Organizacja Narodów Organizacja Narodów ZjednoczonychZjednoczonych

Organy ONZOrgany ONZ

Organizacje wyspecjalizowaneOrganizacje wyspecjalizowane

16 organizacji wyspecjalizowanych 16 organizacji wyspecjalizowanych Organizacje międzyrządoweOrganizacje międzyrządowe W skali światowejW skali światowej W dziedzinie ekonomii, kultury, W dziedzinie ekonomii, kultury,

edukacji, kultury, edukacji, zdrowia, edukacji, kultury, edukacji, zdrowia, społecznej itp. (art. 57)społecznej itp. (art. 57)

związane z ONZ umową (art. 63) związane z ONZ umową (art. 63)

Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP, ILO) Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP, ILO) Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty,

Nauki i Kultury (UNESCO) Nauki i Kultury (UNESCO) Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD) Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD) Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW, IMF) Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW, IMF) Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) Powszechny Związek Pocztowy (UPU) Powszechny Związek Pocztowy (UPU) Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna (ITU) Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna (ITU) Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA) Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA) Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju

Przemysłu (UNIDO) Przemysłu (UNIDO) Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) Światowa Organizacja Turystyki (UN WTO) Światowa Organizacja Turystyki (UN WTO)

Art. 2 ust. 6Art. 2 ust. 6

Organizacja zapewni, aby państwa, Organizacja zapewni, aby państwa, które nie są jej członkami, które nie są jej członkami, postępowały zgodnie z niniejszymi postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym do zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania międzynarodowego utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.pokoju i bezpieczeństwa.

Art. 103Art. 103

W razie sprzeczności pomiędzy W razie sprzeczności pomiędzy obowiązkami członków Narodów obowiązkami członków Narodów Zjednoczonych, wynikających z Zjednoczonych, wynikających z niniejszej Karty, a ich obowiązkami niniejszej Karty, a ich obowiązkami wynikającymi z jakiegoś innego wynikającymi z jakiegoś innego porozumienia międzynarodowego, porozumienia międzynarodowego, pierwszeństwo będą miały ich pierwszeństwo będą miały ich obowiązki wynikające z niniejszej obowiązki wynikające z niniejszej Karty.Karty.

Art. 1Art. 1

Utrzymanie międzynarodowego pokoju i Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą zbiorowych i bezpieczeństwa za pomocą zbiorowych i pokojowych wysiłków. pokojowych wysiłków.

Rozwijanie przyjaznych stosunków między Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami na zasadach samostanowienia i narodami na zasadach samostanowienia i równouprawnienia. równouprawnienia.

Rozwiązywanie konkretnych problemów Rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych (gospodarczych, społecznych, międzynarodowych (gospodarczych, społecznych, kulturalnych, humanitarnych, czy dotyczących kulturalnych, humanitarnych, czy dotyczących praw człowieka) na zasadzie współpracy praw człowieka) na zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, języków i wyznań języków i wyznań

Stanowienie ośrodka uzgadniania działań Stanowienie ośrodka uzgadniania działań narodów w imię wspólnych celównarodów w imię wspólnych celów

Członkostwo ONZCzłonkostwo ONZDwie kategorie członkówDwie kategorie członków

Pierwotni:Pierwotni:

1) państwa, które uczestniczyły w konferencji w 1) państwa, które uczestniczyły w konferencji w San Francisco, podpisały i ratyfikowały KNZSan Francisco, podpisały i ratyfikowały KNZ

2) państwa, które podpisały Deklarację Narodów 2) państwa, które podpisały Deklarację Narodów Zjednoczonych z 1 I 1942r. oraz podpisały i Zjednoczonych z 1 I 1942r. oraz podpisały i ratyfikowały KNZratyfikowały KNZ

Członkowie przyjęci przez kompetentny organ:Członkowie przyjęci przez kompetentny organ:

1) art. 4 KNZ, każde państwo, które ”miłuje 1) art. 4 KNZ, każde państwo, które ”miłuje pokój, przyjmuje zobowiązania zawarte w pokój, przyjmuje zobowiązania zawarte w Karcie”Karcie”

CzłonkostwoCzłonkostwoArt. 3Art. 3

Pierwotnymi członkami Organizacji Pierwotnymi członkami Organizacji Narodów Zjednoczonych są państwa, Narodów Zjednoczonych są państwa, które bądź uczestniczyły w które bądź uczestniczyły w konferencji Narodów Zjednoczonych konferencji Narodów Zjednoczonych w San Francisco, bądź uprzednio w San Francisco, bądź uprzednio podpisały Deklarację Narodów podpisały Deklarację Narodów Zjednoczonych z dnia 1 stycznia Zjednoczonych z dnia 1 stycznia 1942 roku oraz podpiszą niniejszą 1942 roku oraz podpiszą niniejszą Kartę i ratyfikują ją zgodnie z Kartę i ratyfikują ją zgodnie z artykułem 110.artykułem 110.

CzłonkostwoCzłonkostwoart. 4 KNZart. 4 KNZ

1.Do Organizacji Narodów Zjednoczonych 1.Do Organizacji Narodów Zjednoczonych mogą być przyjęte wszystkie inne państwa mogą być przyjęte wszystkie inne państwa miłujące pokój, które przyjmą miłujące pokój, które przyjmą zobowiązania zawarte w niniejszej Karcie i zobowiązania zawarte w niniejszej Karcie i zdaniem Organizacji, zdolne są i pragną zdaniem Organizacji, zdolne są i pragną zobowiązania te wykonywać.zobowiązania te wykonywać.

2.Przyjęcie takiego państwa do Organizacji 2.Przyjęcie takiego państwa do Organizacji Narodów Zjednoczonych nastąpi decyzją Narodów Zjednoczonych nastąpi decyzją Zgromadzenia Ogólnego, powzięte na Zgromadzenia Ogólnego, powzięte na zlecenie Rady Bezpieczeństwa.zlecenie Rady Bezpieczeństwa.

Zasady postępowania ONZZasady postępowania ONZart. 2KNZart. 2KNZ

1. zasada suwerennej równości wszystkich jej członków 1. zasada suwerennej równości wszystkich jej członków 2. członkowie organizacji powinni wykonywać w dobrej wierze 2. członkowie organizacji powinni wykonywać w dobrej wierze

zobowiązania przyjęte zgodnie z niniejszą Kartą zobowiązania przyjęte zgodnie z niniejszą Kartą 3. zasada załatwienia sporów międzynarodowych środkami 3. zasada załatwienia sporów międzynarodowych środkami

pokojowymipokojowymi4. wszyscy członkowie powstrzymują się w swych stosunkach 4. wszyscy członkowie powstrzymują się w swych stosunkach

międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko całości terytorialnej lub niezawisłości politycznej przeciwko całości terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek z państw .któregokolwiek z państw .

5. zasada zobowiązująca państwo członkowskie do udzielania 5. zasada zobowiązująca państwo członkowskie do udzielania pomocy organizacji w akcji podjętej zgodnie z Kartą i pomocy organizacji w akcji podjętej zgodnie z Kartą i powstrzymania się od udzielania pomocy państwu wobec powstrzymania się od udzielania pomocy państwu wobec któremu ONZ zastosowało środki zapobiegającektóremu ONZ zastosowało środki zapobiegające

6. organizacja zapewni by państwo , które nie są jej członkami, 6. organizacja zapewni by państwo , które nie są jej członkami, postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania międzynarodowego pokoju i koniecznym do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa bezpieczeństwa

7. żadne postanowienia niniejszej Karty nie upoważnia 7. żadne postanowienia niniejszej Karty nie upoważnia Narodów Zjednoczonych do ingerencji w sprawy , które z Narodów Zjednoczonych do ingerencji w sprawy , które z istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwaktóregokolwiek państwa

193 państwa193 państwa Do ONZ nie należą: Watykan (status Do ONZ nie należą: Watykan (status

obserwatora), Palestyna*, Tajwan, obserwatora), Palestyna*, Tajwan, Somaliland i Sahara ZachodniaSomaliland i Sahara Zachodnia

* 29.11.2012 r. przyznanie Palestynie statusu nieczłonkowskiego państwa * 29.11.2012 r. przyznanie Palestynie statusu nieczłonkowskiego państwa obserwatora ONZ oznacza uznanie państwa palestyńskiego, ale tylko obserwatora ONZ oznacza uznanie państwa palestyńskiego, ale tylko strukturach tej organizacji. Taki sam status ma Watykan. Dzięki temu strukturach tej organizacji. Taki sam status ma Watykan. Dzięki temu przedstawiciele Palestyny mogą pracować w komisjach ONZ, mogą także przedstawiciele Palestyny mogą pracować w komisjach ONZ, mogą także zabierać głos, ale bez prawa do głosowania, bo Palestyna nadal nie jest zabierać głos, ale bez prawa do głosowania, bo Palestyna nadal nie jest członkiem ONZ.członkiem ONZ.

Art. 5Art. 5

Zgromadzenie Ogólne może, na Zgromadzenie Ogólne może, na zlecenia Rady Bezpieczeństwa, zlecenia Rady Bezpieczeństwa, zawiesić w korzystaniu z praw i zawiesić w korzystaniu z praw i przywilejów członkowskich członka przywilejów członkowskich członka Organizacji Narodów Zjednoczonych, Organizacji Narodów Zjednoczonych, przeciwko któremu Rada przeciwko któremu Rada Bezpieczeństwa zastosowała akcję Bezpieczeństwa zastosowała akcję prewencji lub przymusu. Rada prewencji lub przymusu. Rada Bezpieczeństwa może korzystanie z Bezpieczeństwa może korzystanie z tych praw i przywilejów przywrócić.tych praw i przywilejów przywrócić.

Art. 19Art. 19

Członek Organizacji Narodów Członek Organizacji Narodów Zjednoczonych, który zalega z opłatą Zjednoczonych, który zalega z opłatą składek na rzecz Organizacji, nie ma składek na rzecz Organizacji, nie ma prawa głosowania na Zgromadzeniu prawa głosowania na Zgromadzeniu Ogólnym, jeżeli zaległość wynosi lub Ogólnym, jeżeli zaległość wynosi lub przekracza sumę składek należnych za przekracza sumę składek należnych za ostatnie dwa lata. Zgromadzenie ostatnie dwa lata. Zgromadzenie Ogólne może jednak zezwolić takiemu Ogólne może jednak zezwolić takiemu członkowi na głosowanie, jeżeli uzna, że członkowi na głosowanie, jeżeli uzna, że zaległość wynika z przyczyn od danego zaległość wynika z przyczyn od danego członka niezależnych.członka niezależnych.

Art. 6Art. 6

Zgromadzenie Ogólne może, na Zgromadzenie Ogólne może, na zlecenie rady Bezpieczeństwa, zlecenie rady Bezpieczeństwa, wykluczyć z Organizacji Narodów wykluczyć z Organizacji Narodów Zjednoczonych członka, który Zjednoczonych członka, który uporczywie łamie zasady niniejszej uporczywie łamie zasady niniejszej karty.karty.

Zgromadzenie OgólneZgromadzenie Ogólne

Organ o charakterze plenarnymOrgan o charakterze plenarnym wszyscy członków ONZwszyscy członków ONZ 1 głos1 głos każdy członek może mieć nie więcej niż każdy członek może mieć nie więcej niż

pięciu przedstawicieli w ZO pięciu przedstawicieli w ZO doroczne sesje zwyczajne doroczne sesje zwyczajne sesje nadzwyczajne, zwoływane na sesje nadzwyczajne, zwoływane na

żądanie Rady Bezpieczeństwa lub żądanie Rady Bezpieczeństwa lub większości członków większości członków

ZOZO

Współdziała z RB w sprawach przyjęcia i Współdziała z RB w sprawach przyjęcia i wykluczenia i zawieszenia członkówwykluczenia i zawieszenia członków

Określa budżet organizacji Określa budżet organizacji Wyznacza składki członkowskieWyznacza składki członkowskie Tworzy i likwiduje organy pomocniczeTworzy i likwiduje organy pomocnicze Zatwierdza umowy międzynarodowe Zatwierdza umowy międzynarodowe

zawierane przez R. G.-S. oraz organizacje zawierane przez R. G.-S. oraz organizacje wyspecjalizowanewyspecjalizowane

R. IV Art. 10 KNZR. IV Art. 10 KNZ

Głosowanie w ZOGłosowanie w ZOart. 18 KNZart. 18 KNZ

Na zasadzie równości – każde Na zasadzie równości – każde państwo posiada tylko jeden głos państwo posiada tylko jeden głos

Decyzje podejmowane większością Decyzje podejmowane większością zwykłą (z wyjątkiem spraw ważnych)zwykłą (z wyjątkiem spraw ważnych)

Uchwały ZO „w ważnych sprawach” Uchwały ZO „w ważnych sprawach” podejmowane większością 2/3podejmowane większością 2/3

zalecenia dotyczące utrzymania zalecenia dotyczące utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,

wybór niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, wybór niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, wybór członków Rady Gospodarczej i Społecznej, wybór członków Rady Gospodarczej i Społecznej, wybór członków Rady Powierniczej, wybór członków Rady Powierniczej, przyjęcie nowych członków do Organizacji, przyjęcie nowych członków do Organizacji, zawieszenie w korzystaniu z praw i przywilejów zawieszenie w korzystaniu z praw i przywilejów

członkowskich, członkowskich, wykluczenie członków z Organizacji, wykluczenie członków z Organizacji, sprawy dotyczące funkcjonowania systemu sprawy dotyczące funkcjonowania systemu

powiernictwa, powiernictwa, sprawy budżetowe. sprawy budżetowe.

Rada BezpieczeństwaRada BezpieczeństwaStali członkowieStali członkowie

Rosja Rosja Chińska Republika Ludowa Chińska Republika Ludowa Wielka Brytania Wielka Brytania FrancjaFrancja Stany ZjednoczoneStany Zjednoczone

10 członków zmiennych wybieranych 10 członków zmiennych wybieranych na 2 latana 2 lata

5 miejsc dla Afryki i Azji 5 miejsc dla Afryki i Azji 2 miejsca dla Ameryki Łacińskiej 2 miejsca dla Ameryki Łacińskiej 2 miejsca dla Europy Zachodniej 2 miejsca dla Europy Zachodniej 1 miejsce dla Europy Środkowej1 miejsce dla Europy Środkowej

(co roku wymienia się połowa składu)(co roku wymienia się połowa składu)

Rada BezpieczeństwaRada Bezpieczeństwa

Przyjmowanie zaleceń w celu Przyjmowanie zaleceń w celu pokojowego rozstrzygania sporów pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowychmiędzynarodowych

Podejmowanie decyzji i działanie w Podejmowanie decyzji i działanie w przypadku zagrożenia lub naruszenia przypadku zagrożenia lub naruszenia pokoju lub bezpieczeństwapokoju lub bezpieczeństwa

Uprawnienia wynikają z R. VI-VIII i XII Uprawnienia wynikają z R. VI-VIII i XII KNZKNZ

Głosowanie w RBGłosowanie w RB

W sprawach proceduralnych (art. 28-W sprawach proceduralnych (art. 28-30 KNZ) – większość 9 głosów30 KNZ) – większość 9 głosów

W innych sprawach – większość 9 W innych sprawach – większość 9 głosów z zastrzeżeniem by wśród głosów z zastrzeżeniem by wśród tych głosów były pozytywne głosy tych głosów były pozytywne głosy wszystkich stałych członków Rady wszystkich stałych członków Rady (art. 27 ust. 3 KNZ tzw. „prawo (art. 27 ust. 3 KNZ tzw. „prawo weta”)weta”)

Prawo weta wyłączone jest w Prawo weta wyłączone jest w następujących sprawach:następujących sprawach:

Wybór sędziów do MTSWybór sędziów do MTS Zwołanie Konferencji w sprawie Zwołanie Konferencji w sprawie

rewizji Karty rewizji Karty Zalecenia RB w sprawach sporów w Zalecenia RB w sprawach sporów w

których stały członek jest stroną których stały członek jest stroną (zainteresowani stali członkowie (zainteresowani stali członkowie mają obowiązek wstrzymania się od mają obowiązek wstrzymania się od głosu)głosu)

Rada Gospodarczo-SpołecznaRada Gospodarczo-Społeczna

Organ koordynujący działalność ONZ w Organ koordynujący działalność ONZ w sferze ekonomicznej i socjalnejsferze ekonomicznej i socjalnej

Rada zajmuje się sprawami Rada zajmuje się sprawami gospodarczymi, społecznymi i gospodarczymi, społecznymi i kulturalnymi, prawami człowieka, kulturalnymi, prawami człowieka, przygotowuje projekty konwencji, ustala przygotowuje projekty konwencji, ustala wytyczne dla organów pomocniczych wytyczne dla organów pomocniczych (regionalne komisje gospodarcze i komisje (regionalne komisje gospodarcze i komisje funkcjonalne) i wyspecjalizowanych funkcjonalne) i wyspecjalizowanych agencjiagencji

54 członków 54 członków 14 miejsc – państwa afrykańskie14 miejsc – państwa afrykańskie 13 miejsc – państwa Europy Zachodniej13 miejsc – państwa Europy Zachodniej 11 miejsc – państwa azjatyckie11 miejsc – państwa azjatyckie 10 miejsc – państwa Ameryki Łacińskiej10 miejsc – państwa Ameryki Łacińskiej 6 miejsc – państwa Europy Wschodniej6 miejsc – państwa Europy Wschodniej

wybierani kwalifikowaną większością wybierani kwalifikowaną większością głosów przez ZO na 3-letnią kadencjęgłosów przez ZO na 3-letnią kadencję

Co roku odnowieniu ulega 1/3 składu (tzw. Co roku odnowieniu ulega 1/3 składu (tzw. system rotacyjny)system rotacyjny)

Rada PowierniczaRada Powiernicza

Organ nadzorujący system powiernictwa w Organ nadzorujący system powiernictwa w stosunku do terytoriów zależnych (w stosunku do terytoriów zależnych (w większości dawne terytoria mandatowe większości dawne terytoria mandatowe Ligii Narodów)Ligii Narodów)

W 1994 r. działalność Rady została W 1994 r. działalność Rady została zawieszona (misja wypełniona). Ostatnim zawieszona (misja wypełniona). Ostatnim terytorium Palau - członkiem ONZ od 1994 terytorium Palau - członkiem ONZ od 1994 r.r.

SekretariatSekretariatart. 97-107 KNZart. 97-107 KNZ

Art. 97Art. 97

W skład Sekretariatu wchodzić będzie W skład Sekretariatu wchodzić będzie Sekretarz Generalny oraz personel tak Sekretarz Generalny oraz personel tak liczny, jak to będzie potrzebne dla liczny, jak to będzie potrzebne dla Organizacji. Sekretarza Generalnego Organizacji. Sekretarza Generalnego mianować będzie Ogólne Zgromadzenie mianować będzie Ogólne Zgromadzenie na wniosek Rady Bezpieczeństwa. Będzie na wniosek Rady Bezpieczeństwa. Będzie on głównym urzędnikiem on głównym urzędnikiem administracyjnym Organizacji. administracyjnym Organizacji.

SekretariatSekretariatFunkcjeFunkcje

14 tyś. osób w siedzibie głównej oraz 14 tyś. osób w siedzibie głównej oraz innych miejscach (min. Genewie i innych miejscach (min. Genewie i Wiedniu) oraz ok. 17 tyś. osób w Wiedniu) oraz ok. 17 tyś. osób w sekretariatach innych organizacji i sekretariatach innych organizacji i instytucjach powiązanych z ONZinstytucjach powiązanych z ONZ

Obsługa administracyjna, budżetowo-Obsługa administracyjna, budżetowo-finansowa, prawnafinansowa, prawna

Sekretarz GeneralnySekretarz Generalny

5-letnia kadencja (w 1946 ZO 5-letnia kadencja (w 1946 ZO określiło, nie zawarte w KNZ)określiło, nie zawarte w KNZ)

zarządzanie majątkiem ONZ i prawo zarządzanie majątkiem ONZ i prawo uczestniczenia w posiedzeniach uczestniczenia w posiedzeniach wszystkich organów organizacjiwszystkich organów organizacji

Art. 99 KNZ Art. 99 KNZ