Odkryjmalopolske.pl - Czerwiec 2013

NNRR 33 CCZZEERRWWIIEECC 220011 33

""OODDKKRRYYWWAAMMYY MMAAŁŁOOPPOOLLSSKKĘĘ""ZZNNAAMMYY WWYYNNIIKKII NNAASSZZEEGGOO KKOONNKKUURRSSUU!!WWAADDOOWWIICCEE

BBaazzyyll ii kkaa

ooffii aarroowwaann iiaa NNMMPP

TTAATTRRYY NNAAWWOOJJOOWWAA GG.. JJAARRMMAARRKKŚŚWWIIĘĘTTOOJJAAŃŃSSKKIIWWrroottaa

CChhaałłuubbiińńsskkiieeggooZZeessppóółł ddwwoorrsskkii

pprroocchhoowwnniiaa

CCHHLLEEBB ŻŻAARRNNOOWWYY ZZ ŁŁOOMMNNEEJJ

2

Zdjecie Miesiąca: Lajkonik Fot. Łukasz KurbielSSPPIISS TTRREEŚŚCCII ::3 "Odkrywamy Małopolskę"

wyniki naszego konkursu

10 Chleb żarnowy z Łomnej

poznaj smak prawdziwego chleba

11 Bazylika w Wadowicach

kościół Jana Pawała II

13 Wrota Chałubińskiego

mało znany zakątek Tatr

14 Nawojowa Góra

zespół dworski "Prochownia"

16 Jarmak Świętojański w KrakowieRedkacja Odkryjmalopolske.pltel . 51 2 003 235e-mail : odkryjmalopolske@gmail .com

3

KKoonnkkuurrss ffoottooggrraaffiicczznnyy""OOddkkrryywwaammyy MMaałłooppoollsskkęę""

nnaaggrrooddzzoonnee zzddjjęęcciiaa

II mmiieejj ssccee

MMaarreekk BBeeddnnaarrzz:: BBeezzlluuddnnaa wwyyssppaa

"Zdjęcie powstało w Brzeszczach na obszarze Natura 2000. Wyspa znajduje sięna Stawie Potykowskim.

Mglistym rankiem podążałem z aparatem wzdłuż stawów wyczekując na wschódsłońca. Mgła tego poranka była kapryśna. Pojawiała się i znikała. Czasem obfita aczasem delikatnie otulała krajobraz. „Bezludna wyspa” powstała gdy mgłacałkowicie wypełniła kadr, pozostawiając tylko widoczne kontury. Zdjęciewykonane pod słońce nadało fotografi i odpowiedniej tonacji . "

4

II II mmiieejj ssccee

PPaawweełł MMaallaarrcczzyykk:: OO ŚŚwwiicciiee

"Zdjęcie powstało w Pieninach. To widok z Trzech Koron o wschodzie słońca.

Nocna wędrówka na szczyt była męcząca, ale o świcie piękny widokzrekompensował wszystkie trudności na szlaku. Zdjęcie wykonane w październiku201 2 roku."

5

II II II mmiieejj ssccee

SSłłaawwoommii rr KKrraawwcczzyykk:: KKoośścciióółł MMaarrii aacckkii ww ooddbbiicciiuu

"Okoliczności powstania zdjęcia? Hmm.. .wybrałem się w marcu po kawę, na ulicęKarmelicką, a że pierwszy raz od dłuższego czasu była ładna pogoda, to wziąłemze sobą aparat. Na zdjęcie tego typu polowałem już od dłuższego czasu, a z racjitego, iż było względnie ciepło i stopniało trochę śniegu, na Rynku powstała sporakałuża.

Potem wystarczyło odczekać, aż tłumy ludzi i stada gołębi przejdą, każde w swojąstronę i przestaną mącić wodę. : ) W końcu, po paru minutach i eksperymentach zróżnymi kadrami, udało mi się uchwycić to, o co mi chodziło."

6

Wyróżnienie w kategori "Za górami zalasami - małopolska przyroda"

Anna Chodacka: Małopolska Owca

"Zdjęcie zostało wykonane w miejscowościDębno, na jednej z tamtejszych łąk. Podczasspaceru z chłopakiem i jego dwójką jamników,zauważyłam pasące się w pobliżu owce ikrowy. Postanowiłam uwiecznić na fotografiachto, co moje oczy widziały w tych na pozórnieciekawych, hodowlanych zwierzętach.Owca na zdjęciu była niesamowicietowarzyska, bardzo sympatyczna i z chęciąpozowała. Jak widać, czasem wystarczy małaprzechadzka do lasu lub na łąkę, aby móc

poznać, czym jest prawdziwe piękno małopolskiej wsi i otaczającegoją środowiska przyrodniczego."

Wyróżnienie w kategorii "Krakowiacy i górale -małopolanie na zdjęciach"

Iwetta Gintowt-Paprocka: Odchodzimy w przeszłość

"W fotografi i najważniejszy jest dla mnie w. Uwieczniam teżwiejską architekturę, mam cały cykl poświęcony pięknymniebieskim chatom małopolskim.Mieszkam we wsi Czułówpod Krakowem.Często chodzę w pola, żeby fotografowaćpejzaże mojej okolicy.Pewnego dnia w kwietniu tego rokuspotkałam pracującą na polu parę sąsiadów.Miel ipoczątkowo opory aby być fotografowanie w nieodświętnychstrojach.Opowiedziel i mi o tym, że jest to ich ostatnia praca wpolu, że będa musiel i sprzedać swojego 20-letniegokonia.Od tej pory pole będzie obrabiać zięćciągnikiem.Bardzo mnie zainspirowała ta opowieść i mamnadzieję, że udało mi się ten nostalgiczny moment."

Wyróżnienie w kategorii "W grodzieKraka i nie tylko - małopolskie miasta imiasteczka"

Michał Komuda: Ponad Ochotnicą

"Zdjęcie zrobiłem podczas wakacji , którespędziłem w Ochotnicy Dolnej w Gorcach.Zaobserwowałem, że wcześnie ranowstające słońce w fascynujacy sposóbrozlewa promienie po całej dol inieOchotnicy. Postanowiłem się przełamać iwstać wcześniej od innych i wejść nawzniesienie ponad osiedlem Gorcowe.Wykonałem cykl zdjęć i chyba było warto!"



"Zdjęcie zrobiłem podczas wakacji , którespędziłem w Ochotnicy Dolnej w Gorcach.Zaobserwowałem, że wcześnie ranowstające słońce w fascynujacy sposóbrozlewa promienie po całej dol inieOchotnicy. Postanowiłem się przełamać iwstać wcześniej od innych i wejść nawzniesienie ponad osiedlem Gorcowe.Wykonałem cykl zdjęć i chyba było warto!"



"Zdjęcie zrobiłem podczas wakacji , którespędziłem w Ochotnicy Dolnej w Gorcach.Zaobserwowałem, że wcześnie rano wstającesłońce w fascynujacy sposób rozlewa promieniepo całej dol inie Ochotnicy. Postanowiłem sięprzełamać i wstać wcześniej od innych i wejśćna wzniesienie ponad osiedlem Gorcowe.Wykonałem cykl zdjęć i chyba było warto!"

7

I miejsce nagroda publiczności

Izabela Smalec: Beskid Sądecki- majówka 201 3

"Zdjęcie powstało na początku maja tego roku podczas biwaku drużynyharcerskiej z Rzeszowa ( 9. Rzeszowska Drużyna Harcerska).

A dokładnie rano, zaraz po przebudzeniu w schronisku - Kordowiec."

8

I I miejsce nagroda publiczności

Daniel Urbaniak: Moje miasto Nowy Targ

"Zdjęcie powstało w moim ukochanym mieście w Nowym Targu, na przełomielutego i marca.

Pierwszy w tym roku słoneczny dzień a na dodatek Tatry były na wyciągnięciereki, więc spakowałem plecak i ruszyłem w Gorce. Zdjęcie zrobiłem na początkuniebieskiego szlaku na Turbacz, na wysokości starego szpitala."

9

I I I miejce nagroda publiczności

Dominika Wójcik: W drodze na Turbacz

"Zdjęcie zostało zrobione w trakcie pierwszegodługiego majowego wekendu w tym roku, pogoda coprawda nie zapowiadała słońca które na szczycieTurbacza na Nas czekało,ale jak to bywa naprawdziwych turystów deszcz i zimno Nam niestraszne byle dojść na szczyt.To było już drugie mojepodejście na Turbacz, więc żeby nie iśc tym samymszlakiem znów, z mężem i kuzynką wybraliśmyfragment szlaku który był jednocześnie ścieżkąedukacyjną. To na niej właśnie był widok uchwyconyna zdjęciu."

1 0

CChhlleebb żżaarrnnoowwyy zz ŁŁoommnneejjpoznaj smak prawdziwego chleba

Tradycja wypieku chleba żarnowego wŁomnej jest bardzo długa i wiąże się z polskątradycją wypieku chleba domowego. Zewzględu na swoje walory smakowe chlebżarnowy cieszy się dużą popularnością.Nazwa wypieku wywodzi się od mąki, z którejsię go wypieka - przygotowanej na żarnach.

Tradycja:

Receptura wypieku chleba była powszechnie znanawśród mieszkańców wsi i przekazywana z pokoleniana pokolenie. Ostateczny smak mógł być różny gdyżkażda gospodyni miała znane tylko sobie sekretynp. dodawanie kminku lub kopru. Chleb żarnowycieszył się dużą popularnością poza granicami wsi,a także był wykorzystywany jako pieczywoobrzędowe.

W związku z ogromnym zapotrzebowaniem nachleb, jedna z mieszkających we wsi Łomna rodzinpodjęła decyzję o rozpoczęciu komercyjnego

wypieku w otworzonej w 1 999 r. piekarni. Mimo toreceptura i sposób produkcji nie uległy większymzmianom. Chleb żarnowy z Łomnej to dalej wypiekbez dodatków i polepszaczy, pieczony tradycyjnąmetodą tj. w piecu opalanym drewnem.Wykorzystuje się do tego celu drewno mieszane(l iściaste z iglastym). Na pierwszy wypał używa siębuku a następnie drewno miękkie, iglaste.

Wygląd:

Chleb żarnowy z Łomnej ma okrągły lub podłużnykształt. W zależności od kształtu jego wymiary iwaga są różne. Okrągły ma średnicę ok 20 cm. iważy ok. 1 ,20 kg, natomiast podłużny ma ok. 25 cmi waży ok. 0,60 kg. Skórka chleba ma ciemno-złocista barwę a na wierzchu znajduje się posypka zziaren. W przekroju barw jest jasno-złocista.

28.1 0.2008 Chleb żarnowy z Łomnej został wpisanyna Listę produktów tradycyjnych

Źródło: www.minrol.gov.pl/

11

Bazylika Ofiarowania Najświętszej MaryiPanny to jeden z najważniejszychobiektów sakralnych Małopolski związanyprzede wszystkim z papieżem PolakiemJanem Pawłem II. To miejsce 5 wizytpapieskich jest celem pielgrzymek zcałego oświata oraz najważniejszymmiejscem w Wadowicach.

Historia

Pierwsza wzmianka o kościele w Wadowicachpochodzi z 1 325. Pierwszy kościół był małądrewnianą świątynią. W 1 440 spłonął doszczętniepodczas pożaru miasta. Na jego zgliszczach, wpołowie XV wieku wzniesiono już murowanykościół. Z tego okresu pochodzi obecnedwuprzęsłowe prezbiterium zamknięte prostąścianą i nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym.

Kolejny pożar miasta z 1 726 roku również nieoszczędził również kościoła. Dlatego też w latach

1 792–1 798 trzeba było wybudować kościółjeszcze raz. Tym razem stylu późnobarokowym, zzachodnią fasadą frontową zwieńczoną wieżą zbaniastym hełmem. W 1 808 roku nowy kościółzostał konsekrowany przez ówczesnegoordynariusza diecezji krakowskiej księdzabiskupa Andrzeja Rawę-Gawrońskiego.

W XIX wieku rozbudowano świątynię. Odwschodu dobudowano dwukondygnacyjny aneksmieszczący zakrystię i skarbiec. Odrestaurowanofasadę w stylu neobarokowym. Wtedy to powstałbalkon powyżej głównego wejścia. Pracamikierował krakowski architekt Tomasz Pryl ińskiznany z odnowy sukiennic.

Kościół przetrwał I Wojnę Światową prawie bezstrat. Zrekwirowano mu tylko dzwony. Pod koniecI I wojny światowej, w 1 945 roku została zrzuconana kościół bomba, która uszkodziła m. in. dach.Spowodowało to ponad roczną przerwę wużytkowaniu świątyni. W latach 1 945–1 947powiększono kościół o dwa boczne wejścia oraz

BBaazzyylliikkaa OOffiiaarroowwaanniiaa NNMMPP ww WWaaddoowwiiccaacchhKościół Jana Pawła II

1 2

dobudowano przedsionki z obu stronkorpusu nawowego. Rozbudowanoteż zakrystię. W 1 986 kaplice bocznezostały zintegrowane z prezbiteriumza pomocą arkadowych przejść, którepowstały w miejscach okien.

W 1 992 roku papież Jan Paweł I Inadał kościołowi Ofiarowania NMPtytuł Bazyliki Mniejszej.

W latach 2000 - 2003 dokonanogruntownej renowacji kościoła. W2007 roku zakończono renowacjęelewacji .

Kaplice

Od strony północno-wschodniej znajduje siękaplica Świętej Rodziny. W kaplicy znajduje siękamienna barokowa chrzcielnica ze złotąpokrywą, zwieńczoną krzyżem.

Od strony północno-zachodniej znajduje sięl icząca ponad sto lat kaplica Matki Bożej, w którejumieszczony jest cudowny obraz Matki BożejNieustającej Pomocy, ukoronowany przez OjcaŚwiętego w 1 999 roku. Od świątyni kaplicaoddzielona jest czarną kratą, na którejumieszczono herb papieski i napis Totus Tuusoraz wota składane przez wiernych.

Od strony południowo-wschodniej znajduje siękaplica Świętego Krzyża z wizerunkiemUkrzyżowanego Chrystusa. Złożono w niej takżerel ikwie św. Ojca Maksymil iana Marii Kolbego, św.Szymona z Lipnicy oraz św. Ojca Pio.

Od strony południowo-zachodniej powstałakaplica Papieska, w której złożone są relikwieJana Pawła I I Wielkiego. Wystrój kaplicy stanowiąelementy papieskiego ołtarza wzniesionego przedBazyliką z okazji spotkania Benedykta XVI zwiernymi w Wadowicach 25 maja 2005 roku,podczas papieskiej pielgrzymki Śladami WielkiegoPoprzednika.

Pielgrzymki Papieskie

Wadowicki kościół odwiedzał w czasie każdejwizyty do rodzinnego miasta papież Jan Paweł I I

oraz później Benedykt XVI :- 7 czerwca 1 979 – pierwsza pielgrzymka doPolski i pierwsza wizyta w Wadowicach KarolaWojtyły jako głowy Kościoła- 1 4 sierpnia 1 991 – konsekracja kościoła pw. św.Piotra Apostoła- 1 6 czerwca 1 999 – koronacja papieskimikoronami cudownego obrazu Matki BożejNieustającej Pomocy.- 27 maja 2006 bazylikę odwiedził papieżBenedykt XVI .

Msze Święte

- W dni powszechne: 6.00, 6.30, 7.00, 7.30, 8.00,1 2.00 i 1 8.00- W niedziele i święta: 6.00, 7.30, 9.00, 1 0.30,1 2.00, 1 3.1 5 i 1 8.00 (1 9.00 w okresie letnim odmaja do września)

Ciekawostki

- Prawdopodobnie od początku swojego istnieniakościół był pod wezwaniem Wszystkich Świętych.Staraniem proboszcza księdza MikołajaZamoyskiego papież Grzegorz XVI zamienił w1 836 roku tytuł na Ofiarowania Najświętszej Mari iPanny.

Źródła: http://www.wadowicejp2.pl/lewe/historiaparafii http://www.wck.wadowice.pl/Obiektysakralne.1022.0.html http://zlotapolska.pl/offer,2,5bazylikanajswietszejmaryipannywwadowicach

1 3

Wrota Chałubińskiego to jeden z mniejznanym celów turystycznych w TatrachWysokich. Jest to wąska przełęcz połozonanieopodal szlaku z Morskiego Oka NaPrzełęcz Szpiglasową. szlak nie jestspecjalnie wymagający, za to jegopokonanie wiąże się z doswiadczeniemwspaniałych widoków.

Geografia

Wrota Chałubińskiego zwane dawniej Zawracikiemto wąska przełęcz sięgająca 2022 m n.p.m.Znajduje się ona w głównej grani Tatr pomiędzyKopą nad Wrotami , a Szpiglasowym Wierchem.

Historia

Kiedyś przez Wrota Chałubińskiego prowadził szlakz Doliny Rybiego Potoku do Doliny Piarżystej naSłowacji . Ścieżka została przebudowana w latach1 889–1 890 w łatwo dostępny szlak. Na wniosekWalerego Eljasza-Radzikowskiego zmieniononazwę przełęczy, dla uczczenia zmarłego w 1 889 r.Tytusa Chałubińskiego.

Po I I wojnie światowej zl ikwidowano szlak posłowackiej stronie (Dolina Piarżysta jestrezerwatem przyrody). Po stronie polskiej WrotaChałubińskiego dostępne są znakowanymszlakiem znad Morskiego Oka przez Dolinę zaMnichem. Szlak po wielu latach zamknięcia został

otwarty w 1 972 roku, a w 1 996 r. zostałwyremontowany.

Pierwsze turystyczne wejścia letnie nie zostałyodnotowane. Zimą pierwsi na przełęczy byli 7lutego 1 91 4 r. na nartach W. Skórczewski iprzewodnik Stanisław Gąsienica Byrcyn. W rejonietej przełęczy zginęła we wrześniu 1 994 roku MariaChałubińska (z domu Berger) – żona wnuka TytusaChałubińskiego – Stefana.

Przyroda

W okolicach Wrót Chałubińskiego możnaobserwować ciekawą florę. Z rzadkich rośl inwystępują tu: wiechl ina tatrzańska, skalnicaodgiętol istna, ukwap karpacki i warzuchatatrzańska. To gatunki w Polsce występujące tylkow Tatrach i to na niel icznych stanowiskach.Stwierdzono tu też występowanie bardzo rzadkiejsasanki wiosennej.

Szlaki

Najpierw od schroniska PTTK nad Morskim Okiemszlakiem na Szpiglasową Przełęcz, potem szlakiemczerwonym prowadzącym Doliną za Mnichem naWrota Chałubińskiego. Czas przejścia odschroniska to 2:1 5 godziny (1 :45 w dół). Do tegonalezy doliczyć czas na dojście do Morskiego Oka.

WWrroottaa

CChhaałłuubbiińńsskkiieeggoommaałłoo zznnaannyy

zzaakkąątteekk TTaattrr

1 4

ZZeessppóółł ddwwoorrsskkii PPrroocchhoowwnniiaa

((WWiillllaa DDoommaańńsskkiicchh)) ww NNaawwoojjoowweejj GGóórrzzeeZespół dworski Prochownia (WillaDomańskich) to zespół dworski wNawojowej Górze niedaleko Krzeszowic.Składaja się z dworu murowanego z XVIIIwieku, z domku ogrodnika, stajni zwozownią i parku krajobrazowego zXIX/XX wieku.

Historia

Willa Domańskich mieści się w jednym zprzysiółków Nawojowej Góry zwanymProchownią. W budowli znajdują się fragmentymurów dawnej prochowni, która to na przełomieXVI I i XIX wieku uległa poważnymuszkodzeniom na skutek wybuchu. Budynekodbudowano i pełnił on swoją funkcję do roku1 91 6, w którym zakupił go profesor NapoleonNikodem Cybulski. W roku 1 920 budynek dlaswej żony Karoliny kupił przedsiębiorca Karol

Gustaw Domański. Żonie nie spodobała sięnowa rezydencja, więc małżonek postanowił jągruntownie przebudować w duchu włoskiegoromantyzmu. Zadanie powierzył cenionemuarchitektowi Leonowi Wilmannowi,późniejszemu burmistrzowi miasta Trzebinia.Wil la zyskała wspaniałe inspirowane włoskimromantyzmem dwubiegowe schodyprowadzące na taras, narożne wykusze wkształcie wieżyczek oraz wieżycę usytuowanana zachodnim krańcu budynku, który zyskałrównież pieknie utrzymane założenie parkowe.Wnętrza obiektu zyskały nowy blask. Kuchnie wmodnym wtedy stylu zakopiańskimzaprojektował sam Stanisław Wyspiański,sypialnia zyskała wyposażenie inspirowanestylem starożytnego Egiptu. Częśćwyposażenia zaś przywieziono do nowegogniazda rodziny z poprzedniej siedziby Lwowa.Były to min. konsole i lustra do dziś będąceozdobą wnetrz. Także łazienka pozostała taka

1 5

jaka zaprojektowano ją w latach20 XX wieku. Wil la Domańskich ijej właściciele szczęśliwieprzetrwali koszmar okupacji (goszcząc w swym majątku okołotrzydziestu uchodźców zogarniętej powstaniem Warszawy )jak i trudne lata powojenne zdokwaterowaniami i dewastacjąobiektu.

Właściciele dzisiaj

Dziś wil la posiada 2 odrębnychwłaściciel i . Jedno z bezdzietnegorodzeństwa Domańskich, w 2003sprzedało swój udział rodzinie z Krakowa, adrugie, Danuta z Domańskich Lubelska,podarowała swoją część StowarzyszeniuMiłośników Ziemi Krzeszowickiej wKrzeszowicach, do którego należy parter odwejścia po hiszpańskich schodach (częśćzachodnia). Prywatni właściciele mają głównewejście z holem (część wschodnia) oraz pokój zbalkonem na piętrze (nad hiszpańskimischodami).

Architektura

Dwór założony została na planie zbliżonym doprostokąta, z wieżą od strony zachodniej orazryzalitami od strony fasady południowej. Powschodniej stronie wil l i zachowane są budynkistajni i wozowni, ozdobione attyką. Obok tzw.dom ogrodnika rośnie dąb. Od zachodu zamykaogród aleja dojazdowa (ul. Prochownia), odstrony wschodniej rozciąga sięsad. Od strony południowej,przed frontem dworu, na l ini idawnego podjazdu, rozciągasię trawnik, oddzielony odwyższego (południowegotarasu) kamiennym murkiem zbalustradą ozdobionąpostumentami z wazonami.Ogród na niższym tarasiepodzielony jest na kwatery.Teren graniczy od południa zDK 79, a od północy z terenemprzy rzece Krzeszówka.

Zabytkowe wyposażenie:- dwubiegowe murowane schody prowadzącena taras,- wykusze na obu narożach w postaciwieżyczek,- wieża na krańcu zachodnim,- lwowskie meble, konsole i lustra,- komplet sypialniany inspirowany motywamiegipskimi, m. in. szafa, łoże, karnisze, nogstołków w kształcie trąb słoni.- kuchnia w stylu zakopiańskim zaprojektowanaprzez Stanisława Witkiewiczałazienka z wyposażeniem z lat 20. XX w.

Źródła: http://www.izbaskarbow.pl/

1 6

JJaarrmmaarrkk ŚŚwwiięęttoojjaańńsskkii ww KKrraakkoowwiiee

Jak za dawnych lat, do Krakowazjechali sie komedianci, wędrownimuzycy, kaznodzieje, pielgrzymi,kupcy i kramarze z odległych stronaby wziąć udział w JarmarkuŚwiętojańskim.

Wszystkich, którzy pojawil i się w weekend(21 -23 czerwca) na BulwarzeCzerwieńskim od piątku do niedziel iczekała podróż w czasie dośredniowiecznego miasteczka, z jegozwyczajami, tradycjami, rzemiosłem i

1 8

Humor z gór:

Baca na hali l iczy owiecki i podchodzi do niego turysta i pyta:- Baco, i le tam jest tych owiecek po lewo???Baca odpowiada:- 235.Turysta paczy podejrzl iwie i pyta:- A tam na hali to i le ich będzie?- 97 - odpowiada baca.- Baco, jak wy to robicie, że tak szybko je l iczycie?- A dyć panocku bardzo prosto. Normalnie l ice se kopytka i dziele przez cztery.

Napisz do [email protected]

Zdjecie użytkoników: Zalew na Zakrzówku Fot. ewamaya

Odkryjmalopolske.pl - Czerwiec 2013

Documents

Transcript of Odkryjmalopolske.pl - Czerwiec 2013