OSTEOLOGIA

JEST TO NAUKA O KOŚCIACH,

STAWACH I WIĘZADŁACH

BUDOWA KOŚCIKość (os) składa się:

a) tkanki kostnej nadającej kształt kości

b) szpiku zawartego wewnątrz kości

- Pod względem morfologicznym wyróżniamy:

a) istotę zbitą, która tworzy zewnętrzną warstwę

kości. Jest ona twarda i ma lity wygląd

b) istotę gąbczastą, która tworzy wewnętrzną część

kości o utkaniu beleczkowatym

Powierzchnia zewnętrzna kości pokryta jest bogato

unaczynioną i unerwioną błoną włóknistą zwaną

okostną

KSZTAŁT KOŚCIKości długie – mają długość większą od szerokości i

grubości i składają się z trzonu, końca bliższego i

dalszego

Oba końce oddzielone są od trzonu warstwą chrząstki

tzw. chrząstką nasadową.

Wewnątrz trzonu znajduje się jama szpikowa, która

powstaje w toku rozwoju kości, na skutek zaniku istoty

gąbczastej, spowodowanej przez komórki

kościogubne (osteokasty).

W jamie szpikowej znajduje się szpik żółty, który nie

pełni funkcji krwiotwórczej

Przykładem kości długich jest kość ramienna.

KSZTAŁT KOŚCIKości krótkie - posiadają prawie równe wszystkie wymiary. Przykładem są kości nadgarstka.

Kości płaskie – są to kości, w których najmniejszym wymiarem jest grubość. W kościach tych przez całe życie utrzymuje się szpik czerwony, który pełni funkcje krwiotwórcze. Przykładem są kości sklepienia czaszki.

Kości pneumatyczne – zawierają przestrzenie wypełnione powietrzem i wysłane błoną śluzową. Zgrupowane są wokół jamy nosowej.Przykładem jest kość sitowa,szczęka.

Kości różnokształtne – mają postać różnokształtnych brył. Przykładem są kręgi.

WZROST KOŚCI

Na długość - odbywa się od strony chrząstki

nasadowej. Gdy chrząstki nasadowe ulegną

skostnieniu, kość przestaje rosnąć.Wzrost kości na

długość odbywa się do 20 roku życia.

Na grubość – odbywa się przez przywarstwianie

kości od okostnej, w której znajdują się komórki

kościotwórcze (osteoblasty). Równocześnie z

przyrastaniem tkanki kostnej od strony zewnętrznej,

wewnątrz kości odbywa się proces niszczenia tkanki

kostnej przez osteoklasty prowadzący do wytworzenia

jamy szpikowej. Grubość kości jest uwarunkowana

genetycznie.

CZYNNOŚĆ KOŚCIBudują szkielet, który:

a) pełni funkcję podporową /dźwiga ciężar ciała/

b) jest biernym narządem ruchu

c) stanowi miejsce przyczepu mięśni, więzadeł oraz

powięzi otaczających narządy

d) ochrania narządy wewnętrzne

Zawierają szpik kostny, który posiada zdolności

wytwarzania upostaciowanych składników krwi

/hematopoeza/

Są magazynem związków mineralnych, głównie Ca i P

Stanowi zapas energii, którym są komórki tłuszczowe,

znajdujące się w szpiku kostnym żółtym

PODZIAŁ KOŚCA

KRĘGOSŁUP – COLUMNA VERTEBRALIS

KLATKA PIERSIOWA – THORAX

CZASZKA – CRANIUM

KOŃCZYNA GÓRNA – MEMBRUM

SUPERIUS

KOŃCZYNA DOLNA – MEMBRUM INFERIUS

BUDOWA KRĘGOSŁUPA

Składa się z 33 lub 34 kręgów ułożonych jeden na drugim.

Wyróżniamy:

a) kręgi szyjne /7/ - vertebra cervicalis

b) kręgi piersiowe /12/ - vertebra thoracica

c) kręgi lędźwiowe /5/ - vertebra lumbalis

d) kręgi krzyżowe /5/ - vertebra sacralis, które zrastają się

i tworzą kość krzyżową – os sacrum

e) kręgi guziczne /4-5/ - vertebra coccygea, które u

człowieka znajdują się w stanie szczątkowym i zrastają

się i tworzą kość guziczną – os coccygis

BUDOWA KRĘGU - VERTEBRA

Wyróżniamy:

a) trzon skierowany do przodu

b) łuk skierowany do tyłu, na którym znajdują się wyrostki:

- wyrostek kolczysty /1/ –skierowany ku tułowi

- wyrostki poprzeczne /2/ -skierowane bocznie

- wyrostki stawowe górne /2/-

skierowane ku górze

- wyrostki stawowe dolne /2/-

skierowane ku dołowi

BUDOWA KRĘGU

otwór kręgowy – znajduje się

między trzonem a łukiem

(z otworów kręgowych

wszystkich kręgów powstaje

kanał kręgowy)

wcięcie kręgowe górne

/płytsze/ i wcięcie kręgowe

dolne /głębsze/ - jest to

przewężone miejsce odejścia

łuku kręgu od trzonu (wcięcia

dwu sąsiadujących ze sobą

kręgów tworzą otwór

międzykręgowy)

KRĘGI SZYJNE –V. CERVICALIS

Cechy

charakterystyczne:

- wyrostek kolczysty

jest krótki rozdwojony

na końcu

- wyrostek poprzeczny

składa się z dwóch

listewek kostnych

zrastających się na

końcach i obejmujących

otwór wyrostka

poprzecznego

KRĘG SZCZYTOWY - ATLAS

Posiada:

- łuk przedni zamiast

trzonu (na wewnętrznej

jego powierzchni

występuje dołek

zębowy

- guzek tylny – zamiast

wyrostka kolczystego

- dołki stawowe górne

i dolne zamiast

wyrostków

stawowych

KRĘG OBROTOWY - AXIS

Posiada:

- ząb – który wyrasta

z górnej powierzchni

trzonu i na którym

znajdują się

powierzchnie

stawowe

- powierzchnie

stawowe górne –

zamiast wyrostków

stawowych górnych

KRĘGI PIERSIOWE - VERTEBRA

THORACICA

Cechy charakterystyczne:

- dołki żebrowe górne i

dolne - występujące na

bocznych powierzchniach

trzonu

- dołki żebrowe wyrostka

poprzecznego –

występujące na

wyrostkach poprzecznych

- długie wyrostki kolczyste

dachówkowato

zachodzące na siebie

KRĘGI LĘDŹWIOWE – V. LUMBALIS

Cechy charakterystyczne:

- powierzchnia górna i dolna trzonu o kształcie nerkowatym

- posiadają wyrostki żebrowe (w miejscu wyrostka poprzecznego)

- wyrostki stawowe ustawione są pionowo, powierzchnia stawowa wyrostków górnych skierowana jest przyśrodkowo a dolnych bocznie

KOŚĆ KRZYŻOWA- OS SACRUM

Wyróżniamy:

- podstawa zwrócona do góry

- wierzchołek skierowany ku dołowi

- powierzchnię miedniczną

- powierzchnię grzbietową

- otwory krzyżowe - przez które przechodzą nerwy rdzeniowe

- części boczne - na których znajdują się powierzchnie uchowate, służące do połączenia stawowego

- kanał krzyżowy

KOŚCI KLATKI PIERSIOWEJ

MOSTEK – STERNUM

ŻEBRA - COSTAE

KRĘGI PIERSIOWE /12/

MOSTEK - STERNUM

Składa się:

- rękojeści

- trzonu

- wyrostka mieczykowatego

- wcięcia żebrowe /służące

do połączeń z żebrami/

W miejscu połączenia

rękojeści i trzonu znajduje się

kąt mostka,do którego

przyczepia się II żebro

Jest miejscem punkcji w celu

uzyskania szpiku kostnego

ŻEBRA - COSTAE

Wyróżniamy 12 par żeber

Żebra dzieli się na:

- prawdziwe – 7 górnych par łączące się

bezpośrednio z mostkiem

- rzekome – (8,9,10) łączące się z mostkiem za

pomocą łuku żebrowego

- wolne – (11,12) nie łączące się z mostkiem

Żebro dzieli się na:

- część tylną zwaną kością żebrową

- część przednią – chrząstkę żebrową,

która łączy się z mostkiem

ŻEBRO - COSTA

Wyróżniamy:

- koniec mostkowy –

przedni

- trzon – płaski, tworzy kąt

mostka – na brzegu dolnym

jest bruzda żebra

przeznaczona dla naczyń i

nerwu międzyżebrowych

- koniec kręgosłupowy –

tylny, na którym znajduje się

głowa, szyjka i guzek

żebra /na głowie i guzku

znajdują się pow. stawowe

do połączenia z

k.piersiowymi/

KOŃCZYNA GÓRNA –

MEMBRUM SUPERIUS

Dzieli się na:

1. Obręcz kończyny górnej

2. Kończyna górna wolna

a) ramię - brachium

b) przedramię - antebrachium

c) ręka – manus

- nadgarstek – carpus

- śródręcze – metacarpus

- palce - digiti

OBRĘCZ KOŃCZYNY

GÓRNEJ

Do kości obręczy zaliczmy:

1. OBOJCZYK – CLAVICULA

2. ŁOPATKA - SCAPULA

OBOJCZYK - CLAVICULA

Jest kością długą, esowato wygiętą

Wyróżnia się w nim:

- koniec mostkowy pokryty powierzchnią stawową

- koniec barkowy pokryty powierzchnią stawową

- trzon

Obojczyk łączy rękojeść mostka z wyrostkiem barkowym łopatki

ŁOPATKA - SCAPULA

Posiada:

- powierzchnia żebrowa – wklęsła i przylega do ścian klatki piersiowej

- powierzchnia grzbietowa – wypukła, na której znajduje się grzebień łopatki, który przechodzi w wyrostek barkowy /do połączenia z obojczykiem/

- wydrążenie stawowe, pokryte powierzchnią stanowiące panewkę służącą do połączenia z głową kości ramiennej

RAMIĘ - BRACHIUM

W skład ramienia wchodzi jedna kość:

KOŚĆ RAMIENNA- HUMERUS

KOŚĆ RAMIENNA - HUMERUS

Posiada:

- koniec bliższy, na którym znajduje się głowa /pokryta powierzchnią stawową/ łącząca się z wydrążeniem stawowym łopatki.

- szyjka chirurgiczna –część kości na pograniczu końca bliższego i trzonu /jest to najczęstsze miejsce złamań kości/

- trzon

KOŚĆ RAMIENNAKoniec dalszy nosi nazwę

-kłykcia kości ramiennej,

na którym znajduje się:

- główka – łącząca się z

kością promieniową

- bloczek – łączący się z

kością łokciową

- dół wyrostka łokciowego

– znajdujący się na

powierzchni tylnej kości

ponad bloczkiem, do

którego wchodzi wyrostek

łokciowy kości łokciowej

PRZEDRAMIĘ -

ANTEBRACHIUM

Do kości przedramienia zaliczmy:

KOŚĆ PROMIENIOWA – RADIUS

KOŚĆ ŁOKCIOWA - ULNA

KOŚĆ PROMIENIOWA - RADIUS

Kość promieniowa leży po stronie kciuka.

Posiada:

-koniec bliższy, na którym znajduje się:

- głowa, na której znajduje się dołek głowy, który łączy się z główką kości ramiennej

- obwód stawowy głowy –do połączenia z wcięciem promieniowym na kości łokciowej

KOŚC PROMIENIOWA

- trzon, na którym widoczny jest brzeg międzykostny /służący do przyczepu błony międzykostnej przedramienia

- koniec dalszy, na którym znajduje się:

- powierzchnia stawowa nadgarstkowa – do połączenia z kośćmi nadgarstka

- wcięcie łokciowe – do połączenia z kością łokciową

KOŚC ŁOKCIOWA - ULNA

Leży po stronie palca V

Posiada:

- koniec bliższy, na

którym znajduje się:

- wyrostek łokciowy –

łączący się z kością

ramienną

- wcięcie bloczkowe –

przeznaczone dla

bloczka kości ramiennej

- wcięcie promieniowe,

z którym łączy się głowa

kości promieniowej

KOŚĆ ŁOKCIOWA - ULNA

- trzon, na którym

znajduje się brzeg

międzykostny

służący do przyczepu

błony międzykostnej

- koniec dalszy, na

którym znajduje się:

- głowa, na której

znajduje się obwód

stawowy służący do

połączenia z wcięciem

łokciowym kości

promieniowej

RĘKA - MANUS

Do kości ręki zaliczamy:

- KOŚCI NADGARSTKA – OSSA CARPI

- KOŚCI ŚRÓDRĘCZA – OSSA METACARPI

- KOŚCI PALCÓW – OSSA DIGITORUM MANUS

KOŚCI NADGARSTKA

Jest 8 i są ułożone w dwóch szeregach po 4 w każdym:

- szereg bliższy –sąsiaduje z kośćmi przedramienia

- szereg dalszy –sąsiaduje z kośćmi śródręcza

KOŚCI ŚRÓDRĘCZA

Jest 5 i są zaliczane do kości długich

Każda kość posiada:

- koniec bliższy zwany podstawą

- trzon

- koniec dalszy w kształcie głowy

Podstawa łączy się z kośćmi nadgarstka a głowa z paliczkiem bliższym

KOŚCI PALCÓW

Są to paliczki –

phalanges

W palcach II do V

występują

po 3 paliczki:

- paliczek bliższy

- paliczek środkowy

- paliczek dalszy, który

posiada guzowatość

stanowiącą podstawę dla

paznokcia

W kciuku wyróżniamy 2

paliczki: bliższy i dalszy

PALCE - DIGITI

Wyróżniamy kolejno następujące palce:

I – kciuk- pollex

II – palec wskazujący – index

III – palec środkowy – digitus medius

IV – palec obrączkowy – digitus anularis

V – palec mały – digitus minimus

KOŃCZYNA DOLNA –

MEMBRUM INFERIUSDzieli się na:

1. Obręcz kończyny dolnej

2. Kończyna dolna wolna

a) udo – femur

b) poudzie – crus

c) stopa – pes

- stęp – tarsus

- śródstopie – metatarsus

- palce - digiti

OBRĘCZ KONCZYNY

DOLNEJDo kości obręczy kończyny dolnej zaliczamy:

a) kość miedniczną – os coxae, która powstała ze zrośnięcia się 3 kości:

- kości biodrowej

- kości kulszowej

- kości łonowej

Trzony tych kości zrastają się ze sobą w miejscu zwanym wydrążeniem stawowym, służące do połączenia z głową kości udowej.

KOŚĆ BIODROWA

Składa się z:

- trzonu

- talerza, którego górny

brzeg nosi nazwę:

- grzebienia biodrowego

granica pomiędzy nimi

stanowi - kresa łukowata

W części tylnej kości

biodrowej znajduje się

powierzchnia uchowata,

która łączy się z

powierzchnią uchowatą

kości krzyżowej

KOŚC KULSZOWA

Dzieli się na:

- trzon

- gałąź

Na brzegu tylnym

trzonu znajduje się:

- kolec kulszowy

- guz kulszowy

Do gałęzi

przyczepiają się

mięśnie kończyny

dolnej

KOŚC ŁONOWAJest utworzona z:

- trzonu

- gałęzi dolnej

- gałęzi górnej, która

kończy się

powierzchnią

spojeniową, służącą

do połączenia z

przeciwległą kością

łonową.

Gałęzie kości łonowej i

kulszowej ograniczają

otwór zasłoniony

UDO - FEMUR

Do kości uda zaliczmy:

- KOŚĆ UDOWĄ - FEMUR

- RZEPKA - PATELLA

KOŚĆ UDOWA - FEMUR

Jest kością długą i składa się z: - końca bliższego, na którym znajduje się: głowa iszyjka /stanowi miejsce stosunkowo łatwo ulegające złamaniom/ oraz krętarz większy i mniejszy

- trzon

- koniec dalszy, na którym znajdują się: kłykieć przyśrodkowy i boczny, na których występują powierzchnie stawowe do połączenia z kością piszczelową i rzepką

RZEPKA - PATELLA

Leży w ścięgnie mięśnia czworogłowego uda.

Na powierzchni tylnej posiada powierzchnię

stawową służącą do połączenia z kłykciami

kości udowej

PODUDZIE - CRUS

Do kości podudzia zaliczmy:

KOŚĆ PISZCZELOWĄ – TIBIA

KOŚĆ STRZAŁKOWĄ - FIBULA

KOŚĆ PISZCZELOWA -

TIBIA

Składa się z:

- końca bliższego, na

którym znajduje się:

kłykieć przyśrodkowy i

boczny pokryte

powierzchniami stawowymi

do połączenia z kością

udową

powierzchnia stawowa

strzałkowa do połączenia

z głową strzałki

KOŚĆ PISZCZELOWA

- trzonu, na którym znajduje

się brzeg międzykostny /do

którego przyczepia się błona

międzykostna

- koniec dalszy, na którym

znajduje się kostka

przyśrodkowa pokryta

powierzchnią stawową i

powierzchnia stawowa

dolna. Powierzchnie służą

do połączenia z kością

skokową

KOŚĆ STRZAŁKOWA - FIBULA

Posiada:

- koniec bliższy, na którym znajduje się głowa pokryta powierzchnią stawową, która łączy się z kością piszczelową

- trzon, na którym znajduje się brzeg międzykostny

- koniec dalszy, na którymznajduje się kostka boczna pokryta powierzchnią stawową i służy do połączenie z kością skokową

STOPA - PES

Kości wchodzące w skład stopy:

KOŚCI STĘPU - OSSA TARSI

KOŚCI ŚRÓDTOPIA - OSSA METATARSI

KOŚCI PALCÓW - OSSA DIGITORUM PEDIS

KOŚCI STĘPU

Występują w liczbie 7

Bezpośrednio z

golenią łączy się

kość skokowa, która

spoczywa na kości

piętowej

CZASZKA - CRANIUM

Kości czaszki dzielimy na:

- kości mózgoczaszki

- kości twarzoczaszki

Wyróżniamy w niej sklepienie

i podstawę

KOŚCI MÓZGOCZASZKI

KOŚĆ POTYLICZNA

KOŚĆ KLINOWA

KOŚĆ CZOŁOWA

KOŚĆ SITOWA

KOŚĆ SKRONIOWA

KOŚĆ CIEMIENIOWA

KOŚCI

TWARZOCZASZKI

SZCZĘKA - MAXILLA

ŻUCHWA - MANDIBULA

KOŚC PODNIEBIENNA

KOŚĆ JARZMOWA

KOŚĆ NOSOWA

KOŚĆ ŁZOWA

MAŁŻOWINA NOSOWA DOLNA

LEMIESZ

KOŚCI PNEUMATYCZNE

KOŚĆ CZOŁOWA

KOŚĆ KLINOWA

KOŚĆ SKRONIOWA

KOŚĆ SITOWA

SZCZĘKA