Dr hab. inż. prof. nadzw. Bronisław Słowiński, Instytut Politechniczny PWSZ Wałcz

Od pomysłu do przemysłu,

czyli jak wyprodukować innowację?

1

V Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Innowacyjność szansą rozwoju regionu”., Wałcz 5- 6 czerwca 2014 r.

2

Stało się, mamy wynalazek, i co dalej?

Celem rozważań jest analiza systemowa czynników i mechanizmów występujących na drodze przekształcania wynalazku w innowację.

3

Innowacja, wg, twórcy tego pojęcia (J. A. Schumpetera), powinna być rozumiana jako proces wdrażania i praktycznego zastosowania wynalazku (nowego produktu, procedury lub wzorca postępowania – jeśli spełniają one cechy nowości).

Innowacja to udane wdrożenie wynalazku.

4

Okoliczności, w jakich dochodzi do powstawania wynalazku są różne: przypadek, lenistwo, chęć polepszenia sobie życia, ciekawość spróbowania czegoś nowego, potrzeba zabłyśnięcia przed otoczeniem.

5

„Wartość każdego wynalazku leży w jego zastosowaniu”

Thomas Edison

Komediowo.pl

Nie ulega wątpliwości, że pierwszą i podstawową przyczynę opisuje stwierdzenie „potrzeba matką wynalazku”.

Sukces rynkowy

Innowacja

Sukces intelektualny

Wynalazek

100

0

Czas

Wstępna analiza

Wprowadzenie na rynek

Ostateczny produkt

Analizy ekonomiczno-marketingowe

Wstępny projekt opracowanie i testy

20

10 0

[%]

0

Droga od wynalazku do innowacji

Źródło : Waters D.(2001), Zarządzanie operacyjne, Wyd. PWN Warszawa s.81.

6

3-5 %

7

Założeniem, które leży u podstaw tej analizy jest paradygmat, że ”każdą innowację można postrzegać zarówno z perspektywy sprawcy (producenta) jak i odbiorcy”.

perspektywa producenta

tu

8

Według P. Druckera „produkcja nie polega na zastosowaniu maszyn i narzędzi do obróbki materiałów. Produkcja to zastosowanie logiki do procesu pracy” *.

*Drucker P. (1999) Praktyka zarządzania

Istota produkcji

Najważniejsze z logiki produkcji są 2 aspekty:

zrozumieć odbiorcę, (kontekst rynku),

zrozumieć przebieg procesów. (kontekst realizacji) - to jest celem artykułu.

9

Zjawisko innowacji jest nierozłącznie związane z pojęciem zmiany, reformy lub idei postrzeganej jako nowa. Według „Metodologii Oslo” wyróżnia się 4 podstawowe rodzaje innowacji:

produktowa, procesowa, organizacyjna, marketingowa.

10

IV. Potencjał innowacji

III. Rozległość innowacji

II. Rodzaj innowacji

I. Istota

(rdzeń)

innowacji

Elementy

podatne na

zróżnicowanie

Elementy

niepodatne na

zróżnicowanie

Struktura innowacji jako produktu

Źródło; opracowanie własne

11

Ulepszenie funkcji

Adaptacja innowacji

Zastosowanie lokalne

Zastosowanie regionalne

Zastosowanie globalne

Zakres zmian

Rozległość

zmian

Poziom III

Poziom IV

Modernizacja innowacji

Rozszerzenie funkcji

Reengineering funkcji

Źródło: opracowanie własne

Możliwości działań doskonalących innowację

12

„Innowacja jako produkt jest funkcją systemu”*. Mihály Csíkszentmihályi.

Bez niego i procesów, które w systemie zachodzą, żadna wybitna jednostka, działająca pojedynczo, nie wytworzy niczego interesującego.

*Csikszentmihalyi, Mihaly (1996). Creativity : Flow and the Psychology of Discovery and Invention. New York: Harper

13

System to pojęcie metodologiczne (opis uporządkowania złożonego układu)

„System automatyzuje zachowania według tego samego wzoru”*

Element charakteryzuje tworzywo systemu

Relacja wzór łączenia

*P.M.Senge Piąta dyscyplina. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998

14

Kluczem do systemowej percepcji rzeczywistości jest umiejętność rozpoznania tego wzoru.

System to szablon

Skrótowo mówiąc

15

Model systemowy produkcji

Z punktu widzenia systemowego aby wyprodukować „coś”, np. ciasto, maszynę czy też innowacje, trzeba ustalić trzy aspekty: (to podaje się w każdym przepisie na produkcję).

16

Kontekst systemowy Po co to?

„UPIEC DOBRE CIASTO”

Systemowy przepis na produkcję

Zadowolenie odbiorcy

Pytania problemowe

1. Lista składników 2. Skład recepturalny 3. Proces łączenia

Kontekst produkcji

co ?

Ile?

Jak?

struktura

algorytm

17

relacje procesowe

Elementy

strukturalne

Kapitał

społeczny

wdrożenie

wynalazku

zaawansowanie zainteresowanie

zaangażowanie

Kontekst (cel) systemu

Kapitał

finansowy

Kapitał

intelektualny

Źródło: opracowanie własne.

Model systemu produkcji innowacji

18

„Marzeniem amerykańskiego studenta jest założenie własnej firmy; doktorat robi się po to, aby skomercjalizować swój pomysł lub też nową technologię. Marzeniem polskiego studenta jest zatrudnienie się w dobrej firmie”.

Piotr Gawrysiak, Politechnika Warszawska

Przykład „kapitału społecznego”

19

Kontekst analizy systemu produkcji innowacji

SYSTEM PRODUKCJI INNOWACJI

rodzajowy procesowy strukturalny

organizacja algorytm receptura

Co? Ile? Jak?

aspekt

pytanie

systemowe

kontekst

analizy

Źródło: opracowanie własne Opis składników

Opis czynności

20

Zdolności

wynalazcy

Cechy

wynalazku Przyjazne

środowisko

Skuteczna

ochrona prawna

Instytucje

wsparcia Pomoc

finansowa

Dobra strategia

komercjalizacji

Personalizacja

odbiorców

System

produkcji

innowacji

Źródło: opracowanie własne

na podstawie Giza Polish Ventures 2013

Składniki systemowe

System działa jak automat

21

Relacje między składnikami systemu

więcej

więcej więcej

mniej

Stan nasycenia

Stan

niedostatku Stan

przesycenia

Ilość składnika Wartość optymalna

Dobroć

systemu

Źródło: opracowanie własne.

Pętla

sprzężenia

dodatniego

Pętla

sprzężenia

ujemnego

W systemie jest tak, że duży wzrost jednego składnika nie może zastąpić niedoborów innego (występują stany nasycenia).

22

Oznacza to, że jest jakiś składnik, stanowiący „główne ograniczenie” tego systemu i na niego w pierwszej kolejności zwrócona powinna być cała uwaga, jeśli chce się ulepszyć system.

W każdym procesie istnieje jakieś „wąskie ogniwo”, które

limituje przerób całego systemu E. Goldratt (Teoria ograniczeń TOC)

23

Przejawem przekształcenia wynalazku w innowację jest jakaś praktyczna korzyść. Warto jednak zdać sobie sprawę z tego, iż:

do jednego udanego wynalazku prowadzą dziesiątki

albo i setki nieudanych prób.

Udany wynalazek to jednak zaledwie półprodukt, czekający na dalsze przetwarzanie.

24

Fazy procesu przekształcania wynalazku w innowację i odpowiadający im typ działań

Moc komercyjna

0

100

[%]

Kreacja wynalazku

Ulepszanie wynalazku

Badania wynalazku

Sprzedawanie wynalazku

czas 40-50 %

Facylitator

Wizjoner

Naukowiec

Developer

Opracowanie własne

25

„W 2012 roku z sektora nauki było 2210 wynalazków i wzorów użytkowych na ogólną liczbę 5351 zgłoszeń pochodzących od instytucji i przedsiębiorstw krajowych.”

Raport Urzędu Patentowego RP (UP) 2012 r.

26

„Międzynarodowe firmy często nie oczekują niczego ze strony polskich naukowców, ponieważ wszystkie istotne technologie powstają w działach badawczo-rozwojowych w krajach, w których prowadzone są badania, a Polska - poza nielicznymi wyjątkami - nie należy do takich krajów. Traktowana jest przede wszystkim jako źródło niedrogiej siły roboczej”.

D. Konowrocka Nauka w objęciach biznesu Computerworld 14.06.2011.

27

Innowacyjny związek - dominuje „ssanie” wynalazku

gim2so.edu.pl

Exp 1 Exp 2

Exp n

Wynalazki dotyczą konkretnej sprawy i określonego czasu.

Klasyczny związek

- dominuje „pchanie” wynalazku

gim2so.edu.pl

Exp 1 Exp 2 Exp 3

Exp 4 Exp 5 Exp n

Wynalazki są często na wyrost

i nie zawsze potrzebne.

J.Turowski: Podstawy mechatroniki.Wyd. WSE w Łodzi, Łódź 2008

Ekspert badacz

Związki nauki z przemysłem

28

Klasyczny proces oparty na zasadzie „pchania” wynalazku

Działania

marketingowe

Wynalazek Ewaluacja

doskonalenie Ochrona

patentowa

Publikacja Produkcja Innowacja

Działania intelektualne

Komercjalizacja

Działania czynne

Źródło opracowanie własne.

Badania

podstawowe

Badania

stosowane

Cel działania

Zmiana procesowa produkcji innowacji

Cel działania

29

Innowacyjny proces oparty na zasadzie „ssania” wynalazku

Działania czynne

Badania

rozwojowe

Wynalazek

Ochrona

patentowa Innowacja Produkcja Komercjalizacja

Ewaluacja

Działania intelektualne

Źródło opracowanie własne.

Potrzeby

rynkowe Badania

marketingowe Badania

stosowane

Cel działania

To co było skutkiem - staje się przyczyną

30

Przedsiębiorstwo

Nauka

Program

operacyjny

„Pchanie”

wynalazku Przedsiębiorstwo

Nauka

Program

operacyjny

„Ssanie”

wynalazku

b)

Przykład myślenia uwzględniającego właściwości procesu produkcji innowacji

a) Program Operacyjny „Innowacyjna Gospodarka”, lata 2007-2013,

b) Program Operacyjny „Inteligentny Rozwój”, lata 2014-2020

a)

dofinansowanie

dofinansowanie

Opracowanie własne

31

Zamiast podsumowania

Zamiana wynalazku w innowację jest sztuką, którą nie każdy wynalazca zwłaszcza ten, który pracuje w obszarze nauki rozumie. Ponadto:

32

„Wynalazca to często genialny umysł znakomicie poruszający się w świecie swojej materii, ale zupełnie nieporadny w prawie spółek handlowych, podatkach, ekonomii, rynku cenach i konkurencji. I nie oczekujmy od niego, że pewnego dnia zostanie sprawnym przedsiębiorcą”.

Ale tak właściwie to po co polski naukowiec ma być sprawnym przedsiębiorcą?

33

Gwoli przykładu:

prof. Wojciech Bal z Instytutu Biochemii i Biofizyki

PAN wymyślił nową metodę oczyszczania białek do

produkcji leków. Jest tańsza i bardziej skuteczna.

Technikę wymyślił 10 lat temu. Szybko zdobył

patent. I nic. Od 8 lat szuka kogoś, kto wyłoży

kilkaset tysięcy złotych, zamieni patent na produkt

i wprowadzi go na rynek. Takie sytuacje nie są

rzadkością.

K. Zachariasz: Wynalazcy (nie) uwłaszczeni.

Spór firm z uczelniami. O zyski. Gazeta Wyborcza 8.06.2014

Nauka i nowe technologie nie są potrzebne przemysłowi w Polsce

34

"Naukowiec, który dokonał jakiegoś poważnego odkrycia czy wynalazku, musi zdecydować, kim chce zostać.

Jeśli chce dalej uprawiać naukę, musi przekazać swoje prace biznesowi i znaleźć dla siebie jakieś nowe zadania.

Jeśli chce być przedsiębiorcą i zająć się komercjalizacją swojego wynalazku, to musi zapomnieć o nauce.

Tych dwóch rzeczy nie da się robić na raz.”* *Prof. Wojciech Cellary Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu