! *

W * * *

J I M * - *

Donata Olejnik

REPETYTORIUM GRAMATYCZNE

Przygotowanie do matury i egzaminw wstpnych z jzyka angielskiego

Wydawnictwo LektorKlett

Pozna

Wydawnictwo LektorKlett ul. Polska 114

60-401 Pozna te l. (0-61) 849 62 01 faks (0-61) 849 62 02

e-mail: lk@ lektorklettcom.pl

Projekt okadki: Blanka Tomaszewska Wydawnictwo LektorKlett Pozna

ISBN-10: 83-7429-226-1 ISBN-13: 978-83-7429-226-9

Redakcja serii: Robert Kuc Redakcja tomu: Sergiusz Olejnik, Joanna Roszak, Robert Kuc

Konsultacja jzykowa: Mia Eger, James Copeland Konsultacja naukowa: dr Pawe Scheffler

Ilustracje: Pawe Miedziski amanie: Micha Zieliski

Druk: ABEDIK, Pozna Wydanie I

J / J J _____________ _________________________ .___

I. Przedimek (Article) ............................................................................................................................ 7

1. Przedimek nieokrelony a /an (indefinite article) .................................................................. 72. Przedimek okrelony the (definite article) ............................................................................... 103. Bez przedimka (omission of article) ........................................................................................ 14

II. Rzeczownik (Noun) ......................................................................................................................... 19

4. Rzeczowniki policzalne/liczba mnoga (countable nouns/plural) .................................... 195. Rzeczowniki niepoliczalne (uncountable nouns) .................................................................. 226 . Forma dzierawcza rzeczownika (possessive) .................................................................... 257. Rzeczowniki ztoone (compound nouns) .............................................................................. 288 . Rzeczowniki tworzone z innych stw (forms of nouns)... ..................................................... 309. Rzeczowniki w funkcji przymiotnikw (descriptive nouns) ................................................ 34

10. some/any ..................................................................................................................................... 3711. Zdania z dwoma dopenieniami (direct and indirect objects) ......................................... 40

Test I - rozdziay M l ....................................................................................................................... 44

III. Przymiotnik (Adjective) .................................................................................................................. 47

12. Stopniowanie przymiotnikw (comparison) ............................................................................ 4713. Tworzenie przymiotnikw z innych czci mowy (forms of adjectives) ........................ 5114. Uycie przymiotnikw z so, such, how i what .................................................................. 5615. Przymiotnik - wiadomoci dodatkowe ................................................................................... 60

IV. Przyswek i okrelnik (Adverb & determiner) ....................................................................... 64

16. Przyswek (adverb) .................................................................................................................... 6417. Miejsce przyswka w zdaniu (position of adverbs) .......................................................... 6718. Stopniowanie (comparison of adverbs) ................................................................................. 6919. Too, enough, still, yet i already ............................................................................................. 71

Test II - rozdziay 12-19 .................................................................................................................. 76

V. Zaimek (Pronoun) ............................................................................................................................ 80

20. Zaimek osobowy, dzierawczy, zwrotny (personal, reflexive and emphatic pronouns, possessive pronouns and adjectives) ...................................................................................... 80

21. This, that, these, those .............................................................................................................. 8422. Much, many, a lot of, few, a few, little, a little ............................................................... 8623. Another i other ........................................................................................................................... 8924. No, none, most, all, whole, every, each, both, either, neither ...................................... 9225. Zaimki you i one ........................................................................................................................ 9826. Zaimek bezosobowy it (impersonal it) ................................................................................... 10127. Zdania z konslrukcjq there is/there are .............................................................................. 104

VI. Przyimek (Preposition) .................................................................................................................... 107

28. Przyimki czasu (prepositions of time) .......... 10729. Przyimki miejsca, ruchu, kierunku i odlegoci (prepositions of place) ......................... 11130. Przyimki rne [other prepositions) ........................................................................................ 116

1 1 I

3

31. Przyimki po czasownikach i przymiotnikach (prepositions after verbs andadjectives) ...................................................................................................................................... 119

VII. Liczebnik (Numeral) ........................................................................................................................ 1 ^3

32. Liczebniki gwne i porzqdkowe (numerals) ........................./ .............................................. 12333. Uycie liczebnikw w rnych sytuacjach (numerals in different situations) ............... 125

Test III - rozdziay 20-33 ...................................................................................................................... 129

VIII. Bezokolicznik i forma -ing (Infinitive and gerund) ............................ .................................... ' 33

34. Bezokolicznik z to (infinitive) .................................................................................................... I 3335. Bezokolicznik bez to (bare infinitive) ........................................................i ............................. 13836. Forma -ing (gerund) ...................................................................................... .............................. 1^237. Bezokolicznik czy forma -ing (infinitive or gerund)..................................... ^ ...................... 146

\IX. Czasowniki modalne (Modal verbs) ...................................................................... Ij: ................. 150

38. W yraanie moliwoci i umiejtnoci - can, could, to be able to ................................ 15039. W yraanie przypuszczenia i prawdopodobiestwa - might, may, could ................. 15440. W yraanie koniecznoci - must, have to ........... '................................................................. 15641. Udzielanie rad - should, ought to, you'd better ' ............................................................... 16042. Proby i propozycje - can, could, would, may, shall, w ill................................................. 16343. Czasowniki modalne w przeszoci - m a | might, could, must, can't have done .... g 16644. Czasowniki modalne - podsumowanie . i : -.,..... 170

Test IV - rozdziay 3 444 .....................................4 .............................................................................. 172

X. Czasy gramatyczne (Tenses) ........................................................................................................... 176

45. Present Continuous ......................................... 17646. Simple Present ............................................................................................................................... 18147. Simple Present i Present Continuous ...................................................................................... 18548. Present Perfect ............................................................................................................................... 18949. Present Perfect Continuous ......................................................................................................... 19350. Present Perfect i Present Perfect Continuous .......................................................................... 19651. Simple Past .................................................................................................................................... 19952. Simple Past i Present Perfect ...................................................................................................... 20453. Past Continuous ............................................................................................................................. 20754. Simple Past i Past Continuous ................................................................................................... 21155. Past Perfect .................................................................................................................................... 21556. Konstrukcja be going to .............................................................................................................. 21957. Future Simple .................................................................................................................................. 22258. Future Continuous .......................................................................................................................... 22659. Czasy przysze - podsumowanie ............................................................................................ 22860. Czasy gramatyczne - wiadomoci dodatkowe ..................................................................... ($/% 23 1

Test V - rozdziay 45-60 ..................................................................................................................... 234

XI. Zdania warunkowe (Conditionals) ............................................................................................... 237

61. Zdania warunkowe I typu (conditional sentences type I) .................................................... 23762. Zdania warunkowe I! typu (conditional sentences type II).................................................... 24063. Zdania warunkowe III typu (conditional sentences type III).................................................. 242

4

64. Wish, if only, it's (high) time, suppose, supposing, I'd rather .................................................... 24465. Zdania warunkowe - wiadomoci dodatkowe ..................................................................... 248

XII. Strona bierna (The passive) ................................................................................................... 252

6 6 . Strona bierna (the passive) ........................................................................................................ 25267. Konstrukcja have something done ............................................................................................ 2566 8 . Strona bierna - wiadomoci dodatkowe ............................................................................... g ^ 259

XIII. Mowa zalena (Reported speech) ............................................................................................. 264

69. Mowa zalena - zdania twierdzce (statements) ................................................................ 26470. Pytania w mowie zalenej (reported questions) .................................................................. 26871. Proby i rozkazy w mowie zalenej (reported requests i commands) ............................. 27172. Mow a zalena - wiadomoci dodatkowe ....................................................................................... 274

Test VI - rozdziay 61-72 ..................................................................................................................... 278

XIV. Pytania (Questions) ....................................................................................................................... 282

73. Pytania (questions) ....................................................................................................................... 28274. Przyswki pytajce (question words) ...................................................................................... 28675. Pytania typu question tags (question tags) ............................................................................ 289

XV. Zdania zoone i spjniki (Clauses and conjunctions) ............................................................... 293

76. Zdania zoone i spjniki (clauses and conjunctions) ........................................................ 29377. Zdania zoone i spjniki - wiadomoci dodatkowe (clauses and conjunctions) .........................30078. Zdania i zaimki wzgldne (relative clauses) ......................................................................... 304

Test VII - rozdziay 73-78 ................................................................................................................... 309

Dodatki (Appendix) ............................................................................................................................... 313

i. Czasowniki nieregularne (list of irregular verbs) .................................................................. 313ii. Phrasal verbs (list of phrasal verbs) ......................................................................................... 315

iii. Tabela czasw gramatycznych (list of tenses) .................................................................... 320iv. Klucz do wicze (answer key) .............................................................................................. 322v. Indeks (index) .............................................................................................................................. 334

Legenda:

- materia rozszerzony

Pamici Grzegorza Gulczyskiego.

j J y j d j j j j J i j j j s j J s s j J D j j y u / i j j j

jJ) F o rm a

Istniej dwie formy przedimka niekrelonego - a i an:

a przedimek nieokrelony! a_ stosujemy przed rzeczownikiem lub wyraeniem rzeczownikowym jnp. przymiotnik + rzeczownik) zaczynajqcym si od spgoski: ,./ . . .

She's a singer.W e live in a tiny house.

Ona jest piosenkark. 'Mieszkamy w maym domku.

uinice inne uouse.. To miy domek.- .............. i / : < " C ' t , W n r ' / -

o przedimek nieokrelony^an)stosujemy przed rzeczownikiem lub wyraeniem rzeczownikowym zaczynajqcym si w wymowie od samogoski:

Would you like an apple? Chcesz jabko?It was an exciting experience. To byo ekscytujce dowiadczenie.An omelette for me, please. Poprosz omlet.

C j E H i i Niektre wyrazy, mimo e w pisowni zaczynaj si na samogosk, w wymowie posiadaj na poczqlku spgosk [j]." Stqd uycie przedimka a przed takimi rzeczownikami i wyraeniami, jak:

W naszym miecie jest uniwersytet.There is a university fp :n T v 3:siti] in our town.

I bought a ye llow ^je lsu] dress for my daughter yesterday.

Is Urdu a European ([juara'pksn] language?

W czoraj kupiam crce t sukienk.

Czy urdu to jzyk europejski?

W e parasol, pada.Czy moesz poda mi przykad

zdania z uyciem przedimka nieokrelonego?

W niektrych wyrazach wystpuje tzw. h nieme, ktre - jak sama nazwa wskazujenie jest wymawiane. Przed sowami zaczynajcymi si na h nieme uyjemy przedimka ian:

Take an umbrella [Am'brela], it's raining. Could you give me an example

[xg'zaimpl] of a sentence with an indefinite article?

He's an honest [Dnrst] man. She left an hour [aua'] ago.

On jest uczciwym czowiekiem. Wysza godzin temu.

Can you ride a jiorse [hots]?Q lio 'c K rM ir th n h n t ic o F h n r tc l

Jedzisz konno?

0 Uycie

^ Nowa czy stara informacja?

Przedimka nieokrelonego uyjemy wtedy, kiedy mwimy o czym po raz pierwszy i opisywany przedmiot, osoba lub pojcie jest rzeczownikiem policzalnym 4v liczbie pojedynczej.

She's got a dog. Ona ma psa.Can you give me an example? Czy moesz da mi przykad?

I think I've just seen a lion. Chyba wanie widziaam Iwa.

I I I M S l Przedimek nieokrelony a nigdy ni wystpuje przed rzeczownikami policzalnymi w liczbie mnogiej oraz przed rzeczownikami niepoliczalnymi:

Jeli jednak mwimy o czym znanym rozmwcy, np. jeeli po raz kolejny wspominamy t sam rzecz lub osob, konieczne jest uycie przedimka okrelonego the:

She's got a doa.\The\ lo q is tiny. Orta ma psainjipies jest malutki.

W icej informacji znajdziesz w rozdziale 2.

Przed rzeczownikami policzalnymi w liczbie mnogiej oraz przed rzeczownikami niepoliczalnymi moemy take uy okrelenia precyzujcego ilo, np. a kilo, two cartons, four bottles lub - jeli ilo jest nieistotna - okrelenia some:

I need to buy a kilo of bananas. Musz kupi kilo bananw.I need to buy some bananas. Musz kupi banany.There's some flour on the floor. Na pododze jest mqka.

Zawody i narodowoci

Przedimka nieokrelonego a /an uyjemy take przy okrelaniu zawodu lub narodowoci danej osoby (o ile narodowo wyraona jest rzeczownikiem, a nie przymiotnikiem):

8

Mr. Kevin Swanson is an Englishman. My father is an engineer.

Pan Kevin Swanson jest Anglikiem. M j ojciec jest inynierem.

Przedimka nieokrelonego nie zastosujemy jednak, jeli rzeczownik oznaczajcy zawd lub narodowo jest w liczbie mnogiej:

Kevin and Michael are Englishmen. Kevin i M ichael sq Anglikami.Both my brothers are teachers. O baj moi bracia sq nauczycielami.

Opis rzeczy lub osoby

W przypadku gdy rzeczownik jest okrelany przez przymiotnik lub przymiotniki, to przedimek naley postawi przed pierwszym przymiotnikiem:

- pShe's a nice g irl. Ta mila dziewczyna. /It was a Iona, tiring day. To byl dugi, mczcy dzie.

Q 2 2 S 2 2 S Bdem jest umieszczanie przedimka bezporednio przed rzeczownikiem jeeli dodatkowo opisuje go take przymiotnik.

@1 Warto i czstotliwo

Przedimek nieokrelony stosowany jest take przy okrelaniu cen produktw lub czstotliwoci wyko-nywania pewnych czynnoci itp.:

The bananas are 50p a kilo.I have German lessons lwice a week. He was driving over one hundred

kilometres an hour.

Banany sq po 5 0 pensw za kilogram.Mam lekcje niemieckiego dwa razy w tygodniu. Jecha z prdkoci ponad 100 km

na godzin.

I j j j Wyraenia

Przedimek a /an stosujemy take w wyraeniach okrelajcych ilo takich, jak:

a lot ofa great deal of a couple of half a kilo/litre

duo,, wiele : mnstwo : parp l k ilo /litra .

P

I have a lot of friends.She's spent a' great deal o f 'time in Egypt. I have a couple of CDs I could

give to a charily shop.I bought half a kilo of tomatoes.

Mam wielu przyjaci.Ona spdzia mnstwo czasu w Egipcie. Mam par pyt CD, ktre mgbym

odda na cele charytatywne.Kupiem p l kilograma pomidorw.

9

D3

^./

3iE

ii

irc

:a

'p

t

Przedimek okrelony ma tylko jednq form (- the iNmoe wystpowa przed wszystkimi typami rzeczownikw, bez wzgldu na ich liczb oraz na fakt, czy sp one policzalne, czy nie.

[p Wiemy, o czym jest m owa

Przedimek the wystpuje przed rzeczownikiem wtedy, gdy wiadomo o czym lub o kim jest mowa.

Naley pamita, e nastpujcy po nim rzeczownik:

o moe by w liczbie pojedynczej:

Shut the door, please. Zamknij drzwi, prosz. \

Powiemy shut the door", poniewa w pokoju sq tylko jedne drzwi lub tylkbj jedne trzeba zamkn.

I bought a dress and a pair of shoes. Kupiam sukienk i par bulw.%^The dress was very expensive. Ta sukienka bya bardzo droga. V

W pierwszym zdaniu przed sowem dress" znajduje- si przedimek nieokrelony a, poniewa o sukience nasz rozmwca usysza po raz pierwszy. W drugim zdaniu wiemy ju o jak sukienk chodzi, std przedimek okrelony the.

Lucy's in the garden. Lucy jest w ogrodzie.! \

Lucy jest w konkretnym ogrodzie, np. przy najszym domu.i

moe by w liczbie mnogiej: v '

Where are the children? ),Gdzie sa dzieci?

W domyle: nasze dzieci lub dzieci, ktrymi si opiekujemy.

5 Where have you put the socks? Gdzie pooye skarpetki?

Konkretne skarpetki - na przykad te wyprane lub te, ktre wanie kupie.

o moe by niepoliczalny:

Don't swim in this lake. Nie p yw aj w tym jeziorze.The water is very cold. W oda jest bardzo zimna.

V Chodzi o konkretn wod - w jeziorze, a nie o stwierdzenie, e caa woda na wiecie jest zimna.

Where's the milk? Gdzie jest mleko?

Chodzi o mleko kupione wczeniej, ktre powinno by w lodwce, a ktrego nie ma.

(jpji Jedyny w swoim rodzaju

Przedimka the uyjemy take przed rzeczownikiem oznaczajcym rzecz lub osob jedyn w swoim rodzaju:

The Earth goes around the Sun. Ziemia obraca si dookoa Soca.

W naszym ukadzie sonecznym mamy tylko jedn Ziemi i jedno Soce.

In the morning we crossed the Equator. Rano minlimy rwnik.

Jest tylko jeden rwnik na Ziemi.

Szczegowy opis j

Przedimek the wystpi przed rzeczownikiem, ktry jest szczegowo opisany w dalszej czci zdania:

She's the daughter f Ona jest crk czowieka,the man who sold me this car.

I've bought the house I have always dreamed o f.

ktry sprzeda mi samochd.

Kupiem dom, o ktrym zawsze marzyem.

Przedimek w subie kultury i nauki '

Przedimek okrelony stawiamy przed nazwami instytucji publicznychJ kujturalnych, urzdze lub systemw technicznych:

N igdy nie sucham radia.M ia rozmawia przez telefon.Znalazem ten artyku w Internecie.Idziemy do kina dzi wieczorem.Kiedy ostatni raz bylicie w teatrze?

I never listen to the radio.M ia is talking on the phone.I found this article on the Internet. W e're going to the cinema tonight. When did you last go to the theatre?

Wyjtkiem jest rzeczownik TV" lub television", przed ktrym nie stawiamy przedimka.

She often watches TV at night. Ona czsto oglda telewizj w nocy.

C I B M l l Gdy odnosimy si do powyszych urzdze jako przedmiotw, moemy uy przedimka nieokrelonego.

I bought a television.He had a phone on his desk.

Kupiem telewizor.M ia telefon na biurku.

(>J) Instrumenty s)

Nazwy instrumentw muzycznych sq zawsze poprzedzone przedimkiem the w zdaniach mwicych o grze na instrumencie:

Robin plays the violin. Robin gra na skrzypcach.I can't play the piano. N ie umiem gra na pianinie.

J52E031 W przypadku gdy mamy na myli zwyky przedmiot, powiemy:I didn't buy a piano. N ie kupiem pianina.

Liczebniki

Liczebniki porzdkowe poprzedzone s przedimkiem okrelonym, chyba e stoi przed nimi zaimek:

To si wydarzyo w pierwszym dniu szkoy.Druga wojna wiatowa wybucha

w 1939 r.

It happened on the first day of j>chool. The Second W orld Wa(^ broke out 'h

in 1939. |--------

.. \ycf-'-

He is my; third husband. On jest moim trzecim mem.

11

Stopie najw yszy

Przedimkiem the poprzedzamy take stopie najwyszy przymiotnika i przyswka. Wyjtek stanowi sytuacje, w ktrych przed stopniem najwyszym stoi zaimek lub forma dzierawcza rzeczownika:

Jestem najwyszy w mojej rodzinie.To najciekawsza ksika, jak

kiedykolwiek czytaem.

I'm the tallest in our family. It is the most interesting book

I've ever read.

Dorothy jest moj najlepsz przyjacik.

Paul byI najbogatszym ft^em Kate.

ale

Dorothy is my best friend.

Paul was Kate's richest husband.

(I N a zw y geograficzne \

Przedimek okrelony poprzedza take nastpujce nazwy geograficzne: %

Przykadowe zdanie

\

Kategoria

rzeki

archipelagi wysp

morza i oceany

pasma gor

regiony wiata

Przykad

the Amazon the Vistula (River)

the Bahamas \ the Azores k

the Baltic Sea the Indian Ocean

the Tatras the Alps

the Far East the North Pole

the west of Australia

London lies on the River Thames. Londyn ley nad Tamiz.

The Nile is the longest river in Africa. N il jest najdusz rzek w Afryce.

Have you ever visited the Canary Islands? Bye kiedy na Wyspach Kanaryjskich? She lives somewhere in the British Isles.

Ona mieszka gdzie na wyspach brytyjskich.

W e swam in the Mediterranean. Pywalimy w Morzu rdziemnym.

The ship sailed across the Atlantic Ocean. Statek przepyn Ocean Atlantycki.

W e spent July climbing in the Rocky Mountains. W lipcu wspinalimy si w Grach Skalistych. Next month we're going skiing in the Dolomites.

W przyszym miesicu jedziemy na narty w Dolomity.

Mary lives in the south of France.M ary mieszka na poudniu Francji.

W hat countries are in the Middle East? Jakie pastwa wchodz w skad

Bliskiego Wschodu?

ale

I live in northern Spain.Mieszkam w pnocnej Hiszpanii.

W e've travelled around Eastern Europe. Podrowalimy po Europie Wschodniej.

I have never been to southern Poland before. Nigdy wczeniej nie byem w poudniowej Polsce.

12

Kategoria Przyktad Przykadowe zdanie

nazwy z o f the Bay of Naples the Gulf of Mexico

The ship sailed around the Cape of Good Hope.

Statek oplyn Przyldek Dobrej Nadziei. W e sailed into the Bav of Biscay. Wpynlimy do Zatoki Biskajskiej.

niektre nazwy pastw w liczbie

mnogiej lub

zawierajce sowo republic, union, stales,

lub kingdom

the United States of America)

the United Kingdom the Soviet Union

the Republic of Ireland the Netherlands

W hat's the capital of the Netherlands?Co jest stolic Holandii?

Latvia used to be a republic of the Soviet Union.

otwa bya kiedy republik Zwizku Radzieckiego.

The United Kinadom consists of Great Britain and Northern Ireland.

Zjednoczone Krlestwo skada si z Wielkiej Brytanii i Irlandii Pnocnej.

Praaue is the capital o f the Czech Republic. Praga jest stolic Czech.

Przedimek okrelony wystpuje take przed niektry mi okreleniami:

Kategoria Przykad Przykadowe zdanie

niektre okrelenia miejsc

the seaside the country(side)

the mountains the environment

the sky

1 spent mv holidays at the seaside. Wakacje spdziam nad morzem.

We've bouaht a little house in the countrvlside).Kupilimy may domek na wsi.

Tliev spend their last holiday in the mountains. Spdzili ostatnie wakacje w grach.

( A )O ' -

Niekiedy przed rzeczownikiem nie stosuje si adnego przedimka. Oto kategorie rzeczownikw, ktre - w pewnych kontekstach - wystpuj bez przedimka:

| Im io n a i n a z w is k a

I met George at the station. Jeff's nineteen.Sissy Dixon was late again.

ale

like the Simpsons.

Spotkaam George'a na dworcu. Jeff ma dziewitnacie lat.Sissy Dixon znowu si spnia.

\Lubi Simpsonw.W jzyku angielskim nazwisko w liczbie mnogiej poprzedzone przedimkim the oznacza rodzin: the Simpsons - rodzina Simpsonw.

@ P o s ik i

Przed nazwami posikw nie stosujemy adnego przedimka.

I had breakfast at 8 o'clock. Jadam niadanie o 8:00.After lunch I returned to my work. Po lunchu wrciem do pracy.W hat time do you have dinner? O ktrej masz obiad?

Wyjtkiem s zdania, w ktrych nazw posijku poprzedza przymiotnik lub gdy nastpuje po nim

jego dalszy opis: |

I had a good breakfast. Jadle'm dobre niadanie.The supper I had with Tony wasn't good.' ; Kolacja, ktra jedlimy z Tony'm nie bya dobra.

N a z w y d n i i m ies icy , p o r y d n ia

Przed nazwami miesicy, dni oraz niektrych okrele pr dnia nie stawiamy przedimka:

at night by day/night at midnight/midday

w nocy za dnia/noc o p nocy/w poudnie

Let's meet on Friday.I was born in September. I woke up at night.W e travelled by night.

Spotkajmy si w pitek.Urodziem si we wrzeniu.Obudziam si w nocy.Podrowalimy noc.

5 3 Wyjtkiem s wyraenia podane w ramce poniej oraz zdania, w ktrych nazw dnia, miesica lub danej pory dnia poprzedza przymiotnik lub gdy po tej nazwie nastpuje dodatkowy opis:

rano /po poudniu/wieczorem w dz ie /w nocy

in the morning/afternoon/evening during the day/night

W e arrived horned in the afternoon. ,> Przyjechalimy do domu po poudniu.My baby wakes up twice during the night. Moje dziecko budzi si dwa razy w nocy.' I can't forget the September the war Nie zapomn tego wrzenia, w ktrym

broke out. wybucha wojna.W e met on a misty morning. Spotkalimy si w mglisty ranek.

14

D y s c y p lin y s p o rto w e

Przed nazwami gier sportowych nie stosujemy przedimka:

Gary often plays football in the afternoon. Gary czsto gra w pik po poudniu.I don't like tennis. Nie lubi tenisa.

!flS 35 i51 Wyjtkiem s jednak dyscypliny lekkoatletyczne: the long jump - skok w dal, the pole vault - skok o tyczce, the shot put - pchnicie kul, itp.

S0 R z e c z o w n ik p o p rz e d z o n y z a im k ie m

Uycie zaimka przed rzeczownikiem wyklucza |ednoczesne uycie przedimka. P orw nap\j/

It was hot in the car. W samochodzie byo gorco.I've brought the books. Przyniosem te ksiki.

ale

It was hot in my car. Byo gorco w moim samochodem.brought your books. Przyniosem twoje ksiki.

R z e c z o w n ik w lic zb ie m n o g ie j V

Jeli rzeczownik niepoliczalny lub policzalny w liczbie mnogiej zostaf uyty w znaczeniu oglnym, nie stosujemy przedimka:

Milk is white. Mleko jest biae.

ale

I put the milk in the fridge. Woyam mleko do lodwki.

W pierwszym zdaniu stwierdzamy, e mleko jako produkt jest biafe, W drugim, e kupione lub uyte wanie mleko woylimy do lodwki.

Lions are dangerous animals.Lwy s niebezpiecznymi zwierztami.

Lwy oglnie - jako gatunek.

ale The lions were asleep when we visiteif. the zoo. Lwy spay kiedy bylimy w zoo.

Tu chodzi o konkretne Iwy z danego ogrodu zoologicznego.

Q i N a z w y ulic i p la c w

Przed nazwami ulic i placw nie stosujemy przedimka:

I live in Roseberry Avenue. Mieszkam na Roseberry Avenue.

15

Did you see Picadilly Circus when Widziae Piccadilly Circus kiedyyou visited London? bye w Londynie?

@ rodki transportu

Przedimka nie uyjemy take w niektrych wyraeniach zwiqzanych ze rodkami transportu. Powiemy:

by car/by bus/by tram/by train/by piane

I went to work by car. W e went by piane.

Do pracy pojechaem autem. Polecielimy samolotem.

on the bus/train, etc.

her on the bus.VZobaczyem jq w autobus.

Q i N a zw y swiqt j \ ) V V

Generalnie przed nazwami swiqt nie stosujemy przedimkw:

Easter is in April this year. W tyto roku Wielkanoc przypada w kwietniu.W e usually have turkey for Thanksgiving. Zwykle jemy indyka w wito Dzikczynienia.I'm going to spend Christmas with Boe Narodzenie spdz z mojq rodzinq.

with my family. ^

I H J E B S l Wyjqtkiem sq zdania zawierajce dodatkowe, doprecyzowane informacje na temat tych swiqt, np. przymiotniki okrelajce ich charakter.

W e had a lovely Christmas. y Mielimy wspaniae wita Boego Narodzenia., V.

(J) School, hospital, church... ( (z

School, hospital, church, prison, university, college, bed to miejsca, ktre majq swoje konkretne przeznaczenie. Jeli mwimy o nich w ich pierwotnym znaczeniu, nie stawiamy przedimka.

do kocioa do szpitala do wizienia do kado szkofy/college'u na uniwersytet

to church to hospital to prison to bedto school/college to university

by si modli by si leczy by odsiedzie wyrok by spa lub: odpoczywa by si uczy by studiowa

Przedimka nie uyjemy wic w nastpujqcych zdaniach:

powiemy gdy...

Anthony's in hospital with appendicitis. Anlhony ma atak wyrostkaW e go to church every Sunday. chodzimy jako wierni, na mszHe was found guilty and sent to prison. zosta skazany i jest winiemMark's in bed. ley w ku, pi lub wanie zasypiaJudy's at art college. Judy lam studiuje

Jeli jednak mwimy o tych miejscach w innym znaczeniu, np. jako o budynkach, ktre chcemy znale lub odwiedzi, konieczne jest uycie przedimka:

16

powiemy gdy...

Where's the hospital, please? pytamy gdzie jest szpitalThe church is opposite the cemetery. wyjaniamy gdzie jest kociBurt went to the prison to see his brother. Burt wybra si tam w odwiedzinyDon't jump on the bed! kto po nim skacze, zamiast leeMy father's at the college. His giving ojciec nie jest studentem, tylko wykadowc

a lecture there.

5. M y sister is intelligent young woman. ,6 Me Kinley is .XlVrJS:.. highest mountain in ....rffir-.iJANorth America.7. Cigarettes are 1.00 A packet. 1 i -.

ale

wolf - wolves (wilk) wife - wives (ona) Half - halves (powka)knife - knives (n) leaf - leaves (li) life - lives (ycie)thief - thieves (zodziej) self - selves (czyja nalura) elf - elves (elf)shelf - shelves (plka) loaf - loaves (bochenek) calf - calves (cielak; ydka)

I

scarf - scarfs (szalik)handkerchief - handkerchiefs (chusteczka)

@ Rzeczowniki tworzqce liczb mnogq nieregularnie

Dla niektrych rzeczownikw adne z powyszych zasad nie majq zastosowania. Sq to rzeczowniki tworzqce liczb mnogq w sposb nieregularny: \

child - children (dziecko) woman - women .(kobieta) ( J t - (stopa) ^tooth - teeth (zqb) person - people (osoba) ox - oxen (wl)........goose - geese (g) mouse - mice (mysz) man - men: (mczyzna; czowiek)

j J E E H S l Rzeczownik person ma take regularnq liczb mnogq - persons. Uyyrana jest ona w jzyku oficjalnym i prawniczym.

W przypadku nielicznych rzeczownikw, forma ich liczby mnogiej jest taka sama, jak pojedynczej:

sheep - sheep (owca) fish - fish (ryba)aircraft - aircraft (samolot) deer - deer (sarna, jele)

Sfowo fishes istnieje, ale znaczy ( gatunki ryb", a nie ryby":

There are a lot of fish in this lake. W tym jeziorze jest duo ryb.

There are a lot of fishes in this lake. \ ; W tym jeziorze yje wiele gatunkw ryb.

@1 Liczba pojedyncza czy mnoga?

Spjrzmy na ponisze sfowa:

darts - rzutki (gra) billiards - bilard dominoes - dominonews - wiadomo measles odra mumps winka (choroba)physics - fizyka politics - polityka

Pozornie wyglqdajq one na liczb mnogq hipotetycznych rzeczownikw new, mump itp. W rzeczywistoci sq to rzeczowniki w liczbie pojedynczej i dlatego naley pamita, e czasownik, ktry z nimi wystqpi te bdzie w liczbie pojedynczej:

Physics is my favourite subject. Fizyka jest moim ulubionym przedmiotem.Is mumps a serious disease? Czy winka to powana choroba?The news js good. Wiadomoci sq dobre.

A teraz przyjrzyjmy si kolejnej grupie rzeczownikw zakoczonych na -s:

knickers - majtkisavings - oszczdnocivaluables - kosztownocispectades/glasses - okulary

clothes - ubranie contents - zawartojeans - dinsy leggings - legginsyscales - waga scissors - noyczkistairs - schody trousers - spodnie

20

Te rzeczowniki majq tylko liczb mnogq i czasownik, ktry po nich nastqpi musi take wystqpi w liczbie mnogiej. Do tej grupy naleq rzeczowniki, ktre znaczq co podwjnego lub mnogiego i rwnie w jzyku polskim sq one najczciej wyraane liczbq mnogq, np. okulary, dinsy, kosztownoci, majtki:

Where are the scissors? Gdzie sq noyczki?These are my new glasses. To sa moje nowe okulary.

|nnq kategori lworzq rzeczowniki, ktre mimo e wyglqdajq na rzeczowniki w liczbie pojedynczej, zawsze wymagajq uycia czasownika w liczbie mnogiej. Takimi rzeczownikami sq: the police, cattle, the youth.

The police have arrested another member of the gang.

The cattle were grazing in the meadow.

Policjanci zatrzymali kolejnego czonka gangu.

Bydo paso si na lqce.

Niektre czasowniki majq rne znaczenie, w zalenoci, czy zostanq uyte w liczbie pojedynczej czy te mnogiej. Porwnaj:

odszkodowanie oszczdnoci zarobkiprotok spotkania

damagesavingearningminute

szkodaoszczdzaniezarabianieminuta

damagessavingsearningsminutes

w iczen ia

wiczenie 2

Zapisz liczb mnogq nastpujqcych rzeczownikw.

1. sheep ............................ 7. fox2 . radio ............................ 8 . brush3. church ............................ 9. man4. wife ............................ 10. fly5. boss ............................ 11. mouse6 . goose ............................ 12. day

wiczenie 3

Zakrel waciwy zaimek i/ lu b czasownik.

1. Athletic^ is / ire my favourite sport.2. T-hi&/These jeans -/are too small for me.3. Is/Are-measles painful?4. W hat time is/are- the news on TV?5. W here 'V ^e the scales?6 . Have you seen my shorts? Yes, It^s/they're on the bed.7. The police WCmfs/want to interrogate the students. /8 . This/These pyjamas doesn't/don't fit me.

Co to sq rzeczowniki niepoliczalne?

Rzeczowniki w jzyku angielskim mog by policzalne i niepliczalne. Te pierwsze zostay opisane w rozdz. 4. Rzeczownikami niepoliczalnymi zajmiemy si w tym rozdziale.

Rzeczowniki niepoliczolne nie posiadaj liczby mnogiej. Mona je podzieli na dwie grupy. Ponisza tabelka przedstawia przykady rzeczownikw niepoliczalnych z obu tych grup:

rzeczowniki abstrakcyjne n rzeczowniki konkretnelove - mio anger zo water - woda \ soap - mydo

beauty - pikno fear strach milk - mleko \ wine - wino

music - muzyka time czas gold - zoto tea - herbata

happiness - szczcie freedom - wolno sugar - cukier '

wiczenie 4 -

Uzupenij pary zda wyrazami z ramki.

painting - a painting turkey - a turkey

work - works ^-grey-hair - a grey hair

tea - a tea paper - a paper

beer - a beer glass - a glass knowledge - a good knowledge

experience - an experience

1. 1 found ................. '.....U. lu on my head yesterday.

i

3. W ould you like .........Li:.?? 8 \4. Do you like ..... /.l...A.fe.^.. 3 \

\%5. This is the ............................ I've done.

6 . These are the complete ....................... of Shakespeare.

7. Is this bird 1 3

8 . Is this meat ..75.i.-..:...vA.v..4 ...?

9. Laura is good at ....................................... 110. W e saw by Van Gogh in the museum.

1 1. W e had exciting ............... V.4,............................... on our trip to Belgium.12. You don't have enough ........................ !.......................... to work for our company, M r Rotsfield.

13. I like my ....................... with sugar and! milk.14............................ for me, please, and a piece of'cake.

15. W ould you like , . d \ . k 3 . of water?16. . . 4 ? . / : ....... is a very fragile material.

17. M ary bought some writing for me.1 8 . Mary bought .................................. as she wanted to read the news.

19. She has . . b.Si.:v..5............... of geography.2 0 . .. K X f . C V b l f i r . ? . f r ! . ................ is power.

fragile - delikatny turkey - indyk works - dziela

J M j J H S C O j J j J J j S i l * 3

^ The company's name czy the nam e of the company?

W jzyku angielskim istniejq dwa sposoby wyraania formy dzierawczej rzeczownika, czyli przynalenoci:

o pierwszy to konstrukcja Saxon Genitive - rzeczownik + 's: *

this child's mother my friend's house Mary's father

i drugi to konstrukcja z of:

the end of the book the roof of the house a friend of mine

matka tego dziecka dom mojego przyjaciela ojciec M ary

koniec ksiki dach domu mj przyjaciel

Uycie

rzeczownik + 's 3 of + rzeczownik

1. T fom uywamy przy krtkim opisie ludzi i zwierzqt:

the dog's tail ogon psa Peter's daughter crka Petera

1. T form uywamy opisujqc rzeczy:

the leg of the table noga stou the cover of the book okadka ksiki

2. T form stosujemy z wyraeniami oznacza- jqcymi czas:

last Monday's gazeta z zeszego newspaper poniedziaku

len minutes' drive dziesi minut jazdy today's news dzisiejsze wiadomoci

2. T form stosujemy przy dugich opisach ludzi i zwierzqt:

the daughter of the crka czowieka, man who sold me ktry sprzeda mi this car ten samochd

the cage of those klatka tych two lions dwch lww

3. Z rzeczownikami oznaczajqcymi miejsce lub organizacj moliwe jest uycie obu form:

the world's population lub the population of the world ludno wiata the company's name lub the name of the company nazwa firmy

0 1 Pisownia Saxon Genitive

Spord obu form problemy z pisowniq moe sprawi jedynie forma Saxon Genitive. \

rzeczowniki w liczbie pojedynczej oraz mnogiej, ktre nie kocz si na -s, form dzierawczg Iworzq przed dodanie kocwki -'s:

Mike + bicycle Mike's bicycle rower M ike'achildren + book the children's book ksika dla dzieciwomen + magazine a women's magazine czasopismo kobiece

25

EE

CIG

KE

G

mx

if;

-

j: r

rzeczowniki w liczbie mnogiej zakoczone na -s, wymagajg jedynie dopisania znaku apostrofu:

boys + mum teachers + room

boys' mum teachers' room

mama chopcw pokj nauczycielski

przy nazwiskach zakoczonych na -s obie formy sq poprfliwne:

, , , , i i f Mrs. Jones' husband "I . . .Mrs. Jones + husband I . . , , . , , I mqz pani Jones

[ Mrs. Jones s husband 1

The butcher's

Niektre rzeczowniki w formie dzierawczej nnogq funkcjonowa bez (drugiego rzeczownika. Sq to:

sklepy biura i gabinety osoby

zamiast the butcher's shop the doctor's surgery 1 went, to my mother's house.the florist's shop the travel agent's office W e met at Peter's home.the greengrocer's shop the vet's surgery 1 found Her at her parents' flat.

mamy the butcher's the doctor's 1 went to my mother's.sklep misny gabinet lekarski Poszam do mamy.the florist's the travel agent's W e met at Peter's.kwiaciarnia biuro podry Spotkalimy si u Petera.the greengrocer's the vet's 1 found her at her parents'.warzywniak gabinet weterynaryjny Bya u rodzicw.

(j! Rzeczowniki zoone j

W przypadku rzeczownikw zoonych, foiyi dzierawczq uzyskujemy przez dodanie -'s lub samego apostrofu do ostatniego cztonu wyraenia:

my father-in-law's car the Prince of Wales's palace Matt Williams' son

samochd mojego tecia paac ksicia W alii syn Malta Williamsa

@ The centre o f the city czy fhe city centre?

Form dzierawczq rzeczownikw nieoywionych mona take wyrazi za pomocq rzeczownika uytego w znaczeniu przymiotnikowym, ktry opisuje inny rzeczownik wystpujqcy po nim.

Spjrzmy: -

szczyt gry/grski szczyt centrum miasta

the mountain top = the top of the mountain the city centre = the centre of the city

W icej na ten temat w rozdziale 9.

26

C l wiczenia

wiczenie 5

Utwrz form dzierawcz rzeczownikw wg podanego przykadu.

Przykad: the front/the class

the mobile/Robert ..................

1. the name/my best friend ...... 0 .]?.. fe;!. .wt..... W.'.V.'A.\.2 . the bottom/the page ...... .......................................................... ...............................3 . newspaper/today's ...... . ....kt.V ..1^.w & ? A 'A .fe - .............................................4 . the w ife/the man I saw you with yesterday ..........................................

5 . the special offer/this week *..6 . the room/the children ..... ...............................................................................................................................7 . the results/the exam ..^ 7 ^ X d ..^ .^ .^ V .L . ! .. . .

I& !

Rzeczowniki proste i zoone

Spjrzmy na ponisze sowa:

book - ksika girl - dziewczynka

painting - grammar -

obrazgramatyka

Sq to rzeczowniki proste, ktre nie powstay ze zoenia innych wyrazw. W jzyku angielskim istnieje take liczna grupa rzeczownikw zoonych, ktre sq kombinacj dwch lub czasem kilku sw. Ponisza tabelka przedstawia rne typy rzeczownikw zoonych z przykadami.

rzeczownik rzeczownik forma -ing przyimek/przyswek' ^przyswek przymiotnik

+ + + Y * +rzeczownik forma -ing rzeczownik rzeczownik/czasownik czasownik rzeczownik

rainfall mushroom living room off-licence intake blackboardopady deszczu picking pokj dzienny, sklep monopolowy nabot tablica

grzybobranie salon .

farmhouse scuba diving driving licence take-off offspring dirty workwiejski dom nurkowanie z prawo jazdy start [samolotu/ potomek, brudna robota

akwalungiem dziecko

picture book water-skiing swimming the Underground underwear hot lineksieczka narciarstwo pool metro bielizna gorca linia

z obrazkami wodne basen .u >

\,

@ Razem, osobno czy z qcznikieiirti?

Mimo powszechnoci rzeczownikw zoonych, nie ma ujednoliconych regu ich zapisu - cznego, czy te rozdzielnego. Prawidow pisownie najlepiej jest po prostu zapamita opierajc si na dobrym, nowym sowniku. Zupenie naturalny jest fakt, e to samo sowo mona znale zapisane na dwa sposoby, w zalenoci od rda:

farmhouse lub farm house wiejski domliving room lub living-room pokj dzienny/stoowy

wiczenia

wiczenie 9

W yrazy z pierwszej ramki pocz z wyrazami z drugiej i utwrz rzeczowniki zoone, a nastpnie wpisz je w odpowiednie miejsca w zdaniach. Dla uatwienia, w nawiasach podano znaczenie brakujcych zoe.

after away by down off out out over over under

| pour dose get noon pass play sider skirts laker work

1. The thieves made a quick... ................................................................ (ucieczka)

thief (thieves) - zodziej

28

2. Aunt Helen lives alone in a tiny collage on the ................................ of Portsmouth, (przedmiecia)3 . Her boyfriend died of heroin .......................................... (przedawkowanie)4. There was a ............................... this morning. I got soaked through because I forgot my

umbrella, (ulewa)5 . I was very much an ............................. as a child - I never participated in games with other

children, (wyrzutek)6 . Your condition is a result of stress and .................................... You should definitely take a

rest, (przepracowanie)7 . An ................................... is a person who arranges funerals, (przedsibiorca pogrzebowy)8 . Let's go to the cinema this ................................... , shall we? (popoudnie)9. The teams have the same number of points - there's going to be a ................................ next

month, (bara)10. The local authorities are planning to build a ........................ around the town, (obwodnica)

wiczenie 10

Wyrazy z pierwszej ramki pocz z wyrazami z drugiej i utwrz rzeczowniki zoone, a nastpnie wstaw je w odpowiednie miejsca w zdaniach. Tym razem bez podpowiedzi.

air desk dress fruit machine mountain lessons rink room stick

climbing conditioning dining making picking skating swimming walking washing writing

wonderful hobby!1. We went to the Dolomites to go ....................................................2. I've just made my first skirt and I find ..........................................3. The old man was so weak that he had to lean on his .....................................................................4. I went .......................................................... in France last summer and earned quite a lot of money.5. If that pool freezes, it'll be like a ....................................................................6 . She was sitting at her ......................................'........................... colouring some pictures.7. I've loaded the ................................................................ for you. I put my old trousers in, as well.8 . She has .................................................................. twice a weels? at the local pool.9. When I came home my family were having dinner in the ..................................................................

10. The building had no .................................................................. so the heat in the summer wasalmost unbearable.

r

to arrange - organizowa cottage - chatka to freeze (froze, frozen) - zamarza to get (got, got tub (AmE) gotten) soaked - przesikn to lean (-ed lub leant, -ed tub leantj on sth - opiera si na czym to load - zaadowa to participate - bra udzia pool - basen unbearable - nie do wytrzymania

29

fi

JjSJji/jJJjSJ J, J jJ jJ J L J jJ

Rzeczowniki mona ulworzy z rnych czci mowy przez dodanie odpowiedniej kocwki lub niewielkq zmian pisowni - patrz punkt Poniej przedstawiamy najczciej spotykane sposoby tworzenia rzeczownikw. Przypadki, gdzie oprcz dodania kocwki wymagana jest zmiana pisowni, oznaczylimy symbolem *.

(2 ) Rzeczowniki tw orzone z czasownikw

czasownik + -eroznacza ludzi lub urzdzenia wykonujcych jak czynno; nazwy zawodw, hobbystw, sportowcw, a take ich cech

teach - teacher uczyplay - player gralead - leader prowadzi -

Jeli czasownik zakoczony jest na -e, dodajemy samo -r:

ta grupa rzeczownikw obejmuje charakteru:

nauczyciel/ gracz; odtwarzacz prowadzcy, lider

manage - manager lose - loser compose - composer

kierowa - kierownikprzegrywa - komponowa

przegranykompozytor

createcreditdetect

cookcook

Istnieje grupa czasownikw, d^ktrych dodajemy kocwk -or:

- creator* tworzy - twrca, kreator- creditor ,! krecjytowa - osoba udzielajca kredytu- detector ' ' wykrywa - wykrywacz

Sowo cooker" utworzone od czasownika cook" nie oznacza nazwy zawodu.

cookercook

e czasownik + -ingoznacza wykonywan czynno:

cook - cookingplay - playingclimb - climbing

W icej na ten temat w rozdziale 36.

e czasownik + -ance/-ence/-ancy/-encyoznacza czynno, stan lub cech:

gotowagotowa

gotowagrawspina si

kuchenka, piecyk kucharz

gotowanie granie, grawspinanie, wspinaczka

continueappearresist

continuance*appearanceresistance

s czasownik + -ionoznacza czynno, proces:

digestreact

digestionreaction

kontynuowa wyglda opiera si

trawireagowa

kontynuacjawygldopr

trawieniereakcja

30

inspect - inspection przeprowadza - inspekcja inspekcj

, czasownik + -mentczynno, proces, efekt:

develop - development disappoint - disappointment

ro z w ija si - rozwo/ rozczarowa - rozczarowanie

i j Rzeczowniki tworzone z innych rzeczownikw

s rzeczownik (+ -h o c d J )oznacza g rup luazi lub cech, charakter czego:

lS,**Groth^r** - brotherhood bratman - manhood mczyzna

r - motherhood matka -%

e rzeczownik ,4 -shipoznacza stan, pozycj spoeczn lub urzd:

friendpartnerlord

friendshippartnershiplordship

rzeczownik +(3om 1oznacza stan, status, zakres jnp. wadzy):

star - stardom king - kingdom

przyjacielpartnerlord

gwiazdakrl

braterstwomSKoscmacierzystwo

przyaznpartnerstwolordostwo

gwiazdorstwokrlestwo

o rzeczownik 4- -ist /oznacza osob, ktra wykonujejszynno lub specjalizuje si w danej dziedzinie:

motorpiano

motoristpianist*

pilnikpianino

kierowca, zmotoryzowany pianista

Rzeczowniki pow stae z przym iotnikw| \ | V * 1'o przymiotnik + -ness

rzeczownik abstrakcyjny oznaczajcy sta fflub cech:

happy - happiness*ugly - ugliness*good - goodness

e przymiotnik + -istoznacza wyznawc jakich pogldw:

ideal - idealistsocial - socialist

8 przymiotnik + -ismoznacza nazw teorii, idei lub pogldu:

ideal - idealismsocial - socialism

szczliwybrzydkidobry

idealny

szczciebrzydotadobro

idealistasocjalny, spoeczny - socjalista

idealny - idealizmsocjalny, spoeczny - socjalizm

31

o przymiotnik +(^dom oznacza s gn>

wise - ( wisdom*.free - , freedom

mdrywolny

mdro wolno ^

H Zasady pisowni

@ Rzeczowniki tworzone z czasownikw

jeli czasownik jednosylabowy zakoczony jest na pojedynczq spgosk poprzedzon pojedyncz samogosk, kocowa spgoska czasownika ulega podwojeniu:

pywa napada garbowa

swim - rob

I fan1'

swimmer - swimming robber - robbing tanner - tanning

pyw ak - pywanie zodziej, napastnik - napad garbarz - garbowanie

podobna sytuacja ma miejsce, jeli czasownik dy/u- i wicej sylabowy jest^zakoczony na spgosk poprzedzon krtk (pojedyncz) samogosk; jeli akcent pada na ostatni sylab, wwczas kocowa spgoska ulega podwojeniu:

admit [ad'm it] - admittance wpuci - wejcie

IDI2323I Gdy kocowe -y poprzedzone iest samogosk, podwojenie nie nastpuje.play - player gra - gracz

kocowe -e w czasowniku zanika przed kocwkami -afion, -ion, -ance/-ence, -ing:

restore - restoration ,Y odnawia - odnowainsure - insurance dive - diving coincide - coincidence

\ ubezpiecza - ubezpieczenie'S nurkowa - nurkowanie

zdarzy si w - zbieg okolicznocitym samym czasie

niekiedy zachodz inne, nieregularne zmiany, np t ss lub be -> pt:

admit - admission przyzna - przyznanie

describe - description opisywa - opis

U l wiczenia

wiczenie 11

Uzupenij zdania rzeczownikami utworzonymi z wyrazw w nawiasach.

1. She didn't like my .......................................... that we should take a train instead, (suggest)2 . My uncle has an impressive .......................................... o f old clocks, (collect)3 . Derek spent his ........................................ in northern Italy, (child)4. I haven't had any serious ................................................. in the last three years, (relation)5. Domestic .................................. against women is a serious problem, (violent)6 . Last week's bomb explosion was one of the worst acts of .................................. that this country

has ever experienced, (terror) 17. The issue of our country's independence is of great ....................................... to all of us. (important)8 . My nephew works as a ........................................ for the United Nations, (translate)9. Sometimes young people take to crime out of sheer ........................................ (bore)

10. She's a writer and poet and she has a very vivid ............................................ (imagine)11. I'd like to thank you for your ....................................... (kind)12. She's never managed to overcome her drug ......................................... (addict)13. I was born in India but after 20 years of living in England I was granted British

....................................... (citizen)14. The new team captain is ................................... Mark McLeen. (defend)15. My sister is trying to improve her physical ................................. - she cycles to work and

plays tennis at weekends, (fit)16. Only five of her nine children survived to ............................................ (adult)17. The people of this region are famous for their ........................................... (friendly)18. Van Gogh is my favourite ....................................... (art)19. I watched her graceful ........................................ as she was making coffee for all of us. (move)20. I prefer comedies to ................................. films (act)

Rzeczowniki tworzone z przymiotnikw

przed kocwk^nce/^mce^wikszo przymiotnikw zakoczonych na spgosk + -t, gubi

kocowe -t:

different - differencetolerani - tolerancereluctant - reluctance

rnytolerancyjnyniechtny

rnicatolerancjaniech

' jeeli wyraz zakoczony jest na -y, przed ktrym wystpuje spgoska, przechodzi ono w

happy - happiness curly - curliness

szczliwykrcony

szczciekrcenie

32

act - akt domestic - domowy, w domu to experience - dowiadczy graceful - peen wdziku to grant - przyzna impressive - imponujcy instead - zamiast to overcome (overcame, overcome) - przezwyciy physical - fizyczny serious - powany sheer - czysty to survive - doy, przey vivid - barwny

33

j & z i J z j y j j j j J i J j J J i i j j J s j j p / j y j j j j ^ j j j j j s s j y j

Zostawiem Usiqk na stole kuchennym. Musz kupi troch rzeczy na zim. Przeczytaem to w magazynie mody.

Spjrzmy na ponisze zdania:

I left the book on the kitchen table.I've got to buy some winter clothes.I read it in a fashion magazine.

W jzyku angielskim rzeczownik czsto peni funkcj przymiotnika, okrelajc inny rzeczownik, stojcy za nim. Tumaczc zoenia tego typu, pierwszy rzeczownik wyraamy w jzyku polskim przewanie przymiotnikiem lub rzeczownikiem w dopeniaczu.

st kuchenny odzie zimowa magazyn mody

kitchen table winter clothes fashion magazine

VV\

A oto, co najczciej okrela rzeczownik uyty przymiotnikowo:

materia:

paper towel steel door cotton dress rubber gloves

papierowy rcznik stalowe drzw i baweniana sukienka gumowe rkawiczki

3 Rzeczownikw wool i wood nie mona uy przymiotnikowo; zamiast tego naley uy przymiotnikw woollen/wooly i wooaen:

woollen/wooly sweater wooden wardrobe

weniany sweter drewniana szafa

winter holiday Sunday paper Christmas party May flower

miejsce:

town streets dining room chair garden furniture country lane

przeznaczenie lub zastosowanie:

tin opener skating rink golf club baby carriage

ferie zimowegazeta na niedziel/niedzielna gazetaprzyjcie witecznekwiat kwitncy w m aju/m ajowy kwiat

ulice miasta/miejskie ulice krzeso z jadalni meble ogrodowe wiejska drka

otwieracz do puszeklodowiskokij golfowywzek dziecicy (AmE)

tre, opisujc o czym dana rzecz jest lub czego dotyczy:

grammar book podrcznik gramatyki

34

history lesson adventure film sports page

a przynaleno:

shop window table leg church roof book cover

0 si napdow, paliwo itp.:

gas stove petrol engine

a funkcj, zawd, umiejtno itp.:

card player rock singer language learner factory worker

lekcja historii film przygodowystrona powicona wydarzeniom sportowym

okno sklepowe noga stou dach kocioa okadka ksiki

piecyk gazowy silnik benzynowy

gracz w karty wokalista rockowy uczcy si jzyka obcego robotnik fabryczny

(J W ten sposb nie mona jednak uy rzeczownikw oznaczajcych ilo:

brcod-sliee a slice of breadnews^ pieee a piece of news

Wiele par rzeczownikw, z ktrych jeden okrela drugi weszo na dobre do potocznego sownictwa,czsto przyjmujc pisowni czn:

hairdryer dishwasher sunglasses traffic lights

suszarka do wosw zmywarka do naczy okulary przeciwsoneczne wiata uliczne

f) wiczenia

wiczenie 12 L--

Zamie podane wyraenia opisowe na rzeczownik opisany drugim rzeczownikiem.

Przykad: a table used in the kitchen ,

9 . a school which teaches languages 10. tax deducted from your income

wiczenie 13

Uzupenij podane zdania sowami z ramki. (

eeliliouse i jnnk ' plrol ce contact burglar cigarette pocket tin p l a r m , jgre1. Excuse me, wnere s the nearest ...i? ..!.B '.? ....... station?2. How much .::.\.......b..V...' .. money do you get?3 . I added some ....!.h ..\.............. cubes to the lemonade.4 . I was woken early this morn5. I have a socket of a6 . I'm late because my

nng with a ...W.V?.lL.-.V.\(./;''!.f alarm. (..'...'.'.'-lighter in my car. VC.Y.1.. clock didn't go off! , n ,

7. Burning coal, wood, gas and oil adds to the

m(|y| Something, anything.......

Some i any wystpujq take w zoeniach, przy czym some wystpuje w zdaniach twierdzcychniektrych pytaniach opisanych w punkcie I, a any w pytaniach i przeczeniach,

z some i any.

some

somebody/someone

Someone wants to speak to you, Mr. Martin. Kto chce z Panem rozmawia, Panie Martin.

i ----------------------------------------------------------any

anybody/anyone

Is there anybody here?Czy kto tu jest?He hasn't told anyone.Nie powiedzia n ikolu.

somethingK -anything

There's something wrong with my computer. Cos' jest nie tak z moim komputerem.

Anything else, sir? v Co jeszcze, prosz pana?1 couldn't find anything interesting in that book. Nie znalazem nic ciekawego^w tej ksice.

somewhere

He lives somewhere in Kent.Mieszka gdzie w hrabstwie Kent.

. ____________ L

anywhere

Did you go anywhere this summer? Wyjechae gdzie tego lata?1 can't find it anywhere.Nie mog tego nigdzie znale.

wiczenia > more boring - (the) most boring j

This book is boring. That book is even more boring. But the most boring bookI've ever read is that one.

Ta ksika jest nudna. Ta jest jeszcze nudniejsza. Ale najnudniejsz ksik jest lamia.

J famous more famous (the) most famoits j

My grandfather was a famous dressmaker. My father was more famoii? than my grandfather.i'm going to be the most famous dressmaker in our whole family.

M j dziadek byI synnym krawcem. M j ojciec byl synniejszy od d z ia d k b '^Ja bd najsynniejszym krawcem w rodzinie.

u m s A i W ten sam sposb stopniujemy wspomniane wczeniej przymiotniki jednosylabowe

zakoczone na -ed:

pleased - mor.pleased (the) most pleaseda - more^pieasep im

.H ' d@ Gentler czy more gentle?

Niektre przymiotniki mog by stopniowany na oba sposoby, zarwno poprzez dodanie kocowek -er i -est jak i more i the most. Do tej grupy, ,nale:

common - powszechny gentle1- agodny narrow - wskipolite - uprzejmy cruel - okrutny handsome - przystojnypleasant - miy simple - prosty stupid - gupi

You should be a little bit politer.You should be a little bit more polite.

It's one of the commonest mistakes made by learners of English.

It's one of the most common mistakes made by learners of English.

Powiniene by milszy.

To jeden z najczstszych bdw robionych przez uczcych si jzyka angielskiego.

121 Stopniowanie nieregularne

Niestety, nie wszystkie przymiotniki mona tak atwo stopniowa. Kilka podstawowych przymiotnikw stopniujemy w sposb nieregularny, a ich formy stopnia wyszego oraz najwyszego naley

zapamita:

przymiotnik stopie wyszy stopie najwyszy tumaczenie

good better (the) best dobry/lepszy/ajlepszy

bad worse (the) worst zy/gorszy/najgorszy

far further/farther (the) furthest/farthest daleki/dalszy/najdalszy

48

Ona jest lepsza ode mnie z matematyki.Mam dzi gorszy bl gowy

ni wczoraj.To byo najgorsze dowiadczenie w moim yciu! Masz jakie kolejne (dalsze) wiadomoci? W idzisz to najdalsze drzewo?To najlepszy film, jaki kiedykolwiek widziaem.

She's better at maths than me.My headache is worse today

than it was yesterday, it was the worst experience in my life!Have you got any further news?Can you see the farthest tree? it's the best film I've ever seen.

@ Older czy elder?

Zwykle przymiotnik old stopniowany jest nastpujco - older/oldest. Istniej jednak formy alternatywne, ktre uywamy mwic o czonkach rodziny - elder/eldest:

Tom is older than me. Mary's my elder sister.

Formy elder/eldest mog by uyte tylko przed rzeczownikiem, nie mog natomiast wystpi w porwnaniach. Powinnimy wtedy uy formy older:

He's my oldest son. He's my eldest son.He's older than me.

@ Farther czy further?

Zarwno farther, jak i further mog by uyte w zdaniach, w ktrych mowa jest o odlegoci:

It's so dark that I can't see further/farther Jest tak ciemno, e nie widz dalej, than a metre. jak na metr.

The place is further/farther away than I expected.

Tam jest dalej ni si spodziewaam.

W znaczeniu przenonym uywane jest jedynie further oznacza wtedy dalszy", dodatkowy":

Are there any further questions? S jeszcze jakie (dalsze) pytania?

I paid 250 for the equipment and further 30 for installation.

Zapaciem 25 0 funtw za sprzt i dalsze 30 funtw za monta.

@ Pisownia

Oto zasady, o ktrych naley pamita przy dodawaniu kocwek -er i -est:

o przymiotniki zakoczone na -e lub -y:

; -e -> -r/-st largesafe

-> largersafer

->-

largestsafest

-y -> -ier/-iest dirly - dirtier - dirtiesthappy. - happier - happiest

przymiotniki zakoczone na spgosk poprzedzon krtk samogosk (najczciej zapisywan za pomoc jednej litery) - kocowa spgoska ulega podwojeniu w pisowni:

wetbig

wetterbigger

-> wettest-biggest

@ wiczenia

wiczenie 17

P M r w l M U , , * * g n w . < f * * " ! ' p Wy 2S9i na jwyszego.I i i r r j ______ _________ ____

lucky modern

przymiotniki z -(e)r/-(e)sprzymiotniki z more/mos

\

Vwiczenie 18

Utwrz stopie w yszy i na jw yszy o d przym iotn ikw z poprzednie g o cwtczema.

stopie wyszy stopie na|wyzs'y

annoyed_bravebusy__heavyimportant_

jucky_modernplejased_saduseful

wiczenie 19Uzupenij zdania przymiotnikami z ramki, fworzgc ich form w stopniu wyszym lub najwyszym.

bad big comfortable common expensive far good helpful -----^ ------)

3 ner here with my ....... ) (han |he Maxwe||( to be precise,

T * * 5T h- - s a w i z i * - u b.

areJ U" e ..................................... T hey 're a bit too hard. The staff are ............................................. '7'than in any other restaurant in our town. The waiters arci polite and always willing to give advice.

They also serve excellent wines from all around the world and is :choice than most of the other restaurants. The ............................. ,

that it's the .................................................. 0 ) restaurant m OW t0Wn! !

dish - danie lamb chops - kotlety jagnice meal - posiek staff - personel willing - chtny

Przymiotniki mona utworzy z innych czci mowy przez dodanie odpowiedniej kocwki lub niewielkg zmian pisowni. Poniszej przedstawiamy najczciej spotykane sposoby tworzenia przymiotnikw. Przypadki, gdzie oprcz dodania kocwki, wymagana jest zmiana w pisowni oznaczylimy symbolem *:

(jjj Przymiotniki odsowne pow stae z czasownikw

o czasownik + -able/-ible - tak utworzony przymiotnik oznacza, e co jest moliwe lub atwe do zrobienia:

admire - admirable* podziw ia - godny podziwuplay - playable gra - a tw y/m oliw y do zagraniamove - movable* rusza - przenony

e czasownik + -ive - tak utworzony przymiotnik oznacza cech:

create - creative* tworzy - twrczy, kreatywnyact - active dziaa - aktywnyexplode - explosive* wybucha - wybuchowy

o czasownik + -ed - tak utworzony przymiotnik wyraa efekt:

surprise - surprised* dziw i - zdziwionymove - moved* rusza - poruszonylimit - limited ogranicza - ograniczony, lim itowany

0 czasownik + -ing - tak utworzony przymiotnik oznacza powodujgcy efekt":

move - moving* rusza - poruszajcyamuse - amusing* bawi - zabawnysurprise - surprising* zaskakiwa - zaskakujcy

01 Przymiotniki pow stae z rzeczow nikw

o rzeczownik + -ous - tak utworzony przymiotnik oznacza posiadajqcy danq cech": (

danger - dangerous niebezpieczestwo - niebezpiecznyfame - famous* sawa - sawnyambition - ambitious* ambicja - ambitny

o rzeczownik + -y - tak utworzony przymiotnik oznacza stan:

anger - angry* zo - z yhunger - hungry* gd - godnynoise - noisy* haas - haaliwy

rzeczownik + -ful - tak utworzony przymiotnik oznacza peen czego":

beauty - beautiful* pikno - piknyfaith - faithful wiara - wiernyskill - skillful umiejtno - umiejtny

l

o rzeczownik + -ing - tak utworzony przymiotnik znaczy powodujcy efekt .

interest - interesing zainteresowanie - interesujcywill - willing wola, ch - chtny

o rzeczownik + -less - tak utworzony przymiotnik oznacza bz czego":

home - homeless dom - bezdomnychild - childless dziecko - bezdzietnyhope - hopeless nadzieja - beznadziejny

e rzeczownik + -al - tak utworzony przymiotnik oznacza odnoszcy si do czego :

nation - national nard - narodowynatur - natural* natura - naturalnyculture - cultural* kultura - kulturalny

%e rzeczownik + -on - tak utworzony przymiotnik oznacza przynalecy do. czego/gdzie :

America - American* Ameryka - amerykaskiRussia - Russian* Rosja - rosyjskiChrist - Christian* Chrystus - chrzecijaski

przymiotniki zakoczone na -i:

nazwa kraju przymiotnikrzeczownik./ mieszkaniec

Iraq 1 IraqiIsrael Israeli

Pakistan Pakistani-

The most famous Iraqi river is the Euphrates River.

Most Iraqis are Muslim.

przymiotniki nieregularne:

Najsynniejsz rzek w Iraku/irack jest Eufrat.

Wikszo Irakijczykw to Muzumanie.i

Vnazwa kraju przymiotnik ^mieszkaniec

rzeczownik/mieszkaniec \

France French Frenchman/-womanGreece Greek Greek-Holland Dutch Dutchman/-woman

Switzerland Swiss SwissWales Welsh Welshman/woman

@ wiczenia

wiczenie 20 I

Uzupenij zdania przymiotnikami utworzonymhjz podanych wyrazw przez dodanie kocwki -ful, -al, ous, -bie, -able, -We, -y lub -less. \

Przykad: The ...tffltffi& G l.... anthems of the teams were played at the beginningof the match, (nation)

1. When his adoptive parents died, Douglas decided to search for his .............................. motherand father, (biology)

2. Her collection of clocks is purely ............................, none of them actually work., (decorate)3. Matthew is so .................................. - he left the door unlocked againl (care)4. Bobby is a very ............................ boy. (like)5. The ladies were and wanted something to drink, (thirst)6 . None of the policemen were enough to bar the gangster's way. (courage)7. Mr. Richard W alter is the most ....................................... man in our company, (power)

wiczenie 21

Uzupenij zdania parami przymiotnikw.

Przykfad:

amusing/amusedI told mum about our plan and she wasn't He's such an ..... ........................... man.

1. interesting/interested- Are you ................................. in zoology?- No, not really. I just find this programme very

a m u ie d

54

2. shocking/shockedHave you heard the .................................. news about John and Sue?I Was ................................ when I heard the news.

3. surprising/surprisedIt Was ................................. to see her dressed like that!| was ................................. when I saw you talking to my mum.

4. annoying/annoyedMy father was ...................; when I came home so late.That banging noise is very ................................. I

5. worrying/worried| was ................................. - I thought I had lost youlThe number of burglaries in our town is really ....................................

6. boring/boredThe lesson was really ....................................I was so that I kept on yawning.

wiczenie 22

Od podanych nazw pastw utwrz przymiotniki oraz nazwy mieszkacw.

nazwa kraju przymiotnik mieszkaniec

1 Brazil2 Canada3 France4 Iraq5 Holland6 Greece7 Portugal8 Finland9 Ireland

10 Wales11 Scotland12 Great Britain

banging noise - haas, walenie burglary - wamanie dressed - ubrany to yawn A-ziewa

55

iotn

iD J lJ z p / J j J J J J ' j h l J h ' J ' j ' J 1 w i l j d j y o ' J j h ' J j J J j j j j - J l

It's a beautiful day. It's so warm. It's such a warm day.

I

Such i soPikny dzisiaj dzie. Jest tak ciepfo. Dzisiaj jest taki ciepy dzie.

e Such i so to okrelenia, ktre zw i ksza j sil" przymiotnika.

Porwnajmy:liczny. ,Jaki liczny! ^Ona jest miq dziewczyn.Ona jest tak mi dziewczyn.

It's lovely.It's so lovely.She's a nice girl. She's such a nice girl.

Such

1. Such odpowiada polskiemu taki/taka/takie...

She's such a nice girl. ' Orta / ' ^ ^ dz iew czyny

27 Such'stoi zawsze przed rzeczownikiem, ktry moe by poprzedzony przymiotnikiem

Mike is such a handsome boy. Bob is such a coward.

'A,Mike to taki przystojny chopak. Bob to taki tchrz.

3. Niedopuszczalne jest uycie such z samym przymiotnikiem:

She's such pretty. ale x She's such a pretty girl.

So

1. So odpowiada polskiemu tak:

It's so warm. Jest tak ciepo.

So podkrela cech opisywanq przymiotnikiem:

Mike is so handsome. Cathy is so beautiful.

Mike jest taki przystojny. Cathy jest taka pikna.

3. Niedopuszczalne jest uycie so przed rzeczownikiem lub wyraeniem rzeczownikowym

bez odpowiedniej zmiany szyku wyrazw:

She's so naive a girl.ale

Bardzo czsto such i so wystpuj w wyraeniach typu:

so... that...,

Spjrzmy:

The weather was so beautiful that we decided to go for a waik.

It was such beautiful weather that we decided to go for a walk.

The film was so good thatI went to see it again.

56

such... that...

Pogoda bya tak pikna, e postanowilimy i na spacer.

Bya taka pikna pogoda, e postanowilimy i na spacer.

Film by tak dobry, e poszedem go obejrze jeszcze raz.

It was such a good film thatI went to see it again.

To by taki dobry film, e poszedem go obejrze jeszcze raz.

Such i so wystpuj take w nastpujcych wyraeniach:

so long/such a long time:

I haven't seen him for so long thatI've almost forgotten what he looks like.

I haven't seen him for such a long time that I've almost forgotten what he looks like.

so many/so much/such a lot (of):

I have never seen so many people in one place.

I have never seen so much money before. I have never seen such a lot of

people/money before.

so far (away)/such a long way:

She lives so far (away) from schoolthat she has to take a train.

She lives such a long way from schoolthat she has to take a train.

N ie widziaem go od tak dawna, e ju prawie zapomniaem, jak wyglda.

Nie widziaem go od tak dugiego czasu, e ju prawie zapomniaem,

jak wyglda.

N igdy nie widziaem tylu ludzi w jednym miejscu.

N igdy wczeniej nie widziaem tylu pienidzy. N igdy wczeniej nie widziaem tylu

ludzi/tylu pienidzy.

Ona mieszka tak daleko od szkoy, e musi dojeda pocigiem.

Ona mieszka tak daleko od szkoy, e musi dojeda pocigiem.

01 How i w hat

How i what sfu do tworzenia wyrae

How lovelyl What a lovely dress!How cold it is!What a cold day it isl

Porwnajmy:

It's cold.How cold it islYou've got a wonderful house.What a wonderful house you've gotl

zda wykrzyknikowych.

Jak cudownie!Jaka liczna sukienkaI Ale zimno!Ale zimny dziel

Zimno.Ale zimno!Masz wspaniay dom.Ale masz wspaniay dom!

How

1. Tumaczymy polskim ale lub jak:

How cold it isl Ale zimno!How lovelyl Jak piknie!

2. How stoi zwykle przed przymiotnikiem:

How nice of you! Jak mio z twojej strony!How wonderful 1 Jak cudownie!

57

How

How moe take poprzedza przyswek lub cae, zdanie:

How well she playsl Jak ona piknie gra!How beautifully she singsl Jak ond piknie piewa!How you're grownl Ale wyroslel/Jak ly wyrosel

SGSSBl Zwr uwag na szyk zdania:

How nice she is! nie

3. Niedopuszczalne jest uycie how przed rzeczownikiem lub wyraeniem rzeczownikowym:

What a lovely sljrt!

W hat

1. Tumaczymy polskim co za lub ale: fe.

What a cold day it is! Co za zimny dzie!What a lovely dress! Ale pikna sukienka!

2. What stoi zawsze przed rzeczownikiem. Rzeczownik ten moe by poprzedzony przymiotnikiem:

What a beautiful flowerl , Co za /A le pikny kwiat!What an idiot! T> , . Co za dure!

3. Niedopuszczalne jest uycie what z samym przymiotnikiem:'t

ale h ' W hat a terrible experience!/How terrible!

fg? wiczenia

wiczenie 23

Zdania z such zamie na zdania z so wg przykadu.

Przykad: She's such a pretty girl. This girl .....

1. She made such delicious food that we all ate too much.The food she made was ..........................................................................................................................

2. I've got such a bad headache that I can't think properly. 'M y headache is .........................................................................................................................................

3. They live in such a big house that they don't even know how many bedrooms they've got. Their house is ............................................................................................................................................

4. He asked us such stupid questions that we didn't know what to answer.The questions he asked were ................................................................................................................

5. It was such a good book that I couldn't stop reading.The book was ...........................................................................................................................................

wiczenie 24

Wpisz odpowiednio such lub so.

1. No one invites him to parties because he's ........................... a bore.

bore - nudziarz to invite - zaprosi

58

i: 2. The water was .............................. dirty that nobody dared to swim in it. j3, His error was .............................. serious that he failed the exam. |

! 4 . It was .............................. a beautiful day!i; 5. They're .............................. young and they're getting marriedl: 6 . I've seen .............................. many films this month that I don't feel like watching anything else. 7. It was .............................. a long way that walking was out of question.

8. They spent ............................. much money on their holiday that they had to sell their car.9, | haven't visited Uncle Louis for ......................... a long time that he won't probably recognize me.

10. There were .......................... a lot of children in the park that we decided to go back home.

wiczenie 25

Uzupenij zdan ia w yrazam i how lub what.

l ............................ a wonderful holiday we had!;....2........................... a pity! I thought you'd come to our parly.:... 3........................... strange it was to see my own mother dancing like that.

4. Uncle Toby! .......................... a surprise! _ 5............................ nice of you to help me. j

to dare - mie odwag to fail - tu: nie zda pity - szkoda probably - prawdopodobnie to recognise - fozpozna surprise - niespodzianka

59

@ Przymiotniki zoone

Oprcz przymiotnikw prostych, w jzyku angielskim istniej (przymiotniki zoone, tworzone najczciej wedug nastpujcych schematw:

przymiotnik + rzeczownik + ed. przymiotnik + forma -ing:

dark-haired ciemnowosy big-hearted o wielkim sercu

good-looking przystojny easy-going spokojny, opanowany

przymiotnik + past participle rzeczownik + pasf participle

low-paid kiepsko patny newborn nowo narodzony

\home-made \ wasnej roboty suntanned \ opalony

przyswek/przyim ek + past participle przyswek/przyim ek ^rzeczow nik

outdated przestarzay overcast zachmurzony

outdoor na powietrzu oversize za duy

O Kolejno przym iotnikw w zdaniu

Kiedy przed rzeczownikiem stoj dwa, tr-y lub cztery przymiotniki, istotne staje si ustalenie kolejnoci, w jakiej si one pojawi. ..j

Zasada 1 - najpierw przymiotnik oznaczajcy opini, potem przymiotnik oznaczajcy fakt:

opinia y fakt rzeczownik

a nice !' velvet dress

a wonderful skiing holiday

a delicious Chinese meal

stupid young men

Zasada 2 - jeli przed rzeczownikiem stoi kilka przymiotnikw oznaczajcych fakt, ich kolejno jest nastpujca:

wielko wiek ksztat kolor pochodzenie

materia przeznaczenie/

charakter*

rzeczownik

a tali young lady

an old Japanese car

a big yellow plastic box

a round wooden table

a red silk evening . dress

a wide country road

* tu przym iotniki czsto zastpowane sq przez rzeczowniki np. a country road, a tennis court.

60

Q Przymiotniki po czasownikach

Przymiotniki to sowa opisujce rzeczowniki i dlatego zwykle w zdaniu pojawiaj si przed rzeczownikami:

You've got a nice car.She lives in an old house.

Masz fajny samochd.Ona mieszka w starym domu.

Sowa, ktre opisuj czasowniki to przyswki. Wystpuj one po czasownikach:

She drives carefully.They speak English quite well.

Ona jedzi ostronie.Oni cakiem dobrze mwi po angielsku.

Wicej o przyswku dowiesz si z rozdziau 16.

Istnieje jednak pewna grupa czasownikw, po ktrych moliwe jest uycie przymiotnika. Taki przymiotnik w dalszym cigu opisuje jednak rzeczownik - tym razem jednak znajdujcy si w pozycji podmiotu (wyraz podkrelony). S to:

s czasowniki postrzegania:

feel czu si I feel exhausted.Czuj si wykoczony.

taste smakowa Mmm. This wine tastes really aood.Mmm. To wino smakuje wymienicie.

sound brzmie You sounded happy when you spoke.Kiedy mwie, sycha byo, e jeste szczliwy.

smell pachnie Somethina smells aood. W hat are you cooking? Cos' adnie pachnie. Co gotujesz?

look wyglda (na) You look tired. Have you had a hard day? Wygldasz na zmczon. M iaa ciki dzie?

0 czasowniki be/get/become/seem:

Jl's cold today.He's getting old.She became fat.She seems very nice.

Q The rich

Niektre przymiotniki, poprzedzone przedimkiem the, wystpuj w funkcji rzeczownika1 oznaczaj grup ludzi:

Dzisiaj jest zimno.On si starzeje.Przytya.Ona wydaje si cakiem mia.

pozycja w spoeczestwie wiek stan zdrowia

the rich bogaci the young modzi the deaf nieslyszqc^

the poor b iid n i the old starzy the blind niewidomi

the unemployed bezrobotni the middle- aged

ludzie w rednim wieku

the disabled niepenosprawni

Only the rich can afford this car. Tylko bogatych sta na ten samochd.The young like to eat out. M odzi lubi je na miecie.

61

This TV programme is for the deaf.

Ten program telewizyjny przeznaczony jest dla niestyszqcych.

@ The sooner the better

Konstrukcja im... tym..." wyraana jest w jzyku angielskim za pomocq the + przymiotnik w stopniu wyszym... the + przymiotnik w stopniu wyszym...".

Spjrzmy:

The sooner the better. Im prdzej, tym lepiej.The more she got, the more Im wicej dostawaa, tym wicej

she wanted. chciaa. tThe longer she stayed there, Im duej tam bya, t)n bardziej

the more she missed her family. tsknia za swoja rodjn.

(fj) M ore and more

Wyraenie more and more + przymiotnik" oraz przymiotnik w stopniu wyszym + and + przymiotnik w stopniu wyszym", to odpowiednik polskiego coraz", coraz bardziej". Wyraenie more and more + rzeczownik" tumaczymy jako .coraz wicej".

I was getting more and more nervouswhen I was waiting for the results.

Your English is getting better and betfqr, . More and more people learn j

foreign languages nowadays.

Czekajc na wyniki robiam si ' coraz bardziej nerwowa.T\yj angielski jest coraz lepszy.W dzisiejszych czasach coraz wicej ludzi

uczy si jzykw obcych.

i i wiczenia

wiczenie 26

Pocz sowa z ramek tak, by utworzyy przymiotniki zoone, ktre nastpnie wpisz w odpowiednie zdania.

Przykad: James is very (przystojny) with his blue eyes and black hair.

good round blue , over over looking looking written weightcold hand healthy: short qualified faced eyed blooded sighted

1. Margaret is a rather plump, ............................................ /o zdrowym wygldziej girl in her twenties.2. This man is a .......................................... [z zimn krwi) murderer. He killed two people and

injured seven more.3. Inez is ............................................ (krtkowzroczna) and has to wear glasses.4. Her son is a handsome .................................... (o okrgej twarzy) boy with green eyes, and her

daughter is a pretty ................................. (niebieskooka) six-year-old.5. The report cannot be .................................. (pisany rcznie). Please type or print it.6 . W ith a good knowledge of four languages and degrees in law and economy, you are

simply ............................................... (ze zbyt wysokimi kwalifikacjami) for that job.7. This boy is certainly ................................. (otyy). He should go on a diet.

to injure - zrani knowledge - tu: znajomo plump - lgi

62

wiczenie 27

@ Podzia przysw kw

Czasownik + przyswek^ Przyswek + przymiotnik, ^rzymio.mk + rzeczownik

She sinas beautifully.Ono piknie piewa.

Our lunch is almost ready. It' a beautiful song.Nasz lunch jest praw ie golowy. To^ikna piosenka.

Przyswki dzielq si na nastpujce kategorie:

Rodzajprzyswka

sposobu

miejsca

czosu

czstotliwoci

Odpowiada na pytanie...

Przykady

jak? w jaki sposb?

carefully - ostronie well - dobrze slowl^,- powoli happily - radonie patiently - cierpliwie- nervopsly pefwowo tastefully - ze smakiem

gdzie? dokgd? skd?

kiedy? jak dugo?

jak czsto?

upstairs - na grze/na gr downstairs - na dole /na d everywhere - wszdzie there - tam nearby obok, blisko inside wewnlrzf w rodku up - do gry

today - dzisiaj now - teraz soon - wkrtce yesterday wczoraj then - wtedy still - cigle yet - jeszcze, ju once - kiedy

never - nigdy always - zawsze often - czsto usually - zwykle sometimes - czasem rarely - rzadko

Tina drives carefully. Tina jedzi ostronie. The girl was dancing

happily on the grass. Dziewczynka taczya

radonie na trawie.

Uycife w zdaniu

He's gone upstairs.Poszed na gr.There were bees everywhere. Pszczoy byy wszdzie.

W e live in the countryside

now.Teraz mieszkamy na wsi. Where were you yesterday? Gdzie bya wczoraj?

I've never been to Australia. N igdy nie byem w Australii W e often play tennis.Czsto gramy w tenisa.

Rodzajprzyswka

Odpowiada na pytanie...

Przykady Uycie w zdaniu

stopnia jak bardzo? w jakim stopniu?

rather - raczej fully - w peni almost - prawie very - bardzo really - naprawd quite - cakiem

The film was rather good. Film by cakiem dobry.It's almost finished.Prawie skoczone.

prawdopodobiestwa

z jakim prawdopodobiestwem

perhaps - moe maybe - by moe certainly - na pewno definitely - definitywnie probably - prawdopodobnie surely - z pewnoci

Perhaps we should come later.

Moe powinnimy przyj pniej.

He's probably right. Prawdopodobnie ma racj.

Przyswki z kocwkq -ly

Wikszo przyswkw sposobu oraz niektre przyswki stopnia i prawdopodobiestwa tworzymy regularnie w prosty sposb - przez dodanie do przymiotnika kocwki -ly:

bad - * badjy quiet - quietly sudden

W niektrych przypadkach zachodz niewielkie zmiany w pisowni:

suddenly

-y -> -ily -ic -> -ically -le ~> -ly -I -> -Ily

happy happilyfanatic fanaticallysensible sensiblybeautiful - beautifully

lazy - lazijyautomatic automatically probable probablycareful carefully

Kocowe -e zostaje zwykle zachowane:

extreme extremely safe

ale

true - trujy

safely

1 M Tworzc przyswek z przymiotnika zakoczonego na -ly, nie dodajemy takiej samej kocwki, lecz tworzymy go w sposb opisowy: