Opcje realne nowe możliwości w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych

22
Opcje realne Opcje realne nowe możliwości w podejmowaniu nowe możliwości w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych decyzji inwestycyjnych

description

Opcje realne nowe możliwości w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Opcje realne nowe możliwości w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych

Page 1: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Opcje realne Opcje realne nowe możliwości w podejmowaniu nowe możliwości w podejmowaniu

decyzji inwestycyjnychdecyzji inwestycyjnych

Page 2: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

LiteraturaLiteratura

1. Copeland T.E., Keenan P., 1. Copeland T.E., Keenan P., Valuation: Measuring Valuation: Measuring and Managing the Value of Companyand Managing the Value of Company, Wiley, 1995 , Wiley, 1995 (istnieje polski przekład). (istnieje polski przekład). 2. Trigeorgis L., 2. Trigeorgis L., Real OptionsReal Options, MIT Press, 1998., MIT Press, 1998.3. notatki i prezentacja3. notatki i prezentacja

ważne prace: ważne prace:

4. M.J. Brennan and E.S. Schwartz, 4. M.J. Brennan and E.S. Schwartz, EvaluatingEvaluating Mineral Resource Investments, Mineral Resource Investments, Journal of Business, Journal of Business, 58: pp. 135-157 (April 1985) 58: pp. 135-157 (April 1985)

Page 3: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Wycena projektów Wycena projektów inwestycyjnychinwestycyjnych

Podstawę większości procedur Podstawę większości procedur

wyceny wartości zasobów złóż wyceny wartości zasobów złóż

stanowią techniki stanowią techniki

zdyskontowanych przepływów zdyskontowanych przepływów

gotówkowychgotówkowych

((Discounted Cash Flow, Discounted Cash Flow, DCF)DCF)

Page 4: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Wycena projektów Wycena projektów inwestycyjnychinwestycyjnych

01 )1(

Ik

CFNPVn

t nt

Jeśli:

• NPV > 0 podejmujemy działanie

• NPV < 0 nie podejmujemy działania

• NPV = 0 wtedy k = IRR

Page 5: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Wycena projektu inwestycyjnegoWycena projektu inwestycyjnego

PrzykładPrzykład Złoże cynku; możliwość eksploatacji: 8 lat; Koszt budowy kopalni: I0 = 610 mln zł;

Roczne wydobycie: 100 tys. ton Koszt wydobycia i przetworzenia rudy cynku: 2000 zł/tDzisiejsza cena cynku: 3500 zł/tKoszt kapitału projektu k: 20% rocznieParametry stałe w czasie eksploatacji

Roczny cash flow projektu:

0,1 (3500-2000) = 150 mln zł

Page 6: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Wycena projektu inwestycyjnego Wycena projektu inwestycyjnego

PrzykładPrzykład cd.

Wartość dzisiejsza projektu:

NPV projektu:

NPV =V0 – I0 = 575,57 – 610,00 = -

34,43mln zł

Projekt należy odrzucić !!

57,575)2,01(

1500

i

V

Page 7: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Wady metody DCFWady metody DCF

1. konieczność prognozowania przepływów gotówki, które muszą stanowić wiarygodną prognozę na przewidywany okres eksploatacji złoża (przypadek KGHM S.A.)

2. konieczność dobierania odpowiedniego czynnika dyskontowego, dostosowanego do ryzyka

3. statyczność metody (nieuwzględnianie elastyczności decyzyjnej zarządzających)

4. dysproporcja pomiędzy wartościami NPV uzyskiwanymi z analiz DCF a wartościami ustalanymi przez rynek

Page 8: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Obserwacje rynku surowców Obserwacje rynku surowców mineralnychmineralnych

wartości przedsiębiorstw górniczych wycenione za pomocą analizy DCF są zazwyczaj mniejsze od ich późniejszych wartości rynkowych

na rynku surowców mineralnych występuje tendencja do sprzedaży złóż nieudostępnionych o ujemnej bądź zerowej NPV po dodatniej cenie

niektóre ze złóż o dodatniej NPV pozostają jeszcze przez długie lata nie udostępniane

Page 9: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

dlaczego dlaczego tak się dzieje ?tak się dzieje ?

kwestie tewyjaśnia

model wyceny opcji realnych

1) źle przyjmowana 1) źle przyjmowana stopa dyskontowa?stopa dyskontowa?

2) może istnieje2) może istnieje jakaś jakaś dodatkowa dodatkowa wartwartość, ość,

nie uwzględniana przez DCF?nie uwzględniana przez DCF?

Page 10: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Opcje realne w wycenie projektów Opcje realne w wycenie projektów inwestycyjnychinwestycyjnych

Opcja finansowa (kontrakt opcyjny) to (kontrakt opcyjny) to umowa umowa międzymiędzy nabywcą nabywcą aa wystawcą wystawcą

Prawo kupna lub sprzedaży określonego Prawo kupna lub sprzedaży określonego waloru (tzw. instrumentu bazowego) po waloru (tzw. instrumentu bazowego) po określonej cenie w określonym czasie w określonej cenie w określonym czasie w przyszłościprzyszłości

Modele wyceny: dwumianowy, Blacka-Modele wyceny: dwumianowy, Blacka-ScholesaScholesa

Page 11: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Opcje realne w wycenie projektów Opcje realne w wycenie projektów inwestycyjnychinwestycyjnych

Opcja realna = opcja na aktywach przedsiębiorstwa (opcja wbudowana w aktywa)

Opcja realna to opcja występująca w rzeczywistości Opcja realna to opcja występująca w rzeczywistości rynkowej, rozumiana jako elastyczność w sensie rynkowej, rozumiana jako elastyczność w sensie podejmowania decyzji inwestycyjnychpodejmowania decyzji inwestycyjnych

„„Posiadanie” opcji realnej to możliwość wyboru, Posiadanie” opcji realnej to możliwość wyboru, analogicznego do sytuacji związanej z posiadaniem analogicznego do sytuacji związanej z posiadaniem opcji finansowej: opcji finansowej: zapłacenia określonej kwoty i uzyskania zapłacenia określonej kwoty i uzyskania określonego stanu naszych aktywów bądź określonego stanu naszych aktywów bądź nieczynienia czegokolwieknieczynienia czegokolwiek

Page 12: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Opcje realne w wycenie projektów Opcje realne w wycenie projektów inwestycyjnychinwestycyjnych

Niektóre przykłady opcji realnych: opcja kontynuacja programu inwestycyjnego (= amerykańska opcja kupna) opcja rezygnacji z przedsięwzięcia (= amerykańska opcja sprzedaży) opcja rozszerzenia skali przedsięwzięcia (= amerykańska opcja kupna) opcja odłożenia w czasie przedsięwzięcia (= amerykańska opcja kupna)

Page 13: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

opcja wyczekiwania na najlepszy moment

realizacji przedsięwzięcia

oczekiwanie na nowe informacje przed

rozpoczęciem realizacjiprzedsięwzięcia

opcja na rozwijanie

przedsięwzięcia

rozważanie strategicznej wartości przedsięwzięcia

opcja na likwidację lub

zmianęprzedsięwzięcia

rozważanie elastyczności

posiadanych aktywów

Opcje realne w wycenie projektów Opcje realne w wycenie projektów inwestycyjnychinwestycyjnych

Page 14: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

zasoby udostępnioneU

zasoby nieudostępnione

opcja na udostępnianie

zasoby rozpozn.w kat. C1 i wyższej R

skorygowana wielkość zasobów

P

obszar dokumentowania

opcja na rozpoznawanie

prawdopodobieństwo znalezienia surowca mineralnego poczekiwane zasoby Q inwestycja

w wiercenia poszukiwawcze

obszar poszukiwań geologicznych

opcja na poszukiwanie

inwestycja w wiercenia rozpoznawcze

inwestycja w robotyudostępniające

zasoby udostępnione

opcja na likwidacjękopalni

opcja na wstrzymanie produkcji

opcja na rozwijanie produkcji

inwestycja we wstrzymanie

produkcji

inwestycja w rozwój

inwestycja w

likwidację

cza

s Przykłady opcji realnych w Przykłady opcji realnych w górnictwiegórnictwie

Page 15: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Porównanie terminologii opcji Porównanie terminologii opcji finansowych i opcji realnychfinansowych i opcji realnych

opcja finansowa złoże nieudostępnione bieżąca cena akcji wartość zaktualizowana

zasobów udostępnionych wariancja stopy zwrotu z akcji

wariancja tempa zmiany wartości zasobów udostępnionych

cena wykonania koszt jednostkowy udostępnienia zasobów

czas wygaśnięcia okres, w którym można dokonać udostępnienia

stopa dyskontowa wolna od ryzyka

stopa dyskontowa wolna od ryzyka

dywidenda saldo pieniężne netto

źródło: Paddock J.L. i in., 1988; Moyen N. i in., 1996

Przykład dla Przykład dla zzłożałoża niezagospodarowanegoniezagospodarowanego

Page 16: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Różnice pomiędzy Różnice pomiędzy opcją finansową a realnąopcją finansową a realną

w przypadku wiw przypadku więększokszośści ci opcjiopcji realnych mamy realnych mamy do czynienia do czynienia nie z opcją pojedynczą, a nie z opcją pojedynczą, a z z sekwencjami opcji sekwencjami opcji

ww przypadku opcji realnych nale przypadku opcji realnych należżyy wziąć wziąć pod pod uwagę uwagę czas potrzebny na „zbudowanie” czas potrzebny na „zbudowanie” waloruwaloru bazowegobazowego

czas wygaśnięciaczas wygaśnięcia opcji realnych opcji realnych jest dużo jest dużo dłuższy od czasu wygaśnięcia opcji finansowychdłuższy od czasu wygaśnięcia opcji finansowych

Page 17: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Model dyskretny wyceny opcji Model dyskretny wyceny opcji realnejrealnej

PrzykładPrzykład cd. Modelujemy zmiany cen cynku na rynku: może wzrosnąć o u=1,2 z p-bieństwem p=0,5 może spać o d=0,8 z p-bieństwem 1-p=0,5

Drzewo dwumianowe cen na rynku excel

Załóżmy dodatkowo, że stopa wolna od ryzyka r=6%

Page 18: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Model dyskretny wyceny opcji Model dyskretny wyceny opcji realnejrealnej

PrzykładPrzykład cd. Modelujemy wartość projektu w każdym węźle

excel

Wartość miary martyngałowej (prawdopodobieństwa neutralizującego ryzyko):

65,08,02,1

8,006,011

du

drq

Page 19: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Model dyskretny wyceny opcji Model dyskretny wyceny opcji realnejrealnej

PrzykładPrzykład cd. Rekurencja wsteczna prowadzi do wyceny możliwości odroczenia projektu w czasie

Wartość odroczenia > 0 !!!!

Page 20: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Podsumowanie i wnioskiPodsumowanie i wnioski

przykład zastosowania opcji realnej do przykład zastosowania opcji realnej do wyceny projektu inwestycyjnego wyceny projektu inwestycyjnego model dyskretny (warto porównać z model dyskretny (warto porównać z metodą drzew decyzyjnych) metodą drzew decyzyjnych) uwolnienie od szacowania ryzyka i uwolnienie od szacowania ryzyka i przepływów gotówkowych przepływów gotówkowych

Page 21: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych

Pytania i odpowiedziPytania i odpowiedzi

Odpowiedzi na pytania słuchaczy

?

Page 22: Opcje realne  nowe możliwości w podejmowaniu  decyzji inwestycyjnych