OCHRONA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH

W

OBSZARZE

„TORFOWISKA ORAWSKO-NOWOTARSKIE”

Wojciech Mróz

Instytut Ochrony Przyrody PAN

Dyrektywa Siedliskowa

siedliska oraz gatunki roślin i zwierząt (bez ptaków)

Dyrektywa Ptasia

gatunki ptaków i ich siedliska

Obszary siedliskowe

Obszary ptasie

5.09.200730.04.2004

25.01.2008

METODY I NARZĘDZIA OCHRONY

Metody ochrony: całkowicie w gestii krajów członkowskich UE

(istotny jest efekt: zachowanie lub odtworzenie właściwego

stanu zachowania gatunków i typów siedlisk przyrodniczych)

Główne narzędzia ochrony: plany ochrony (wstępne przygotowania) procedury przeprowadzania ocen oddziaływania na

środowisko (są już prowadzone, np. żwirownia) finansowanie kosztów wdrażania i funkcjonowania

sieci (np. płatności w ramach programu rolno-środowiskowego) – są realne możliwości – czy wykorzystane?

NATURA 2000 – OBOWIĄZKI PAŃSTW UE

1.Określenie niezbędnych działań ochronnych, a tam gdzie to potrzebne opracowanie planów ochrony (samodzielnych lub wkomponowanych w istniejące plany)

2.Podejmowanie odpowiednich działań w celu uniknięcia pogorszenia stanu siedlisk na tych obszarach

3. Ocenianie skutków oddziaływania wszelkich planów lub przedsięwzięć, które mogłyby w istotny sposób zagrozić gatunkom i siedliskom, dla których ochrony obszar został wyznaczony

4. Odpowiednie zarządzanie obszarami z uwzględnieniem wyników prowadzonego monitoringu

NATURA 2000 – PLANY OCHRONY

USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

Art. 29. 1. Dla obszaru Natura 2000 minister właściwy do spraw środowiska ustanawia, w drodze rozporządzenia, plan ochrony na okres 20 lat, uwzględniający ekologiczne właściwości siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony obszar ten został wyznaczony, wykorzystując, obejmujące obszar Natura 2000, plany ochrony ustanowione dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego oraz plany urządzenia lasu. Plan ochrony może być zmieniony, jeżeli wynika to z potrzeb ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt.

NATURA 2000 – PLANY OCHRONY

USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

Art. 29. 2. Projekt planu ochrony obszaru Natura 2000 sporządza sprawujący nadzór nad obszarem w terminie 5 lat od dnia wyznaczenia tego obszaru, w uzgodnieniu z właściwymi miejscowo radami gmin.

Art. 29. 3. Plan ochrony obszaru Natura 2000 zawiera:   1)  opis i ocenę istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz określenie sposobów eliminacji lub ograniczania tych zagrożeń i ich skutków;   2)  opis warunków zachowania lub przywrócenia właściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków, o których mowa w ust. 1;   3)  wykaz zadań ochronnych, z określeniem sposobu ich wykonywania, rodzaju, zakresu i lokalizacji, na okres stosowny do potrzeb;   4)  określenie zakresu monitoringu przyrodniczego;   5)  opis przebiegu granic obszaru Natura 2000.

• PROJEKT POLSKO-ANGIESKO-HOLENDERSKI, wykonywany przy współudziale MŚ - zakończony

• PROJEKT „NORWESKI”, pod nadzorem MŚ,

MRozwoju Regionalnego i NFOŚ

- kontynuacja

PROJEKTY DOTYCHCZAS REALIZOWANE W OBSZARZE

STRATEGIE ZARZĄDZANIA

„Strategia zarządzania” – wstępna wersja

•Gromadzenie informacji o zasobach przyrodniczych obszaru – aktualizacja danych o borach bagiennych i cietrzewiu

•Identyfikacja istniejących lub potencjalnych zagrożeń oraz szukanie sposobów eliminacji lub ograniczania tych zagrożeń i ich skutków – propozycje działań ochronnych

•Analiza istniejących opracowań planistycznych pod kątem ich zgodności z ochroną siedlisk i gatunków w obszarze Natura 2000

Plan ochrony dla obszaru Natura 2000:

• Musi być sporządzony

• Może być prosty i krótki, ujmujący tylko najważniejsze kwestie, ale realistyczny i zdroworozsądkowy

• Powinien być podstawowym dokumentem dla zarządzających obszarami

Zarządzanie obszarem:

• Muszą w nim uczestniczyć właściciele lub władający terenem

• Powołanie Stowarzyszenia lub sporządzenie umowy o Partnerstwie publiczno-prywatnym spośród przedstawicieli właścicieli (lokalnych społeczności) i instytucji władających obszarem, jako odpowiedzialnych za zarządzanie obszarem

• Konieczny merytoryczny nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody

KROK NASTĘPNY: PLAN OCHRONY I WDROŻENIE OCHRONY

Torfowiska

Orawsko-Nowotarskie: mapa siedlisk przyrodniczych

Siedliska torfowiskowe

Torfowisko przejściowe przy granicy ze Słowacją

Mapa rozmieszczenia siedlisk torfowiskowych

OCHRONA SIEDLISK TORFOWISKOWYCH

• Usunięcie drzew z kopuł torfowisk

• Niwelacja, profilowanie pionowych obrzeży torfowiska powstałych na skutek eksploatacji torfu

• Zasypywanie rowów odwadniających

• Wykonanie zastawek

OCHRONA TORFOWISK – działania towarzyszące

• Drogi przeciwpożarowe – wyżwirowanie i naprawa istniejących dróg;

•Wykup działek na torfowiskach podzielonych– jeśli właściciele zgłoszą taką potrzebę;

• Ustalenie rekompensat za zaniechanie wydobycia (wg. prawa górniczego dot. przypadków wydanych koncesji);

• Płatności rolno-środowiskowe za odpowiednie zabiegi, utrzymanie i głównie zaniechanie gospodarowania itd. na działkach rolnych położonych na torfowiskach;

OCHRONA TORFOWISK – działania już prowadzone

Aktywna ochrona na

„Borze na Czerwonem”:

• zastawki na rowach,

• usuwanie sosny zwyczajnej z kopuły torfowiska

Bory bagienne

MAPA BORÓW BAGIENNYCH - ZAKTUALIZOWANA

OCHRONA SIEDLISK LEŚNYCH

• Zastawki na rowach odwadniających

• Utrzymanie dróg leśnych oraz szlaków zrywkowych w sąsiedztwie

• Utrzymanie dotychczasowego sposobu gospodarowania, zgodnego z uproszczonym planem urządzania lasu

• Sporządzenie uproszczonych planów urządzenia lasu uwzględniających ochronę borów bagiennych

• Szkolenie w zakresie programów leśnośrodowiskowych (jeśli zostaną wdrożone od 2013 r) i innych działań służących pozyskiwaniu środków

SIEDLISKA NADRZECZNE – ŁĘGI i KAMIEŃCE

MAPA SIEDLISK NADRZECZNYCH

OCHRONA SIEDLISK NADRZECZNYCH

• Zaniechanie prac regulacyjnych Czarnego Dunajca (Wróblówka-Długopole)

• Zaniechanie poboru kamienia z koryta Czarnego Dunajca

• Budowa odcinka wału przeciwpowodziowego, lub zastosowanie innego rozwiązania ochrony ppow. (jeśli jest taka potrzeba)

• Gospodarka w łęgach prowadzona na dotychczasowych zasadach

• Likwidacja dzikich wysypisk śmieci

• Likwidacja gatunków inwazyjnych w miarę ich pojawiania się

ŁĄKI I MURAWY

MAPA ROZMIESZCZENIA ŁĄK I MURAW

OCHRONA SIEDLISK ŁĄKOWYCH

• Wykaszanie łąk z usuwaniem siana, wypas

• Usuwanie krzewów

• Rezygnacja z intensyfikacji produkcji łąkowej

PONADTO: Szkolenie i doradztwo dla rolników w zakresie programów rolno-środowiskowych i innych działań służących pozyskiwaniu środków

OCHRONA GATUNKÓW ZWIERZĄT

OCHRONA GATUNKÓW ZWIERZĄT

Ważka: łątka turzycowa

utrzymanie siedliska – wykaszanie zbyt wysokiej roślinności zielnej i usuwaniu krzewów i drzew na brzegach cieków,

rotacyjne usuwanie części roślinności wodnej na kolejnych fragmentach cieku, tzn. w różnych latach na różnych fragmentach zasiedlonego odcinka,

Potencjalnie: rezygnacja z intensywnego nawożenia w odległości przynajmniej 50 m od cieku,

Wilk: zapobieganie kłusownictwu, utrzymanie siedliska – kompleksu leśnego z fragmentami nie penetrowanymi przez ludzi, wypłata odszkodowań

Wydra: Utrzymanie siedliska: zadrzewione odcinki cieków

Płazy: utrzymanie łęgów w aktualnym stanie ze zbiornikami wodnymi

Skójka gruboskorupowa: utrzymanie naturalnych koryt cieków wodnych, zaniechanie poboru kamienia

zbieżna z ochroną siedlisk!!!

PROGRAMY ROLNO-ŚRODOWISKOWE

Pakiet 5: Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000

• Ochrona siedlisk lęgowych ptaków – 1370 zł/ha

• Półnaturalne łąki wilgotne: 840 zł/ha • Półnaturalne łąki świeże: 840 zł /ha • Bogate gatunkowo murawy bliźniczkowe: 870 zł/ha

• Użytki przyrodnicze (torfowiska wysokie 7110, 7120, przejściowe 7140, zasadowe 7230): 550 zł/ha

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę

Wojciech MrózWojciech Mróz