13

Energet yka | Utrzymanie Ruchu 3/2016

Ogra niczenia w poborze i dostarczaniu energiiJak powinien postępować odbiorca energii?

Zeszłoroczne ograniczenia w poborze i dostarczaniu energii odbiły się czkawką wśród dużych przedsiębiorców,

mimo że premier Ewa Kopacz zapowiadała, że nie wpłyną negatywnie na produkcję. Jakie były ich przyczyny, czy

wszystko przebiegło zgodnie z prawem i jak przygotować się przed kolejnymi falami upałów, na które jesteśmy

narażeni każdego lata?

nia poboru jest wielkość mocy umownej

określona w umowie o świadczenie usług

dystrybucji, usług przesyłania lub w umo-

wie kompleksowej. Jeżeli moc umowna

jest wyższa niż 300 kW, to taki podmiot

co do zasady podlega ograniczeniom.

Dodatkowo zgodnie z §6 wspomniane-

go rozporządzenia gospodarstwa domo-

we, szpitale i inne obiekty ratownictwa

medycznego, obiekty wykorzystywane

do obsługi środków masowego przekazu

o zasięgu krajowym, porty lotnicze, obiek-

ty międzynarodowej komunikacji kolejo-

wej, obiekty wojskowe, energetyczne

oraz inne o strategicznym znaczeniu dla

funkcjonowania gospodarki lub państwa,

określone w przepisach odrębnych oraz

obiekty dysponujące środkami technicz-

nymi służącymi zapobieganiu lub ograni-

czaniu emisji, negatywnie oddziałujących

na środowisko – nie podlegają ogranicze-

niom w poborze energii. Należy również

zaznaczyć, że zgodnie z §3 ust. 4 ww.

rozporządzenia ograniczenia nie mogą

powodować zagrożenia bezpieczeństwa

osób ani uszkodzenia lub zniszczenia

obiektów technologicznych.

Podstawa prawna wprowadzania ograniczeńPodstawą prawną do wprowadzania

ograniczeń są przepisy art. 11 i następ-

nych Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r.

Prawo energetyczne. Wskazują one gene-

ralne upoważnienie dla PSE oraz Rady

Ministrów do wprowadzenia ograniczeń

w dostarczaniu i poborze energii elek-

trycznej. W przypadku powstania zagro-

żenia bezpieczeństwa jej dostaw PSE,

po wyczerpaniu wszelkich możliwych

działań mających na celu usunięcie tego

zagrożenia i zapobieżenia jego negatyw-

nym skutkom, może wprowadzić ograni-

czenia w dostarczaniu i poborze energii

elektrycznej na terytorium Polski do czasu

wejścia w życie rozporządzenia Rady Mi-

nistrów wprowadzającego takie ograni-

czenia, lecz nie dłużej niż na 72 godziny.

Taka sytuacja miała miejsce 10 sierpnia

2015 r., kiedy PSE najpierw powiadomi-

ło ministra gospodarki oraz prezesa URE

o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeń-

stwa dostaw energii elektrycznej i jed-

nocześnie wprowadziło ograniczenia

w jej poborze. Następnie PSE zgłosiło

konieczność wprowadzenia ograniczeń

przez Radę Ministrów na podstawie

art. 11 ust. 7 prawa energetycznego. Sto-

sowne rozporządzenie wydane zostało

11 sierpnia 2015 r., weszło w życie od go-

dziny 24.00 tego dnia i obowiązywało

do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24.00.

Informacje o wprowadzaniu ograniczeńZgodnie z ust. 1 i 2 §12 Rozporządzenia

z dnia 23 lipca 2007 r. jednym z kanałów

komunikacji o stanie sieci i ogranicze-

niach, zgodnie z przepisami ustawy, były

komunikaty w Programie Pierwszym Pol-

skiego Radia oraz na stronie internetowej

PSE. Ponadto odbiorcy energii elektrycznej

byli informowani w formie wiadomości e-

-mailowych lub telefonicznie. W większo-

ści przypadków informacja o wprowadzo-

nych ograniczeniach w poborze energii

elektrycznej dotarła do przedsiębiorstw

przed obowiązywaniem ograniczeń lub

Kacper Skalski, radca prawny, szef zespołu prawa energetycznego w Kancelarii Raczyński Skalski & Partners Sp.p.

Magdalena Żurowska, prawnik w Kancelarii Raczyński Skalski & Partners Sp.p.

W sierpniu 2015 roku, po raz

pierwszy po 1989 roku, na tere-

nie Polski wprowadzono ogra-

niczenia w poborze i dostarczaniu energii,

zwane popularnie dwudziestym stopniem

zasilania, spowodowane wysokimi tempe-

raturami powietrza. Stany wód niezbęd-

nych do produkcji energii elektrycznej

osiągały ekstremalnie niskie poziomy

i wystąpiła konieczność odstawienia kil-

ku jednostek wytwórczych. Temperatura

wody w zbiornikach wykorzystywanych

do chłodzenia w procesie wytwarza-

nia energii elektrycznej była tak wysoka,

że niektóre elektrownie (z otwartym obie-

giem chłodzenia) zmuszone były ograni-

czyć moc wytwórczą. To spowodowało

dalsze obniżenie – poniżej bezpiecznego

minimum – dostępnych rezerw zdolności

wytwórczych, a tym samym wystąpiło za-

grożenie bezpieczeństwa dostaw energii

elektrycznej. Dodatkowo w okresie naj-

wyższych temperatur awarii uległ jeden

z dużych bloków wytwórczych elektrowni

Bełchatów. Nałożenie się tych czynników

doprowadziło do wprowadzenia ograni-

czeń w poborze energii elektrycznej.

Kto podlega ograniczeniom?Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Mini-

strów w sprawie szczegółowych zasad i try-

bu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży

paliw stałych oraz w dostarczaniu i pobo-

rze energii elektrycznej lub ciepła z dnia

23 lipca 2007 r. (Dz.U. Nr 133, poz. 924)

ograniczenia poboru energii nie obej-

mują wszystkich użytkowników systemu.

Podstawowym kryterium decydującym

o podleganiu obowiązkowi ogranicze-

14

Utrzymanie Ruchu 3/2016 | Energet yka

wie rozporządzenia wydanego przez Radę Ministrów. Oznacza to,

że odbiorcy końcowi, którzy musieli wprowadzić ograniczenia,

nie mogą dochodzić żadnego odszkodowania za straty, które

wynikły z ograniczenia produkcji. Jest możliwość dochodzenia

odszkodowania od PSE, ale tylko w wyjątkowych okolicznościach,

czyli gdy wprowadzone ograniczenia będą wynikiem okoliczno-

ści, za które PSE ponosi odpowiedzialność czy gdy PSE dopuścił

się niedbalstwa przy ocenie zasadności podjętych działań. PSE

stwierdził, że wprowadzenie ograniczeń w 2015 r. było zgodne

z prawem, a więc roszczenia odszkodowawcze przedsiębiorców

są niezasadne.

Konsekwencje nieprzestrzegania ograniczeńW związku z ograniczeniami wprowadzonymi kolejno przez PSE,

a następnie na mocy rozporządzenia w czerwcu i lipcu 2016 ro-

ku prezes Urzędu Regulacji Energetyki wszczął na masową skalę

postępowania w celu nałożenia kary pieniężnej wobec przed-

siębiorstw, które nie dostosowały się do ograniczeń w poborze

energii elektrycznej. Około 1000 przedsiębiorstw otrzymało we-

zwania do złożenia wyjaśnień. Zgodnie z przepisami ustawy Pra-

wo energetyczne prezes URE może nałożyć karę pieniężną w wy-

sokości do 15% wartości przychodu ukaranego przedsiębiorcy

osiągniętego w poprzednim roku podatkowym za niestosowanie

się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej

wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d

ust. 3 Prawa energetycznego.

Zgodnie z literalnym brzmieniem ustawy przepis ten ma zasto-

sowanie jedynie do sytuacji, w której ograniczenia zostały wpro-

wadzone na podstawie właściwego rozporządzenia. W prawie

energetycznym nie ma podstawy prawnej do wymierzenia kary

za przekroczenie poboru mocy w okresie ograniczeń wprowadza-

nych przez PSE, czyli od 10 sierpnia do 11 sierpnia do godz. 24.00.

Rozporządzenie zaczęło obowiązywać dopiero od 11 sierpnia

od godziny 24.00. Czy prezes URE będzie nakładał kary również

za niezastosowania się do wprowadzonych ograniczeń przez PSE,

URE, dowiemy się już niebawem.

PodsumowanieJest ryzyko, że sytuacja z zeszłego roku może się powtórzyć,

w związku z czym rekomendujemy wprowadzenie wewnętrz-

nych procedur postępowania na wypadek wprowadzenia ogra-

niczeń, regulujących m.in. bezpieczny proces wstrzymania czy

ograniczenie produkcji przy jednoczesnej minimalizacji strat

oraz podtrzymywanie procesów przy ograniczonym poborze

energii zapobiegającym uszkodzeniom linii produkcyjnych.

Dodatkowo rekomendujemy sprawdzić, czy minimalna moc

umowna zawarta w umowie dystrybucyjnej, przesyłowej al-

bo kompleksowej odpowiada aktualnej sytuacji u przedsię-

biorcy. Mogło się zdarzyć, że w związku z rozbudową zakładu

rzeczywista moc minimalna (czyli minimalna moc wymagana

dla zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia w przypadku

wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii

elektrycznej) uległa zwiększeniu i nie zostało to odzwierciedlone

w umowie. Warto także sprawdzić lub ustalić z operatorem dane

kontaktowe przynajmniej dwóch lub trzech osób, które powinny

być powiadomione o wprowadzeniu ograniczeń poboru energii

elektrycznej.

w pierwszej ich godzinie. Zdarzały się również sytuacje, że przed-

siębiorcy dowiadywali się o wprowadzonych ograniczeniach do-

piero po pewnym czasie, co narażało ich na odpowiedzialność

za niezastosowanie się do wprowadzonych ograniczeń.

Czym są stopnie zasilania? Zgodnie z Rozporządzeniem z dnia 23 lipca 2007 r. stopnie zasilania

są wielkością planowanych ograniczeń. Są one indywidualnie

określane w umowach dystrybucyjnych, przesyłowych lub kom-

pleksowych proporcjonalnie do ogłaszanego stopnia zasilania.

Przy czym 20. stopień zasilania oznacza maksymalną wielkość

ograniczeń, a 11. stopień zasilania oznacza normalną wielkość

poboru, określoną w umowie dystrybucyjnej, przesyłowej lub

kompleksowej. Przykładowo dla maksymalnej mocy umownej 300

kW umowa określa, że stopień 11. zezwala na pobór maksymalny

na poziomie 300 kW, 12. stopień – 280 kW, 13. stopień – 257 kW, 14.

stopień – 230 kW, 15. stopień – 210 kW, 16. stopień – 188 kW, 17.

stopień – 166 kW, 18. stopień – 146 kW, 19. stopień – 123 kW i 20.

stopień, czyli najniższy, określa maksymalnie dopuszczalny pobór

mocy na poziomie 100 kW.

Odpowiedzialność przedsiębiorstw za straty spowodowane przez ograniczeniaNiezależnie od strat, jakie mogą ponieść przedsiębiorstwa w wyni-

ku wstrzymania produkcji z powodu wprowadzonych ograniczeń,

prawo energetyczne wyłącza odpowiedzialność przedsiębiorstw

energetycznych za skutki ograniczeń wprowadzonych na podsta-

reklama