118.12.2018 Warszawa

Opracowanie i wdrożenie metodologii pogłębionych badań ruchu budowlanego na poziomie gmin oraz na obszarach funkcjonalnych objętych ZIT

Badania przeprowadzono w ramach projektu „Wsparcie systemu monitorowania politykispójności w perspektywie finansowej 2014–2020 oraz programowania i monitorowaniapolityki spójności po 2020”, współfinansowanego przez Unię Europejską ze środkówProgramu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014–2020.

Zofia Kurlej, Agnieszka Nocko

Ośrodek Statystyki Budownictwa

Urząd Statystyczny w Lublinie

2

Cele pracy badawczej

stat.gov.pl

Opracowanie metodologii, a następnie –przeprowadzenie, pogłębionych badań ruchu budowlanego, z uwzględnieniem prawnych podstaw lokalizacji budynków mieszkalnych, na poziomie gmin oraz analiza rozwoju budownictwa mieszkaniowego i usługowego na terenie obszarów funkcjonalnych objętych Zintegrowanymi Inwestycjami Terytorialnymi (ZIT).

3

Obszary tematyczne pracy badawczej

1. Badanie pozwoleń na budowę (zgłoszeń budowy) budynków mieszkalnych, w przekroju prawnych podstaw ich lokalizacji

• pozyskanie danych dotyczących pozwoleń na budowę (zgłoszeń budowy z projektem budowlanym) nowych budynków mieszkalnych wydanych na podstawie MPZP lub w oparciu o decyzje WZ ze szczegółowością do poziomu gmin;

• naliczenie wskaźników udziału pozwoleń (zgłoszeń) oraz budynków mieszkalnych, na których budowę wydano pozwolenie (dokonano zgłoszenia) na podstawie MPZP i w oparciu o decyzje WZ;

stat.gov.pl

4

Obszary tematyczne pracy badawczej

1. Badanie pozwoleń na budowę (zgłoszeń budowy) budynków mieszkalnych, w przekroju prawnych podstaw ich lokalizacji

• opracowanie map (dla wytypowanych terytoriów) ukazujących na planie gmin (siatka 1 na 1 km) przewidziane do realizacji (w związku z wydanymi pozwoleniami lub dokonanymi zgłoszeniami) nowe budynki mieszkalne, w przekroju prawnych podstaw ich lokalizacji.

stat.gov.pl

5

Obszary tematyczne pracy badawczej

2. Analiza ruchu budowlanego na terenie obszarów funkcjonalnych objętych ZIT

• opracowanie metodologii naliczania wskaźników ukazujących różne aspekty rozwoju budownictwa, w szczególności rozwój budownictwa mieszkaniowego i niemieszkalnego (zwłaszcza usługowego) oraz wskaźników kontekstowych ukazujących demograficzne, infrastrukturalne oraz społeczno-gospodarcze uwarunkowania rozwoju analizowanego budownictwa;

• naliczenie (ze szczegółowością do poziomu gminy) wyżej wymienionych wskaźników;

stat.gov.pl

6

Obszary tematyczne pracy badawczej

2. Analiza ruchu budowlanego na terenie obszarów funkcjonalnych objętych ZIT

• opracowanie i naliczenie wskaźnika syntetycznego (na poziomie ZIT) służącego ogólnej ocenie rozwoju budownictwa na danym obszarze;

• opracowanie map ukazujących nowo powstałą zabudowę mieszkaniową i niemieszkalną (wybrane grupy i klasy Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych), w tym prezentujących nową zabudowę mieszkaniową na planie gmin podzielonym siatką kwadratów o boku 1 km.

stat.gov.pl

7

Zakres terytorialny i czasowy pracy badawczej• badanie pozwoleń lub zgłoszeń z projektem budowlanym

budowy nowych budynków mieszkalnych przeprowadzone było ze szczegółowością terytorialną do poziomu gmin, a w przypadku miasta Warszawy – także dzielnic; zakres czasowy tego badania został ograniczony jedynie do roku 2016;

• przygotowanie map ukazujących planowane do realizacji(w związku z wydanymi pozwoleniami na budowę lub zgłoszeniami z projektem budowlanym) nowe budynki mieszkalne zostało ograniczone jedynie do wybranych obszarów (tj. miasta na prawach powiatu: Gdańsk, Lublin, Poznań i Wrocław oraz dla wszystkich gmin powiatu biłgorajskiego); dane zaprezentowane na kartogramach dotyczyły roku 2016;

stat.gov.pl

8

Zakres terytorialny i czasowy pracy badawczej

• badanie ruchu budowlanego na terenie obszarów funkcjonalnych objętych ZIT dotyczyło 24 obszarów, tj. 17 obszarów funkcjonalnych miast wojewódzkich oraz 7 obszarów funkcjonalnych miast regionalnych/subregionalnych (Częstochowa, Rybnik, Bielsko-Biała, Jelenia Góra, Wałbrzych,Koszalin–Kołobrzeg–Białogard,Kalisz–Ostrów Wielkopolski); opracowane w ramach tego obszaru wskaźniki oraz mapy dotyczyły danychz lata 2012–2016

stat.gov.pl

9

Źródła danych ─ formularz sprawozdawczy

• dane dotyczące wydanych w 2016 r. pozwoleń na budowę (przyjętych zgłoszeń budowy) nowych budynków mieszkalnych oraz objętych nimi budynków pozyskano bezpośrednio od sprawozdawców z wykorzystaniem formularza sprawozdawczego B–MPZP („Ankieta o wydanych pozwoleniach na budowę i zgłoszeniach z projektem budowlanym budowy nowych budynków mieszkalnych w 2016 r.”);

stat.gov.pl

10

Źródła danych ─ dane administracyjne• rejestry decyzji o pozwoleniu na budowę i zgłoszeń budowy –

prowadzone przez terenowe organy administracji architektoniczno-budowlanej oraz Rejestr Wniosków, Decyzji i Zgłoszeń (RWDZ) – prowadzony przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB);

• powiatowe zasoby geodezyjno-kartograficzne poszczególnych starostw i miast na prawach powiatu, zawierające dane z zakresu prowadzonej przez starostów i prezydentów miast ewidencji gruntów i budynków – zaliczane do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego (w tym systemy informacji przestrzennej starostw i miast dostępne w Internecie on-line – w formie geoportali, planów interaktywnych itp.);

• dane Państwowego Rejestru Granic i Powierzchni Jednostek Podziałów Terytorialnych Kraju (zaliczane do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego);

• wybrane dane Systemu Identyfikacji Działek Rolnych (LPIS), prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

stat.gov.pl

11

Źródła danych ─ statystyka publiczna• dane z badań ujętych w Programie badań statystycznych

statystyki publicznej – m.in.: „Wydane pozwolenia na budowę i zgłoszenia z projektem budowlanym budowy obiektów budowlanych oraz efekty działalności budowlanej”, „Bilanse stanu i struktury ludności według cech demograficznych”, „Budżety jednostek samorządu terytorialnego”, „Lokalne planowanie i zagospodarowanie przestrzenne”, „Migracje wewnętrzne ludności”, „Gospodarowanie zasobami mieszkaniowymi”, „Bezrobotni i poszukujący pracy zarejestrowani w urzędach pracy”, „Pomoc społeczna”;

• dane pochodzące z rejestrów prowadzonych przez Prezesa GUS – Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju (TERYT) i Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON).

stat.gov.pl

12

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

600

650

0-9

10

-19

20

-29

30

-39

40

-49

50

-59

60

-69

70

-79

80

-89

90

-99

10

0-1

09

11

0-1

19

12

0-1

29

13

0-1

39

14

0-1

49

15

0-1

59

16

0-1

69

17

0-1

79

18

0-1

89

19

0-1

99

20

0-2

09

21

0-2

19

22

0-2

29

23

0-2

39

24

0-2

49

25

0 i w

ięce

j

Liczbapozwoleń(zgłoszeń)

Liczba gmin

Gminy według liczby wydanych pozwoleń na budowę i przyjętych zgłoszeń budowy z projektem budowlanym nowych budynków mieszkalnych w 2016 r.

13

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

Liczba nowych budynków mieszkalnych, na których budowę wydano pozwolenie lub przyjęto zgłoszenie z projektem budowlanym na 100 km2 powierzchni geodezyjnej według gmin w 2016 r.

14

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

Odsetek nowych budynków mieszkalnych, na których budowę wydano pozwolenie lub dokonano zgłoszenia budowy z projektem budowlanym lokowanych na podstawie MPZP według województw w 2016 r.

17,4

32,3

34,7

34,9

36,4

38,7

42,9

44,7

47,6

59,2

63,5

69,8

71,6

75,4

78,2

79,9

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

podkarpackie

podlaskie

lubuskie

kujawsko-pomorskie

świętokrzyskie

łódzkie

wielkopolskie

zachodniopomorskie

warmińsko-mazurskie

mazowieckie

pomorskie

małopolskie

opolskie

lubelskie

śląskie

dolnośląskie

15

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

Gminy według odsetka nowych budynków mieszkalnych, na których budowę zezwolono w 2016 r., lokowanych w oparciu o plany miejscowe (MPZP)

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

600

650

700

750

0,0

0,0

1-1

0,0

10

,1-2

0,0

20

,1-3

0,0

30

,1-4

0,0

40

,1-5

0,0

50

,1-6

0,0

60

,1-7

0,0

70

,1-8

0,0

80

,1-9

0,0

90

,1-9

9,9

10

0,0 Odsetek budynków

lokowanychna podstawie

MPZP (%)

Liczba gmin

16

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

Odsetek nowych budynków mieszkalnych, na których budowę wydano pozwolenie lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym lokowanych na podstawie MPZP według gmin w 2016 r.

17

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

Powiat biłgorajski

18

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

Miasto Gdańsk

19

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

Miasto Lublin

20

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

Miasto Poznań

21

Wyniki pracy badawczej ─ Prawne podstawy lokalizacji nowych budynków mieszkalnych na poziomie gmin

stat.gov.pl

Miasto Wrocław

22

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZIT

stat.gov.pl

Efekty rzeczowe budownictwa mieszkaniowego na obszarach ZIT na tle kraju

23

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZIT

stat.gov.pl

Liczba mieszkań oddanych do użytkowania w latach 2012–2016 na obszarach ZIT

0 20 40 60 80 100 120

ZIT Jeleniej Góry

ZIT Wałbrzycha

ZIT Gorzowa Wlkp.

ZIT Opola

ZIT Kalisza i Ostrowa Wlkp.

ZIT Zielonej Góry

ZIT Subregionu Północnego Woj. Śląskiego

ZIT Subregionu Zachodniego Woj. Śląskiego

ZIT Olsztyna

ZIT Kielc

ZIT Koszalina, Kołobrzegu i Białogardu

ZIT Subregionu Południowego Woj. Śląskiego

ZIT Białegostoku

ZIT Rzeszowa

ZIT Szczecina

ZIT Lublina

ZIT Łodzi

ZIT Bydgoszczy i Torunia

ZIT Subregionu Centralnego Woj. Śląskiego

ZIT Poznania

ZIT Krakowa

ZIT Wrocławia

ZIT Gdańska, Sopotu i Gdyni

ZIT Warszawy

tys.

24

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZIT

stat.gov.pl

Średnia roczna liczba mieszkań oddanych do użytkowania na 1 tys. ludności w gminach obszarów ZIT w latach 2012–2016

25

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZIT

stat.gov.pl

Liczba mieszkań w zasobach mieszkaniowych na 1 tys. ludności na obszarach ZIT w latach 2012 oraz 2016

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500

Subregionu Zachodniego Woj. Śląskiego

Kalisza i Ostrowa Wlkp.

Subregionu Południowego Woj. Śląskiego

Rzeszowa

Opola

Kielc

Subregionu Północnego Woj. Śląskiego

Bydgoszczy i Torunia

Gdańska, Sopotu i Gdyni

Gorzowa Wlkp.

Koszalina, Kołobrzegu i Białogardu

Wałbrzycha

Jeleniej Góry

Zielonej Góry

Lublina

Subregionu Centralnego Woj. Śląskiego

Poznania

Szczecina

Białegostoku

Olsztyna

Krakowa

Wrocławia

Łodzi

Warszawy

mieszkań

Obszary ZIT:

rok 2012 rok 2016

26

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZIT

stat.gov.pl

Efekty rzeczowe budownictwa niemieszkalnego na obszarach ZIT na tle kraju

27

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZIT

stat.gov.pl

Struktura powierzchni użytkowej budynków niemieszkalnych oddanej do użytkowania według rodzajów budynków na obszarach ZIT w latach 2012–2016

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kalisza i Ostrowa Wlkp.

Opola

Wałbrzycha

Wrocławia

Warszawy

Szczecina

Subregionu Południowego Woj. Śląskiego

Łodzi

Koszalina, Kołobrzegu i Białogardu

Subregionu Centralnego Woj. Śląskiego

Gdańska, Sopotu i Gdyni

Poznania

Bydgoszczy i Torunia

Zielonej Góry

Krakowa

Subregionu Zachodniego Woj. Śląskiego

Subregionu Północnego Woj. Śląskiego

Rzeszowa

Gorzowa Wlkp.

Jeleniej Góry

Lublina

Kielc

Białegostoku

Olsztyna

Rodzaje budynków:

Obszary ZIT:

budynki usługowe (Grupy PKOB 123 i 126) budynki biurowe, przemysłowe i magazynowe (Grupy PKOB 122 i 125)

budynki gospodarstw rolnych (Klasa PKOB 1271) inne budynki niemieszkalne

28

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZIT

stat.gov.pl

Powierzchnia użytkowa budynków niemieszkalnych, w tym – usługowych, oddana do użytkowania średnio rocznie na 1 km2 powierzchni ogółem na obszarach ZIT w latach 2012–2016

0 50 100 150 200 250 300 350 400

Opola

Koszalina, Kołobrzegu i Białogardu

Wałbrzycha

Subregionu Południowego Woj. Śląskiego

Kalisza i Ostrowa Wlkp.

Subregionu Północnego Woj. Śląskiego

Jeleniej Góry

Zielonej Góry

Gorzowa Wlkp.

Szczecina

Olsztyna

Bydgoszczy i Torunia

Kielc

Gdańska, Sopotu i Gdyni

Subregionu Zachodniego Woj. Śląskiego

Białegostoku

Subregionu Centralnego Woj. Śląskiego

Łodzi

Poznania

Lublina

Wrocławia

Rzeszowa

Warszawy

Krakowa

m2/km2

Obszary ZIT:

budynki niemieszkalne ogółem budynki usługowe (grupy 123 i 126 PKOB)

29

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZIT

stat.gov.pl

Oddana do użytkowania powierzchnia użytkowa budynków usługowych (Grupy 123 i 126 PKOB) w stosunku do powierzchni użytkowej mieszkań oddanych do użytkowania w latach 2012–2016 w gminach obszarów ZIT

30

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZIT

stat.gov.pl

Mapy efektów rzeczowych budownictwa na obszarach ZIT

ZIT Lublina

31

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZITWielowymiarowa analiza porównawcza rozwoju budownictwa na obszarach funkcjonalnych objętych ZIT w latach 2012–2016Zestaw zmiennych diagnostycznych do obliczenia wskaźnika syntetycznego obrazującego rozwój budownictwa na obszarach objętych ZIT stanowiło siedem wskaźników, z których pięć charakteryzowało budownictwo mieszkaniowe, a dwie –budownictwo budynków niemieszkalnych. Były to następujące wskaźniki: • udział badanego obszaru w liczbie mieszkań oddanych do użytkowania w

województwie ;• powierzchnia użytkowa mieszkań oddanych do użytkowania na 1 km2 powierzchni

ogółem;• udział budownictwa indywidualnego realizowanego na sprzedaż lub wynajem,

budownictwa na sprzedaż lub wynajem i budownictwa spółdzielczego w łącznej liczbie mieszkań oddanych do użytkowania;

• udział mieszkań oddanych do użytkowania wyposażonych w kanalizację z odprowadzeniem do sieci w łącznej liczbie mieszkań oddanych do użytkowania ;

• udział mieszkań oddanych do użytkowania wyposażonych w gaz z sieci w łącznej liczbie mieszkań oddanych do użytkowania;

• powierzchnia użytkowa budynków usługowych (nowych i rozbudowanych; Grupy PKOB 123 i 126) oddana do użytkowania na 1 tys. ludności;

• udział badanego obszaru w powierzchni użytkowej budynków gospodarstw rolnych (nowych i rozbudowanych; Klasa PKOB 1271) oddanej do użytkowania w województwie.

stat.gov.pl

32

Wyniki pracy badawczej ─ Ruch budowlany na obszarach objętych ZITWielowymiarowa analiza porównawcza rozwoju budownictwa na obszarach funkcjonalnych objętych ZIT w latach 2012–2016 ─ poziom wartości wskaźnika syntetycznego

stat.gov.pl

Badany obszar 2012 2013 2014 2015 2016

ZIT Białegostoku wysoki średni wysoki wysoki średniZIT Bydgoszczy i Torunia średni niski niski niski niskiZIT Gdańska, Sopotu i Gdyni wysoki średni średni wysoki wysokiZIT Gorzowa Wielkopolskiego niski niski niski niski niskiZIT Jeleniej Góry niski niski niski średni niskiZIT Kalisza i Ostrowa Wielkopolskiego bardzo niski bardzo niski bardzo niski bardzo niski bardzo niskiZIT Kielc niski niski średni niski niskiZIT Koszalina, Kołobrzegu i Białogardu średni niski niski niski niskiZIT Krakowa wysoki wysoki wysoki wysoki wysokiZIT Lublina średni wysoki średni średni średniZIT Łodzi niski niski niski niski niskiZIT Olsztyna średni średni wysoki średni średniZIT Opola niski bardzo niski niski bardzo niski niskiZIT Poznania wysoki wysoki wysoki wysoki wysokiZIT Rzeszowa wysoki wysoki wysoki wysoki wysokiZIT Szczecina średni średni średni średni średniZIT Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego bardzo niski niski niski niski niskiZIT Subregionu Południowego Województwa Śląskiego niski niski niski niski niskiZIT Subregionu Północnego Województwa Śląskiego bardzo niski bardzo niski bardzo niski bardzo niski bardzo niskiZIT Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego bardzo niski bardzo niski bardzo niski bardzo niski bardzo niskiZIT Wałbrzycha niski niski niski bardzo niski bardzo niskiZIT Warszawy wysoki wysoki wysoki wysoki wysokiZIT Wrocławia wysoki wysoki średni wysoki średniZIT Zielonej Góry średni średni wysoki średni wysoki

33

Wnioski i rekomendacje• Przeprowadzone w pierwszym etapie pracy, badanie

pozwoleń na budowę oraz zgłoszeń z projektem budowlanym budowy nowych budynków mieszkalnych powinno być kontynuowane jako badanie cykliczne realizowane ze szczegółowością terytorialną na poziomie gmin. Dane powinny być gromadzone w podziale na pozwolenia i zgłoszenia dla inwestycji budowlanych lokalizowanych na teranie objętym MPZP oraz pozwolenia i zgłoszenia pozostałe.

• Konieczne jest podjęcie prac zmierzających do zapewnienia danych na temat wydawanych pozwoleń i rejestrowanych zgłoszeń budowy ze źródeł administracyjnych. W szczególności – rozpoznania pod względem struktury gromadzonych w systemie danych oraz możliwości przetwarzania tych danych przez statystykę publiczną wymaga system sprawozdawczy stosowany przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB).

stat.gov.pl

34

Wnioski i rekomendacje

• Zastosowana metoda sporządzania map ukazujących planowane do realizacji budynki mieszkalne według prawnych podstaw lokalizacji (MPZP/WZ) na planach gmin podzielonych siatką kwadratów o boku 1 km – nie może być, ze względu na pracochłonność, zastosowana w produkcji statystycznej. Konieczne jest podjęcie prac zmierzających do zapewnienia takich danych o lokalizacji planowanych do realizacji budynków, które mogłyby w sposób zautomatyzowany zasilać zasoby informacyjne statystyki publicznej. W szczególności –rozpoznania wymaga możliwość pozyskania informacji z GUNB i łączenia jej z informacją geoprzestrzenną, tak aby każdemu rekordowi z bazy wydanych pozwoleń na budowę (przyjętych zgłoszeń budowy) można było przyporządkować właściwe współrzędne centroidy działki budowlanej.

• Opracowane wskaźniki służące pogłębionym badaniom ruchu budowlanego na obszarach funkcjonalnych objętych ZIT będą stosowane do monitoringu ruchu budowlanego na obszarach ZIT. Istnieje ponadto potencjalna możliwość adaptacji opracowanej metodologii do celów oceny rozwoju budownictwa także na innych terenach, które nie są obecnie obszarami realizacji ZIT.

stat.gov.pl

35stat.gov.pl

Zofia Kurlej, Agnieszka NockoOśrodek Statystyki BudownictwaUrząd Statystyczny w Lubliniez.kurlej@stat.gov.pl; a.nocko@stat.gov.pl