31SZ TUKA I R ZEM IOSŁO – C Z . I I I

Od rysunkudo licowania

korony zęba przedniego

tech. dent. Björn Maier, tłum. mgr tech. dent. Marta Szumińska-Mrówka

Björn Maier podchodzi do techniki dentystycznej z pasją i zaangażowaniem. W artykule

pokazuje, jak krok po kroku wykonać koronę metalowo-ceramiczną zęba przedniego.

Wykonując ceramiczną koronę zęba przedniego, trzeba zwrócić uwagę na wszystkie jego cechy

szczególne, w celu uzyskania harmonijnego obrazu całego zęba. Z tego względu należy postępować

etapowo. Postępowanie krok po kroku omówię na przykładzie korony metalowo-ceramicznej zęba

21, którego sytuacja początkowa została przedstawiona na fot. 1.

Planowanie Szczegółowe planowanie pracy jest niezwykle istotne. Najpierw sięgamy po papier i ołówek,

by narysować rekonstruowaną koronę. Analizując pozostałe uzębienie, nanosimy na szkic wszyst-

kie cechy szczególne zęba 11 (układ listew, cechy kąta, stosunki wielkościowe itp.). Dzięki temu

łatwiej będzie wyobrazić sobie efekt końcowy, co jest warunkiem powodzenia pracy protetycznej

(fot. 2 i 3).

W kolejnym etapie sporządzamy wax-up (fot. 4), który pozwoli nam wyodrębnić najważniejsze

cechy uzupełnienia. Jest to niezwykle przydatne, ponieważ wosk można bez problemu znosić

i dodawać do modelacji. Klucz silikonowy, wykonany na podstawie korony wymodelowanej

w wosku, posłuży nam jako element orientacyjny podczas wykonywania czapeczki metalowej

(fot. 5). Dzięki temu w bardzo łatwy sposób wykonamy podbudowę metalową, zapewniającą

równomierną grubość warstw ceramiki licującej.

Przygotowanie metalu Odlaną i opracowaną czapeczkę metalową należy wypiaskować tlenkiem glinu o ziarnisto-

ści 110 μm, a następnie oczyścić. Jeżeli oczyszczamy czapeczkę wytwornicą pary, dobrze jest

podgrzać ją podczas tej czynności do tego stopnia, by w momencie zakończenia procesu nastąpiło

PO PROS TU C ERAM IKA

32

Fot. 1. Sytuacja początkowa po wykonaniu modelu Fot. 2. Analiza sytuacji

Fot. 3. Analiza sytuacji Fot. 4. Wykonanie wax-upu

Fot. 5. Dzięki kluczowi sporządzonemu na podstawie wax--upu można w optymalny sposób wymodelować czapeczkę woskową

Fot. 6. Dzięki wypaleniu warstwy wash uzyskujemy połą-czenie pomiędzy tlenkami metali i warstwą opakera

Fot. 7. Nakładanie opakera przy użyciu szklanego instru-mentu

Fot. 8. Okrężne pokrycie krawędzi korony

33S Z T U K A I R Z E M I O S Ł O – C Z . I I I

Fot. 9. Nakładanie zębiny

Fot. 15. Dopełnienie morfologicznego kształtu zęba Fot. 16. Kontrola układu listew i miejsc ich załamania

Fot. 10. Nieznacznie przekonturowana modelacja zęba

Fot. 11. Sytuacja po pierwszym paleniu dentyny Fot. 12. Widok od strony brzegu siecznego

Fot. 13. Kontrola układu listew i miejsc ich załamania Fot. 14. Dopełnienie kształtu zęba

P O P R O S T U C E R A M I K A

34

Fot. 17. Kontrola układu listew na powierzchni wargowej i podniebiennej

Fot. 18. Pomiędzy listwami podniebiennymi i wargowymi istnieje stały stosunek, niezależny od pacjenta

Fot. 19, 20. Pomiędzy listwami podniebiennymi i wargowymi istnieje stały stosunek, niezależny od pacjenta

natychmiastowe odparowanie wszystkich cząsteczek wody. Dzięki temu zwiększa się stopień

czystości podbudowy metalowej, która jest idealnie przygotowana do licowania ceramiką.

Prace ceramiczne Podbudowę metalową należy najpierw poddać oksydacji, a następnie wypalić tzw. warstwę wash

(fot. 6). Osobiście preferuję nakładanie opakera instrumentem metalowym (fot. 7). Podczas tej

czynności należy zwrócić uwagę na idealne pokrycie krawędzi podbudowy, zwłaszcza w przy-

padku koron zębów przednich. W tym celu prowadzimy szklany instrument z kroplą opakera

okrężnie, wzdłuż krawędzi korony (fot. 8). W przypadku niektórych stopów, zwłaszcza tych o od-

cieniu szarawym, istnieje niebezpieczeństwo przeświecania zielono-szarego koloru w miejscach,

w których warstwa licująca jest cienka (np. przy szyjce), nawet jeżeli warstwa opakera pokrywała

dokładnie ten region. Z tego względu korzystnie jest pokryć obszar przyszyjkowy masami inten-

syfikującymi w kolorze żółtym.

Pierwsze palenie dentyny Wykonując korony zębów przednich, polecam wymodelować kilka różnych koron w pełnym

kształcie, używając samej dentyny. Dzięki temu zyskujemy motoryczne wyczucie kształtu, wiel-

kości, cech kąta i skurczu materiału ceramicznego. Koronę należy wymodelować w taki sposób,

by po wypaleniu nie trzeba było jej opracowywać. Jeżeli opanujemy już tę zdolność, w późniejszym

czasie będziemy potrafili szybko i bez problemu wykonać większe prace.

35SZ TUKA I R ZEM IOSŁO – C Z . I I I

Fot. 22. Ostateczna kontrola charakterystyki powierzchni przeprowadzana jest przy użyciu srebrnego proszku

Fot. 21. Również krzywizna powierzchni wargowej stanowi stały punkt odniesienia

Fot. 23. Ostateczna kontrola charakterystyki powierzchni przeprowadzana jest przy użyciu srebrnego proszku

Podczas nakładania mas zębinowych od

strony podniebiennej można przyłożyć chus-

teczkę papierową, która pozwoli w łatwy spo-

sób kontrolować stopień wilgotności masy oraz

zapobiegnie zsuwaniu się warstw ceramiki na-

łożonych poza podbudową metalową (fot. 9).

Jak już wcześniej wspomniałem, podczas mo-

delowania należy dążyć do odtworzenia osta-

tecznego kształtu zęba ze wszystkimi cechami

kąta, uwzględniając skurcz masy, by uniknąć

czasochłonnego opracowywania korony po wypaleniu (fot. 10). Po pierwszym paleniu należy

skontrolować krawędź korony i usunąć nadmiary ceramiki, a następnie sprawdzić i doszlifować

ewentualne punkty styczne (fot. 11 i 12). Zaznaczając układ listew oraz miejsca ich załamania,

można skontrolować zgodność morfologii zęba z zębem 11 (fot. 13).

Drugie palenie dentyny

Podczas drugiego palenia dentyny można wyrównać dysharmonie (fot. 14 i 15). Efekt uzyskany

po drugim paleniu można zobaczyć na fot. 16. W tym przypadku postępujemy analogicznie

do schematu z pierwszego palenia. Kontrolujemy ponownie listwy, cechy kąta, punkty załamania

płaszczyzn i stosunki wielkościowe.

Morfologia

Kolejnym niezwykle ważnym czynnikiem, warunkującym uzyskanie zadowalającego efektu koń-

cowego w postaci naturalnie wyglądającego uzupełnienia ceramicznego, jest prawidłowy stosunek

listew brzeżnych po stronie wargowej i podniebiennej (fot. 17).

Jak pokazują przykłady na fot. 18-20, powierzchnia podniebienna zęba jest zawsze szersza

od wargowej. Bardzo ważnym punktem jest krzywizna powierzchni wargowej (fot. 21). Aby praca

posiadała naturalną morfologię, należy uwzględnić następujące aspekty:

– ostateczną szerokość zęba,

– układ listew i punkty ich załamania,

PO PROS TU C ERAM IKA

36

Fot. 30, 31. Ważny czynnik, warunkujący powodzenie tego ćwiczenia, stanowi analiza listew brzeżnych i miejsc ich załamania. Polecam ponadto wyciąć kształt zęba najpierw w nieco większej skali, by na końcu móc skompensować ewentualne błędy

Fot. 28, 29. Ważny czynnik, warunkujący powodzenie tego ćwiczenia, stanowi analiza listew brzeżnych i miejsc ich załamania. Polecam ponadto wyciąć kształt zęba najpierw w nieco większej skali, by na końcu móc skompensować ewentualne błędy

Fot. 26, 27. Ważny czynnik, warunkujący powodzenie tego ćwiczenia, stanowi analiza listew brzeżnych i miejsc ich załamania. Polecam ponadto wyciąć kształt zęba najpierw w nieco większej skali, by na końcu móc skompensować ewentualne błędy

Fot. 24, 25. Ważny czynnik, warunkujący powodzenie tego ćwiczenia, stanowi analiza listew brzeżnych i miejsc ich załamania. Polecam ponadto wyciąć kształt zęba najpierw w nieco większej skali, by na końcu móc skompensować ewentualne błędy

37SZ TUKA I R ZEM IOSŁO – C Z . I I I

– układ krawędzi siecznych,

– wzajemny stosunek listew wargowych i podniebiennych,

– krzywiznę wargowej powierzchni korony.

Ponieważ wszystkie te punkty należy uwzględnić jednocześnie, na początek polecam poćwiczyć,

nakładając samą dentynę. Dzięki temu później będzie wam łatwiej w krótszym czasie wykonać ko-

rony i mosty, ponieważ podczas tych pierwszych prób nie musieliście skupiać się na prawidłowym

rozłożeniu poszczególnych warstw kolorystycznych. W przeciwnym razie pominięte zostałyby

ważne szczegóły morfologiczne, co doprowadziłoby do niepowodzenia w przypadku większych

prac.

Po ponownym skontrolowaniu wymienionych wyżej punktów można pokryć koronę oraz zęby

sąsiednie srebrnym lub złotym proszkiem (fot. 22 i 23). Dzięki temu uwidoczniona zostaje struktu-

ra powierzchni oraz morfologia korony w stosunku do zębów sąsiednich, co pozwala na ostateczne

skorygowanie ewentualnych niezgodności.

Ćwiczenia w zakresie kształtu Kolejnym ćwiczeniem, pozwalającym na uzyskanie prawidłowego kształtu uzupełnienia, jest

wycinanie zębów z bloku gipsowego. Metodę tę chciałbym zaprezentować bliżej na przykładzie

fot. 24-31. Wykonanie tego ćwiczenia wymaga dokładnej analizy układu listew wargowych i pod-

niebiennych oraz wszystkich punktów ich załamania.

Prawidłowy kolor

Po rozważaniach na temat odpowiedniego kształtu i zaprezentowaniu przykładów pomocnych

podczas nauki tej umiejętności chciałbym przejść do następnego etapu: licowania zęba w kon-

kretnym kolorze. W zależności od systemu ceramicznego już trzy podstawowe masy ceramiczne

wystarczą, by wykonać licowanie zgodnie z kluczem kolorów.

Fot. 32, 33. Bardzo dobrym ćwiczeniem jest również wycięcie zęba z bloku ceramicznego

Fot. 34. Plan nakładania warstw

PO PROS TU C ERAM IKA

38

Na początek polecam sporządzić plan licowania, na którym będzie dokładnie zaznaczone,

na jakie obszary zostaną nałożone poszczególne masy (fot. 34). Następnie należy przygotować

się do szybkiego i nieprzerwanego nakładania masy, utrzymując wilgotność korony na stałym

poziomie (fot. 35).

Dentyna nieprzezierna

W celu lepszego pokrycia czapeczki metalowej i uzyskania bardziej intensywnego wrażenia ko-

lorystycznego należy w pierwszej kolejności pokryć podbudowę cienką kryjącą warstwą dentyny

nieprzeziernej (fot. 36). W obszarze siecznym należy zwrócić uwagę na to, by dentyna nieprze-

Fot. 35. Przed przystąpieniem do pracy należy się odpo-wiednio przygotować, by móc potem szybko nakładać kolejne warstwy

Fot. 36. Nałożenie dentyny nieprzeziernej

Fot. 37. Nałożenie dentyny Fot. 38. Nałożenie brzegu siecznego

Fot. 39. Dopasowana korona po pierwszym paleniu Fot. 40. Uzupełnianie kształtu morfologicznego przy użyciu transparentnej masy

39SZ TUKA I R ZEM IOSŁO – C Z . I I I

zierna sięgała poza czapeczkę i kończyła się w sposób nieregularny. Jeżeli jej zakończenie byłoby

regularne, powstałoby nienaturalne odcięcie tej warstwy. Zakończenie dentyny musi tworzyć

układ odpowiadający strukturze palczastej zębiny (mamelonom).

Dentyna

W kolejnym etapie nakłada się dentynę. Masa ta nadaje koronie odpowiedni kolor. Również

i tę warstwę nakłada się okrężnie, a jej zakończenie w obszarze brzegu siecznego powinno od-

powiadać mamelonom, podobnie jak w przypadku dentyny nieprzeziernej (fot. 37). Oczywiście

można również wymodelować cały kształt korony przy użyciu samej dentyny, a następnie odpo-

wiednio ją zredukować w obszarze brzegu siecznego (metoda cut-back).

Brzeg sieczny

Jako trzecią masę nakłada się brzeg sieczny. Procedura jest podobna jak w przypadku dentyny

(fot. 38).

Skurcz

Po zapoznaniu się ze specyfiką pracy masą ceramiczną należy nauczyć się przewidywać jej skurcz

i, uwzględniając go, odpowiednio powiększać koronę zęba przed wypaleniem. Przyszły skurcz

należy oszacować oczywiście już podczas nakładania masy nieprzeziernej i dentyny. Ponieważ

zastosowana przeze mnie masa ceramiczna jest materiałem drobnocząsteczkowym, a jej skurcz

jest niewielki, wystarczy wymodelować koronę łącznie z masą szkliwa zgodnie z wielkością zęba

sąsiedniego, a powstały skurcz uzupełnić masą transparentną. Aby uzyskać bardziej wyraźną

głębię kolorystyczną, należy przedłużyć masą transparentną nie tylko jej część sieczną, ale pokryć

nią całą koronę.

Fot. 41. Uzupełnianie kształtu morfologicznego przy użyciu transparentnej masy

Fot. 42. Sytuacja po drugim paleniu

Fot. 43. Sytuacja po drugim paleniu Fot. 44. Ostateczna kontrola charakterystyki uzupełnienia oraz kontrola koloru zęba