Organizacje pozarządowe- podstawowe...

Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09

1

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa

Organizacje

pozarządowe-podstawowe informacje.

,, Działalność organizacji pozarządowych

jest najtańszym sposobem na utrzymanie stabilnego społeczeństwa.”

Dasza Havel

Białystok 2010


2


Organizacja pozarządowa- pojęcie.

Przyjmując podział gospodarki zaproponowany przez P. Druckera wyróżniamy trzy

sektory w gospodarce: publiczny sektor rządowy, prywatny sektor przedsiębiorstw

oraz trzeci sektor socjalny, pełniący szeroko pojęte funkcje socjalne i obywatelskie1

i tenże właśnie sektor jest przedmiotem naszych rozważań, ponieważ to w nim funkcjonują

organizacje pozarządowe.

Zarówno w literaturze, jak i w potocznej mowie używa się zamiennie określeń:

trzeci sektor, organizacje pozarządowe, organizacje społeczne czy też organizacje non-

profit, bądź też organizacje niedochodowe. Jest to tak zwane zamieszanie terminologiczne,

które wynika z następujących przyczyn:2

instytucje te są różnie nazywane w różnych kontekstach społeczno-

politycznych i teoretycznych;

współczesne koncepcje są niedojrzałe i przeniosły się na grunt socjologii z nauk

ekonomicznych, politycznych, nauki o zarządzaniu;

w socjologii problematyka ta istniała i była częścią innych koncepcji

teoretycznych np. teoria społeczeństwa obywatelskiego, teoria wspólnot

społecznych, teoria ruchów społecznych;

istnieją różne kulturowo-historyczne typy organizacji pozarządowych,

co jest wynikiem przyjętej kultury, modelu państwa.

W związku z powyższym możemy się spotkać z szeroką gamą definicji organizacji

pozarządowych.

Departament Informacji ONZ określa organizacje pozarządowe (NGO) jako dobrowolną

grupę obywateli, którzy działają w niekomercyjnym celu i zorganizowani są na szczeblu

lokalnym, narodowym lub międzynarodowym. Zaś naukowcy z Katolickiego Uniwersytetu

w Leuven Patrick Develtera i Benedicte Fonteneau podkreślają, że NGO to organizacje

funkcjonujące poza sferą polityczną, choć nie ma antagonistycznej relacji z państwem

i wiele z nich funkcjonuje dzięki finansowemu wsparciu przez rząd

oraz dzięki możliwościom stwarzanym im przez prawo państwowe. Według nich 1 M. Halamska, Wiejskie organizacje pozarządowe. Wprowadzenie. [w:] M. Halamska, Wiejskie organizacje pozarządowe ., Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2008, s. 15 2 M. Halamska, Wiejskie organizacje ..., s. 13


3


instytucje trzeciego sektora posiadają następujące cechy: są zorganizowane, prywatne,

nie rozdzielają zysków między swoich członków, są samorządne, a przynależność do nich

jest dobrowolna.3

Jeszcze inna definicja głosi, że organizacje pozarządowe są to specyficzne, współczesne

formy samoorganizacji społecznej, struktury integrujące grupy obywateli, charakteryzujące

się względnie dojrzałą tożsamością społeczną, określonym stopniem zorganizowania,

prywatnym charakterem inicjatywy, dobrowolnością uczestnictwa, niezależnością

i nie komercyjnością, jak również znacznym udziałem wolontariatu oraz odgrywają istotną

rolę w kształtowaniu postaw ludzkich, zarówno w odniesieniu do osób uczestniczących

w organizacji, jak także mających jakikolwiek z nimi kontakt.4

Organizacje pozarządowe to także takie struktury organizacyjne, których członkowie

poprzez wykorzystanie zasobów własnego środowiska i mobilizację innych osób, starają

się rozwiązać problemy różnych grup społecznych, szukają sposobów pokonywania

trudności we własnej wspólnocie, a także wychodząc poza własne środowisko wspierają

innych w poszukiwaniu rozwiązania ich problemów, trudności. W swych działaniach

korzystają z zasobów prywatnych, czasem publicznych, ale celem ich działania są zawsze

sprawy publiczne, wspólne, a nie prywatne czy indywidualne.5

Według ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie organizacjami

pozarządowymi są osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości

prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną oraz niebędące jednostkami

sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych (czyli np.

organy władzy publicznej, administracji rządowej, sądy, trybunały, państwowe szkoły

wyższe, ZUS, KRUS, NFZ, PAN) i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, w tym

fundacje i stowarzyszenia.6

Jak widzimy istnieje szereg definicji, z których każda wnosi coś nowego do ogólnego

pojęcia odnośnie organizacji pozarządowych, przez co każda z nich jest ważna

3 M. Halamska, Wiejskie organizacje..., s. 14 4 M. Halamska, Wiejskie organizacje..., s. 14 5 R. Kamiński, Aktywność społeczności wiejskich. Lokalne inicjatywy organizacji pozarządowych. , Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2008, s. 22 6 Art. 3, ustęp 2, punkt 1-2, Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r., Dz. U. 2003 nr 96 poz.873, tekst jednolity z późniejszymi zmianami.


4


dla zrozumienia istoty i sensu funkcjonowania trzeciego sektora we współczesnych

realiach gospodarczych.

Źródła i początki organizacji pozarządowych na świecie.

Początki organizacji pozarządowych sięgają już starożytności i wyrosły z poczucia

wspólnoty łączących określoną grupę ludzi tworzących społeczność lokalną. Przykładem

może być starożytna Grecja, gdzie działalnością filantropijną zajmowały się prywatne

osoby, jak również miasta-państwa poprzez otaczanie opieką inwalidów wojennych

oraz wypłacanie im dziennego zasiłku. Ponadto istniał specjalny urząd tzw. sitesis,

który zajmował się wydawaniem posiłków ubogim obywatelom, którzy pełnili funkcje

urzędowe.7 Również w starożytnym Rzymie istniały ,,organizacje” o charakterze

bezzwrotnej pomocy tzw. frumentationes (zajmujący się bezpłatnym rozdawnictwem

zboża), congiarium (rozdawnictwo wina i oliwy) oraz clientela, która polegała na tym,

że bogaty mieszkaniec Rzymu obejmował opieką ubogich obywateli i wspierał ich

odzieżą, żywnością i pieniądzem. Izraelici również prowadzili działalność na rzecz ludzi

ubogich, jednak przełom nastąpił wraz z pojawieniem się chrześcijaństwa, gdyż misją

gminy chrześcijańskiej było niesienie pomocy potrzebującym i w tym celu utworzona

została instytucja o nazwie diakonia, która zajmowała się codziennym rozdawaniem

jałmużny.8

Historia organizacji pozarządowych w Polsce.

Rozwój organizacji pozarządowych na ziemiach polskich nie ma tak daleko sięgających

korzenie, jak starożytny Rzym i to z oczywistych przyczyn, jednak ich początki i rozwój

sięgają już wieku XI. W rozwoju polskich organizacji pozarządowych wyróżnia się sześć

zasadniczych okresów i są to:9

1. Okres do roku 1795

pierwsze instytucje dobroczynne działały już w XI wieku;

7 M. Halszka-Kurleto, Organizacje pozarządowe w działalności pożytku publicznego., LexisNexsis, Warszawa 2008, s. 15 8 M. Halszka-Kurleto, Organizacje pozarządowe w ..., s. 15-16 9 M. Halszka-Kurleto, Organizacje pozarządowe w …, s. 25-36


5


wraz z rozwojem administracji kościelnej powstawały zgromadzenia zakonne,

klasztory, szpitale przyklasztorne, których zadaniem było sprawowanie opieki

nad potrzebującymi;

na przełomie XV i XVI wieku powstały górnicze kasy samopomocowe,

które czerpały dochody z opodatkowania górnika;

okres XVI-XVIII wieku to czas przemian społecznych: migracja ludności

wiejskiej do miast, tworzenie się klas społecznych, a wskutek tego wzrost

liczby żebraków – powstają instytucje o charakterze dobroczynnym mające

za cel przeciwdziałać nędzy;

pod koniec XVI w. powstają oprócz szpitali, przytułków także zakłady

wychowawcze dla dzieci i młodzieży oraz zakłady pracy przymusowej.

2. Lata 1795-1918

pod koniec XVIII w. wykształcił się nurt filozoficzno-społeczny (liberalizm),

który wpłyną na ożywienie działalności filantropijnej, zarówno indywidualnej,

jak i zbiorowej;

po utracie suwerenności przez kraj dobroczynnością zajmowały się osoby

prywatne, albo w formie indywidualnej lub też w formie fundacji,

stowarzyszeń;

w Królestwie Pruskim od początku lat 70-tych XIX w. istniał obowiązek opieki

publicznej, a od lat 80-tych obowiązek ubezpieczenia chorobowego,

od wypadków przy pracy oraz z tytułu podeszłego wieku;

w Cesarstwie Austriackim mogły funkcjonować stowarzyszenia oraz istniały

przepisy o konieczności niesienia pomocy przez gminę najuboższym;

W Rosji opieka społeczna i publiczne lecznictwo były bardzo słabo rozwinięte.

3. Lata 1918-1939

powstaje szereg organizacji filantropijnych;

uregulowano w sposób prawny funkcjonowanie fundacji oraz stowarzyszeń;

16 sierpnia 1923 r. uchwalono ustawę o opiece społecznej, którą objęta

np. dzieci, młodzież, macierzyństwo, osoby starsze, kaleki, inwalidów,


6


więźniów po odbyciu kary, bezdomne ofiary wojen oraz osoby dotknięte

żebractwem, alkoholizmem, nierządem, włóczęgostwem.

4. Lata 1939-1945

po zakończeniu kampanii wrześniowej na ziemiach polskich, które zostały

wcielone do krajów okupantów obowiązywały prawa tam obowiązujące;

W Generalnej Guberni rozwiązano większość instytucji polskich, istniał jedynie

Polski Czerwony Krzyż, jedyną oficjalną świecką organizacją była Rada

Główna Opiekuńcza;

przy parafiach w dalszym ciągu działały mniej lub bardziej oficjalne zespoły

Caritasu;

5. Lata 1945-1989

po zakończeniu II wojny światowej wraz ze zmianą ustroju politycznego

zmienił się pogląd na socjalistyczną politykę społeczną;

państwo było głównym podmiotem polityki społecznej, którą realizowało

za pomocą odrębnego organu administracyjnego;

od drugiej połowy lat 40-tych zaczął się proces systematycznej likwidacji

niezależnych instytucji i organizacji społecznych – wszystkie fundacje zostały

rozwiązane, a stowarzyszenia działały pod kontrolą władz;

państwo konsekwentnie przejmowało kontrolę nad życiem gospodarczym

i społecznym, a więc nad oświatą, zdrowiem opieką społeczną;

przedsiębiorstwa państwowe zaczęły pełnić ważną funkcje w polityce socjalnej;

stan wojenny również nie sprzyjał organizacji społecznych, działały głównie

w konspiracji;

pod koniec lat 89-tych wprowadzono przepisy prawne dotyczące

funkcjonowania fundacji i stowarzyszeń.

6. Okres po 1989 r.

w okresie transformacji podjęte zostały działania mające na celu odbudowę

tradycyjnych form dobroczynności oraz rozwoju nowych dziedzin działalności

pomocowej;


7


stopniowo wzrastała liczba organizacji non profit;

odradzające się organizacje pozarządowe przyczyniły się do zmniejszenia luki

w zaspakajaniu potrzeb socjalnych, która powstała w wyniku ograniczenia

opiekuńczej funkcji państwa;

podjęto szereg działań w celu uprawomocnienia funkcjonowania organizacji

pozarządowych.

Natomiast w celu bardziej szczegółowego omówienia rozwoju organizacji pozarządowych

w Polsce okres po 1989r. można podzielić na pięć faz, które pokrywają się z kolejnymi

kadencjami parlamentarnymi i odzwierciedlają zmiany w polityce państwa wynikające

ze zmian w układzie zmian na scenie politycznej. I są to:10

1. 1989-1993 r. - polityka tworzenia przestrzeni dla sformalizowanych inicjatyw

obywatelskich pod rządami solidarnościowymi

ustawa–prawo o stowarzyszeniach (1989 r.);

wolności obywatelskie stały się gwarantem zmian ustrojowych;

dynamiczny rozwój infrastruktury trzeciego sektora – efekt ,,zdjęcia pokrywki”;

ulgi podatkowe dla organizacji społecznych i kościelnych;

brak oferty w polityce społecznej dla organizacji pozarządowych – postrzegano

je, jako podmioty ,,łatające dziury transformacyjne”, czyli wspierające

środowiska przegranych reform, wypełniające zadania, z których nie były

w stanie wywiązać się służby publiczne..

2. 1993-1997 r. - polityka stagnacji w okresie rządów defensywnej koalicji SLD-PSL

próby administracyjnej kontroli organizacji pozarządowych;

pierwsze lokalne doświadczenia współpracy międzysektorowej w oparciu

o regulacje prawa miejscowego;

wyhamowanie dynamiki rozwoju trzeciego sektora;

pierwsze próby uregulowania działalności pożytku publicznego (1996);

zasady pomocniczości państwa i dialogu społecznego zostały wpisane

10 M. Rymsza, Polityka państwa wobec sektora obywatelskiego w Polsce w latach 1989-2007.,

[w:] M. Rymsza, G. Makowski, M. Dudkiewicz, Państwo a trzeci sektor. Prawo i instytucje w działaniu., Fundacja Instytutu Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s. 23-35


8


do Konstytucji RP (1997).

3. 1997-2001r. - polityka niewykorzystanych szans okresu reform ustrojowych

koalicji AWS-UW

szereg reform społecznych (ubezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia,

administracji publicznej i edukacji), jednak brak w nich miejsca dla organizacji

pozarządowych;

wąska operacjonalizacja zasady pomocniczości – priorytet tylko

dla samorządów terytorialnych;

4. 2001-2005 – budowanie modelu międzysektorowej współpracy w okresie

finalizowania akcesji do UE

finalizacja procesu akcesji Polski do UE;

ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (2003)–

powstawanie organizacji pożytku publicznego;

wpływ priorytetów UE z zakresu polityki zatrudnienia i przeciwdziałania

wykluczeniu społecznemu;

stworzenie podstaw modelu międzysektorowej współpracy.

5. 205-2007 – między współpracą a kontrolą, czyli polityka ,, kija i marchewki”

próby wzmocnienia państwa;

żółta kartka dla decentralizacji, czerwona dla urynkowienia sfery społecznej –

wzrost zainteresowania organów państwa kontrolowaniem organizacji

i hierarchizacją relacji;

absorpcja funduszy unijnych – rosnąca rola organizacji, jako beneficjentów,

wykonawców i administratorów projektów finansowanych ze środków UE.


9


Podmioty zaliczane do trzeciego sektora.

Wśród podmiotów zaliczanych do sektora organizacji pozarządowych wymienia

się najczęściej:11

fundacje;

stowarzyszenia i ich związki, w tym: stowarzyszenia społeczno-kulturalne,

stowarzyszenia kultury fizycznej, ochotnicza straż pożarna, zakłady

doskonalenia zawodowego mające status stowarzyszeń;

organizacje społeczne działające na mocy odrębnych przepisów;

związki zawodowe

związki pracodawców

organizacje samorządów zawodowego i gospodarczego (np. cechy, izby

gospodarcze i branżowe, kółka rolnicze i koła gospodyń wiejskich, zrzeszenia

transportowców) z wyjątkiem organizacji, w których członkostwo

jest obligatoryjne (np. izby lekarskie, rady adwokackie);

inne świeckie organizacje społeczne działające na mocy odrębnych przepisów

(m.in. Polski Czerwony Krzyż, koła łowieckie, Polski Związek Działkowców,

komitety rodzicielskie i rady rodziców, komitety społeczne);

organizacje kościelne: instytucje społeczne kościołów (np. szkoły, placówki

opiekuńcze, Caritas, redakcje, wydawnictwa) i związków wyznaniowych,

prowadzące działalność świecką, w tym także organizacje członkowskie (np.

Akcja Katolicka, Bractwo Młodzieży Prawosławnej);

partie polityczne.

11 E. Leś, S. Nałęcz, Potencjał ekonomiczny i społeczny sektora non-profit w Polsce. Wybrane wyniki badań międzynarodowych sektora non-profit., [w:] P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002, s. 14-15 oraz J. Herbst, Inny trzeci sektor .Organizacje pozarządowe na terenach wiejskich., [w:] M. Halamska, Wiejskie organizacje pozarządowe ., Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2008., s. 36-37


10


Zadania i funkcje organizacji pozarządowych w gospodarce.

Organizacje pozarządowe oprócz tego, że istnieją w gospodarce mają do wypełnienia

pewne zadania i funkcje .

Podstawowym zadaniem organizacji pozarządowych powinno być:12

zaspokojenie potrzeb indywidualnych i społecznych w małej grupie,

w szczególnej atmosferze życzliwości i solidarności;

przyjęcie czynnej postawy obywatelskiej w zakresie spraw tzw. ludzkich

i lokalnych, a wymagających załatwienia w poczuci dobra ogółu;

propagowanie pluralizmu i różnorodności życia społecznego;

tworzenie sektora realizacji zadań indywidualnych i społecznych

alternatywnego wobec rządowego, swobody wybór metod pracy dający dużą

elastyczność w zaspakajaniu potrzeb indywidualnych klientów;

stworzenie mechanizmów współudziału społecznego w podejmowaniu decyzji

dotyczących różnorodnych problemów i poziomów funkcjonowania

nowoczesnego społeczeństwa;

duże poczucie niezależności i podmiotowości.

Z powyższych zadań wynikają funkcje organizacji non-profit. W literaturze istnieje

szeroka gama klasyfikacji funkcji organizacji pozarządowych.

Po pierwsze w oparciu o hierarchie ludzkich potrzeb wyróżnia się:13

funkcję afiliacyjną – potrzeba przynależności człowieka do wspólnoty;

funkcja integracyjna – potrzeba łączenia się, przeciwdziałania izolacji

i budowanie więzi społecznych;

funkcja ekspresyjna – daje możliwość samorealizacji, rozwijania

zainteresowań, wnoszenia własnego wkładu w rozwój społeczności lokalnej.

Bardziej szczegółowa klasyfikacja obejmuje:14

wspomaganie rozwoju biologicznego, społecznego, kulturalnego jednostek; 12 W. Toczyski, Rola organizacji pozarządowych w odrodzeniu społeczeństwa obywatelskiego.,

[w:] M. Załuska, J. Boczoń, Organizacje pozarządowe w społeczeństwie obywatelskim., Biblioteka Pracownika Socjalnego, Katowice 1998, s. 14-15

13 A. Kamiński, Funkcje pedagogiki społecznej., Warszawa 1982, s. 155-158 14 M. Winiarski, Funkcje organizacji i stowarzyszeń społecznych w środowisku lokalnym., [w:] T. Pilcha,

I. Lepelczyk., Pedagogika społeczna., Warszawa 1993, s. 188-189


11


przygotowanie człowieka do pełnienia ról społecznych i zawodowych;

wzbogacenie życia jednostki;

upowszechnianie wiedzy;

rozwijanie idei demokracji.

Zaś według amerykańskiej encyklopedii ,,Encyclopedia of social work” funkcje trzeciego

sektora to :15

przeciwdziałanie dehumanizacji człowieka w społeczeństwie;

umożliwienie swobodnego wyboru kierunku niesionej pomocy

przez ofiarodawcę, zgodnie z własnymi preferencjami;

zmniejszanie ograniczeń wynikających z systemu demokratycznego i rynku,

jako mechanizmu zaspakajania potrzeb społecznych;

kontrola społeczna poprzez osłabianie i neutralizowanie napięć społecznych;

regulowanie podaży i popytu na usługi społeczne.

A ponadto do gamy powyższych funkcji zaliczyć możemy jeszcze podział obejmujący

w szczególności:16

funkcję usług społecznych;

innowacyjność społeczną;

uczenie demokracji;

umożliwiają ekspresję;

tworzą środowisko opiniotwórcze;

reprezentują interesy środowisk i jednostek słabszych, upośledzonych

pod rożnym względem.

Każda z klasyfikacji jest niepowtarzalna, ale każda z nich oddaje istotę organizacji

pozarządowych i cel jej funkcjonowania – jest dla ludzi.

15 E. Leś, Niepaństwowe podmioty polityki społecznej i siły postępotwórcze w mikroskali., [w:] A. Piekary,

Terenowa polityka społeczna., Warszawa 1991, s. 216-220 16 P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002, s. 284


12


Stan sektora organizacji pozarządowych w Polsce.

Status polskiego sektora organizacji pozarządowych i stan relacji międzysektorowych

są wynikiem przede wszystkim:17

interpretacji przez partnerów sceny publicznej obiektywnych odmienności sfery

aksjonormatywnej i strukturalno-organizacyjnej sektora publicznego

i obywatelskiego;

roli organizacji trzeciego sektora w realizacji celów i zadań polityki społecznej;

poziomu zgodności pomiędzy deklaracjami i działaniami elit politycznych

wobec organizacji pozarządowych;

dostępu organizacji obywatelskich do zróżnicowanych źródeł finansowania

działalności statutowej;

stopnia profesjonalizmu urzędników państwowych;

jakości i funkcjonowania podmiotów trzeciego sektora.

W związku z istnieniem szeregu definicji organizacji pozarządowych, różnych zadań

przez nie wykonywanych oraz licznych determinant decydujących o stanie sektora,

w którym działają trudno jest w sposób rzetelny określić liczebność podmiotów w ramach

sektora organizacji pozarządowych. Na trudności w szacowaniu wpływają ponadto

następujące fakty:18

trzeci sektor obejmuje zróżnicowany wachlarz instytucji i zjawisk

samoorganizacji społecznej;

bardzo trudno jest określić zakres podmiotowy i przedmiotowy tego sektora;

jest on sektorem dynamicznym, wciąż ulegający przeobrażeniom;

poszczególne instytucje badawcze przyjmują zróżnicowane rozumienie pojęcia

NGO.

Przykładowo inne rozumienie organizacji pozarządowych przyjmuje stowarzyszenie

,,Klon/Jawor”, które przeprowadza badania odnośnie stanu trzeciego sektora w Polsce,

ograniczając się jedynie do fundacji i stowarzyszeń a inne, zgodne z ,,Ustawą 17 Z. Woźniak, Między rywalizacją a partnerstwem. Bariery współpracy władz publicznych z organizacjami

pozarządowymi., [w:] P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002, s. 103

18 M. Halamska, Wiejskie organizacje ..., s. 23


13


o działalności pożytku publicznego i wolontariacie” REGON. Ma to oczywiście istotne

znaczenie w określeniu ogólnej liczebności instytucji pozarządowych, jednak posługując

się przekrojem rodzajów podmiotów w ramach organizacji pozarządowych można

w sposób względnie rzetelny określić liczebność trzeciego sektora.

Według danych REGON - 1 kwietnia 2009 r. w Polsce było:19

TABELA 1

Liczebność poszczególnych podmiotów w trzecim sektorze

Rodzaj instytucji Liczebność Fundacja 10 100

Stowarzyszenie 64 500

Ochotnicza Straż Pożarna 16 000 Organizacje społeczne ( komitety rodzicielskie

oraz społeczne, koła łowieckie ) 4 000

Związki zawodowe 19 500 Jednostki Kościoła katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych

15 500

Organizacje samorządu gospodarczego i zawodowego

5 600

Związki polityczne i partie polityczne Brak danych SUMA 135 200

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ,, Raport z badania 2008” Stowarzyszenie Klon/Jawor

Zaś liczba zarejestrowanych organizacji w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców

według województw kształtowała się następująco:20

19 Raport z badania 2008, Stowarzyszenie Klon/Jawor 20 Raport z badania 2008, Stowarzyszenie Klon/Jawor


14


TABELA 2

Liczba organizacji w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców według województw

Województwo Liczba zarejestrowanych organizacji na 10 tys. mieszkańców

mazowieckie 22 pomorskie 20

warmińsko-mazurskie 19 lubuskie 19

dolnośląskie 19 zachodnio-pomorskie 18

małopolskie 18 wielkopolskie 17 świętokrzyskie 13

śląskie 14 opolskie 14 lubelskie 15 łódzkie 15

kujawsko-pomorskie 15 podkarpackie 16

podlaskie 16 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ,, Raport z badania 2008” Stowarzyszenie

Klon/Jawor

Nie można zapominać, że są to dane dotyczące podmiotów oficjalnie figurujących

w rejestrach, a w bardzo wielu przypadkach nie funkcjonujących w rzeczywistości.

Wynika to w szczególności z wieku organizacji i tak:21

10% podmiotów powstało przed 1989 r.;

25% powstało w latach 1999-2002;

31% zorganizowanych zostało między 2003 r. a 2007 r.;

34% ma ponad 10 lat.

21 Raport z badania 2008, Stowarzyszenie Klon/Jawor


15


Ważną tendencją w stanie sektora organizacji pozarządowych jest trend spadkowy

dynamiki wzrostu tegoż sektora, a jego przyczyn możemy dopatrywać się w następujących

zdarzeniach:22

wyczerpał się zasób jednostek gotowych do bezinteresownej pracy na rzecz

dobra publicznego;

brak ustawodawstwa sprzyjającego funkcjonowaniu trzeciego sektora;

wzrastająca ,,oligarchizacja” trzeciego sektora, która przejawia się w braku

zainteresowania organizacji silnych, ustabilizowanych, mających wsparcie

finansowe, powstawaniem organizacji nowych;

niedorozwój społeczeństwa obywatelskiego: niedostatek myślenia

w kategoriach państwa, szerzenie się prywaty i korupcji.

Trzeci sektor wykształcił się jako suplement sektora prywatnego i publicznego

w odpowiedzi na niedostateczną realizację przez państwo zadań w sferze socjalnej

i kulturalnej.23 Pełni szereg zadań w gospodarce i obejmuje swym zasięgiem szeroką gamę

jednostek w związku, z czym jego funkcjonowanie jest niezwykle ważne i pożądane

szczególnie ze społecznego punktu widzenia.

22 A. Siciński, Spadek dynamiki rozwoju trzeciego sektora., [w:] P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński,

Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002, s. 241-244

23 B. Iwankiewicz -Rak, Słabe państwo-silny trzeci sektor? Wybrane problemy rozwoju i funkcjonowania organizacji pozarządowych., [w:] P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego:trzeci sektor., Warszawa 2002, s. 124


16


Bibliografia: 1. Gliński P., Lebenstein B., Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego:

trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002

2. Halamska M., Wiejskie organizacje pozarządowe., Instytut Rozwoju Wsi i

Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2008

3. Halszka-Kurleto M., Organizacje pozarządowe w działalności pożytku

publicznego., LexisNexsis, Warszawa 2008

4. Iwankiewicz –Rak B., Słabe państwo-silny trzeci sektor? Wybrane problemy

rozwoju i funkcjonowania organizacji pozarządowych., [w:] Gliński P., Lebenstein

B., Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor.,

Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002

5. Kamiński R., Aktywność społeczności wiejskich. Lokalne inicjatywy organizacji

pozarządowych., Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk,

Warszawa 2008

6. Kamiński A., Funkcje pedagogiki społecznej., Warszawa 1982

7. Leś E., Nałęcz S., Potencjał ekonomiczny i społeczny sektora non-profit w Polsce.

Wybrane wyniki badań międzynarodowych sektora non-profit., [w:] Gliński P.,

Lebenstein B., Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci

sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002

8. Leś E., Niepaństwowe podmioty polityki społecznej i siły postępotwórcze w

mikroskali., [w:] Piekary A., Terenowa polityka społeczna., Warszawa 1991

9. Rymsza M., Polityka państwa wobec sektora obywatelskiego w Polsce w latach

1989-2007., [w:] Rymsza M., Makowski G., Dudkiewicz M., Państwo a trzeci

sektor. Prawo i instytucje w działaniu., Fundacja Instytutu Spraw Publicznych,

Warszawa 2007

10. Siciński A., Spadek dynamiki rozwoju trzeciego sektora., [w:] Gliński P.,

Lebenstein B., Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci

sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002

11. Toczyski W., Rola organizacji pozarządowych w odrodzeniu społeczeństwa

obywatelskiego., [w:] Załuska M., Boczoń J., Organizacje pozarządowe w


17


społeczeństwie obywatelskim., Biblioteka Pracownika Socjalnego, Katowice 1998

12. Winiarski M., Funkcje organizacji i stowarzyszeń społecznych w środowisku

lokalnym., [w:] Pilcha T., Lepalczyk I., Pedagogika społeczna., Warszawa 1993

13. Woźniak Z., Między rywalizacją a partnerstwem. Bariery współpracy władz

publicznych z organizacjami pozarządowymi., [w:] Gliński P., Lebenstein B.,

Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor.,

Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002

14. Raport z badania 2008, Stowarzyszenia Klon/Jawor

15. Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dnia 24 kwietnia

2003r., Dz. U. 2003 nr 96 poz.873, tekst jednolity z późniejszymi zmianami.

Organizacje pozarządowe- podstawowe...

Documents

Transcript of Organizacje pozarządowe- podstawowe...