i koncepcja ekorozwoju.Podstawy rachunku ekonomicznego; zasada gospodarczości, pojęcie efektywności, czas wrachunku ekonomicznym.Interwencjonizm państwowy, jego zakres i podstawowe cele realizowane w gospodarcerynkowej.

I.4. PODSTAWY INFORMATYKI

Laboratorium - 40 godzin.• Podstawowe informacje z zakresu budowy systemu komputerowego, informacje na temat

systemów operacyjnych komputerów (DOS, WINDOWS, NOVELL).• Podstawowe informacje na temat funkcjonowania i wykorzystania sieci lokalnych i

rozległych, w tym obsługa Internetu w zakresie usług podstawowych (www, e-mail, grupydyskusyjne).

• Omówienie edytora tekstu i arkusza kalkulacyjnego pod kątem wykorzystania ich wtrakcie studiów.

• Nauka programowania w języku wysokiego poziomu na przykładzie języka Pascal,deklaracje i typy obiektów w Pascalu, instrukcje przypisania, warunkowe, wyboru,powtarzające, praca w trybie graficznym, procedury i funkcje, metody uruchamianiaprogramów i wyszukiwanie błędów w środowisku Pascal.

Semestr II

II.1. MATEMATYKA

Wykład - 16 godzin, ćwiczenia - 16 godzin.Funkcje wielu zmiennych. Pochodna cząstkowa. Pochodna funkcji złożonej.

Różniczka funkcji dwóch zmiennych. Ekstrema lokalne funkcji dwóch zmiennych.Całka wielokrotna. Całka podwójna. Współrzędne biegunowe. Całka podwójna wewspółrzędnych biegunowych. Jacobian. Sens geometryczny całki podwójnej. Całka potrójna.Zamiana zmiennych w całce potrójnej - współrzędne walcowe, współrzędne sferyczne.Zastosowania całki potrójnej. Elementy teorii pola - pole skalarne i pole wektorowe -gradient, dywergencja, rotacja - pole potencjalne. Całka krzywoliniowa - I-go rodzaju w poluskalarnym. Całka krzywoliniowa skierowana. Praca w polu wektorowym. Całka skierowana wpolu potencjalnym. Całka powierzchniowa w polu skalarnym i w polu wektorowym.Obliczanie i zastosowania. Strumień wektora pola. Twierdzenie Green'a, Gaussa,Ostrogradzkiego, Stoksa. Równania różniczkowe I-go rzędu - całka ogólna i całka szczególna równaniaróżniczkowego. Zagadnienie Cauchy'ego - warunki początkowe. Równania różniczkowe I-gorzędu o zmiennych rozdzielonych. Równania różniczkowe liniowe niejednorodne I-go rzędu.Metoda uzmienniania stałej. Równania Bernoulli'ego. Równania różniczkowe II-go rzędu o

11

stałych współczynnikach. Metoda przewidywania CSRNJ. Równania różniczkowe Eulera -metoda uzmienniania stałej. Wronskian. Układy równań różniczkowych.Funkcje zmiennej zespolonej - pojęcie funkcji zmiennej zespolonej - granice, ciągłość,pochodna. Funkcje ez, sinz, cosz, lnz. Obliczanie pochodnych funkcji f(z). Holomorficznośćfunkcji zmiennej zespolonej. Twierdzenie Cauchego-Riemmana o funkcjachholomorficznych. Całka funkcji zmiennej zespolonej. Twierdzenie całkowe Cauchy'ego.Pojęcie resf(z). Obliczanie całek funkcji zespolonej za pomocą resf(z).

II.2. FIZYKA

Wykład - 16 godzin.Elementy mechaniki kwantowej. Podstawowe postulaty. Zasada nieoznaczoności

Heisenberga. Bozony - fermiony. Promieniowanie ciała doskonale czarnego, nadciekłość,rozpraszanie na krysztale spinowym, fundamentalne doświadczenie mechaniki kwantowej.Równanie falowe Schrodingera, liczby kwantowe, efekt tunelowy, mikroskop tunelowy.Modele atomu, poziomy energetyczne. Przewodnictwo w metalach - opis klasyczny ikwantowy. Dielektryki. Ferroelektryki. Półprzewodniki, model pasmowy. Przewodnictwosamoistne i domieszkowe (nośniki prądu, ruchliwość, koncentracja). Złącze p-n.Materia w polu magnetycznym: diamagnetyki, paramagnetyki, ferromagnetyki.Nadprzewodniki, złącze Josephsona, nadprzewodnictwo wysokotemperaturowe. Lasery,światłowody. Elementy fizyki jądrowej: defekt masy, energia wiązania jądra. Energetykajądrowa. Próby kontrolowanej reakcji termojądrowej.

II.3. ELEKTROTECHNIKA TEORETYCZNA

Wykład - 16 godzin, ćwiczenia - 16 godzin.Sygnały elektryczne: sygnał wykładniczy, sygnał sinusoidalny, parametry sygnału

sinusoidalnego. Podstawowe prawa obwodów elektrycznych. Elementy obwodówelektrycznych: elementy pasywne R,L,C, źródło napięcia idealne i rzeczywiste, źródło prąduidealne i rzeczywiste, źródła sterowane, połączenia szeregowe, równoległe i mieszaneelementów obwodu. Rezonanse w obwodach elektrycznych: rezonans szeregowy, rezonansrównoległy, rezonans mieszany. Sprzężenia magnetyczne: połączenia szeregowe i równoległecewek sprzężonych, eliminacja sprzężeń, zasada działania transformatora powietrznego(równania, wykres). Moce w obwodach elektrycznych: moc chwilowa dla elementów R, L,RL i RC, mocy czynna, bierna i pozorna, pomiary mocy. Metody obliczania obwodówrozgałęzionych: metoda klasyczna praw Kirchhoffa, metoda superpozycji, metoda prądówoczkowych, metoda potencjałów węzłowych, metoda Thevenina i Nortona, metodatransfiguracji trójkąt / gwiazda, twierdzenia o kompensacji źródeł.

II.4. GRAFICZNY ZAPIS KONSTRUKCJI

Wykład - 8 godzin. Rzutowanie równoległe i środkowe. Niezmienniki rzutu równoległego. Rzut

aksonometryczny. Układy aksonometryczne. Rzuty prostokątne Monge'a. Rzuty punktu,prostej i płaszczyzny. Klasyfikacja prostych i płaszczyzn. Przynależność elementów wrzutach Monge'a. Równoległość i prostopadłość prostych i płaszczyzn. Zmiana układuodniesienia-transformacja. Budowa i przekroje wielościanów. Punkty przebicia wielościanówprostą. Przekroje wielościanów. Linie przenikania figur płaskich. Zasady rzutowania w Graficznymi komputerowym zapisie konstrukcji. Europejski i amerykański układ rzutów. Normalizacjaw GZK. Rodzaje i zastosowanie linii rysunkowych. Formaty arkuszy, podziałki. Przekroje,

12

kłady, widoki i przekroje cząstkowe. Zasady wymiarowania. Uproszczenia rysunkowe:połączenia gwintowe, spawane, lutowane i zgrzewane. Rysunki wykonawcze i złożeniowe.Zasady rysowania schematów elektrycznych.

Laboratorium - 16 godzin.• Opanowanie podstawowych zasad programu użytkowego grafiki komputerowej Auto CAD• Wykonanie rysunków komputerowych części urządzeń elektrycznych o różnym stopniu

trudności.

Projektowanie - 16 godzin.W ramach ćwiczeń projektowych przewiduje się wykonanie rysunków

wykonawczych wybranych modeli części maszyn i urządzeń elektrycznych oraz rysunkuzłożeniowego mechanizmów. Projekty rysunków dotyczą modeli o różnych stopniachzłożoności. Ćwiczenia projektowe obejmować będą zagadnienia doskonalenia i pogłębianiawiedzy zdobytej na wykładach w szczególności zagadnień przekrojów wielościanów, liniiprzenikania figur płaskich i wielościanów.

II.5. NAUKA O PRACY

Wykład - 16 godzin.S o c j o l o g i a: Zmienne osobowościowe i ich znaczenie w procesie kierowania (potrzeby imotywacje jednostki). Kierowanie: style kierowania, motywowanie pracowników. Ocenianieoraz nagradzanie i karanie pracowników jako czynniki motywacyjne. Konfliktyinterpersonalne i społeczne w zakładzie pracy. Style rozwiązywania konfliktów.E r g o n o m i a: Ergonomia jej cele i kierunki. Analiza układu człowiek-system techniczny-środowisko. Psychofizyczne właściwości człowieka, a jego zdolność do pracy. Rolaczłowieka w procesie powstawania wypadków. Ocena obciążeń wysiłkowych, fizycznych ipsychicznych. Ergonomiczne zasady projektowania stanowisk pracy oraz elementówsygnalizacyjnych i sterowniczych urządzeń technicznych.Zasady kształtowania bezpiecznych warunków środowiska fizyko-chemicznego pracy.

Semestr III

III.1. MATEMATYKA

Wykład - 16 godzin, ćwiczenia - 16 godzin.Szeregi Fouriera. Szeregi trygonometryczne. Rozwinięcie funkcji w szereg Fouriera.

Warunki Dirichleta. Rozwinięcie w szereg sinusów i cosinusów. Przedłużenie parzyste inieparzyste funkcji. Szeregi zespolone - szereg Laurent'a. Część główna i część regularnarozwinięcia. resf(z). Obliczanie resf(z) w przypadku biegunów jednokrotnych i wielokrotnychfunkcji f(z).Przekształcenie Fouriera - widmo fazy, widma amplitudy. Przekształcenie Laplace'a, funkcjaoryginału przekształcenia Laplace'a. Wyznaczanie transformat na podstawie definicji.Podstawowe wzory do obliczania transformat. Własności transformaty - liniowość,przesunięcie w argumencie, podobieństwo. Obliczanie transformat funkcji na podstawiewzorów. Splot funkcji. Twierdzenie Borela. Transformata pochodnej funkcji oryginału.Transformata odwrotna - obliczanie transformaty odwrotnej za pomocą res funkcji, zapomocą rozkładu na ułamki proste. Zastosowanie rachunku operatorowego do rozwiązywaniarównań różniczkowych liniowych o stałych współczynnikach

13

Równania różniczkowe cząstkowe, rozwiązanie ogólne, rozwiązanie szczególne, warunkibrzegowe. Równania podstawowe i ich rozwiązania. Równania różniczkowe cząstkoweliniowe jednorodne I-go rzędu - równanie charakterystyk. Zagadnienie Cauchy'ego,powierzchnie całkowe. Równania różniczkowe cząstkowe liniowe jednorodne II-go rzędu.Sprowadzanie równań typu hiperbolicznego, parabolicznego i eliptycznego do postacikanonicznej. Równanie struny - metoda a'Alahberta, Fouriera rozwiązywania równania struny.Równanie przewodnictwa. Równanie Laplace'a.

III.2. ELEKTROTECHNIKA TEORETYCZNA

Wykład - 24 godziny, ćwiczenia - 24 godziny.Obwody trójfazowe: źródło symetryczne 3-fazowe, odbiornik skojarzony w gwiazdę,

odbiornik skojarzony w trójkąt, obliczanie obwodów 3-fazowych symetrycznych, obliczanieobwodów 3-fazowych niesymetrycznych. Moc w obwodach 3-fazowych: obliczanie mocy wobwodach symetrycznych, obliczanie mocy w obwodach niesymetrycznych, analiza układupomiarowego z dwoma watomierzami, analiza pomiaru mocy biernej jednym watomierzem.Składowe symetryczne. Obwody z wymuszeniem odkształconym: rozkład w szereg Fourierasygnału elektrycznego, odkształconego, okresowego (rodzaje sygnałów i warunki rozkładu),impedancje elementów dla wyższych harmonicznych; napięcia, prądy i moce w obwodzie,obwody 3-fazowe przy wymuszeniach odkształconych. Stany nieustalone w obwodachelektrycznych: warunki początkowe i prawa komutacji, metoda klasyczna dla obwodów RL iRC, włączenie napięcia stałego do obwodu RLC i zwarcie obwodu RLC (przypadekoscylacyjny , aperiodyczny krytyczny i aperiodyczny), stany nieustalone w obwodachrozgałęzionych, metoda operatorowa (przekształcenie Laplace’a proste i odwrotne), prawoOhma z warunkami początkowymi niezerowymi dla obwodu RLC i GLC, metoda residuów iwzory Heaviside’a. Czwórniki: równania łańcuchowe, impedancyjne i admitancyjne,parametry łańcuchowe podstawowych układów czwórników, połączenia czwórników,impedancja charakterystyczna i przekładnia czwórnika, czwórniki aktywne, podstawoweukłady filtrów pasywnych. Transmitancja operatorowa: metoda schematów blokowych.Obwody nieliniowe rezystancyjne: rezystancja statyczna i dynamiczna, opisy elementównieliniowych (analityczny i graficzny), analiza obwodów rezystancyjnych - metodacharakterystyk. Obwody z prostownikami: prostowanie 1 połówkowe (filtry doprostowników), prostowanie 2 połówkowe, prostowanie 3-fazowe i wielofazowe, powielaczenapięcia.

III.3. PODSTAWY ELEKTRONIKI I ENERGOELEKTRONIKI

Wykład - 24 godziny.Budowa, działanie i parametry elementów bezstykowych (termistor, warystor,

gausotron), elementów jednozłączowych (diody) oraz elementów wielozłączowych(tranzystory i tyrystory). Porównanie budowy i parametrów elementów przełączających dużejmocy z elementami sygnałowymi. Podstawy teorii sprzężenia zwrotnego. Wzmacniaczetranzystorowe. Podstawy techniki analogowej (wzmacniacze prądu stałego, wzmacniacze operacyjne).Zastosowanie wzmacniaczy operacyjnych w układach analogowych.Podstawy techniki cyfrowej.

14

III.4. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

Wykład - 16 godzin.Podstawowe przepisy w zakresie BHP. Obowiązki Zakładu Pracy. Obowiązki

pracowników. Nadzór nad warunkami BHP. Organizacja pracy przy urządzeniachelektrycznych. Polecenia wykonania pracy. Kwalifikacje i obowiązki pracowników.Przygotowanie miejsca pracy. Wykonanie i zakończenie pracy. Bezpieczeństwo pracy przyobsłudze, konserwacji, naprawach, remontach i budowie urządzeń elektrycznych. Sprzętochronny. Narzędzia pracy. Sprzęt przeciwpożarowy. Działanie prądu na organizm człowieka.Ochrona przeciwporażeniowa. Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem elektrycznym.Uwalnianie porażonych. Sztuczne oddychanie.

III.5. MATERIAŁOZNAWSTWO ELEKTRYCZNE

Wykład - 16 godzin.Struktura i właściwości ciał stałych. Materiały przewodowe i ich stopy. Materiały

oporowe. Materiały stykowe. Materiały specjalne. Materiały termoelektryczne. Spoiwa i luty.Termobimetale. Kriotechnika. Kriorezystywność i nadprzewodnictwo. Materiałynadprzewodzące w elektrotechnice. Struktura, technologia i konduktywnośćpółprzewodników. Dyfuzja nośników. Zastosowania materiałów półprzewodzących.Materiały dia-, para- i ferromagnetyczne. Magnetostatyka. Antyferromagnetyzm iferromagnetyzm. Krzywe magnesowania. Przenikalność i stratność magnetyczna. Materiałymagnetyczne miękkie i twarde. Magnetodielektryki. Ferryty. Polaryzacja dielektryków.Przenikalność elektryczna. Rezystywność skrośna i powierzchniowa. Stratność dielektryczna.Wytrzymałość elektryczna. Trwałość materiałów izolacyjnych. Dielektryki gazowe, ciekłe istałe. Dielektryki organiczne i nieorganiczne. Dielektryki o specjalnych własnościach.

Semestr IV

IV.1. ELEKTROTECHNIKA TEORETYCZNA

Wykład - 16 godzin, ćwiczenia - 16 godzin.Obwody magnetyczne: analogie między obwodami elektrycznymi i magnetycznymi,

schematy zastępcze elektryczne, podstawowe prawa dla obwodów magnetycznych,charakterystyki magnesowania, analiza układów do wyznaczania charakterystykmagnesowania, obwody magnetyczne rozgałęzione, obliczanie obwodów magnetycznychmetodą charakterystyk, obliczanie obwodów magnetycznych metodą iteracyjną. Obwodynieliniowe prądu przemiennego: cewka z rdzeniem ferromagnetycznym, przebiegi prądu inapięcia w dławiku, wyższe harmoniczne w przebiegu prądu i napięcia w dławikunasyconym, pomiar charakterystyki magnesowania prądem przemiennym, ferrorezonansnapięć i prądów, stabilizator napięcia przemiennego szeregowy, stabilizator napięciaprzemiennego równoległy, mnożniki częstotliwości (3x, 9x, 3-fazowe i 1-fazowe), szczelinyw rdzeniach ferromagnetycznych (dławik, transformator, stycznik), zasada działania dławikaw obwodach lamp fluorescencyjnych i wyładowczych, układ do obserwacji pętli histerezy,transformator z rdzeniem ferromagnetycznym. Pole magnetyczne od przewodów z prądem:podstawowe prawa pola magnetycznego, pole magnetyczne od przewodu cienkiego, polemagnetyczne od przewodów o określonych wymiarach (taśma, szyna), pole magnetyczne odprzewodu rurowego, złożone układy pola magnetycznego (3-fazowe). Siły w polumagnetycznym: siły między dwoma przewodami z prądem, siły w układach 3-fazowych.Układy kondensatorów: różne typy kondensatorów (ładunek, energia, moc), układy

15

kondensatorów (przełączanie kondensatorów). Pole elektromagnetyczne zmienne w czasie:podstawowe prawa, równania i zależności.

Laboratorium - 24 godziny.Badanie obwodów jednofazowych szeregowych, równoległych, mieszanych i ze

sprzężeniami magnetycznymi. Badanie obwodów trójfazowych gwiazda/trójkąt. Badanieobwodów szeregowych i równoległych w stanie rezonansu. Badanie stanów nieustalonychprzy wymuszeniu stałym (obwód RC, RL, RLC). Badanie obwodów z prostownikami ifiltrami LC. Badanie czwórników pasywnych i aktywnych. Badanie elementów i układów zrdzeniami ferromagnetycznymi (dławik, pomiar B = f(H), układ do obserwacji pętli histerezy,potrajacz częstotliwości). Badanie obwodów ferrorezonansowych (obwód szeregowy R, Ψ, C,stabilizator napięcia przemiennego).

IV.2. PODSTAWY ELEKTRONIKI I ENERGOELEKTRONIKI

Wykład - 16 godzin.Zasilacze elektroniczne prądu stałego (prostowniki, filtry). Stabilizatory prądu stałego

o działaniu ciągłym i impulsowym. Generatory drgań sinusoidalnych. Wzmacniacze mocy. Układy przełączające i impulsowe (astabilne, monostabilne, bistabilne).Podstawy energoelektroniki (prostownik trójfazowy, łącznik prądu stałego, falownik)..Laboratorium - 16 godzin.1. Praktyczne zapoznanie się z działaniem podstawowych elementów i układów

elektronicznych.2. Badania symulacyjne układów elektronicznych i energoelektronicznych przy

wykorzystaniu pakietu symulacyjnego PSPICE.

IV.3. METROLOGIA ELEKTRYCZNA

Wykład - 24 godziny.Obiekt fizyczny, wielkość fizyczna, rodzaje wielkości, proces pomiarowy, metody

pomiarowe. Podstawy rachunku błędów - przykłady obliczeń. Właściwości i parametrystatyczne oraz dynamiczne przyrządów i przetworników pomiarowych. Zasady doborunarzędzi w procesie pomiarowym. Wzorce i źródła sygnałów wzorcowych. Miernikianalogowe - amperomierze, woltomierze, omomierze, częstościomierze, fazomierze,watomierze, waromierze. Multimetry analogowe. Przetworniki wielkości elektrycznych:dzielniki napięcia, przekładniki prądu przemiennego, transduktory, wzmacniacze pomiarowe,przetworniki U/I i I/U, przetworniki standaryzujące, przetworniki prostownikowe,termoelektryczne i mnożące, mierniki RMS i TRMS, przetworniki c/c, c/a i a/c. Przyrządyrejestrujące - rejestratory XY/t, oscyloskopy analogowe, próbkujące i cyfrowe.

IV.4. TECHNIKA WYSOKICH NAPIĘĆ

Wykład - 24 godziny.Dielektryki i ich własności. Naprężenia elektryczne. Techniczne układy izolacyjne.

Podstawy wyładowań iskrowych w gazach. Wytrzymałość statyczna i udarowa układów zdielektrykiem gazowym. Ulot. Wytrzymałość układów gazowo-ciśnieniowych, układów zdielektrykiem ciekłym i stałym oraz układów złożonych. Wyładowania powierzchniowe.Ogólna charakterystyka przepięć, fale przepięciowe w liniach i uzwojeniach. Wyładowaniapiorunowe i przepięcia atmosferyczne. Przepięcia wewnętrzne w układachelektroenergetycznych. Ochrona przepięciowa i odgromowa. Koordynacja izolacji. Zasady

16

ochrony przepięciowej i odgromowej linii, stacji i budowli oraz eliminacja zakłóceń izagrożeń napięciowych. Urządzenia probiercze, aparatura pomiarowa i rejestracyjna.Pomiary: wysokich napięć stałych, przemiennych i udarowych, prądów udarowych, stratdielektrycznych i wyładowań niezupełnych. Pomiary natężenia pola elektrycznego wurządzeniach elektroenergetycznych.

Semestr V

V.1. METROLOGIA ELEKTRYCZNA

Wykład - 16 godzin.Cyfrowe przyrządy pomiarowe : częstościomierze i czasomierze, fazomierze,

woltomierze napięć stałych i przemiennych, omomierze, multimetry. Mikroprocesorowewoltomierze cyfrowe. Liczniki energii elektrycznej - elektromechaniczne i elektroniczne.Mostki pomiarowe. Kompensatory. Systemy pomiarowe - organizacja, struktura, podstawowebloki funkcjonalne. Pomiary parametrów sieci energetycznej - mierniki mikroprocesorowe.Pomiary wybranych wielkości nieelektrycznych.

Laboratorium - 24 godziny.• Pomiary rezystancji - mostek Wheatstone’a, mostek Thomsona. • Pomiary indukcyjności i pojemności. • Pomiary mocy czynnej i biernej w obwodach trójfazowych.• Multimetry cyfrowe. • Oscyloskopy analogowe i cyfrowe. • Dokładne pomiary napięcia, prądu i rezystancji w obwodach prądu stałego. • Sprawdzanie przekładników prądowych. • Przyrządy wirtualne.

V.2. PODSTAWY AUTOMATYKI

Wykład - 32 godziny.Klasyfikacja układów regulacji. Metody opisu własności liniowych elementów

automatycznej regulacji. Transmitancja operatorowa, widmowa, charakterystykaamplitudowo-fazowa, charakterystyki logarytmiczne, opis w przestrzeni stanu.Przekształcanie schematów blokowych. Transmitancja układu zamkniętego, uchybowa.Stabilność liniowych układów automatycznej regulacji. Kryteria stabilności. Jakość układówautomatycznej regulacji. Korekcja układów automatycznej regulacji. Regulatory. Układynieliniowe. Metody badania układów nieliniowych, funkcja opisująca, portrety fazowe.Metody Lapunowa badania stabilności nieliniowych układów automatycznej regulacji.Kryterium stabilności Popowa i Kudrewicza. Wstęp do układów impulsowych. Dyskretyzacjasygnału ciągłego. Widmo sygnału impulsowego. Twierdzenie Shannona-Kotielnikowa.Przekształcenie Z. Transmitancja impulsowa układu. Odzyskiwanie sygnału ciągłego zsygnału impulsowego. Ekstrapolatory. Stabilność liniowych układów impulsowych. Kryteriastabilności dla układów impulsowych.

17

V.3. PRZEMIANY ENERGETYCZNE

Wykład - 24 godziny.Wiadomości ogólne: nośniki energii, bilanse, sprawność i efektywność przemian,

zasoby i zapotrzebowanie na energię. Para wodna: rodzaje, przemiany, wykresy i obiegitermodynamiczne. Spalanie: zapotrzebowanie powietrza, temperatura, wartość opałowapaliwa. Zasada działania kotła parowego: budowa, rodzaje i bilans. Zasada działania turbinyparowej: budowa, rodzaje, moc i sprawność. Elektrownie kondensacyjne: schemat realizacjiobiegu termodynamicznego, sprawność ogólna i sposoby jej poprawiania. Elektrociepłownie:skojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej, zasadnicze rodzaje elektrociepłowni,sprawność. Elektrownie gazowe i gazowo-parowe, obiegi i sprawność. Elektrownie jądrowe:zasada działania i budowa reaktora, układy cieplne elektrowni jądrowych. Odnawialne źródłaenergii, elektrownie wodne, wiatrowe, geotermalne i biogazy.

V.4. MASZYNY ELEKTRYCZNE

Wykład - 16 godzin.Wiadomości ogólne o maszynach elektrycznych. Materiały magnetyczne. Przewody

nawojowe. Klasy izolacji. Rodzaje pracy. Rodzaje budowy. Stopnie ochrony.Transformatory jednofazowe i trójfazowe. Zasada działania. Budowa. Stan jałowy, stanzwarcia, obciążenie transformatora - podstawowe pojęcia, charakterystyki. Straty mocy isprawność. Praca równoległa. Regulacja napięcia w transformatorze. Pola magnetyczne wmaszynach elektrycznych: stałe oscylacyjne i wirujące. Uzwojenia trójfazowe. Silnikiindukcyjne trójfazowe. Zasada działania. Budowa. Rodzaje silników indukcyjnych, ichwłaściwości. Moment obrotowy. Jego zależność od poślizgu, napięcia zasilającego irezystancji w wirniku. Rozruch silników indukcyjnych. Regulacja prędkości obrotowej. Stratymocy i sprawność.

V.5. PODSTAWY KONSTRUKCJI ELEKTROMECHANICZNYCH

Wykład - 16 godzin.Zadania i rola konstruktora. Metodyka projektowania i konstruowania. Zasady

konstruowania elementów maszyn. Zagadnienia normalizacji, unifikacji i typizacji.Dokładność części maszyn. Materiały konstrukcyjne. Zasady kształtowania elementówmaszyn. Połączenia rozłączne i nierozłączne. Sprężyny i elementy sprężyste. Termobimetale.Elementy napędów o ruchu obrotowym. Łożyska. Przekładnie zębate. Mechanizmynapędowe.

V.6. PODSTAWY ELEKTRONIKI I ENERGOELEKTRONIKI

Laboratorium - 16 godzin.• Układy przerzutnikowe.• Generatory sinusoidalne.• Sterowniki prądu przemiennego.• Przekształtniki DC/DC.• Układy prostownicze.• Układy falownikowe.

18

V.7. TECHNIKA WYSOKICH NAPIĘĆ

Laboratorium - 16 godzin.• Wyładowania elektryczne w powietrzu przy napięciu przemiennym 50 Hz.• Wyładowania elektryczne w powietrzu przy napięciu stałym.• Wyładowania elektryczne w powietrzu przy napięciach udarowych.• Wyładowania ślizgowe.• Wyładowania w powietrzu przy niskim i wysokim ciśnieniu.• Zjawisko ulotu w liniach.• Pomiary współczynnika stratności dielektrycznej.• Rozkłady napięć na łańcuchach izolatorów oraz izolatorach długopniowych.• Przebiegi falowe w liniach długich.• Badanie uziemień na modelach.

Semestr VI

VI.1. MASZYNY ELEKTRYCZNE

Wykład - 24 godziny.Silniki indukcyjne jednofazowe. Silniki liniowe. Zastosowania silników indukcyjnych

różnych mocy. Maszyny synchroniczne. Zasada działania. Budowa. Oddziaływanie twornika,schemat zastępczy, wykresy wektorowe. Straty mocy, sprawność. Proces synchronizacji.Współpraca z siecią sztywną. Silniki synchroniczne, ich rozruch, właściwości i zastosowania.Maszyny elektryczne prądu stałego. Budowa. Zasada działania prądnic i silników. Uzwojeniatworników. Napięcie indukowane. Moment obrotowy. Oddziaływanie twornika. Straty mocy isprawność. Prądnice prądu stałego, rodzaje i charakterystyki. Silniki prądu stałego, rodzaje,charakterystyki, rozruch, regulacja prędkości obrotowej.Maszyny prądu stałego z magnesami trwałymi i ich zastosowania.Jednofazowe szeregowe silniki komutatorowe prądu przemiennego. Budowa, działanie,właściwości, zastosowania. Silniki krokowe. Nagrzewanie i chłodzenie maszynelektrycznych. Znaczenie prób nagrzewania.

Laboratorium - 32 godziny.• Zapoznanie studentów z przepisami porządkowymi i BHP. • Badanie maszyny synchronicznej: praca prądnicowa w zakresie charakterystyk biegu

jałowego, zwarcia i eksploatacyjnych, praca silnikowa - rozruch, obciążenie, krzywe “V”.• Badanie silnika indukcyjnego pierścieniowego. Stan jałowy, zwarcie, momenty

rozruchowe, obciążenie.• Badanie transformatora trójfazowego. Pomiary przekładni, charakterystyk stanu jałowego,

zwarcia i obciążenia - praca równoległa transformatorów.• Badanie maszyn prądu stałego; silnik bocznikowy i bocznikowo-szeregowy, momenty

rozruchowe, regulacja prędkości, obciążenie, straty i sprawność; silnik szeregowy,momenty rozruchowe, regulacja prędkości; prądnice: obcowzbudna, samowzbudna,bocznikowa, bocznikowo-szeregowa, samowzbudzenie, charakterystyki eksploatacyjne;badanie pól magnetycznych w maszynach prądu stałego.

• Badanie silnika szeregowego komutatorowego jednofazowego prądu przemiennego. Biegjałowy, obciążenie, regulacja prędkości obrotowej.

19

• Badanie jednofazowego silnika indukcyjnego z fazą pomocniczą. Pomiary momentówrozruchowych, charakterystyk biegu jałowego i obciążeniowych.

VI.2. SYSTEMY ELEKTROENERGETYCZNE

Wykład - 24 godziny.Ogólne wiadomości o systemie elektroenergetycznym. Wpływ elektroenergetyki na

środowisko naturalne. Charakterystyka procesu wytwarzania, przesyłu i rozdziału energiielektrycznej. Struktura systemu elektroenergetycznego. Podstawowe elementy systemuelektroenergetycznego i ich parametry. Schematy zastępcze trójfazowych elementów systemuelektroenergetycznego. Podstawowe obliczenia związane z eksploatacją i planowaniemrozbudowy systemu elektroenergetycznego. Obliczenia w sieci o jednym napięciuznamionowym i o kilku napięciach znamionowych. Rozpływ mocy w sieciachpromieniowych i w sieciach dwustronnie zasilanych. Strata i spadek napięcia w systemieelektroenergetycznym. Straty mocy i straty energii. Regulacje w systemieelektroenergetycznym: regulacja mocy czynnej i częstotliwości, regulacja mocy biernej inapięcia ze szczególnym uwzględnieniem regulacji napięcia przy pomocy transformatorów.Zwarcia w systemie elektroenergetycznym. Przyczyny i skutki zwarć. Obliczanie prądówzwarć trójfazowych. Budowa elektroenergetycznych linii napowietrznych i kablowych.

VI.3. APARATY ELEKTRYCZNE

Wykład - 24 godziny.Funkcje, wielkości znamionowe. i narażenia środowiskowe aparatów elektrycznych.

Problematyka kompatybilności elektromagnetycznej. Obciążenia i narażenia prądowe.Nagrzewanie aparatów elektrycznych i rozdzielnic okapturzonych. Oddziaływaniaelektrodynamiczne. Przepięcia oraz podstawy wymiarowania i koordynacji izolacji aparatówelektrycznych. Komutacja zestykowa i bezstykowa prądów. Łuk elektryczny jako idealnasubstancja łączeniowa. Gaszenie łuku elektrycznego. Procesy załączania i wyłączania prądów.Zestyki i tory prądowe w aparatach elektrycznych. Napędy i mechanizmy łącznikówelektroenergetycznych. Komory gaszeniowe w łącznikach. Charakterystyka napięciowałączników i ich usytuowania w systemie elektroenergetycznym. Odłączniki, uziemniki irozłączniki wysokich napięć. Przekładniki napięciowe i prądowe. Aparaty w rozdzielnicachprefabrykowanych. Niezawodność i diagnozowanie stanu pracy aparatów elektrycznych.

VI.4. PODSTAWY AUTOMATYKI

Laboratorium - 24 godziny.• Badanie prostych członów dynamicznych.• Badanie stabilności układu liniowego 3 rzędu.• Regulacja dwupołożeniowa.• Płaszczyzna fazowa.• Badanie układu impulsowego.

20

Semestr VII

VII.1. NAPĘDY PRZEKSZTAŁTNIKOWE

Wykład - 16 godzin.Zużycie energii elektrycznej przez napędy w Polsce i na świecie, celowość stosowania

napędów regulowanych, oszczędność energii w napędach regulowanych. Strukturaelektrycznego napędu regulowanego (silniki wykonawcze, wzmacniacze mocy -przekształtniki, układy sterowania i regulacji). Napędy z przekształtnikamielektromaszynowymi (napędy prądu stałego, napędy prądu przemiennego). Obszary regulacjiprędkości i momentu w napędach z przekształtnikami półprzewodnikowymi (prądu stałego, zsilnikami pierścieniowymi, z silnikami klatkowymi, z silnikami synchronicznymi).Oddziaływanie napędów na sieć zasilającą.

Laboratorium - 8 godzin.

Wykonanie 4 ćwiczeń dwugodzinnych z poniższego zestawu; demonstracja pracy układu ibadanie podstawowych właściwości:• napęd z silnikiem prądu stałego i z przekształtnikiem maszynowym,• napęd z silnikiem prądu stałego i z przekształtnikiem tyrystorowym,• napęd z silnikiem prądu stałego i z przekształtnikiem tranzystorowym,• napęd z silnikiem klatkowym zasilanym przez tranzystorowy przekształtnik ze

sterowaniem mikroprocesorowym,• napęd z silnikiem pierścieniowym i z przekształtnikiem w obwodzie wirnika,• napęd z silnikiem pierścieniowym i z przekształtnikiem w obwodzie stojana,• napęd z silnikiem synchronicznym i z przekształtnikiem tranzystorowym.

VII.2. SYSTEMY ELEKTROENERGETYCZNE

Laboratorium - 16 godzin.• Środki ochrony przeciwporażeniowej.• Kompensacja mocy biernej i środki poprawy współczynnika mocy.• Współpraca generatora z systemem w modelu prostego układu przesyłowego.• Zwarcia w modelu prostego układu przesyłowego.• Badanie układów SZR.• Badanie zabezpieczeń silników niskiego napięcia.

VII.3. INSTALACJE ELEKTRYCZNE

Projektowanie - 16 godzin.Projekt instalacji elektrycznej siłowej i oświetleniowej w zakładzie przemysłowym.W projekcie dobierane są:• rozdzielnice oddziałowe i ich wyposażenie,• przekroje przewodów, ich typy i sposoby ułożenia w obwodach zasilających i

odbiorczych,• zabezpieczenia obwodów i odbiorników od skutków działania prądów przeciążeniowych

i zwarciowych,• zabezpieczenia elementów instalacji od skutków przepięć,• typy i liczby opraw oświetleniowych oraz ich rozmieszczenie,

21

• system ochrony przeciwporażeniowej,• moce baterii kondensatorów do kompensacji mocy biernej,• moce znamionowe transformatorów i ich liczba.

22

4. PLANY I PROGRAMY PRZEDMIOTÓW 4. PLANY I PROGRAMY PRZEDMIOTÓW NA SPECJALNOŚCIACHNA SPECJALNOŚCIACH

4.1. SPECJALNOŚĆ ELEKTROENERGETYKA4.1.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI

Specjalność obejmuje projektowanie, budowę i eksploatację systemówelektroenergetycznych w zakresie wytwarzania, przesyłania, rozdziału i użytkowania energiielektrycznej. W ramach specjalności są rozważane również zagadnienia dotyczącegospodarki elektroenergetycznej w przemyśle, elektroenergetycznej automatykizabezpieczeniowej, zastosowania metod elektrotermicznych do realizacji procesówtechnologicznych oraz eksploatacji urządzeń elektrotermicznych.Na specjalności dużą uwagę przywiązuje się do wykorzystania informatyki w projektowaniu ieksploatacji systemów elektroenergetycznych. Absolwent otrzymuje wiedzę przydatną do pracy w energetyce zawodowej i przemysłowej jakrównież w przedsiębiorstwach zajmujących się projektowaniem, wykonawstwem orazeksploatacją sieci i systemów elektroenergetycznych.

4.1.2. PLANY SEMESTRALNE

Semestr VI - 32 godziny

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.5 Elektrownie 16 +VI.6 Gospodarka elektroenergetyczna 16

Semestr VII - 104 godziny

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.4 Energetyka przemysłowa 24 +VII.5 Gospodarka elektroenergetyczna 16 +VII.6 Elektrownie 8 16VII.7 Automatyka elektroenergetyczna 16VII.8 Elektrotermia 16 8

23

Semestr VIII - 160 godzin

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVIII.1 Automatyka elektroenergetyczna 16 16 +VIII.2 Sieci elektroenergetyczne 24 16 +VIII.3 Systemy elektroenergetyczne II 16 8 +VIII.4 Stacje elektroenergetyczne 16 16VIII.5 Informatyka w elektroenergetyce 16 16

Semestr IX - 160 godzin

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EIX.1 Seminarium dyplomowe 24IX.2 Praca dyplomowa 136

4.1.3. PROGRAMY PRZEDMIOTÓW

Semestr VI

VI.5. ELEKTROWNIE

Wykład - 16 godzin.Elektrownia jako element systemu elektroenergetycznego. Zmienność obciążeń i

wymagania odnośnie regulacyjności poziomu wytwarzanych mocy w elektrowniachpodstawowych, podszczytowych i szczytowych. Czynniki determinujące wartościwytwarzanej mocy czynnej i biernej w blokach energetycznych. Ograniczenia technologicznei analiza możliwości pokrywania zadanych obciążeń przez elektrownie i elektrociepłownie naprzykładzie konwencjonalnego bloku kocioł - turbina - generator. Zagadnienia konstrukcyjne,charakterystyki eksploatacyjne i wskaźniki techniczno - ekonomiczne poszczególnychurządzeń i całych elektrowni i elektrociepłowni. Zasady prowadzenia ruchu elektrowni ielektrociepłowni. Schematy elektryczne wyprowadzenia mocy i zasilania potrzeb własnychelektrowni. Układy technologiczne i własności eksploatacyjne innych rodzajów elektrowni:elektrownie wodne, elektrownie jądrowe, elektrownie gazowe i gazowo - parowe.

VI.6. GOSPODARKA ELEKTROENERGETYCZNA

Wykład - 16 godzin.Zagadnienia ogólnoenergetyczne: zasoby i bilanse energetyczne, wytwarzanie i

użytkowanie energii elektrycznej, prognozy. Zasady rachunku gospodarczego welektroenergetyce, metody obliczeń: kosztów rocznych, okresu zwrotu, stopy zwrotu, wartościzaktualizowanej netto, wewnętrznej stopy zwrotu. Obciążenia energetyczne: sposobyprzedstawiania i analizy, wykresy, kształtowanie, pomiary. Podstawowe rozwiązania układówzasilających, metody wyznaczania zapotrzebowania mocy i energii dla grup odbiorców i

24

całych zakładów, metody: wskaźnikowe, współczynnika zapotrzebowania, dwuczłonowaLiwszyca.

Semestr VII

VII.4. ENERGETYKA PRZEMYSŁOWA

Wykład - 24 godziny.Analiza czynników determinujących zapotrzebowanie ciepła w przemyśle. Izolacja

urządzeń i przegród budowlanych a oszczędzanie energii i paliw. Wymienniki ciepła. Istota"Umów o dostawę energii" - prognozy wykresów zapotrzebowania mocy a zagadnieniepoziomu rezerwy mocy i elastyczności ruchowej urządzeń wytwórczych. Zagadnienieekwiwalentaryzacji różnych nośników energii. Elektrociepłownie przemysłowe. Aspektytechniczne i ekonomiczne skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej. Typyurządzeń wytwórczych i ich charakterystyki energetyczne oraz własności eksploatacyjne.Układy cieplne i elektryczne elektrociepłowni. Zasady współpracy elektrociepłowni zsystemem elektroenergetycznym i odbiorcami energii cieplnej. Optymalizacja pracy urządzeńwytwarzających energię elektryczną i cieplną. Efektywność i metody wykorzystywania energiiodpadowej w przemyśle. Pompy ciepła. Zasada działania oraz analiza czynnikówdeterminujących opłacalność ich stosowania. Spotykane rozwiązania techniczne. Analizamożliwości oszczędzania mocy i energii w przemyśle na przykładzie pomp, wentylatorów iich układów napędowych.

VII.5. GOSPODARKA ELEKTROENERGETYCZNA

Wykład - 16 godzin.Sposoby zasilania zakładów przemysłowych, wybór źródeł i napięć, dobór głównych

elementów, niezawodność zasilania energią elektryczną, awaryjność, rezerwowanie, jakośćenergii elektrycznej. Straty mocy i energii w urządzeniach elektrycznych, miejsca ichpowstawania oraz metody ograniczania. Gospodarka mocą bierną. Racjonalne użytkowaniemocy i energii w przemyśle, wybór optymalnych parametrów. Taryfy opłat za energię, zasadybudowy taryf, wpływ taryf na kształtowanie zużycia energii. Racjonalizacja użytkowaniaenergii elektrycznej: urządzenia energooszczędne, kierunki racjonalizacji, DSM.

VII.6. ELEKTROWNIE

Wykład - 8 godzin.Zasady eksploatacji elektrowni. Planowanie zadań produkcyjnych i rozliczanie

efektów produkcyjnych elektrowni: dyspozycyjność, moc dysponowana i jej zakresyregulacyjne, energia oraz koszty mocy, koszty energii, koszty usług systemowych. Składowekosztów eksploatacji i kosztów obsługi elektrowni. Rozwiązania organizacyjne i technicznewspomagające eksploatację elektrowni: prowadzenie ruchu, strategie remontowe imodernizacyjne urządzeń energetycznych elektrowni. Systemy ciągłego nadzorueksploatacyjnego i diagnostycznego w elektrowniach.

Laboratorium - 16 godzin.• Symulacja pracy bloku energetycznego na symulatorze komputerowym.• Eksploatacja elektrociepłowni.• Eksploatacja kotła parowego.

25

• Praca nastawni. Praca rozdzielni głównej i rozdzielni potrzeb własnych.• Gospodarka paliwem.• Przygotowanie wody dodatkowej i kontrola jakości wody w obiegu wodno-parowym.• Optymalizacja wytwarzania energii.• Mikroprocesorowy system nadzoru zużycia energii.

VII.7. AUTOMATYKA ELEKTROENERGETYCZNA

Wykład - 16 godzin.Wprowadzenie, pojęcia podstawowe, klasyfikacja zakłóceń i rodzajów automatyki,

publikacje CIGRE. Normy: IEC, ANSI, PN. Zakłócenia wywołujące działanie automatyki izmiany w systemie elektroenergetycznym: przeciążenia cieplne, zwarcia wielofazowe,zwojowe, doziemne, praca niepełnofazowa, deficyt mocy czynnej, utrata wzbudzenia,synchronizmu, kołysania mocy. Kryteria zabezpieczeniowe. Wielkości pomiarowepozwalające wykryć zakłócenia: prąd, różnica prądów, napięcie, kąt fazowy, składowesymetryczne, impedancja, częstotliwość, wyższe harmoniczne, temperatura. Obwodypomiarowe układów automatyki: przekładniki prądowe, napięciowe, filtry składowychsymetrycznych, sumowniki prądowe, przekładniki niekonwencjonalne. Obwody sterownicze isygnalizacji, napięcie pomocnicze. Urządzenia zabezpieczeniowe: czujniki, przekaźniki,zespoły przekaźnikowe, sterowniki mikro-procesorowe, terminale. Zabezpieczenia:nadprądowe bezzwłoczne i zwłoczne, różnicowe, odległościowe, porównawczo-fazowe-kierunkowe, cieplne, ziemnozwarciowe, gazowo-przepływowe, zwrotno-mocowe,napięciowe, podstawowe, rezerwowe.

VII.8. ELEKTROTERMIA

Wykład - 16 godzin.Formy wymiany ciepła. Klasyfikacja przemian elektrotermicznych. Wykorzystanie

efektu Joule’a w ośrodkach stałych. Rezystancyjne układy grzejne bezpośrednie i pośrednie.Elementy grzejne. Piece i nagrzewnice rezystancyjne. Wykorzystanie promieniowaniapodczerwonego i ultrafioletowego. Prawa radiacji. Promienniki. Piece i nagrzewnicepromiennikowe. Główne technologie radiacyjne. Efekt Joule’a w ośrodkach ciekłych.Nagrzewanie elektrodowe wody, soli, masy szklanej, termoelektroliza aluminium.Przetapianie elektrożużlowe metali. Wykorzystanie efektu Joule’a w gazach dopływającychswobodnie do przestrzeni wyładowczej. Charakterystyki statyczne i dynamiczne łukuwielkoprądowego. Stalownicze piece łukowe i łukowo-oporowe. Podstawowe technologiełukowe. Wykorzystanie prądów wirowych w elementach sprzężonych magnetycznie. Źródłazasilania częstotliwości sieciowej, podwyższonej i wielkiej. Nagrzewnice i piece indukcyjne.Wykorzystanie efektu polaryzacji dielektryków i półprzewodników w polu wielkiej i bardzowielkiej częstotliwości. Generacja strumienia plazmy niskotemperaturowej. Zastosowanieplazmotronów w metalurgii i plazmochemii. Fale de Broglie’a. Wytwarzanie i kształtowaniewiązki elektronów w procesach topienia i mikroobróbki. Lasery technologiczne.Charakterystyka anomalnego wyładowania jarzeniowego i jego wykorzystanie w procesachobróbki cieplno-chemicznej. Ultradźwięki czynne dużej mocy, przetwornikimagnetostrykcyjne.

Laboratorium - 8 godzin.• Wyznaczanie charakterystyk trójstrefowego pieca rezystancyjnego.• Badanie sprawności energetycznej rezystancyjnej nagrzewnicy bezpośredniej.

26

• Wyznaczenie parametrów procesu nagrzewania metali w wysokotemperaturowym piecupromiennikowym z programową regulacją temperatury.

• Wyznaczanie charakterystyk statycznych i dynamicznych modelu fizycznego odbiornikałukowego.

• Nagrzewanie indukcyjne wsadów metalowych w polu wielkiej częstotliwości.• Badanie efektywności nagrzewania mikrofalowego.• Badanie wymiany ciepła w piecu próżniowym.

Semestr VIII

VIII.1. AUTOMATYKA ELEKTROENERGETYCZNA

Wykład - 16 godzin.Krajowe zasady automatyki elektroenergetycznej maszyn elektrycznych: generatorów,

bloków generator-transformator, silników elektrycznych w zakresie: rodzaje zakłóceń izabezpieczeń; schematy elektryczne, parametry zabezpieczeń, obieg informacji, rozdziałrozkazów wyłączających.Rozwój obwodów wtórnych stacji elektroenergetycznych: technika analogowa: elektromechaniczna, statyczno-elektroniczna, - technika cyfrowa: sterowniki mikroprocesorowe, terminale, ich struktura, przepływ

informacji, funkcje automatyki elektroenergetycznej, "inteligentne" rozdzielnie.Systemowa automatyka łączeniowa: SPZ, PZW, SZR, SCO, SCA. Rejestracja zakłóceńsystemowych, rejestratory. Zintegrowany system: automatyki zabezpieczeniowej, sterowania,nadzoru i pomiarów w stacji. Metody badań urządzeń automatyki i układów zabezpieczeń;zasady opracowania projektów automatyzacji stacji elektroenergetycznych.

Laboratorium - 16 godzin.• Badanie zabezpieczenia linii rozdzielczej typu ZAZ.• Badanie przekaźników odległościowych.• Badanie przekaźników różnicowych.• Badanie układu różnicowego przekładników prądowych.• Wyznaczanie wykresów wektorowych na modelu linii.• Badanie cyfrowego terminalu zabezpieczeniowego linii wysokiego napięcia typu REL.

VIII.2. SIECI ELEKTROENERGETYCZNE

Wykład - 24 godziny.Ogólna charakterystyka sieci elektroenergetycznych. Elektroenergetyczne sieci

rozdzielcze, ich struktury i konfiguracje. Niezawodność dostawy energii elektrycznej i metodyobliczania podstawowych wskaźników niezawodnościowych sieci elektroenergetycznych.Jakość energii elektrycznej i metody jej poprawy. Metody ustalania obciążeń siecielektroenergetycznych. Kryteria doboru przekrojów przewodów elektrycznych. Kompensacjamocy biernej w sieciach elektroenergetycznych. Sposoby połączenia punktu neutralnego sieciz ziemią w sieciach różnych napięć.

Projektowanie - 16 godzin.Projekt dotyczy sieci SN zasilającej zakład przemysłowy, głównej stacji zasilającej (GSZ)średniego napięcia oraz sieci nn na terenie zakładu. W projekcie wykonywane lub dobieranesą:

27

- przekroje linii SN zasilających zakład,- przekroje linii SN na terenie zakładu zasilających stacje transformatorowe,- moce znamionowe transformatorów SN/nn i liczba stacji transformatorowych,- moce baterii kondensatorów do kompensacji mocy biernej,- schemat główny GSZ oraz jego wyposażenie w aparaturę,- plan sieci nn i SN na terenie zakładu,- podstawowe zabezpieczenia linii SN i nn.

VIII.3. SYSTEMY ELEKTROENERGETYCZNE II

Wykład - 16 godzinStruktura krajowego systemu elektroenergetycznego: linie wysokiego napięcia,

transformatory i autotransformatory, generatory. Układy stacji sieciowych i elektrownianych.Parametry elektryczne linii wysokiego napięcia i transformatorów. Modele do obliczeń.Metoda potencjałów węzłowych i składowych symetrycznych w obliczeniach stanów sieciprzesyłowej. Równania mocy w funkcji napięć węzłowych. Obliczenia rozpływowe: prostametoda iteracji napięć węzłowych, metoda Newtona, metoda rozłączna, obliczanieprzepływów mocy w liniach i transformatorach. Obliczenia zwarciowe: zastosowanietwierdzenia Thevenina i metody węzłowej do wyznaczania prądów zwarć w sieciprzesyłowej. Obliczanie zwarć trójfazowych i niesymetrycznych (jedno- i dwufazowych).Regulacja mocy i częstotliwości: mechaniczno-hydrauliczny regulator prędkości generatora,statyzm regulacji, regulacja mocy i częstotliwości w połączonych systemach (ARCM).Regulacja napięcia: praca linii wysokiego napięcia, moc naturalna, wykres wektorowy, bilansmocy czynnej i biernej w linii, zakres pracy generatora, układy wzbudzenia generatorów,regulacja przekładni transformatorów, układy kompensacji mocy biernej. Układy prądustałego: przesył mocy liniami prądu stałego, wstawki ‘back to back’ prądu stałego, układyprądu stałego do sterowania przepływami mocy.

Laboratorium - 8 godzin.• Obliczanie zwarć trójfazowych w prostym układzie elektroenergetycznym.• Obliczanie zwarć jednofazowych w sieci przesyłowej.

VIII.4. STACJE ELEKTROENERGETYCZNE

Wykład - 16 godzin.Definicje podstawowych pojęć. Rola stacji w systemie elektroenergetycznym.

Elementy składowe i klasyfikacja stacji. Schematy elektryczne rozdzielnic SN, WN i NN.Schematy stacji: sieciowych, przy elektrowniach, miejskich, wiejskich, przemysłowych.Warunki zwarciowe w stacjach. Rozwiązania konstrukcyjne rozdzielnic napowietrznych iwnętrzowych. Komory transformatorów. Rozdzielnice hermetycznie osłonięte. Lokalizacja iplan generalny stacji. Dobór transformatorów. Stosowanie transformatorów suchych. Dobór szyn zbiorczychsztywnych i giętkich. Dobór izolatorów stosowanych w stacjach. Dobór aparatówłączeniowych. Dobór przekładników prądowych i napięciowych. Dobór dławikówprzeciwzwarciowych. Dobór odgromników. Odbiorniki potrzeb własnych prąduprzemiennego i prądu stałego. Źródła i układy zasilania potrzeb własnych. Baterieakumulatorów stosowanych w stacjach i ich dobór. Układy współpracy baterii akumulatorówz prostownikami, dobór prostowników. Obwody pomocnicze i nastawnie. Automatykazabezpieczeniowa i sterowniczo-sygnalizacyjna stosowana w stacjach. Urządzenia i budyneknastawni. Urządzenia sprężonego powietrza. Urządzenia telekomunikacji i telemechaniki

28

stosowane w stacjach. Eksploatacja stacji elektroenergetycznych. Organizacja służbeksploatacji.Oddziaływanie środowiska na urządzenia stacji oraz sposoby ograniczania tegooddziaływania. Oddziaływanie urządzeń stacji na otaczające środowisko oraz sposoby i środkiochrony.

Projektowanie - 16 godzin.Projekt typowej stacji 15/0,4 kV (miejskiej lub przemysłowej), obejmujący:• ustalenie schematu stacji, przy określonych założeniach odnośnie zasilania oraz wymagań

odbiorów,• wykonanie obliczeń prądów roboczych i zwarciowych, niezbędnych do doboru aparatury,• dobór elementów torów głównych: transformatorów, rozdzielnic prefabrykowanych SN i

nn,• ustalenie rodzaju stosowanych aparatów oraz ich dobór,• projekt połączeń szynowych transformatorów z rozdzielnicą nn (dobór szyn, izolatorów i

wsporników, obliczenia wytrzymałości mechanicznej),• opracowanie dokumentacji projektowej stacji: opis techniczny, obliczenia, rysunki.

VIII.5. INFORMATYKA W ELEKTROENERGETYCE

Wykład - 16 godzin.Wprowadzenie do zagadnień informacji. Narzędzia informatyczne: charakterystykikomputerów, systemy operacyjne, języki programowania, standardowe pakietyoprogramowania. Bazy danych. Systemy informatyczne w elektroenergetyce: a) czasu rzeczywistego: SCADA, ARNE, ARST, ARCM,b) obliczeń technicznych: PLANS, PSLF,c) projektowania: AutoCAD,d) ekonomiczne: rozliczeń zużycia energii elektrycznej, finansowe, materiałowo-

magazynowe.Metody numeryczne: rozwiązywania układów równań liniowych i nieliniowych, technikimacierzy rzadkich, przykład zastosowania do obliczeń rozpływowych i zwarciowych wsieciach przesyłowych. Metody obliczeń technicznych w sieciach rozdzielczych.

Laboratorium - 16 godzin.• Metoda obliczania rozpływów mocy w sieci przesyłowej.• Metoda macierzowa obliczania zwarć.• Projektowanie sieci średniego napięcia w systemie AutoCAD.• Analiza stanów ustalonych sieci przesyłowej przy użyciu programu PLANS.

29

4.2. SPECJALNOŚĆ INŻYNIERIA ELEKTROMECHANICZNA4.2.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI

Cechą charakterystyczną specjalności jest wyraźna interdyscyplinarność tematykizajęć. Studiujący zdobywają umiejętność samodzielnego rozwiązywania różnorodnychproblemów z elektrotechniki, elektroniki i mechaniki.Tematem wiodącym tej specjalności uczyniono przede wszystkim jednak szeroko pojętąproblematykę przetworników elektromechanicznych. Można się tu zapoznać z maszynamielektrycznymi, poczynając od tych najmniejszych, o mocy ułamkowej - a kończąc naturbogeneratorach mocy granicznych. Studenci poznają własności oraz parametrypodstawowych typów silników i generatorów energii elektrycznej, nabywają wiedzę o szereguukładach elektromaszynowych, o ich budowie, projektowaniu, metodach badań i diagnostyki,sposobach zasilania i sterowania oraz eksploatacji.Program nauczania przewiduje częste wykorzystywanie narzędzi informatycznych. Dziękinim poważnie ułatwiona i pogłębiona może być analiza teoretyczna modelowanychproblemów elektromechanicznych, a także badanych laboratoryjnie zjawisk, urządzeń iukładów. Suma wiedzy i umiejętności studentów specjalności Inżynieria Elektromechaniczna pozwalana kompetentne i profesjonalne poruszanie się wśród zagadnień współczesnej techniki itechnologii.



Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.5 Maszyny elektryczne

powszechnego użytku8 8 +

VI.6 Metody CAD w elektro-mechanice

16


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.4 Dynamika maszyn elektrycznych 24 24 +VII.5 Maszyny elektryczne w robotyce 16 +VII.6 Kompatybilność elektro-

magnetyczna16

VII.7 Modelowanie problemówelektromechanicznych

16

VII.8 Badania i diagnostyka maszynelektrycznych

8

30


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVIII.1 Zasilanie i sterowanie układów

elektromaszynowych24 +

VIII.2 Ekonomika rozwiązań projektówinżynierskich

16 +

VIII.3 Mikromaszyny elektryczne dlaautomatyki i informatyki

24 8 +

VIII.4 Projektowanie i eksploatacjamaszyn elektrycznych

8 16 24

VIII.5 Badania i diagnostyka maszynelektrycznych

40




Semestr VI

VI.5. MASZYNY ELEKTRYCZNE POWSZECHNEGO UŻYTKU

Wykład - 8 godzin.Podstawowe prawa fizyki wykorzystywane w teorii maszyn elektrycznych. Budowa,

zasada działania, uproszczone opisy matematyczne, podstawowe właściwości i zastosowanianastępujących maszyn elektrycznych:- silniki indukcyjne jednofazowe z uzwojeniem rozruchowym, z kondensatorem pracy lub z

uzwojeniem pomocniczym zwartym oraz silniki indukcyjne trójfazowe zasilanejednofazowo,

- silniki synchroniczne o magnesach trwałych, reluktancyjne i histerezowe oraz małe prądnicesynchroniczne,

- silniki komutatorowe prądu stałego o wzbudzeniu elektromagnetycznym lub o magnesachtrwałych,

- silniki komutatorowe jednofazowe.

Laboratorium - 8 godzin.• Badanie silnika indukcyjnego jednofazowego.• Badanie małej prądnicy synchronicznej.

31

• Badanie silnika prądu stałego wzbudzanego magnesem trwałym.• Badanie silnika komutatorowego jednofazowego.

VI.6. METODY CAD W ELEKTROMECHANICE

Laboratorium - 16 godzin.Treść laboratorium obejmuje programową realizację (Matlab) wybranych fragmentówsformułowanych zadań optymalizacji. Zasadniczą częścią laboratorium są badania wpływuczynników ekonomicznych, technologicznych oraz wymagań funkcjonalnych naopracowanych przez prowadzącego programach.

Semestr VII

VII.4. DYNAMIKA MASZYN ELEKTRYCZNYCH

Wykład - 24 godziny.Wykład przedstawia spójny opis matematyczny układów mechanicznych (o ruchu

liniowym i obrotowym), elektrycznych i elektromechanicznych przy wykorzystaniu równańEulera Lagrange’a. Definicje elementów skupionych, współrzędnych podstawowych, funkcjistanu energii i koenergii poszczególnych układów. Opis układów mechanicznych, zasadyNewtona, ograniczona i pełna postać równania Lagrange’a. Zastosowanie funkcji stanuenergii i równania Lagrange’a do opisu układów elektrycznych metodą oczkową i węzłową.Uwzględnienie elementów dyssypatywnych w układach elektrycznych i mechanicznych,funkcja i kofunkcja Rayleigha, metoda sił zewnętrznych. Układy elektromechaniczne zesprzężeniem magnetycznym i pojemnościowym, funkcja stanu energii i równania Lagrange’aukładów elektromechanicznych.

Laboratorium - 24 godziny.Laboratorium obejmuje badanie metodą symulacji komputerowej:• stanów nieustalonych układów mechanicznych w ruchu liniowym i obrotowym,• stanów nieustalonych układów elektrycznych,• stanów nieustalonych układów elektromechanicznych ze sprzężeniem magnetycznym i

pojemnościowym,• stanów dynamicznych silnika prądu stałego przy zasilaniu ciągłym i impulsowym,• stanów dynamicznych silnika bezszczotkowego z magnesami trwałymi,• stanów dynamicznych silnika indukcyjnego.

VII.5. MASZYNY ELEKTRYCZNE W ROBOTYCE

Wykład - 16 godzin.Wymagania napędów elektrycznych robotów i manipulatorów. Struktury

geometryczne silników elektrycznych. Budowa obwodów magnetycznych oraz uzwojeń.Silniki obrotowe: prądu stałego, skokowe, indukcyjne, synchroniczne oraz przełączalne donapędów robotów i manipulatorów, silniki liniowe, silniki o ruchu złożonym - wybranekonstrukcje. Czujniki położenia, prędkości i przyspieszeń. Układy sterowania.

32

VII.6. KOMPATYBILNOŚĆ ELEKTROMAGNETYCZNA

Wykład - 16 godzin.Kompatybilność elektromagnetyczna jako jeden z aspektów jakości urządzeń oraz ich

bezpieczeństwa użytkowania i funkcjonalnego. Źródła zakłóceń elektromagnetycznych:rodzaje i charakterystyki. Drogi i mechanizmy rozprzestrzeniania się zakłóceń. Modelefizyczne i matematyczne źródeł i mechanizmów generowania i przenoszenia zakłóceń. Modelzakłóceniowy urządzenia elektrycznego. Zakłócenia emitowane przez urządzenia: rodzajezakłóceń, dopuszczalne poziomy, metody pomiaru. Zakłócenia działające na urządzenia,symulacja zakłóceń, sygnały umowne, sygnały zakłóceń, obliczanie energii sygnałówtestowych. Klasyfikacja środowisk ze względu na występujące zakłóceniaelektromagnetyczne. Metodyka prowadzenia badań odporności urządzeń, zestawów iinstalacji. Wymagania odpornościowe dotyczące sprzętu automatyki i pomiarów,sterowników programowalnych, sprzętu komputerowego, przemysłowych siecikomunikacyjnych, robotów przemysłowych i zintegrowanych systemów wytwarzania,urządzeń i sprzętu do transportu. Metody zmniejszania emisji zakłóceń i podwyższaniaodporności urządzeń na zakłócenia: ekranowanie, ochronniki, filtry, konfiguracja druku,konfiguracja oprzewodowania wewnętrznego, konfiguracja sieci zewnętrznej, inne sposoby.

VII.7. MODELOWANIE PROBLEMÓW ELEKTROMECHANICZNYCH

Laboratorium - 16 godzin.• Wprowadzenie: zasady opisu matematycznego zagadnień elektromechaniki; metody

rozwiązywania równań różniczkowych zwyczajnych; modele symulacyjne; pakietyprogramów symulacji komputerowej.

• Modelowanie ruchów mechanicznych: obrotowego i liniowego.• Modelowanie obwodów elektrycznych sprzężonych magnetycznie.• Modelowanie elektromagnesu prądu stałego.• Modelowanie silnika liniowego prądu stałego.• Modelowanie silnika komutatorowego prądu stałego.• Modelowanie silnika skokowego.• Modelowanie silnika synchronicznego.

VII.8. BADANIE I DIAGNOSTYKA MASZYN ELEKTRYCZNYCH

Wykład - 8 godzin.Tematyka, pojęcia dyscypliny. Metody diagnozowania: stymulacyjne i bierne.

Planowanie doświadczeń diagnostycznych. Monitorowanie stanu technicznego maszynkrytycznych i niekrytycznych. Zasady diagnozowania obiektów złożonych o strukturachzdecentralizowanych. Systemy ekspertowe. Przykłady rozwiązań systemów diagnostyki imonitorowania maszyn elektrycznych. Metodyka i aparatura pomiarów drgań i hałasów orazpomiarów cieplnych i wentylacyjnych.

33

Semestr VIII

VIII.1. ZASILANIE I STEROWANIE UKŁADÓW ELEKTROMASZYNOWYCH

Wykład - 24 godziny. Klasyfikacja układów zasilających, własności, zastosowania poszczególnych

rodzajów. Elektroniczne elementy mocy, parametry, charakterystyki, konfiguracje układowe,bloki modułowe. Podstawy teoretyczne działania przekształtników tyrystorowych itranzystorowych, zasady kształtowania przebiegów, rodzaje modulacji, straty mocy. Interfejsysterujące. Elementy pomiaru sygnałów: przetworniki prędkości i położenia, separatorysygnałów pomiarowych z elektrycznych torów mocy. Układy zasilania maszyn prądu stałego.Przekształtniki tyrystorowe - praca prostownika, falownika, układy nawrotne. Układy dozasilania maszyn prądu przemiennego. Falowniki tyrystorowe z komutacją niezależną iwymuszoną. Falowniki tranzystorowe. Układy rozruchowe. Układy do zasilania maszynspecjalnych: skokowych, reluktancyjnych, komutatory elektroniczne. Układy domonitorowania i zabezpieczania pracy maszyn elektrycznych. Struktury elektromaszynowychsystemów regulacyjnych. Sterowniki programowane w systemach zasilania i regulacjiukładów elektromaszynowych.

VIII.2. EKONOMIKA ROZWIĄZAŃ PROJEKTÓW INŻYNIERSKICH

Wykład - 16 godzin.Prawne reguły tworzenia, funkcjonowania podmiotów gospodarczych realizujących

procesy produkcyjne. Podstawy wyodrębnienia różnych rodzajów projektowaniatechnicznego. Główne przesłanki i postulaty w projektowaniu. Systemy jako przedmiotprojektowania. Metodologia przygotowania projektów inżynierskich. Charakterystyka modelistosowanych w projektowaniu technicznym. Cechy ogólne procesu projektowania. Procesyinformacyjne w projektowaniu. Przenoszenie informacji. Zagadnienie sprawnościinformacyjnej systemu projektowego. Elementy analizy, syntezy i oceny w procesieprojektowania. Wybrane zagadnienia z rachunku kosztów w realizacji projektówinżynierskich. Wycena wartości handlowej produktów technicznych. System podatkowy ijego wpływ na efektywność projektowania, produkcji i sprzedaży. Metody oceny finansowejprzedsięwzięć inwestycyjnych. Ryzyko w decyzjach inwestycyjnych. Zysk podmiotugospodarczego i indywidualny dochód pracownika. Metody motywacji działań zespołówwynalazczych. Stymulowanie współpracy i współodpowiedzialności zespołów w realizacjiprojektów.

VIII.3. MIKROMASZYNY ELEKTRYCZNE DLA AUTOMATYKI I INFORMATYKI

Wykład - 24 godziny.Klasyfikacja, miejsce w układach sterowania, zadania i wymagania stawiane

mikromaszynom. Przetworniki położenia i prędkości: selsyny, transformatory położeniakątowego i ich łącza, prądnice tachometryczne - pojęcia ogólne, zasady działania,charakterystyki wyjściowe. Silniki wykonawcze: prądu stałego, dwufazowe indukcyjne, okomutacji elektronicznej, momentowe - budowa, sterowanie, charakterystyki statyczne,właściwości dynamiczne. Mikrosilniki specjalne: skokowe, synchroniczne, informatyczne,liniowe - rozwiązania konstrukcyjne, sposoby sterowania, charakterystyki statyczne,właściwości dynamiczne.

Laboratorium - 8 godzin.

34

• Badanie selsynów• Badanie prądnicy tachometrycznej prądu stałego• Badanie silnika wykonawczego prądu stałego i dwufazowego• Badanie silnika skokowego.

VIII.4. PROJEKTOWANIE I EKSPLOATACJA MASZYN ELEKTRYCZNYCH

Wykład - 8 godzin.Rodzaje budowy i rodzaje pracy maszyn elektrycznych. Niezawodność maszyn

elektrycznych. Pełne, niepełne i niezawodnościowe badania maszyn elektrycznych.Zakłócenia w pracy i uszkodzenia maszyn elektrycznych. Wykrywanie wad i uszkodzeń orazokreślanie zakresu napraw maszyn elektrycznych. Ogólne zasady przezwajania maszynelektrycznych. Materiały elektrotechniczne stosowane w maszynach elektrycznych. Czynnościobsługowe. Drgania mechaniczne i hałasy samych maszyn oraz układówelektromaszynowych.

Ćwiczenia - 16 godzin.Rozwiązywanie zadań dotyczących: obliczania parametrów, nagrzewania, eksploatacji,napraw i przezwajania maszyn elektrycznych.

Projektowanie - 24 godziny.Przykładowe tematy projektów: • Zaprojektowanie wymiarów uzwojenia i obwodu magnetycznego silnika indukcyjnego

trójfazowego lub transformatora trójfazowego. • Zaprojektowanie obwodu elektromagnetycznego jednofazowego silnika indukcyjnego z

kondensatorem pracy. • Zaprojektowanie obwodu elektromagnetycznego maszyny prądu stałego. • Zaprojektowanie obwodu elektromagnetycznego maszyny prądu stałego małej mocy z

magnesami trwałymi. • Opracowanie konstrukcji jednego z w/w typów maszyn elektrycznych na podstawie

danych: parametrów uzwojeń oraz obwodu magnetycznego.

VIII.5. BADANIE I DIAGNOSTYKA MASZYN ELEKTRYCZNYCH

Laboratorium - 40 godzin.• Badania prądu magnesującego transformatora trójfazowego. Rozdział strat w rdzeniu na

histerezowe i wiroprądowe.• Badanie silnika skokowego.• Badanie silnika liniowego łukowego.• Próba nagrzewania silnika indukcyjnego - z pomiarem rezystancji uzwojeń oraz

komputerowym monitorowaniem temperatury.• Badania obwodów wentylacyjnych maszyn elektrycznych.• Badanie silnika wykonawczego dwufazowego przy sterowaniu amplitudowym.• Badanie drgań i hałasu silnika indukcyjnego.

35

4.3. SPECJALNOŚĆ INŻYNIERIA STEROWANIA

4.3.1. CHARAKTERYSTYKA SPECJALNOŚCI

Program specjalności Inżynieria Sterowania obejmuje zarówno podstawy teoretycznedziedziny jak i ich praktyczne wykorzystanie. W ramach zajęć studenci mają okazję zapoznaćsię z modelowaniem i identyfikacją obiektów przemysłowych, z nowoczesnymi metodamisterowania komputerowego tymi obiektami a także ze sprzętem i oprogramowaniemsystemów oraz sieci komputerowych.Specjalność Inżynieria Sterowania prowadzona jest przez Zakład Sterowania InstytutuSterowania i Elektroniki Przemysłowej. Zakład jest wyposażony w sieci komputerowewykorzystujące stacje robocze SUN i PENTIUM.Prace dyplomowe są wykonywane zarówno z teorii sterowania, informatyki użytkowej,rozpoznawania i przetwarzania obrazów jak i praktycznych zastosowań wymienionychdziedzin.Absolwenci specjalności Inżynieria Sterowania są specjalistami w dziedzinach zastosowaniatechnik informatycznych w praktyce inżynierskiej, nowoczesnych metod komputerowegosterowania procesami przemysłowymi, wykorzystania mikroprocesorów do sterowaniaobiektami a także w pewnym zakresie budowy i eksploatacji sieci komputerowych. Mają onirównież dostateczne przygotowanie do podjęcia pracy w dziedzinie automatyki, informatyki idziedzin pokrewnych.



Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.5 Oprogramowanie do analizy

i symulacji16 16 +


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.4 Sterowniki przemysłowe PLC 16 16 +VII.5 Identyfikacja obiektów regulacji 16 16 +VII.6 Systemy mikrokomputerowe 16VII.7 Cyfrowe układy automatyki 24

42


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVIII.1 Regulatory 16 16 +VIII.2 Sieci komputerowe 16 16 +VIII.3 Komputerowe systemy

automatyki24 40 +

VIII.4 Systemy mikrokomputerowe 16VIII.5 Cyfrowe układy automatyki 16




Semestr VI

VI.5. OPROGRAMOWANIE DO ANALIZY I SYMULACJI

Wykład - 16 godzin.Ogólna charakterystyka oprogramowania do analizy i symulacji. Charakterystyka

środowiska MATLAB, współpraca z edytorem plików. Zmienne i wyrażenia wykorzystywanew MATLAB-ie, podstawowe funkcje dostępne w MATLAB-ie, dokładność obliczeń.Omówienie podstawowego elementu środowiska - macierzy, metod ich generacji i zapisu,operacje na macierzach i funkcjach macierzowych, przedstawienie głównych operatorówarytmetycznych i logicznych, przykłady ich zastosowania, instrukcje warunkowe i iteracyjne.Zapoznanie się z debuggerem MATLAB-a , metodami lokalizacji i sposobami usuwaniabłędów programów. Narzędzia do graficznej wizualizacji wyników obliczeń oraz narzędziapozwalające na projektowanie graficznego interfesju użytkownika. Wykorzystaniespecjalizowanych skrzynek narzędziowych (toolbox) do analizy i syntezy układówdynamicznych, badanie stabilności układów i jakości regulacji. Metody symulacji układów izjawisk fizycznych z wykorzystaniem pakietu SIMULINK.

Laboratorium - 16 godzin.• Podstawowe funkcje i wizualizacja danych w MATLAB-ie, rozwiązywanie równań,

kreślenie podstawowych funkcji, opis i wizualizacja sygnałów ciągłych i dyskretnych.• Analiza stabilności układów dynamicznych, wykorzystanie pakietu Control System

Toolbox do badania stabilności układu.• Symulacja i analiza układów fizycznych wykorzystująca pakiet SIMULINK budowa

matematycznego modelu i dobór regulatora konkretnego układu fizycznego.• Projektowanie interfesju użytkownika.Semestr VII

43

VII.4. STEROWNIKI PRZEMYSŁOWE PLC

Wykład - 16 godzin.Budowa, własności i opis funkcjonalny sterowników, parametry mikroprocesorowych

sterowników swobodnie programowalnych, specjalizowane moduły sterowników, inteligentnemoduły peryferyjne. Charakterystyka wejść i wyjść sterownika, charakterystyka wejść i wyjśćrozszerzeń, sposoby programowania sterowników, dobór sterownika i rozszerzeń do obiektu,przegląd wybranych sterowników programowalnych, automatyzacja jednopoziomowa iwielopoziomowa. Podstawy programowania, struktura programu, adresowanie wejść i wyjśćsterownika, języki programowania. Wytyczne do projektowania systemów sterowania zesterownikami programowalnymi, przykłady realizacji układów sterowanych za pomocąsterowników, sterowanie procesami dwustawnymi, sterowanie procesami ciągłymi.

Laboratorium - 16 godzin.• Funkcje pakietu narzędziowego, edycja, kompilacja, transfer programów, testowanie

programów.• Programowanie z wykorzystaniem listy instrukcji, schematu stykowego, schematu

blokowego.• Bloki systemowe, realizacja zależności czasowych, operacje logiczne i arytmetyczne na

rejestrach.• Sterowanie procesem dwustanowym, sterowanie procesem ciągłym.

VII.5. IDENTYFIKACJA OBIEKTÓW REGULACJI

Wykład - 16 godzin.Wprowadzenie, modele ciągłe i dyskretne, analiza danych, wstępne przetwarzanie

danych, oprogramowanie dla potrzeb identyfikacji. Klasyfikacja metod identyfikacji,charakterystyki statyczne i dynamiczne, identyfikacja deterministyczna i stochastyczna,modele matematyczne obiektów dynamicznych ciągłych i dyskretnych. Metoda najmniejszychkwadratów, obliczanie parametrów modelu, współczynnik korelacji, własności otrzymanychestymatorów, algorytmy komputerowe, metoda charakterystyk czasowych, określanietransmitancji obiektu na podstawie charakterystyki skokowej, metoda pomiaru charakterystykczęstotliwościowych, metoda funkcji korelacji.Algorytmy komputerowej identyfikacji na bieżąco, przegląd metod, zbieżność algorytmów.Omówienie pakietu SYSTEM IDENTIFICATION środowiska MATLAB, analiza widmowa,wybór rzędu modelu, parametryczne i nieparametryczne algorytmy identyfikacji. Pakietkomputerowej rejestracji i identyfikacji parametrów obiektu rzeczywistego, systemmikroprocesorowy do rejestracji danych pomiarowych, identyfikacja on-line i off-line.Cyfrowe algorytmy rejestracji danych i identyfikacji obiektów regulacji.

Laboratorium - 16 godzin.• Prezentacja pakietu SYSTEM IDENTIFICATION środowiska MATLAB, symulacja i

weryfikacja modelu, parametryczne i nieparametryczne algorytmy identyfikacji.• Komputerowa rejestracja stanów dynamicznych obiektu rzeczywistego, pakiet

przetworników A/C i C/A.• Cyfrowe algorytmy rejestracji danych pomiarowych.• Komputerowa identyfikacja parametrów dynamicznych wybranego rzeczywistego obiektu

regulacji.

44

VII.6. SYSTEMY MIKROKOMPUTEROWE

Wykład - 16 godzin.Systemy mikroprocesorowe 8 bitowe, pojęcia podstawowe, schemat blokowy,

architektura µP I 8080, tryby adresowania danych, cykl rozkazowy µP, zespół jednostkicentralnej, system przerwań µP I 8580, Z80. Systemy mikroprocesorowe 16 bitowe µP I 8086i I8088, architektura, tryby adresowania, współpraca µP z otoczeniem, systemy przerwań,pakiet SBC, magistrala MULTIBUS II, pamięć wirtualna. Systemy mikroprocesorowe 32bitowe, segmentacja i stronicowanie, pamięć kieszeniowa. Współpraca mikroprocesora zotoczeniem, dołączanie modułów zewnętrznych, sterowniki do współpracy z otoczeniem,urządzenia peryferyjne, procedury komunikacji µP z urządzeniem zewnętrznym.Programowanie mikroprocesora, język asembler, translacja programu, podstawowe operacjena danych, podprogramy, obsługa przerwań.

VII.7. CYFROWE UKŁADY AUTOMATYKI

Wykład - 24 godziny.Pojęcia podstawowe, elementy algebry Boole’a, funkcje przełączające, struktury

kombinacyjnych i sekwencyjnych układów cyfrowych, kody liczbowe. Elementy cyfrowemałej, średniej i dużej skali integracji. Projektowanie układów kombinacyjnych isekwencyjnych, realizacja automatów cyfrowych. Struktury i sposoby projektowaniaspecjalizowanych układów cyfrowych, synteza układów sterowania, automat sterujący,rozdzielacz sterujący, układ wykorzystujący multipleksery. Mikroprogramowalne układycyfrowe, idea Wilkesa układów mikroprogramowalnych, przegląd układów o różnych listachrozkazów, mikroprogramowalny układ cyfrowy z licznikiem i jednym typem mikrorozkazów.

Semestr VIII

VIII.1. REGULATORY

Wykład - 16 godzin.Technika układu sterowania, cele regulacji, elementy układu sterowania.

Różnorodność obiektów sterowania, podział regulatorów. Regulatory jednoobwodowe,kaskadowe i regulatory stosunku. Regulatory przekaźnikowe, klasy PID, krokowe, impulsowei cyfrowe. Regulatory generyczne, predykcyjne i z modelami procesów. Regulatory optymalnei ekstremalne oraz regułowe i fuzzy-logic. Regulatory wielofunkcyjne i sterowniki PLC.Kompaktowe systemy automatyki. Przykłady realizacji regulatorów analogowych imikroprocesorowych. Zasady nastawiania regulatorów, reguły praktyczne. Symulatoryukładów regulacji a projektowanie regulatorów.

Laboratorium - 16 godzin.• Badanie regulatorów PID, dobór nastaw.• Badanie regulatorów przerywnych i krokowych.• Badanie regulatorów kaskadowych i regulatorów stosunku.• Badanie regulatorów impulsowych i cyfrowych.• Projektowanie i realizacja układu regulacji ze sterownikiem PLC lub regulatorem

wielofunkcyjnym.• Badanie regulatorów z modelami procesów.

45

VIII.2. SIECI KOMPUTEROWE

Wykład - 16 godzin.Wprowadzenie w problematykę sieci komputerowych. Budowa sieci komputerowych.Protokoły TCP/IP, model komunikacji danych. Przesyłanie danych. Konfiguracja DNS.Konfiguracja rutowania. Internet i intranet. Sieciowe systemy operacyjne.

Laboratorium - 16 godzin.• Konfiguracja stacji roboczej w środowisku sieciowym.• Podstawy pracy w systemie NOWELL.• Konfiguracja sieci w systemie MS WINDOWS.• Podstawy pracy w systemie UNIX.• Elementy konfiguracji DNS, rutowania i poczty elektronicznej - pokaz.• Elementy pracy w środowisku sieciowym systemu operacyjnego UNIX.• Aplikacje sieciowe - instalacja i wykorzystanie.

VIII.3. KOMPUTEROWE SYSTEMY AUTOMATYKI

Wykład - 24 godziny.Wprowadzenie, próbkowanie i kwantowanie sygnału, twierdzenie Shannona,

przetworniki A/C i C/A, Struktura układu ze sterownikiem realizowanym komputerowo.Systemy operacyjne czasu rzeczywistego, modele dyskretne układów regulacji, ekstrapolatory.Przekształcenie Z, stabilność układów dyskretnych. Projektowanie komputerowych układówprzez zamianę regulatora ciągłego regulatorem dyskretnym, dobór czasu próbkowania.Projektowanie regulatorów metodą przesuwania biegunów (metoda algorytmiczna).Projektowanie regulatorów przy kwadratowym wskaźniku jakości. Regulatorysamonastrajające się.

Projektowanie - 40 godzin. • Organizacja pracy w systemie operacyjnym SOLARIS, podstawowe instrukcje, skrzynka

narzędziowa CONTROL TOOLBOX z MATLABA-a.• Opis układu w przestrzeni stanu, zestaw funkcji MATLABA-a do analizy i opisu układów w

przestrzeni stanu.• Synteza regulatora z kwadratowym wskaźnikiem jakości, metoda przesuwania biegunów.• Układy dyskretne, opisy i analiza układów dyskretnych, synteza regulatora.• Regulatory samonastrajające się.• Analiza programów demonstracyjnych ze skrzynki narzędziowej CONTROL TOOLBOX.

VIII.4. SYSTEMY MIKROKOMPUTEROWE

Laboratorium - 16 godzin.• Elementy języka ASEMBLER.• Technika programowania µP.• Uruchomienie programów.

46

VIII.5. CYFROWE UKŁADY AUTOMATYKI

Laboratorium - 16 godzin.• Układy kombinacyjne.• Układy sekwencyjne synchroniczne.• Układy sekwencyjne asynchroniczne.

47

4.4. SPECJALNOŚĆ INŻYNIERIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH


Specjalność inżynierii urządzeń elektrycznych przygotowuje absolwentów dosamodzielnej pracy projektowej, technologicznej, diagnostycznej i badawczej welektroenergetyce i w przemyśle elektrotechnicznym. Oprócz ogólnej wiedzy z zakresuelektrotechniki są im przekazywane, w ramach specjalności, szczegółowe wiadomości natemat układów izolacyjnych w urządzeniach elektrycznych, procesów łączeniowych izwiązanych z nimi przepięć oraz ochrony odgromowej i przeciwprzepięciowej. Uzyskują oniwysokie kwalifikacje szczególnie w zakresie projektowania, diagnostyki i ocenyniezawodności urządzeń elektrycznych z wykorzystaniem technik komputerowych i cyfrowejtechniki pomiarowej. Są specjalistami w dziedzinie badań wysokonapięciowych iwielkoprądowych, kompatybilności elektromagnetycznej i zastosowań urządzeńelektrycznych w ochronie środowiska.

Absolwenci znajdą zatrudnienie nie tylko w tradycyjnych zakładach przemysłuelektrotechnicznego, energetyki i jej zaplecza naukowego, ale również w wielu wchodzącychna polski rynek i rozwijających się firmach krajowych i zagranicznych.



Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.5 Procesy łączeniowe i układy

gaszeniowe16 +

VI.6 Układy elektroizolacyjne 16


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.4 Badania wysokonapięciowe i

wielkoprądowe16 24 +

VII.5 Cyfrowa technika pomiarowa 16 +VII.6 Ochrona odgromowa i

przepięciowa16

VII.7 Diagnostyka i niezawodnośćurządzeń elektrycznych

16

VII.8 Układy elektroizolacyjne 8 8

48


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVIII.1 Ochrona środowiska i kompaty-

bilność elekromagnetyczna24 16 8 +

VIII.2 Ochrona odgromowa iprzepięciowa

16 8 8 8 +

VIII.3 Diagnostyka i niezawodnośćurządzeń elektrycznych

16 8 +

VIII.4 Zastosowanie komputerów wdiagnostyce i projektowaniuurządzeń elektrycznych

16 16

VIII.5 Cyfrowa technika pomiarowa 16




Semestr VI

VI.5. PROCESY ŁĄCZENIOWE I UKŁADY GASZENIOWE

Wykład - 16 godzin.Analiza procesów łączeniowych jako przypadek analizy procesów przejściowych.

Przegląd metod analizy: klasycznej, operatorowej i numerycznej. Procesy łączeniowe wukładach i instalacjach elektroenergetycznych. Łączenie prądów w dużych systemach iobwodach odbiorników. Technologie łączenia – zestykowa, łukowa i bezstykowa. Przykładyrealizacji łączników z poszczególnych grup napięciowych i obszarów zastosowańdotyczących w szczególności: układów generatorowych, układów przesyłu i rozdziału energiielektrycznej oraz układów odbiornikowych.

VI.6. UKŁADY ELEKTROIZOLACYJNE

Wykład - 16 godzin.Układy podstawowe, rodzaje i własności ośrodków izolacyjnych, układy z

dielektrykami jednorodnymi i złożonymi; rozkłady i sterowanie pola elektrycznego wukładach izolacyjnych. Izolatory: rodzaje i własności, armatury, sterowanie polaelektrycznego, mechanizmy przebicia i przeskoków, charakterystyki wytrzymałościowe,wpływ czynników środowiskowych. Izolacja kabli i kondensatorów: rodzaje i własności, rolaprocesów technologicznych, naprężenia krytyczne i mechanizmy przebicia, wyładowania

49

niezupełne, procesy starzeniowe. Izolacja transformatorów, maszyn wirujących, aparatów irozdzielnic, charakterystyka rozwiązań konstrukcyjnych i technologicznych; współpracaróżnych dielektryków; charakterystyki wytrzymałościowe, próby doraźne i długotrwałe,miejsca szczególnych naprężeń i środki zaradcze, narażenia środowiskowe, koordynacja iochrona izolacji.

Semestr VII

VII.4. BADANIA WYSOKONAPIĘCIOWE I WIELKOPRĄDOWE

Wykład - 16 godzin.Wiadomości ogólne o technice badań wysokonapięciowych i wielkoprądowych. Układ

probierczy napięć przemiennych, wytwarzanie napięć probierczych stałych, układypowielające, generatory udarowe napięciowe jednostopniowe, generator udarowy napięciowywielostopniowy, generator udarowy prądowy.Klasyfikacja prób urządzenia elektroenergetyczne wysokiego napięcia, znamionowe napięciaizolacji, urządzenia sterujące i zabezpieczające, próby napięciem stałym, przemiennym iudarowym, próby prądami udarowymi, metody badań transformatorów W.N. Metody badańwłasności elektrycznych, opracowanie wyników badań wysokonapięciowych.Metodyka i technika badań prądowych, łączeniowych i elektromechanicznych. Układyprobiercze wielkoprądowe i zwarciowe, ich charakterystyczne wyposażenie. Zakres icharakterystyka pomiarów w badaniach urządzeń elektrycznych. Elementy miernictwadynamicznego. Pomiary udarów łączeniowych napięć i prądów. Technika przesyłu i rejestracjiw układach wielkich mocy. Interpretacja i ocena wyników pomiarów.

Laboratorium - 24 godziny.• Badanie źródeł napięcia stałego.• Badanie generatora udarowego napięciowego.• Badania izolatorów liniowych, stacyjnych, przepustowych, aparatowych.• Badania, maszyn elektrycznych i transformatorów.• Badania kabli wysokiego napięcia.• Próby diagnostyczne odgromników.• Badania modelu układu syntetycznego.• Wielkoprądowy układ zwarciowy.• Badania charakterystyk częstotliwościowych przetworników pomiarowych.• Badanie bocznika koncentrycznego.

VII.5. CYFROWA TECHNIKA POMIAROWA

Wykład - 16 godzin.Cyfrowa reprezentacja danych: charakterystyka danych uzyskiwanych w pomiarach

wysokonapięciowych z punktu widzenia ich rejestracji, typy cyfrowej reprezentacji danych.Podstawowe oprogramowanie dla przetwarzania danych: profesjonalne programyprzetwarzania danych, przetwarzanie za pomocą arkusza kalkulacyjnego, bazy danych, inneprogramy wyspecjalizowane. Programowanie: celowość, zakres oraz zasady tworzeniaoprogramowania własnego. Konwersja danych: zasady oprogramowania dla konwersji danychdo formatów wymaganych przez różne programy obróbki danych. Cyfrowe systemypomiarowe: charakterystyka aktualnych systemów stosowanych w Zespole TechnikiWysokich Napięć.

50

VII.6. OCHRONA ODGROMOWA I PRZEPIĘCIOWA

Wykład - 16 godzin.Ocena zagrożenia piorunowego obiektów, parametry wyładowań piorunowych, dane

charakteryzujące obiekty i ich podział, skutki oddziaływania wyładowań piorunowych, ryzykoszkód, kryteria stosowania ochrony budynków i urządzeń elektroenergetycznych. Ogólnacharakterystyka przepięć: przepięcia wewnętrzne, przepięcia atmosferyczne, fale wędrowne,nieciągłości w liniach, eliminacja impedancji falowej, drgania linii, sposoby szacowaniaprzepięć, ocena statystyczna przepięć. Odgromniki zaworowe, warystory, ochronnikiniskonapięciowe, ekwipotencjalizacja, ekranowanie pomieszczeń, przewodów i urządzeń,koordynacja izolacji: odwzorowywanie laboratoryjne przepięć, charakterystykiwytrzymałościowe układów izolacyjnych, procedura konwencjonalna, statystyczna,standardowa.

VII.7. DIAGNOSTYKA I NIEZAWODNOŚĆ URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

Wykład - 16 godzin.Metodyka opisu niezawodności urządzeń elektrycznych. Projektowe i produkcyjne

uwarunkowania niezawodności urządzeń elektrycznych . Urządzenia elektryczne weksploatacji.Metody pomiarów i rejestracji w badaniach mechanizmów urządzeń elektrycznych.Sprawdzanie charakterystyk dynamicznych łączników, czasów łączenia, niejednoczesnościstyków. Sprawdzanie oporów ruchu mechanizmów. Sprawdzanie występowania drgań izderzeń oraz sił udarowych. Przetworniki przemieszczeń. Przetworniki prędkości.Przetworniki przyspieszeń. Pomiary sił i naprężeń. Przykłady pomiaru wielkościkinematycznych w mechanizmie łącznika elektroenergetycznego oraz diagnostyki oporówruchu w ramach pojedynczych biegunów.

VII.8. UKŁADY ELEKTROIZOLACYJNE

Laboratorium - 8 godzin.• Wyznaczanie charakterystyk wytrzymałościowych wybranych układów przy różnych

rodzajach naprężeń.• Wpływ barier na wytrzymałość układów o polu niejednorodnym.• Pomiary wskaźników stanu izolacji wybranych urządzeń.• Próby napięciowe izolacji wybranych urządzeń elektroenergetycznych.• Badanie odporności przepustów sterowanych i nie sterowanych na wyładowania ślizgowe.

Projektowanie - 8 godzin.• Projekt izolatora liniowego z uwzględnieniem warunków zabrudzeniowych.• Projekt izolatora wnętrzowego wsporczego.• Projekt izolatora przepustowego kondensatorowego.• Projekt izolacji kabla wysokonapięciowego jednożyłowego ze sterowaniem pola.

51

Semestr VIII

VIII.1. OCHRONA ŚRODOWISKA I KOMPATYBILNOŚĆ

ELEKTROMAGNETYCZNA

Wykład - 24 godziny.Aspekty prawne i normatywne ochrony środowiska i kompatybilności

elektromagnetycznej. Podstawowe pojęcia i definicje. Urządzenia ochrony środowiska.Ochrona powietrza atmosferycznego: odpylanie i oczyszczanie spalin, rozprzestrzenianie sięzanieczyszczeń. Ochrona gleby, lasów i wód. Pola elektromagnetyczne w ochronieśrodowiska. Promieniowanie jonizujące: własności, metody pomiaru i zasady ochrony.Elektrotermiczna neutralizacja odpadów.Źródła zakłóceń elektromagnetycznych: naturalne, przemysłowe, elektroenergetyczne.Typowe urządzenia i sygnały zakłócające, procesy łączeniowe, wyładowania elektrostatyczne(ESD), typowe impulsy elektromagnetyczne (EMP, LEMP, NEMP), zakłóceniaradioelektryczne. Analiza sygnałów zakłócających, fale elektromagnetyczne, podstawowezależności elektromagnetyzmu w dziedzinie czasu i częstotliwości, sygnały wąsko- iszerokopasmowe. Mechanizmy rozprzestrzeniania zakłóceń, dipol elektryczny i magnetyczny;modele sprzężeń rezystancyjnych, elektrycznych (pojemnościowych), magnetycznych(indukcyjnych) i elektromagnetycznych (promieniowania); sprzężenia linii i obwodówelektrycznych; rola ich elementów. Środki przeciwzakłóceniowe, redukcja emisji,ekranowanie (rodzaje ekranów i ich skuteczność), optymalizacja topologii obwodów iinstalacji, ochronniki, filtry, uziemienia. Media narażone na oddziaływanie zakłóceń,urządzenia elektryczne i elektroniczne w obiektach stacjonarnych i transportowych, systemyinformatyczne i żywe organizmy; wrażliwość urządzeń i organizmów. Badania i pomiaryEMC, badania laboratoryjne i polowe, urządzenia pomiarowe, symulacja zakłóceń, pomiaryemisji i odporności na zakłócenia, wymagania normatywne.

Laboratorium - 16 godzin.• Symulacja i pomiary dynamicznych zmian napięcia zasilania.• Symulacja komputerowa generatorów impulsów znormalizowanych.• Badania modelowe zakłóceń impulsowych typu LEMP.• Wizualizacja graficzna rejestracji wyładowań atmosferycznych.• Symulacja i pomiary wyładowań typu ESD.• Badania skuteczności ekranowania obiektów, aparatów i ich połączeń.• Ocena kompatybilności elektromagnetycznej.• Badanie zasilaczy elektrofiltrów.

Projektowanie - 8 godzin.• Projekt układu do badania odporności urządzeń elektronicznych na zakłócenia

elektromagnetyczne typu LEMP.• Projekt układu do badania odporności urządzeń elektronicznych na wyładowania typy

ESD.• Projekt ochrony urządzeń elektrycznych i systemów informatycznych przed przepięciami

nadchodzącymi do obiektu z linii zewnętrznych.• Projekt ochrony urządzeń elektrycznych i systemów informatycznych przed bezpośrednim

elektromagnetycznym oddziaływaniem na nie kanału piorunowego.• Projekt impulsowego zasilacza elektrofiltru.

52

VIII.2. OCHRONA ODGROMOWA I PRZEPIĘCIOWA

Wykład - 16 godzin.Rodzaje ochrony, ochrona podstawowa, ochrona obostrzona, ochrona w wykonaniu

specjalnym, ochrona zewnętrzna i wewnętrzna, ochrona naturalna i dodatkowa (sztuczna).Środki ochrony, zwody, przewody odgromowe, przewody odprowadzające i uziemiające,uziemienia, iskierniki otwarte i hermetyczne, odstępy izolacyjne. Dobór środków ochrony,projektowanie, realizacja i eksploatacja urządzeń piorunochronnych, systemy lokalizacjiwyładowań, wrażliwość urządzeń wymagających ochrony i selekcja parametrów wyładowańpiorunowych, rola LEMP w ochronie odgromowej budowli i ich wyposażenia, rozwójśrodków ochrony, zasady ochrony sieci niskich, średnich i wysokich napięć.

Ćwiczenia audytoryjne - 8 godzin i projektowanie - 8 godzin.• Projekt ochrony wybranego obiektu budowlanego; określenie stopnia zagrożenia obiektu;

dobór elementów urządzenia piorunochronnego i niezbędnych ochronników.• Określenie długości podejścia kablowego do stacji dla założonego współczynnika

zmniejszenia amplitudy uciętego udaru piorunowego.• Obliczenia uziomów urządzenia piorunochronego z ukierunkowaniem na ograniczenie

zasięgu strefy niebezpiecznych napięć rażeniowych (krokowych).• Dobór obciążalności prądowej odgromnika zaworowego do ochrony stacji napowietrznej w

zależności od liczby przyłączonych linii i założonego poziomu napięciowego przepięćatmosferycznych.

Laboratorium - 8 godzin.• Przepięcia przy wyłączaniu małych prądów indukcyjnych.• Badanie niestabilności punktu neutralnego transformatora .• Przepięcia ziemnozwarciowe i kompensacja sieci.• Badanie przebiegów falowych.• Trafienie fali w stację z odgromnikiem.• Wspomagana komputerowo statystyczna analiza przepięć atmosferycznych.

VIII.3. DIAGNOSTYKA I NIEZAWODNOŚĆ URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

Wykład - 16 godzin.Własności diagnostyczne izolacji: przenikalność dielektryczna, polaryzacja, stratność,

upływność, defekty. Procesy starzenia Podstawowe układy izolacyjne, ich narażenianapięciowe i środowiskowe, wytrzymałość elektryczna. Charakterystyka badańprofilaktycznych (rodzaje badań i prób, metody, wymagania i warunki, wskaźniki stanuizolacji). Metody i urządzenia pomiarowe (mostki, mierniki wyładowań niezupełnych),pomiary: rezystancji, prądu skrośnego, pojemności, stratności w funkcji częstotliwości,napięcia i temperatury.

Laboratorium - 8 godzin.• Badania charakterystyk dynamicznych łączników.• Badania uchybów prądowych i kątowych przekładników prądowych.• Badania uchybów napięciowych i kątowych przekładników napięciowych.• Badanie wytrzymałości zwarciowej przekładników prądowych.• Pomiary statycznych i udarowych napięć zapłonowych ograniczników iskiernikowych.• Badanie ograniczników beziskiernikowych.

53

• Próby diagnostyczne maszyn elektrycznych i transformatorów.• Próby diagnostyczne kabli wysokiego napięcia.

VIII.4. ZASTOSOWANIE KOMPUTERÓW W DIAGNOSTYCE

I PROJEKTOWANIU URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

Wykład - 16 godzin.Proces projektowania: działania algorytmiczne i heurystyczne. Struktury procesu

projektowania: makrostruktura i mikrostruktura. Charakterystyka zmiennych wprojektowaniu. Cechy i właściwości konstrukcyjne oraz zmienne stanu. Wymaganiaprojektowe i ich rodzaje. Zagadnienia wyboru i optymalizacji w projektowaniu. Zadaniewyboru. System wartości. Kryteria i realizacja oceny. Kryteria optymalizacji. Optymalizacja.Sformułowanie kryterium nadrzędnego i zadaniowych kryteriów oceny. Określeniezmiennych decyzyjnych. Definiowanie ograniczeń. Utworzenie matematycznego modeluobiektu. Polioptymalizacja. Reprezentacja zbioru wariantów optymalnych. Metodypolioptymalizacji.Metody CAD i grafika komputerowa. Bazy danych symboli elementów układówelektrycznych w systemie AutoCAD. Schematy układów elektrycznych w systemie AutoCAD.Komputerowa symulacja działania układu elektrycznego w języku AutoCAD. Zasadyopracowywania dokumentacji technicznej przy użyciu wybranego edytora tekstowego.

Laboratorium - 16 godzin.• Poszukiwanie optymalnych wartości głównych wymiarów płaskiej sprężyny pomiarowej.• Optymalizacja toru prądowego łącznika.• Wybór mechanizmu przekładni czworobocznej dla zadanej krzywej łącznikowej.• Analiza polioptymalizacyjna przekaźnika piezoelektrycznego.• Symulacja procesu zamykania styków łącznika szybkiego.• Wybór zestyku powierzchniowego szynoprzewodu.• Optymalizacja kształtu zestyku rozłącznego.• Optymalizacja elektromagnesu prądu stałego.• Tworzenie schematów elektrycznych w systemie AutoCAD.• Opracowanie fragmentu dokumentacji technicznej w wybranym edytorze.

VIII.5. CYFROWA TECHNIKA POMIAROWA

Laboratorium - 16 godzin.• Badanie światłowodowych układów przesyłania danych pomiarowych, dobór łącz

światłowodowych. Obsługa modułów pomiarowych.• Badanie wielokanałowych systemów zbierania danych w pomiarach wysokonapięciowych.• Pomiary z wykorzystaniem karty wielokanałowej rejestracji danych pomiarowych z

użyciem oprogramowań profesjonalnych (Lab Windows) oraz programów indywidualnych.• Badania metod detekcji błędów transmisji cyfrowej, metody korekcji błędów, konwersja

danych dla różnych programów obliczeniowych.

54

4.5. SPECJALNOŚĆ MECHATRONIKA I URZĄDZENIAELEKTRYCZNE POJAZDÓW


W ramach specjalności prowadzone są zajęcia przygotowujące przyszłychabsolwentów do samodzielnej pracy inżynierskiej w zakresie szeroko pojętych zagadnieńelektronicznego i elektrycznego wyposażenia pojazdów samochodowych oraz zagadnieńzwiązanych z eksploatacją układów zasilania i układów napędowych elektrycznych pojazdówtrakcyjnych stosowanych w ruchu komunikacji miejskiej, kolejowej oraz transporcieprzemysłowym.Na specjalności mechatronika i urządzenia elektryczne pojazdów:• poznasz sieć i wyposażenie elektryczne pojazdów samochodowych,• dowiesz się jak projektować i badać projektory oświetleniowe i lampy sygnałowe

pojazdów samochodowych,• zostaniesz specjalistą w dziedzinie układów elektrycznych i elektronicznych pojazdów

samochodowych,• poznasz podstawowe problemy związane z zasilaniem pojazdów trakcyjnych w ruchu

kolejowym i ruchu komunikacji miejskiej a także transporcie przemysłowym, będziesztakże mógł proponować nowe rozwiązania w technice eksploatacyjnej układów zasilania,

• dowiesz się jak przygotować układ zasilania do wprowadzania ruchu pojazdów o dużychmocach, będziesz mógł ocenić efektywność ekonomiczną przyjętych rozwiązań,

• dowiesz się jakie są stosowane obecnie nowoczesne metody diagnostyki pojazdówtrakcyjnych i układów zasilania oraz jak oceniać ekologiczne aspekty komunikacjipojazdami w ruchu kolejowym i ruchu komunikacji miejskiej.

Studia na tej specjalności to również doskonałe zaznajomienie się z techniką komputerową isiecią INTERNET.



Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.5 Mechatronika i urządzenia

elektryczne pojazdów16 +

VI.6 Napędy elektryczne pojazdów 16

49


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.4 Elektroenergetyka systemów

transportu16 8 8 +

VII.5 Technika świetlna w pojazdach 16 +VII.6 Napędy elektryczne pojazdów 8 16 8VII.7 Ekologia transportu

elektrycznego16

VII.8 Mechatronika i urządzeniaelektryczne pojazdów

8


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVIII.1 Maszyny elektryczne w

pojazdach16 8 16 +

VIII.2 Systemy mikroprocesorowe wpojazdach

16 16 +

VIII.3 Komputerowe metody sterowaniai modelowania w transporcieelektrycznym

16 16 16 +

VIII.4 Technika świetlna w pojazdach 24VIII.5A Elektryczne urządzenia

diagnostyki pojazdów16

VIII.5B Marketing w transporcie 16



50


Semestr VI

VI.5. MECHATRONIKA I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE POJAZDÓW

Wykład - 16 godzin.Instalacja elektryczna pojazdu. Elementy wyposażenia elektrycznego. Rodzaje

instalacji. Wymagania techniczne i eksploatacyjne. Projektowanie instalacji elektrycznejpojazdu. Elektrochemiczne źródła energii elektrycznej. Budowa i zasada działaniaakumulatora ołowiowego. Charakterystyczne parametry akumulatorów. Problemy eksploatacjiakumulatorów samochodowych. Elektroniczne urządzenia służące do ładowania i kontrolistanu akumulatora. Rodzaje regulatorów napięcia i ich podstawowe parametry. Przebiegprocesu regulacji i projektowanie regulatorów. Urządzenia kontrolno-pomiarowe i urządzeniapomocnicze. Przeznaczenie i klasyfikacja urządzeń. Czujniki. Zagadnienia sterowania ikontroli pracy podzespołów pojazdu. Elementy projektowania układów pomiarowo -kontrolnych. Układy zapłonowe. Elementy układu zapłonowego, budowa i zasada działania.Zapłon akumulatorowy. Elektroniczne układy zapłonowe. Niekonwencjonalne układyzapłonowe. Elektronicznie sterowane układy wtrysku paliwa. Układy podstawowe.Optymalizacja składu mieszanki paliwowo-powietrznej. Obsługa aparatury wtryskowej iurządzeń pomocniczych. Współpraca z instalacją gazową. Elektryczne i elektroniczneurządzenia diagnostyczne. Analizator spalin. Elektroniczna wyważarka kół Szarpak.Komputerowy system diagnostyczny. Napęd elektryczny pojazdu.

VI.6. NAPĘDY ELEKTRYCZNE POJAZDÓW

Wykład - 16 godzin.Rodzaje pojazdów elektrycznych. Pojazdy kolejowe, pojazdy komunikacji miejskiej,

pojazdy samochodowe z przekładnią elektryczna. Podstawowe wymagania ruchowe pojazdówz silnikami elektrycznymi. Siły działające na pojazd. Równania ruchu. Ograniczenia siłpociągowych. Zasady wyznaczania mocy układów napędowych. Źródła zasilania. Zasilanie zsieci trakcyjnej, zasilanie autonomiczne (silnik spalinowy, bateria akumulatorów).Podstawowe charakterystyki źródeł zasilania. Elektryczne maszyny trakcyjne. Warunki pracymaszyn w pojazdach. Powiązanie maszyn trakcyjnych z osiami napędnymi. Przekładniamechaniczna. Ogólne charakterystyki maszyn elektrycznych prądu stałego i przemiennego.Zasady regulacji prędkości kątowej i momentu na wale. Praca maszyn elektrycznych wokresie rozruchu, stabilizacji prędkości i hamowania. Warunki hamowania odzyskowego.Współpraca różnych typów hamulców w pojazdach. Metody opisu i analizy zjawisk w stanachustalonych i stanach nieustalonych. Sprawność układu napędowego. Wzmacniacze mocy wukładach napędowych. Układy stycznikowo - opornikowe. Przerywacze prądu stałego.Przekształtniki napięcia stałego na przemienne. Zasady działania. Ogólne zasady doboruprzekształtników.

51

Semestr VII

VII.4. ELEKTROENERGETYKA SYSTEMÓW TRANSPORTU

Wykład - 16 godzin.Zużycie energii przez systemy transportu elektrycznego. Charakterystyki trakcyjne.

Metody obliczeń. Elementy układu napędowego pojazdu. Obliczenia trakcyjne. Moce ienergie zużywane na cele nietrakcyjne. Układy zasilania pojazdów w energię elektryczną.Energetyczne sieci trakcyjne prądu stałego i przemiennego. Obliczanie układów zasilaniapojazdów. Zasilania jednostronne i dwustronne. Współpraca podstacji trakcyjnych zpojazdami. Podstawowe zależności i algorytmy obliczeń. Spadki napięć w sieciachtrakcyjnych. Metody ograniczania spadków napięć. Metody analizy systemu: układ zasilania -pojazd trakcyjny jako odbiornik o parametrach zmiennych w czasie. Zwarcia w układachzasilania i pojazdach, metody wykrywania i likwidacji. Współpraca systemu trakcjielektrycznej z systemem elektroenergetycznym. Odkształcenia prądów i napięć w układziezasilania pojazdów i systemie energetycznym. Metody obliczeń i pomiarów. Wpływ strukturyukładu na wielkość odkształceń. Asymetria, wahania prądów i napięć w sieciachenergetycznych spowodowane obciążeniami trakcyjnymi, przeciwdziałanie.

Laboratorium - 8 godzin.• Pomiary charakterystyk prostowników diodowych 6-ścio i 12-stopulsowych.• Pomiary odkształceń wprowadzanych przez prostowniki do sieci elektroenergetycznej.• Badania i pomiary prostownika diodowo-tyrystorowego (dodawczego).• Badanie urządzenia próby linii.

Projektowanie - 8 godzin.Projekt podstacji trakcyjnej i rejonu zasilania.

VII.5. TECHNIKA ŚWIETLNA W POJAZDACH

Wykład - 16 godzin.Zagadnienia podstawowe techniki świetlnej. Podstawowe wielkości fotometryczne i

ich jednostki. Rozkłady przestrzenne niektórych wielkości fotometrycznych. Bryłafotometryczna, krzywa światłości, izoluksy, izokandele. Obliczenia strumienia świetlnegoróżnych źródeł światła. Obliczanie natężeń oświetlenia w punkcie i na płaszczyźnie odróżnych źródeł światła i różnymi metodami. Pomiary podstawowych wielkości świetlnych.Widzenie i spostrzeganie na drogach oświetlonych reflektorami. Geometria widzenia, cechywidzenia i obserwacji w warunkach "ciemnych", widzenie w warunkach olśnienia.Urządzenia świetlne w pojazdach. Podział urządzeń, wymagania techniczne, świetlne ikonstrukcyjne. Źródła światła w pojazdach. Żarówki halogenowe, cykl halogenowy, trwałość,skuteczność świetlna. Projektory oświetleniowe. Sygnalizacja barwna i filtry. Lampysygnałowe. Urządzenia świateł rozpoznawczych i wewnętrznych. Diagnostyka i badaniaurządzeń świetlnych pojazdów. Diagnostyka stanowiskowa projektorów i lamp sygnałowych.Tendencje rozwojowe urządzeń techniki świetlnej w pojazdach.

VII.6. NAPĘDY ELEKTRYCZNE POJAZDÓW

Wykład - 8 godzin.Przykładowe rozwiązania stosowane w pojazdach trakcyjnych. Zasady kształtowania

charakterystyk maszyn trakcyjnych. Układy pomiarowe i zabezpieczające. Kryteria jakości

52

regulacji układów napędowych pojazdów w stanach ustalonych i przejściowych. Systemysterowania układami napędowymi. Współpraca z urządzeniami sterowania ruchem. Specyfikarozwiązań układów napędowych w pojazdach samochodowych i pojazdach dużych mocy.Rozwiązania układów napędowych pojazdów zasilanych autonomicznie. Metody badańsymulacyjnych. Podstawowe pakiety symulacyjne. Przegląd rozwiązań nowoczesnychukładów napędowych pojazdów trakcyjnych.

Laboratorium - 16 godzin.• Badanie tyrystorowego układu rozruchu pojazdu trakcyjnego.• Badanie układu elektrycznego tramwaju z rozrusznikiem bębnowym i sterowaniem

automatycznym.• Stany dynamiczne w obwodach głównych pojazdów trakcyjnych z silnikiem prądu stałego.• Badanie wybranych struktur obwodu głównego pojazdu trakcyjnego z silnikiem

asynchronicznym.• Badanie własności dynamicznych układu mechanicznego przenoszenia momentu silnik

koła pojazdu.

Projektowanie - 8 godzin.Projekt obwodu głównego pojazdu trakcyjnego.

VII.7. EKOLOGIA TRANSPORTU ELEKTRYCZNEGO

Wykład - 16 godzin.Transport elektryczny zasilany z sieci. Transport pasażerski, transport towarowy.

Transport elektryczny pojazdami z autonomicznymi źródłami energii elektrycznej. Pojazdyakumulatorowe, z ogniwami paliwowymi, bateriami słonecznymi. Transport wewnątrzzakładowy. Inwestycje transportowe, energetyczne i wymuszone inwestycje towarzyszącesystemom transportu elektrycznego. Zmiany negatywne krajobrazu towarzyszące inwestycjomw transporcie zelektryfikowanym. Zmiany pozytywne związane z wykorzystaniem energiielektrycznej w transporcie. Prądy błądzące jednokierunkowe i przemienne związane ztransportem szynowym. Oddziaływanie na konstrukcje podziemne. Metody redukcji ieliminacji przepływu prądów błądzących. Metody ograniczania skutków prądów błądzących.Sprawności systemowe transportu elektrycznego. Zanieczyszczenie i obciążenie środowiskazwiązane z transportem elektrycznym. Zakłócenia elektromagnetyczne generowane przezpojazdy i sieci trakcyjne. Oddziaływanie sieci prądu stałego i przemiennego. Oddziaływanieodbiorów trakcyjnych na energetyczny system zasilający. Energetyczne sprawnościsystemowe różnych rodzajów transportu elektrycznego.

VII.8. MECHATRONIKA I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE POJAZDÓW

Laboratorium - 8 godzin.• Badanie diagnostyczne silnika spalinowego.• Badanie wyważenia masy kół samochodu.• Badanie diagnostyczne układu hamulcowego.• Badanie diagnostyczne projektorów oświetleniowych.• Badanie diagnostyczne elektronicznego zapłonu i wtrysku paliwa.

53

Semestr VIII

VIII.1. MASZYNY ELEKTRYCZNE W POJAZDACH

Wykład - 16 godzin.Specyficzność konstrukcji i wymagania stawiane maszynom elektrycznym pojazdów

samochodowych. Prądnice prądu stałego, budowa i zasada działania, charakterystyki,trudności w spełnianiu wymagań stawianych prądnicom w nowoczesnych samochodach.Prądnice prądu przemiennego (alternatory). Budowa i zasada działania. Klasyfikacja.Odmiany konstrukcyjne zestykowe i bezstykowe. Układy wzbudzenia. Charakterystykialternatorów. Rozruszniki. Budowa i zasada działania. Klasyfikacja. Odmiany konstrukcyjne.Równania i charakterystyki w stanie dynamicznym i statycznym. Dobór przełożenia. Dobórmocy rozrusznika i pojemności akumulatora. Silniki elektryczne wyposażenia dodatkowego.Zalety wzbudzenia od magnesów trwałych. Budowa i zasada działania. Silniki dmuchaw inagrzewnic, silniki wycieraczek. Inne zastosowania silników magnetoelektrycznych.Materiały konstrukcyjne zastosowane w budowie maszyn elektrycznych. Blachy magnetyczne.Magnesy trwałe. Materiały elektroizolacyjne. Przewody nawojowe. Szczotki.

Laboratorium - 8 godzin.• Pomiary charakterystyk rozrusznika silnika spalinowego.• Pomiary charakterystyk małych silników magnetoelektrycznych.• Pomiary charakterystyk alternatora.

Projektowanie - 16 godzin.• Zarys obliczeń silników ze wzbudzeniem magnetoelektrycznym.• Obliczanie wymiarów głównych silnika magnetoelektrycznego.• Dobór wymiarów magnesów trwałych.• Sprawdzenie przeciążalności prądowej silnika.• Wyznaczenie charakterystyk mechanicznych silnika.

VIII.2. SYSTEMY MIKROPROCESOROWE W POJAZDACH

Wykład - 16 godzin.Samochodowe układy sterowania i przetwarzania sygnałów. Sterowanie elementami

instalacji elektrycznej. Sterowanie układem hamulcowym. Sterowanie układem przeniesienianapędu. Sterowanie układem zapłonowym. Systemy nawigacji i informacji w ruchudrogowym. Przetwarzanie sygnałów w warunkach zakłóceń w pojeździe. Komunikacja zkierowcą pojazdu. Implementacje samochodowych systemów sterowania i przetwarzaniasygnałów.Systemy pomiarowo - kontrolne czasu rzeczywistego. Sprzęganie urządzeń i przesyłanieinformacji w systemach pomiarowo - kontrolnych. Ekspertowe systemy pomiarowo -kontrolne i diagnostyczne. Ekspertowy system diagnozowania uszkodzeń samochodu.Systemy neuronowe. Neuronowy system sterowania pojazdem zautomatyzowanym. SystemyFUZZY LOGIC. Rozmyty system parkowania ciężarówki.

Laboratorium - 16 godzin.• Badanie systemu mikroprocesorowego DSM-51, zależności funkcjonalne. Testowanie

wewnętrznego edytora i asemblera. Debugowanie programu. Testowanie mnemonikówrozkazów.

54

• Badanie współpracy systemu DSM-51 z komputerem IBM PC, uruchamianie wybranychprogramów w trybie pracy krokowej ze śledzeniem zawartości rejestrów na ekraniemonitora.

• Projekt programu sterującego wybranymi modelami rzeczywistych urządzeń podłączonychdo systemu. Uruchomienie programu oraz zaprogramowanie pamięci EPROM.

VIII.3. KOMPUTEROWE METODY STEROWANIA I MODELOWANIA W TRANSPORCIE ELEKTRYCZNYM

Wykład - 16 godzin.Architektura mikrokomputerowych systemów sterowania pojazdami trakcyjnymi.

Analiza zadania sterowniczego. Wybór struktury sprzętowej systemu sterowania. Współpracasystemu komputerowego z układami energoelektronicznymi. Problemy oprogramowaniamikrokomputerowych sterowników trakcyjnych. Kompatybilność elektromagnetycznamikrokomputerowych obwodów sterowania pojazdów trakcyjnych i układówprzekształtnikowych.Wprowadzenie to technik modelowania i symulacji. Model matematyczny, model fizyczny.Etapy formułowania modelu, założenia, uproszczenia. Metody numeryczne, modelowanieprocesów ciągłych i dyskretnych. Identyfikacja parametrów obiektów rzeczywistych i ichodzwierciedlenie w modelu. Implementacja, weryfikacja i uruchamianie modelu.Przeprowadzanie eksperymentów symulacyjnych. Języki programowania i pakiety dosymulacji procesów dynamicznych i układów elektrycznych. Modele elementów systemutrakcji elektrycznej. Zastosowanie technik modelowania i symulacji w odniesieniu dozagadnień: energetycznych, elektromechanicznych, elektromagnetycznych orazkompatybilności w systemach trakcji elektrycznej.

Laboratorium - 16 godzin.• Badania symulacyjne wybranych struktur obwodu głównego pojazdu trakcyjnego z

silnikami prądu stałego i przemiennego.• Badania symulacyjne układu hamowania elektrodynamicznego.• Badania symulacyjne przejazdu teoretycznego pojazdu na zadanej trasie. Wyznaczanie

parametrów energetycznych przejazdów.• Modelowanie zjawisk przejściowych w układzie zasilania - zwarcia, przełączenia.• Modelowanie współpracy podstacji trakcyjnej z siecią zasilającą energetyki (asymetria

zasilania, harmoniczne, praca równoczesna linii zasilających).

Projektowanie - 16 godzin.Projekt układu sterowania pojazdu trakcyjnego.

VIII.4. TECHNIKA ŚWIETLNA W POJAZDACH

Projektowanie - 24 godziny.• Modelowanie matematyczne elementów układów optyczno-świetlnych samochodowych

projektorów oświetleniowych i lamp sygnałowych.• Modelowanie zjawisk fizycznych występujących w układach optycznych samochodowych

urządzeń świetlnych.• Obliczenia świetlne modelowanych układów.• Projektowanie rzeczywistych układów projektorów oświetleniowych w oparciu o programy

REF-WP i REF-PE.• Projektowanie rzeczywistych układów lamp sygnałowych w oparciu o Program LAMPA-

55

S.

VIII.5A. ELEKTRYCZNE URZĄDZENIA DIAGNOSTYKI POJAZDÓW

Laboratorium - 16 godzin.• Diagnostyka silnika spalinowego. • Diagnostyka układu kierowniczego. • Badanie wyważenia masy kół samochodu. • Diagnostyka układu hamulcowego. • Diagnostyka projektorów oświetleniowych. • Diagnostyka elektronicznego zapłonu i wtrysku paliwa.

VIII.5B. MARKETING W TRANSPORCIE

Wykład - 16 godzin.Funkcjonowanie zelektryfikowanego systemu transportu zbiorowego w warunkach

gospodarki rynkowej. Prawne reguły organizacyjne funkcjonowania podmiotówgospodarczych realizujących zadania transportowe. Metodologia przygotowania programów iprojektów w zakresie systemów transportu zbiorowego. Studium wykonalności. Analizafinansowa i ekonomiczna, korzyści (CBA). Koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. Efektyzewnętrzne funkcjonowania systemu transportu zbiorowego. Optymalizacja działań.Współpraca różnych podmiotów gospodarczych w przedsięwzięciach transportowych.Zalecenie i umowy międzynarodowe w odniesieniu do systemów transportu. Dyrektywy UniiEuropejskiej i UIC. Zagadnienia ekonomiczne integracji systemów transportu kołowego ikolejowego z systemem transportu Unii Europejskiej i krajów Europy Środkowej iWschodniej. Ekologiczne aspekty transportu zelektryfikowanego.

56

4.6. SPECJALNOŚĆ NAPĘD I ELEKTRONIKA PRZEMYSŁOWA


Absolwent Wydziału Elektrycznego specjalności “Napęd i elektronika przemysłowa”jest przygotowany do wspomaganej komputerowo analizy obwodów elektrycznych oraz dokonstruowania i eksploatacji:• elektrycznych układów napędowych z analogowymi i cyfrowymi (mikroprocesorowymi)

układami sterującymi,• przemysłowych układów sterujących procesami technologicznymi z wykorzystaniem

sterowników mikroprocesorowych.Uzyskuje pogłębione przygotowanie z przedmiotów ogólnotechnicznych: teorii sterowania,miernictwa elektrycznego, elektroniki i energoelektroniki, mechaniki. Dodatkowo w ramachstudiów specjalizacyjnych student otrzymuje rozszerzony zakres wiadomości z przedmiotówkierunkowych: układy techniki cyfrowej, układy mikroprocesorowe, elementy i podzespołyukładów napędowych, napęd elektryczny, automatyka napędu, napędy przekształtnikowe,poprawa współczynnika mocy układów energetycznych.



Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.5 Elementy i podzespoły układów

napędowych16 +

VI.6 Układy energoelektroniczne 16


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.4 Napęd elektryczny 16 +VII.5 Elementy energoelektroniczne 24 +VII.6 Układy energoelektroniczne 8 8 +VII.7 Układy techniki cyfrowej 16 16VII.8 Elementy i podzespoły układów

napędowych16

57


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVIII.1 Układy mikroprocesorowe 24 24 +VIII.2 Automatyka napędu 16 +VIII.3 Napędy przekształtnikowe II 16 16VIII.4 Napędy przemysłowe 16 8VIII.5 Poprawa współczynnika mocy

układów energetycznych16

VIII.6 Napęd elektryczny 16VIII.7 Symulacja układów napędowych 8




Semestr VI

VI.5. ELEMENTY I PODZESPOŁY UKŁADÓW NAPĘDOWYCH

Wykład - 16 godzin.Elementy i układy pomiarowe: prędkości kątowej i jej pochodnych (prądnica

tachometryczna prądu stałego i przemiennego, tarcze impulsowe, enkodery, układy cyfrowe,resolwery), prądu i napięcia (przekładniki, układy transoptorowe, układy z halotronami -schematy, parametry, charakterystyki), układy pomiaru zerowej wartości prądu. Elektroniczneukłady sterowania kątem wyzwalania tyrystorów (tyrystor i jego charakterystyka sterowania,struktury układów sterowników - realizacja przesunięcia fazowego, zasady doborusynchronizacji sterowników, wzmacniacze mocy impulsów bramkowych, generatory funkcji).Zadajniki prędkości, prądu, napięcia itp. Elementy magnetyczne układów napędowych(transformatory bramkowe, dławiki - projektowanie i dobór, zakłócenia powodowane przezelementy magnetyczne). Silniki wykonawcze - konstrukcja, właściwości, parametrydynamiczne, zastosowanie (silniki prądu stałego z magnesami trwałymi, silniki synchronicznez magnesami trwałymi, silniki skokowe, silniki liniowe).

VI.6. UKŁADY ENERGOELEKTRONICZNE

Wykład - 16 godzin.Klasyfikacja układów energoelektronicznych - definicje, założenia. Podstawowe

elementy i podzespoły aktywne i bierne - charakterystyki i ich aproksymacje. Jedno iwielokwadrantowe przekształtniki sieciowe sterowane fazowo o wyjściu stałonapięciowym i

58

stałoprądowym - charakterystyki sterowania i obciążenia, przewodzenie impulsowe i ciągłe,oddziaływanie na linię zasilającą. Przekształtniki napięcia przemiennego na przemienne zesterowaniem fazowym. Sterowniki jedno- i trójfazowe, bezpośrednie przemiennikiczęstotliwości - zasady sterowania. Falowniki napięcia i prądu. Układy trójfazowe sterowanejednoimpulsowo. Komutacja wewnętrzna i zewnętrzna. Silnik przekształtnikowy.

Semestr VII

VII.4. NAPĘD ELEKTRYCZNY

Wykład - 16 godzin.Elementy składowe układu napędowego; ich parametry i charakterystyki.

Charakterystyki mechaniczne maszyn roboczych. Ekonomiczne potrzeby sterowaniaprędkością maszyn roboczych. Równanie ruchu układu elektromechanicznego przetwarzaniaenergii. Moment dynamiczny, oporowy, napędowy. Równowaga statyczna układu. Procesyprzejściowe; rozruch i hamowanie. Charakterystyka mechaniczna silnika napędowego, jejustępliwość, zakres sterowania prędkością. Charakterystyki mechaniczne silników prądustałego. Opis analityczny silników. Rozruch, hamowanie, sterowanie prędkością. Sprawność istraty energii. Charakterystyki mechaniczne silników indukcyjnych, pierścieniowych iklatkowych. Wykresy wektorowe i schematy zastępcze. Opis analityczny silnika. Rozruch,hamowanie, sterowanie prędkością. Kaskadowe układy napędowe: kaskady stałego momentu istałej mocy. Układy sterowania prędkością silników klatkowych. Cykl produkcyjny maszynroboczych i wynikające stąd rodzaje pracy i obciążeń silników. Praca ciągła, dorywcza iokresowa. Wyznaczanie mocy silnika przy różnych rodzajach pracy. Funkcjonalne sterowanierozruchem, pracą i hamowaniem silników napędowych z wykorzystaniem aparaturystycznikowo-przekaźnikowej. Zasady tworzenia schematów układów sterujących pracąsilników.

VII.5. ELEMENTY ENERGOELEKTRONICZNE

Wykład - 24 godziny.Repetytorium właściwości fizycznych półprzewodników. Budowa, właściwości i

charakterystyki podstawowych przyrządów półprzewodnikowych (diody, tranzystorybipolarne, tyrystory, GTO, MOS, IGBT, inne). Zasady stosowania przyrządówpółprzewodnikowych (układy sterowania, obwody odciążające, zabezpieczenia). Elementymagnetyczne. Elementy specjalne (kondensatory, warystory itp.).

VII.6. UKŁADY ENERGOELEKTRONICZNE

Wykład - 8 godzin.Przekształtniki impulsowe, przerywacze okresowe - zasady sterowania i regulacji

prądu jednokierunkowego. Układy jedno- i wielokwadrantowe. Impulsowe przekształtnikinapięcia i prądu stałego na napięcie i prąd przemienny. Modulacja szerokości impulsównapięć i prądów wyjściowych jedno- i wielofazowych. Rodzaje modulacji: “delta”,histerezowa, wektorowa, sinusoidalna itp. Przekształtniki sieciowe o sterowaniu impulsowymjedno- i wielofazowe. Sterowniki napięcia przemiennego, impulsowy regulator rezystancji.Matrycowe bezpośrednie przemienniki częstotliwości. Układy rezonansowe. Falownikiszeregowe, równoległe i szeregowo-równoległe. Przetwornice prądu stałego na stały zrezonansowymi obwodami pośredniczącymi. Technika przełączania przy zerowym prądzie inapięciu.

59

Projektowanie - 8 godzin.• Projekt przekształtnika o komutacji sieciowej.• Projekt niezależnego falownika napięcia.

VII.7. UKŁADY TECHNIKI CYFROWEJ

Wykład - 16 godzin.Wiadomości podstawowe (algebra Bole’a, funkcje logiczne, schematy funkcjonalne,

kody i kodowanie. działania arytmetyczne). Elementy funkcjonalne (półprzewodnikowekombinacyjne, półprzewodnikowe pamięciowe, półprzewodnikowe pomocnicze). Syntezaukładów kombinacyjnych. Synteza układów sekwencyjnych. Bloki funkcjonalne.

Lboratorium - 16 godzin.• Bloki funkcjonalne techniki cyfrowej.• Projektowanie i modelowanie układów modulacyjnych.• Projektowanie i modelowanie układów sekwencyjnych.• Przykłady zastosowań układów cyfrowych.

VII.8. ELEMENTY I PODZESPOŁY UKŁADÓW NAPĘDOWYCH

Lboratorium - 16 godzin.Wybrane ćwiczenia z podanego niżej zestawu.• Silniki prądu stałego z magnesami trwałymi.• Silniki skokowe.• Silnik synchroniczny z magnesami trwałymi.• Sterowniki do wyzwalania tyrystorów.• Układy pomiaru prądu i napięcia.• Układy pomiaru prędkości.

Semestr VIII

VIII.1. UKŁADY MIKROPROCESOROWE

Wykład - 24 godziny.Podstawy działania mikroprocesorów, architektura mikroprocesorów i systemów

mikroprocesorowych. Struktury sterowników mikroprocesorowych - budowa, zadania,specyfika programowania (mikrokontrolery, pamięci: RAM, ROM, GAL, urządzeniaperyferyjne: przetworniki A/D i D/A, porty). Narzędzia programistyczne i uruchomieniowe(kompilatory, assemblery, disassemblery, monitory). Zasady programowania. Wybraneprzykłady sterowania mikroprocesorowego w energoelektronice i napędzie elektrycznym(zadania sprzętu i oprogramowanie). Specjalizowane układy scalone w systemach µP(watchdogs, inelligent power suply, µP supervisor ).

Laboratorium - 24 godziny.• Obsługa portów równoległych sterownika mikroprocesorowego.• Obsługa przerwań na przykładzie pętli czasowych i odczytu portów.• Generowanie przebiegów PWM przy pomocy timerów.

60

• Obsługa przetworników A/C i C/A sterownika mikroprocesorowego.• Realizacja pomiaru napięcia z odczytem cyfrowym przy użyciu sterownika

mikroprocesorowego.• Regulacja ze sprężeniem zwrotnym w układzie przerywacza okresowego.

VIII.2. AUTOMATYKA NAPĘDU

Wykład - 16 godzin.Wpływ metody regulacji prędkości i momentu na straty mocy i sprawność

energetyczną. Regulacja prędkości oraz kształtowanie charakterystyk mechanicznych napędumetodą sprzężeń zwrotnych: ujemne sprzężenie napięciowe, dodatnie sprzężenie prądowe,ujemne sprężenie prędkościowe. Metody i układy ograniczenia i regulacji prądu i momentusilników elektrycznych - układy regulatorów równoległych i szeregowych, układy znieliniowym sprężeniem prądowym. Układy napędowe jednokierunkowe i nawrotne wzakresie przepływu mocy i kierunku prędkości. Projektowanie układu dla zadanego zakresuregulacji prędkości - wyznaczanie współczynników sprzężeń zwrotnych. Przykłady obliczeńz zastosowaniem obcowzbudnych maszyn prądu stałego.

VIII.3. NAPĘDY PRZEKSZTAŁTNIKOWE II

Wykład - 16 godzin.Właściwości, obszar pracy we współrzędnych prędkość - moment, oddziaływanie na

sieć zasilającą i metody minimalizacji tego oddziaływania, metody sterowania optymalnegow napędach:• prądu stałego z przekształtnikami tyrystorowymi i tranzystorowymi (jedno- i

dwukierunkowymi),• prądu przemiennego z silnikiem asynchronicznym pierścieniowym (z zasilaniem

dwustronnym, układy kaskadowe),• prądu przemiennego z silnikiem asynchronicznym klatkowym (z falownikiem napięcia, z

falownikiem prądu, z bezpośrednim przemiennikiem częstotliwości),• prądu przemiennego z silnikiem synchronicznym o budowie klasycznej (z falownikiem

napięcia, z falownikiem prądu komutowanym napięciami maszyny, z bezpośrednimprzemiennikiem częstotliwości),

• prądu przemiennego z silnikiem synchronicznym z biegunami trwałymi.

Laboratorium - 16 godzin.Badanie układów napędowych:• z silnikiem prądu stałego zasilanym z przekształtnika tyrystorowego,• z silnikiem prądu stałego zasilanym z przekształtnika tranzystorowego,• z silnikiem pierścieniowym zasilanym od strony stojana przy pomocy sterowników prądu

przemiennego,• z silnikiem pierścieniowym sterowanym w układzie kaskadowym,• z silnikiem klatkowym zasilanym z tranzystorowego falownika napięcia,• z silnikiem synchronicznym z biegunami trwałymi.

61

VIII.4. NAPĘDY PRZEMYSŁOWE

Wykład - 16 godzin.Kompatybilność elektromagnetyczna przemysłowych układów napędowych - normy,

zasady montażu, metody pomiarowe. Charakterystyki maszyn roboczych. Zasady doboruprzekształtników. Przemysłowe układy napędowe - przykłady rozwiązań, zakres mocy,sposoby wykonania. Wybrany przykład rozwiązania napędu dużej mocy. Podstawowe zasadydoboru zabezpieczeń.

Projektowanie - 8 godzin.Projekt przekształtnikowego układu napędowego dla wybranego zastosowaniaprzemysłowego w oparciu o urządzenia dostępne na polskim rynku.

VIII.5. POPRAWA WSPÓŁCZYNNIKA MOCY UKŁADÓW ENERGETYCZNYCH

Wykład - 16 godzin.Oddziaływanie odbiorników nieliniowych na sieć zasilającą. Kompensacja mocy

przesunięcia fazowego. Kompensacja odkształceń prądu pobieranego z sieci zasilającej.Kompensatory autonomiczne (filtry aktywne) i hybrydowe. Oddziaływanie na sieć zasilającą:napędów prądu stałego, napędów prądu przemiennego. Układy zmniejszające negatywneoddziaływanie odbiorników na sieć zasilającą.

VIII.6. NAPĘD ELEKTRYCZNY

Laboratorium - 16 godzin.• Badanie wielomaszynowego układu napędowego z wykonawczym silnikiem prądu stałego.• Badanie układu napędowego z silnikiem pierścieniowym.• Układy automatycznego sterowania rozruchem i hamowaniem silników pierścieniowych.• Układy sterowania automatycznym rozruchem silnika klatkowego z ograniczeniem prądu

rozruchu.• Układy automatycznego sterowania prędkością silników dwubiegowych.

VIII.7. SYMULACJA UKŁADÓW NAPĘDOWYCH

Laboratorium - 8 godzin.• Symulacja elementów półprzewodnikowych.• Symulacja przekształtnika.• Symulacja silnika prądu stałego.• Symulacja układu napędowego z silnikiem prądu stałego.• Symulacja silnika indukcyjnego klatkowego.• Symulacja układu napędowego z silnikiem prądu przemiennego.

62

4.7. SPECJALNOŚĆ SPRZĘT I OPROGRAMOWANIE SYSTEMÓW POMIAROWYCH


Absolwent jest przygotowany do twórczego działania w zakresie analizy, metodprojektowania i konstruowania systemów do pomiaru i automatyzacji procesówtechnologicznych. W ramach studiów specjalizacyjnych student otrzymuje rozszerzony zakreswiadomości z: informatyki (przedmioty - systemy operacyjne komputerów, podstawy językaC), systemów informacyjno-pomiarowych (przedmioty : systemy informacyjno-pomiarowe,mikroprocesory w technice pomiarowej, oprogramowanie w technice pomiarowej,oprogramowanie systemów pomiarowych, przetwarzanie i przesyłanie sygnałów) oraz zkonstrukcji aparatury kontrolno pomiarowej (przedmioty - przetworniki pomiarowe,przyrządy i układy pomiarowe).Wykształcenie uzyskane na specjalizacji stwarza różnorodne możliwości zatrudnienia dziękidostosowaniu tematyki prowadzonych zajęć do aktualnych wymagań rynku pracy w kraju orazdo wymagań jakie staną przed polskimi inżynierami po wstąpieniu naszego kraju do strukturUnii Europejskiej.



Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.5 Podstawy języka C 16 +VI.6 Systemy operacyjne komputerów 16


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.4 Przetworniki pomiarowe 24 +VII.5 Mikroprocesory w technice

pomiarowej24 +

VII.6 Przetwarzanie i przesyłaniesygnałów

16

VII.7 Podstawy języka C 24VII.8 Systemy operacyjne komputerów 16

64


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVIII.1 Przyrządy i układy pomiarowe 24 16 +VIII.2 Systemy informacyjno-

pomiarowe24 16 +

VIII.3 Oprogramowanie systemówpomiarowych

16 16 +

VIII.4 Przetwarzanie i przesyłaniesygnałów

16

VIII.5 Przetworniki pomiarowe 16VIII.6 Mikroprocesory w technice

pomiarowej16




Semestr VI

VI.5. PODSTAWY JĘZYKA C

Wykład - 16 godzin.Cechy ogólne języka C, jego zalety i zakres stosowania. Składnia języka C. Zmienne,

ich typy. Deklaracje zmiennych. Stałe symboliczne. Operatory arytmetyczne i logiczne.Budowa wyrażeń. Priorytety i kolejność obliczeń. Instrukcje sterujące, instrukcje warunkowe,instrukcje budowy cyklu. Instrukcje skoku, kontynuacji i przerwania operacji, etykiety.Funkcje. Argumenty, przekazywanie i zwracanie wartości. Struktura programu. Zasięgzmiennych. Zmienne wewnętrzne, zewnętrzne, statyczne. Tablice jedno i wielowymiarowe.Adresy i wskaźniki. Informacje podstawowe o strukturach, uniach i polach. Kompilator.Preprocesor. Rozmiary typów zmiennych w stosowanych kompilatorach. Zmienne rejestrowe.Biblioteki. Operacje wejścia i wyjścia. Uruchamianie i poprawianie programów

VI.6. SYSTEMY OPERACYJNE KOMPUTERÓW

Wykład - 16 godzin.Pojęcia podstawowe: system operacyjny i jego zasoby, wielodostęp,

wielozadaniowość, przegląd architektury mikrokomputerów serii IBM-PC, komunikacja zpamięcią, dyskiem i innymi urządzeniami zewnętrznymi. System operacyjny DOS - pamięćmasowa, rodzaje nośników, dyski stałe wymienne, streamer’y, CD-ROM’y, organizacja

65

dostępu do pamięci, sposób organizacji i dostępu przy użyciu funkcji BIOS, sposóborganizacji i dostępu przy użyciu funkcji DOS, pojęcie pliku, pliki zwykłe, pliki specjalne,katalogi, atrybuty plików, struktura plików na dysku, pamięć operacyjna, rodzaje pamięci,sposoby adresowania i zarządzania pamięcią, organizacja pamięci, komunikacja zurządzeniami zewnętrznymi, karty video i monitory. Konfiguracja systemu operacyjnego DOS- POST proces, konfiguracja hardware’owa, sposób ładowania się systemu operacyjnego.System operacyjny Windows - interfejs graficzny, system komunikatów, organizacja pamięci,pamięć wirtualna, tryby pracy, wielozadaniowość, mechanizm OLE, mechanizm DDE,rodzaje aplikacji, podstawowe aplikacje, instalacja w sieci NOVELL. System operacyjnyNovell - rodzaje instalacji sieciowych LAN, serwer, terminal, oprogramowanie serwera,struktura plików na serwerze, grupy, użytkownik, limity, restrykcje, reguły dostępu iwidoczności, dziedziczenie praw, system komunikatów, organizacja i korzystanie z printserwera, podstawowe dyrektywy, poczta elektroniczna.

Semestr VII

VII.4. PRZETWORNIKI POMIAROWE

Wykład - 24 godziny.Wiadomości wstępne: ogólne własności przetworników, ich struktury, parametry,

charakterystyki statyczne i dynamiczne. Przetworniki rezystancyjne wielkościmechanicznych : przetworniki potencjometryczne i tensometryczne. Przetwornikiindukcyjnościowe. Przetworniki pojemnościowe. Przetworniki piezoelektryczne. Przetwornikitermoelektryczne : termorezystory, termoelementy, przetworniki kwarcowe, inne przetwornikitemperatury. Przetworniki elektrochemiczne: przetworniki konduktometryczne,pehametryczne, polarograficzne, elektrokinetyczne, elektrokapilarne. Przetwornikiultradźwiękowe. Przetworniki promieniowania jonizującego - rodzaje, własności, jednostki,skutki promieniowania jonizującego, ochrona przed promieniowaniem, detektorypromieniowania : licznik Geigera-Müllera, komory jonizacyjne, liczniki scyntylacyjne,termoluminescencyjne, fotometryczne, półprzewodnikowe. Przetworniki fotoelektryczne:fotorezystory, fotoogniwa, fotopowielacze, fotodiody, fototranzystory, przetwornikiświatłowodowe.

VII.5. MIKROPROCESORY W TECHNICE POMIAROWEJ

Wykład - 24 godziny.Schemat blokowy mikrokomputera. Język asemblera. System przerwań, Układ

pamięci. Układ szeregowego i równoległego wejścia/wyjścia. Zegar czasu rzeczywistego.Układ watchdog i podtrzymanie bateryjne pamięci. Realizacja dialogu z użytkownikiem(przyciski, klawiatury, wyświetlacze, pola odczytowe). Realizacja sprzęgów pomiarowych(RS-232 i IEC-625). Przykładowa implementacja mikrokomputera w przyrządziepomiarowym.

VII.6. PRZETWARZANIE I PRZESYŁANIE SYGNAŁÓW

Wykład - 16 godzin.Podstawy teorii sygnałów: sygnały okresowe, nieokresowe, stochastyczne; analityczne

przedstawianie sygnałów elementarnych: szereg Fouriera, transformata Fouriera, transformataHilberta, dyskretna transformata Fouriera. Kanały transmisyjne: przewodowe, radiowe,światłowodowe - właściwości. Organizacja systemów transmisyjnych : systemy wielokrotne,

66

błędy transmisji. Sygnały modulowane amplitudowo i kątowo - formowanie, właściwości,odporność na zakłócenia. Próbkowanie; twierdzenie o próbkowaniu; próbkowaniebeznadmiarowe, adaptacyjne, wektorowe; kwantowanie. Modulacje: PAM, PWM, PPM,delta, różnicowa, sigma-delta. Kluczowanie : amplitudy, fazy i częstotliwości. Kodowanie;kody wykrywające i korygujące błędy transmisji. Podstawy kompresji danych. Przetwarzaniesygnałów analogowych i cyfrowych w technice pomiarowej; przetworniki wielkościelektrycznych: analogowo-analogowe, analogowo-cyfrowe, cyfrowo-analogowe.

VII.7. PODSTAWY JĘZYKA C

Laboratorium - 24 godziny.• Środowisko zintegrowane, organizacja projektu.• Struktura programu, kompilacja prostego programu.• Typy zmiennych, wyrażenia arytmetyczne.• Instrukcje warunkowe, organizacja pętli.• Funkcje, przekazywanie parametrów.• Operacja wejścia-wyjścia.• Program wielomodułowy.• Tworzenie bibliotek funkcji.

VII.8. SYSTEMY OPERACYJNE KOMPUTERÓW

Laboratorium - 16 godzin.• Pliki, katalogi, podstawowe komendy DOS.• Konfiguracja komputera, CMOS-setup, config.sys.• Organizacja sieci Novell, prawa dostępu, podstawowe usługi.• Instalacja i konfiguracja systemu Windows w sieci Novell.• Korzystanie z aplikacji Windows.

Semestr VIII

VIII.1. PRZYRZĄDY I UKŁADY POMIAROWE

Wykład - 24 godziny.Właściwości statyczne i dynamiczne przyrządów pomiarowych - charakterystyki

częstotliwościowe. Przetworniki pomiarowe - właściwości, wzmacniacze wysokostabilne,przetworniki U/I, RMS/DC, źródła napięć wzorcowych, zasady projektowania. Kompensatorylaboratoryjne dużej dokładności - układy, właściwości pomiarowe, porównanie zwoltomierzami cyfrowymi. Kompensatory automatyczne, schematy funkcjonalne, przykładyrozwiązań rejestratorów kompensacyjnych. Półautomatyczne mostki RLC - schematyblokowe, parametry.

Laboratorium - 16 godzin.• Badanie właściwości analogowych układów mnożących.• Badanie generatorów monolitycznych.• Przetworniki a/a: R/U, L/U, C/U, f/U.• Przetworniki a/c.• Konwerter próbkujący.

67

VIII.2. SYSTEMY INFORMACYJNO-POMIAROWE

Wykład - 24 godziny.Konstrukcja autonomicznych przyrządów pomiarowych: oscyloskop cyfrowy,

multimetr cyfrowy, częstościomierz-czasomierz, programowany generator funkcyjny,programowany zasilacz, komutator. Elementy nowoczesnych systemów pomiarowych:inteligentne czujniki pomiarowe, przyrządy autonomiczne, przyrządy modułowe, kartyzbierania danych, interfejsy pomiarowe. Interfejs szeregowy RS232: oprogramowanieinterfejsu, pochodne interfejsu RS232: RS485. Interfejs IEC-625: magistrala interfejsu,zestaw komunikatów, konfiguracje sprzętowe, realizacje interfejsów, układy specjalizowane,karty IEC-625, przykład realizacji: karta GPIBII/IIA. Interfejsy modułowe: mikrokomputermodułowy VME, system VXI-bus, struktura magistrali, moduł sterujący, modułyprzyrządowe, koordynacja współpracy między modułami. Uniwersalne karty zbieraniadanych: architektura, obsługa programowa, normalizacja sygnałów wejściowych. Wirtualneprzyrządy pomiarowe: kategorie przyrządów wirtualnych, otwarta architektura przyrządu,przykłady struktur, zasady projektowania. Oprogramowanie systemów pomiarowych:programy narzędziowe: LabWindows, LabWindows CVI, LabVIEW, język HPBASIC - jakopopularne narzędzie programowej obsługi sytemu pomiarowego, elementy standaryzacji.Elementy cyfrowego przetwarzania sygnałów pomiarowych: analizy widmowe, analizystatystyczne, biblioteki procedur oprogramowania LabWindows. Projektowanie systemówpomiarowych. Współczesne tendencje rozwojowe systemów pomiarowych.

Laboratorium - 16 godzin.• Cyfrowy analizator widma.• Mikrokomputerowy system wielokanałowego zbierania danych pomiarowych.• Obsługa pojedynczych przyrządów pomiarowych w systemie z interfejsem IEC-625.• Badanie mikrokomputerowego systemu do automatycznego pomiaru charakterystyk

czwórników.• Obsługa karty zbierania danych z użyciem zintegrowanego oprogramowania LabWindows.

VIII.3. OPROGRAMOWANIE SYSTEMÓW POMIAROWYCH

Wykład - 16 godzin.Zaawansowane elementy języka C. Biblioteka standardowa, klasy funkcji, omówienie

korzystania i najważniejszych zastosowań. Wskaźniki i adresy, arytmetyka na adresach.Dostęp do pamięci operacyjnej. Złożone struktury danych. Rekurencja. Funkcje ze zmiennąliczbą parametrów. Funkcja jako parametr funkcji. Obsługa plików. Obsługa urządzeńzewnętrznych. BIOS. Przerwania. Przerwanie zegarowe. Korzystanie z funkcji bibliotecznychniskiego poziomu. Program rezydentny. Program współbieżny. Obsługa klawiatury, myszy.Obsługa ekranu. Biblioteki graficzne. Obsługa portów szeregowych i równoległych. Problemytransmisji danych. Programy obsługi urządzeń, sterowniki. Przykłady zastosowań. Obsługasterowników systemu pomiarowego. Sterowanie procesem pomiarowym za pośrednictwemłącza równoległego CENTRONIX. Obsługa modułów pomiarowych ADAM zapośrednictwem portu szeregowego RS-232.

Laboratorium - 16 godzin.• Korzystanie z bibliotek standardowych, złożone funkcje wejścia/wyjścia. • Bezpośrednie korzystanie z DOS i BIOS komputera. • Realizacja oprogramowania rezydentnego i obsługi przerwań DOS w C.

68

• Organizacja obsługi urządzeń zewnętrznych (klawiatura, monitor, dyski).• Realizacja interfejsu pomiarowego z wykorzystaniem łącza równoległego. • Obsługa modułów pomiarowych przez łącze szeregowe komputera.

VIII.4. PRZETWARZANIE I PRZESYŁANIE SYGNAŁÓW

Laboratorium - 16 godzin.• Badanie łącza przewodowego i światłowodowego. • Badanie systemów amplitudowych i częstotliwościowych. • Analiza widmowa i synteza sygnałów. • Detekcja i korekcja błędów transmisji cyfrowej.• Badanie systemów wielokrotnych.

VIII.5. PRZETWORNIKI POMIAROWE

Laboratorium - 16 godzin.• Przetworniki tensometryczne. • Przetworniki indukcyjnościowe.• Potencjometria i konduktometria.• Przetworniki termoelektryczne.• Defektoskopia ultradźwiękowa.

VIII.6. MIKROPROCESORY W TECHNICE POMIAROWEJ

Laboratorium - 16 godzin.• Programowanie mikrokomputera w języku asemblera. • Układy pamięci i układy wejścia/wyjścia. • System przerwań i realizacja dialogu z użytkownikiem. • Implementacja mikrokomputera w przyrządzie pomiarowym.

69

4.8. SPECJALNOŚĆ TECHNIKA ŚWIETLNA


Specjalność Technika Świetlna jest interdyscyplinarną dziedziną łączącą w sobieobszary kilku innych, pozornie nawet bardzo odległych od elektrotechniki dyscyplin takichjak optyka, psychologia, architektura, biologia, ergonomia. Profil dydaktyczny tworzą więcaspekty fizjologii i anatomii widzenia, fizyki zjawisk związanych z wytwarzaniem światła,jego pomiarami, konstruowaniem i badaniami opraw oświetleniowych oraz szerokorozumianej techniki oświetlania, na którą składa się oświetlenie wnętrz światłemelektrycznym i naturalnym oraz oświetlenie terenów zewnętrznych: dróg, boisk, terenówkolejowych itp.Studiujący tę specjalność poszerzają w trakcie nauki zasób teoretycznej wiedzy z tego zakresujak również nabywają umiejętności praktyczne z zakresu szeroko rozumianego projektowaniaoświetlenia, konstruowania opraw oświetleniowych, wykonywania pomiarówoświetleniowych: fotometrycznych, kolorymetrycznych. Łącząc dotychczas zdobytą wiedzę z elektrotechniki z umiejętnościami z zakresu technikiświetlnej absolwenci specjalności stają się poszukiwanymi specjalistami zatrudnianymi wfirmach produkujących źródła światła i sprzęt oświetleniowy, w biurach projektów, wprzedsiębiorstwach eksploatacji oświetlenia ulicznego, w instytucjach artystycznych: teatrach,telewizji, gdzie pracują przy reżyserii światła.Dynamiczny rozwój techniki świetlnej, widoczny chociażby poprzez takie nowinki jaksystemy światłowodowe, fotowoltaiczne źródła energii, aspekty ekologiczne oświetlenianaturalnego, stwarza dalsze obszary działania specjalistom z dziedziny techniki świetlnej.



Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.5 Podstawy techniki świetlnej 24 8 +


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.4 Technika oświetlenia 24 +VII.5 Fotometria i kolorymetria 24 +VII.6 Źródła światła 24VII.7 Oprawy oświetleniowe 24 8


70

Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVIII.1 Technika oświetlenia 24 16 24 +VIII.2 Źródła światła 16 +VIII.3 Oprawy oświetleniowe 16 16 +VIII.4 Wybrane zagadnienia z techniki

świetlnej24

VIII.5 Fotometria i kolorymetria 24




Semestr VI

VI.5. PODSTAWY TECHNIKI ŚWIETLNEJ

Wykład - 24 godziny.Promieniowanie elektromagnetyczne i jego podział, ze szczególnym uwzględnieniem

zakresu widzialnego, nadfioletowego i podczerwonego. Promieniowanie monochromatyczne iheterochromatyczne. Widmo promieniowania. Rozkład widmowy. Podstawowe wielkościenergetyczne promieniowania. Promieniowanie temperaturowe, promieniowanie ciałaczarnego: prawo Plancka, Wiena. Temperatura barwowa, temperatura rozkładu. Względnaskuteczność świetlna promieniowania monochromatycznego; krzywe Vλ, Vλ’. Podstawowewielkości fotometryczne i ich jednostki. Kąt bryłowy. Związki pomiędzy podstawowymiwielkościami fotometrycznymi. Prawo Lamberta. Rozsył światłości i obliczanie strumieniaświetlnego podstawowych form geometrycznych brył świecących. Charakterystykifotometryczne źródeł światła i opraw oświetleniowych: wykresy światłości, bryłyfotometryczne, krzywe izoluksów, izonitów, izokandeli. Prawo odwrotności kwadratuodległości dla natężenia oświetlenia, warunki jego stosowania. Natężenie oświetlenia odwielkogabarytowych źródeł światła: linii świetlnej, koła, prostokąta. Graniczna odległośćfotometrowania dla układów zwierciadlanych i rozpraszających. Reakcja światła z materią:odbicie, przepuszczanie i pochłanianie strumienia świetlnego. Prawo zachowania energii wujęciu świetlnym. Rodzaje odbicia. Rodzaje przepuszczania. Pochłanianie strumieniaświetlnego. Cechy charakterystyczne i opis analityczny zjawisk przepuszczania, odbicia ipochłaniania.

71

Ćwiczenia - 8 godzin.Przykłady praktyczne różnych obliczeń fotometrycznych: natężenia oświetlenia, luminancji,światłości, strumienia świetlnego, od różnych źródeł światła, dla różnych charakterów odbiciai przepuszczania powierzchni oświetlanych.

Semestr VII

VII.4. TECHNIKA OŚWIETLANIA

Wykład - 24 godziny.Prawo Webera i Webera – Fechnera. Widzenie użyteczne. Podstawy zasad

oświetlenia. Czynniki decydujące o jakość widzenia użytecznego. Wartości użytkoweoświetlenia. Ogólne kryterium oświetlania. Zasady oświetlania.

Oświetlenie wnętrz światłem sztucznym. Rodzaje oświetlenia. Oświetlenienormalne, ogólne. Klasy oświetlenia. Klasy rozkładu strumienia świetlnego we wnętrzu.Wskaźnik wykorzystania. Sprawność oświetlenia. Poziomy natężenia oświetlenia. Systemykonserwacji. Równomierność oświetlenia i metody jej określania. Olśnienie. Rozmieszczanieopraw oświetlenia ogólnego. Tok projektowania oświetlenia. Oświetlenie normalne,miejscowe. Dobór źródeł światła i typów opraw oświetleniowych. Sposoby oświetlania.Oświetlenie awaryjne. Norma – komentarze.

VII.5. FOTOMETRIA I KOLORYMETRIA

Wykład - 24 godziny.Budowa i parametry ogniw fotoelektrycznych krzemowych i selenowych,

fotorezystorów, termopary. Korekcja widmowa i kątowa fotoodbiorników. Budowa iparametry mierników fotoprądów. Wzorce fotometryczne. Pomiar światłości, strumieniaświetlnego, natężenia oświetlenia, luminancji, współczynników odbijania i przepuszczania.Wyznaczanie bryły fotometrycznej źródeł i opraw, budowa i wzorcowanie monochromatora,wyznaczanie krzywej czułości ogniwa fotoelektrycznego. Pomiary rozkładu widmowegopromieniowania świetlnego, postrzeganie barw, prawa Grassmanna, jednostkatrójchromatyczna, równanie trójchromatyczne, przestrzeń i płaszczyzna barw, układ RGB,układ XYZ, układ UVW, barwa dominująca, barwa dopełniająca, czystość bodźca, krzywaciała czarnego, temperatura barwowa, temperatura barwowa najbliższa.

VII.6. ŹRÓDŁA ŚWIATŁA

Wykład - 24 godziny.Prawo promieniowania temperaturowego. Promieniowanie wolframu. Podstawy

fizyki żarówek. Budowa żarówek. Typy i cechy charakterystyczne żarówek. Technologiamateriałów. Produkcja elementów żarówek. Próba trwałości i dobroć żarówek. Halogeny wżarówkach.

VII.7. OPRAWY OŚWIETLENIOWE

Wykład - 24 godziny.Definicja oprawy oświetleniowej, części składowe: klosze, odbłyśniki, filtry, oprawki,przesłony. Podział opraw, kryteria podziału: estetyczne, bezpieczeństwa, ze względu naźródło światła, kryteria fotometryczne.

72

Wskaźniki techniczno-ekonomiczne opraw oświetleniowych, sprawność oprawy. Materiałystosowane na odbłyśniki i klosze. Zarys obliczeń termicznych. Podstawy obliczeńfotometrycznych, pojęcia wstępne: powierzchnia wyjściowa oprawy, figura jasnych punktów,różne przypadki opraw. Klasyfikacja metod obliczeń opraw oświetleniowych: metodawielokrotnych odbić, metoda strumieniowa, metoda promieni odwrotnych, metoda MonteCarlo.Obliczenia kloszy rozpraszających otwartych i zamkniętych. Obliczenia odbłyśnikówrozpraszających do punktowych i liniowych źródeł światła. Obliczenia układów reflektorów iprojektorów. Wykres światłości projektora.

Ćwiczenia - 8 godzin.Przykłady obliczania różnych układów optycznych: projektorów, reflektorów i oprawoświetlenia ogólnego.

Semestr VIII

VIII.1. TECHNIKA OŚWIETLANIA

Wykład - 24 godziny.Oświetlenie wnętrz światłem naturalnym. Źródła światła naturalnego. Poziomy

natężenia oświetlenia na zewnątrz i we wnętrzach. Współczynnik oświetlenia dziennego.Wytyczne projektowania oświetlenia. Norma – komentarze.Oświetlanie ulic i dróg światłem sztucznym. Widzenie na drodze w warunkach dziennych inocnych. Wymagania kierowcy. Kryterium oświetlenia drogowego. Poziom luminancji.Równomierność luminancji nawierzchni. Oświetlenie poboczy. Ograniczenie olśnienia.Prowadzenie wzrokowe. Wytyczne projektowania oświetlenia. Oświetlanie tuneli. Praktyczneaspekty wyznaczania luminancji nawierzchni drogowych. Systemy konserwacji. Norma –komentarze.

Ćwiczenia - 16 godzin.Obliczanie rozkładu składowej bezpośredniej natężenia oświetlenia, kodu strumieniowegooprawy, określanie klas BZ i CIE, obliczanie sprawności oświetlenia, równomiernościoświetlenia, stopnia olśnienia przykrego, rozkładu luminancji w otoczeniu, dobór systemukonserwacji. Obliczenia manualne oraz komputerowa weryfikacja wyników obliczeń dlazadanego pomieszczenia i równomiernie rozmieszczonych w nim opraw oświetleniowych.

Projektowanie - 24 godziny.Projektowanie oświetlenia wnętrz. Projekty: w wykonaniu manualnym ze wspomaganiemkomputerowym, przy wykorzystaniu programów firm oświetleniowych.

VIII.2. ŹRÓDŁA ŚWIATŁA

Wykład - 16 godzin.Luminescencja. Zjawiska fizyczne przy wyładowaniu elektrycznym w gazach i parach

metali. Zapłon i stabilizacja wyładowczych źródeł światła. Rodzaje, budowa i właściwościstateczników. Budowa i właściwości lamp wyładowczych: świetlówki, rtęciówki, sodówkiwysokiego i niskiego ciśnienia, rtęciówki halogenkowe, lampy indukcyjne. Normalizacjaźródeł światła. Dane katalogowe źródeł światła. Aspekty zdrowotne stosowania źródełświatła. Regulacja i sterowanie pracą źródeł światła. Rodzaje układów zasilającychwyładowcze źródła światła, z uwzględnieniem układów tradycyjnych i elektronicznych.

73

VIII.3. OPRAWY OŚWIETLENIOWE

Wykład - 16 godzin.Podstawy geometryczne funkcjonowania układów projekcyjnych. Nowoczesne

metody obliczeń, algorytmy obliczeń. Uproszczone obliczenia układów projektorowych,trapezowy wykres światłości. Reflektory wielokrzywiznowe: rodzaje, zastosowania.Projektory soczewkowe, obliczenia, konstrukcje, zastosowania. Oświetleniowe oprawysygnałowe. Rozróżnianie sygnałów świetlnych, widoczność geometryczna, widocznośćmeteorologiczna , bryła fotometryczna lampy sygnałowej, konstrukcje lamp sygnałowych,barwa światła, zjawisko fantomy. Eksploatacja i konserwacja opraw oświetleniowych:starzenie naturalne, zabrudzenie, wymiana źródeł światła. Wykres spadku strumieniaświetlnego z uwzględnieniem okresów czyszczenia. Okresy konserwacji uzasadnioneekonomicznie.

Projektowanie - 16 godzin.Wykonanie projektu oprawy oświetleniowej rozpraszającej i typu projektorowego: obliczeniauproszczone, weryfikacja na modelu komputerowym, obliczenia bryły fotometrycznej orazsporządzenie dokumentacji graficznej.

VIII.4. WYBRANE ZAGADNIENIA Z TECHNIKI ŚWIETLNEJ

Wykład - 24 godzinyOświetlenie wydajne energetycznie. Wskaźniki oświetlenia wydajnego

energetycznie. Moc jednostkowa i moc jednostkowa skorygowana. Rachunek dyskonta wanalizie opłacalności stosowania oświetlenia nowej generacji. Ekonomiczne aspektystosowania nowoczesnego sprzętu oświetleniowego, z uwzględnieniem nowoczesnych źródełświatła, opraw oświetleniowych i układów zasilających źródła światła z uwzględnieniemsterowania. Stosowanie nowoczesnych technik projektowania oświetlenia w uzyskiwaniuoświetlenia wydajnego energetycznie.

VIII.5. FOTOMETRIA I KOLORYMETRIA

Laboratorium - 24 godziny• Badanie parametrów świetlnych i elektrycznych źródeł światła.• Pomiar światłości metodą obiektywną.• Pomiar bryły fotometrycznej oprawy oświetleniowej.• Pomiar współczynników odbijania i przepuszczania.• Pomiar rozkładu natężenia oświetlenia we wnętrzach.• Pomiar rozkładu widmowego promieniowania świetlnego.

74

4.9. SPECJALNOŚĆ TRAKCJA ELEKTRYCZNA


W ramach specjalności trakcja elektryczna prowadzone są zajęciaspecjalizacyjne przygotowujące absolwentów do wykonywania samodzielnej pracyinżynierskiej w zakresie inżynierii elektrycznej w systemach transportu zbiorowego iindywidualnego:• prac koncepcyjnych i projektowych, eksploatacji pojazdów elektrycznych i układów

zasilania (trolejbusu, tramwaju, metra, kolei, transportu przemysłowego)• pełnienia funkcji kierowniczych w firmach transportowych oraz zarządzania środkami

transportu• międzybranżowych współpracy krajowej i międzynarodowej w oparciu o obowiązujące

standardy, kompatybilności i oddziaływania systemów transportu na środowisko iinfrastrukturę techniczną

• wdrażania nowoczesnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych rozwoju infrastrukturytransportowej.

Zajęcia dydaktyczne wspomagane są wycieczkami do reprezentatywnych zakładów firmbranżowych.



Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVI.5 Podstawy trakcji elektrycznej 16 +VI.6 Elektroenergetyka systemów

transportu16


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVII.4 Elektroenergetyka systemów

transportu16 16 16 +

VII.5 Napędy trakcyjne i obwodygłówne pojazdów

16 +

VII.6 Oddziaływanie systemówprądu stałego i przemiennegona środowisko

16

VII.7 Modelowanie systemów trakcjielektrycznej

24

75


Lp. Nazwa przedmiotu W C L P EVIII.1 Sieci trakcyjne i odbiór prądu 16 16 +VIII.2 Aparatura podstacji trakcyjnych 16 16 +VIII.3 Przetwarzanie energii w

systemach trakcji elektrycznej16 16 +

VIII.4 Systemy zdalnego sterowania 16VIII.5 Ekonomika transportu 16VIII.6 Projektowanie procesów

inwestycyjnych16

VIII.7 Modelowanie systemów trakcjielektrycznej

16




Semestr VI

VI.5. PODSTAWY TRAKCJI ELEKTRYCZNEJ

Wykład - 16 godzin.Rodzaje i systemy trakcji elektrycznej na świecie i w kraju. Wymagania ruchowe. Siły

działające na poruszający się pojazd. Ograniczenia maksymalnych sił rozruchowych ihamujących. Równania ruchu. Podstawowe charakterystyki silników napędowych wpojazdach trakcyjnych. Metody regulacji prędkości obrotowej i momentu na wale.Rozwiązania konstrukcji pojazdów. Sposoby powiązania kół z silnikiem napędowym.Przekładnia. Metody prowadzenia rozruchu i hamowania pojazdu. Układy rozruchuoporowego. Rozruch impulsowy. Metody hamowania elektrodynamicznego pojazdu.Ograniczenia. Rozwiązania układowe. Charakterystyka trakcyjna pojazdu. Metodyrozwiązywania równań ruchu. Przejazd teoretyczny. Wskaźniki energetyczne. Kryteria jakościjazdy. Wyznaczanie parametrów jazd energooszczędnych.

VI.6. ELEKTROENERGETYKA SYSTEMÓW TRANSPORTU

Wykład - 16 godzin.Charakterystyka systemów trakcji: DC 0.8 - 3kV; AC 25kV 50Hz, AC 15kV 16

2/3Hz; schematy układów zasilania. Wyższe harmoniczne, asymetria, zmienność obciążeń.Charakterystyki napędów trakcyjnych w różnych systemach trakcji i ich wpływ na

76

kształtowanie obciążeń systemu zasilającego. Parametry zasilania elektroenergetycznego:moce, zużycie energii, spadki napięć, schematy zastępcze obwodów zasilania, równania mocyi strat energii, zwarcie. Metody obliczeń zapotrzebowania mocy i energii. Koszty energii.

Semestr VII

VII.4. ELEKTROENERGETYKA SYSTEMÓW TRANSPORTU

Wykład - 16 godzin.Ogólna charakterystyka systemów zasilania trakcji elektrycznej. Układy zasilania linii

kolejowych, metra, tramwaju i trolejbusu. Podstacje trakcyjne, charakter obciążeńtrakcyjnych, podstawowe wyposażenie podstacji. Zespoły prostownikowe, konstrukcja,zdolność do przeciążeń. Technika przekształtnikowa i zawory półprzewodnikowe, pojęciapodstawowe, definicje, parametry. Teoria prostowników, układy jedno- i dwukierunkowe.Zależność prądów, napięć, mocy. Komutacja. Spadki napięcia. Współpraca równoległa,charakterystyka zespołu prostownikowego. Zasady projektowania zespołówprostownikowych, obciążenia, przeciążenia, zwarcia. Obliczenia cieplne. Wyższeharmoniczne, filtry. Stany dynamiczne układu zasilania. Model matematyczny systemu: układzasilania - elektryczny pojazd trakcyjny. Wzajemne oddziaływanie podsystemów: układzasilania - elektryczne pojazdy trakcyjne. Algorytmy obliczeń obciążeń układu zasilania.prognozowanie zużycia energii i zapotrzebowania na moc. Zasady wzmacniania układówzasilania. Projektowanie układów zasilania różnych systemów trakcji.

Laboratorium - 16 godzin.• Prostowniki podstacji trakcyjnych systemu prądu stałego.• Prostownik dodawczy o regulowanej charakterystyce.• Detektor zwarć i przeciążeń w sieci trakcyjnej prądu stałego.• Pomiary prądu stałego z separacją galwaniczną.• Badanie modelu systemu trakcji elektrycznej prądu przemiennego.• Badania i próby linii.

Projektowanie - 16 godzin.• Projekt zespołu prostownikowego systemu 3kV.• Projekt zespołu prostownikowego systemu 750V.• Projekt filtru rezonansowego do zespołu 12-pulsowego 3kV.

VII.5. NAPĘDY TRAKCYJNE I OBWODY GŁÓWNE POJAZDÓWTRAKCYJNYCH

Wykład - 16 godzin.Elektryczne pojazdy trakcyjne zasilane z sieci trakcyjnej i autonomicznych źródeł

energii. Podstawowe parametry ruchowe i przewozowe. Zadania przewozowe. Warunki pracypojazdów. Maksymalne siły rozruchowe i hamujące. Parametry jazdy. Wyznaczanie mocyukładu napędowego dla zadanych warunków jazdy. Charakterystyki maszyn trakcyjnych.Maszyny trakcyjne prądu stałego i przemiennego. Podstawowe charakterystyki i metodyregulacji prędkości kątowej i momentu obrotowego. Ogólna charakterystyka podstawowychstanów dynamicznych maszyn trakcyjnych w układach napędowych pojazdów elektrycznych.Stany nieustalone w maszynach prądu stałego w okresie rozruchu, poślizgu osi napędnych,hamowania. Metody opisu i analizy. Stany nieustalone asynchronicznych maszyn prądu

77

przemiennego. Praca maszyn przy zasilaniu ze źródła napięcia odkształconego. Metody badańsymulacyjnych maszyn prądu stałego i przemiennego. Podstawowe pakiety symulacyjne.Podstawowe struktury układów napędowych. Pojazdy zasilane z sieci trakcyjnej. Pojazdykolejowe, pojazdy komunikacji miejskiej, Pojazdy o zasilaniu autonomicznym. Pojazdyspalinowo - elektryczne. Pojazdy samochodowe. Pojazdy wielosystemowe. Sprawnośćukładów napędowych. Układy regulacji prędkości pojazdów trakcyjnych. Układy kontrolne ipomiarowe. Zastosowanie systemów mikrokomputerowych. Systemy diagnostyczne.

VII.6. ODDZIAŁYWANIE SYSTEMÓW PRĄDU STAŁEGO I PRZEMIENNEGONA ŚRODOWISKO

Wykład - 16 godzin.Środowisko: człowiek, zwierzęta, rośliny, przyroda nieożywiona - krajobraz. Prąd

elektryczny i zjawiska elektryczne występujące w sposób naturalny w środowisku : zjawiskageomagnetyczne, zjawiska geoelektryczne prądy błądzące, naturalne jonizacje powietrza,naturalne promieniowanie elektromagnetyczne o niskich i wysokich częstotliwościach, ozonpowstający w środowisku w sposób naturalny, elektryczność związana z burzami, polaelektryczne występujące w otoczeniu. Infrastruktura techniczna związana z wykorzystaniemenergii elektrycznej. Wpływ infrastruktury na środowisko. Systemy prądu stałego iprzemiennego w transporcie. Oddziaływania bezpośrednie i pośrednie zjawisk elektrycznychna środowisko związane z transportem elektrycznym. Pola elektromagnetyczne, magnetyczne,elektryczne, efekty świetlne, efekty dźwiękowe, termiczne, jonizacje, wytwarzanie ozonu.Prądy błądzące: powstawanie, wielkości, rozpływy, oddziaływanie na konstrukcjepodziemne, metody zwalczania. Subiektywne odczucia zagrożeń. Sprawności systemowetransportu elektrycznego. Obciążenia skumulowane środowiska związane z transportemelektrycznym.

VII.7. MODELOWANIE SYSTEMÓW TRAKCJI ELEKTRYCZNEJ

Laboratorium - 24 godziny.Wykorzystanie języków symulacji procesów TUTSIM i MATLAB-SIMULINK.• Modele silnika prądu stałego o wzbudzeniu szeregowym. Wyznaczanie charakterystyk

silnika i charakterystyk trakcyjnych pojazdu.• Badanie układów rozruchu oporowego i układów bocznikowania uzwojenia wzbudzenia

silnika szeregowego.• Badania symulacyjne układu hamowania elektrodynamicznego.• Badania symulacyjne przejazdu teoretycznego pojazdu na zadanej trasie. Wyznaczanie

parametrów energetycznych przejazdów. • Modelowanie prostowników 6/12-pulsowych trakcji miejskiej i kolejowej (NAP, SPICE).• Modelowanie zjawisk przejściowych w układzie zasilania - zwarcia, przełączenia.• Modelowanie współpracy podstacji trakcyjnej z siecią zasilającą energetyki (asymetria

zasilania, harmoniczne, praca równoczesna linii zasilających).

78

Semestr VIII

VIII.1. SIECI TRAKCYJNE I ODBIÓR PRĄDU

Wykład - 16 godzin.Sposoby doprowadzania energii do pojazdów autonomicznych. Układ: nieruchoma

sieć - ruchomy odbierak. Zjawiska elektryczne występujące przy przemieszczaniu się punktustyku. Obciążalność prądowa styku sieć - odbierak na postoju i podczas jazdy. Zjawiskadynamiczne przy współpracy odbieraka z siecią. Rozwiązania odbieraków i ich elementówskładowych. Odbieraki kolejowe, tramwajowe, trolejbusowe, metra. Układ adaptacyjnyodbieraka. Nakładki stykowe ślizgaczy. Parametry nakładek i wpływ na zużycie siecitrakcyjnej. Konstrukcje sieci trakcyjnych: trolejbusowych, tramwajowych, metra, kolejowych.Sieci nieskompensowane i skompensowane. Sieci łańcuchowe jednokrotne i wielokrotne.Sieci trakcyjne typu “trzecia szyna”. Układy sieci dla prędkości pociągów powyżej 300 km/h.Wpływ parametrów konstrukcyjnych sieci na współpracę z odbierakiem. Kryteria ocenyjakości współpracy odbieraka z siecią. Diagnostyka sieci trakcyjnych. Wagony diagnostycznei ich aparatura. Sieci powrotne. Ograniczanie prądów błądzących. Zabezpieczenia siecitrakcyjnych przed oddziaływaniami zewnętrznymi. Modele komputerowe sieci trakcyjnych iodbieraka.

Projektowanie - 16 godzin.Opracowanie projektu sieci trakcyjnej dla wybranego odcinka szlaku i stacji.

VIII.2. APARATURA PODSTACJI TRAKCYJNYCH

Wykład - 16 godzin.Obwody główne podstacji trakcyjnych prądu stałego. Układy przestrzenne podstacji.

Podstacje kontenerowe. Kabiny sekcyjne, połączenia poprzeczne. Rozdzielnia prąduprzemiennego. Rozdzielnia prądu stałego. Obwody i urządzenia pomocnicze. Wyłącznikiszybkie prądu stałego, stykowe i półprzewodnikowe. Odłączniki. Urządzenie próby linii.Kable, szyny, przewody. Odgromniki, iskierniki i zwierniki. Pomiary mocy, energii, prądów inapięć. Filtry wyższych harmonicznych (wygładzające).Urządzenia potrzeb własnych. Dobórurządzeń w obwodzie głównym podstacji prądu stałego. Obwody główne podstacjitrakcyjnych prądu przemiennego systemu 25 kV, 50Hz. Schematy układów zasilaniasystemów 25 kV i 25-0-25 kV (układy: prosty, z booster transformatorem, zautotransformatorem, z kablem współosiowym). Dobór aparatury podstacji prąduprzemiennego. Urządzania eliminujące asymetrię obciążeń, filtry wyższych harmonicznych ikompensatory mocy biernej w podstacjach prądu przemiennego. Eksploatacja aparaturypodstacji trakcyjnych.

Laboratorium - 16 godzin.• Badania stykowego wyłącznika szybkiego.• Badania wyłącznika szybkiego półprzewodnikowego.• Badania filtrów wyższych harmonicznych.• Badania układów prostowników trakcyjnych.• Badania i próby linii.• Badanie urządzeń do wykrywania zwarć w sieci trakcyjnej.

79

VIII.3. PRZETWARZANIE ENERGII W SYSTEMACH TRAKCJIELEKTRYCZNEJ

Wykład - 16 godzin.Przetwarzanie energii elektrycznej w mechaniczną (napęd) i mechanicznej w

elektryczną (rekuperacja energii) w systemach trakcji elektrycznej (pojazd-pojazd, pojazd-podstacja). Efektywność przetwarzania i oszczędność energii. Wielopulsowe zespołyprostownikowe. Dobór transformatorów trakcyjnych. Obciążenie sieci i podstacji trakcyjnych.Prądy zwarcia. Klasy przeciążalności według IEC. Energoelektroniczne przekształtniki jakoelementy kształtowania charakterystyk trakcyjnych pojazdów. Przerywacze prądu stałego,falowniki napięcia i prądu. Rozwiązania układowe. Podstawowe zależności. Układy kontrolnei pomiarowe. Zastosowanie systemów mikrokomputerowych. Systemy diagnostyczne wukładach przetwarzania energii.

Laboratorium - 16 godzin.• Badanie układów przekształtnikowych - czoper, falownik.• Badanie układów z odzyskiem energii.• Pomiary wyższych harmonicznych w sieciach trakcyjnych AC i DC.• Badanie przekształtnika AC\DC.• Badanie przetwornicy tramwajowej.

VIII.4. SYSTEMY ZDALNEGO STEROWANIA

Wykład - 16 godzin.Elementy i systemy sterowania pojazdami i układami zasilania. Hierarchia systemów

sterowania. Kryteria jakości pracy poszczególnych poziomów. Automatyka i sterowaniepojazdów trakcyjnych. Układy pokładowe. Optymalizacja jazdy elektrycznych pojazdówtrakcyjnych. Jazda energooszczędna. Układy: stabilizacji prędkości, wykrywania i likwidacjipoślizgu, hamowania z odzyskiem energii. Systemy dyspozytorskie sterowania ruchempojazdów. Układy zabezpieczenia i prowadzenia ruchu pociągów. ETCS i ERTMS.Transgraniczna interoperatywność pociągów w różnych systemach trakcji elektrycznej.Zintegrowane systemy zarządzania transportem w aglomeracjach miejskich. Urządzenia isystemy zdalnego sterowania elektroenergetyką trakcyjną, wyposażenie podstacji,komunikacja podstacja- centrum zdalnego sterowania. Systemy przewodowe ibezprzewodowe przesyłu informacji. Centrum dyspozytorskie. Komputerowe systemysterowania. System BUSZ-32.

VIII.5. EKONOMIKA TRANSPORTU

Wykład - 16 godzin.Zagadnienia ekonomiki transportu. Analiza ekonomiczna i finansowa, koszty

wewnętrzne i zewnętrzne funkcjonowania systemu transportu zbiorowego w warunkachgospodarki rynkowej. Zadania i cele systemów transportu. Konkurencyjność ikomplementarność różnych systemów transportu indywidualnego i zbiorowego. Efektywnośćróżnych środków transportu. Prawne reguły organizacyjne funkcjonowania podmiotówgospodarczych realizujących zadania transportowe. Deregulacja i regulacja wprzedsiębiorstwach transportowych ruchu dalekobieżnego i miejskiego. Współpraca różnychpodmiotów gospodarczych w przedsięwzięciach transportowych. Zalecenia i umowymiędzynarodowe w odniesieniu do systemów transportu. Dyrektywy Unii Europejskiej i UIC.Zagadnienia ekonomiczne integracji systemów transportu kołowego i kolejowego z systemem

80

transportu Unii Europejskiej i krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Ekologiczne aspektytransportu zelektryfikowanego.

VIII.6. PROJEKTOWANIE PROCESÓW INWESTYCYJNYCH

Wykład - 16 godzin.Metodologia przygotowania programów i projektów w zakresie systemów transportu

zbiorowego. Studium wykonalności inwestycji. Analiza finansowa i ekonomiczna korzyści(CBA). Koszty inwestycyjne, operacyjne i eksploatacyjne. Efekty zewnętrzne funkcjonowaniasystemu transportu zbiorowego. Optymalizacja działań. Metodologia przygotowaniaprojektów inżynierskich. Wybrane zagadnienia z rachunku kosztów w realizacji projektówinżynierskich. Nowe inwestycje, modernizacja, rehabilitacja, re-engineering. Kryteriatechniczne w ocenach projektów inwestycyjnych. Okres “życia projektu”. Wpływ kosztówinwestycyjnych, operacyjnych i eksploatacyjnych na czas zwrotu i inne wskaźnikiefektywności inwestycji. Społeczna stopa dyskonta, koszt pozyskania kapitału. Ocenaefektywności finansowej i ekonomicznej. Metoda Banku Światowego. Badania wskaźnikówefektywności finansowej i ekonomicznej. Badanie wrażliwości. Pozyskiwanie kapitału nainwestycje inżynierskie.

VIII.7. MODELOWANIE SYSTEMÓW TRAKCJI ELEKTRYCZNEJ

Laboratorium - 16 godzin.• Modelowanie podstacji trakcyjnych o regulowanej charakterystyce i z możliwością zwrotu

energii rekuperacji do sieci energetycznej. • Modelowanie sieci powrotnej trakcji tramwajowej.• Modelowanie układu zasilania odcinka zelektryfikowanej linii kolejowej dla zadanego

rozkładu.• Modelowanie obciążenia układu zasilania linii metra.

81

5. SKŁAD OSOBOWY INSTYTUTÓW, KATEDRY 5. SKŁAD OSOBOWY INSTYTUTÓW, KATEDRY I ZAKŁADÓW WYDZIAŁU ELEKTRYCZNEGOI ZAKŁADÓW WYDZIAŁU ELEKTRYCZNEGO

INSTYTUT ELEKTROENERGETYKI

Dyrektor: dr inż. Marian DołowyWicedyrektorzy: ds. nauki - prof. dr hab. inż. Jan Machowski

ds. nauczania – dr inż. Stanisław ZiemianekSekretariat: Gmach Mechaniki, pok. 12, tel. 629-49-85, fax. 825-94-44


Zakład Sieci i Systemów Elektroenergetycznych

Kierownik: prof. dr hab. inż. Szczęsny KujszczykSekretariat: Gmach Główny, pok. 240, tel. 621-86-88, 660-55-01 Pracownicy: dr inż. Dariusz Baczyński, dr inż. Kazimierz Barnaś, dr inż. Marian Dołowy,dr inż. Irena Domaszewska, dr inż. Piotr Helt, mgr inż. Krzysztof Księżyk, dr hab. inż. JerzyMarzecki, dr inż. Mirosław Parol, dr inż. Paweł Piotrowski, dr inż. Sylwester Robak, mgr inż.Tomasz Zdun, dr inż. Zbigniew Zdun, dr inż. Stanisław Ziemianek.

Zakład Automatyki Elektroenergetycznej

Kierownik: prof. dr hab. inż. Jan MachowskiSekretariat: Gmach Mechaniki, pok. 5, tel. 621-44-50, 660-76-11Pracownicy: dr inż. Marcin Januszewski, dr inż. Ryszard Kowalik, dr inż. AndrzejMagdziarz, dr inż. Wiesław Myrcha, dr inż. Desire Rasolomampionona, dr inż. AdamSmolarczyk, dr inż. Zbigniew Żagan.

Zakład Elektrowni i Gospodarki Elektroenergetycznej

Kierownik: prof. dr hab. inż. Antoni Dmowski Sekretariat: Gmach Elektrotechniki, kl. C, pok. 209, tel. 621-86-46, 660-73-66Pracownicy: dr inż. Piotr Biczel, dr inż. Andrzej Kądzielawa, dr inż. Elżbieta Nowakowska-Siwińska, prof. nzw. dr hab. inż. Józef Paska, dr inż. Zygmunt Pawełkowicz, dr inż. AndrzejPawlęga, dr inż. Tadeusz Sutkowski, dr inż. Eugeniusz Tomaszewicz.

Zakład Elektrotermii

Kierownik: prof. dr hab. inż. Mieczysław HeringSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 415Pracownicy: dr inż. Jan Kabata, dr inż. Ryszard Niedbała, mgr inż. Mariusz Malka, mgr inż.Piotr Ostrowski.

Zakład Techniki Świetlnej

Kierownik: prof. dr hab. inż. Wojciech ŻaganSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 514Pracownicy: dr inż. Dariusz Czyżewski, dr inż. Piotr Pracki, dr inż. Andrzej Wiśniewski, drinż. Sławomir Zalewski.

82

INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI TEORETYCZNEJ I SYSTEMÓWINFORMACYJNO-POMIAROWYCH

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Kazimierz MikołajukWicedyrektorzy: ds. nauki - prof. dr hab. inż. Stanisław Osowski

ds. nauczania – prof. nzw. dr hab. Andrzej MichalskiSekretariat: Gmach Elektrotechnik, pok. 216, tel. 628-45-68, 660-73-70

00-662 Warszawa, ul Koszykowa 75

Zakład Elektrotechniki Teoretycznej i Informatyki Stosowanej

Kierownik: prof. dr inż. Stanisław OsowskiPracownicy: prof. dr hab. inż. Stanisław Krzemiński, prof. dr hab. inż. Kazimierz Mikołajuk,prof. dr hab. inż. Stanisław Osowski, prof. dr hab. inż. Jan Sikora, prof. dr hab. inż. ZdzisławTrzaska, prof. dr hab. inż. Stanisław Wincenciak, dr inż. Wiesław Brociek, dr inż. StefanFilipowicz, dr inż. Zygmunt Filipowicz, dr inż. Tadeusz Karwat, dr inż. Jacek Korytkowski,dr inż. Jacek Starzyński, dr inż. Bartosz Sawicki, dr inż. Krzysztof Siwek, dr inż. MaciejStodolski, dr inż. Michał Śmiałek, mgr inż. Andrzej Toboła.

Zakład Systemów Informacyjno-Pomiarowych

Kierownik: prof. dr hab. inż. Jacek CzajewskiPracownicy: prof. dr hab. inż. Sławomir Tumański, dr inż. Andrzej Kalicki, dr inż. JerzyKonopa, prof. nzw. dr hab. inż. Andrzej Michalski, dr inż. Eugeniusz Misiuk, dr inż. BogdanMoeschke, dr inż. Jerzy Olędzki, dr inż. Łukasz Oskwarek, dr inż. Maciej Poniński, prof. drhab. inż. Remigiusz Rak, dr inż. Dariusz Sawicki, dr inż. Andrzej Siedlecki, dr inż. ZbigniewStaroszczyk, dr inż. Tadeusz Świderski, dr inż. Tomasz Winek, dr inż. Bogdan Żyła, dr inż.Andrzej Majkowski.

INSTYTUT MASZYN ELEKTRYCZNYCH

Dyrektor: prof. nzw. dr hab. inż. Andrzej PochankeWicedyrektorzy: ds. naukowych - dr inż. Jan Szczypior

ds. dydaktycznych - dr inż. Krzysztof Polakowski Sekretariat: Gmach Główny, pok. 245 tel. 629-98-17, 660-74-35, fax 629-98-17

00-661 Warszawa, Pl. Politechniki 1

Zakład Maszyn Elektrycznych

Kierownik: prof. dr hab. inż. Grzegorz KamińskiSekretariat: Budynek "Pod Kominem"00-661 Warszawa, ul. Nowowiejska 20 Atel: (4822) 660-73-35; tel/fax:(4822) 625-72-73Pracownicy: prof. nzw. dr hab. inż. Andrzej Pochanke, dr hab. inż. WłodzimierzPrzyborowski, dr hab. inż. Paweł Staszewski, dr inż. Adam Biernat, dr inż. Wiesław Partyka,dr inż. Wanda Stępińska, dr inż. Jan Szczypior, dr inż. Wojciech Urbański, dr inż. BogusławZaleski, dr inż. Krzysztof Bieńkowski, mgr inż. Stefan Oksiuta.

83

Zakład Trakcji Elektrycznej

Kierownik: dr hab. inż. Adam SzelągSekretariat: Gmach Elektrotechniki, kl. C, pok. 104, tel. 621-59-93, 660-76-16

Pracownicy: dr inż. Tadeusz Maciołek, dr inż. Leszek Mierzejewski, dr inż. MirosławLewandowski, dr inż. Zbigniew Drążek, mgr inż. Andrzej Szajewski, mgr inż. MirosławUrbański

Zakład Konstrukcji Urządzeń Elektrycznych

Kierownik: prof. dr hab. inż. Janusz W. MazurSekretariat: Gmach Główny, pok. 209b, tel. 621-98-25, 660-73-25, fax 621-98-25Pracownicy: dr inż. Elzbieta Grzejszczyk, dr inż. Jarosław Paszkowski, dr inż. Andrzej Sęk,dr inż. Bernard Fryśkowski, dr inż. Krzysztof Polakowski, mgr inż. Krzysztof Kłosiński, mgrinż. Marcin Chrzanowicz, dr inż. Andrzej Smak, dr inż. Jarosław Wilk.

INSTYTUT STEROWANIA I ELEKTRONIKI PRZEMYSŁOWEJ

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Marian Piotr KaźmierkowskiWicedyrektorzy: ds. nauki – prof. nzw. dr hab. inż. Lech Grzesiak

ds. nauczania - dr inż. Witold ŻydanowiczSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 312, tel. 628-06-65, 660-76-15, fax 625-66-33

00-662 Warszawa, ul Koszykowa 75

Zakład Elektroniki Przemysłowej

Kierownik: prof. dr hab. inż. Henryk SupronowiczSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 310a, tel. 625-67-25, 660-72-83 Pracownicy: prof dr hab. inż. Roman Barlik, doc. dr hab. inż. Piotr Pełczewski, dr inż.Andrzej Baranecki, dr inż. Maciej Dzieniakowski, dr inż. Paweł Fabijański, dr hab. inż. JerzyMatysik, dr inż. Mieczysław Nowak, dr inż. Tadeusz Płatek, dr inż. Dariusz Sobczuk, dr inż.Klemens Stańkowski, dr inż. Andrzej Wójciak, dr inż. Ryszard Zając.

Zakład Napędu Elektrycznego

Kierownik: prof. dr hab. inż. Włodzimierz KoczaraSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 406/1, tel. 629-49-91, 660-73-62Pracownicy: prof. nzw. dr hab. inż. Józef Łastowiecki, dr inż. Krzysztof Duszczyk, prof.nzw. dr hab. inż. Lech Grzesiak, dr inż. Remigiusz Olesiński, dr inż. Gustaw Przywara, dr inż.Jerzy Przybylski, dr inż. Andrzej Ruda, dr inż. Zbigniew Szulc.

Zakład Sterowania

Kierownik: Dr hab. inż. Bartłomiej BeliczyńskiSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 322, tel. 625-62-78, 660-76-18Pracownicy: prof. dr hab. inż. Tadeusz Kaczorek, dr inż. Krzysztof Amborski, dr inż. WitoldCzajewski, dr inż. Włodzimierz Dąbrowski, dr hab. inż. Andrzej Dzieliński, dr inż. Waldemar

84

Graniszewski, dr inż. Marcin Iwanowski, dr inż. Irena Jaworska, dr inż. Zenon Kietliński, mgrinż. Przemysław Kowalczuk, dr inż. Wojciech Koziński, dr inż. Ryszard Łagoda, mgr inż.Rafał Łopatka, dr inż. Andrzej Marusak, dr inż. Jerzy Mazurek, dr inż. Sławomir Nowak, drinż. Sławomir Skoneczny, dr inż. Maciej Sławiński, dr inż. Jarosław Szostakowski, dr inż.Andrzej Tarczyński, dr inż. Witold Żydanowicz.

KATEDRA WYSOKICH NAPIĘĆ I APARATÓW ELEKTRYCZNYCH

Kierownik: prof. dr hab. inż. Henryk RawaSekretariat: Gmach Elektrotechniki, pok. 115, tel. 625-19-14, 660-73-50, fax. 625-19-14

00-662 Warszawa, ul Koszykowa 75Pracownicy: prof. dr hab. inż. Zdobysław Flisowski, dr inż. Zbigniew Roguski, dr inż.Bolesław, dr inż. Marek Kuźmiński, dr inż. Marek Łoboda, mgr inż. Witold Zdunek, prof. drhab. inż. Jan Maksymiuk, dr inż. Włodzimierz Kałat, prof. nzw. dr hab. inż. Stanisław Kulas,dr inż. Zbigniew Pochanke, prof. dr hab. inż. Zbigniew Ciok, dr inż. Stefan Ślusarek, mgr inż.Kazimierz Zgliński, prof. dr hab. inż. Zdzisław Celiński, dr inż. Ewa Babula, dr inż. AndrzejSierota, dr inż. Marek Kuźmiński

85

6. INDEKS NAZWISK6. INDEKS NAZWISK

Gmach, nr pok. Nr telefonu

Amborski Krzysztof, dr inż. GE 329 7438Babula Ewa, dr inż. GE 116 7856Baczyński Dariusz, dr inż. GG 240 7314Baranecki Andrzej, dr inż. GE 303/1 7283Barlik Roman, prof dr hab. inż. GE 303/1 7469Barnaś Kazimierz, dr inż. GM 3B 7468Bartczak Janusz, dr inż. GE 204, kl. C 7659Bąk Jerzy, prof. dr hab. inż. GE 513 7353Beliczyński Bartłomiej, dr hab. inż. GE 519a 7282Biczel Piotr, dr inż. GE 303, kl. C 5612Bieńkowski Krzysztof, dr inż. GF 123 7681Biernat Adam, dr inż. GE 003 7658Bolkowski Stanisław, prof. dr inż. GE 220 7235Brociek Wiesław, dr inż. GE 222 7235Budziński Paweł, mgr inż. 5488Celiński Zdzisław, prof. dr hab. inż. GG 234a 5514Ciok Zbigniew prof. dr hab. inż. GM 102 5383Czajewski Jacek prof. dr hab. inż. GE 202 7217Czajewski Witold, dr inż. GE 519b 5126Dąbrowski Włodzimierz, dr inż. GE 330 7075Dmowski Antoni, prof. dr hab. inż. GE 209, kl. C 7366Dołowy Marian, dr inż. GM 12 7255Domaszewska Irena, dr inż. GG 240 7314Drążek Zbigniew, dr inż. GE 504, kl. C 7360Duszczyk Krzysztof, dr inż. GE 403 7945Dyrda Stanisław, dr inż. GE 444 7438Dzieliński Andrzej, dr hab. inż. GE 319 7320Dzieniakowski Maciej, dr inż. GE 304/1 7880Fabijański Paweł, dr inż. St. Kotłownia 9 5609Filipowicz Stefan, dr inż. GE223 5387Filipowicz Zygmunt, dr inż. GE 222 7235Flisowski Zdobysław, prof. dr hab. inż. GE 102 7559Fryśkowski Bernard, dr inż. Stara Kotł. 204 5526Gryka Jeremi, mgr inż. GE 519b 7282Grzejszczyk Elżbieta, dr inż. GG 221b 7322Grzesiak Lech, prof. nzw. dr hab. inż. GE 404 7362Helt Piot, dr inż. GG 240 7314Hering Mieczysław, prof. dr hab. inż. GE 415A 7563Jaworska Irena, dr inż. GE 316 7320Kabata Jan, dr inż. GE 421 7566Kaczorek Tadeusz, prof. dr hab. inż. GE 323 7618, 625-62-78Kalicki Andrzej, dr inż. GE 201 7427Kałat Włodzimierz ,dr inż. GM 101a 7552Kamiński Bartłomiej, mgr inż. GE 008 7398Kamiński Grzegorz, prof. dr hab. inż. PK 4 7335, 625-72-73

86

Karwat Tadeusz,dr inż. GE 447 7931Kaźmierkowski Marian P., prof. dr hab. inż. GE 310 7615, 628-06-65Kądzielawa Andrzej, dr inż. GE 203, kl. C 7366Kietliński Zenon, dr inż. GE 329 7395Koczara Włodzimierz, prof. dr hab. inż. GE 405 7362, 629-49-91Konopa Jerzy, dr inż. GE 208 7613Korytkowski Jacek, dr inż. GE 227a 7614Kosiński Krzysztof, mgr inż. GG 211a 7313Kowalik Ryszard, dr inż. GM 210 5608Koziński Wojciech, dr inż. GE 519a 7282Krasnodębski Artur, mgr inż. GE 008 7398Krzemiński Stanisław, prof. dr hab. inż. GE 225 7543Kuca Bolesław, dr inż. GE 108 7966Kujszczyk Szczęsny, prof. dr hab. inż. GG 240 7312Kukułowicz Robert, mgr inż. GE 512 7282Kulas Stanisław, prof. nzw. dr hab. inż. GM 101a 7552Kuźmiński Marek, dr inż. GE 110a 7966Leonarski Jarosław, mgr inż. GE 008 7398Lewandowski Mirosław, dr inż. GE 507 kl. C 7344Łagoda Ryszard, dr inż. GE 316 7320Łastowiecki Józef, prof. nzw. dr hab. inż. GE 403 7945Łoboda Marek, dr inż. GE 110a 7966Machowski Jan, prof. dr hab. inż. GM 107A 7611Maciołek Tadeusz, dr inż. GE 507 kl. C 7344Magdziarz Andrzej, dr inż. GM 9C 5482Majkowski Andrzej, dr inż. GE 503b 7484Maksymiuk Jan, prof. dr hab. inż. GM 105 621-23-47Malka Mariusz, mgr inż. GE 422 7566Marusak Andrzej, dr inż. GG 444 7438Marzecki Jerzy, dr hab. inż. GM 3A 7468Matysik Jerzy, dr hab. inż. GE 304/3 7269Mazur Janusz W., prof. dr hab. inż. GG 209b 7325, 621-98-25Mazurek Jerzy, dr inż. GG 445 7960Michalski Andrzej, prof. nzw. dr hab. inż. GE 201 7427Mierzejewski Leszek dr inż. GE 503 kl. C 7340Mikołajuk Kazimierz, prof. dr hab. inż. GE 218 7340Misiuk Eugeniusz dr inż. GE 503a 7484Moeschke Bogdan, dr inż. GE 507 7391Myrcha Wiesław, dr inż. GM 9B 7426Niedbała Ryszard, dr inż. GE 420 7566Niestępski Stefan, dr inż. GM 5 7619Nowak Mieczysław, dr inż. GE 303/3 7675Nowak Sławomir, dr inż. GE 330 7075Nowakowska-Siwińska Elżbieta, dr inż. GE 205, kl. C 5699Oksiuta Stefan, mgr inż. PK 20 7436Olesiński Remigiusz, dr inż. GE 401 7945Olędzki Jerzy, dr inż. GE 203 7525Osowski Stanisław, prof. dr hab. inż. GE 230 7235Ostrowski Piotr, mgr inż. GE 422 7566Parol Mirosław, dr inż. GM 3A 5626Partyka Wiesław, dr inż. PK 19 7542

87

Paska Józef, prof. nzw. dr hab. inż. GE 209, kl. C 7366Pasternakiewicz Janusz, mgr inż. GM 12 7619Paszkowski Jarosław, dr inż. GG 407 7264Patejuk Mikołaj, mgr inż. GE 404 7362Pawełkowicz Zygmunt, dr inż. GE 403, kl. C 7651Pawlęga Andrzej, dr inż. GE 402, kl. C 7943Pełczewski Piotr,,doc. dr hab. inż. GE 304/3 7269Piotrowski Paweł, dr inż. GG 240 7314Płatek Tadeusz, dr inż. GE 303/1 7469Pochanke Andrzej, prof. nzw. dr hab. inż. GE 104 kl. C 7912Pochanke Zbigniew, dr inż. GM 011 7892Polakowski Krzysztof, dr inż. GG 211a 7313Połoński Władysław, dr inż. GG 211b 7322Poniński Maciej, dr inż. GE 206 7357Pracki Piotr, dr inż. GE 515 7505Przyborowski Włodzimierz, dr hab. inż. GE 308 kl. C 7302Przybylski Jerzy, dr inż. GE 406a 7362Przywara Gustaw, dr inż. GE 403 7945Raczyński Michał, mgr inż. GE 512 7282Rak Remigiusz, prof. dr hab. inż. GE 503b 5645Rasolomampionona Desire, dr inż. GM 108 7351Rawa Henryk, prof. dr hab. inż. GE 221 7370Roguski Zbigniew, dr inż. GE 100a 7329Ruda Andrzej, dr inż. GE 403 7945Sawicki Dariusz, dr inż. GE 210 7328Sęk Andrzej, dr inż. GG 408 5386Siedlecki Andrzej, dr inż. GE 502 7427Sierota Andrzej, dr inż. GE 007b 7321Sikora Jan, prof. dr hab. inż. GE 229 7614Siwek Krzysztof, dr inż. GE 223 5387Skoneczny Sławomir, dr inż. GE 318 7320Smak Andrzej, dr inż. GG 407 7264Sobczuk Dariusz, dr inż. GE 303/2 5485Stańczak Bogusław, dr inż. GE 108 7968Stańkowski Klemens, dr inż. GE 518 7560Staroszczyk Zbigniew, dr inż. GE 503a 7484Starzyński Jacek, dr inż. GE 227a 7614Staszewski Paweł, dr hab. inż. PK 3 7302Stępińska Wanda, dr inż. GE 003 7289Stodolski Maciej, dr inż. GE 228 7543Supronowicz Henryk, prof. dr hab. inż. GE 304/4 7947Sutkowski Tadeusz, dr inż. GE 406, kl. C 5592Szczypior Jan, dr inż. PK 18 7406Szeląg Adam, dr hab. inż. GE 503 kl. C 7616Szostakowski Jarosław, dr inż. GE 318 7320Ślusarek Stefan, dr inż. GE 111 7966Świątek Grzegorz GE 519b 5126Świderski Tadeusz, dr inż. GE 507 7391Tarczyński Andrzej, dr inż. GG 445 7960Toboła Andrzej, mgr inż. GE 228 7543Tomaszewicz Eugeniusz, dr inż. GE 206, kl. C 7591

88

Trzaska Zdzisław, prof. dr hab. inż. GE 225 7543Tumański Sławomir, prof. dr hab. inż. GE 203 7525Urbański Wojciech, dr inż. GF 313 7436Wagner Cezary K., mgr inż. GE 008 7398Wincenciak Stanisław, prof. dr hab. inż. GE 229 7614Winek Tomasz, dr inż. GE 502 7427Wiśniewski Andrzej, dr inż. GE 515 7505Wiśniewski Tadeusz, dr inż. GM 5 7619Wójciak Andrzej, dr inż. GE 301, kl.C 5612Wrotek Hubert, mgr inż. PK 17 7612Wyszomierski Dariusz, mgr inż. GE 015 7398Zając Ryszard, dr inż. GE 301, kl.C 5612Zakrzewski Andrzej, mgr inż. GE 401, kl. C 7943Zaleski Bogusław, dr inż. GE 003 7289Zalewski Sławomir, dr inż. GE 514 7353Zdun Zbigniew, dr inż. GM 3B 7468Zdunek Witold, mgr inż. GE 110 7555Zgliński Kazimierz, mgr inż. St. Kotłownia 5488Ziemianek Stanisław, dr inż. GM 2 7495Żagan Wojciech, prof. dr hab. inż. GE 517A 7353Żagan Zbigniew, dr inż. GM 9A 7426Żydanowicz Witold, dr inż. GE 319 7320Żyła Bogdan, dr inż. GE 207 7357

89

P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K Amarie- · INDEKS NAZWISK ... Reguła de l'Hospitala...

Documents

Transcript of P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K Amarie- · INDEKS NAZWISK ... Reguła de l'Hospitala...