„Ocena wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WP 2007-2...

Ocena wpływu wsparcia udzielonego w ramach

RPO WP 2007-2013 na rozwój społeczeństwa informacyjnego

w województwie podkarpackim

Raport końcowy

~ 2 ~

Raport końcowy został opracowany przez Zespół badawczy w składzie:

Agnieszka Rudolf – kierownik Zespołu badawczego

Cezary Przybył – koordynator badania

Sebastian Pałka

Magda Matysiak

Paweł Huras

Paweł Pijanowski

dr Mariusz Luterek

Marta Cichowicz-Major

Zamawiający:

Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

al. Łukasza Cieplińskiego 4 35-010 Rzeszów

tel.: 17 850-17-00

fax: 17 850-17-01

e-mail: [email protected]

Wykonawca:

Agrotec Polska Sp. z o.o.

ul. Dzika 19/23 lok. 55 00-172 Warszawa

tel.: 22 403-80-26

fax: 22 403-80-25

e-mail: [email protected]

mailto:[email protected]

~ 3 ~

SPIS TREŚCI

1 STRESZCZENIE ....................................................................................................................... 5

2 ABSTRACT ........................................................................................................................... 10

3 WPROWADZENIE ................................................................................................................ 15

4 OPIS ZASTOSOWANEJ METODOLOGII .................................................................................. 19

4.1 Podejście metodyczne do ewaluacji – partycypacyjny model ewaluacji i podejście oparte na teorii . 19

4.2 Wykorzystane metody i techniki badawcze i analityczne.................................................................... 19

4.3 Opis okoliczności towarzyszących realizacji badania ........................................................................... 22

5 OPIS WYNIKÓW EWALUACJI ................................................................................................ 23

5.1 Charakterystyka projektów realizowanych w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 ........ 23

5.1.1 Opis stanu realizacji projektów ................................................................................................... 23

5.1.2 Ocena spójności projektów z dokumentami strategicznymi ...................................................... 30

5.2 Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 na

rozwój społeczeństwa informacyjnego ............................................................................................................ 31

5.2.1 Charakterystyka kształtowania się społeczeństwa informacyjnego w województwie

podkarpackim w latach 2007-2014 .............................................................................................................. 31

5.2.2 Ocena wpływu projektów na rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego................. 44

5.2.3 Ocena wykorzystania systemów teleinformatycznych w pracy administracji publicznej i służby

zdrowia 53

5.2.4 Wpływ projektów na rozwój usług elektronicznych (e-usług) .................................................... 69

5.3 Ocena czynników wpływających na efekty projektów realizowanych w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013 .......................................................................................................................................... 80

5.3.1 Problemy i bariery w trakcie wdrażania i realizacji projektów ................................................... 80

5.3.2 Komplementarność projektów ................................................................................................... 89

5.3.3 Działania informacyjno-promocyjne prowadzone przez beneficjentów .................................. 100

5.3.4 Kompetencje cyfrowe użytkowników ....................................................................................... 107

5.4 Okres programowania 2014-2020 w kontekście rozwoju społeczeństwa informacyjnego............... 120

5.4.1 Diagnoza zaspokojenia potrzeb regionu ................................................................................... 120

5.4.2 Możliwe działania z zakresu rozwoju społeczeństwa informacyjnego w ramach RPO WP 2014-

2020 126

5.4.3 Przykłady dobrych praktyk w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego...................... 130

6 WNIOSKI I REKOMENDACJE ................................................................................................ 134

7 SPIS TABEL, WYKRESÓW I RYSUNKÓW ................................................................................ 141

8 ANEKS ............................................................................................................................... 144

8.1 Lista materiałów i dokumentów objętych analizą danych zastanych ................................................ 144

8.2 Sprawozdania z realizacji studiów przypadku ................................................................................... 145

8.3 Weryfikacja hipotez badawczych ...................................................................................................... 171

8.4 Narzędzia badawcze – w wersji elektronicznej ................................................................................. 175

~ 4 ~

WYKAZ SKRÓTÓW

SKRÓT WYTŁUMACZENIE

CATI Wywiad kwestionariuszowy realizowany przez telefon (ang. Computer Assisted Website Interview)

CAWI Ankieta internetowa (ang. Computer-Assisted Web Interview)

EDM Elektroniczna Dokumentacja Medyczna

EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

ePUAP Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej

FE Fundusze Europejskie

FGI Zogniskowany wywiad grupowy (ang. Focus Group Interview)

GIS System Informacji Geograficznej

GUS Główny Urząd Statystyczny

ICT Technologie informacyjno-komunikacyjne (ang. Information and Communication Technologies)

IDI Indywidualny wywiad pogłębiony (ang. Individual In-Depth Interview)

IT Technologia informacyjna (ang. Information Technology)

IZ Instytucja Zarządzająca

JST Jednostka Samorządu Terytorialnego

KIO Krajowa Izba Odwoławcza

KSI SIMIK Krajowy System Informatyczny SIMIK

MAiC/MAC Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji

MKiDN Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

MRR/MIR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego/Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

NFZ Narodowy Fundusz Zdrowia

NGN Sieć następnej generacji (ang. Next Generation Network)

NGO Organizacje pozarządowe (ang. Non Governmental Organisations)

NIK Najwyższa Izba Kontroli

PBC Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa

PO IG Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013

PO RPW Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013

PSeAP Podkarpacki System e-Administracji Publicznej

PSIM Podkarpacki System Informacji Medycznej

PZP Prawo Zamówień Publicznych

RCKiK Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa

RPO WP 2007-2013 Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013

SEOD System Elektronicznego Obiegu Dokumentów

SI Społeczeństwo Informacyjne

SzOP Szczegółowy Opis Priorytetów

TDI Telefoniczny wywiad pogłębiony (ang. Telephone In-Depth Interview)

UKE Urząd Komunikacji Elektronicznej

UMWP Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

UoD Umowa o dofinansowanie

WCAG Wytyczne dotyczące ułatwień w dostępie do treści publikowanych w internecie (ang. Standard Web

Content Accessibility Guidelines)

WoD Wniosek o dofinansowanie

WoP Wniosek o płatność

ZOZ Zakład opieki zdrowotnej

~ 5 ~

1 STRESZCZENIE

Badanie pt. Ocena wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WP 2007-2013 na rozwój

społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim prowadzone było w okresie od

czerwca do października 2015 roku przez Agrotec Polska na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Podkarpackiego.

Celem głównym badania była ocena wpływu wsparcia dofinansowanych inwestycji w ramach RPO

WP na lata 2007-2013 na rozwój społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim.

Zakres projektów i rozmieszczenie

W ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 zawartych zostało 60 umów o dofinansowanie na

realizację projektów o wartości 346 289 496,26 PLN (wartość dofinansowania 286 760 668,57 PLN,

w tym UE – 280 199 586,08 PLN)1. Projekty realizowane są przez 51 beneficjentów. Należy zwrócić

szczególną uwagę na dwa projekty kluczowe realizowane przez Województwo Podkarpackie

(w partnerstwie) tj. Podkarpacki System e-Administracji Publicznej – PSeAP i Podkarpacki System

Informacji Medycznej – (PSIM). Są to projekty szczególne pod kilkoma względami:

są projektami o zasięgu regionalnym, obejmując swym oddziaływaniem całe województwo

podkarpackie,

wartość dofinansowania tych projektów wynosi 137 870 125,64 PLN, co stanowi 48,1%

wartości dofinansowania wszystkich 60 projektów w ramach III osi priorytetowej,

są projektami realizowanymi w partnerstwie:

Podkarpacki System e-Administracji Publicznej – PSeAP – 159 JST (gminy i powiaty) jako

partnerzy projektu. W realizację projektu nie włączyło się tylko: 7 powiatów ziemskich,

2 miasta na prawach powiatu – Tarnobrzeg i Krosno oraz 13 pojedynczych gmin

(z powiatów rzeszowskiego, przemyskiego, niżańskiego, łańcuckiego, krośnieńskiego

i dębickiego),

Podkarpacki System Informacji Medycznej – (PSIM) – 8 szpitali wojewódzkich jako

partnerzy projektu. W przypadku tego projektu należy dodać, że jego uzupełnieniem

było 21 projektów (projekty kluczowe) realizowanych przez 20 powiatowych publicznych

Zakładów Opieki Zdrowotnej (ZOZ) i jedno przedsiębiorstwo (Centrum Medyczne

w Łańcucie Sp. z o.o.). Projekty realizowane przez szpitale powiatowe miały na celu

integrację z rozwiązaniami stworzonymi na poziomie centralnym w ramach projektu

Podkarpacki System Informacji Medycznej – (PSIM).

Analizując wszystkie projekty w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wg typu beneficjenta

należy uznać, że najwięcej projektów zostało zrealizowanych przez JST (w tym Województwo

Podkarpackie, powiaty i gminy) – 1/3 wszystkich oraz publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej (ZOZ) –

1/3 wszystkich. Analizując z kolei projekty pod względem rozmieszczenia przestrzennego w skali

regionu należy uznać, że większość z nich realizowana była przez beneficjentów z obszarów miejskich

(54 z 60). Należy jednak zaznaczyć, że skala oddziaływania projektów w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013 jest ponadregionalna, co oznacza, że projekty realizowane na obszarze miejskim

oddziałują również na obszary wiejskie (np. Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa, Podkarpacka

Platforma Antyplagiatowa, PSeAP, PSIM itp.). Wydaje się więc, że miejsce realizacji projektu

1 Dane finansowe opracowano na podstawie KSI SIMIK 07-13 (stan na 31.08.2015r.).

~ 6 ~

w przypadku części projektów nie ma zasadniczego znaczenia dla wpływu tego projektu na rozwój

społeczeństwa informacyjnego.

Warto też dodać, że 7 projektów realizowanych było na obszarze więcej niż jednego powiatu,

a niektóre z nich na obszarze wszystkich powiatów (PSeAP) lub prawie wszystkich (np. PSIM, Budowa

systemu dystrybucji informacji głosowej, tekstowej, wizualnej oraz alarmowania w jednostkach Policji

woj. Podkarpackiego wraz z elementami wyposażenia centrów zarządzania siecią regionalną,

Tworzenie sieci regionalnej do prowadzenia ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych oraz

zmeliorowanych gruntów w Podkarpackim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie).

Analiza rozkładu przestrzennego projektów wg powiatów2 pokazuje, że najwięcej projektów

realizowanych było w stolicy województwa – Rzeszowie (18 spośród 60). Taki stan rzeczy wynika

z m.in. z faktu realizacji na terenie Rzeszowa projektów ponadregionalnych oraz zlokalizowania

w mieście wielu instytucji np. instytucji kultury czy uczelni (które łącznie zrealizowały 8 projektów

w Rzeszowie).

Projekty w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wpisują się w cele dokumentów

strategicznych dotyczące społeczeństwa informacyjnego. Stopień powiązania projektów

z poszczególnymi celami tych dokumentów (Strategia Europa 2020, RPO WP 2007-2013, Strategia

Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020) jest różny w zależności od typu projektów

realizowanych w ramach RPO WP 2007-2013. Wszystkie projekty III osi priorytetowej RPO WP 2007-

2013 wpisują się w politykę rozwoju społeczeństwa informacyjnego, a poprzez to w całą politykę

rozwoju społeczno-gospodarczego

Zmiany społeczne

Analizując dane GUS należy zauważyć, że udział gospodarstw domowych posiadających

w domu łącze internetowe systematycznie rośnie. W 2014 roku w kraju dostęp do internetu miało

trzy czwarte gospodarstw domowych tj. 74,8%. W województwie podkarpackim w 2014 roku – 74,7%

gospodarstw domowych posiadało dostęp do internetu, w stosunku do lat poprzednich odnotowano

dalszy wzrost tego wskaźnika (w 2012 roku wynosił on jeszcze 62,2%). W 2014 roku w Polsce 94,4%

przedsiębiorstw wykorzystywało komputery, w województwie podkarpackim wskaźnik ten wyniósł

94,6%, przy czy jeszcze w 2013 roku kształtował się na poziomie 92,9%.

W ostatnich latach obserwowany jest wzrost odsetka osób kontaktujących się z administracją

publiczną za pośrednictwem internetu. W 2014 roku w Polsce wskaźnik dotyczący osób, które

korzystały z internetu w kontaktach z administracją publiczną kształtował się na poziomie 69,1%,

a w regionie wynosił on 65,3%.

Wpływ projektów na stan infrastruktury

Stan infrastruktury teleinformatycznej (ICT) umożliwiającej funkcjonowanie społeczeństwa

informacyjnego w 2007 roku był niewystarczający. Działania wspierające jej rozwój zostały podjęte

z różnych programów operacyjnych. III oś priorytetowa RPO WP 2007-2013 miała na celu

przygotowanie infrastruktury ICT podmiotów publicznych pod wdrożenie systemów umożliwiających

sprawne zarządzanie oraz dostarczanie potrzebnych usług mieszkańcom. Należy uznać, że projekty

te wpłynęły na poprawę infrastruktury społeczeństwa informacyjnego, świadczą o tym m.in.

zrealizowane wskaźniki produktu. Oprócz modernizacji infrastruktury projekty umożliwiły

2 Zastosowana została „logika” podziału projektów zgodnie z KSI SIMIK, gdzie projekt realizowany na terenie danego

powiatu liczony jest jako jeden w każdym z nich, a wartość projektu/dofinansowania jest dzielona po równo na poszczególne gminy na terenie, których jest realizowany.

~ 7 ~

zwiększenie dostępu do internetu szerokopasmowego zarówno mieszkańcom miast, jak i wsi. Zostały

także udostępnione nowe usługi. Realizowane projekty dotyczyły najczęściej urzędów oraz jednostek

służby zdrowia.

Realizowane projekty a systemy teleinformatyczne

Wdrożone w ramach projektów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 systemy teleinformatyczne

istotnie poprawiają funkcjonowanie jednostek administracji i służby zdrowia. Wpływają na

poprawę jakości, efektywności oraz funkcjonalności ich działań. Trzeba jednak mieć na uwadze

ograniczenie w postaci krótkiego czasu jaki upłynął od ich wdrożenia i integracji (wciąż wdrażane są

aktualizacje niektórych aplikacji w wyniku diagnozowanych błędów) – to powoduje, że pełna

funkcjonalność i wszystkie możliwości systemów zostaną dopiero odkryte (w dużej mierze dotyczy to

systemów w służbie zdrowia). Stworzone systemy w większości są pozytywnie oceniane przez

przedstawicieli badanych podmiotów w zakresie stworzenia możliwości realizacji zadań ustawowych.

W przypadku systemów projektu PSIM można mówić o wpływie bezpośrednim na realizację

obowiązków wynikających z różnych ustaw, w przypadku systemów projektu PSeAP – o wpływie

pośrednim. Podkreślenia wymaga fakt, że nie potrzeba zewnętrznych modyfikacji wdrożonych

systemów by dostosowywać je do zmieniających się wymogów prawnych – wszelkie modyfikacje,

aktualizacje mają być wprowadzane na bieżąco w ramach usługi „administratora systemu”, którego

zadaniem będzie właśnie dopasowywanie istniejących aplikacji do zmian prawnych.

Sprawne działanie systemów z części tzw. back office bezpośrednio przekłada się na jakość

i poziom usług świadczonych bezpośrednio obywatelom (front office). Bez stworzenia w pełni

funkcjonalnego i cyfrowego urzędu czy szpitala (digitalizacja posiadanych zasobów, wprowadzenie

Systemu Elektronicznego Obiegu Dokumentów (SEOD), uruchomienie Elektronicznej Dokumentacji

Medycznej (EDM), współpraca między jednostkami w zakresie wymiany posiadanych informacji) nie

będzie możliwe uruchomienie w pełni funkcjonalnych i zaawansowanych usług on-line.

Wpływ projektów na rozwój e-usług

Można stwierdzić istotny wpływ projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego RPO WP 2007-

2013 na rozwój elektronicznych usług świadczonych na terenie województwa podkarpackiego.

W ramach projektów powstały usługi z zakresu administracji, zdrowia, edukacji czy kultury.

Większość z tych rozwiązań nie była wcześniej dostępna w skali regionu, ale też w skali lokalnej

(najlepszym przykładem są tu usługi uruchomione w ramach projektu PSIM). W sumie projekty

przyczyniły się do stworzenia 365 e-usług na poziomie 1 (informacja), 350 na poziomie 2 (interakcja),

156 na poziomie 3 (dwustronna interakcja) oraz 55 na poziomie 4 (transakcja). Biorąc pod uwagę stan

sprzed roku 2007 i stan obecny, można powiedzieć o ogromnej zmianie w zakresie powstawania

e-usług, ale też w zakresie ich jakości (mierzonej głównie poziomem ich zaawansowania).

W chwili obecnej użytkownikami powstałych rozwiązań (w ramach dwóch największych projektów

kluczowych) w dużej mierze są sami interesariusze (urzędnicy, personel medyczny i administracyjny

szpitali), korzystający w większym stopniu z powstałych systemów niż e-usług (systemy są tu

rozumiane jako wszelkie rozwiązania służące poprawie efektywności, funkcjonalności i jakości pracy

podmiotów). Wśród mieszkańców największą popularnością cieszą się e-usługi z zakresu edukacji

i kultury, a ich świadomość nt. największych projektów PSIM i PSeAP oraz rozwiązań w ich ramach

wdrożonych jest na bardzo niskim poziomie – mimo iż z usług zdrowotnych on-line korzysta 16,7%

mieszkańców, a sprawy urzędowe przez internet załatwia regularnie niemal 17% badanych (18,5%

robi to sporadycznie).

~ 8 ~

Wpływ RPO WP 2007-2013 na rozwój e-usług nie podlega więc dyskusji. W przyszłości kluczowe

jednak będzie uruchamianie wszystkich e-usług we wszystkich podmiotach (JST, szpitale) oraz

dalszy ich rozwój w kierunku zwiększania funkcjonalności (tworzenie usług na 4 i 5 poziomie

zaawansowania).

Ocena komplementarności

Przeprowadzona w ramach badania analiza komplementarności pokazała, że projekty zrealizowane

w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 cechuje wysoki poziom komplementarności

przestrzennej3 i funkcjonalnej4. Beneficjenci realizowali spójną sieć przedsięwzięć, których celem

było stworzenie warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie. Równocześnie

tylko pojedyncze podmioty wdrożyły działania komplementarne bezpośrednio5. Ponadto

zauważono, że projekty współfinansowane w ramach III osi priorytetowej w ograniczonym stopniu

uzupełniają się z przedsięwzięciami współfinansowanymi w ramach innych osi priorytetowych RPO

WP 2007-2013. Zdiagnozowano także aktywność beneficjentów w realizacji działań

współfinansowanych z innych źródeł, np. z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka,

2007-2013, Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 czy Programu

Operacyjnego Kapitał Ludzki. W przypadku tych przedsięwzięć także można mówić o wzajemnym

uzupełnianiu się w ramach zdefiniowanych celów. Ponadto systemy i aplikacje wprowadzone jako

efekt realizacji projektów współfinansowanych z III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 stwarzają

możliwość integracji z innymi systemami (w przyszłości).

Ocena działań informacyjno-promocyjnych prowadzonych przez beneficjentów

Beneficjenci III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 prowadzili działania informacyjno-promocyjne

dot. realizowanych projektów, ale w głównej mierze były to działania skoncentrowane na

przekazywaniu informacji o samej realizacji projektu i jego specyfikacji (np. wartość, źródło

finansowania etc.). Jedynie pojedyncze jednostki prowadziły działania, których celem było

zaprezentowanie funkcjonalności nowych systemów potencjalnym użytkownikom. Odbiorcy mieli

ograniczone możliwości zapoznania się z konkretną ofertą e-usług, na co wskazało badanie ilościowe

wśród mieszkańców województwa. Zasadne jest przeprowadzenie działań promujących możliwości

nowych systemów skierowanych do wszystkich mieszkańców województwa podkarpackiego.

Kampanie promocyjne powinny wykorzystywać język korzyści, co pozwoli skutecznie zachęcić

mieszkańców do skorzystania z e-usług. Dobór kanałów komunikacji powinien uwzględniać internet,

w tym media społecznościowe oraz lokalne media (prasa, radio, telewizja).

Ocena kompetencji cyfrowych

Kompetencje cyfrowe użytkowników oraz interesariuszy powstałych rozwiązań są na dobrym

poziomie. W przypadku mieszkańców, poziom kompetencji jest zbliżony do poziomu krajowego.

Mieszkańcy przyznają się do problemów w takich zadaniach informatycznych, które nie są potrzebne

w codziennym funkcjonowaniu. Z drugiej strony jednak, blisko połowa z nich nie próbowała

dotychczas załatwiać spraw urzędowych przez internet, co świadczy o braku wykształconej tego typu

3 Komplementarność przestrzenna/ geograficzna występuje w sytuacji przestrzennego powiązania projektów między sobą,

czyli ma miejsce wtedy, gdy wsparcie z różnych źródeł ukierunkowane jest na te same tereny lub do tych samych środowisk. 4 Komplementarność funkcjonalna polega na wpisywaniu się projektu w istniejącą sieć działań/projektów/ inwestycji jako

kolejny element tej sieci. 5 Komplementarność bezpośrednia występuje w sytuacji, gdy projekt jest bezpośrednią kontynuacją lub uzupełnieniem

dotychczasowych projektów.

~ 9 ~

potrzeby lub niewiedzy nt. istnienia takiej możliwości. W przypadku interesariuszy (pracownicy

administracji, służby zdrowia) nie zdiagnozowano istotnych i generalnych problemów w zakresie

umiejętności informatycznych. Braki w zakresie umiejętności podstawowych w dużej mierze zostały

wyrównane w wyniku dotychczasowych działań (szkolenia, asysty administracyjne). Z pewnością

jednak, są jeszcze takie obszary i grupy osób, które będą wymagały podnoszenia swoich kompetencji

(z jednej strony świadczy o tym deklaracja o potrzebie dalszych szkoleń, a z drugiej strony trzeba mieć

na uwadze szybki rozwój technologii ICT, za którym powinien iść rozwój kompetencji osób

wykorzystujących je na co dzień).

Ocena zaspokojenia potrzeb i plany na przyszłość

Zasadniczo należy uznać, że większość potrzeb określonych 7-8 lat temu została w dużym stopniu

zaspokojona. W większości miejsc w województwie powstanie odpowiednia infrastruktura

społeczeństwa informacyjnego. Co prawda, istnieją jeszcze potrzeby inwestycji w infrastrukturę ICT,

jednakże potrzeby te są lokalne i przeważnie dotyczą dalszej rozbudowy posiadanego sprzętu.

Istnieje potrzeba oraz zainteresowanie realizacją dalszych projektów. Badani nie znają jeszcze

budżetów, w dużej mierze uzależniają dalsze działania od środków zewnętrznych. Po zapoznaniu się

z ewentualną dokumentacją konkursową w ramach RPO WP 2014-2020 będą w stanie doprecyzować

zakres projektu, do tego czasu projekty pozostaną w fazie planowania. Najczęściej badani wskazywali

na kontynuację/rozbudowę obecnie realizowanego projektu. Można zasadniczo uznać, że planowane

działania będą komplementarne wobec wcześniejszych działań oraz mogą wytworzyć efekt synergii

(poprzez zintensyfikowanie działań, dostarczenie nowych e-usług).

Należy stwierdzić, że RPO WP 2014-2020 przewiduje realizację przedsięwzięć, będących

kontynuacją działań, których celem jest rozwój społeczeństwa informacyjnego w regionie.

Wnioskodawcy będą mieli możliwość wdrożenia rozwiązań w obszarze tworzenia lub rozwoju e-usług

publicznych, usług wewnątrzadministracyjnych niezbędnych do funkcjonowania e-usług publicznych,

publicznych zasobów geodezyjnych oraz informacji przestrzennej, a także cyfrowego udostępniania

informacji sektora publicznego. Określona w dokumentacji specyfika dofinansowywanych

przedsięwzięć wskazuje, że w dużym stopniu będą to projekty wykorzystujące specjalistyczne

systemy informatyczne powstałe w ramach perspektywy finansowej 2007-2013.

~ 10 ~

2 ABSTRACT

The survey entitled “Assessment of Impact of Support Granted as Part of Regional Operational

Programme for Podkarpackie Province 2007 – 2013 on Development of Information Society” was

conducted in a period from June to October 2015 by Agrotec Polska upon the commission of the

Marshal Office of the Podkarpackie Province.

The main objective of the survey was evaluation of the impact of support for investments

co-financed as part of the ROP PP for years 2007-2013 on development of information society in the

Podkarpackie Province.

Range and Distribution of Projects

As part of the 3rd priority axis of ROP PP 2007 – 2013, 60 agreements on co-financing were concluded

for implementation of projects with the value of PLN 346,289,496.26 (value of co-financing

PLN 286,760,668.57 including from the EU: PLN 280,199,586.08)6. Projects are implemented by

51 beneficiaries. It is necessary to pay special attention to two key projects implemented by the

Podkarpackie Province (in partnership), i.e. the Podkarpackie Public e-Administration System (PSeAP)

and the Medical Information System in Podkarpackie (PSIM). These are special projects with respect

to several aspects:

these are projects of regional range, encompassing the entire Podkarpackie Province;

value of co-financing of such projects amounts to PLN 137,870,125.64, which constitutes

48.1% of the co-financing value for all 60 projects within the scope of the 3rd priority axis;

these are projects implemented in partnership:

Podkarpackie Public e-Administration System (PSeAP): 159 units of local government

(communes and poviats) as project partners. The following entities did not join project

implementation: 7 rural poviats, 2 cities with poviat rights (Tarnobrzeg and Krosno) and

13 individual communes (from the following poviats: Rzeszów, Przemyśl, Nisko, Łańcut,

Krosno and Dębica);

Medical Information System in Podkarpackie (PSIM): 8 province hospitals are project

partners. In the case of this project, it is necessary to add that it was supplemented by

21 projects (key projects) implemented by 20 poviat public Health Care Centres and one

company (Centrum Medyczne w Łańcucie Sp. z o.o.). The projects implemented by

poviat hospitals were aimed at integration with solutions designed on the central level

as part of the project Medical Information System in Podkarpackie (PSIM).

When analyzing all projects as part of the 3rd priority axis of ROP PP 2007 – 2013 according to types

of beneficiaries, it was determined that most projects were implemented by local government units

(including the Podkarpackie Province, poviats and communes): 1/3 of all projects, as well as public

Health Care Centres: 1/3 of all projects. On the other hand, when analyzing the projects with respect

to spatial distribution in the scale of the region, it was ascertained that the majority of them were

implemented by beneficiaries from municipal areas (54 out of 60). However, it is necessary to note

that the scale of impact of projects as part of the 3rd priority axis of the ROP PP is supra-regional,

which means that projects implemented in municipal areas also exert impact on rural areas

(e.g. Digital Library in Podkarpackie, Podkarpackie Anti-Plagiarism Platform, PSeAP, PSIM etc.).

6 Financial data was prepared on the basis of the National Information System: System for Information Monitoring and

Control (KSI SIMIK) 07-13 (status as of 31.08.2015).

~ 11 ~

Therefore, it seems that the place of project implementation in the case of some projects does not

have fundamental impact on the influence of such project on development of information society.

It is also worth adding that 7 projects were implemented in the area of more than one poviat and

some of them in the area of all poviats (PSeAP) or almost all poviats (e.g. PSIM, construction of

a voice, text and visual information system and alarm system in police units in the Podkarpackie

Province along with furnishing elements of centres for regional network management, establishment

of a regional network for water record, water melioration devices and meliorated land in the

Podkarpackie Board of Melioration and Water Devices in Rzeszów).

Analysis of spatial distribution of projects in poviats7 shows that most projects were performed in the

capital of the province, Rzeszów (18 out of 60). This state of affairs results from implementation,

in the area of Rzeszów, of supra-regional projects and location of numerous institutions in the city,

e.g. cultural centres or universities (which, in total, implemented 8 projects in Rzeszów).

Projects forming a part of the 3rd priority axis of ROP PP 2007 – 2013 comply with the objectives of

strategic documents regarding information society. The degree in which the projects are connected

with individual objectives of these documents (Europe 2020 Strategy, ROP PP 2007-2013, Province

Development Strategy: Podkarpackie 2020) is varied depending on the type of projects implemented

as part of the ROP PP 2007 – 2013. All projects of the 3rd priority axis of ROP PP 2007 – 2013 form

a part of the development policy of the information society and, through this, the entire policy of

social and economic development.

Social Changes

When analyzing the data of the Central Statistical Office, it is to be noted that the share of

households with Internet connection is systematically growing. In 2014, three-fourths of households

in the country had access to the Internet, i.e. 74.8%. In the Podkarpackie Province in 2014, 74.7%

households had access to the Internet; in comparison to previous years, this index grew (in 2012, it

amounted to 62.2%). In 2014, 94.4% companies used computers in Poland; in the Podkarpackie

Province, this index amounted to 94.6%, whereas in 2013 it was on the level of 92.9%.

In the last years, an increase in the percentage of people contacting the public administration via

the Internet has been recorded. In 2014, the index referring to persons who used the Internet in

contacts with public administration was on a level of 69.1% in Poland, whereas in the region it was on

the level of 65.3%.

Influence of Projects on the Condition of Infrastructure

The condition of ICT infrastructure which enables the functioning of information society was

insufficient in 2007. Activities supporting development of such infrastructure were undertaken in

various operating programmes. The aim of the 3rd priority axis of ROP PP 2007 – 2013 was to prepare

the ICT infrastructure of public entities by implementation of systems enabling efficient management

and supply of necessary services to inhabitants. It is necessary to state that the projects improved

the infrastructure of information society, which is testified by the implemented product indices.

Apart from infrastructure modernisation, the projects enabled increased access to broad-band

Internet for inhabitants of cities and villages. What is more, new services were also made available.

The implemented projects most often referred to offices and heath care units.

7 The “logic” of dividing projects in line with KSI SIMIK was applied, where a project implemented in a given poviat is

calculated as one in each of the poviats, and the value of project/ co-financing is divided equally into individual communes in the area where it is implemented.

~ 12 ~

Implemented Projects Vs. ICT Systems

ICT systems implemented as part of projects from the 3rd priority axis of ROP PP 2007 – 2013

significantly improved the functioning of administration and health care units. They improved the

quality, efficiency and functionality of their operation. However, it is necessary to bear in mind

restrictions in the form of a short period of time which elapsed from their implementation and

integration (updates of certain applications resulting from diagnosed errors are still being

implemented): this results in the fact that full functionality and all possibilities of the systems are still

to be assessed (in a significant part, this refers to the health care system). The designed systems are,

in majority, positively evaluated by representatives of examined entities within the scope of creating

possibilities for implementation of statutory tasks. In the case of PSIM project systems, it was

possible to ascertain direct impact on implementation of obligations resulting from various acts and

in the case of PSeAP project systems – indirect impact.

It is necessary to emphasise the fact that no external modifications of the implemented systems are

necessary in order to adjust them to changing legal requirements – all modifications and updates are

to be implemented on an ongoing basis as part of the “system administrator” services, whose tasks

include adjustment of existing applications to legal changes.

Efficient operation of the system in the part of the so-called back office translates directly to the level

of services provided directly to citizens (front office). Without setting up a fully functional and digital

office or a hospital (digitisation of resources held, introduction of Electronic Document Circulation

System, launch of Electronic Medical Record, cooperation among units within the scope of

information held), it will not be possible to launch fully functional and advanced online services.

Influence of Projects on Development of e-Services

It is possible to ascertain significant impact of ROP PP projects from the area of information society

on the development of electronic services provided in the area of the Podkarpackie Province. As part

of projects, services in the area of administration, health, education and culture were created.

A majority of such solutions was not available earlier on the scale of the region, but also on a local

scale (the best examples here are services launched as part of the PSIM project). In total, the projects

contributed to creation of 365 e-services on level 1 (information), 350 on level 2 (interaction), 156 on

level 3 (bilateral interaction) and 55 on level 4 (transaction). Taking into account the status before

2007 and the present-day status, it may be stated that the change in the area of creating e-services

and their quality is huge (measured mainly by the level of advancement).

At the present moment, users of the created solutions (as part of two largest key projects) are, in

a significant part, stakeholders (clerks, medical and administrative personnel of hospitals), who use

the created systems in a greater degree than e-services (systems are understood here as any

solutions used to improve the efficiency, functionality and work quality of entities). Among

inhabitants, e-services in the area of education and culture enjoy greatest popularity, whereas their

awareness concerning largest projects PSIM and PSeAP and solutions implemented as part of them is

on a very low level – in spite of the fact that online health services are used by 16.7% inhabitants and

almost 17% of respondents deal with official issues via the Internet (18.5% do it sporadically).

The impact of ROP PP 2007-2013 on e-service development is therefore clear. In the future, launch

of all e-services in all entities (units of local government, hospitals) will be of key importance, along

with their further development to increase their functionalities (creation of services on the 4th and

the 5th level of advancement).

~ 13 ~

Assessment of Complementarity

Analysis of complementarity, performed as part of the survey, has shown that projects implemented

as part of the 3rd priority axis of ROP PP 2007 – 2013 are characterised by high level of spatial8 and

functional9 complementarity. The beneficiaries have implemented a consistent network of projects,

whose objective was creation of conditions for development of information society in the region.

Simultaneously, only individual entities directly implemented complementary activities10.

Furthermore, it was noticed that projects co-financed as part of the 3rd priority axis are

supplementary with enterprises co-financed as part of other priority axes of ROP PP 2007 – 2013 in

a limited degree. Beneficiaries were active in implementation of activities co-financed from other

sources, e.g. from the Innovative Economy Operational Programme, 2007 – 2013, Development of

Eastern Poland 2007 – 2013 Operational Programme or Human Capital Operational Programme. In

case of these enterprises, one can also speak about mutual supplementation within the scope of the

defined objectives. Furthermore, systems and applications introduced as an effect of implementation

of projects co-financed from the 3rd priority axis of ROP PP 2007 – 2013 create a possibility of

integration with other systems (in the future).

Assessment of Information and Promotion Activities Conducted by Beneficiaries

Beneficiaries of the 3rd priority axis of ROP PP 2007-2013 conducted information and promotion

activities regarding the implemented projects, but these were mainly activities focused on provision

of information about project implementation and its specifications (e.g. value, source of financing,

etc.). Only individual units conducted activities whose aim was to present the functionalities of the

new systems to potential users. The recipients had limited opportunities of becoming acquainted

with a specific offer ofe-services, which was indicated by a quantity survey among province

inhabitants. Therefore, it is justified to conduct activities promoting the potential of new systems

addressed to all inhabitants of the Podkarpackie Province. Promotional campaigns should use the

language of benefits, which will allow for efficient encouragement of inhabitants to use e-services.

Choice of communication channels should take into account the Internet, including social networking

media and local media (press, radio and television).

Assessment of Digital Competences

Digital competences of users and stakeholders of the resulting solutions remain on a good level.

In the case of inhabitants, the level of competences is similar to the national level. Residents admit

to problems in IT tasks that are not necessary for everyday functioning. On the other hand, almost a

half of them have not tried to handle official issues via the Internet, which testifies to lack of such

need or lack of knowledge about such possibilities. In the case of stakeholders (administration and

health care employees), no significant or general problems have been diagnosed in the area of IT

skills. Deficiencies in basic skills have been significantly levelled as a result of hitherto activities

(training sessions, administrative assistance). Nevertheless, there are definitely areas and groups of

people who need to increase their competences (on the one hand, this is testified by the declaration

about the necessity of further training; on the other, it is necessary to bear in mind rapid

8 Spatial/ geographic complementarity occurs in a situation of spatial connections among projects, i.e. it takes place when

support from various sources is directed at the same areas or to the same environments. 9 Functional complementarity consists in the fact that a project is incorporated into an existing network of activities/

projects/ investments as a subsequent element of such network. 10

Direct complementarity occurs in situation when a project is a direct continuation or supplementation of hitherto projects.

~ 14 ~

development of the ICT and development of competences of people using such technologies on

a daily basis should keep up with it).

Assessment of Fulfillment of Needs and Plans for the Future

In principle, it is to be assessed that the majority of needs determined 7 – 8 years ago was satisfied in

a substantial degree. In the majority of places in the province, proper information society

infrastructure was created. Even though it is still necessary to invest in the ICT infrastructure, yet

these are local needs and they primarily refer to further extension of the possessed equipment.

There is need and interest in implementation of further projects. The respondents do not know the

budgets yet; in a significant degree, they make further activities dependant on external resources.

After becoming acquainted with the potential competition documentation as part of the ROP PP

2014 – 2020, they will be able to specify the range of projects; until then, projects will remain at the

stage of planning. Most often the respondents indicated continuation/ extension of the currently

implemented project. It is possible to determine that fundamentally, planned activities will be

complementary with respect to earlier activities and may create a synergy effect (via intensification

of activities and provision of new e-services).

It is necessary to state that ROP PP 2014-2020 foresees a possibility of implementation of projects

which constitute continuation of activities whose objective is development of information society

in the region. The applicants will have the possibility of implementing solutions in the area of

creation and development of public e-services, internal administration services indispensable for the

functioning of public e-services, public land survey resources and spatial information, as well as

making the public sector information digitally available. The specification of the co-financed projects

determined in the documents indicated that in a large extent, these are projects using specialist IT

systems created as part of the 2007 – 2013 financial perspective.

~ 15 ~

3 WPROWADZENIE

Badanie pt. Ocena wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WP 2007-2013 na rozwój

społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim prowadzone było w okresie od

czerwca do października 2015 roku przez Agrotec Polska na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Podkarpackiego.

Celem głównym badania była ocena wpływu wsparcia dofinansowanych inwestycji w ramach RPO

WP na lata 2007-2013 na rozwój społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim.

Cele szczegółowe badania/problemy badawcze:

Kryteria ewaluacyjne:

Skuteczność stopnia realizacji zakładanych celów interwencji w odniesieniu do rzeczywistych

efektów ich realizacji,

Trafność planowanych celów interwencji w perspektywie finansowej 2014-2020 w stosunku

do zidentyfikowanych potrzeb,

Użyteczność inwestycji w kontekście rozwiązania zdiagnozowanych problemów oraz

zaspokajania potrzeb grup docelowych,

Trwałość wspartych inwestycji w perspektywie długookresowej.

Ocenie poddanych zostało 60 projektów realizowanych w ramach III osi priorytetowej Społeczeństwo

Informacyjne RPO WP na lata 2007-2013, w tym 36 projektów wybranych w trybie konkursowym

oraz 24 projekty wybrane w trybie indywidualnym.

1. Charakterystyka kształtowania się społeczeństwa informacyjnego

w województwie podkarpackim w latach 2007-2014

2. Charakterystyka projektów realizowanych w ramach III osi

priorytetowej RPO WP 2007-2013

3. Identyfikacja problemów i barier, jakie wystąpiły podczas wdrażania

i realizacji projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego oraz

wskazanie ich przyczyn

4. Ocena wpływu projektów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

na rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego

5. Ocena wpływu dofinansowanych inwestycji w ramach III osi

priorytetowej RPO WP 2007-2013 na rozwój elektronicznych usług

świadczonych dla ludności

6. Zidentyfikowanie stopnia zaspokojenia potrzeb regionu

w zakresie infrastruktury teleinformatycznej i e-usług oraz

określenie dalszego zapotrzebowania w tym obszarze w perspektywie finansowej 2014-2020

7. Wskazanie rekomendacji dla okresu programowania 2014-2020

~ 16 ~

Definicja społeczeństwa informacyjnego i teoria tzw. „złotego trójkąta”

Punktem wyjścia w realizacji badania była dla nas konceptualizacja pojęcia „społeczeństwo

informacyjne”. Okazuje się, że literatura naukowa dostarcza bardzo wielu propozycji definicji tego

pojęcia.

Pierwsze wzmianki na temat społeczeństwa informacyjnego pojawiły się już w połowie lat

sześćdziesiątych w Japonii, gdzie rozwój mikroelektroniki będącej podstawą techniki cyfrowej był

najszybszy. Termin johoka shakai oznaczający społeczeństwo komunikujące się poprzez komputer

(The computer-mediated communication society) lub po prostu Społeczeństwo Informacyjne,

w skrócie SI, został użyty po raz pierwszy w 1963 roku przez Tadao Umesao w artykule na temat

ewolucyjnej teorii społeczeństwa opartego na informacji. Nazwą tą posługiwał się również

prof. Yonei Masuda na początku lat siedemdziesiątych w swojej pracy na temat przemian

społecznych w powiązaniu z rozwojem sektora informacji i telekomunikacji11.

Główne cechy społeczeństwa informacyjnego zostały sformułowane w 1973 roku przez Daniela Bella

i wskazywały m.in. na dominację naukowców i specjalistów w strukturze zawodowej, na wzrost

znaczenia wiedzy teoretycznej, która postrzegana była jako źródło innowacji.

Z kolei słynna koncepcja społeczeństwa sieciowego Manuela Castellsa jest próbą całościowej analizy

zmian zachodzących we współczesnym globalnym świecie. Poglądy na ten temat zostały wyłożone

przez niego w trzytomowym dziele pod wspólnym tytułem The Information Age: Economy, society

and culture. W jego ocenie, w związku ze zmianami o charakterze informatycznym, gospodarczym

i społecznym, tworzy się nowoczesny model społeczeństwa, którego materialną (internet)

i organizacyjną podstawą jest sieć.

Generalnie po II wojnie światowej powstało kilkadziesiąt12 definicji pojęcia „społeczeństwo

informacyjne”, ich opis i analiza nie jest celem niniejszego rozdziału. Pojęcie „społeczeństwa

informacyjnego” jest już silnie zakorzenione nie tylko w literaturze przedmiotu, ale również przy

formułowaniu polityki rozwoju zarówno na szczeblu regionu, kraju, jak i samej UE. Uwzględniają one

bardzo różne aspekty, które poszczególni autorzy definicji w mniejszym bądź większym stopniu

akcentowali. Z tego gąszczu pojęciowego na pierwszy plan wysuwają się cztery typy definicji pojęcia

„społeczeństwo informacyjne”, które wynikają z różnych perspektyw badawczych, jakie przyjęli ich

autorzy (perspektywa techniczna, ekonomiczna, demokratyczna, edukacyjna).

Zdecydowaliśmy się na przyjęcie definicji stosowanej przez GUS w opracowaniach i raportach dot.

społeczeństwa informacyjnego, ale wykorzystanej też m.in. na potrzeby raportu Społeczeństwo

informacyjne w liczbach (Departament Społeczeństwa Informacyjnego MAC, 2014), który prezentuje

stan rozwoju społeczeństwa informacyjnego po zakończeniu realizacji Strategii rozwoju

społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 201313. Wg tej definicji społeczeństwo informacyjne

to społeczeństwo znajdujące się na takim etapie rozwoju, na którym osiągnięty poziom techniki

informatyczno-telekomunikacyjnej stwarza warunki techniczne, ekonomiczne, edukacyjne i inne do

wykorzystywania informacji w produkcji wyrobów i świadczeniu usług. Społeczeństwo takie zapewnia

obywatelom powszechny dostęp i umiejętność korzystania z technologii informacyjnych w ich

działalności zawodowej, społecznej, w celu podnoszenia i aktualizacji wiedzy, korzystania ze zdobyczy

kultury, ochrony zdrowia oraz spędzania wolnego czasu i innych usług mających wpływ na wyższą

jakość życia.

11

Społeczeństwo informacyjne. Krok naprzód, dwa kroki wstecz, red. naukowa: P. Sienkiewicz, J.S. Nowak, s. 25-49. 12

por. Społeczeństwo informacyjne: Szanse, zagrożenia, wyzwania, Tomasz Goban-Klas, Piotr Sienkiewicz, s. 45-47. 13

Przyjęta definicja jest również spójna ze Strategią rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013.

~ 17 ~

Na bazie przeprowadzonej konceptualizacji pojęcia „społeczeństwo informacyjne” przygotowaliśmy

również model teoretyczny w postaci koncepcji „złotego trójkąta”, obrazujący trzy główne aspekty

dotyczące rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Zgodnie z tym założeniem gwarancję należytego

rozwoju społeczeństwa informacyjnego stanowią:

infrastruktura,

dostępność e-usług (podaż) oraz

użytkownicy (popyt na usługi).

Hipotezy badawcze przyjęte na początku realizacji badania

1. W ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 w większości realizowano projekty na

obszarach miejskich (w tym też małych miast) oraz o zasięgu oddziaływania jednej jednostki

samorządu (gminy/powiatu);

2. Wpływ na rozwój (lub ograniczenie rozwoju) społeczeństwa informacyjnego mają

kompetencje użytkowników. Mieszkańcy woj. podkarpackiego cechują się wystarczającym

poziomem kompetencji cyfrowych umożliwiającym korzystanie z e-usług;

3. Wpływ na rozwój (lub ograniczenie rozwoju) społeczeństwa informacyjnego ma liczba

uruchomionych e-usług oraz obszary, w których działają. W regionie podkarpackim w wyniku

realizacji projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 powstało dużo

nowych e-usług w różnych dziedzinach;

4. Wpływ na rozwój (lub ograniczenie rozwoju) społeczeństwa informacyjnego ma poziom

zaawansowania uruchomionych e-usług. W regionie podkarpackim w wyniku realizacji

projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 najmniej e-usług powstało na

dwóch najbardziej zaawansowanych poziomach (4 i 5);

5. Wpływ na rozwój (lub ograniczenie rozwoju) społeczeństwa informacyjnego ma promocja

wdrażanych rozwiązań dot. SI (np. e-usług). Prowadzone w regionie w ramach projektów

III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 działania promocyjne miały ograniczony charakter;

6. Większość podmiotów publicznych (JST, jednostki ochrony zdrowia) w regionie inwestuje

w rozwijanie kompetencji informatycznych/cyfrowych swoich pracowników;

7. W latach 2007-2014 nastąpił dynamiczny rozwój społeczeństwa informacyjnego w woj.

podkarpackim;

8. Stan SI w województwie podkarpackim jest zbliżony do sytuacji w Polsce pod kątem

kompetencji cyfrowych użytkowników;

9. Stan SI w gospodarce/przedsiębiorstwach regionu podkarpackiego jest lepszy od stanu

w skali kraju (region osiąga wartości wskaźników powyżej średniej krajowej);

10. Stan SI w administracji w regionie jest nieco gorszy od średniej krajowej;

11. Projekty realizowane w ramach III osi priorytetowej wpłynęły istotnie na tworzenie

warunków rozwijania się społeczeństwa informacyjnego. Większa część ze zrealizowanych

projektów nie powstałaby lub zostałaby zrealizowana w mniejszym zakresie

i/lub w późniejszym czasie, gdyby nie wsparcie w ramach RPO WP 2007-2013;

12. Większość projektów komplementarnych cechuje się komplementarnością przedmiotu

interwencji i komplementarnością instytucjonalną. Mniejsza część projektów

komplementarnych cechuje się komplementarnością funkcjonalną i bezpośrednią;

13. W większości badanych projektów występuje komplementarność zewnętrzna (np. z ePUAP,

z innymi projektami np. PO RPW) niż wewnętrzna (między projektami RPO WP 2007-2013);

~ 18 ~

14. Wśród powstałych e-usług mniejszą część stanowią usługi zaawansowane (tj. umożliwiające

petentowi kompleksowe załatwienie danej sprawy bez potrzeby wychodzenia z domu);

15. Realizowane projekty wpisują się w realizację celów dokumentów strategicznych;

16. Zakłada się występowanie dalszych potrzeb inwestycyjnych beneficjentów w zakresie

projektów związanych z rozwojem społeczeństwa informacyjnego.

Weryfikacja hipotez badawczych została przeprowadzona w ramach trwania badania. W Aneksie do

raportu znajduje się tabela prezentująca sposób weryfikacji poszczególnych hipotez.

~ 19 ~

4 OPIS ZASTOSOWANEJ METODOLOGII

4.1 Podejście metodyczne do ewaluacji – partycypacyjny model ewaluacji i podejście

oparte na teorii

Jako podstawowe zasady realizacji niniejszego badania ewaluacyjnego przyjęto dwie uzupełniające

się koncepcje ewaluacji, oparte zarówno na podstawach naukowych, jak i poparte teorią badawczą:

podejście oparte na teorii (ang. Theory-Based Evaluation lub Theory Driven Evaluation);

podejście partycypacyjne w ewaluacji.

Powyższe koncepcje pełniły rolę swoistych paradygmatów, wyznaczających ramy badania. Podejście

oparte na teorii dostarczyło zestawu założeń wyjściowych, natomiast partycypacyjny model

ewaluacji określił sposób realizacji badania na poziomie operacyjnym.

Rysunek 1. Schemat podejścia metodycznego do ewaluacji

Źródło: opracowanie własne.

4.2 Wykorzystane metody i techniki badawcze i analityczne

Analiza materiałów i danych zastanych (desk research)

W realizacji badania zostały wykorzystane dane ze źródeł zastanych, czyli dane i informacje, które nie

zostały wytworzone na potrzeby prowadzonego badania. Lista dokumentów objętych analizą została

przedstawiona w Aneksie.

Indywidualne wywiady pogłębione (IDI)

Indywidualny wywiad pogłębiony (ang. Individual In-Depth Interview) to bezpośrednia rozmowa

z respondentem na podstawie scenariusza rozmowy. Pytania w scenariuszach miały charakter

otwarty, zazwyczaj o kolejności ich zadawania czy sposobie formułowania decydował prowadzący

wywiad. Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) zostały przeprowadzone z:

przedstawicielami Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego w UMWP (2 wywiady),

przedstawicielem Departamentu Zarządzania RPO w UMWP (1 wywiad),

przedstawicielem Departamentu Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO w UMWP

(1 wywiad).

podejście oparte na teorii

podejście partycypacyjne

w ewaluacji

~ 20 ~

Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI)

Telefoniczny wywiad pogłębiony (ang. In-Depth Telephone Interview) polega na rozmowie

telefonicznej z respondentem na podstawie scenariusza wywiadu. Badanie ma charakter jakościowy.

Strona techniczna realizacji tego badania jest taka sama, jak w przypadku IDI.

Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) zostały przeprowadzone z następującymi grupami

respondentów:

1. Z ekspertami uczestniczącymi w merytorycznej ocenie projektów podczas naborów

przeprowadzonych w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 – 2 wywiady,

2. Z beneficjentem (przedstawiciel UMWP) projektu kluczowego PSIM – 1 wywiad,

3. Z partnerami projektu PSIM – 8 wywiadów,

4. Z przedstawicielami jednostek służby zdrowia, które realizowały projekty kluczowe

zakładające integrację z projektem centralnym PSIM – 21 wywiadów,

5. Z przedstawicielami firm doradczych, które odpowiadały za przygotowywanie dokumentacji

dla podmiotów aplikujących o wsparcie w ramach III osi priorytetowej na etapie składania

wniosków o dofinansowanie – 2 wywiady,

6. Z przedstawicielami firm będących wykonawcami/realizujących kontrakty na zlecenie

beneficjentów w ramach III osi priorytetowej – 2 wywiady.

Otrzymano też jedną odpowiedź pisemną na przesłane pytania14 (od Delegatury NIK w Rzeszowie).

Nie udało się zrealizować wywiadu z wykonawcą ewaluacji ex-ante ze względu na nieobecność

eksperta w okresie objętym ewaluacją w kraju.

Badanie kwestionariuszowe CAWI

CAWI (ang. Computer Assisted Web Interview) to technika stosowana w badaniach ilościowych,

polegająca na wypełnianiu przez respondentów kwestionariusza umieszonego na stronie

internetowej.

Ankieta CAWI została przeprowadzona z następującymi grupami respondentów:

1. z wnioskodawcami (w tym beneficjentami) III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 –

zostało zrealizowanych 57 ankiet z beneficjentami i 5 ankiet z nieskutecznymi

wnioskodawcami,

2. z przedstawicielami podkarpackich JST, które przystąpiły do projektu kluczowego PSeAP –

zostało zrealizowane 150 ankiet (w tym 149 z partnerami projektu i 1 z liderem).

Ograniczeniem badania CAWI była niedostępność osób odpowiedzialnych za projekt (urlopy, zmiana

miejsca pracy itp.), zmiany adresów e-mailowych oraz dobrowolny charakter badania. W ramach

realizacji badań CAWI przeprowadzono jeden monit e-mailowy oraz dwukrotny monit telefoniczny.

Wspomagane komputerowo wywiady telefoniczne CATI

CATI (ang. Computer Assisted Telephone Interview) to technika stosowana przy realizacji badań

ilościowych, polegająca na przeprowadzaniu wywiadów telefonicznych na podstawie kwestionariusza

z wykorzystaniem komputera.

Wywiady CATI zostały przeprowadzone z użytkownikami infrastruktury społeczeństwa

informacyjnego oraz e-usług. Próba badawcza liczyła 601 efektywnych wywiadów CATI

(101 przedsiębiorców i 500 mieszkańców, w tym 32 przedstawicieli sektora oświaty/edukacji/

szkolnictwa wyższego)

14

Sposób udzielenia informacji preferowany przez respondenta.

~ 21 ~

Studia przypadku (case studies)

Studium przypadku to wyczerpująca metoda badawcza, polegająca na jednoczesnym stosowaniu

wielu metod w celu zebrania kompleksowych danych, które w kolejnym kroku będą podlegały

analizie. W niniejszym badaniu metoda studium przypadku została wykorzystana do poszukiwania

informacji na temat dobrych praktyk dotyczących realizacji projektów z zakresu społeczeństwa

informacyjnego.

Przeprowadzone zostały 4 studia przypadku15. Dwa z nich dotyczyły projektów współfinansowanych

w ramach RPO WP 2007-2013 realizowanych na terenie województwa podkarpackiego: Podkarpacki

System Informacji Medycznej – (PSIM) i Budowa Systemu Informacji Przestrzennej wspomagającego

zarządzanie Powiatem Krośnieńskim. Są to modelowe rozwiązania, które warto upowszechniać –

szczególnie projekt PSIM, który jest przedsięwzięciem o dużym stopniu innowacyjności w skali całego

kraju. Pozostałe dwa studia przypadku zostały przeprowadzone w odniesieniu do projektów: Śląska

Karta Usług Publicznych (beneficjent: Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu

Przemysłowego) i e-Usługi e-Organizacja – pakiet rozwiązań informatycznych dla jednostek

organizacyjnych województwa kujawsko-pomorskiego (beneficjent: Województwo Kujawsko-

Pomorskie). Są to projekty kompleksowe, w których dokonano integracji różnych usług (w zakresie

kultury, edukacji, turystyki, komunikacji, transportu) i stosowane były wielokanałowe działania

informacyjno-promocyjne skierowane do potencjalnych użytkowników.

W ramach każdego studium przypadku przeprowadzona została analiza desk research (głównie

ogólnie dostępnych materiałów, ale też przekazanych przez beneficjentów np. wnioski

o dofinansowanie, sprawozdania z realizacji projektów, materiały dot. wskaźników), analiza

netnograficzna projektu i pogłębione wywiady telefoniczne z przedstawicielami beneficjentów.

Badanie z wykorzystaniem miary rozwoju Hellwiga

Dla województwa podkarpackiego i pozostałych województw obliczony został syntetyczny wskaźnik

rozwoju społeczeństwa informacyjnego na podstawie miary rozwoju Hellwiga.

Zogniskowane wywiady grupowe (FGI)

Wywiad grupowy ma formę ustrukturyzowanej dyskusji prowadzonej przez moderatora. Metoda

wykorzystuje w zbieraniu informacji dynamikę grupy, wzajemne oddziaływanie i stymulowanie się

uczestników, ich aktywność i spontaniczność. Wywiad tego typu zapewnia uzyskanie stosunkowo

dużej ilości informacji w krótkim czasie. Ponadto, z uwagi na wspomnianą dynamikę grupy, sprzyja

odkrywaniu różnych aspektów zjawisk i ujawnianiu ich kontekstu.

Przeprowadzone zostały dwa wywiady grupowe. Jeden wywiad został przeprowadzony w lokalizacji

uznanej za „lokalnego lidera” (miasto Rzeszów) w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

Drugi wywiad, w celu zaobserwowania różnic, przeprowadzony został na obszarze „zapóźnionym”

(miasto Jasło).

Wśród uczestników wywiadów znaleźli się:

przedsiębiorcy,

mieszkańcy,

przedstawiciele NGO,

przedstawiciele JST.

15

Projekty zostały zidentyfikowane poprzez wywiady pogłębione z przedstawicielami UKE, Centrum Projektów Polska Cyfrowa i MIR oraz analizę ekspercką.

~ 22 ~

Panel ekspertów

Panel ekspertów jest to spotkanie specjalistów z danej branży powoływanych zwykle do

rozwiązywania konkretnych problemów i/lub opiniowania danych zagadnień. Ich praca odbywa się

zespołowo podczas zamkniętych posiedzeń.

W panelu ekspertów wzięło udział 5 ekspertów zewnętrznych posiadających wiedzę i doświadczenie

w zakresie badania naukowego poziomu rozwoju społeczeństwa informacyjnego, ale też

doświadczenie praktyczne wyniesione z wdrażania projektów w tym zakresie.

4.3 Opis okoliczności towarzyszących realizacji badania

Wśród okoliczności towarzyszących badaniu należy wymienić głównie okres urlopowy, który przypadł

na realizację badań terenowych w projekcie (lipiec/sierpień). Z tego powodu trzeba było

dostosowywać terminy wywiadów/spotkań do preferencji respondentów/rozmówców.

Należy też zwrócić uwagę na pewną systemową prawidłowość związaną z ankietowaniem

internetowym JST. Przedstawiciele JST zwracają uwagę, że dostają bardzo dużo próśb dotyczących

wypełniania ankiet, co powoduje, że z uwagi na brak czasu i obowiązki zawodowe, nie odpowiadają

na nie.

Na etapie przygotowania badania planowano, że dwa studia przypadku będą dotyczyły projektów

realizowanych w skali ogólnopolskiej. Jednak w trakcie prowadzenia badań i analiz okazało się, że

takie projekty (np. ePUAP2) – ze względu na inny zakres – nie dostarczają dobrych praktyk, które

można by wykorzystać w skali regionalnej. Ich specyfika sprawia, że nie da się zastosować tego typu

rozwiązań w skali innej niż cały kraj (np. w ramach projektów z RPO WP 2014-2020). Z uwagi na to

zdecydowano się poszukać dobrych praktyk w skali regionalnej (poza województwem podkarpackim).

Ostatecznie jako dobre praktyki wskazane zostały dwa projekty realizowane na terenie województw:

śląskiego i kujawsko-pomorskiego.

~ 23 ~

5 OPIS WYNIKÓW EWALUACJI

Niniejszy rozdział zawiera opis oraz analizę i interpretację wyników przeprowadzonego badania

ewaluacyjnego. Poszczególne podrozdziały dotyczą zagadnień i tematów kluczowych z punktu

widzenia realizacji celu głównego i celów szczegółowych badania. W każdym podrozdziale zawarte

zostały cząstkowe wnioski i podsumowania, które stanowią podstawę do opracowania wniosków

i rekomendacji z całego badania zawartych w kolejnym rozdziale. Pytania badawcze, na które

udzielona została odpowiedź w poszczególnych podrozdziałach umieszczone zostały w ramce na

początku każdego z nich.

5.1 Charakterystyka projektów realizowanych w ramach III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013

5.1.1 Opis stanu realizacji projektów

W ramach rozdziału została udzielona odpowiedź na następujące pytanie badawcze:

1/ Jakiego typu projekty uzyskały dofinansowanie w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013? (analiza projektów

wg miejsca realizacji, rozkładu przestrzennego, formy prawnej beneficjenta, wielkości udzielonego wsparcia, specyfiki

podejmowanych interwencji).

W ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 zawartych zostało 60 umów o dofinansowanie na

realizację projektów o wartości 346 289 496,26 PLN (wartość dofinansowania 286 760 668,57 PLN,

w tym UE - 280 199 586,08 PLN)16. Projekty realizowane są przez 51 beneficjentów.

Zgodnie z Indykatywnym wykazem indywidualnych projektów kluczowych Województwa

Podkarpackiego na lata 2007-2013 w ramach III osi priorytetowej realizowane są 24 projekty na

łączną kwotę 243 019 229,14 PLN (wartość dofinansowania 203 649 033,10 zł, w tym UE -

197 752 266,85 PLN). Projekty kluczowe stanowią więc 40% wszystkich projektów realizowanych

w ramach III osi priorytetowej, a wartość dofinansowania tych projektów stanowi 71% wartości

dofinansowania wszystkich 60 projektów, w których zawarto umowy o dofinansowanie. Pozostałe 36

projektów to przedsięwzięcia wybrane w ramach dwóch naborów wniosków (nabór 2010 – zawarto

19 umów o dofinansowanie; nabór 2012 – 17).

W kontekście analizy liczby i wartości projektów należy zwrócić uwagę na dwa projekty kluczowe

realizowane przez Województwo Podkarpackie (w partnerstwie) tj. Podkarpacki System

e-Administracji Publicznej – PSeAP i Podkarpacki System Informacji Medycznej – (PSIM). Są to

projekty szczególne pod kilkoma względami:

są projektami o zasięgu regionalnym, obejmując swym oddziaływaniem całe województwo

podkarpackie,

wartość dofinansowania tych projektów wynosi 137 870 125,64 PLN, co stanowi 48,1%

wartości dofinansowania wszystkich 60 projektów w ramach III osi priorytetowej,

są projektami realizowanymi w partnerstwie:

Podkarpacki System e-Administracji Publicznej – PSeAP – 159 JST (gminy i powiaty) jako

partnerzy projektu. W realizację projektu nie włączyło się tylko: 7 powiatów ziemskich,

2 miasta na prawach powiatu – Tarnobrzeg i Krosno oraz 13 pojedynczych gmin

16

Dane finansowe opracowano na podstawie KSI SIMIK 07-13 (stan na 31.08.2015r.).

~ 24 ~

(z powiatów rzeszowskiego, przemyskiego, niżańskiego, łańcuckiego, krośnieńskiego

i dębickiego)17,

Podkarpacki System Informacji Medycznej – (PSIM) – 8 szpitali wojewódzkich jako

partnerzy projektu. W przypadku tego projektu należy dodać, że jego uzupełnieniem było

21 projektów (projekty kluczowe) realizowanych przez 20 powiatowych publicznych ZOZ

i jedno przedsiębiorstwo (Centrum Medyczne w Łańcucie Sp. z o.o.18). Projekty

realizowane przez szpitale powiatowe miały na celu integrację w rozwiązaniami

stworzonymi na poziomie centralnym w ramach projektu Podkarpacki System Informacji

Medycznej – (PSIM).

Analizując wszystkie projekty w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wg typu beneficjenta

należy uznać, że najwięcej projektów zostało zrealizowanych przez JST (w tym Województwo

Podkarpackie, powiaty i gminy) – 1/3 wszystkich oraz publiczne ZOZ – 1/3 wszystkich. Szczegółowe

dane przedstawione zostały w tabeli poniżej.

Tabela 1. Liczebność projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wg typu beneficjenta

Typ beneficjenta Liczba projektów

Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej (szpitale powiatowe w ramach PSIM) 20

Jednostka Samorządu Terytorialnego (JST) 20

Szkoła wyższa 9

Instytucja kultury 4

Jednostka sektora finansów publicznych (projekty Komendy Wojewódzkiej Policji

w Rzeszowie oraz Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie) 2

Jednostka organizacyjna JST (projekt Podkarpackiego Zarządu Melioracji i Urządzeń

Wodnych) 1

Spółdzielnia (Spółdzielnia Telekomunikacyjna „WIST” w Łące) 1

Przedsiębiorstwo (Centrum Medyczne w Łańcucie Sp. z o.o.) 1

Kościół katolicki (Diecezja Sandomierska) 1

Administracja rządowa (Wojewoda Podkarpacki) 1

Suma 60

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych we wnioskach o dofinansowanie.

Wśród 20 projektów realizowanych przez JST:

8 – to projekty powiatów ziemskich,

7 – to projekty gmin,

3 – to projekty miast na prawach powiatu,

2 – to projekty Województwa Podkarpackiego.

W kontekście projektów realizowanych przez Województwo Podkarpackie należy wspomnieć również

o projektach realizowanych przez jednostkę organizacyjną JST (Podkarpacki Zarząd Melioracji

i Urządzeń Wodnych) czy instytucje kultury, które są wojewódzkimi samorządowymi jednostkami

organizacyjnymi.

17

W województwie podkarpackim jest 21 powiatów ziemskich, 4 miasta na prawach powiatu i 156 gmin (nie licząc miast na prawach powiatu). Przyczyny niewłączenia się niektórych JST w projekt zostały omówione w kolejnych rozdziałach raportu. 18

Spółka jest własnością Powiatu Łańcuckiego, który posiada 100% udziałów. Szpital w Łańcucie jako pierwszy w województwie podkarpackim przekształcono w spółkę prawa handlowego.

~ 25 ~

Uczelnie z województwa podkarpackiego odpowiadają za realizację 9 projektów, w tym:

3 projekty realizują 2 uczelnie niepubliczne,

2 projekty realizuje 1 uczelnia publiczna (Politechnika Rzeszowska),

4 projekty realizują 2 Państwowe Wyższe Szkoły Zawodowe19.

Jak wspomniano wcześniej dwa projekty kluczowe PSIM i PSeAP realizowane były w partnerstwie.

Projekty partnerskie mają szansę osiągnąć większe efekty niż projekty pojedyncze, z drugiej strony,

w trakcie ich realizacji pojawia się więcej problemów, które należy rozstrzygać.

W ramach wszystkich projektów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 8 realizowanych było

w formie projektów zakładających udział partnera/partnerów.

Tabela 2. Lista projektów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 realizowanych w partnerstwie

Tytuł projektu Beneficjent Partnerzy projektu

PSeAP – Podkarpacki System e-Administracji Publicznej

(projekt kluczowy)

Województwo

Podkarpackie

159 JST spośród 181

w województwie podkarpackim

(gminy i powiaty)

Podkarpacki System Informacji Medycznej PSIM (projekt

kluczowy)

Województwo

Podkarpackie 8 szpitali wojewódzkich

Elektroniczna Platforma Informacji o aktach sprawy – eAS Wojewoda

Podkarpacki

Kuratorium Oświaty

w Rzeszowie

System Informacji Przestrzennej Powiatu Tarnobrzeskiego

– SIPPT

Powiat

Tarnobrzeski

4 JST: gminy Baranów

Sandomierski, Gorzyce,

Grębów, Nowa Dęba

Informatyczne wsparcie realizacji zadań publicznych przez

gminy Sanok i Besko Gmina Sanok Gmina Besko

Budowa regionalnej sieci szerokopasmowej aglomeracji

rzeszowskiej ResMAN – Etap II

Gmina Miasto

Rzeszów Gmina Krasne

Budowa infrastruktury transmisji danych oraz dostępu do

Internetu dla Gminy Majdan Królewski oraz budowa sieci

szerokopasmowej dla Gminy Cmolas

Gmina Majdan

Królewski Gmina Cmolas

Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez

rozbudowę sieci szerokopasmowej na terenie Gmin

Krosno i Chorkówka

Gmina Krosno Gmina Chorkówka

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy danych zawartych we wnioskach o dofinansowanie.

W ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 przewidziano realizację następujących typów

przedsięwzięć:

e-usług publicznych o wymiarze regionalnym i lokalnym (w tym e-zdrowie, e-edukacja),

e-usług w administracji publicznej – m.in. elektroniczny obieg dokumentów, podpis

elektroniczny,

platform elektronicznych na poziomie regionalnym i/lub lokalnym,

geograficznych Systemów Informacji Przestrzennej dla poziomu regionalnego i lokalnego,

lokalnych i regionalnych sieci szerokopasmowych współdziałających z siecią szerokopasmową

na poziomie regionalnym i/lub krajowym,

publicznych punktów dostępu do internetu,

19

Powstałe na mocy ustawy z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych.

~ 26 ~

lokalnych bądź regionalnych sieci teleinformatycznych przy wykorzystaniu nowoczesnych

technologii, np.: transmisja satelitarna, radiowa,

centrów zarządzania sieciami lokalnymi i regionalnymi.

Na potrzeby opracowania niniejszego rozdziału wyróżnione zostały następujące typy projektów20:

projekty z zakresu infrastruktury teleinformatycznej (w przypadku tych projektów

dominującymi zadaniami były te związane z budową/rozbudową infrastruktury; zaliczono tu

również projekty dot. budowy/rozbudowy sieci szerokopasmowej),

projekty z zakresu e-usług publicznych (zaliczone do nich zostały projekty z zakresu e-zdrowia,

e-administracji, dot. bezpieczeństwa publicznego, systemów informacji przestrzennej),

projekty z zakresu e-kultury,

projekty z zakresu e-edukacji.

Najwięcej projektów dotyczyło e-usług publicznych (2/3 projektów) – ich wartość dofinansowania

stanowi ponad 80% wartości dofinansowania wszystkich projektów w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013. Szczegółowe dane dotyczące typologii projektów znajdują się w tabeli poniżej.

Tabela 3. Typologia projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

Typ projektu Liczebność Charakterystyka projektów

Projekty z zakresu

infrastruktury

teleinformatycznej

5

Wśród 5 realizowanych projektów 4 dotyczyły budowy/rozbudowy sieci

szerokopasmowej (Rozbudowa sieci dostępu do treści i usług Internetu

w Spółdzielni Telekomunikacyjnej „WIST” w Łące, Budowa regionalnej sieci

szerokopasmowej aglomeracji rzeszowskiej ResMAN - Etap II, Budowa

infrastruktury transmisji danych oraz dostępu do Internetu dla Gminy

Majdan Królewski oraz budowa sieci szerokopasmowej dla Gminy Cmolas,

Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez rozbudowę sieci

szerokopasmowej na terenie Gmin Krosno i Chorkówka). Ostatni projekt pt.

Budowa sieci teleinformatycznej jako dostęp do platformy e-usług

medycznych RCKiK w Rzeszowie celem zapewnienia zaopatrzenia szpitali

województwa podkarpackiego w krew i jej składniki jest bardzo blisko

związany z obszarem e-zdrowia, choć zakładał głównie inwestycje

o charakterze infrastrukturalnym.

Wartość dofinansowania tych projektów stanowi 7,6% wartości

dofinansowania wszystkich projektów w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013.

Projekty z zakresu

e-usług publicznych 40

22 projekty dotyczyły e-zdrowia (projekty PSIM). W 10 projektach pojawiły

się zadania związane z budową/rozbudową systemów informacji

przestrzennej (nie zawsze były głównym celem projektu, czasami jako

jeden z elementów budowy e-administracji). Warto zwrócić uwagę na

ważny z perspektywy bezpieczeństwa publicznego projekt realizowany

przez Komendę Wojewódzką Policji (Budowa systemu dystrybucji

informacji głosowej, tekstowej, wizualnej oraz alarmowania w jednostkach

Policji woj. Podkarpackiego wraz z elementami wyposażenia centrów

zarządzania siecią). W ramach tych projektów uruchamiane były e-usługi.

Projekty, w których przewidziano wprowadzenie e-usług zakładają głównie

wprowadzenie e-usług na 1 poziomie zaawansowania - Informacja

(w wyniku realizacji projektów zostanie wprowadzonych 365 na tym

poziomie, w tym 200 w ramach projektu PSeAP) i 2 poziomie

20

Typologii dokonano na podstawie analizy WoD. W niektórych przypadkach zakresy projektów zachodzą na siebie, projekt przyporządkowano wtedy do typu, który w największym stopniu wynika z celu projektu/zakresu zadań w projekcie.

~ 27 ~

Typ projektu Liczebność Charakterystyka projektów

zaawansowania - Interakcja (350, w tym 150 – PSeAP). Na 4 poziomie

zaawansowania – Transakcja zostanie zrealizowanych 55 e-usług (w tym 20

w ramach projektu PSeAP).



RPO WP 2007-2013.

Projekty z zakresu

e-kultury 5

Projekty z zakresu e-kultury realizowane były przez instytucje kultury

(Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie, Muzeum

Okręgowe w Rzeszowie, Centrum Kulturalne w Przemyślu) oraz Kościół

katolicki (Diecezja Sandomierska). Zakładały m.in. powstanie wirtualnych

muzeów, digitalizację zbiorów, budowę systemów teleinformatycznych

usprawniających działanie instytucji kultury, w tym bibliotek publicznych.



RPO WP 2007-2013.

Projekty z zakresy

e-edukacji 10

Projekty z zakresu e-edukacji obejmują projekty realizowane przez uczelnie

(9 projektów) oraz jeden projekt realizowany przez JST (E-usługi

w placówkach edukacyjnych Powiatu Łańcuckiego). Projekty szkół wyższych

dotyczyły m.in. budowy/rozbudowy systemów teleinformatycznych uczelni

służących obsłudze studentów, ale też poprawie jakości kształcenia.

W efekcie projektów powstała też Podkarpacka Platforma Antyplagiatowa

(projekt Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie).



RPO WP 2007-2013.

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy danych zawartych we wnioskach o dofinansowanie.

Wyniki badań z beneficjentami i analiza WoD wskazują, że w co najmniej 10 projektach zastosowano

rozwiązania ułatwiające korzystanie osobom niepełnosprawnym. W głównej mierze oznacza to

przystosowanie powstałych w ramach projektów stron internetowych/platform informatycznych do

potrzeb osób niewidzących i niedowidzących (wysoki kontrast, lektor itp.). Niektórzy beneficjenci

podkreślali, że ich strony/platformy są zgodne ze standardem WCAG (Web Content Accessibility

Guidelines, czyli wytyczne dotyczące ułatwień w dostępie do treści publikowanych w internecie).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram

Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci

elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz. U. 2012, pozycja

526) zobowiązało podmioty realizujące zadania publiczne do dostosowania swoich serwisów

internetowych do standardu WCAG. We WCAG szczególnie ważna jest dostępność informacji dla

osób z niepełnosprawnościami, ale doświadczenie wskazuje, że dostępność jest ważna z uwagi na

wszystkich użytkowników internetu.

Warto jednak dodać, że część z realizowanych projektów (np. Wirtualne Muzea Podkarpacia,

Wirtualne muzeum Kardynała Adama Kozłowieckiego SJ w Hucie Komorowskiej, projekty obejmujące

wdrożenie systemów informacji przestrzennej itp.) to projekty mające wpisane oddziaływanie na

osoby niepełnosprawne (np. ruchowo) wprost w zakres projektu.

Analizując projekty pod względem rozmieszczenia przestrzennego w skali regionu należy uznać, że

większość z nich realizowana była przez beneficjentów z obszarów miejskich (54 z 60). Należy jednak

zaznaczyć, że skala oddziaływania projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP jest

ponadregionalna, co oznacza, że projekty realizowane na obszarze miejskim oddziałują również na

~ 28 ~

obszary wiejskie (np. Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa, Podkarpacka Platforma Antyplagiatowa,

PSeAP, PSIM itp.). Wydaje się więc, że miejsce realizacji projektu w przypadku części projektów nie

ma zasadniczego znaczenia dla wpływu tego projektu na rozwój społeczeństwa informacyjnego21.

Warto też dodać, że 7 projektów realizowanych było na obszarze więcej niż jednego powiatu,

a niektóre z nich na obszarze wszystkich powiatów (PSeAP) lub prawie wszystkich (np. PSIM,

Budowa systemu dystrybucji informacji głosowej, tekstowej, wizualnej oraz alarmowania

w jednostkach Policji woj. Podkarpackiego wraz z elementami wyposażenia centrów zarządzania

siecią regionalną, Tworzenie sieci regionalnej do prowadzenia ewidencji wód, urządzeń melioracji

wodnych oraz zmeliorowanych gruntów w Podkarpackim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych

w Rzeszowie).

Analiza rozkładu przestrzennego projektów wg powiatów22 pokazuje, że najwięcej projektów

realizowanych było w stolicy województwa – Rzeszowie (18 spośród 60). Taki stan rzeczy wynika

z m.in. z faktu realizacji na terenie Rzeszowa projektów ponadregionalnych oraz zlokalizowania

w mieście wielu instytucji np. instytucji kultury czy uczelni (które łącznie zrealizowały 8 projektów

w Rzeszowie). Relatywnie dużo projektów zostało zrealizowano również w:

powiecie sanockim (8 projektów; miały na to wpływ projekty ponadregionalne, ale też m.in.

projekty Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jana Grodka w Sanoku i projekty gminy

wiejskiej Sanok i miasta Sanok),

powiecie jarosławskim (7 projektów; miały na to wpływ projekty ponadregionalne, ale też

projekty realizowane przez szkoły wyższe z Jarosławia),

powiecie łańcuckim (7 projektów; miały na to wpływ projekty ponadregionalne, ale też

projekty realizowane przez Powiat Łańcucki i Spółdzielnię Telekomunikacyjną „WIST”).

Najmniej projektów (po 2) zrealizowano na terenie powiatów brzozowskiego, przemyskiego

i krośnieńskiego. W przypadku powiatów przemyskiego i krośnieńskiego należy uznać, że realizowane

było więcej projektów dotyczących tych powiatów (ale nie bezpośrednio na ich terenie) np. projekt

Budowa systemu dystrybucji informacji głosowej, tekstowej, wizualnej oraz alarmowania

w jednostkach Policji woj. Podkarpackiego wraz z elementami wyposażenia centrów zarządzania

siecią realizowany był w miastach na prawach powiatu – Przemyśl i Krosno, gdzie znajdują się

komendy policji obsługujące również powiaty ziemskie. Poniżej na mapie zostały przedstawione

szczegółowe dane dotyczące liczby i wartości projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-

2013. Jak wspomniano wcześniej, analizując dane na mapie, trzeba mieć na uwadze ograniczenia

wynikające z ponadregionalnego charakteru części projektów.

21

Z tego powodu (oraz niskiej wartości poznawczej – brak zależności statystycznej) nie zaprezentowano w raporcie wyników analizy przestrzennej projektów wg stopnia zaawansowania projektu, typu beneficjenta i typu projektu. 22

Zastosowana została "logika" podziału projektów zgodnie z KSI SIMIK, gdzie projekt realizowany na terenie danego powiatu liczony jest jako jeden w każdym z nich, a wartość projektu/dofinansowania jest dzielona po równo na poszczególne gminy na terenie, których jest realizowany.

~ 29 ~

Rysunek 2. Liczba i wartość projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wg powiatów

(miejsce realizacji)

Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 07-13 (stan na 31.08.2015r.).

W kontekście powyżej przeprowadzonej analizy przestrzennej projektów warto przywołać wskaźnik

potencjału e-Rozwoju obliczony dla poszczególnych powiatów w dokumencie Cywilizacyjny Skok

Podkarpacia. Strategia Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013. Jako

powiaty o wysokim poziomie e-Rozwoju wskazano miasta Rzeszów, Krosno i Przemyśl. Projekty

realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 umacniają z pewnością ten trend,

a same wynikają z już istniejącego wysokiego potencjału (efekt św. Mateusza23). Natomiast jako

powiaty o bardzo niskim poziomie e-Rozwoju (określone jako obszary wykluczenia cyfrowego – białe

plamy) zostały wskazane powiaty krośnieński i lubaczowski. Projekty z III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013 mogą przyczynić się do przełamania tego niekorzystnego trendu w przypadku powiatu

lubaczowskiego – na terenie, którego realizowanych jest 5 projektów o wartości dofinansowania

ponad 7 mln PLN. Są to co prawda głównie projekty ponadregionalne (PSeAP, Budowa systemu

dystrybucji informacji głosowej, tekstowej, wizualnej oraz alarmowania w jednostkach Policji woj.

Podkarpackiego wraz z elementami wyposażenia centrów zarządzania siecią regionalną, Tworzenie

sieci regionalnej do prowadzenia ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych

gruntów w Podkarpackim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie, projekt w ramach

PSIM realizowany przez szpital w Lubaczowie), ale jest też jeden projekt gminny pt. Rozwój e-usług

szansą rozwoju Gminy Cieszanów.

23

Ogólna zasada socjologiczna o ubożeniu osób biednych i bogaceniu się bogatych spopularyzowana przez socjologa Roberta Mertona, R. K. Merton, The Matthew Effect in Science, 1968. Obrazuje ją cytat z Ewangelii św. Mateusza: Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma.

~ 30 ~

5.1.2 Ocena spójności projektów z dokumentami strategicznymi


1/ Czy i w jakim stopniu projekty realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wypełniają założenia

określone w dokumentach strategicznych (Europa 2020, RPO WP 2007-2013, Strategia Rozwoju Województwa –

Podkarpackie 2020)?

Wszystkie projekty w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wpisują się w politykę rozwoju

społeczeństwa informacyjnego, a poprzez to w całą politykę rozwoju społeczno-gospodarczego.

Na poziomie dokumentów strategicznych o zasięgu europejskim cele dla rozwoju społeczeństwa

informacyjnego zostały określone w ramach projektu przewodniego Strategii Europa 2020 –

pt. Europejska agenda cyfrowa (EAC). Jest to plan rozwoju sektora ICT do 2020 roku. Dąży ona do

powszechnego dostępu do sieci szerokopasmowej. EAC pragnie, aby możliwość korzystania

z internetu szerokopasmowego miał każdy obywatel UE. Dostęp do łączy o większym transferze

danych (30 Mb/s i więcej) ma się upowszechnić do 2020 roku. Do końca tego samego roku, mają być

dostępne łącza o prędkości powyżej 100 Mb/s dla co najmniej 50% europejskich gospodarstw

domowych. Dodatkowo EAC zwraca szczególną uwagę na promowanie handlu elektronicznego –

zakłada, że do 2015 roku ponad połowa mieszkańców UE dokonywała będzie zakupów towarów

i usług przez internet. W celach EAC znalazła się także walka z wykluczeniem cyfrowym, zwiększenie

regularnego korzystania mieszkańców z internetu do 75% w 2015 roku, a także zmniejszenie

o połowę liczby osób, które nigdy nie korzystały z sieci (z 30% w 2009 roku do 15% w 2015 roku).

Agenda pragnie także rozwoju e-administracji, zwiększenia liczby inwestycji publicznych na badania

oraz promowania energooszczędnego oświetlenia. W te założenia w największym stopniu wpisują się

projekty III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 dotyczące infrastruktury teleinformatycznej

i e-usług publicznych. Projekty z zakresu e-edukacji (szczególnie realizowane przez uczelnie) wpisują

się natomiast w pierwszy priorytet Strategii Europa 2020 – rozwój inteligentny: rozwój gospodarki

opartej na wiedzy i innowacji.

Co naturalne projekty z III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wpisują się w cele RPO WP 2007-

2013. Należy zaznaczyć, że w ocenie ewaluatora oddziaływanie wykracza jednak poza cel szczegółowy

bezpośrednio związany z tym typem projektów (tj. Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa

informacyjnego w regionie). Należy uznać, że w sposób pośredni projekty te oddziałują również na

następujące cele szczegółowe RPO WP 2007-2013:

Tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy (szczególnie

projekty z zakresu e-usług publicznych i e-edukacji),

Tworzenie warunków do rozwoju kapitału społecznego poprzez inwestycje w edukację, ochronę

zdrowia, pomoc społeczną, sport i rekreację (szczególnie projekty z zakresu e-edukacji

i e-kultury, ale też e-usług publicznych dotyczących e-zdrowia),

Zmniejszenie występujących wewnątrz województwa różnic rozwojowych (szczególnie projekty

z zakresu e-usług publicznych).

W ramach Strategii Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020 sformułowane zostały 4 cele –

w realizację 3 z nich wpisują się projekty III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. Ocenę spójności

projektów z celami strategii zaprezentowano w tabeli poniżej.

~ 31 ~

Tabela 4. Powiązanie spójności projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 z celami

Strategii Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020

Cele Strategii Rozwoju Województwa

– Podkarpackie 2020

Ocena spójności projektów w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013

Cel 1: Rozwijanie przewag regionu

w oparciu o kreatywne specjalizacje

jako przejaw budowania

konkurencyjności krajowej i

międzynarodowej

Projekty z zakresu e-edukacji (8 projektów) realizowane przez

uczelnie wpisują się w Priorytet 1.2. Nauka, badania i szkolnictwo

wyższe (Cel: Rozwój konkurencyjnego szkolnictwa wyższego i sfery

badawczo-rozwojowej jako kluczowych czynników stymulujących

rozwój regionu). Poprzez rozwój systemów teleinformatycznych

służących do obsługi studentów i podnoszących jakość kształcenia

wzrosła konkurencyjność uczelni, co ma szansę przełożyć się na

efekty w skali regionalnej.

Cel 2: Rozwój kapitału ludzkiego

i społecznego jako czynników:

innowacyjności regionu oraz poprawy

poziomu życia mieszkańców

Wszystkie realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-

2013 projekty wpisują się w priorytety określone w tym celu

(Edukacja, Kultura i dziedzictwo kulturowe, Społeczeństwo

obywatelskie, Włączenie społeczne, Zdrowie publiczne). Jest to

wsparcie pośrednie/horyzontalne, ale czasami też bardzo mocno

powiązane z priorytetem (jak np. projekty PSIM z priorytetem

Zdrowie publiczne, którego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa

zdrowotnego społeczeństwa poprzez poprawę dostępności i jakości

funkcjonowania systemu ochrony zdrowia).

Cel 3: Podniesienie dostępności oraz

poprawa spójności funkcjonalno-

przestrzennej jako element budowania

potencjału rozwojowego regionu

Projekty realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-

2013 wpisują się w największym stopniu w realizację tego celu,

a szczególnie priorytetu Dostępność technologii Informacyjnych,

którego celem jest rozbudowa wysokiej jakości sieci

telekomunikacyjnej (projekty z zakresu infrastruktury

teleinformatycznej) oraz zwiększenie wykorzystania technologii

informacyjnych na terenie całego województwa (projekty z zakresu

e-usług publicznych, e-kultury i e-edukacji).


Podsumowując należy stwierdzić, że projekty w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

wpisują się w cele dokumentów strategicznych dotyczące społeczeństwa informacyjnego. Stopień

powiązania projektów z poszczególnymi celami tych dokumentów (Strategia Europa 2020, RPO WP

2007-2013, Strategia Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020) jest różny w zależności od typu

projektów realizowanych w ramach RPO WP 2007-2013.

5.2 Ocena wpływu projektów realizowanych w ramach III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013 na rozwój społeczeństwa informacyjnego

5.2.1 Charakterystyka kształtowania się społeczeństwa informacyjnego w województwie

podkarpackim w latach 2007-2014


1/ Jak kształtowała się sytuacja w zakresie społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim w latach

2011-2014? Jak pod tym kątem wypada województwo na tle kraju i UE?

Wprowadzenie

W 1994 roku Martin Bangemann przedstawił Komisji Europejskiej strategię rozwoju społeczeństwa

informacyjnego dla Unii Europejskiej. Jego słynny raport (zwany Raportem Bangemanna) nie tylko

spopularyzował termin „społeczeństwo informacyjne”, ale był również pierwszym dokumentem,

w którym zdefiniowane zostały możliwe drogi pobudzania sektora informacyjnego przez władzę

~ 32 ~

centralną24. Opisując nowy typ społeczeństwa stwierdził, że jest ono rezultatem rewolucji opartej na

informacji – wyrazie ludzkiej wiedzy. Postęp technologiczny pozwala obecnie na przetwarzanie,

przechowywanie, pozyskiwanie i przekazywanie informacji w dowolnie wybranej formie – ustnej,

pisemnej lub wizualnej – bez względu na odległość, czas i wielkość informacji.

Podobnie, w opublikowanym w 1997 roku IBM Community Development Foundation Report

zdefiniowano społeczeństwo informacyjne jako charakteryzujące się dużą rolą informacji

w codziennym życiu większości obywateli, w większości organizacji i miejsc pracy, wynikającą

z wykorzystywania powszechnych i kompatybilnych technologii w wielu działaniach o charakterze

osobistym, edukacyjnym i biznesowym oraz ze zdolności do przesyłania, otrzymywania i wymiany

danych cyfrowych bez względu na odległość25.

Społeczeństwo informacyjne, często oskarżane o dehumanizację relacji międzyludzkich, według

Kazimierza Krzysztofka, poprzez zmianę imperatywu czasu i przestrzeni, przywraca – choć oczywiście

na innym poziomie – wiele instytucji zniszczonych przez epokę przemysłową – warsztat rodzinny przy

komputerze, małe wspólnoty ponadrodzinne („plemiona sieciowe”), zdecentralizowaną komunikację

ograniczającą wielkie centra-molochy, docierające z tymi samymi przekazami do wielomilionowych

audytorów i widowni26.

Wielość i różnorodność sposobów pomiaru stanu i rozwoju społeczeństwa informacyjnego, zarówno

w zakresie doboru wskaźników prostych (odnoszących się do pojedynczego, łatwo definiowalnego

aspektu społeczeństwa informacyjnego – np. liczba komputerów na 100 mieszkańców), jak

i konstrukcji wskaźników złożonych (odzwierciedlających więcej niż jeden aspekt, tworzonych na

podstawie określonych formuł – np. Digital Access Index (DAI)), wynika w znacznej mierze z braku

powszechnie akceptowanej definicji społeczeństwa informacyjnego27. W konsekwencji w zależności

od tego czy zjawisko to w rozumieniu badacza ma w większym stopniu charakter ekonomiczny,

społeczny czy też technologiczny, będzie on wykorzystywać parametry charakteryzujące w większym

stopniu właśnie ten aspekt.

W kontekście niniejszego rozdziału najbardziej kompleksowy wydaje się wskaźnik Network Readiness

Index (NRI), przygotowany na potrzeby World Economic Forum, w celu określenia stopnia

przygotowania narodów do uczestniczenia i odnoszenia korzyści z rozwoju nowych technologii

informacyjnych i komunikacyjnych28. Ponieważ wskaźnik ten obejmuje kilkadziesiąt wskaźników

prostych, w tabeli poniżej przedstawiono jedynie podstawowe grupy, wokół których jest on

zorganizowany.

24

M. Bangemann [et al.]: Europe and the global information society: Reccomendations to the European Council [online]. European Commission, Brussels 1994, p. 3. 25

Information Society [online]. Glossary Info@UK. British Council Information Services. [Dostęp 07.09.20015]. Dostępny w World Wide Web: http://www.britishcouncil.org/es/[email protected]. 26

K. Krzysztofek: Homo mobilis: style życia i aktywności w społeczeństwie informacyjnym. [W:] W. Cellary [red.]: Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego. UNDP, Warszawa 2002, s. 99-101. 27

Na potrzeby niniejszego badania przyjęta została definicja stosowana przez GUS (definicja przedstawiona we Wprowadzeniu). 28

S. Dutta; A. Jain: The Networked Readiness of Nations [online]. UNPAN, New York 2005, p. 1. [Dostęp 10.09.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/ apcity/unpan014654.pdf.

~ 33 ~

Tabela 5. Struktura wskaźnika NRI

Network Readiness Index

Środowisko Gotowość Wykorzystanie

1) Rynek

2) Polityczne/regulacyjne

3) Infrastruktura

1) Gotowość indywidualna

2) Gotowość przedsiębiorców

3) Gotowość administracji

publicznej

1) Wykorzystanie na poziomie indywidualnym

2) Wykorzystanie przez przedsiębiorców

3) Wykorzystanie na poziomie administracji

publicznej

Źródło: opracowanie własne na podstawie S. Dutta, A. Jain: The Networked Readiness of Nations.

NRI jest przede wszystkim wskaźnikiem, który opisuje potencjalną zdolność mieszkańców

poszczególnych krajów oraz ich instytucji do uczestniczenia w społeczeństwie informacyjnym, a nie

rzeczywisty poziom tego uczestnictwa. Wskazując na szereg uwarunkowań o charakterze

środowiskowym (rynek IT i usług telekomunikacyjnych, poziom rozwoju infrastruktury, obowiązujące

rozwiązania legislacyjne), NRI analizuje z osobna gotowość trzech podstawowych grup podmiotów

(obywateli, przedsiębiorców i administracji państwowej) do uczestniczenia w społeczeństwie

informacyjnym i poziom wykorzystywania oferowanych przez nie narzędzi. Dane o wartości

wskaźnika dostępne są tylko w skali całego kraju – w rankingu z 2013 roku Polska zajmuje 54 miejsce

na 144 sklasyfikowane państwa. Liderami są Finlandia, Singapur i Szwecja.

Uwagi metodologiczne

W kontekście analiz na poziomie wojewódzkim należy zwrócić uwagę na fragmentaryczność

dostępnych danych. Większość opracowań odnosi się do poziomu ogólnokrajowego, a w przypadku

danych europejskich – poziomu regionalnego (województwo podkarpackie znajduje się w regionie

wschodnim).

Dodatkowo, tam gdzie występują dane na poziomie regionalnym, są one dostępne z relatywnie

krótkiego okresu – ostatnich dwóch-trzech lat. Pozwalają więc na dokonanie analizy porównawczej

w kontekście sytuacji w innych województwach, ale nie zmian na przestrzeni czasu. Brak jest również

danych odnoszących się szczegółowo do konkretnych powiatów czy gmin województwa.

Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego

Obecnie w Europie poziom zaawansowania infrastruktury teleinformatycznej jest na tyle wysoki, że

nie jest zasadne weryfikowanie dostępności do internetu jako takiego. Dlatego od 8 lat na poziomie

UE kluczowym wskaźnikiem jest odsetek dostępnych łączy dostarczających internet szybkich

prędkości (internet szerokopasmowy). Tego typu podejście jest już widoczne w Polsce.

Na wykresie poniżej przedstawiono odsetek łączy szerokopasmowych wśród wszystkich łączy

w Polsce w podziale na województwa. Jak widać, województwo podkarpackie znajduje się poniżej

średniej krajowej zarówno w 2013 roku (o 2,8%), jak i 2014 roku (o 1,8%). Jednocześnie jednak region

ten rozwijał się nie tylko w podobnym tempie jak reszta kraju, ale nawet udało się mu nadrobić

zaległości (o 1%).

~ 34 ~

Wykres 1. Odsetek łączy szerokopasmowych wśród wszystkich łączy internetowych wg województw

(w latach 2013-2014)

Źródło: opracowanie własne na podstawie Społeczeństwo informacyjne w liczbach. Wyniki badań statystycznych w latach 2010-2014. GUS, Warszawa 2014, str. 46.

Analiza danych zawartych w raporcie Diagnoza Społeczna pokazuje wyraźnie, że w województwie

podkarpackim w skali kraju nastąpił wyraźny wzrost upowszechnienia dostępu do internetu

w gospodarstwach domowych. O ile w roku 2007 było ono na miejscu 13, o tyle w roku 2013 – na

miejscu 5 (w skali kraju).

Wykres 2. Odsetek gospodarstw domowych z dostępem do internetu w przekroju wojewódzkim w 2007 roku

i dodatkowy procent gospodarstw z dostępem do internetu w latach 2009, 2011 i 2013

Źródło: opracowanie własne na podstawie Diagnoza społeczna 2013. Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2013, s. 323.

Należy tu zwrócić uwagę, że zwiększanie dostępności infrastruktury telekomunikacyjnej

w gospodarstwach domowych to proces złożony i wymagający zaadresowania uwarunkowań

geograficznych (podłączanie obszarów o mniejszej gęstości zaludnienia), ekonomicznych (bariery

finansowe po stronie usługobiorców), czy np. edukacyjnych (budowanie świadomości nt. możliwości

84,1

86,6

85,5

82

81

81,6

78

81,7

81,4

78,8

71,3

77,2

84,1

82,2

84,8

83,1

82,6

93,1

93

92,8

92,5

90,8

90,8

90

89,2

88,6

88,6

88,4

88,4

88

86,9

85,8

85,2

90,4

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Śląskie

Mazowieckie

Dolnośląskie

Wielkopolskie

Lubuskie

Opolskie

Lubelskie

Małopolskie

Łódzkie

Podkarpackie

Świętokrzyskie

Warmińsko-mazurskie

Zachodniopomorskie

Pomorskie

Podlaskie

Kujawsko-pomorskie

Polska

2014

2013

47

38,9

43,5

37

35,2

29,4

26,9

38,7

37,6

34,3

34,1

38,9

33,2

30,8

26,1

16,3

14,3

19

13,8

15,9

14,3

16,2

24,3

13

15,6

16,7

15,2

13,3

12,2

10,8

17,1

23,6

2

7,1

8,4

10

11,7

13,5

9,9

9,8

9,1

9,8

12,1

8,7

10,2

16,5

11

12,4

9,1

6,2

5

6,2

7,7

9,7

6,6

5,8

4,2

5,4

4,6

4,4

9,3

4,8

7

5

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Pomorskie

Wielkopolskie

Małopolskie

Mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Kujawsko-pomorskie

Śląskie

Dolnośląskie

Zachodniopomorskie

Podlaskie

Lubuskie

Łódzkie

Warmńsko-mazurskie

Lubelskie

Świętokrzyskie

2007

2009

2011

2013

~ 35 ~

internetu, a przez to potrzeby dostępu do niego; rozwijanie kompetencji informatycznych

i informacyjnych).

Podobnie prezentuje się sytuacja w przypadku przedsiębiorstw mających dostęp do internetu: dla

województwa podkarpackiego jest to 93,5%29 – wyprzedzają je tylko województwa: dolnośląskie,

mazowieckie, opolskie, pomorskie, śląskie i wielkopolskie. Należy tu jednak wyraźnie podkreślić, że

różnice pomiędzy województwami mają w tej grupie najczęściej wielkość ułamków procenta i nie

różnicują regionów. W konkluzji można przyjąć, że województwo podkarpackie nie odstaje od innych

i należy do liderów.

Dane przedstawione powyżej dowodzą, że podstawowy warunek infrastrukturalny – tj. dostępność

łączy internetowych dobrej jakości, został w przypadku województwa spełniony, a okres 2007-2014

był czasem wyraźnej poprawy sytuacji w tym zakresie.

Ciekawych informacji dostarcza również analiza danych dotyczących posiadania dostępu do internetu

mobilnego przez przedsiębiorców. Ta forma dostępu do globalnej sieci jest dowodem na lepsze

wykorzystanie jej możliwości oraz świadomości dostępu przez przedsiębiorców do jej zasobów –

np. poczty elektronicznej. Niestety w tym przypadku województwo podkarpackie jest ostatnie

w kraju i w roku 2014, ze wskaźnikiem 55%30, znajdowało się poniżej średniej krajowej o 9,5%,

natomiast od lidera – województwa mazowieckiego, dzieliło je 21,9%. Należy tu jednak zwrócić

uwagę na dwie kwestie: 1/ województwo mazowieckie obejmuje Warszawę, która znacząco zawyża

jego wyniki w tym obszarze, 2/ w stosunku do roku 2013 województwo podkarpackie odnotowało

skokowy wzrost o 16,3%.

Bardzo pozytywnych informacji dostarcza natomiast mapa poniżej.

Rysunek 3. Liczba hotspotów samorządowych w skali kraju (wg województw)

Źródło: opracowanie własne na podstawie http://www.uke.gov.pl/hotspoty/ [dostęp 01.09.2015r.].

Jak widać, województwo podkarpackie jest jednym z liderów w skali kraju w kontekście

udostępniania przez samorządy hotspotów zainstalowanych w miejscach publicznych. W regionie jest

ich aż 321 – więcej jedynie w województwach lubelskim, mazowieckim i dolnośląskim. Patrząc na

29

Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2014 r. GUS, Warszawa 2014, s. 5. 30

Społeczeństwo informacyjne w liczbach. Wyniki badań statystycznych w latach 2010-2014. GUS, Warszawa 2014, str. 50.

http://www.uke.gov.pl/hotspoty/

~ 36 ~

dane w skali województwa (wg powiatów) należy zauważyć, że na większości obszaru województwa

nie ma hotspotów, a liderem w ich liczebności jest m. Rzeszów i powiat krośnieński.

Rysunek 4. Liczba hotspotów samorządowych w województwie podkarpackim (wg powiatów)

Źródło: opracowanie własne na podstawie http://www.uke.gov.pl/hotspoty/ [dostęp 01.09.2015r.].

Wreszcie, warto spojrzeć na szerszy kontekst europejski. Zagregowane dane dla regionu

wschodniego, w którym mieści się województwo podkarpackie, wskazują na 74% upowszechnienie

internetu w gospodarstwach domowych – skok o 16% w stosunku do roku 2010. Jest to wynik lepszy

niż w krajach takich jak: Bułgaria, Grecja, Chorwacja, Włochy, Cypr, Łotwa, Litwa, Portugalia

i Rumunia. Tak więc okazuje się, że region jest w tym zakresie lepiej rozwinięty od wielu państw,

które przystąpiły do UE w trakcie ostatnich rozszerzeń, ale także od niektórych z tych, które były tam

przed 2004 rokiem.

Tabela 6. Udział (w %) gospodarstw domowych z dostępem do internetu (w skali europejskiej)

Kraj/region 2010 2011 2012 2013 2014

Luksemburg 90 91 93 94 96

Holandia 91 94 94 95 96

Dania 86 90 92 93 93

Finlandia 81 84 87 89 90

Austria 73 75 79 81 81

Czechy 61 67 65 73 78

Słowacja 67 71 75 78 78

Region północny (Polska) 65 65 69 73 77

Słowenia 68 73 74 76 77

Region centralny (Polska) 65 68 73 73 76

Węgry 60 65 69 71 75

Polska 63 67 70 72 75

http://www.uke.gov.pl/hotspoty/

~ 37 ~

Kraj/region 2010 2011 2012 2013 2014

Region południowo-zachodni (Polska) 65 69 66 67 75

Hiszpania 58 63 67 70 74

Region wschodni (Polska) 58 64 71 72 74

Region północno-zachodni (Polska) 67 69 70 72 74

Włochy 59 62 63 69 73

Litwa 60 64 69 72 73

Region południowy (Polska) 62 66 72 72 73

Cypr 54 57 62 65 69

Chorwacja 56 61 66 65 68

Grecja 46 50 54 56 66

Litwa 61 60 60 65 66

Portugalia 54 58 61 62 65

Rumunia 42 47 54 58 61

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.

Obywatele w społeczeństwie informacyjnym

Poza kwestiami dostępności infrastruktury istotne jest również to czy – a jeśli tak, to jak – jest ona

wykorzystywana. Poniższy wykres pokazuje, że potencjał stworzonej w ostatnich latach sieci dostępu

do internetu nie jest w pełni wykorzystywany. Region podkarpacki jest dopiero na 12 miejscu, jeśli

chodzi o korzystanie z internetu. Dodatkowo, tempo przyrostu wskaźnika w ostatnich latach jest

porównywalnie mniejsze niż w innych regionach o podobnym potencjale.

Wykres 3. Odsetek osób w wieku 16 lat i więcej korzystających z internetu w poszczególnych województwach

w 2007 roku i odsetek nowych osób korzystających w latach 2009 i 2013

Źródło: opracowanie własne na podstawie Diagnoza społeczna 2013. Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2013, s. 332

Rysunek poniżej charakteryzuje natomiast sposób wykorzystania przez użytkowników internetu dla

regionu wschodniego. Jak widać, w wielu kwestiach nie odróżnia się on od średniej krajowej: odsetku

gospodarstw domowych z komputerem i internetem, w tym szerokopasmowym, czy odsetku

zaawansowanych użytkowników. W wielu innych różnica sięga jednak kilku punktów procentowych:

odsetku osób niekorzystających z internetu (mniej o 4%), regularnie korzystających z internetu (4%),

kupujących lub zamawiających przez internet (5%), korzystających z e-administracji (5%), czy

53,9

43,6

44,5

45,9

44,2

45,1

36,5

39,1

42,1

35,5

43,5

38,6

40,6

34,2

32,4

30,6

4,4

10,3

9,5

7,1

8,3

8,8

16,2

9,8

8,1

14,7

8,6

5,8

7,2

9,6

12,4

8,7

6,1

9

10,5

8,6

9

9

8,6

9,1

9,3

8,5

7,7

10,9

9,8

11

4,6

11,8

4,4

3,1

1

3,7

3,5

1,9

2,5

5,1

3,1

3,6

1,8

6,1

2,9

4,2

8

2,1

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Pomorskie

Dolnośląskie

Śląskie

Małopolskie

Mazowieckie

Lubuskie

Zachodniopomorskie

Opolskie

Podlaskie

Kujawsko-pomorskie

Wielkopolskie

Podkarpackie

Łódzkie

Lubelskie


Świętokrzyskie

2007

2009

2011

2013

~ 38 ~

wykorzystujących e-szkolenia (5%). W żadnej z kategorii region nie wypadł lepiej od średniej

krajowej.

Rysunek 5. Zachowania internautów w województwie podkarpackim w 2013 roku

Źródło: Społeczeństwo informacyjne w liczbach. MAC, Warszawa 2014, s. 246.

Porównując kwestie konkretnych umiejętności region wypada najgorzej w przypadku odsetka osób

potrafiących łączyć informacje, tabele, wykresy i rysunki np. w edytorze tekstu (mniej o 5%).

W pozostałych przypadkach różnica waha się od 0 do 3%, mieści się więc w granicach błędu

statystycznego. W efekcie można przyjąć, że województwo podkarpackie nie odstaje od średniej

krajowej.

Jednym z ważnych elementów tzw. Agendy Cyfrowej, która jest dokumentem ramowym

precyzującym kierunki strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Europie do roku 2015 jest

handel elektroniczny. Na mapie widać, że te zachowania konsumenckie w województwie

podkarpackim należą do najniższych w kraju – gorsze jest tylko województwo świętokrzyskie.

Rysunek 6. Udział osób zamawiających lub kupujących przez internet towary lub usługi do użytku

prywatnego w ciągu ostatnich 12 miesięcy według województw (w 2014 roku)


~ 39 ~

Istotnym aspektem, jaki charakteryzuje zakup towarów i usług przez internet, na jaki wskazuje

w swych dokumentach Komisja Europejska, jest to, że pozwalają one na dostęp do tańszej oferty niż

w sklepach tradycyjnych. W efekcie, w regionach biedniejszych, ich znaczenie jest większe niż

w bogatych.

Analizując kwestie korzystania z internetu poza domem i miejsce pracy należy zauważyć, że

województwo podkarpackie ponownie wyprzedza jedynie województwo świętokrzyskie –

w przypadku łączenia się przez telefon komórkowy lub smartfon, a w przypadku łączenia się przez

komputer przenośny jest najgorsze w kraju31. Wyjaśniając te dane należy tu wziąć pod uwagę kilka

kwestii:

Dostęp do internetu przez telefon i smartfon to rozwiązanie oferowane obecnie w bardzo

niskiej cenie przez operatorów komórkowych w ramach abonamentów. Trudno jest wyjaśnić

tak niski odsetek w województwie,

Korzystanie z internetu mobilnego jest charakterystyczne dla społeczeństwa informacyjnego,

które jest „zawsze podłączone” – w województwie podkarpackim oznacza to, że jest ono na

znacznie wcześniejszym etapie niż w przypadku pozostałych województw,

Pewnym wyjaśnieniem może być słabsza ekonomicznie sytuacja społeczeństwa

w województwie, uniemożliwiająca zakup urządzeń przenośnych. Dotyczy to jednak jedynie

komputerów – operatorzy telefonii komórkowej w standardzie oferują telefony i smartfony

za symboliczną złotówkę,

Wreszcie, obecne tu dane nie współgrają z liczbą hotspotów – a więc darmowych punktów

dostępu do internetu mobilnego. W efekcie problem musi mieć albo podłoże techniczne

(brak sprzętu) albo kompetencyjne (brak umiejętności korzystania).

Powyższe dane zdają się korespondować z informacjami zawartymi w tabeli poniżej. W kontekście

europejskim jedynie Rumunia, Włochy, Grecja i Bułgaria cechują się większym odsetkiem osób, które

nigdy nie skorzystały z internetu, niż region wschodni (30%). W tym miejscu należy podkreślić, że są

to osoby mieszczące się w tzw. grupie wykluczonych cyfrowo – znajdujących się na marginesie

społeczeństwa informacyjnego i nie będących beneficjentami rewolucji teleinformatycznej.

Tabela 7. Odsetek osób, które nigdy nie skorzystały z internetu (w skali europejskiej)

Kraj/region 2007 2010 2011 2012 2013 2014

Dania 9 7 6 4 3 2

Holandia 10 7 6 5 4 4

Finlandia 13 8 7 5 5 4

Szwecja 7 5 4 3 3 4

Wielka Brytania 14 9 9 8 6 5

Niemcy 16 11 11 11 10 8

Słowacja 26 13 17 15 13 13

Austria 20 19 15 14 13 14

Czechy 37 25 22 18 16 15

Litwa 45 34 34 30 28 25

Region Południowo-Zachodni (Polska) 37 28 27 34 34 25

Region Centralny (Polska) 37 29 28 27 27 26

31

Społeczeństwo informacyjne w liczbach. Wyniki badań statystycznych w latach 2010-2014. GUS, Warszawa 2014, str. 138.

~ 40 ~

Kraj/region 2007 2010 2011 2012 2013 2014

Region Północny (Polska) 37 31 31 31 28 26

Chorwacja 46 38 36 30 26 27

Polska 39 32 30 31 31 27

Region Północno-Zachodni (Polska) 39 31 30 30 31 27

Portugalia 48 39 36 30 29 27

Region Południowy (Polska) 39 33 30 28 31 29

Region Wschodni (Polska) 45 36 35 36 35 30

Grecja 53 48 41 41 35 32

Włochy 49 39 37 37 34 33

Bułgaria 60 49 45 41 40 37

Rumunia 58 51 50 44 42 37

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.

Przedsiębiorstwa w społeczeństwie informacyjnym

Kolejnym obszarem istotnym z punktu widzenia społeczeństwa informacyjnego, jak wcześniej

wspomniano, jest sektor przedsiębiorstw. O ile w przypadku dostępu do internetu podkarpackie

przedsiębiorstwa nie odstają od reszty kraju (w rozumieniu – są podłączone do „kabla”), o tyle

ciekawszych informacji dostarcza tabela poniżej, w której zawarto dane dotyczące odsetka

pracowników wykorzystujących w swej pracy komputery. Od podkarpackiego lepszych jest 8

województw. W regionie 36,2% pracowników wykorzystuje w swej pracy komputer.

Tabela 8. Odsetek pracowników wykorzystujących komputer w celach biznesowych w 2014 roku (według

województw)

Województwo %

Polska 42,1

Dolnośląskie 41,3

Kujawsko-pomorskie 35,7

Lubelskie 37,8

Lubuskie 30,8

Łódzkie 36,2

Małopolskie 42,3

Mazowieckie 55,6

Opolskie 31,9

Podkarpackie 36,2

Podlaskie 36,8

Pomorskie 41,3

Śląskie 37,9

Świętokrzyskie 35,9

Warmińsko-mazurskie 31,2

Wielkopolskie 37,8

Zachodniopomorskie 35,3

Źródło: opracowanie własne na podstawie Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2014 r. GUS, Warszawa 2014, s. 6.

~ 41 ~

Są to dane istotne z punktu widzenia gospodarki informacyjnej – większość nowoczesnego handlu

i usług (w tym w szczególności finansowych) odbywa się w środowisku elektronicznym.

Zachowania informacyjne przedsiębiorstw jako podmiotów, przedstawia z kolei rysunek poniżej.

Zdają się one potwierdzać informacje z tabeli – największa różnica w stosunku do średniej krajowej

w województwie podkarpackim widoczna jest w kategorii „wymiana danych z innymi podmiotami

gospodarczymi” – aż 15% poniżej średniej krajowej. Również obecność w internecie odbiega od

średniej – firmy podkarpackie o 7% rzadziej są dostępne w internecie poprzez swoje strony

internetowe, podobnie o 7% rzadziej ponoszą nakłady na ICT. W pozostałych przypadkach różnica nie

przekracza czterech procent. Warto zauważyć, że w żadnej kategorii przedsiębiorstwa z Podkarpacia

nie zrównują się ze średnią krajową, ani jej nie przekraczają.

Rysunek 7. Zachowania informacyjne przedsiębiorstw w województwie podkarpackim w 2013 roku


Mapa poniżej pokazuje, że w roku 2014 nastąpił wzrost odsetka pracowników korzystających

z komputera w regionie w stosunku do roku 2013 – o 4,2%. Nadal jednak jest to o 5,9% niżej od

średniej krajowej i mniej o 19,4% od lidera – województwa mazowieckiego.

Rysunek 8. Odsetek pracowników przedsiębiorstw korzystających z komputera (wg województw)


~ 42 ~

Firmy podkarpackie nie wykorzystują aktywnie mediów społecznościowych. Jedynie 13,9% z nich

korzystało w 2014 roku z portali społecznościowych (np. Facebook) – wzrost o 2,4% w stosunku do

roku 2013; 8,3% – z portali umożliwiających udostępnianie multimediów (np. Youtube). Wskazania

dla blogów internetowych oraz narzędzi Wiki mieszczą się w granicach błędu statystycznego.

Istotne w tym przypadku są dwie kwestie:

Dane dla Podkarpacia nie odstają znacząco od średniej krajowej i mieszczą się w granicach

błędu statystycznego,

Media społecznościowe wykorzystywane są przez firmy, które spełniają przynajmniej jeden

z poniższych warunków:

prowadzą sprzedaż elektroniczną – a jak pokazują dane zaprezentowane w tym rozdziale

w województwie podkarpackim jest ich niewiele,

są duże (kwestia skali działania),

chcą wypromować markę, ze względu na jej cechy szczególne (kwestia unikatowości).

Podobnie jak w przypadku obywateli, tak i dla firm handel elektroniczny jest jedną z możliwości

ograniczenia własnych kosztów, ale – jednocześnie – szansą na zwiększenie zasięgu własnej

sprzedaży. Tymczasem w roku 2012 jedynie 19,3% podkarpackich firm składało zamówienia przez

internet (średnia krajowa – 21,2%). Co gorsza, region wydaje się pozostawać w tyle. Dla roku 2013 te

dane wyniosły odpowiednio 20% dla podkarpackiego oraz 23,6% dla całego kraju, tak więc różnica

wzrosła do 3,6%.

Zaskakujące dane są w przypadku sprzedaży przez internet. O ile w roku 2012 prowadziło ją 9,7%

firm, to w roku 2013 już tylko 9,1%. Mamy więc do czynienia de facto ze zwijaniem tej działalności

w regionie. Tymczasem w skali kraju nastąpił wzrost – z 10,7% do 11,7%.

Instytucje publiczne w społeczeństwie informacyjnym

Regułą jest to, że najsłabszym ogniwem triumwiratu biznes-obywatel-państwo w społeczeństwie

informacyjnym jest właśnie państwo. Urzędy konsekwentnie wdrażające ICT występują na

Podkarpaciu rzadziej o 4% w stosunku do średniej krajowej, o 9% rzadziej świadczą usługi

elektroniczne, o 6% rzadziej posiadają użyteczną stronę internetową, o 5% rzadziej stosują dobre

praktyki zarządzania i o 4% wymagają i rozwijają kompetencje informatyczne wśród pracowników.

Rysunek 9. Zachowania informacyjne urzędów w województwie podkarpackim w 2013 roku


~ 43 ~

Jednym z elementów funkcjonowania urzędów w środowisku elektronicznym jest wprowadzenie

elektronicznego systemu zarządzania dokumentacją. W kontekście polskiej administracji, co prawda

jest to najczęściej jedynie duplikat systemu papierowego, nadal jest to jednak bardzo istotne

narzędzie. Jak pokazuje poniższy wykres w województwie podkarpackim 28% urzędów na poziomie

administracji samorządowej korzysta z takie systemu. Gorzej jest jedynie w województwach:

kujawsko-pomorskim (18%), świętokrzyskim (18%) i warmińsko-mazurskim (14%).

Wykres 4. Odsetek urzędów w administracji samorządowej korzystających z systemu elektronicznego

zarządzania dokumentacją

Źródło: opracowanie własne na podstawie Wpływ cyfryzacji na działanie urzędów administracji publicznej w Polsce w 2014 r. MAC, Warszawa 2014, s. 122.

Podsumowanie i wnioski

Przedstawione w tym rozdziale dane dowodzą, że podstawowy warunek infrastrukturalny –

tj. dostępność łączy internetowych dobrej jakości, został w przypadku województwa spełniony,

a okres 2007-2014 był czasem wyraźnej poprawy sytuacji w tym zakresie.

Analiza międzywojewódzka rozwoju społeczeństwa informacyjnego z wykorzystaniem miary rozwoju

Hellwiga (syntetyczna miara obliczona na podstawie wskaźników GUS) pokazuje, że województwo

znajduje się w grupie województw o wysokich parametrach. Należy również zauważyć, że w ostatnim

czasie intensywnie poprawia swoją pozycję względem innych województw. Ten fakt można wiązać

z pozytywnym wpływem projektów współfinansowanych z funduszy unijnych, w tym z RPO WP 2007-

2013. Warto też zauważyć, że sytuacja pod względem rozwoju społeczeństwa informacyjnego

zmienia się dość dynamicznie, a z drugiej strony nadal występują potrzeby w tym zakresie, co

oznacza, że należy w dalszym ciągu prowadzić interwencje publiczne w tym obszarze.

Kolejnym etapem rozwoju społeczeństwa informacyjnego, po zapewnieniu dostępu do sieci oraz

urządzeń, jest stopniowy wzrost ich wykorzystania. W tym przypadku w województwie mamy do

czynienia ze sporymi brakami. Użytkownicy nie korzystają tak często z e-usług, mają nieco niższe

kompetencje informacyjne. Przedsiębiorcy nie wykorzystują potencjału sieci na odpowiednim

poziomie – niewystarczająco uczestniczą w wymianie elektronicznej dóbr, nie są obecni w mediach

społecznościowych. Konieczne jest między innymi prowadzenie działań informacyjnych

i promocyjnych pokazujących możliwości, jakie zostały stworzone w ramach interwencji publicznych.

67

18

66

52

33

39

33

34

28

28

49

66

18

14

33

62

33

82

34

48

67

61

67

66

72

72

51

34

82

86

67

38

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Dolnośląskie

Kujawsko-pomorskie

Lubelskie

Lubuskie

Łódzkie

Małopolskie

Mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Śląskie

Świętokrzyskie


Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

tak

nie

~ 44 ~

5.2.2 Ocena wpływu projektów na rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego

W ramach rozdziału została udzielona odpowiedź na następujące pytania badawcze:

1/ Czy i w jakim stopniu inwestycje realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wpłynęły na poprawę

infrastruktury społeczeństwa informacyjnego? Czy dzięki tego rodzaju inwestycjom zwiększył się dostęp do Internetu oraz

stopień pozyskiwania nowoczesnych technologii informacyjno – komunikacyjnych, zwłaszcza na obszarach wiejskich

i małych miast?

2/ Czy i w jakim stopniu projekty z zakresu społeczeństwa informacyjnego finansowane w ramach RPO WP 2007-2013

wpłynęły na poprawę infrastruktury teleinformatycznej w poszczególnych instytucjach sektora publicznego?

Poniższy rozdział, zgodnie z założeniami teoretycznymi koncepcji „złotego trójkąta”, odwoływać się

będzie tylko do jednego z analizowanych aspektów, jakim jest infrastruktura techniczna

społeczeństwa informacyjnego. W kolejnych rozdziałach zostaną omówione dwa pozostałe aspekty –

dostępność e-usług (podaż) oraz popyt na usługi (użytkownicy i ich kompetencje cyfrowe).

Diagnoza stanu infrastruktury społeczeństwa informacyjnego

Ocenę wpływu projektów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 należy rozpocząć od

podsumowania diagnozy stanu infrastruktury społeczeństwa informacyjnego – sprzed realizacji

projektów. Z analiz wykonanych wcześniej (czy to na etapie opracowania dokumentów

programowych i strategicznych, czy na etapie diagnoz przedstawianych przez wnioskodawców we

wnioskach o dofinansowania) wynika, że infrastruktura teleinformatyczna nie była odpowiednia dla

zapewnienia optymalnego rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Różnego rodzaju instytucje

(urzędy, jednostki ochrony zdrowia, instytucje kultury, instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo

publiczne itp.) nie dysponowały adekwatnym i odpowiadającym na potrzeby sprzętem (serwery,

komputery, urządzania towarzyszące), niezbędnymi instalacjami i oprogramowaniem pozwalającym,

z jednej strony – na zarządzanie podmiotem z wykorzystaniem technologii ICT, a z drugiej – na

udostępnianie specjalistycznych e-usług (szczególnie z 3 i 4 poziomu zaawansowania). Nie była

powszechnie dostępna także infrastruktura zapewniająca dostęp do internetu szerokopasmowego.

Zakres realizacji działań w ramach rozwoju społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu

Aby ocenić wpływ projektów należy także przedstawić zakres przewidzianej interwencji w ramach

III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. Jest to szczególnie ważne ze względu na fakt, że działania

w ramach III osi priorytetowej skupiły się na wybranych elementach wsparcia w obszarze rozwoju

infrastruktury społeczeństwa informacyjnego – głównie e-usługi, bezpieczeństwo, ochrona zdrowia.

Za inne aspekty – jak np. punkty dostępu do sieci, światłowody, sieć szerokopasmowa – tworzenia

infrastruktury społeczeństwa informacyjnego odpowiadały przedsięwzięcia realizowane w ramach

pozostałych programów współfinansowanych ze środków UE np. PO RPW, PO IiŚ czy PO IG.

Wskazanie wyraźnej linii demarkacyjnej pomiędzy typami możliwych inwestycji jest szczególnie

ważne w kontekście efektywności prowadzonych działań – realizowane projekty nie są dublowane,

a czasami pomiędzy poszczególnymi przedsięwzięciami może wystąpić efekt synergii. Szczególnie

ważny był podział pomiędzy typami inwestycji w ramach RPO WP 2007-2013 a PO RPW. W ramach

PO RPW na Podkarpaciu zostały przewidziane głównie inwestycje w utworzenie i rozbudowę sieci

szerokopasmowej oraz zwiększenie dostępu do internetu (projekt Sieć Szerokopasmowa Polski

Wschodniej). Generalnie należy uznać, że w ramach PO RPW powstała baza umożliwiająca wdrażanie

komplementarnych projektów m.in. z zakresu e-usług. Działania te mają przyczynić się do poprawy

dostępności nowych elektronicznych usług dla mieszkańców. W ramach PO IiŚ z kolei była tworzona

infrastruktura ICT w szkołach wyższych, natomiast wsparcie z PO IG dotyczyło najczęściej

przedsiębiorców.

~ 45 ~

Poniżej przedstawiony został syntetyczny opis projektu realizowanego w ramach PO RPW32

uzupełniającego się wzajemnie z projektami w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013.

Realizowane projekty w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

Odpowiadając na pytanie badawcze, na jakie obszary funkcjonowania instytucji sektora publicznego

miały największy wpływ zrealizowane projekty w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013,

należy przytoczyć ponownie analizę zakresu rzeczowego tych projektów.

W chwili obecnej (tj. wrzesień 2015r.), zostało łącznie wybranych do realizacji 60 projektów (zawarte

umowy o dofinansowanie). Projekty te praktycznie wyczerpują alokację przewidzianych środków na

III oś priorytetową RPO WP 2007-2013 – w związku z tym należy uznać, że skala przeprowadzonych

działań nie ulegnie już zmianom.

Z analizy ilościowej projektów wynika, że największa liczba projektów (22) dotyczyła przygotowania

infrastruktury jednostki służby zdrowia pod wdrożenie Podkarpackiego Systemu Informacji

Medycznej (PSIM). Drugim rodzajem najczęściej realizowanych projektów są e-usługi skierowane

do mieszkańców (należy zsumować projekty z zakresu systemów informacji przestrzennej oraz

innych projektów realizowanych przez JST). 9 zrealizowanych projektów dotyczyło usprawnienia

procesów zarządzania i organizacji zajęć w szkołach wyższych. Należy jednak zaznaczyć, że nie sama

liczba jest istotna, ale zakres oraz wartość projektów. Jednym z ważniejszych projektów był projekt

PSeAP, który dotyczył 160 JST w województwie podkarpackim, realizowany był on w 235

lokalizacjach, a więc swoim zakresem był największym przedsięwzięciem realizowanym w ramach

III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. Drugim największym projektem było wdrożenie

w jednostkach służby zdrowia systemu PSIM.

Zasadniczo obszar, w którym realizowany był projekt jest ściśle powiązany z typem instytucji

publicznej. Jednostki służby zdrowia realizowały projekty w obszarze wdrożenia PSIM, natomiast JST

realizowały projekty mające na celu wdrożenie e-usług dla mieszkańców, SIP oraz brały udział w

projekcie PSeAP. Należy uznać, że są to dwa główne typy jednostek publicznych, w których nastąpiły

zmiany w obszarze infrastruktury ICT. Zdecydowanie mniejsza liczba projektów była realizowana

przez jednostki kultury – choć tutaj wsparcie było możliwe w ramach XI osi priorytetowej PO IiŚ

32

Opracowano na podstawie http://podkarpackie.orss.pl/.

Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej

Celem projektu „Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej” (SSPW) jest zapewnienie do końca 2015 roku dostępu do

usług szerokopasmowych dla 90% mieszkańców i 100% instytucji publicznych i przedsiębiorców w województwach

warmińsko-mazurskim, lubelskim, podkarpackim, podlaskim i świętokrzyskim. Realizacja projektu pozwoli w pełni

osiągnąć cel działania 2.1 PO RPW, jakim jest zwiększenie dostępu do internetu instytucji publicznych, przedsiębiorstw

i mieszkańców obszarów peryferyjnych zagrożonych „wykluczeniem cyfrowym”.

W wyniku realizacji projektu zostanie wybudowana ponadregionalna sieć szerokopasmowa, składająca się z pięciu

regionalnych sieci na obszarach najbardziej zagrożonych „wykluczeniem cyfrowym”. Budowa jednolitej infrastruktury

teleinformatycznej pozwoli na zwiększenie dostępności do mediów elektronicznych, a także podniesie atrakcyjność

obszarów dla operatorów telekomunikacyjnych świadczących usługę tzw. ostatniej mili. Otwarcie niedostępnego dotąd

rynku spowoduje wzrost liczby inwestycji związanych z doprowadzeniem infrastruktury do odbiorcy końcowego, co

wpłynie na zwiększenie dostępu do internetu dla instytucji, przedsiębiorstw i mieszkańców obszarów peryferyjnych

zagrożonych „wykluczeniem cyfrowym”.

W województwie podkarpackim dzięki realizacji projektu powstanie ponad 2 006 km sieci z czego szacowana długość

„czystej” sieci szkieletowej to 225 km (bez dystrybucji). Długość sieci dystrybucyjnej to 1781 km. Cała sieć szkieletowa

to 699 km, w tym część wspólna z dystrybucją – 474 km oraz 189 sztuk węzłów dystrybucyjnych i 14 sztuk węzłów

szkieletowych.

http://podkarpackie.orss.pl/

~ 46 ~

„Kultura i dziedzictwo kulturowe”, a także środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

(granty, konkursy).

Powstała infrastruktura społeczeństwa informacyjnego

Realizację celów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 miały obrazować 44 wskaźniki produktu

i rezultatu. Na potrzeby niniejszego rozdziału zostały wybrane tylko wskaźniki pozwalające pokazać

(w sposób głównie ilościowy) zakres przedsięwzięć z zakresu budowy i rozbudowy infrastruktury

społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim. Należy jednak zaznaczyć, że brak

jest dokładnych danych obrazujących wartości bazowe wskaźników (dot. stanu infrastruktury

społeczeństwa informacyjnego), można jednak uznać, że wartości te dla większości wskaźników były

na bardzo niskim poziomie.

Komentarza wymaga także sposób analizy i przedstawiania wskaźników. Wartości docelowe

wskaźników przedstawione w tabelach poniżej pochodzą z wszystkich dotychczas zawartych umów

o dofinansowanie, natomiast osiągnięte dotychczas wartości wskaźników zostały obliczone na

podstawie zatwierdzonych wniosków o płatność końcową (dla 36 z 60 projektów), wartości te po

zakończeniu i rozliczeniu wszystkich projektów wzrosną. Szczególny wpływ na dotychczasowy poziom

realizacji wskaźników ma projekt PSeAP, który został już rzeczowo zakończony, ale w okresie objętym

ewaluacją nie został jeszcze rozliczony, przez co wartości zrealizowanych wskaźników nie zostały

objęte analizą.

Wskaźnik produktu (poziom osi) realizowany przez beneficjentów III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013

Pierwszym omawianym wskaźnikiem będzie długość wybudowanej sieci internetu

szerokopasmowego. W ramach zrealizowanych inwestycji powstało niecałe 59 km sieci internetu

szerokopasmowego. Na podstawie danych z wniosków o płatność końcową wynika, że wskaźnik ten

osiągnął 100% poziom realizacji. Jest to także wskaźnik monitorujący poziom realizacji III osi

priorytetowej. W przypadku stopnia realizacji wskaźnika założonego dla całej osi – został w tej chwili

zrealizowany na poziomie 103%.

Tabela 9. Poziom realizacji wskaźnika produktu dla III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

Nazwa wskaźnika

A. Zakładana

wartość

wskaźnika na

poziomie III osi

priorytetowej

B. Wartość

docelowa

wskaźnika na

podstawie UoD

C. Osiągnięta

wartość

wskaźnika na

podstawie

WoP

D. Dotychczasowy

poziom realizacji

wskaźnika (%)

w odniesieniu do

UoD33

E. Dotychczasowy

poziom realizacji

wskaźnika (%) w

odniesieniu do III

osi priorytetowej34

Długość (w km)

wybudowanej sieci

internetu

szerokopasmowego

57 58,72 58,72 100% 103%

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy dokumentacji projektowych (wnioski o dofinansowanie, umowy o dofinansowanie, zatwierdzone wnioski o płatność końcową).

W kontekście powyższego wskaźnika warto pamiętać o tym, że główne działania dotyczące budowy

sieci internetu szerokopasmowego prowadzone były w projekcie realizowanym w ramach PO RPW

(syntetyczna charakterystyka wskaźników tego projektu została przedstawiona we wcześniejszej

części tego rozdziału).

33

D = (C/B*100%). 34

E = (C/A*100%).

~ 47 ~

Wskaźniki produktu realizowane przez beneficjentów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

Skalę i szeroki zakres przeprowadzonych inwestycji w infrastrukturę społeczeństwa informacyjnego

obrazują poniższe wskaźniki. Zostały one podzielone na 3 grupy: 1/ wskaźniki odnoszące się do

zwiększenia dostępu do internetu, 2/ wskaźniki odnoszące się do modernizacji budynków

i podłączenia ich do sieci szerokopasmowej oraz 3/ wskaźniki odnoszące się do infrastruktury ICT.

Poniższa tabela obrazuje skalę inwestycji w długość wybudowanej oraz zmodernizowanej sieci LAN.

Realizacja projektów zakłada utworzenie 206 km nowej sieci LAN oraz zmodernizowanie 240 km

obecnie istniejących sieci LAN. Z realizacją inwestycji powiązana jest również zmiana liczby punktów

dostępu do sieci LAN oraz WAN – zwiększy się kolejno o 1993 oraz 372 punkty.

Tabela 10. Poziom realizacji wskaźników odnoszących się do inwestycji w infrastrukturę związaną z dostępem

do internetu (sieć LAN)

Nazwa wskaźnika

Wartość docelowa

wskaźnika na

podstawie UoD

Osiągnięta wartość

wskaźnika na

podstawie WoP

Dotychczasowy

poziom realizacji

wskaźnika (%)

Długość (w km) nowopowstałej sieci LAN 206,09 8,46 4%

Długość (w km) zmodernizowanej sieci LAN 239,79 142 59%

Liczba punktów dostępowych w sieci LAN 8 385 657 8%35

Liczba punktów dostępowych połączonych siecią WAN 372 420 113%

Liczba węzłów dostępowych umożliwiających dostęp

do sieci szerokopasmowej 52 51 98%

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy dokumentacji projektowych (umowy o dofinansowanie, zatwierdzone wnioski o płatność końcową).

W wyniku realizowanych projektów zostanie podłączonych do sieci równoległych 20 budynków,

wskaźnik ten na chwilę obecną osiągnął zakładaną przez beneficjentów wartość – zatem poziom

realizacji wyniósł 100%. Działania mają przyczynić się do podłączenia do bezpiecznego dostępu do

szerokopasmowego internetu, docelowo dostęp taki ma uzyskać 74 jednostek publicznych. Z analizy

zatwierdzonych wniosków o płatność końcową, wynika że na chwilę obecną taki dostęp uzyskało

13 podmiotów, nie przewiduje się jednak problemów z realizacją tego wskaźnika.

Tabela 11. Poziom realizacji wskaźników produktu odnoszących się do liczby budynków podłączonych do

internetu

Nazwa wskaźnika

Wartość docelowa

wskaźnika na

podstawie UoD


wskaźnika na

podstawie WoP

Dotychczasowy

poziom realizacji

wskaźnika (%)

Liczba budynków połączonych siecią rozległą 20 20 100%

Liczba jednostek publicznych podłączonych do

bezpiecznego dostępu szerokopasmowego do

internetu

74 13 18%


Szczególnie ważna jest grupa wskaźników odnosząca się do zakupionego (zmodernizowanego)

sprzętu ICT. Najwięcej sprzętu kupiono w projektach realizowanych przez JST np. największa liczba

zestawów komputerowych została zakupiona w ramach projektu PSeAP – w sprzęt ten zostały

wyposażone JST. Oprócz komputerów beneficjenci zakupili/planują zakupić specjalistyczne serwery

35

Wskaźnik ma niską wartość ze względu na fakt, nie zatwierdzonego wniosku o płatność końcową projektu PSeAP, w którym zakładana jest wartość docelowa wskaźnika na poziomie 6392.

~ 48 ~

wraz z dostępem do specjalistycznych baz danych oraz centrale rejestrujące rozmowy w ramach

udzielanych e-usług.

Tabela 12. Poziom realizacji wskaźników produktu odnoszących się do zakupionego sprzętu ICT

Nazwa wskaźnika

Wartość docelowa

wskaźnika na

podstawie UoD


wskaźnika na

podstawie WoP

Dotychczasowy

poziom realizacji

wskaźnika (%)

Liczba nowopowstałych/zmodernizowanych

centrów zarządzania siecią 24 21 88%

Liczba zakupionych centrali z rejestratorem

rozmów 14 14 100%

Liczba zakupionych centrali selektywnego

alarmowania 1 1 100%

Liczba zainstalowanych serwerów baz

danych/aplikacji/plików 337 60 18%

Liczba zakupionych zestawów komputerowych 9 818 655 7%36

Liczba zainstalowanych

serwerów baz danych/aplikacji/plików 47 47 100%

Liczba zakupionych zestawów komputerowych 370 370 100%

Ilość uruchomionych PIAP 355 100 28%


Na uwagę zasługuje przede wszystkim skala działań inwestycyjnych przeprowadzonych w ramach

projektu PSeAP. Jest to największy projekt realizowany w ramach III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013. Na poziom realizacji wskaźników w dużej mierze wpłynie zakończenie realizacji tego

przedsięwzięcia, jednakże z informacji pozyskanych w trakcie wywiadów pogłębionych wynika, że

projekt rzeczowo został już zakończony, a wniosek o płatność końcową złożony do zatwierdzenia.

Rysunek 10. Skala działań inwestycyjnych w ramach projektu PSeAP (wybrane elementy)

158 serwerów

6806 komputerów

217 infomatów

1367 zestawów do składania podpisu

elektornicznego

Źródło: opracowanie własne z wykorzystaniem infografik dostępnych na https://www.pseap.pl/o-projekcie.

36

Wskaźnik ma niską wartość ze względu na fakt, że nie został jeszcze zatwierdzony wniosek o płatność końcową projektu PSeAP, w którym zakładana jest wartość docelowa wskaźnika na poziomie 6806.

https://www.pseap.pl/o-projekcie

~ 49 ~

Podsumowując analizę wskaźników produktu, obrazujących postęp rzeczowy realizacji III osi

priorytetowej RPO WP 2007-2013 należy uznać, że po zakończeniu realizacji projektów zostaną

poczynione duże inwestycje w infrastrukturę społeczeństwa informacyjnego – szczególnie

w instytucjach administracji publicznej – co było zgodne z założeniami i celami osi. Został zakupiony

specjalistyczny sprzęt ICT pozwalający na sprawną obsługę interesantów w urzędach, poprawę

zarządzania procesami w jednostkach służby zdrowia, usprawnienie zarządzaniem w szkołach

wyższych, zwiększenie dostępu mieszkańców do zasobów kultury oraz zwiększenie bezpieczeństwa

mieszkańców województwa.

Na chwilę obecną większość wskaźników nie wydaje się być zagrożona, a wręcz należy zakładać, że

ostatecznie poziom realizacji względem założonych wartości docelowych zostanie przekroczony.

Z badań wynika, że nie powinno być większych problemów z realizacją, największe problemy

wpływające na opóźnienie realizacji projektów zostały rozwiązane. Jednakże, na chwilę obecną, ze

względu na brak realizacji wszystkich wskaźników, nie można jednoznacznie ocenić pełnego stanu

infrastruktury społeczeństwa informacyjnego powstałej w wyniku realizacji projektów w ramach

III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. W większym stopniu można mówić o prognozowanych, choć

bardzo prawdopodobnych efektach.

Wpływ zrealizowanych projektów na zwiększenie dostępu do internetu, e-usług oraz innych

technologii informacyjno-komunikacyjnych

Po pokazaniu wpływu zrealizowanych projektów na stan infrastruktury należy przyjrzeć się

rezultatom, a szczególnie ocenić jaki wpływ miała przeprowadzona interwencja na wykorzystanie

nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych (np. e-usług) oraz zwiększenie dostępu do

internetu. Danymi, do których warto się odwołać, są poszczególne wskaźniki rezultatu.

Wskaźniki rezultatu (poziom osi) realizowane przez beneficjentów III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013

Pierwszy z analizowanych wskaźników obrazuje zwiększenie dostępu do internetu wśród

mieszkańców województwa podkarpackiego.

Tabela 13. Poziom realizacji wskaźników rezultatu odnoszących się do zwiększenia dostępu do internetu

mieszkańców województwa podkarpackiego

Nazwa wskaźnika

A. Zakładana

wartość

wskaźnika na

poziomie III osi

priorytetowej

B. Wartość

docelowa

wskaźnika na

podstawie UoD

C. Osiągnięta

wartość

wskaźnika na

podstawie WoP

D. Dotychczasowy

poziom realizacji

wskaźnika (%)

w odniesieniu do

UoD37

E. Dotychczasowy

poziom realizacji

wskaźnika (%) w

odniesieniu do III

osi priorytetowej38

Liczba osób

podłączonych do

szerokopasmowego

internetu

48 000 52 736 53 277 101% 110%

Liczba osób

podłączonych do

szerokopasmowego

internetu na

obszarach wiejskich

17 280 42 672 43 201 101% 247%

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy dokumentacji projektowych (wnioski o dofinansowanie, umowy o dofinansowanie, zatwierdzone wnioski o płatność końcową).

37

D = (C/B*100%). 38

E = (C/A*100%).

~ 50 ~

Podłączenie do sieci uzyskało 53 277 osób (liczba ta stanowi ok. 4% liczby mieszkańców w wieku

produkcyjnym z całego województwa), czyli ok. 12 300 gospodarstw domowych. Oprócz

mieszkańców podłączenie do sieci uzyskały uczelnie, MŚP oraz jednostki administracji publicznej.

Szczegółowo wątek dostępu do e-usług zostanie omówiony w dalszych częściach raportu.


poszczególnych podmiotów

Nazwa wskaźnika

Wartość docelowa

wskaźnika na

podstawie UoD


wskaźnika na podstawie

WoP

Dotychczasowy

poziom realizacji

wskaźnika (%)

Liczba gospodarstw podłączonych do

szerokopasmowego internetu 12 300 12 300 100%

Liczba MŚP podłączonych do

szerokopasmowego internetu 1095 1095 100%

Liczba szkół podłączonych do

szerokopasmowego internetu 10 10 100%

Liczba jednostek publicznych podłączonych

do szerokopasmowego internetu 72 11 15%


Ważnym elementem prowadzonych działań było wsparcie skierowane na obszary wiejskie, które

miało przyczynić się do przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu. Kwestia ta jest problematyczna

o tyle, że duża część projektów była zlokalizowana w miastach. Jednakże wdrażane systemy, takie jak

np. PSeAP czy PSIM, dotyczyły również mieszkańców obszarów wiejskich. Z usług oferowanych przez

JST oraz jednostki służby zdrowia, w dużym stopniu mogą również korzystać osoby zamieszkujące

obszary wiejskie. Tak samo oddziałują projekty realizowane np. przez Wojewódzką Bibliotekę

w Rzeszowie – z cyfrowych zbiorów mogą korzystać wszyscy mieszkańcy województwa, niezależnie

od miejsca zamieszkania (zbiory zostały udostępnione w internecie). Systemy bezpieczeństwa

wprowadzone w policji czy przedsięwzięcie w RCKiK w Rzeszowie również mają szerszy zasięg

swojego oddziaływania. Wprowadzone rozwiązania zwiększają bezpieczeństwo również na obszarach

wiejskich. Z zebranych danych trudno jednak wnioskować, jaka była skala oddziaływania na obszary

wiejskie, pomimo faktu, że wprowadzone usługi mogą w największym stopniu być użyteczne dla

mieszkańców obszarów wiejskich (zniesienie bariery odległości, oszczędność czasu i kosztów

dojazdu). Należy pamiętać o pewnej barierze mentalnej oraz o ograniczeniach w posiadanych

kompetencjach cyfrowych, które na obszarach wiejskich są intensywniejsze, a przez to mogą

stanowić istotne utrudnienie. Jedyny wskaźnik rezultatu odnoszący się do tego obszaru analizy

dotyczył liczby osób podłączonych do szerokopasmowego internetu na obszarach wiejskich.

W wyniku realizacji projektu dostęp do szerokopasmowego internetu uzyskało 43 201 osób

zamieszkujących obszary wiejskie. Warto podkreślić, że już na chwilę obecną wskaźnik ten został

osiągnięty na poziomie 247%.

Analizując wpływ zrealizowanych projektów na zwiększenie dostępu do internetu, e-usług oraz

innych technologii informacyjno-komunikacyjnych warto jeszcze odwołać się do wyników badań

ilościowych z użytkownikami. Z badania kwestionariuszowego (przeprowadzonego z mieszkańcami

województwa) wynika, że 15%39 respondentów – czyli mniej więcej co siódmy mieszkaniec –

dostrzegło przeprowadzone inwestycje w ramach infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. Co

ciekawe inwestycje dostrzegają częściej mieszkańcy obszarów wiejskich. Należy przypomnieć, że

39

Suma odpowiedzi „tak” oraz „kojarzę takie przedsięwzięcia, ale nie wiem czy były finansowane ze środków UE”.

~ 51 ~

realizacja niektórych projektów nie została zakończona, stąd większych efektów będzie można się

spodziewać po pewnym czasie, kiedy to zrealizowane działania dotrą do świadomości społecznej,

a użytkownicy będą mogli zapoznać się z pełnymi możliwościami powstałej infrastruktury ICT.

Wykres 5. Świadomość mieszkańców województwa podkarpackiego odnośnie przedsięwzięć dotyczących

infrastruktury informatycznej i e-usług finansowanych ze środków unijnych

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z użytkownikami, n=601.

Największa liczba użytkowników dostrzega wybudowaną sieć dostępu do szerokopasmowego

internetu oraz nowe usługi wprowadzone przez administrację publiczną. Zasadniczo nie ma

większych różnic istotnych statystycznie pomiędzy znajomością poszczególnych inwestycji a miejscem

zamieszkania użytkownika. Mieszkańcy miast nieznacznie częściej wskazali na możliwość załatwienia

spraw w urzędzie przez internet, natomiast mieszkańcy obszarów wiejskich na możliwość

skorzystania z publicznego bezpłatnego punktu dostępu do internetu.

Tabela 15. Znajomość przedsięwzięć dotyczących infrastruktury informatycznej i e-usług przez użytkowników

Przedsięwzięcie Wieś Miasto Ogółem

Nowa sieć dostępu do szerokopasmowego internetu 47% 46% 46%

Możliwość załatwienia sprawy w urzędzie przez internet (pobranie formularza/ wypełnienie

formularza/odesłanie formularza itp.)

8% 13% 10%

Możliwość rejestracji na wizytę u lekarza przez internet 6% 5% 6%

Możliwość rejestracji na badanie w placówce medycznej (przychodni, szpitalu) przez internet 3% 5% 4%

Możliwość skorzystania z publicznego bezpłatnego punktu dostępu do internetu w placówce

publicznej (np. urzędzie, bibliotece)

8% 4% 6%

Stworzenie Podkarpackiego Systemu Informacji Medycznej (PSIM) 3% 3% 3%

Możliwość uzyskania informacji urzędowych przez internet 8% 10% 9%

Stworzenie Podkarpackiego Systemu e-Administracji Publicznej (PSeAP) 3% 1% 2%

Możliwość zrobienia zakupów przez internet u lokalnego przedsiębiorcy 4% 5% 5%

Możliwość skorzystania z platformy e-learningowej i dostępnych na niej szkoleń 3% 3% 3%

Możliwość skorzystania z wirtualnych zasobów bibliotek i czytelni 5% 6% 6%


W ramach badania przeprowadzone zostały również zogniskowane wywiady grupowe

z mieszkańcami, przedstawicielami przedsiębiorstw, NGO i JST. Jednym z elementów wywiadu była

kwestia zmian w dostępie do interentu oraz usług on-line. Rozmówcy generalnie byli zgodni, że

w ostatnich latach dostęp do internetu został ułatwiony, szczególnie na obszarach wiejskich. Co

ważne, badani dostrzegli także możliwość załatwienia pewnych czynności urzędowych on-line.

Wskazywali głównie na usługi ogólnopolskie np. ePUAP, założenie firmy, rozliczenie podatku itp.

Dostrzegali również usługi w swoich urzędach lokalnych oraz jednostkach służby zdrowia.

Przedstawiciele administracji samorządowej wskazywali na szerokie zmiany jakie zaszły w ostatnich

latach w obszarze rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

18%

10%

13%

78%

88%

84%

4%

1%

2%

Wieś

Miasto

Ogółem

Tak Nie Kojarzę takie przedsięwzięcia, ale nie wiem, czy były finansowane ze środków UE

~ 52 ~

Innymi danymi, które obrazują wpływ realizowanych projektów na wykorzystanie nowoczesnych

technologii informacyjno-komunikacyjnych są wskaźniki GUS odnoszące się do infrastruktury

społeczeństwa informacyjnego. W latach 2007-2014 wskaźnik w zakresie dostępności do

szerokopasmowego internetu w województwie podkarpackim systematycznie wzrastał.

Szczególnie korzystnie kształtowała się pod tym względem sytuacja wśród podmiotów gospodarczych

i gospodarstw domowych, dla których w 2014 roku odnotowano nie tylko wyższe wartości

wskaźników w porównaniu z poprzednimi latami, ale również ze średnią dla kraju.

Tabela 16. Odsetek podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych z dostępem do szerokopasmowego

internetu w 2014 roku (w %)

Wskaźnik

2007 2014

Polska Województwo

Podkarpackie Polska

Województwo

Podkarpackie

Odsetek podmiotów gospodarczych posiadających

dostęp do szerokopasmowego internetu 53% 52% 91,3% 93,5%

Odsetek gospodarstw domowych wyposażonych w

komputer osobisty z dostępem do internetu

szerokopasmowego

30% Brak danych 71,1% 74,3%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Społeczeństwo informacyjne 2014, GUS.

Podsumowanie

Podsumowując należy uznać, że stan infrastruktury ICT umożliwiającej funkcjonowanie

społeczeństwa informacyjnego w 2007 roku był niewystarczający. Działania wspierające zostały

podjęte z różnych programów operacyjnych. Projekty w ramach III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013 miały na celu m.in. przygotowanie infrastruktury ICT podmiotów publicznych pod

wdrożenie systemów umożliwiających sprawne zarządzanie oraz dostarczanie potrzebnych usług

mieszkańcom. Należy uznać, że projekty te wpłynęły na poprawę infrastruktury społeczeństwa

informacyjnego, świadczą o tym m.in. zrealizowane wskaźniki produktu. Oprócz modernizacji

infrastruktury projekty umożliwiły zwiększenie dostępu do internetu szerokopasmowego zarówno

mieszkańcom miast, jak i obszarów wiejskich. Zostały także udostępnione nowe usługi. Zrealizowane

działania spotkały się z pozytywnym odbiorem mieszkańców, świadczą o tym wskaźniki rezultatu oraz

wyniki badań ilościowych z użytkownikami i zogniskowanych wywiadów grupowych. Mieszkańcy

dostrzegli nowe usługi oraz zmiany w funkcjonowaniu urzędów. Dla części z nich inwestycje były

szansą na podłączenie do szerokopasmowego internetu.

Realizowane projekty dotyczyły najczęściej urzędów oraz jednostek służby zdrowia.

Przeprowadzona analiza projektów oraz badania ilościowe wskazują, że modernizacja infrastruktury

w takich obszarach jak np. kultura nie została dostrzeżona przez użytkowników. Wpływa na to

zdecydowanie mniejsza liczba realizowanych projektów przez instytucje kultury w ramach III osi

priorytetowej RPO WP 2007-2013. Działania w ramach ICT w obszarze kultury były możliwe m.in.

w ramach innych środków. Wątek ten zostanie szerzej omówiony w rozdziale poświęconym

komplementarności projektów.

~ 53 ~

5.2.3 Ocena wykorzystania systemów teleinformatycznych w pracy administracji

publicznej i służby zdrowia


1/ Jak kształtuje się aktualny stan wdrożenia specjalistycznych systemów informatycznych na terenie województwa

podkarpackiego, wykorzystywanych w pracy administracji samorządowej i służby zdrowia (PSIM, PSeAP, systemy informacji

przestrzennej)? Ile jednostek samorządu terytorialnego oraz placówek służby zdrowia zostało objętych przez poszczególne

systemy informatyczne?

2/ Czy systemy informatyczne wykorzystywane w pracy administracji (PSeAP, systemy informacji przestrzennej)

umożliwiają realizację wszystkich zadań gmin i powiatów, jakie wynikają z obowiązków ustawowych?

3/ Czy i w jakim zakresie systemy informatyczne wykorzystywane w pracy administracji samorządowej (PSeAP, systemy

informacji przestrzennej) wpłynęły na poprawę jakości i efektywności pracy jednostek samorządu terytorialnego

w regionie?

4/ Czy system informatyczny powstały w ramach projektu kluczowego PSIM umożliwia realizację placówkom służby

zdrowia wszystkich zadań, wynikających z aktualnej ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia? W jakim stopniu

dotychczasowe zmiany ustawy umożliwiają realizację celów projektu? Ewentualnie jakich modyfikacji, należałoby dokonać

w ramach projektu, by dostosować systemy informatyczny do obowiązujących wymogów prawnych?

5/ Czy i w jakim zakresie elektroniczne usługi wdrażane w ramach projektu PSIM wpłynęły na poprawę jakości

i efektywności pracy służby zdrowia?

6/ Czy i jaki wpływ na podniesienie poziomu usług świadczonych obywatelom miały inwestycje realizowane

w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013?

By móc ocenić wykorzystanie systemów teleinformatycznych w pracy jednostek administracji

publicznej, jak i służby zdrowia dokonano podziału tematycznego na dwa obszary analizy

(administracja publiczna i służba zdrowia) – z uwagi na zupełnie odmienne cele tych systemów.

W zakres systemów realizowanych przez administrację publiczną wchodzą bowiem takie projekty jak:

PSeAP (Podkarpacki System e-Administracji Publicznej), dostęp do SIP/GIS czy też zintegrowane

systemy do zarządzania JST. Celem PSeAP było uruchomienie w każdej JST Elektronicznego Obiegu

Dokumentów oraz stworzenie wspólnej dla JST województwa platformy e-administracji

zintegrowanej z elektroniczną Platformą Usług Administracji Publicznej (ePUAP) – dzięki czemu

zapewniono mieszkańcom możliwość załatwiania spraw urzędowych on-line. Dostęp do GIS

umożliwia obywatelom szybki dostęp do informacji w postaci tematycznych map, natomiast

administracji ułatwia zarządzanie terenami, którymi dysponuje. Podstawowym systemem w służbie

zdrowia jest z kolei PSIM (Podkarpacki System Informacji Medycznej), którego celem jest zwiększenie

dostępu do informacji medycznej, podniesienie efektywności ekonomicznej systemu ochrony zdrowia

w regionie i usprawnienie procesu bieżącego zarządzania ochroną zdrowia na poziomie

wojewódzkim.

W obu częściach rozdziału przedstawiono stopień wdrożenia poszczególnych systemów oraz liczbę

podmiotów objętych tymi rozwiązaniami informatycznymi. Dokonano także oceny tego, w jakim

stopniu powstałe systemy pomagają realizować zadania tych podmiotów, czy i jak wpływają na

poprawę jakości i efektywności pracy oraz jaki jest wpływ tych systemów na podniesienie poziomu

usług świadczonych obywatelom. W rozdziale celowo dokonano analizy systemów, a nie stworzonych

w ich ramach e-usług, które są przedmiotem oceny w ramach następnego rozdziału.

Administracja publiczna

W przypadku administracji publicznej w największym stopniu warto skupić się na systemach

w ramach PSeAP oraz GIS. W mniejszym stopniu na systemach do zarządzania JST – z uwagi na

niewielką liczbę tego typu projektów.

W projekt PSeAP zaangażowanych jest 160 podmiotów w regionie podkarpackim (Województwo

Podkarpackie jako lider oraz 159 JST będących partnerami), co oznacza, że nie wszystkie JST zostały

~ 54 ~

do niego włączone40. 31 października 2014 roku zakończyła się rzeczowa realizacja inwestycji, która

obejmowała łącznie:

budowę pasywnej infrastruktury sieciowej LAN,

dostawę, konfigurację i wdrożenie licencji systemu antywirusowego,

budowę portalu SeUI oraz e-Usług opartych o formularze,

integrację z ePUAP,

dostawę licencji i oprogramowania obiegu dokumentów,

wdrożenie podpisu cyfrowego kwalifikowanego w JST,

dostawę i konfigurację urządzeń sieciowych,

dostawę i konfigurację urządzeń do zabezpieczenia przesyłu i gromadzenia danych,

dostawę i konfigurację urządzeń serwerowych,

dostawę i konfigurację urządzeń oprogramowania systemowego,

dostawę urządzeń oraz licencji i oprogramowania do monitorowania sieci,

dostawę urządzeń oraz licencji i oprogramowania do zabezpieczenia brzegu sieci i VPN,

dostawę, instalację i konfigurację serwerów dla partnerów,

dostawę zestawów komputerowych oraz notebooków,

dostawę i instalację oprogramowania biurowego,

dostawę zestawów wielofunkcyjnych,

dostawę i konfigurację infomatów,

promocję projektu,

szkolenia,

audyt projektu.

Do JST z terenu województwa podkarpackiego nierealizujących projektu PSeAP należą:

gmina Boguchwała,

gmina Chorkówka,

gmina Czarna,

gmina Dębica,

miasto Dębica,

gmina Fredropol,

gmina Iwonicz Zdrój,

gmina Krasiczyn,

gmina Krzywcza,

gmina Lubenia,

gmina Nisko,

gmina Rymanów,

gmina Tyczyn,

powiat dębicki,

powiat krośnieński,

powiat łańcucki,

powiat niżański,

powiat ropczycko-sędziszowski,

powiat rzeszowski,

powiat strzyżowski,

m. Krosno,

m. Tarnobrzeg.

Część z tych jednostek realizowała tylko projekty dotyczące GIS, wyjątkiem jest powiat strzyżowski

realizujący przedsięwzięcie o zakresie zbliżonym do projektu PSeAP – projekt Poprawa jakości

funkcjonowania administracji publicznej w powiecie strzyżowskim poprzez rozwój e-usług, którego

celem było poprawienie jakości funkcjonowania administracji publicznej w powiecie strzyżowskim

poprzez rozwój e-usług, zwiększenie dostępności usług teletechnicznych dla mieszkańców powiatu,

zmniejszenie zapóźnień technologicznych w regionie, wykorzystanie nowoczesnych technologii

informatycznych i komunikacyjnych w świadczeniu usług administracyjnych na rzecz ludności.

40

Wśród przyczyn nieuczestniczenia w PSeAP wskazać można na czynniki finansowe oraz czynniki związane z koniecznością zachowania okresu trwałości projektów realizowanych ze środków ZPORR – zachowanie trwałości oznacza brak możliwości ingerowania w powstałe rozwiązania.

~ 55 ~

Niektóre z wskazanych powyżej JST nie przystąpiły do projektu PSeAP z uwagi na to, że

w poprzednich latach realizowały podobne (o zbliżonym zakresie) projekty np. ze środków ZPORR

i nie mogły ingerować w powstałe systemy z uwagi na konieczność utrzymania trwałości tych

projektów.

To nie jest tak, że w każdym urzędzie ten elektroniczny obieg dokumentów został wdrożony, ponieważ

wynikało to jeszcze z poprzedniej perspektywy. Część jednostek robiła jakieś projekty jeszcze w ZPORR.

I w związku z tym, ze względu na podwójne finansowanie, pewnych rzeczy nie można było jakby kupić,

unifikować. Stąd na przykład są takie urzędy, które się wycofały z projektu, bo pierwotnie miały być

wszystkie urzędy w PSeAP, finalnie część właśnie ze względu na ZPORR się wycofało41

.

Innym powodem braku możliwości przyłączenia się do projektu PSeAP było też realizowanie przez JST

projektów o podobnym zakresie, ale finansowanych z innego źródła.

Niestety, miasto nie mogło w nim partycypować, bo z jakiegoś wcześniejszego działania (możliwe, że 2.4)

uzyskaliśmy wspólnie z biblioteką dość duże pieniążki. I to niestety wykluczyło nas z tego projektu

PSeAP42

.

Systemy Informacji Przestrzennej (SIP) były realizowane przez: powiat tarnobrzeski, powiat mielecki,

powiat krośnieński, powiat łańcucki, powiat jasielski, powiat strzyżowski, gminę Tarnobrzeg, miasto

Sanok, gminę Cieszanów i gminę Boguchwała. Celem SIP (w mniejszym lub większym zakresie) było

zbudowanie rozwiązań systemowych gromadzenia i przetwarzania danych przestrzennych, które

wcześniej były gromadzone w formie analogowej lub do których dostęp nie był możliwy

w zautomatyzowany sposób, dla zwiększenia efektywności procesów decyzyjnych w administracji

powiatów i gmin oraz usprawnienia realizacji zadań publicznych na rzecz obywateli, gospodarki

i instytucji życia społecznego. Cel ten w szczegółach polega na zaprojektowaniu takiej architektury

organizacyjnej, technicznej i informacyjnej, aby system był zdolny do wypełnienia następujących

dodatkowych celów systemowych: zgromadzenie i/lub konwersja danych, których obecnie brakuje

lub ich forma nie gwarantuje efektywnego wypełnienia zadań publicznych; zapewnienie efektywnego

dostępu do informacji przestrzennej pracownikom urzędów gmin i/lub powiatów dla wykonania

swoich zadań i realizacji zadań publicznych; zapewnienie dostępu do informacji przestrzennej:

instytucjom z obszaru gmin i/lub powiatów oraz regionu, jednostkom naukowo-dydaktycznym,

jednostkom gospodarczym, mieszkańcom, inwestorom i innym; integracja zbiorów danych

przestrzennych pochodzących z różnych źródeł i instytucji dla optymalnego wsparcia tymi

informacjami procesów decyzyjnych; usprawnienie dostępu do informacji przestrzennych dzięki

standaryzacji i systematyzacji; poprawa jakości procesów inwentaryzacji informacji o przestrzeni dla

efektywnej rejestracji danych wymaganych prawem, pochodzących z monitoringu zjawisk i zmian

obiektów naturalnych i antropogenicznych z obszaru powiatów i gmin; zapewnienie bezpieczeństwa

gromadzenia i przetwarzania oraz udostępniania danych.

Systemy do zarządzania urzędem były zaś realizowane przez: gminę Sanok, gminę Tarnobrzeg i gminę

miejską Mielec, a ich celem w dużej mierze miało być zwiększenie wydajności i stabilności

funkcjonowania sprzętu komputerowego, co bezpośrednio wpływa na skrócenie czasu niezbędnego

do załatwienia spaw urzędowych i poprawy efektywności funkcjonowania.

Wśród projektów realizowanych przez JST znalazły się też 3 dotyczące budowy sieci

szerokopasmowej. Projekty te były realizowane przez gminę Majdan Królewski, miasto Krosno oraz

miasto Rzeszów.

41 IDI z przedstawicielem IZ. 42 FGI w Jaśle.

~ 56 ~

W ramach analizowanych projektów powstało:

140 systemów identyfikacji i autoryzacji,

4 systemy bezpieczeństwa sieci,

360 systemów antywirusowych,

163 SEOD,

163 systemy elektronicznej archiwizacji dokumentów w jednostkach publicznych.

By móc lepiej zrozumieć skalę zaistniałej zmiany warto zauważyć, ile JST korzystało z systemów

teleinformatycznych w okresie poprzedzającym realizowane projekty.

Wykres 6. Udział urzędów (JST) wykorzystujących systemy teleinformatyczne w swojej pracy w okresie przed

projektem

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI (PSeAP), n=149.

Blisko 40% badanych JST nie wykorzystywało wcześniej tego typu systemów, a aż 31,5%

przedstawicieli urzędów nie potrafi tego określić – co może świadczyć o tym, że również tego typu

systemów nie było. Potwierdzeniem tego wniosku są informacje przedstawione w Diagnozie

społeczno-gospodarczej województwa podkarpackiego43. Według stanu z 2011 roku, zaledwie 25%

urzędów było wyposażonych w elektroniczny system zarządzania dokumentacją. Takich samych

danych dostarcza opracowanie Ocena wybranych aspektów funkcjonowania elektronicznej

administracji publicznej w województwie podkarpackim44, gdzie na podstawie badania ankietowego

gmin i powiatów regionu ustalono, że tylko 24% z nich posiada i korzysta z Elektronicznego Obiegu

Dokumentów (EOD). Na podstawie tych danych i odpowiedzi respondentów można uznać, że przed

realizacją projektu PSeAP blisko ¾ JST nie wykorzystywało systemów teleinformatycznych

(szczególnie w zakresie zarządzania/obiegu dokumentów).

Oceniając przydatność powstałych systemów z punktu widzenia możliwości wypełniania zadań

poszczególnych JST trzeba zwrócić uwagę na podstawowe zadania gmin oraz powiatów. W przypadku

gmin są to zadania z zakresu:

lokalnego transportu zbiorowego,

wodociągów i zaopatrzenia w wodę,

kanalizacji i odprowadzania ścieków,

edukacji publicznej,

kultury fizycznej i turystyki,

cmentarzy komunalnych,

zieleni gminnej,

ładu przestrzennego,

ochrony środowiska,

ochrony zdrowia,

dróg gminnych, ulic i mostów,

pomocy społecznej.

Z kolei w przypadku powiatów są to zadania dotyczące:

prowadzenia szkół średnich, specjalnych, artystycznych,

prowadzenia szpitali,

43

Rzeszów 2013. 44

Dr Małgorzata Stec, Rzeszów 2011.

28,9%

39,6%

31,5% Tak

Nie

Nie wiem/trudno powiedzieć

~ 57 ~

pomocy społecznej (prowadzenie domów pomocy społecznej),

transportu drogowego,

opieki nad zabytkami,

przeciwdziałania bezrobociu,

ochrony praw konsumenta,

obronności.

Biorąc pod uwagę te zadania JST trzeba zwrócić uwagę, że realizowane projekty i wdrożone w ich

ramach systemy w dużej mierze przyczyniały się do poprawy funkcjonowania samych urzędów

(poprzez wprowadzanie elektronicznego obiegu dokumentów, wymianę sprzętu komputerowego,

zwiększanie przepustowości sieci internetowej), co pośrednio pozytywnie wpływa na realizowanie

wskazanych zadań. Z drugiej strony stworzono takie systemy (np. SIP, e-usługi), które w sposób

prostszy, bardziej ekonomiczny i dostępny pozwalają urzędom na wykonywanie swoich obowiązków.

Podkreślenia wymaga fakt, że powstające systemy miały ułatwić wypełnianie obowiązków, a nie

umożliwić – urzędy bez systemów też muszą realizować swoje zadania.

Zadania są nałożone na urzędy i te systemy mają im tylko ułatwić, a nie umożliwić ich wypełnienie (bo

one wypełniać je muszą i tak). System work flow ma im ułatwić tylko i jest on dostosowany do

aktualnych wymagań prawnych45

.

Wśród przykładów systemów istotnie ułatwiających wykonywanie zadań bieżących można wskazać

elektroniczną skrzynkę podawczą, która może być wykorzystywana zarówno do kontaktu

z obywatelami, jak i wewnątrz administracji.

Elektroniczna skrzynka podawcza, to jest e-usługa, chociaż nie dosłownie to jest e-usługa, ale przesyłanie

dokumentów na zewnątrz, zwłaszcza przy kontaktach z administracją. Oczywiście to nie wyklucza

kontaktów z obywatelem. I na przykład w tej chwili my widzimy, że w momencie, kiedy uzupełniano

dokumenty rozliczeniowe to bardzo łatwo, sprawnie przesyłają nam dokumenty poprzez ePUAP, czyli

elektroniczną skrzynkę podawczą właśnie. I pod tym względem to jest bardzo fajna funkcjonalność, bo

usprawnia działanie urzędów i ma więcej zastosowań i funkcjonalności niż zwykły e-mail46

.

Sami partnerzy projektu PSeAP pytani o to, jakie elementy projektu są najbardziej istotne z punktu

widzenia funkcjonalności ich urzędu wskazali, że wszystkie elementy były tak samo ważne.

Szczegółowe wyniki w tym zakresie przedstawiono poniżej.

Wykres 7. Najważniejsze elementy projektu PSeAP z perspektywy działania urzędów


45

TDI z innymi interesariuszami badania (NIK, firmy doradcze, wykonawcy realizujący projekty na zlecenie beneficjentów). 46

IDI z przedstawicielem beneficjenta projektu PSeAP.

0,0%

0,0%

3,3%

6,7%

32,0%

58,0%

Zaprojektowanie, wykonanie i wdrożenie Systemu e-UsługInternetowych (SeUI)

Budowa infrastruktury sprzętowej SeUI zlokalizowanej w UrzędzieMarszałkowskim

Uzupełnienie infrastruktury sieciowej urzędów

Zaprojektowanie, wykonanie i wdrożenie Systemu ElektronicznegoObiegu Dokumentów (SEOD)

Wyposażenie urzędów w odpowiedni sprzęt i urządzenia

Wszystkie były tak samo ważne

~ 58 ~

W zakresie wyposażenia urzędów w odpowiedni sprzęt i urządzenia zwracano uwagę najczęściej, że

projekt był pierwszym tak kompleksowym przedsięwzięciem w tych podmiotach, w których

najczęściej dominował przestarzały i ulegający częstym awariom sprzęt komputerowy.

Doposażenie zrealizowane w ramach projektu pozwoliło uzupełnić niezbędny, a często brakujący sprzęt

i oprogramowanie. Zastosowane ujednolicone rozwiązanie techniczne pozwoliło zwiększyć jakość

świadczonych usług oraz efektywności pracy urzędników47

.

W przypadku SEOD podkreślano z kolei wpływ systemu na zmianę przyzwyczajeń urzędników

i przekonanie ich do zalet, jakie niosą za sobą technologie informatyczne. Badani mają też nadzieję,

że objęcie tym systemem tak dużej liczby urzędów w regionie pozwoli na wypracowanie

prawidłowych procedur obsługi spraw oraz zmniejszenie kosztów funkcjonowania takiego systemu.

W trakcie badań zidentyfikowano jednak pewne istniejące ograniczenie w zakresie SEOD. Okazało się

bowiem, że procedury w zakresie SEOD były w urzędach nierzadko opracowywane przez

informatyków, a nie przez pracowników merytorycznych i odpowiadających za kwestie zarządzania

urzędem (np. sekretarz urzędu). Takie podejście mogło skutkować opracowaniem niekompletnych

lub nietrafnych procedur, które nie będą sprzyjały efektywniejszemu realizowaniu zadań przez JST.

28% badanych przedstawicieli JST48 zgodziło się ze stwierdzeniem, że zakres rzeczowy projektu PSeAP

(infrastruktura oraz systemy i aplikacje) pozwala spełnić wymogi ustawowe dotyczące zadań

realizowanych przez te podmioty. Blisko 62% z nich nie potrafi jednak określić wpływu projektu

w tym obszarze – co może potwierdzać wcześniejszy wniosek o tym, że systemy w dużej mierze

jedynie pośrednio wpływają na realizację tych obowiązków, głównie poprzez zwiększenie szybkości

czy łatwości działania. Wśród pozytywnych efektów projektu PSeAP wskazywano na:

centralne zarządzanie użytkownikami i hasłami w systemie Active Directory, ułatwiające

zdecydowanie realizację polityki bezpieczeństwa w zakresie dostępu do sprzętu i danych,

a także zabezpieczenia danych przed utratą i nieupoważnionym dostępem,

dostęp do e-usług, ale też ich oferowanie,

utworzenie SEOD,

korzystanie z elektronicznej skrzynki podawczej, pozwalające spełnić wymagania

rozporządzenia o Krajowych Ramach Interoperacyjności,

realizację zapisów Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie

instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie

organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych (Dz. U. z dnia 20 stycznia 2011 r.) oraz

ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2006 r.

Nr 97, poz. 673, z późn. zm.),

realizację zapisów ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania

publiczne,

realizację zapisów ustawy o podpisie elektronicznym, ustawy o świadczeniu usług na

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Powyższe wyniki warto zestawić z taką samą oceną, ale systemów wdrożonych za pomocą

pozostałych projektów (systemy zarządzania, SIP itp.). Okazuje się bowiem, że aż 60% badanych

uznało, że systemy te pozwalają wypełniać wymogi nakładane na urzędy przez ustawy – osób nie

potrafiących dokonać takiej oceny było już tylko 25%. W przypadku tych projektów zwracano uwagę

na ich przydatność w zakresie takich zadań jak:

47

CAWI z partnerami i beneficjentem PSeAP. 48

CAWI z partnerami i beneficjentem PSeAP, n=149.

~ 59 ~

dostęp do informacji geodezyjno-kartograficznej,

wymogi określone dla JST w ustawie o infrastrukturze i informacji przestrzennej – tworzenie,

aktualizacja i udostępnianie zbiorów danych infrastruktury informacji przestrzennej,

wymogi określone w ustawie dot. Prawa wodnego,

spełnienie wymogów wynikających z ustawy o informatyzacji działalności podmiotów

realizujących zadania publiczne oraz prawa geodezyjnego i kartograficznego,

zagwarantowanie dostępu do informacji publicznej,

sprawozdawczość w ramach ustaw: PZP, o edukacji, statystyce GUS, o rachunkowości,

umożliwienie klientom dostępu on-line do akt sprawy zgodnie z art. 73 k.p.a.; umożliwienie

klientom sprawdzenie stanu sprawy w Elektronicznych Obiegach Dokumentów (EOD) zgodnie

z art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej,

wymogi w ramach ustaw o finansach publicznych, ordynacji podatkowej, ustawy o podatkach

i opłatach lokalnych, podatku rolnym i leśnym,

wymogi w ramach ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, ustawy o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawy o rachunkowości, ustawy o ochronie danych

osobowych.

Podsumowując można stwierdzić, że realizowane projekty były odpowiedzią na zapisy ustaw, które

nakładają na konkretne jednostki szczegółowe zadania. Wniosek taki znajduje potwierdzenie

chociażby w wypowiedzi przedstawiciela beneficjenta realizującego projekt SIP.

Jesteśmy zobligowani do udostępniania danych z rejestrów on-line. Dotychczas to nie było możliwe.

Teraz z wypisów gruntów i budynków można publikować dostępność rejestrów. To i tak jest coś co trzeba

by było zrobić w najbliższych latach. To są zadania własne powiatu i tu prawo geodezyjne nas do tego

obliguje oraz ustawa z 2005 r. o informatyzacji podmiotów publicznych.

Krajowe Ramy Interoperacyjności – braliśmy je pod uwagę tworząc infrastrukturę teleinformatyczną

(trzeba było zagwarantować niezawodność, ciągłość, spójność działania itd.)49

.

Celem realizowanych projektów miało być także podniesienie jakości i efektywności pracy urzędów.

Podobnie jak wyżej, dokonano oceny pod tym kątem zarówno projektu PSeAP, jak i pozostałych

projektów (analizowanych łącznie z uwagi na znacznie mniejszą ich liczbę).

Tabela 17. Ocena wpływu realizowanych projektów na jakość i efektywność pracy JST

Zagadnienie

PSeAP Inne projekty (np. SIP)

NIE

zgadzam

się

Raczej się

NIE

zgadzam

Trudno

powiedzieć

Raczej się

zgadzam

Zgadzam

się

NIE

zgadzam

się

Raczej się

NIE

zgadzam

Trudno

powiedzieć

Raczej się

zgadzam

Zgadzam

się

Dzięki wprowadzonym

w ramach projektu

rozwiązaniom poprawiła

się jakość pracy urzędu

6,0% 10,1% 46,3% 19,5% 18,1% 10,0% 0,0% 10,0% 20,0% 60,0%

Dzięki wprowadzonym

w ramach projektu

rozwiązaniom poprawiła

się efektywność pracy

urzędu

6,7% 14,8% 45,0% 16,8% 16,8% 10,0% 0,0% 15,0% 20,0% 55,0%

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI (PSeAP), n=149 i badania CAWI z wnioskodawcami,n=20.

Jak widać w tabeli powyżej, to beneficjenci innych projektów niż PSeAP częściej przyznają, że

realizowane przez nich działania przyczyniają się do poprawy jakości i efektywności pracy. Nie

49

TDI w ramach studium przypadku.

~ 60 ~

powinno to dziwić biorąc pod uwagę fakt, że były to projekty w pełni autorskie – JST wyłącznie same

decydowały o ich zakresie i profilowały ten zakres pod zidentyfikowane potrzeby.

Przedstawiciele samorządów realizujących projekty inne niż PSeAP wskazywali, że wzrost jakości ich

pracy nastąpił w dużej mierze poprzez:

poprawę bezpieczeństwa publicznego – wynik dostępu do informacji z zakresu zagrożeń

naturalnymi żywiołami,

korzystanie przez pracowników z jednorodnych, stale aktualizowanych danych,

wydawanie mieszkańcom bardziej przejrzystych i o wyższej wartości informacyjnej

materiałów z zasobów urzędu – zgodnie z obowiązującymi aktualnie przepisami prawa,

unikanie podejmowania błędnych decyzji w związku z lokalizacją informacji w jednym miejscu

(geoportal) – dzięki temu zmniejszyła się ilość błędów,

wzrost jakości wprowadzanych danych, centralizacja systemów informatycznych w jednostce

– zastąpienie kilku systemów jednym spójnym systemem, co dało też lepszą kontrolę danych,

wykorzystywanie powstałych systemów do tworzenia nowych, np. e-cmentarz.

Efektywność pracy tych jednostek (wskutek realizacji projektów dot. np. SIP) poprawiła się z kolei

poprzez:

zdecydowane zmniejszenie czasu

poświęcanego na identyfikację geodezyjną

i dostęp do tego typu informacji,

łatwy dostęp do informacji o terenach dla

potencjalnych inwestorów,

szybki dostęp do zawsze aktualnych

informacji mający wpływ na

podejmowanie strategicznych dla JST

decyzji,

dostęp w jednym miejscu do informacji nt.

działek, ich właścicieli, uzbrojenia terenu,

obszarów zalewowych, obszarów

chronionych itp. – przyśpiesza to realizację

zadań w jednostkach,

łatwiejsze i szybsze planowanie inwestycji

w zakresie zabezpieczenia

przeciwpowodziowego,

łatwiejszą eksploatację i konserwację

podstawowych urządzeń melioracji wodnej,

sprawną regulację stanu prawnego gruntów

pod wodami i urządzeniami,

prostsze uzgadnianie opracowywanych przez

samorządy miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego,

w zakresie kolizji z wodami i urządzeniami

melioracyjnymi,

prostsze uzgadnianie decyzji lokalizacyjnych

dla inwestorów indywidualnych oraz

z sektora publicznego w zakresie możliwych

kolizji z wodami i urządzeniami

melioracyjnymi,

skrócenie czasu wydawania decyzji

administracyjnych i materiałów z zasobu

geodezyjnego.

W przypadku tej grupy projektów można wskazać też na jeden ze wskaźników rezultatu, który

pokazuje wzrost efektywności pracy urzędów. Dwóch beneficjentów50 (realizujących w sumie

3 projekty) założyło bowiem w swoich projektach wystąpienie efektu w postaci skrócenia czasu

obsługi interesantów przy wykorzystaniu e-usług (w minutach). Założono, że uruchomienie e-usług

skróci czas obsługi średnio o 15 minut. W efekcie udało się go skrócić o niemal 17 minut. Taka zmiana

powoduje, że praca urzędników jest znacznie efektywniejsza, bowiem w ciągu dnia możliwe jest np.

załatwienie spraw większej liczby petentów czy realizacja innych zadań w ramach urzędu. Brak tego

typu wskaźnika dla innych projektów nie pozwala na wiarygodne oszacowanie wzrostu efektywności

pracy urzędów, jednakże można domniemywać, że w każdym przypadku uruchamianie e-usług

i korzystanie z nich skutkuje skracaniem czasu potrzebnego na realizację zadań – co wprost przekłada

50

Gmina Tarnobrzeg i Powiat Strzyżowski.

~ 61 ~

się na poprawę efektywności. Na taki aspekt zwracał też uwagę przedstawiciel JST, która realizowała

projekt dotyczący SIP podkreślając również wpływ projektu na ograniczenie pewnych cyklicznych/

powtarzalnych zadań pracowników urzędu.

Czas obsługi obywatela został skrócony, a same gminy są zainteresowane szerszą współpracą w tym

zakresie. Zasugerowały nam rejestry i zbiory danych, które trafiły do naszych zasobów i my dzięki temu

nie musimy występować o te dane, gdy ich potrzebujemy. Gminy szukają rozwiązań, które można by

wspólnie realizować i które przyniosą wspólne korzyści w poprawie naszej pracy51

.

Partnerzy projektu PSeAP uznali zaś, że poprawa jakości pracy w urzędach jest widoczna poprzez:

aktualizację i ujednolicenie bazy sprzętowej i programowej urzędu, co daje z kolei możliwość

ujednolicenia procedur,

dostarczenie do urzędu nowych rozwiązań teleinformatycznych, które wpłynęły na poprawę

pracy urzędu w całości,

działający szybko i poprawnie sprzęt komputerowy, co z kolei daje pracownikowi urzędu

możliwość wykonania w tym samym czasie większej liczby czynności, zwiększając tym samym

jakość świadczonych usług dla obywateli,

mniejszą awaryjność nowego sprzętu i dostęp do nowego oprogramowania, co ogranicza liczbę

problemów podczas pracy użytkowników,

możliwość pracy na nowoczesnym sprzęcie,

zapewnienie pracownikom dostępu do najnowszych wersji oprogramowania biurowego (które

jest jednolite dla wszystkich) oraz obiegu dokumentów.

W zakresie poprawy efektywności wskazywano natomiast na to, że:

elektroniczny obieg dokumentów zmobilizował do trzymania terminów spraw,

interesanci mogą szybciej załatwić sprawy,

powstała możliwość wymiany informacji elektronicznie z mieszkańcami i wydziałami,

pisma dotyczące kilku stanowisk pracy nie krążą po urzędzie, tylko trafiają w jednym czasie do

konkretnych osób – pozwala to szybciej załatwić sprawę,

nastąpiła poprawa terminowości załatwiania spraw i obiegu dokumentów,

powstała w ramach projektu platforma ułatwia mieszkańcom gminy kontakt z urzędem np.

poprzez dostęp do elektronicznych wniosków na niej zamieszczonych,

na potrzeby powstałych systemów wszystkie procedury zostały w końcu uporządkowane

i opisane,

praca wykonywana jest na nowoczesnym sprzęcie, stosunkowo szybkim i mało awaryjnym, co

przekłada się również na jakość pracy urzędu i obsługi interesantów.

Powyżej wskazane pozytywne zmiany zaistniałe w wyniku realizowania projektów (np. PSeAP,

z zakresu SIP) wpisują się w działania rekomendowane w Podręczniku dobrych praktyk regionalnych

e-administracja52 jako te, które wprost przekładają się, w opinii autorów opracowania, na poprawę

skuteczności i efektywności działań administracji. Należą bowiem do nich:

gwarantowanie lepszej jakości informacji i sposobów ich dostarczania,

ograniczanie czasu załatwiania spraw zarówno po stronie administracji publicznej, jaki i jej

klientów,

zmniejszanie obciążeń administracyjnych (uproszczenie procesów administracyjnych,

ograniczenie pracy papierkowej itp.),

51

Wywiad TDI w ramach studium przypadku. 52

Opracowanie w ramach projektu SIRMA, Tarnów 2007.

~ 62 ~

obniżenie kosztów realizacji poszczególnych zadań,

wdrażanie nowych, spójnych usług w formie e-usług.

Nie wszystkie systemy stworzone w ramach projektu PSeAP uznawane są za równie istotne. Wśród

systemów, które zdaniem badanych nie są niezbędne do działania można wskazać np.:

System e-Usług Internetowych (SeUI) – zwracano uwagę na jego niewykorzystywanie

w urzędach z powodu braku zainteresowania czy niedostateczną funkcjonalność, powielanie

funkcji jakie ma ePUAP – problemy z opisami usług, zablokowanie opisów, brak możliwości

edytowania wzorów, brak rozdzielenia opisów między poszczególne jednostki (wszystkie jednostki

korzystały z jednego kontenera)53,

SEOD – w tym przypadku podkreślano jedynie to, iż z powodu braku odpowiednich szkoleń

system ten nie jest w pełni wykorzystywany w urzędach.

W tym miejscu warto też zwrócić uwagę na opinie użytkowników o pozostałych systemach

wdrażanych w ramach projektów innych niż PSeAP i PSIM. W tym celu zapytano badanych czy

w ramach ich podmiotu zbierane są tego typu opinie ze strony odbiorców ostatecznych. Okazuje się,

że w większości przypadków tego typu opinie nie są monitorowane. W niektórych zaś podmiotach,

badani przyznają, że opinie są przedmiotem nieformalnych dyskusji.

Wykres 8. Monitorowanie opinii użytkowników systemów informatycznych powstałych w ramach projektów

innych niż PSeAP i PSIM

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI z wnioskodawcami, n=36.

Wszyscy ci, którzy znają opinię o tych systemach podkreślają, że są to w większości opinie bardzo

dobre i dobre, a oceny krytyczne zdarzają się rzadko.

Wykres 9. Opinie nt. systemów informatycznych powstałych w ramach projektów innych niż PSeAP i PSIM


Wdrażane w ramach projektu PSeAP systemy oddziałują nie tylko na jakość i efektywność pracy czy

też funkcjonowanie samych urzędów. Ich wpływ jest bowiem znacznie szerszy. W opinii badanych JST

53

Fragment odpowiedzi na pytanie otwarte w ramach badania CAWI (PSeAP).

2

7

9

2

5

3

6

2


Nie gromadzimy takich danych/informacji

Nie gromadzimy takich danych/informacji, alestykam się z opiniami na ten temat

Regularnie monitorujemy opinie użytkowników

inne (firma, jednostki kultury, uczelnie wyższe, n=16) JST (n=20)

0

0

0

6

5

0

0

0

4

4

Jest mniej więcej tyle samo opinii pozytywnych inegatywnych

W większości są to opinie negatywne, często zdarzająsię problemy i uwagi krytyczne

Stykamy się tylko z opiniami krytycznymi iinformacjami na temat problemów

Opinie te są bardzo dobre i dobre, zdarzają siępojedyncze problemy

Opinie te są w większości pozytywne, niekiedyzdarzają się problemy i uwagi krytyczne

inne (firma, jednostki kultury, uczelniewyższe, n=8)

JST (n=8)

~ 63 ~

jest on widoczny też w zakresie poprawy konkurencyjności i spójności regionu. Trzeba mieć bowiem

na uwadze, że w erze globalizacji, konkurencyjność krajów i regionów w dużej mierze zależy nie tylko

od rozwoju infrastruktury transportowej czy zasobów wykwalifikowanej siły roboczej, ale też od

dostępności technologii ICT i poziomu zinformatyzowania funkcjonującej na danym terenie

administracji. W przypadku spójności – wpływ projektu na jej poprawę jest szczególnie widoczny na

obszarach wiejskich, gdzie wprowadzono ten sam poziom systemów, co w największych ośrodkach

miejskich (ułatwia to współpracę JST, wzajemną wymianę informacji o podobnej jakości czy kontakt

obywateli z urzędami oparty na podobnych standardach).

Wykres 10. Ocena wpływu wdrażanych systemów na sytuację w skali lokalnej i regionalnej

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI (PSeAP), n=149 (skala 1-5, gdzie 1 – nie, 5 – tak).

Badani uznali, że projekt PSeAP w średnim stopniu (średnie 2,9-2,92) wpływa na wzrost atrakcyjności

inwestycyjnej i na poprawę sytuacji społeczno-gospodarczej województwa. W ich opinii projekt

PSeAP wpływa na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez:

łatwiejszy dostęp do ofert inwestycyjnych,

możliwość załatwiania wielu spraw elektronicznie,

stworzenie przejrzystych i ujednoliconych procedur załatwiania spraw w urzędach,

powstałe ułatwienia w zakresie zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej,

poprawę wygody załatwiania spraw w urzędach,

usprawnienie funkcjonowania administracji publicznej i sprawniejszą, wygodniejszą obsługę

interesantów.

Z kolei wpływ na poprawę sytuacji społeczno-gospodarczej regionu jest dostrzegany przez pryzmat

takich rezultatów jak:

dostęp mieszkańców do różnorakich e-usług,

możliwość załatwienia spraw w sposób szybki i kompletny,

usprawnienie funkcjonowania administracji publicznej – co ma przyczynić się do większego

zainteresowania regionem ze strony firm,

poprawa terminowości załatwiania spraw istotnych z punktu widzenia mieszkańców

i przedsiębiorców,

zwiększenie atrakcyjności administracji samorządowej w województwie.

2,68

2,90

2,92

3,08

3,16

3,28

3,75

Powstawanie nowych miejsc pracy

Poprawa sytuacji społeczno-gospodarczej województwapodkarpackiego

Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej województwa podkarpackiego

Ułatwienie w zakresie zakładania i prowadzenia działalnościgospodarczej w województwie podkarpackim

Poprawa spójności regionalnej województwa podkarpackiego (wtym poprawa integracji obszarów wiejskich i peryferyjnych z

pozostałymi)

Wzrost konkurencyjności województwa podkarpackiego

Usprawnienie funkcjonowania administracji publicznej

~ 64 ~

Służba zdrowia

W obszarze służby zdrowia zrealizowano na terenie województwa 2 projekty. Jeden z nich to projekt

kluczowy PSIM zrealizowany przez Województwo Podkarpackie (lider projektu) w partnerstwie ze

szpitalami wojewódzkimi. Elementem projektu były też szpitale powiatowe, które mogły dołączyć się

do PSIM poprzez integrację z RCIM. W projekcie tym wsparto 8 szpitali wojewódzkich oraz 21 szpitali

powiatowych. Projekt PSIM oceniany jest jako rozwiązanie unikatowe w skali kraju.

W zakresie ochrony zdrowia to nie znam innego regionu gdzie wszystkie woj. szpitale mają tak

kompleksowy system54.

Drugim projektem jest projekt konkursowy Budowa sieci teleinformatycznej jako dostęp do platformy

e-usług medycznych RCKiK w Rzeszowie celem zapewnienia zaopatrzenia szpitali województwa

podkarpackiego w krew i jej składniki realizowany przez Regionalne Centrum Krwiodawstwa

i Krwiolecznictwa w Rzeszowie.

W ramach PSIM uruchomiono usługi odnoszące się zarówno wprost do potencjalnych pacjentów, jak

i pracy personelu wspartych podmiotów. Z uwagi na to, że rozdział jest poświęcony systemom

informatycznym istotnym z punktu widzenia funkcjonowania instytucji, proponujemy by w tym

miejscu przedstawić tylko informacje o tym drugim typie usług, do których zaliczają się:

Elektroniczny Rekord Pacjenta (w skrócie ERP) – zadaniem tej e-usługi jest zapewnienie

wymiany informacji o dokumentacji medycznej pacjentów pomiędzy jednostkami opieki

zdrowotnej uczestniczącymi w projekcie. Umożliwia ona wyszukiwanie i wymianę

indywidualnej Elektronicznej Dokumentacji Medycznej pacjentów. Ta e-usługa dostępna jest

dla pracowników służby zdrowia posiadających określone uprawnienia;

Regionalny Rejestr Danych Ratunkowych (w skrócie RRDR) – celem tej e-usługi jest

gromadzenie i udostępnianie istotnych danych medycznych o pacjentach objętych PSIM oraz

zasobach istotnych z punktu widzenia ratownictwa medycznego. Ta e-usługa dostępna jest dla

pracowników służby zdrowia oraz pracowników instytucji zajmujących się lub świadczących

usługi w zakresie ratownictwa medycznego, posiadających określone uprawnienia;

Elektroniczna Platforma Współpracy ZOZ (w skrócie EPWZOZ) – jej zadaniem jest umożliwienie

przekazywania elektronicznych zleceń do uczestniczących w projekcie jednostek opieki

zdrowotnej oraz odbiór wyników tych zleceń. Ta e-usługa dostępna jest dla pracowników

służby zdrowia posiadających określone uprawnienia;

Elektroniczna Platforma Nadzoru (w skrócie EPN) – jej podstawowym zadaniem jest

zapewnienie wymiany informacji pomiędzy jednostkami opieki zdrowotnej a organami je

nadzorującymi i koordynującymi politykę zdrowotną w regionie (jak np. Urząd Marszałkowski

Województwa Podkarpackiego).

W obecnej chwili wszystkie szpitale zakończyły wdrażanie swoich projektów PSIM oraz ich integrację

z RCIM. Jednakże z uzyskanych w trakcie wywiadów jakościowych informacji wynika, że poziom ich

użytkowania jest mocno zróżnicowany w zależności od podmiotu. Wynika to przede wszystkim

z pojawiających się nadal problemów technicznych (które na bieżąco są usuwane, co wymaga

konieczności aktualizacji poszczególnych aplikacji) lub z niechęci pracowników do korzystania z nich.

Stworzenie systemu PSIM miało przede wszystkim usprawnić funkcjonowanie jednostek służby

zdrowia poprzez umożliwienie realizowania zadań, jakie wynikają z przepisów prawnych. Poniżej

54

TDI z innymi interesariuszami badania (NIK, firmy doradcze, wykonawcy realizujący projekty na zlecenie beneficjentów).

~ 65 ~

przedstawiono ocenę, jakie działania projektu wpisują się i umożliwiają realizację zadań wskazanych

w ustawie o systemie informacji w ochronie zdrowia.

Tabela 18. Ocena wpływu projektu PSIM na możliwość realizowania ustawowych zadań placówek

medycznych

Lp. Zadanie Ocena wpływu PSIM

1.

Tworzenie i prowadzenie baz danych dot. udzielonych,

udzielanych i planowanych świadczeniach opieki zdrowotnej,

usługodawcach i pracownikach medycznych, usługobiorcach.

W wyniku projektu stworzono system e-Informacji.

Zgodnie z informacjami powyżej system ten pozwala

na realizację zadania poprzez udostępnienie

informacji o udzielanych świadczeniach,

usługodawcach i pracownikach medycznych.

2.

Nieodpłatne udostępnianie i przekazywanie przetwarzanych

danych osobowych, jednostkowych danych medycznych oraz

datę dokonania wpisu przez podmioty prowadzące rejestry

medyczne oraz rejestry publiczne oraz usługodawców.

Zadanie jest możliwe do realizacji dzięki

uruchomieniu Elektronicznego Rekordu Pacjenta

oraz Regionalnego Rejestru Danych Ratunkowych.

3. Udostępnianie informacji o udzielonych i planowanych

świadczeniach opieki zdrowotnej usługobiorcom

Zadanie jest realizowane poprzez system

e-Informacji.

4.

Przekazywanie do Systemu Informacji Medycznej (SIM)

informacji o udzielonych, udzielanych i planowanych

świadczeniach opieki zdrowotnej.

Zadanie jest możliwe do realizacji poprzez

Elektroniczną Platformę Nadzoru.

5.

Przekazywanie danych statystycznych, o których mowa

w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo

o aktach stanu cywilnego (Dz. U. poz. 1741) oraz

w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach

i chowaniu zmarłych) dla potrzeb statystyki publicznej

Zadanie jest możliwe do realizacji poprzez

Elektroniczną Platformę Nadzoru.

6. Prowadzenie elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM).

Zadanie obecnie jest możliwe do realizacji tylko

w części szpitali powiatowych, które w specyfikacji

przetargowej zdecydowały się na zakup

rozszerzonego modułu aplikacji, niezbędnego do

obsługi EDM. Docelowo, zadanie to będzie

realizowane przez wszystkie jednostki. W tej chwili

zadanie jest pośrednio realizowane za pomocą

Elektronicznego Rekordu Pacjenta, który umożliwia

wymianę EDM między placówkami.

7.

Zamieszczanie w SIM danych umożliwiających pobranie

danych zawartych w elektronicznej dokumentacji medycznej

przez innego usługodawcę lub pobranie dokumentów

elektronicznych niezbędnych do prowadzenia diagnostyki,

zapewnienia ciągłości leczenia oraz zaopatrzenia

usługobiorców w produkty lecznicze i wyroby medyczne.

Zadanie jest możliwe do realizacji za pomocą

Elektronicznego Rekordu Pacjenta, Regionalnego

Rejestru Danych Ratunkowych oraz Elektronicznej

Platformy Nadzoru.

8.

Przekazywanie do Centralnego Wykazu Usługodawców

danych o pracownikach medycznych w zakresie, o którym

mowa w art. 17 ust. 2.

Zadanie może być realizowane w ramach

uruchomionej Elektronicznej Platformy Nadzoru.

9.

Przekazywanie do rejestrów medycznych danych i informacji

o zachorowaniach, chorobach, stanie zdrowia, metodach

leczenia, diagnozowania, monitorowania postępów

w leczeniu oraz zagrożeniach związanych z występowaniem

niektórych chorób.



10.

Usunięcie z rejestru wszelkich danych umożliwiających

identyfikację osoby, w przypadku wniesienia przez nią

sprzeciwu wobec przetwarzania danych, chyba że ich

przetwarzanie jest niezbędne w celu uniknięcia zagrożenia

dla życia i zdrowia ludzi.

Zadanie może być wypełnione poprzez działanie

Elektronicznego Rekordu Pacjenta.

~ 66 ~

Lp. Zadanie Ocena wpływu PSIM

11.

Poinformowanie w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia

przetwarzania danych osobowych każdej osoby, której dane

dotyczą i są przetwarzane w rejestrze o: adresie swojej

siedziby i pełnej nazwie; celu, zakresie i sposobie

przetwarzania dotyczących jej danych; prawie dostępu do

treści swoich danych oraz ich poprawiania; kategoriach

odbiorców, którym dane z rejestru są udostępniane;

dobrowolności albo obowiązku podania danych, które są

przetwarzane w rejestrze, a jeżeli taki obowiązek istnieje,

o jego podstawie prawnej.

Zadanie jest realizowane przez placówki wobec

każdej osoby, która chce założyć konto

w ramach systemu on-line.

12.

Składanie do rejestrów informacji i zgłoszeń o zagrożeniach

dot. zachorowań na choroby zakaźne, dodatnich badań

laboratoryjnych, niepożądanych odczynów poszczepiennych,

informacji o niepożądanych działaniach produktu

leczniczego, badanego produktu leczniczego, produktu

leczniczego weterynaryjnego i badanego produktu

leczniczego weterynaryjnego.



13. Umieszczanie informacji o zagrożeniach i niepożądanych

zdarzeniach stanowiących zagrożenie dla zdrowia lub życia.


uruchomionej Elektronicznej Platformy Nadzoru oraz

e-Informacji.

14. Sprawdzanie kompletności, poprawności i zgodności ze

stanem faktycznym gromadzonych i udostępnianych danych.



15.

Stworzenie warunków organizacyjnych i technicznych

zapewniających ochronę przetwarzanych danych,

w szczególności zabezpieczenia danych przed

nieuprawnionym dostępem, nielegalnym ujawnieniem lub

pozyskaniem, a także ich modyfikacją, uszkodzeniem,

zniszczeniem lub utratą.

Zadanie jest realizowane poprzez zakupioną

infrastrukturę towarzyszącą systemom usługowym.

Szpitale bowiem inwestowały także w różnego

rodzaju oprogramowanie antywirusowe, serwery

zapasowe umożliwiające tworzenie kopii

zapasowych oraz serwery do archiwizacji danych.

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy zakresu projektu PSIM.

Realizowanie poszczególnych wyżej wymienionych zadań było też potwierdzane w trakcie wywiadów

jakościowych z przedstawicielami niemal wszystkich szpitali uczestniczących w projekcie PSIM.

Te zadania co są, to system wychodzi im naprzeciw. Program posiada te elementy nam potrzebne.

Nawet mamy podpisy kwalifikowane przypisane ordynatorom oddziałów, więc jesteśmy przygotowani

do przyszłej ustawy w tym zakresie. Ale to jeszcze dużo jest do opracowania. Np. jeśli mamy wyjść

z papieru to w trakcie wizyty lekarz musi mieć dostęp do historii, możliwości zlecania badań itd. – musi

mieć ten tablet. Teraz ustawa nakazuje jeszcze, że zlecenia do laboratoriów muszą być wydrukowane

i podpisane i trafić do laboratorium55

.

Nie ma takich zadań jakich nie można realizować za pomocą systemu.

Ten system teoretycznie wszystko umożliwia, ale jest jeszcze zawodny, wciąż są aktualizacje56

.

Zwracano uwagę na to, że wszelkie zmiany przepisów prawa w zakresie zadań muszą być

uwzględniane na bieżąco przez wyłonionego w przetargu administratora systemu, co powoduje, że

nie potrzeba zewnętrznych modyfikacji dostosowujących funkcjonalność aplikacji.

System jest cały czas poprawiany w sumie, ale to wynik zmian w NFZ (nowe wymogi, oczekiwania) –

nowe wersje aplikacji, nawet co 2 tygodnie były w I półroczu działania systemu. Jeśli nam z kolei coś nie

pasuje to zgłaszamy do administratora i to poprawiają. Od czerwca mamy już mniej tych zmian.

55

TDI z beneficjentem projektu PSIM. 56

TDI z beneficjentem projektu PSIM.

~ 67 ~

W przypadku zmian wynikających z przepisów to zmiany są automatyczne przez administratora

robione57

.

Informacje pozyskane w trakcie wywiadów TDI z przedstawicielami szpitali uczestniczących w PSIM

potwierdzone zostały także w wynikach ilościowych (ankieta CAWI wśród wnioskodawców), gdzie

zdecydowana większość badanych zgodziła się ze stwierdzeniem, że stworzone systemy

informatyczne pozwalają spełnić wymogi ustawowe.

Wykres 11. Ocena czy stworzone w ramach PSIM systemy informatyczne pozwalają spełnić wymogi

ustawowe dotyczące zadań realizowanych przez podmiot


Zdecydowana większość badanych jest zdania, że projekt PSIM wpłynął na poprawę jakości

i efektywności pracy jednostek służby zdrowia.

Wykres 12. Ocena wpływu PSIM na poprawę jakości i efektywności pracy


Wysoko oceniana jest też funkcjonalność powstałych systemów, a ich przydatność podkreślali

wszyscy badani.

Wykres 13. Ocena funkcjonalności i przydatności systemów informatycznych powstałych w ramach PSIM


57


0 0

4

7

9

NIE zgadzam się Raczej się NIE zgadzam Trudno powiedzieć Raczej się zgadzam Zgadzam się

6

7

6

8

8

5

Dzięki wprowadzonym systemom informatycznym podniosła sięjakość pracy

Dzięki wprowadzonym systemom informatycznym poprawiła sięefektywność pracy


2 1 9

6

8

14

Stworzone w ramach projektu systemy informatycznecharakteryzują się wysokim stopniem funkcjonalności

W ramach projektu stworzone zostały przydatne systemyinformatyczne


~ 68 ~

W badaniach zarówno jakościowych (wywiady TDI z przedstawicielami szpitali), jak i ilościowych

(ankieta CAWI z wnioskodawcami, w tym z beneficjentami PSIM) przedstawiciele szpitali zwracali

uwagę na pozytywne efekty projektu PSIM w postaci poprawy jakości i efektywności pracy. W ich

opinii jest to widoczne poprzez:

większą przejrzystość i czytelność dokumentacji medycznej,

zwiększenie dostępu do opracowanych cyfrowych danych, zwiększenie szybkości generowania

raportów i wykonywania różnorodnych analiz,

poprawę jakości wprowadzanych danych, centralizację systemów informatycznych poprzez

zastąpienie kilku systemów jednym,

możliwość zlecania i odbierania wyników badań w formie elektronicznej,

nowoczesne wyposażenie stanowisk pracy,

zwiększenie dostępności do zasobów sprzętowych na oddziałach szpitalnych i w poradniach

specjalistycznych,

ewidencję procesów medycznych, która stała się możliwa w systemach dziedzinowych,

wprowadzenie dokumentacji elektronicznej powodujące jej większą wiarygodność, eliminację

błędów wynikających z niskiej jakości pisma ręcznego,

zinformatyzowanie obszarów działalności szpitala, które nie były dotąd objęte zintegrowanym

systemem informatycznym.

Funkcjonowała tam wyłącznie dokumentacja papierowa lub też ogólne rozwiązania informatyczne, np.

arkusze MS Excel. Wdrożenie zintegrowanego systemu informatycznego pozwoliło na użycie takich

rozwiązań, jak wspólne słowniki, dostęp do danych kontekstowych danego obiektu (np. w przypadku

pacjenta uprawniony użytkownik ma dostęp do wszelkich danych o pacjencie zgromadzonych w systemie

informatycznym) oraz wykorzystanie wewnątrz-systemowych mechanizmów przesyłania danych

(np. zlecanie badań analitycznych lub dostęp do zdjęć RTG). Tego typu rozwiązania minimalizują

konieczność wielokrotnego wprowadzania tych samych danych oraz umożliwiają walidację ich

poprawności i kompletności. To zaś skutkuje znacznym ograniczeniem liczby błędnie wprowadzonych

danych, a co za tym idzie zwiększa bezpieczeństwo pacjentów i ułatwia prowadzenie procesu leczenia58

.

Trzeba jednak podkreślić, że system – mimo jego wielu pozytywnych aspektów – nie rozwiąże wprost

kluczowego problemu w służbie zdrowia, jakim są kolejki do lekarzy.

Jeżeli chodzi jeszcze o e-zdrowie, to mam wrażenie, że im bardziej zinformatyzowana jest ta służba

zdrowia, tym większe problemy z nią. Tylko że sama służba zdrowia kuleje. Mamy elektroniczny przepływ

informacji, mamy elektroniczne karty pacjenta, rejestrację, a kolejki się wydłużają. Nie w wyniku tego, że

jest informatyzacja, tylko dlatego, że są takie problemy, jakie są59

.

Można jednak zakładać, że w przyszłości, gdy z systemu będzie korzystało coraz więcej osób,

zarządzanie kolejkami do poszczególnych przychodni i lekarzy zostanie usprawnione i stanie się

bardziej efektywne – na ten pozytywny aspekt wskazywali chociażby przedstawiciele Urzędu

Marszałkowskiego.

Przedstawiciele szpitali zostali też zapytani o opinie użytkowników na temat powstałego w ramach

PSIM systemu informatycznego. Jak widać na poniższym wykresie – tylko 8 respondentów

stwierdziło, że posiada jakąś wiedzę w tym zakresie i jednocześnie wszyscy oni przyznali, że opinie te

są w większości pozytywne, niekiedy tylko zdarzają się problemy i uwagi krytyczne.

58

TDI z beneficjentem/parterem projektu PSIM. 59

Panel ekspertów.

~ 69 ~

Wykres 14. Monitorowanie opinii użytkowników systemów informatycznych powstałych w ramach PSIM


Podsumowując – wdrożone w ramach projektów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 systemy

teleinformatyczne istotnie poprawiają funkcjonowanie jednostek administracji i służby zdrowia.

Wpływają na poprawę jakości, efektywności oraz funkcjonalności ich działań. Trzeba jednak mieć na

uwadze ograniczenie w postaci krótkiego czasu jaki upłynął od ich wdrożenia i integracji (wciąż

wdrażane są aktualizacje niektórych aplikacji w wyniku diagnozowanych błędów) – to powoduje, że

pełna funkcjonalność i wszystkie możliwości systemów zostaną dopiero odkryte (w dużej mierze

dotyczy to systemów w służbie zdrowia). Stworzone systemy w większości są pozytywnie oceniane

przez przedstawicieli badanych podmiotów w zakresie stworzenia możliwości realizacji zadań

ustawowych. W przypadku systemów projektu PSIM można mówić o wpływie bezpośrednim na

realizację obowiązków wynikających z różnych ustaw, w przypadku systemów projektu PSeAP –

o wpływie pośrednim. Podkreślenia wymaga fakt, że nie potrzeba zewnętrznych modyfikacji

wdrożonych systemów, aby dostosowywać je do zmieniających się ewentualnie wymogów prawnych

– wszelkie modyfikacje, aktualizacje mają być wprowadzane na bieżąco w ramach usługi

„administratora systemu”, którego zadaniem właśnie będzie dopasowywanie istniejących aplikacji do

zmian prawnych.

Mimo, że w rozdziale tym skupiono się wyłącznie na systemach z części tzw. back office, to ich

sprawne działanie bezpośrednio przekłada się na jakość i poziom usług świadczonych już

bezpośrednio obywatelom (front office). Bez stworzenia w pełni funkcjonalnego i cyfrowego urzędu

czy szpitala (digitalizacja posiadanych zasobów, wprowadzenie SEOD, uruchomienie EDM,

współpraca między jednostkami w zakresie wymiany posiadanymi informacjami) nie będzie możliwe

uruchomienie w pełni funkcjonalnych i zaawansowanych usług on-line.

5.2.4 Wpływ projektów na rozwój usług elektronicznych (e-usług)


1/ Czy i w jakim stopniu projekty z zakresu społeczeństwa informacyjnego RPO WP 2007-2013 przyczyniły się do rozwoju

elektronicznych usług świadczonych na terenie województwa podkarpackiego? Jakiego rodzaju usługi on-line zostały

wdrożone? Kto jest użytkownikiem tych usług?

2/ Czy i jaki wpływ na podniesienie poziomu usług świadczonych obywatelom miały inwestycje realizowane w ramach III osi

priorytetowej RPO WP 2007-2013?

Z uwagi na to, że głównym celem III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 miało być tworzenie

e-usług publicznych, warto zwrócić uwagę na stan wyjściowy w tym zakresie. Zgodnie z diagnozą

przedstawioną w RPO, w regionie miało miejsce niewielkie wykorzystanie możliwości technicznych,

jakie daje internet w sferze publicznej (np. w gospodarce, administracji, opiece medycznej, edukacji

itp.). Z jednej strony barierą w tym zakresie była jeszcze niezbędna wiedza i umiejętności (zarówno

użytkowników, jak i interesariuszy), z drugiej zaś – poziom informatyzacji sfery publicznej, zarówno

na poziomie aplikacyjnym, jak i sprzętowym. W roku 2005 firma ARC Rynek i Opinie zbadała zakres

8 7

1

3

Nie gromadzimy takichdanych/informacji

Nie gromadzimy takichdanych/informacji, ale stykam się

z opiniami na ten temat

Regularnie monitorujemy opinieużytkowników


~ 70 ~

udogodnień i usług dostępnych przez internet w podkarpackich urzędach. Wyniki badania prezentuje

tabela poniżej.

Tabela 19. Odsetek urzędów gmin województwa podkarpackiego udostępniających mieszkańcom w

internecie udogodnienia lub usługi on-line w roku 2005

Odsetek urzędów gmin Podkarpacia udostępniających mieszkańcom w Internecie dany typ usługi lub udogodnienia

w roku 2005

Uzyskiwanie

informacji

Odsyłanie

wypełnionych

formularzy

Składanie ofert

dotyczących zamówień

publicznych

Pobieranie

formularzy

Załatwianie spraw

w całości drogą

elektroniczną

Żadne

z wymienionych

93,5% 3,7% 5,6% 55,6% 0% 6,5%

Źródło: ARC Rynek i Opinie (2005).

Niemal wszystkie urzędy udostępniały mieszkańcom informacje o swojej działalności, ponad połowa

zaś (55,6%) publikowała w serwisach internetowych formularze urzędowe. To pokazuje, że poziom

zaawansowania był bardzo niski. Z drugiej strony trudno ocenić to, jakie konkretnie rzeczy można

było sprawdzić na stronach internetowych tych urzędów czy też to, jakie formularze były możliwe do

pobrania (w tym zakresie brak jest wiarygodnych danych).

Analizy zawarte w tym rozdziale mają pokazać zatem to, jakie usługi zostały zrealizowane w regionie

podkarpackim, ocenić ich poziom zaawansowania oraz przedstawić charakterystykę ich

użytkowników. Z uwagi na różne obszary, w jakich usługi powstawały zdecydowano się osobno

omówić usługi z zakresu e-administracji, e-zdrowia i inne (np. e-kultura, e-edukacja).

E-administracja

Spośród wszystkich realizowanych projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

zakwalifikowano 20 projektów, które przyczyniły się do powstania e-usług w obszarze e-administracji,

zgodnie z tabelą poniżej.

Tabela 20. Projekty realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 przyczyniające się do

powstania usług elektronicznych

Beneficjent Nazwa projektu

Powiat Tarnobrzeski System Informacji Przestrzennej Powiatu Tarnobrzeskiego - SIPPT

Powiat Mielecki

Budowa Systemu Informacji Przestrzennej w powiecie mieleckim wspomagającego

świadczenie usług drogą elektroniczną wraz ze zwiększeniem ich zakresu dostępności

i jakości

Gmina Tarnobrzeg Budowa zintegrowanego systemu zarządzania Gminą Tarnobrzeg w oparciu o system

informacji o terenie GIS

Gmina Miasta Sanoka Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej miasta Sanoka poprzez budowę geograficznego

systemu informacji przestrzennej

Gmina Cieszanów Rozwój e-usług szansą rozwoju Gminy Cieszanów

Państwowa Wyższa Szkoła

Techniczno - Ekonomiczna

im. ks. Bronisława

Markiewicza w Jarosławiu

Rozbudowa Infrastruktury e-usług publicznych PWSTE w Jarosławiu

Powiat Krośnieński Budowa Systemu Informacji Przestrzennej wspomagającego zarządzanie Powiatem

Krośnieńskim

Gmina Sanok Informatyczne wsparcie realizacji zadań publicznych przez gminy Sanok i Besko

Gmina Tarnobrzeg Innowacyjny T@rnobrzeg – zintegrowany system zarządzania urzędem i świadczenia

e-usług

~ 71 ~

Beneficjent Nazwa projektu

Gmina Miejska Mielec Wsparcie rozwoju społeczno-gospodarczego poprzez utworzenie elektronicznej platformy

informacyjno – usługowej na terenie miasta Mielca

Powiat Strzyżowski System Geoinformacyjny Powiatu Strzyżowskiego – narzędzie wsparcia kluczowych e_usług

dla mieszkańców i administracji

Powiat Strzyżowski Poprawa jakości funkcjonowania administracji publicznej w powiecie strzyżowskim poprzez

rozwój e-usług

Państwowa Wyższa Szkoła

Techniczno - Ekonomiczna

im. ks. Bronisława

Markiewicza w Jarosławiu

Rozwój usług elektronicznych poprzez rozbudowę infrastruktury teleinformatycznej PWSZ

w Jarosławiu

Powiat Łańcucki System Informacji Przestrzennej w Powiecie Łańcuckim

Gmina Boguchwała System informacji przestrzennej Gminy Boguchwała – kolejny krok w kierunku

społeczeństwa informacyjnego

Gmina Majdan Królewski Budowa infrastruktury transmisji danych oraz dostępu do Internetu dla Gminy Majdan

Królewski oraz budowa sieci szerokopasmowej dla Gminy Cmolas

Powiat Jasielski

Budowa Systemu Informacji Przestrzennej wspomagającego zarządzanie powiatem

jasielskim wraz ze zwiększeniem zakresu i dostępności usług świadczonych drogą

elektroniczną

Wojewoda Podkarpacki Elektroniczna Platforma Informacji o aktach sprawy – eAS

Województwo Podkarpackie PSeAP - Podkarpacki System e-Administracji Publicznej

Politechnika Rzeszowska

im. Ignacego Łukasiewicza

ePRz - otwarta platforma e-usług zintegrowana z systemem informatycznym nowej

generacji


W ramach tych projektów powstało dotychczas:

113 aplikacji oraz usług teleinformatycznych,

9 rejestrów publicznych udostępnionych on-

line,

297 usług on-line na poziomie 1 – informacja,

215 usług on-line na poziomie 2 – interakcja,

78 usług on-line na poziomie 3 – dwustronna

interakcja,

36 usług on-line na poziomie 4 – transakcja,

10 platform GIS,

4 portale umożliwiające kontakt on-line

obywatela z urzędem.

Spośród wszystkich 626 usług on-line, które dotychczas zostały uruchomione, 420 jest wynikiem

projektu PSeAP. Zgodnie z informacją na stronie www.pseap.pl na terenie województwa są dostępne

e-usługi z następujących obszarów:

sprawy obywatelskie (akty stanu cywilnego,

dokumenty i zaświadczenia, ewidencja

ludności i wybory) – 111 e-usług,

podatki i opłaty (opłaty, podatki) – 72 e-usługi,

budownictwo i gospodarka komunalna

(budownictwo, nieruchomości, usługi

komunalne) – 56 e-usług,

ochrona środowiska (gospodarowanie

zasobami, ochrona przyrody, zezwolenia

i rejestry) – 52 e-usługi, działalność gospodarcza (rynek pracy,

wspieranie przedsiębiorczości, zezwolenia,

koncesje, daniny publiczne) – 32 e-usługi,

rolnictwo i leśnictwo (leśnictwo,

łowiectwo i rybołówstwo, rolnictwo) –

23 e-usługi,

oświata, kultura, sport i turystyka (kultura,

oświata i wychowanie, sport i turystyka) –

20 e-usług,

geodezja i kartografia (geodezja,

planowanie przestrzenne) – 16 e-usług,

komunikacja i drogownictwo (pojazdy

i kierowcy, transport i drogi) – 13 e-usług,

pomoc społeczna i ochrona zdrowia

(niepełnosprawność, świadczenia

społeczne) – 7 e-usług.

http://www.pseap.pl/

~ 72 ~

W ramach innych projektów tworzono np. takie rozwiązania jak: system on-line do konsultacji

społecznych czy usługi GIS (np.: SIPPT_PIMP - Portal Interaktywnej Mapy Powiatu – główny moduł

kartograficzny – geoportal – dedykowany mieszkańcom powiatu, SIPPT_PI - Porta Inwestora – serwis

kartograficzny – miejsce publikacji informacji przestrzennych i opisowych dedykowanych procesowi

inwestycyjnemu na terenie powiatu, SIPPT_PPT – Portal Promocji i Turystyki – serwis kartograficzny –

dedykowany wszelkim informacjom przestrzennymi i opisowym istotnym z punktu widzenia turysty,

SIPPT_PE – Portal Edukacyjny – serwis udostępniający interaktywne kursy typu e-learning

o aplikacjach SIPPT, SIPPT_PM – Portal Metadanych – dedykowana strona internetowa

udostępniająca katalog metadanych opisujących zbiory danych przestrzennych SIPPT, SIPPT_3D –

Serwis 3D – moduł portalu udostępniający przeglądarkę danych 3D – aplikację Aurora60).

Ciekawym rozwiązaniem jest też Elektroniczna Platforma Informacji o Aktach Sprawy (eAS). eAS jest

propozycją przygotowaną dla klienta przez administrację rządową umożliwiającą wnioskowanie

o udostępnienie swoich akt sprawy w Elektronicznych Obiegach Dokumentacji oraz pozwalającą na

sprawdzenie stanu sprawy. W celu wnioskowania o udostępnienie swoich akt sprawy niezbędne jest

posiadanie Profilu Zaufanego Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP) lub

bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego kwalifikowanym certyfikatem (podpis

kwalifikowany).

W przypadku PSeAP blisko 46% partnerów deklaruje, że nie świadczy obecnie żadnej z dostępnych

e-usług. Może to wynikać, z tego, że badani nie byli w stanie powiązać konkretnych czynności, jakie

obywatele mogą załatwiać elektronicznie ze wskazanymi w pytaniu obszarami (sytuacja tym bardziej

prawdopodobna z uwagi na to, że ankiety nierzadko były wypełniane przez informatyków). Najwięcej

urzędów dotychczas uruchomiło usługi związane ze sprawami obywatelskimi, ochroną środowiska,

podatkami i opłatami oraz budownictwem i gospodarką komunalną.

Wykres 15. Obszary, w ramach których świadczone są przez JST usługi on-line


Spośród innych JST będących beneficjentami III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013, 40%

zrealizowało usługi w zakresie e-zdrowia czy e-edukacji.

Wysoki odsetek urzędów, które dotychczas nie uruchomiły żadnych e-usług w ramach PSeAP, nie

oznacza, że w tych urzędach usługi te w najbliższej przyszłości się nie pojawią. Jak bowiem pokazują

wyniki badania – 79% urzędów zamierza uruchamiać kolejne usługi w ramach swojej działalności

(najwięcej urzędów chce uruchomić usługi z zakresu spraw obywatelskich, podatków i opłat oraz

ochrony środowiska). To pokazuje, że wpływ projektu PSeAP na rozwój e-usług nadal ma miejsce

i można zakładać, że ich jakość oraz liczba wzrośnie wraz z ulepszaniem platformy krajowej ePUAP.

60

http://sippt.tarnobrzeski.pl/index.php?IdStr=1400001792.

2,0%

7,4%

8,1%

8,7%

17,4%

18,8%

21,5%

21,5%

25,5%

28,9%

45,6%

Pomoc społeczna i ochrona zdrowia

Komunikacja i drogownictwo

Geodezja i kartografia

Oświata, kultura, sport i turystyka

Rolnictwo i leśnictwo

Działalność gospodarcza

Budownictwo i gospodarka komunalna

Podatki i opłaty

Ochrona środowiska

Sprawy obywatelskie

Żadna w poniższych

http://sippt.tarnobrzeski.pl/index.php?IdStr=1400001792

~ 73 ~

Wykres 16. Obszary, w których JST planują uruchamiać kolejne e-usługi


Spośród uruchomionych e-usług tylko część (36 usług na 4 poziomie zaawansowania) jest na takim

poziomie rozwoju, by móc załatwić sprawę tylko elektronicznie (bez potrzeby wychodzenia z domu).

Prawie połowa badanych przyznała, że nie ma takich czynności, które można wykonać wyłącznie

elektronicznie. 22% urzędów umożliwia taki sposób załatwiania spraw obywatelskich. W pozostałych

obszarach odsetek urzędów jest jeszcze niższy. Szczegółowe wyniki badań zostały przedstawione na

poniższym wykresie.

Wykres 17. Obszary w ramach których świadczone są usługi na 4 poziomie zaawansowania


Powyższe wyniki mogą wskazywać na niewystarczającą skalę, jednakże biorąc pod uwagę

przedstawiony na początku stan wyjściowy – zgodnie z którym żaden z urzędów nie oferował

możliwości załatwienia sprawy tylko elektronicznie – można powiedzieć o istotnej pozytywnej

zmianie w tym zakresie. To pokazuje bardzo istotny wpływ RPO WP 2007-2013 oraz projektów

z zakresu SI na rozwój nie tylko liczby e-usług w administracji, ale też na ich poziom zaawansowania

(istotnie wzrosła dostępność usług on-line dla mieszkańców).

Uruchomienie e-usług to jeden z elementów budowania społeczeństwa informacyjnego. Równie

ważnym elementem są użytkownicy tych usług. Część z tych e-usług jest wykorzystywana przez

samych urzędników w mniejszym lub większym zakresie. Jednak zdecydowana większość z nich była

kierowana docelowo do społeczeństwa – taka odpowiedź jest zresztą najczęściej wskazywana przez

badanych przedstawicieli JST.

10,2%

21,2%

22,9%

29,7%

34,7%

42,4%

45,8%

54,2%

57,6%

57,6%

64,4%









Ochrona środowiska

Podatki i opłaty

Sprawy obywatelskie

1,2%

1,2%

3,7%

3,7%

4,9%

11,1%

12,3%

13,6%

16,0%

22,2%

49,4%








Podatki i opłaty

Ochrona środowiska

Sprawy obywatelskie

Żadna z poniższych

~ 74 ~

Wykres 18. Użytkownicy uruchomionych w ramach PSeAP e-usług (w opinii JST)


Badani przedstawiciele JST są świadomi, że to mieszkańcy powinni być głównymi odbiorcami

utworzonych e-usług. Z drugiej zaś strony zaledwie 0,7%61 z nich zauważyło jakąkolwiek zmianę

w liczbie wizyt klientów w urzędzie. Zdaniem tej osoby liczba klientów, w urzędzie jaki reprezentuje,

zmniejszyła się.

Wykres 19. Zmiana liczby wizyt klientów w związku z uruchomieniem e-usług w ramach PSeAP


Spośród wszystkich badanych mieszkańców regionu (n=601) zaledwie 2,8% jest świadomych

korzystania z usług PSeAP. Wyniki te znajdują potwierdzenie też w wypowiedziach uczestników FGI.

R.8: Ja nie kojarzę żadnego systemu samorządowego.

R.3: Mój kolega niedawno dowód osobisty zmieniał elektronicznie, ale jak to robił, to pytał wszystkich

znajomych, czy ktoś to już robił62

.

Wśród świadomych użytkowników63 przeważają mieszkańcy (nie przedsiębiorcy), osoby starsze

(powyżej 55 lat), oraz zdecydowanie – pracownicy urzędów/administracji publicznej oraz sektora

oświaty/edukacji64. Zdaniem przedstawicieli firm doradczych (przygotowujących WoD) finalnie to

przedsiębiorcy będą jednak przeważającą grupą wśród odbiorców powstałych e-usług.

Wydaje mi się, że to przedsiębiorcy będą częściej korzystali z e-usług niż zwykli mieszkańcy.

Społeczeństwo zawsze jest gorsze pod tym względem. Spora liczba nie korzysta nawet z internetu, ale to

się będzie zmieniać wraz z wymianą pokoleń65

.

61

1 respondent. 62

FGI w Rzeszowie. 63

Nieświadomi użytkownicy e-usług ze wszystkich obszarów (administracja, zdrowie, inne) zostaną osobno omówieni na koniec rozdziału. 64

Analiza oparta na bardzo niskich próbach, z tego powodu nie należy traktować jej jako istniejącego faktycznie trendu. 65


35,8%

8,6%

21,0%

24,7%

40,7%


Przedstawiciele organizacji pozarządowych

Przedsiębiorcy/firmy

Przedstawiciele instytucji publicznych

Obywatele/mieszkańcy regionu

0,7%

37,6%

24,2%

37,6%

Tak Nie Nie wprowadziliśmy żadnych e-usług w ramach projektu

PSeAP


~ 75 ~

E-zdrowie

Największym projektem w obszarze zdrowia, jaki był realizowany na terenie województwa jest

projekt PSIM – realizowany w 8 szpitalach wojewódzkich i 21 szpitalach powiatowych. Dodatkowym

projektem realizowanym w regionie był projekt Budowa sieci teleinformatycznej jako dostęp do

platformy e-usług medycznych RCKiK w Rzeszowie celem zapewnienia zaopatrzenia szpitali

województwa podkarpackiego w krew i jej składniki66.

W ramach tych projektów powstało w sumie:

16 aplikacji oraz udostępnionych usług

teleinformatycznych,

4 rejestry udostępnione online,

23 usługi online na poziomie 1 – informacja,

67 usług online na poziomie 2 – interakcja,

46 usług online na poziomie 3 – dwustronna

interakcja,

1 usługa online na poziomie 4 – transakcja67.

W ramach projektu PSIM powstało 6 generalnych e-usług, z czego 2 bezpośrednio skierowane są do

pacjentów/potencjalnych pacjentów. Należą do nich:

e-Informacja - zadaniem tej e-usługi jest udostępnienie informacji o podmiotach leczniczych

uczestniczących w projekcie, zakresach i dostępności świadczeń zdrowotnych realizowanych

przez te podmioty oraz innych ważnych informacji z zakresu opieki zdrowotnej. W ramach tej

e-usługi pacjentom udostępniany jest m.in. informator o usługach medycznych oraz

wyszukiwarka usług medycznych. Pacjenci mogą również założyć konto PSIM, dzięki któremu

mogą m.in. rejestrować się elektronicznie (elektroniczna usługa e-Rejestracja) na usługi

medyczne udostępniane w tym celu przez podmioty lecznicze uczestniczące w projekcie. Dzięki

posiadaniu konta PSIM pacjenci mogą udostępniać uprawnionym podmiotom leczniczym

wprowadzane przez siebie do Rejestru Danych Ratunkowych informacje o charakterze

ratunkowym,

e-Rejestracja – zadaniem tej e-usługi jest umożliwienie, pacjentowi posiadającemu konto

PSIM, elektroniczne zarejestrowanie się na wybrane usługi medyczne udostępniane przez

podmioty lecznicze. Lista tych podmiotów jest dostępna na portalu PSIM. Posiadający konto

może śledzić na bieżąco statusy wszystkich wykonanych rejestracji.

Wśród badanych mieszkańców, jedynie 3,8% jest obecnie świadomych tego, że korzysta z usług

wdrożonych w ramach projektu PSIM. Wśród nich przeważają zwykli mieszkańcy (nie przedsiębiorcy),

kobiety i osoby starsze, emeryci/renciści i pracownicy administracji publicznej68. Tak niski poziom

użytkowników (liczbowo) ma potwierdzenie w prowadzonych wywiadach jakościowych zarówno

z przedstawicielami szpitali, jak i w IZ. Rozmówcy wskazywali na to, że łącznie założonych jest

kilkadziesiąt kont na portalu PSIM, a z e-Rejestracji skorzystało łącznie kilka-kilkanaście osób.

Przyczyną takiego stanu rzeczy może być dotychczasowy brak jakichkolwiek działań informacyjno-

promocyjnych na szczeblu regionu, ale też dość skomplikowana (zdaniem przedstawicieli szpitali)

procedura zakładania i autoryzacji konta. Jednakże zdaniem ewaluatora, procedura ta wynika

z konieczności stworzenia odpowiednich zabezpieczeń do kont pacjentów zawierających przecież

dane osobowe i wrażliwe.

66

W ramach całego projektu utworzono 5 e-usług. 67

Usługa uruchomiona w ramach projektu: Budowa sieci teleinformatycznej jako dostęp do platformy e – usług medycznych RCKiK w Rzeszowie celem zapewnienia zaopatrzenia szpitali województwa podkarpackiego w krew i jej składniki. 68

Analiza oparta na bardzo niskich próbach, z tego powodu nie należy traktować jej jako istniejącego faktycznie trendu.

~ 76 ~

E-kultura, e-edukacja i inne

Inne obszary, w których były uruchamiane e-usługi to przede wszystkim: kultura i edukacja, w których

realizowano/realizowane są następujące projekty – wymienione w tabeli.

Beneficjent Tytuł projektu

Wojewódzka i Miejska Biblioteka

Publiczna w Rzeszowie Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa

5.2.4.1.1.1.1.1 Wyższa Szkoła Informatyki i

Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie System digitalizacji procesu kształcenia na uczelni wyższej – E-edukator

Politechnika Rzeszowska im. Ignacego

Łukasiewicza

Utworzenie nowoczesnego Centrum Zarządzania Usługami Bibliotecznymi

w Politechnice Rzeszowskiej

Muzeum Okręgowe w Rzeszowie Wirtualne Muzea Podkarpacia

Komenda Wojewódzka Policji w

Rzeszowie

Budowa systemu dystrybucji informacji głosowej, tekstowej, wizualnej oraz

alarmowania w jednostkach Policji woj. podkarpackiego wraz z elementami

wyposażenia centrów zarządzania siecią regionalną

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

im. Jana Grodka w Sanoku

Budowa nowoczesnej struktury IT w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej


Wyższa Szkoła Inżynieryjno-

Ekonomiczna

Wdrożenie nowych technologii informacyjnych wspomagających obsługę

studentów i proces kształcenia w Wyższej Szkole Inżynieryjno-Ekonomicznej

z siedzibą w Rzeszowie

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa


Budowa nowoczesnej struktury IT w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im.

Jana Grodka w Sanoku- etap II

Wyższa Szkoła Informatyki i

Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie Podkarpacka Platforma Antyplagiatowa

Diecezja Sandomierska Wirtualne muzeum Kardynała Adama Kozłowieckiego SJ w Hucie Komorowskiej

Powiat Łańcucki E-usługi w placówkach edukacyjnych Powiatu Łańcuckiego

Centrum Kulturalne w Przemyślu e-Podkarpackie Centrum Kulturalne – rozwój teleinformatyczny Centrum

Kulturalnego w Przemyślu – wojewódzkiej instytucji kultury (I etap)

Wojewódzka i Miejska Biblioteka

Publiczna w Rzeszowie E-usługi w nowoczesnej bibliotece

Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy zakresu projektów.

W ramach tych projektów powstało:

116 aplikacji oraz udostępnionych usług

teleinformatycznych,

1 rejestr publiczny udostępniony on-line,

43 e-usługi on-line na poziomie 1 –

informacja,

65 e-usług on-line na poziomie 2 – interakcja,

22 e-usługi on-line na poziomie 3 –

dwustronna interakcja,

8 e-usług on-line na poziomie 4 – transakcja.

Przykładami powstałych e-usług są:

1. Portal Podkarpackiej Biblioteki Cyfrowej (PBC) – umożliwia wygodniejsze wyszukiwanie

i przeglądanie zdigitalizowanych książek, czasopism, gazet, grafiki, kartografii oraz innych typów

dokumentów. Do najważniejszych funkcjonalności portalu należą:

pomoc on-line – program umożliwiający

uzyskanie pomocy (w czasie rzeczywistym)

od administratorów systemu w zakresie

korzystania z zasobów cyfrowych oraz

problemów technicznych,

wiadomości RSS – umożliwiają czytelnikom

formularze kontaktowe – umożliwiają

czytelnikom kontakt z twórcami PBC przy

pomocy poczty elektronicznej,

komunikator – umożliwia prowadzenie

rozmów on-line w formie czatów,

forum dyskusyjne – stanowi platformę

~ 77 ~

subskrybowanie najnowszych wiadomości

z portalu PBC, informacji o wprowadzonych

publikacjach oraz planach digitalizacyjnych,

FAQ – lista najczęściej zadawanych pytań

z odpowiedziami udzielonymi przez

administratorów systemu,

wymiany informacji i opinii o PBC

i zamieszczonych dokumentach cyfrowych,

moduł opinii i komentarzy – umożliwia

dodawanie komentarzy do publikowanych

wiadomości w portalu PBC.

2. Portale eLearningowe;

3. Wirtualne przestrzenie muzealne (spacery wirtualne po salach 3D, po muzeach i bibliotekach);

4. Zdigitalizowane zasoby muzeów, bibliotek;

5. Platforma antyplagiatowa pozwalająca szybko zweryfikować czy dana praca jest plagiatem, czy

też nie;

6. Uruchomienie portalu e-czasopisma;

7. System wirtualnego bookcrosingu;

8. Uruchomienie multiwyszukiwarki obsługującej wiele baz danych katalogowych bibliotek

w województwie podkarpackim;

9. Uruchomienie serwisu e-biblioteka.

Użytkownicy „nieświadomi”

Biorąc pod uwagę powyżej opisane e-usługi warto przedstawić popularność danych kategorii usług

oraz profil użytkowników, którzy często nie są świadomi faktu korzystania z usług uruchamianych

w ramach danego projektu – co zresztą nie może dziwić, biorąc pod uwagę dotychczas znikome

działania informacyjno-promocyjne o powstałych rozwiązaniach i usługach.

Wykres 20. Sposób korzystania z usług elektronicznych przez mieszkańców regionu podkarpackiego


3,5%

5,0%

7,7%

13,8%

17,8%

20,1%

20,8%

20,8%

24,5%

51,9%

68,1%

0,7%

7,3%

9,0%

14,6%

18,5%

17,3%

15,8%

17,8%

14,3%

25,0%

8,8%

1,5%

1,8%

2,5%

1,8%

4,7%

2,0%

3,0%

3,7%

2,7%

4,2%

0,8%

99,3%

94,3%

85,9%

80,9%

69,7%

59,1%

60,6%

60,4%

57,7%

58,6%

19,0%

22,3%

Inne

Korzystam z outsourcingu usług (np. prowadzenie księgowościfirmy)

Korzystam z usług geodezyjnych (np. SIP)

Korzystam z e-usług medycznych i prozdrowotnych

Prowadzę sprzedaż przez Internet

Załatwiam sprawy urzędowe przez Internet

Korzystam z serwisów i portali edukacyjnych, oraz platform e-learningowych i wirtualnych bibliotek

Korzystam z serwisów i portali kulturalnych, oraz wirtualnychmuzeów

Korzystam z bezpłatnych punktów dostępu do Internetu wpowszechnie dostępnych miejscach publicznych (np. urzędy,…

Korzystam z usług geolokalizacji, GPS

Robię zakupy przez Internet

Realizuję płatności przez Internet

Korzystam regularnie Skorzystałem/am kilka razy Skorzystałem/am jeden raz Nie korzystam wcale

~ 78 ~

Najwięcej mieszkańców korzysta z usług, które nie były przedmiotem projektów w ramach III osi

priorytetowej RPO WP 2007-2013 (płatności przez internet, zakupy). Spośród usług wspieranych

w ramach RPO WP 2007-2013 największym zainteresowaniem i zarazem rozpoznawalnością cieszą się

te związane z kulturą i edukacją.

R.3: Pojawiło się wirtualne zwiedzanie jakiś obiektów kulturalnych w ramach projektu.

R.1: Są takie projekty - próbuje się aktywizować publiczne muzea, które poszukują klientów. One robią

nagrania w środku (tego co mają) i wchodzą z nimi do internetu, gdzie można je obejrzeć69

.

Obecnie jedynie 18% badanych przyznaje, że załatwia sprawy urzędowe przez internet, a z usług

medycznych korzysta regularnie niespełna 8%. Poniżej zamieszczono charakterystykę użytkowników

(rozumiani tutaj jako osoby wykonywujące daną czynność regularnie) tylko tych obszarów/usług,

które mogły być wspierane w ramach RPO WP 2007-2013.

Tabela 21. Odsetek korzystających regularnie z wybranych usług w podziale na typ użytkownika, płeć i wiek

Sposób korzystania

Typ użytkownika Płeć Wiek

mieszkańcy przedsiębiorcy kobieta mężczyzna 16-25

lat

Od 25

do 34

lat

Od 35

do 44

lat

Od 45

do 54

lat

Od 55

do 64

lat

Powyżej

64 lat

Załatwiam sprawy urzędowe przez

Internet 16,0% 26,7% 16,8% 18,8% 4,7% 18,3% 15,1% 23,9% 28,2% 15,3%

Korzystam z serwisów i portali

edukacyjnych, oraz platform

e-learningowych i wirtualnych

bibliotek

21,6% 12,9% 22,1% 18,1% 27,1% 15,8% 15,1% 23,0% 22,4% 20,8%

Korzystam z e-usług medycznych

i prozdrowotnych 8,2% 5,0% 9,2% 6,0% 10,6% 5,8% 4,8% 6,2% 10,6% 11,1%

Korzystam z usług geodezyjnych

(np. SIP) 4,6% 6,9% 3,3% 6,7% 2,4% 4,2% 6,3% 5,3% 8,2% 2,8%

Korzystam z serwisów i portali

kulturalnych, oraz wirtualnych

muzeów

20,6% 21,8% 24,1% 17,4% 17,6% 25,8% 19,8% 15,0% 20,0% 27,8%

Korzystam z bezpłatnych punktów

dostępu do Internetu w

powszechnie dostępnych

miejscach publicznych (np. urzędy,

centra handlowe itp.)

21,4% 17,8% 18,8% 22,8% 49,4% 30,0% 14,3% 15,0% 14,1% 0,0%


Tabela 22. Korzystający regularnie z wybranych usług w podziale na status zawodowy

Sposób korzystania

Status zawodowy

Bezrobotny Student/

uczeń

Pracownik

prywatnej

firmy

Przedsiębiorca/

właściciel firmy

Pracownik

urzędu/

administracji

publicznej

Pracownik

sektora

oświaty/

edukacji

Pracownik

służby

zdrowia

Inne Emeryt/

rencista

Załatwiam sprawy

urzędowe przez Internet 16,0% 5,7% 15,9% 26,7% 42,3% 28,1% 40,0% 17,4% 9,6%

Korzystam z serwisów

i portali edukacyjnych,

oraz platform

e-learningowych

i wirtualnych bibliotek

8,0% 32,1% 17,0% 12,9% 23,1% 65,6% 20,0% 26,1% 19,2%

69

FGI w Rzeszowie.

~ 79 ~

Sposób korzystania

Status zawodowy

Bezrobotny Student/

uczeń

Pracownik

prywatnej

firmy

Przedsiębiorca/

właściciel firmy

Pracownik

urzędu/

administracji

publicznej

Pracownik

sektora

oświaty/

edukacji

Pracownik

służby

zdrowia

Inne Emeryt/

rencista

Korzystam z e-usług

medycznych i

prozdrowotnych

5,3% 11,3% 7,1% 5,0% 15,4% 0,0% 20,0% 13,0% 9,6%

Korzystam z usług

geodezyjnych (np. SIP) 5,3% 0,0% 6,6% 6,9% 11,5% 6,3% 0,0% 4,3% 1,0%

Korzystam z serwisów

i portali kulturalnych,

oraz wirtualnych muzeów

17,3% 20,8% 17,0% 21,8% 34,6% 28,1% 20,0% 26,1% 22,1%

Korzystam z bezpłatnych

punktów dostępu do

Internetu w powszechnie

dostępnych miejscach

publicznych (np. urzędy,

centra handlowe itp.)

18,7% 50,9% 24,2% 17,8% 26,9% 28,1% 20,0% 17,4% 1,0%


Wyniki przedstawione w dwóch powyższych tabelach pozwalają określić profil obecnego użytkownika

poszczególnych usług/obszarów, ale też wskazać grupy docelowe przyszłych działań informacyjnych

i promocyjnych (wychodząc z założenia, że ktoś nie korzysta, ponieważ nie wie lub nie odczuwa takiej

potrzeby).

Sprawy urzędowe są najczęściej załatwiane przez przedsiębiorców, osoby w wieku 45-64 lata

oraz zatrudnione w administracji publicznej i służbie zdrowia,

Z usług edukacyjnych oraz wirtualnych bibliotek najczęściej korzystają osoby młode (16-25 lat)

oraz pracownicy sektora oświaty/edukacji,

Z usług medycznych i prozdrowotnych korzystają regularnie najczęściej pracownicy służby

zdrowia i administracji publicznej oraz osoby najstarsze i najmłodsze,

Z usług geodezyjnych najczęściej korzystają obecnie pracownicy samej administracji publicznej,

Z portali kulturalnych oraz wirtualnych muzeów korzystają najczęściej pracownicy administracji

publicznej, osoby najstarsze, osoby w wieku 25-34 lata oraz kobiety,

Z bezpłatnych punktów dostępu do sieci korzystają zaś osoby najmłodsze i studenci.

Pisząc o użytkownikach e-usług trzeba też mieć na uwadze główne (obok braku wiedzy o danej

usłudze czy jej funkcjonalności) bariery w korzystaniu z usług on-line. Jedną z nich jest

skomplikowana procedura tworzenia konta/profilu i zbyt duża (zdaniem użytkowników

i interesariuszy) ilość danych osobowych konieczna do ich założenia, co powoduje poczucie braku

bezpieczeństwa (możliwość wykradzenia danych).

M: Czyli ta rejestracja, konieczność podania danych bardzo państwa blokuje?

R.4: Ja rezygnuję

R.5: Ja również.

R.7: Jeżeli jest duża ilość tych danych potrzebna to też.

R.1: Jeżeli jest zbyt duża ilość, np. numer telefonu, to ja też odpuszczam.

R.7: Co rusz się otwiera coś, jakaś klapka bezpieczeństwa.

R.1: To są wrażliwe dane70

.

Podobne opinie wyrażali przedstawiciele szpitali, w trakcie wywiadów jakościowych, oceniając

stopień skomplikowania procesu zakładania profilu w PSIM i wskazując na przyczyny niewielkiego

70

FGI w Jaśle.

~ 80 ~

zainteresowania powstałymi e-usługami. Wśród innych barier wskazywanych np. w trakcie panelu

ekspertów czy wywiadów grupowych wskazywano mentalność/przyzwyczajenia (do korzystania

z tradycyjnych form załatwiania spraw) oraz konieczność wyrobienia podpisu cyfrowego

(wskazywanie tej bariery pokazuje, że ludzie często nie mają świadomości o faktycznym działaniu

e-usług, do obsługi których coraz rzadziej wymagany jest tego typu podpis – w dużej mierze został on

zastąpiony innymi sposobami autoryzacji).

Podsumowując, można stwierdzić istotny wpływ projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego

w ramach RPO WP 2007-2013 na rozwój elektronicznych usług świadczonych na terenie

województwa podkarpackiego. W ramach projektów powstały usługi z zakresu e-administracji,

e-zdrowia, e-edukacji czy e-kultury. Większość z tych rozwiązań nie była wcześniej dostępna w skali

regionu, ale też w skali lokalnej (najlepszym przykładem są tu usługi uruchomione w ramach PSIM).

W sumie projekty przyczyniły się do stworzenia 365 e-usług na poziomie 1 (informacja), 350 na

poziomie 2 (interakcja), 156 na poziomie 3 (dwustronna interakcja) oraz 55 na poziomie

4 (transakcja). Biorąc pod uwagę stan sprzed roku 2007 i stan obecny, można powiedzieć

o ogromnej zmianie w zakresie powstawania e-usług, ale też w zakresie ich jakości (głównie

mierzonej poziomem zaawansowania tych usług). W chwili obecnej użytkownikami powstałych

rozwiązań (w ramach dwóch największych projektów kluczowych) w dużej mierze są sami

interesariusze (urzędnicy, personel medyczny i administracyjny szpitali), korzystający bardziej jednak

z powstałych systemów niż e-usług (systemy są tu rozumiane jako wszelkie rozwiązania służące

poprawie efektywności, funkcjonalności i jakości pracy podmiotów – zagadnienie zostało omówione

w poprzednim rozdziale). Wśród mieszkańców największą popularnością cieszą się usługi z zakresu

edukacji i kultury, a ich świadomość nt. największych projektów PSIM i PSeAP oraz rozwiązań w ich

ramach wdrożonych jest na bardzo niskim poziomie71 – mimo, iż z usług zdrowotnych on-line korzysta

16,7%72 mieszkańców, a sprawy urzędowe przez internet załatwia regularnie niemal 17% badanych

(18,5% robi to sporadycznie).

Wpływ RPO na rozwój e-usług nie podlega więc dyskusji. W tej chwili jednak kluczowe będzie

uruchamianie wszystkich usług we wszystkich podmiotach (JST, szpitale) oraz dalszy ich rozwój

w kierunku zwiększania funkcjonalności (tworzenie usług na poziomie 4 i 5 zaawansowania).

5.3 Ocena czynników wpływających na efekty projektów realizowanych w ramach

III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

5.3.1 Problemy i bariery w trakcie wdrażania i realizacji projektów


1/ Jakie problemy/bariery zostały zidentyfikowane podczas wdrażania i realizacji projektów z zakresu społeczeństwa

informacyjnego RPO WP 2007-2013? Jakie były ich przyczyny?

2/ Jakie rozwiązania należy wprowadzić w kontekście zdiagnozowanych problemów i barier, aby uniknąć tego rodzaju

sytuacji podczas wdrażania i realizacji projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego w RPO WP 2014-2020?

W trakcie wdrażania i realizacji projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

wystąpiły problemy/bariery, których głównym efektem było wygenerowanie opóźnień we wdrażaniu

projektów. Są to zarówno problemy i bariery, na które można wpływać (oddziaływać), ale też takie,

które są właściwe dla wszelkich działań inwestycyjnych. Identyfikacja problemów w niniejszym

badaniu nastąpiła z perspektywy trzech źródeł informacji:

beneficjentów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 (w tym partnerów projektu PSeAP),

71

Mniej niż 4% badanych mieszkańców jest świadomych używania usług będących elementami PSIM i PSeAP. 72

Korzysta regularnie lub skorzystało kilka razy.

~ 81 ~

przedstawicieli Instytucji Zarządzającej RPO WP 2007-2013,

ekspertów biorących udział w merytorycznej ocenie wniosków o dofinansowanie

w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013.

Poniżej wypunktowane zostały wybrane problemy/bariery, które zostały zidentyfikowane

w trakcie realizacji badania. Przedstawione zostały wraz z analizą wynikającą z przeprowadzonych

badań i ekspercką oceną ewaluatora.

Partnerski charakter niektórych projektów

Część (8 spośród 60) projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 realizowanych było

w formie projektów partnerskich tzn. takich, które realizowane są wspólnie przez więcej niż jeden

podmiot73. Partnerska formuła realizacji nie we wszystkich projektach przełożyła się na powstanie

problemów. Zdiagnozowano je jedynie w największym (pod względem liczby partnerów)

przedsięwzięciu tj. projekcie PSeAP. Podstawową przyczyną powstania problemów w tym projekcie

była duża liczba partnerów – projekt realizowany był przez Województwo Podkarpackie (lider)

w partnerstwie ze 159 JST (gminy i powiaty z województwa podkarpackiego). Na etapie

przygotowania koncepcji projektu i opracowania wniosku o dofinansowanie każda z rad gmin

i powiatów, które chciały włączyć się w projekt musiała podjąć stosowną uchwałę (oraz

zagwarantować środki finansowe w budżecie jednostki na realizację projektu). Lider projektu (władze

wojewódzkie) nie miał narzędzi, poprzez które mógłby wpłynąć chociażby na termin podejmowania

tych decyzji, ponieważ gminy i powiaty to jednostki samodzielne.

Szczególnie to jest istotne, że na pewnych etapach, pewne rzeczy musiały być podejmowane przez rady.

W związku z tym rady, które są samodzielne, zgodnie z ustawą mogły przyjąć autonomiczną decyzję

zupełnie odmienną, niż tą, którą gmina obok podejmowała74

.

Duża liczba partnerów powodowała również sytuacje, w których potęgowały się systemowe

problemy i bariery (jak np. niejednoznaczność przepisów prawa, odmienne interpretacje przepisów

prawa).

Elementem utrudniającym pracę była niejednoznaczność przepisów prawa. Na przykład, jeśli chodzi

o kwalifikowalność VAT-u, były jednostki, w których Izba Skarbowa dała wykładnię, że VAT jest

kwalifikowalny, a były takie jednostki, gdzie dostały odmienną decyzję. To samo, jeżeli idzie o pewne

uchwały Regionalnej Izby Obrachunkowej. Były interpretacje przemyskie, rzeszowskie, krośnieńskie

i były jeszcze inne, co utrudniało jednolitość. Gminy w tym momencie się komunikowały między sobą

i nie wiedziały jak postępować – zwłaszcza, że konkluzja była taka, że to się oceni dopiero, jak zostanie

coś zbudowane, trochę późno. Izby Obrachunkowe korzystały z tej możliwości, że nie musiały stale

wypowiadać się na etapie wstępnym, przerzucały ten element oceny na etap późniejszy75

.

Ważnym aspektem, na który należy również zwrócić uwagę w kontekście partnerskiego charakteru

projektu jest komunikacja między liderem i partnerami. Komunikacja z dużą liczbą partnerów

projektu (jak w przypadku projektu PSeAP) z natury rzeczy jest utrudniona i skomplikowana. Mimo,

że zachodziła ona w większości na linii lider-partnerzy to i tak, ze względu na skalę, stanowiła „wąskie

gardło” realizacji projektu. Warto dodać, że w czasie przygotowania i realizacji projektów (przez okres

7-8 lat) na pewno zachodziły zmiany zasobów ludzkich po stronie partnerów, co mogło spowodować

utrudnienia w komunikacji. Przejawem takiego stanu rzeczy jest opinia formułowana przez

73

Lista projektów partnerskich została przedstawiona w rozdziale 5.1.1. 74

IDI z przedstawicielem IZ. 75

IDI z przedstawicielem IZ.

~ 82 ~

pojedynczych respondentów badania CAWI (PSeAP), którzy wskazywali, że nie mieli pełnej wiedzy

o planowanym zakresie projektu i rozwiązaniach, które zostaną zastosowane.

Środkiem zaradczym, który mógłby ograniczyć problemy wynikające z partnerskiego charakteru

projektu, jest precyzyjne sformułowanie umów partnerskich, które wprowadza jasny podział zadań

i obowiązków, a także sposoby ich egzekwowania. Taki wniosek potwierdził przedstawiciel

IZ wskazując aspekt, który można by rozwiązać inaczej (w kontekście projektu PSeAP):

Przede wszystkim byśmy większy nacisk położyli na umowy partnerskie, na uszczegółowienie paru rzeczy

w umowach partnerskich, bo były takie – nazwijmy to – zbyt mało rygorystyczne, zbyt mało wiązały

odpowiedzialnością jednostki. Niby wiązały, ale za dużo pozostawało obowiązków po naszej stronie jako

lidera76

.

W kontekście komunikacji wewnątrz projektu partnerskiego warto opracować spójny i akceptowany

przez wszystkich partnerów system komunikacyjny. Elementem tego systemu powinno być wskazanie

stosowanych kanałów komunikacyjnych, określenie sposobów podejmowania decyzji oraz

opracowanie działań zaradczych usprawniających komunikację i udrażniających stosowane kanały

komunikacyjne.

Problemy na etapie realizacji projektów, w tym głównie problemy na etapie przeprowadzania

zamówień publicznych

Problemy z realizacją to nieodłączny element wdrażania większości projektów, w tym projektów

inwestycyjnych, takich jak np. te realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013.

Głównym zadaniem stojącym przed beneficjentami jest znalezienie ich rozwiązań. Instytucje

zajmujące się wdrażaniem mogą w tym zakresie wspierać beneficjentów wiedzą i doświadczeniem

oraz wprowadzać środki zaradcze. Podstawowym zadaniem, jakie powinno przyświecać

beneficjentom, jest taki sposób rozwiązywania problemów, aby udało się zrealizować cele projektu.

Jednym z najbardziej newralgicznych elementów realizacji projektów jest przygotowanie

i realizacja zamówień publicznych. Na tym etapie mogą pojawić się opóźnienia, a błędy popełnione

przy stosowaniu PZP mogą w przyszłości skutkować problemami z rozliczeniem projektu. Wyniki

badań z beneficjentami projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wskazują, że

blisko połowa z nich miała problemy na tym etapie realizacji projektu.

Wykres 21. Występowanie problemów w przygotowaniu i realizacji zamówień publicznych wśród

beneficjentów (Czy w projekcie wystąpiły problemy na etapie przygotowania i przeprowadzenia zamówień?)


Ponad połowa beneficjentów (54,2%), którzy mieli problemy na etapie przygotowania i realizacji

zamówień publicznych, zwracała przede wszystkich uwagę na zapytania do SIWZ (zarówno na dużą

76


42,1%

52,6%

5,3%

Tak

Nie

Nie wiem/ trudno powiedzieć

~ 83 ~

ich liczbę, jak i na ich zakres, który skutkował koniecznością zmiany SIWZ) jako na źródło problemów.

Wynikiem zapytań do SIWZ jest przeważnie wydłużenie czasu trwania zamówienia, skutkujące

wystąpieniem opóźnień w całym projekcie. Ze względu na skomplikowany charakter zamówień

w obszarze informatycznym udzielenie odpowiedzi na szczegółowe pytania wiązało się często

z koniecznością przeprowadzenia długoterminowych analiz po stronie beneficjentów

(doprecyzowujących potrzeby projektowe). Innym działaniem, które miało negatywny wpływ na

prowadzenie zamówień publicznych, była konieczność proszenia oferentów o dodatkowe

wyjaśnienia/dokumenty (już po złożeniu ofert) – w przypadku 45,8% projektów, w których wystąpiły

problemy na tym etapie. W ponad 1/3 projektów beneficjenci wskazali, że mieli problemy

z przygotowaniem dokumentacji dotyczącej zamówienia (brak specjalistycznej wiedzy itp.), co z kolei

mogło doprowadzić do problemów opisanych powyżej, a więc licznych zapytań do SIWZ czy

konieczności proszenia oferentów o dodatkowe wyjaśnienia/dokumenty. Taka sama skala zjawiska

dotyczyła problemu wynikającego z przekroczenia przez oferentów dostępnego budżetu, co

w większości skutkowało koniecznością przeprowadzenia zamówienia jeszcze raz. Sytuacja ta ma dwa

źródła, po pierwsze – wynika z błędów popełnionych na etapie szacowania budżetu przez

zamawiających, po drugie – jest pochodną współfinansowania projektu ze środków UE, co

w świadomości oferentów może powodować błędne przekonanie o nieograniczoności budżetu.

Istotnym problemem było odwołanie do KIO w sprawie jednego z przetargów. Odwołanie dotyczyło

braku zapisów w specyfikacji o interfejsie. Przegraliśmy w KIO. Było przesunięcie terminu

w harmonogramie o około 6 miesięcy. Brak zapisów był wynikiem tego, że nie mogliśmy tego nawet

posiadać, nie mieliśmy77

.

Wykres 22. Typy problemów w przygotowaniu i realizacji zamówień publicznych wśród beneficjentów

(Proszę wybrać na czym polegały problemy na etapie przygotowania i przeprowadzania zamówień?)

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI z wnioskodawcami; możliwość wyboru dowolnej liczby odpowiedzi, n=24.

W 1/4 projektów, w których pojawiły się problemy na etapie zamówień publicznych, były one

związane z odwołaniami złożonymi przez oferentów po rozstrzygnięciu zamówienia. W dużej mierze

77


54,2%

54,2%

45,8%

37,5%

37,5%

25,0%

16,7%

8,3%

4,2%

4,2%

Liczne zapytania do SIWZ ze strony potencjalnychWykonawców

Zapytania do SIWZ skutkujące koniecznością jej zmiany

Konieczność proszenia oferentów o wyjaśnienia/dodatkowedokumenty

Trudności w przygotowaniu dokumentacji dotyczącejzamówienia (brak specjalistycznej wiedzy, itp.)

Złożone oferty przekraczające dostępny budżet(szacunkową wartość zamówienia)

Odwołania złożone po rozstrzygnięciu zamówienia (przezoferentów)

Konieczność anulowania zamówienia (jeszcze przedzłożeniem ofert przez potencjalnych Wykonawców)

Konieczność anulowania zamówienia (po złożeniu ofertprzez Wykonawców)

Brak złożonych ofert ze strony Wykonawców

Wycofanie się Wykonawcy z podpisania umowy

~ 84 ~

nie miały one podstaw, a wynikały z dużej konkurencji panującej w branży informatycznej

(szczególnie w województwie podkarpackim, gdzie siedzibę ma kilka wiodących firm dostarczających

rozwiązania informatyczne w zakresie m.in. e-usług). W niektórych przypadkach zdarzyło się jednak,

że odwołania skutkowały koniecznością powtórzenia zamówienia, co znacząco wydłuża okres

realizacji całego projektu w stosunku do zakładanego na początku harmonogramu.

Środkiem zaradczym, który można zastosować w kontekście realizacji projektów w ramach RPO WP

2014-2020 jest organizacja szkoleń stworzonych na bazie doświadczeń z wdrażania projektów

w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. Szkolenia te powinny obejmować nie ogólne

zagadnienia dotyczące prowadzenia zamówień publicznych (które są dobrze znane potencjalnym

beneficjentom, szczególnie JST), ale zagadnienia dotyczące zamówień publicznych w projektach

z zakresu społeczeństwa informacyjnego (szkolenia uwzględniające specyfikę branży informatycznej).

Powinny one mieć formę warsztatową angażującą uczestników (np. przygotowanie dokumentacji

przetargowej czy kryteriów oceny ofert itp.). Równolegle można również opracować podręcznik

dobrych praktyk w tym zakresie, który mógłby pełnić rolę jednego z materiałów szkoleniowych oraz

być wykorzystywany przez podmioty, które nie wezmą udziału w szkoleniu.

Trudne w interpretacji i ocenie przez ekspertów kryteria oceny WoD

Ocena wniosków o dofinansowanie złożonych w trybie konkursowym to najważniejszy etap

w procesie wyboru projektów w najwyższym stopniu wpisujących się w cele III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013. Eksperci dokonywali oceny złożonych wniosków z dwóch perspektyw:

1/ w zakresie wykonalności technicznej i technologicznej oraz analizy finansowej i ekonomicznej

(kryteria dopuszczające) oraz 2/ w zakresie oceny jakościowej projektu (kryteria jakościowe –

5 kryteriów, w każdym do uzyskania po 20 pkt.).

Eksperci, którzy oceniali wnioski o dofinansowanie podczas prowadzonych w ramach niniejszego

badania wywiadów pogłębionych wskazywali, że najbardziej jednoznaczne i łatwe w ocenie były

kryteria dotyczące spraw finansowych i ekonomicznych (zarówno wśród kryteriów dopuszczających,

jak i jakościowych), czyli kryteria mierzalne. Choć wskazywano również, że wielu wnioskodawców

przyjmowało wskaźniki ekonomiczne bez poparcia i odniesienia się do stawek za godzinę pracy

w regionie, czy średniej pensji w regionie. Brakowało rzetelnych danych, które mogłyby uwiarygodnić

wyceny wnioskodawców. Z drugiej strony eksperci podkreślali, że część kryteriów była w niskim

stopniu adekwatna do oceny projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego m.in. kryterium

dotyczące zgodności projektu z politykami horyzontalnymi UE w zakresie równości szans (jedno

z kryteriów dopuszczających). Wskazywano również kryteria, które były trudne w interpretacji

i o ograniczonej trafności – głównie kryteria dotyczące oceny jakościowej (dotyczy to 3 kryteriów:

Wpływ realizacji projektu na rozwój gospodarczy, w tym na funkcjonowanie podmiotów

gospodarczych, Zasięg geograficzny projektu i Skalowalność, zdolność do dalszego rozwoju projektu).

Wnioskodawcy III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013, którzy oceniali podczas badania CAWI

jakościowe kryteria wyboru ze względu na różne aspekty, najniżej ocenili ich trafność (rozumianą jako

możliwość wyboru tj. uzyskania dofinansowania przez te projekty, które w największym stopniu

przyczyniają się do rozwoju społeczeństwa informacyjnego). Potwierdza to więc opinię ekspertów

wskazujących na trudności interpretacyjne i ograniczenia w trafności przyjętych kryteriów oceny.

~ 85 ~

Wykres 23. Ocena jakościowych kryteriów wyboru projektów przez wnioskodawców (ocena dokonana

w skali szkolnej 1-5, gdzie 1 oznacza bardzo niską ocenę, a 5 bardzo wysoką).


Instytucja Zarządzająca prowadziła działania, które wspierały ekspertów w procesie oceny

(przygotowanie materiałów, szkolenia, konsultacje).

Należy wskazać na zaangażowanie Urzędu Marszałkowskiego w przygotowanie asesorów:

przygotowano szczegółowe materiały informacyjne, organizowano szkolenia, udzielano indywidualnych

wyjaśnień etc78

.

W ramach badania dokonano również analizy punktacji, którą eksperci oceniający wnioski

przyznawali poszczególnym projektom złożonym w trybie konkursowym (w trakcie oceny

jakościowej). Jej wyniki potwierdzają powyższe wnioski w zakresie trudności z oceną projektów na

bazie opracowanych kryteriów jakościowych. Jedynie w przypadku kryterium Skalowalność, zdolność

do dalszego rozwoju projektu eksperci przyznawali spójne oceny dla wszystkich projektów

(10-20 pkt.), ale wynika to z faktu, że duża część projektodawców zakładała rozbudowę rozwiązań

w przyszłości. Zróżnicowane oceny występują natomiast wśród kryteriów Wpływ realizacji projektu

na rozwój gospodarczy, w tym na funkcjonowanie podmiotów gospodarczych czy Zasięg geograficzny

projektu, gdzie trudno odnaleźć prawidłowości w ocenie ze względu na typ projektu, jego zakres,

koszty itp. Przykładowo w kryterium Wpływ realizacji projektu na rozwój gospodarczy projekty

z zakresu e-kultury dostały przeważnie niską ocenę punktową (5/20 pkt.), ale projekt Wirtualne

muzeum Kardynała Adama Kozłowieckiego SJ w Hucie Komorowskiej (również należący do kategorii

projektów z zakresu e-kultury) otrzymał 0 pkt. Analizując zakresy tych projektów trudno doszukać się

różnic warunkujących taką ocenę. Zresztą sama ocena projektów z zakresy e-kultury czy e-edukacji

w kontekście ich wpływu na rozwój gospodarczy wydaje się bardzo trudna i nieco abstrakcyjna.

Rozbieżności widać też np. w ocenach dokonanych w ramach kryterium Zasięg geograficzny projektu,

gdzie projekty realizowane na terenie jednej gminy otrzymywały więcej punktów niż projekty

realizowane np. na terenie dwóch gmin. Powyższe przykładowe oceny mogą być wynikiem wnikliwiej

analizy przeprowadzonej przez ekspertów, ale wskazują również na pewne trudności w interpretacji

kryteriów. Eksperci podczas wywiadów pogłębionych podkreślali, że brakowało kryteriów

dotyczących oceny komplementarności projektów79 czy prawidłowości w określaniu potrzeb przez

wnioskodawców. W kontekście wyników badania w zakresie działań informacyjno-promocyjnych

prowadzonych przez beneficjentów (szerzej na ten temat w rozdz. 5.3.3 niniejszego raportu) należy

również uznać, że zabrakło kryteriów, które pozwoliłyby ocenić, jakie działania komunikacyjne

skierowane do potencjalnych użytkowników planuje przeprowadzić wnioskodawca.

78

TDI z ekspertem oceniającym WoD. 79

Kryterium dotyczące oceny komplementarności znajduje się w projekcie kryteriów oceny wniosków dla RPO WP 2014-2020.

3,94 3,48 3,50

4,26

Jasność/przejrzystośćkryteriów wyboru projektów

Trafność kryteriów wyboruprojektów

Możliwość spełniania przezprojektodawców kryteriów

wyboru projektów

Dostępność informacji natemat kryteriów wyboru

projektów

~ 86 ~

Eksperci wskazywali ponadto, że ocenę utrudniały zapisy regulaminów/wytycznych, które

uniemożliwiały im np. dopytywanie wnioskodawców o realność i realizowalność przyjętych wartości

docelowych wskaźników lub kwestie związane z prawidłowym zdiagnozowaniem potrzeb dotyczących

sprzętu (audyt przedprojektowy), który zamierzają kupić w ramach projektu. Wydaje się, że

wprowadzenie elastycznych rozwiązań w tym aspekcie poprzez odpowiednie zapisy regulaminu

ułatwi ocenę wniosków o dofinansowanie.

Opracowując kryteria oceny projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego dla RPO 2014-2020

warto więc wziąć pod uwagę powyższe doświadczenia. Cennym źródłem informacji są eksperci,

którzy oceniali wnioski o dofinansowanie. Warto wykorzystać ich doświadczenia i przemyślenia w tym

zakresie.

Duży zakres rzeczowy projektów

Duży zakres rzeczowy nie jest problemem samym w sobie. Powoduje natomiast zwielokrotnienie

działań projektowych, ich intensyfikację, pracę pod presją czasu – co może stać się przyczyną

pomyłek, błędów i niedopatrzeń skutkujących problemami w projekcie. Projekty, jak np. PSeAP,

w których kupowano dużo sprzętu (często o specyficznej charakterystyce) wymagały zaangażowania

dużych zasobów ludzkich, często w dosyć krótkim czasie. Domeną dużych projektów jest to, że często

pojawiają się w nich problemy/bariery ponadstandardowe, które trzeba rozstrzygać po raz pierwszy

i wobec których brakuje dobrych praktyk.

Jednocześnie trudno znaleźć jakiekolwiek środki zaradcze, który pomogłyby przezwyciężyć problemy,

jakie generuje projekt o dużym zakresie. Racjonalnie zaplanowany harmonogram, odpowiednie

zasoby ludzkie czy struktura organizacyjna to standardowe działania stosowane w każdym projekcie.

W przypadku dużych projektów trzeba uwzględnić dodatkowo ich wysoką precyzję i operacyjność.

Nie gwarantuje to jednak pewnego sukcesu w przełamaniu potencjalnych problemów.

Brak odpowiednich kadr/struktur organizacyjnych po stronie beneficjentów/niska świadomość

osób zarządzających na temat rozwoju społeczeństwa informacyjnego

W tym kontekście należy szczególnie zwrócić uwagę nie niedostosowanie struktur organizacyjnych

(szczególnie w przypadku JST) do rozwiązań wprowadzonych w ramach projektu. Kwestia ta dotyczy

szczególnie administracji, w której wraz z wprowadzeniem rozwiązań projektowych należałoby

wprowadzać adekwatne zmiany w strukturze organizacyjnej, angażowanych zasobach ludzkich itp.

Na finiszu projektu PSeAP nastąpiły w niektórych gminach zmiany władz. Ani stare, ani nowe władze nie

były w odpowiednim czasie, aby dostrzec rangę projektu i ważność wprowadzenia e-usług. Często

w gminach uważa się, że e-usługi to sprawa informatyka. Trzeba uświadomić władze wszystkich urzędów

uczestniczących w PSeAP o znaczeniu wprowadzenia e-usług i że jest to zadanie daleko wybiegające poza

kompetencje informatyka. Każdą kartę trzeba odpowiednio przygotować i przygotować załączniki do

niej. Gotowe karty z załącznikami trzeba przeanalizować i zakwalifikować do odpowiedniego poziomu

e-usługi. W każdej gminie/starostwie trzeba stworzyć zespół tworzący e-usługi, a informatyk powinien

być ważną, ale nie jedyną częścią tego zespołu. Informatycy często mają za dużo obecnych obowiązków

i potrzebne jest odciążenie ich z pewnych zadań aby mogli zająć się e-usługami80

.

Trzeba dostosować urzędy do e-usług. Więcej ludzi musi obsługiwać e-usługi (10 pracowników od

on-line, a 2 od bezpośredniego kontaktu). Teraz za e-usługami nie idą zmiany procesów w urzędach

niestety. Warto zmieniać procedury w urzędach pod e-usługi jednak81

80

Odpowiedź na pytanie otwarte w badaniu CAWI z partnerami projektu PSeAP. 81


~ 87 ~

Brak tego typu zmian powoduje, że skuteczność i użyteczność projektów jest obniżona. Struktura

blokuje maksymalne wykorzystanie powstałych rozwiązań, a jednocześnie ogranicza możliwości

w zakresie identyfikacji dalszych potrzeb. Aby przełamać te bariery należy prowadzić działania

uświadamiające skierowane do władz lokalnych wykorzystując dobre praktyki i prezentując ciekawe

rozwiązania w tym zakresie.

Niechęć użytkowników do korzystania z wprowadzonych rozwiązań

Istotnym problemem, który ma wpływ na realizację projektów jest niechęć użytkowników do

stosowania rozwiązań powstałych w ramach projektu. Trzeba tu mieć na myśli zarówno

użytkowników ostatecznych (mieszkańcy regionu, przedsiębiorcy), jak i użytkowników pośrednich

(urzędnicy, personel szpitali itp.). Niechęć ta wynika zarówno z przyzwyczajeń, jak i po prostu z oporu

przed zmianami. Często korzystanie z nowych rozwiązań wymaga poświęcenia czasu na nauczenie się

nowych rzeczy.

Z drugiej strony widzimy silne przywiązanie do papieru i pieczątki i nie czujemy wsparcia ze strony

dyrekcji by ten proces usprawniać. Środowisko medyczne nie jest skłonne do zmiany. Przyczyną może być

to, ze większa część lekarzy to osoby starsze i mniej skłonne do korzystania z komputera. Osoby młode

wręcz same przychodzą i proszą o uprawnienia. Pielęgniarki niestety są osobami starszymi, więc ich

kultura techniczna jest niska (słabe kompetencje cyfrowe). Czasem opór jest absurdalny – karta

urodzenia może być wydrukowana, wypełniona z systemu i trzeba tylko podpisać i tego pielęgniarki nie

chcą tego robić elektronicznie, wolą pisać ręcznie na formularzu. Zmiany idą powoli82

.

Przełamanie pewnych przyzwyczajeń ze strony użytkowników ostatecznych wymaga prowadzenia

działań informacyjno-promocyjnych, które uświadomiłyby korzyści płynące ze stosowania rozwiązań

projektowych. Tego typu działania nie były prowadzone lub były prowadzone w ograniczonym

stopniu. Więcej na ten temat w rozdziale 5.3.3 niniejszego raportu.

Awaryjność sprzętu

Awaryjność sprzętu informatycznego to standardowy problem właściwy dla przedsięwzięć tego typu.

Nie stanowi on aktualnie dużego problemu w przypadku projektów w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013, ponieważ warunki gwarancyjne/serwisowe sprawiają, że leży on na razie w gestii

wykonawców/dostawców. Jeden z wykonawców projektów zwrócił uwagę na tego typu problem,

który pojawił się jeszcze w trakcie realizacji kontraktu:

Mieliśmy problemy jako wykonawcy, bo okazało się po zainstalowaniu już, że 7 tysięcy laptopów ma

wgrany zły BIOS. Sami musieliśmy to uzupełnić o brakujące elementy (co jest wyzwaniem technicznym)

w 10 dób, później [...] wykonać update w terenie dla tych 7 tysięcy komputerów. Ale to zrobiliśmy.

Mieliśmy pecha, bo nasz dostawca zawiódł, ale my nie zawiedliśmy urzędu83

.

Partnerzy projektu PSeAP, którzy byli pytani o kwestię problemów związanych z utrzymaniem

i użytkowaniem powstałej infrastruktury, które mogą wystąpić w przyszłości, przeważnie nie umieli

rozstrzygnąć tej kwestii (44% odpowiedzi – nie wiem/trudno powiedzieć), jednak 22% z nich

potwierdziło, że w ich ocenie problemy mogą się pojawić w przyszłości.

82

TDI z beneficjentem projektu PSIM. 83

TDI z wykonawcą.

~ 88 ~

Wykres 24. Występowanie problemów związanych z utrzymaniem i użytkowaniem infrastruktury powstałej

w ramach projektu PSeAP (Czy w przyszłości mogą się pojawić problemy związane z utrzymaniem i

użytkowaniem infrastruktury powstałej w ramach projektu?)


Część z nich jako źródło problemów wskazywała właśnie awaryjność sprzętu, trudności w utrzymaniu

sprawności sprzętu, problemy konfiguracyjne i dotyczące odpowiednich parametrów pracy

(w przyszłości).

Wybrane problemy/bariery, które miały wpływ na realizację projektów wraz z oceną siły

oddziaływania oraz środkami zaradczymi zostały przedstawione w tabeli poniżej.

Tabela 23. Problemy/bariery we wdrażaniu i realizacji projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013 wraz z oceną ich oddziaływania i propozycją środków zaradczych

Typ problemu Siła

oddziaływania Środki zaradcze

Partnerski charakter niektórych

projektów (głównie w kontekście

projektu PSeAP).

+++

Maksymalnie precyzyjne sformułowanie umów partnerskich.

Opracowanie spójnej polityki komunikacyjnej

w ramach projektu partnerskiego.

Problemy na etapie realizacji

projektów, w tym głównie problemy

na etapie przeprowadzania

zamówień publicznych.

+++

Szkolenia z realizacji zamówień publicznych (dotyczących

projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego).

Opracowanie podręcznika dobrych praktyk w realizacji

projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego.

Trudne w interpretacji i ocenie przez

ekspertów kryteria oceny WoD. ++

Opracowanie kryteriów oceny projektów na bazie doświadczeń

z RPO WP 2007-2013. Wprowadzenie zmian w regulaminie

oceny WoD dających większą swobodę ekspertom w zakresie

rozstrzygania wątpliwości (w drodze pytań do wnioskodawcy).

Duży zakres rzeczowy projektów. ++ Brak środków zaradczych.

Brak odpowiednich kadr/struktur

organizacyjnych po stronie

beneficjentów, niska świadomość

osób zarządzających na temat

rozwoju społeczeństwa

informacyjnego.

+

Prowadzenie działań uświadamiających potrzebę dostosowania

struktur organizacyjnych jednostek do potrzeb usług z zakresu

społeczeństwa informacyjnego, głównie na poziomie JST.

Można w tym celu wykorzystać Katalog rekomendacji

cyfrowego urzędu z kwestionariuszem stworzony w ramach

projektu Katalog Rekomendacji Cyfrowego Urzędu.

Niechęć użytkowników do

korzystania z wprowadzonych

rozwiązań.

++ Prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych (odbiorcy

ostateczni) i szkoleniowych (urzędnicy, personel szpitali itp.).

Awaryjność sprzętu. + Wprowadzenie odpowiednich zapisów w umowach

z dostawcami gwarantujących adekwatne okresy gwarancyjne.

+++ - silny wpływ/++ - średni wpływ/+ - słaby wpływ


10,0%

12,0%

32,0%

2,0%

44,0%

Tak

Raczej tak

Raczej nie

Nie


~ 89 ~

5.3.2 Komplementarność projektów


1/ Czy i w jaki stopniu dofinansowane w ramach RPO WP 2007-2013 projekty z zakresu społeczeństwa informacyjnego są

komplementarne z innymi projektami realizowanymi zarówno w ramach samego RPO WP 2007-2013 oraz w ramach

innych programów? Czy projekty III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 pozwalają na integrowanie nowych rozwiązań

z już istniejącymi?

Jednym z obszarów poddanych analizie w ramach prowadzonego badania była komplementarność

zrealizowanych projektów. W obszarze przedsięwzięć inwestycyjnych na rzecz rozwoju

społeczeństwa informacyjnego można wskazać pięć poziomów komplementarności rozumianej jako

wzajemne uzupełnianie się interwencji skierowanych na osiągnięcie wspólnego celu. W przypadku

prowadzonej analizy wskaźnikiem komplementarności był cel nadrzędny III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013 – Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie. Planowane

w ramach tej osi priorytetowej działania miały zmierzać do poprawy poziomu dostępu do

nowoczesnych technologii teleinformatycznych i komunikacyjnych, w tym z zakresu bezpieczeństwa

publicznego, administracji, opieki medycznej i edukacji oraz kultury. Do takiego stanu rzeczy miało

przyczynić się rozwijanie sieci szerokopasmowej dostępnej dla licznych użytkowników, co

umożliwiłoby uruchomienie specjalistycznych systemów informatycznych. Analiza zrealizowanych

projektów inwestycyjnych została przeprowadzona pod kątem84:

komplementarności przestrzennej/geograficznej, która występuje w sytuacji, gdy projekty są

powiązane przestrzennie między sobą, czyli kiedy wsparcie z różnych źródeł ukierunkowane

jest na te same tereny lub do tych samych środowisk. Projekty komplementarne przestrzennie

oddziałują na siebie wzajemnie – wpływają na swoją realizację i efekty podjętych w ramach

projektów działań, ale to oddziaływanie ma charakter jedynie pośredni i nie przyczynia się

w prosty sposób do generowania wartości dodanej;

komplementarności funkcjonalnej, która polega na wpisywaniu się projektu w istniejącą już

sieć działań/projektów/inwestycji jako kolejny element tej sieci. Do funkcjonalnych powiązań

można zaliczyć różne typy projektów, np. badawcze, infrastrukturalne, szkoleniowe,

realizowane przez jednego beneficjenta;

komplementarności bezpośredniej, która występuje w sytuacji, gdy projekt jest bezpośrednią

kontynuacją lub uzupełnieniem dotychczasowych projektów. Projekty bezpośrednio

komplementarne realizowane są przez jednego beneficjenta i są tego samego typu;

komplementarności instytucjonalnej, która polega na sformalizowanej współpracy z innymi

instytucjami/jednostkami. Projekty komplementarne instytucjonalnie realizowane są przez

różne podmioty, które działają w konsorcjum, jako podwykonawcy lub ich współpraca ma inną

sformalizowaną formę;

komplementarności przedmiotowej (komplementarności przedmiotu interwencji), która

występuje wtedy, gdy projekty oddziałują na ten sam problem społeczno-gospodarczy,

konkretną branżę lub skierowane są do tej samej grupy docelowej. Komplementarność

przedmiotowa jest charakterystyczna dla projektów realizowanych w ramach jednego

działania/jednej osi priorytetowej.

Wymienione wyżej typy komplementarności można rozpatrywać pod kątem gradacji – najmniej

kryteriów musi zostać spełnione, aby możliwe było przypisanie projektom komplementarności

przestrzennej, zaś najwięcej – komplementarności bezpośredniej. Dlatego do grona projektów

84

Typologia komplementarności została opracowana na podstawie raportu pn. Ocena komplementarności interwencji w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka z innymi programami finansowanymi z funduszy Unii Europejskiej (PSDB, 2011).

~ 90 ~

komplementarnych bezpośrednio zaliczyć można tylko nieliczne przedsięwzięcia zrealizowane

w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013.

Punktem wyjścia analizy w obszarze komplementarności była diagnoza aktywności podmiotów

z obszaru województwa podkarpackiego w realizacji przedsięwzięć z zakresu rozwoju społeczeństwa

informacyjnego. Według danych KSI SIMIK na terenie Podkarpacia zrealizowano 698 projektów

z zakresu społeczeństwa informacyjnego, w tym 31 – z Działania II.1 PO RPW85, 607 – z Działań 8.186,

8.287, 8.388 i 8.489 PO IG oraz 60 – z III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. Wszystkim

zrealizowanym przedsięwzięciom można przypisać komplementarność przedmiotu interwencji.

Celem podjętych działań było stworzenie warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego na

Podkarpaciu. W ramach projektów zrealizowano szereg działań (m. in. inwestycje w infrastrukturę

instytucji publicznych, działania na rzecz informatyzacji przedsiębiorstw etc.) skierowanych do

różnych odbiorców, ale wszystkim można przypisać ten sam cel – informatyzację województwa

podkarpackiego.

Wykres 25. Liczba projektów z zakresu rozwoju społeczeństwa informacyjnego zrealizowanych na obszarze

województwa podkarpackiego

Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK, dane na dzień 31.07.2015 r.

Blisko 10% (67 przedsięwzięć) wszystkich projektów z terenu województwa podkarpackiego zostało

zrealizowanych przez beneficjentów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. W przypadku części

przedsięwzięć zrealizowanych w ramach III osi priorytetowej można wskazać na komplementarność

instytucjonalną – 8 projektów zrealizowano w partnerstwie90. Zdecydowaną większość partnerstw

stanowiła współpraca między JST – tylko w przypadku 2 przedsięwzięć nawiązano współpracę

z podmiotem innym niż JST (współpraca Województwa Podkarpackiego z 8 szpitalami wojewódzkimi

– projekt pn. Podkarpacki System Informacji Medycznej (PSIM) oraz współpraca Wojewody

Podkarpackiego z Kuratorium Oświaty w Rzeszowie – projekt pn. Elektroniczna Platforma Informacji

o aktach sprawy – eAS). Oprócz 60 przedsięwzięć współfinansowanych w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013, beneficjenci zrealizowali 8 projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa

informacyjnego współfinansowanych z innych programów niż RPO WP 2007-2013: 5 projektów

zrealizowano w ramach PO IG oraz 3 – w ramach PO RPW.

Wśród 51 beneficjentów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 jest 14 podmiotów, które

zrealizowały więcej niż 1 przedsięwzięcie na rzecz dostarczenia technologii informacyjnych

szerokiemu gronu odbiorców. Większość z nich (8 podmiotów) wdrożyła 2 lub 3 (w przypadku

Województwa Podkarpackiego) rozwiązania w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013.

Wśród pozostałych dominującym źródłem finansowania był VIII Priorytet PO IG Społeczeństwo

85

Działanie II.1 Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej PO RPW. 86

Działanie 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej PO IG. 87

Działanie 8.2 Wspieranie wdrażania elektronicznego biznesu typu B2B. 88

Działanie 8.3 Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu – eInclusion. 89

Działanie 8.4 Zapewnienie dostępu do Internetu na etapie „ostatniej mili”. 90

Zestawienie projektów realizowanych w partnerstwie zaprezentowano w rozdziale 5.1.1 Opis stanu realizacji projektów.

31

607

60

PO RPW

PO IG

RPO WP

~ 91 ~

informacyjne – zwiększanie innowacyjności gospodarki. Dwóch beneficjentów zrealizowało 3 projekty

w ramach PO RPW (Spółdzielnia Telekomunikacyjna „WIST” w Łące – 2 przedsięwzięcia,

Województwo Podkarpackie – 1 przedsięwzięcie). Lista projektów zrealizowanych przez najbardziej

aktywne podmioty została przedstawiona w poniższej tabeli.

Tabela 24. Zestawienie najbardziej aktywnych (w realizacji projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa

informacyjnego) beneficjentów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

Beneficjent Tytuły projektów Program Liczba

projektów

Gmina Boguchwała

System informacji przestrzennej Gminy Boguchwała - kolejny krok

w kierunku społeczeństwa informacyjnego RPO WP

2 Wyrównywanie szans mieszkańców Gminy Boguchwała oraz

przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu PO IG

Gmina Krosno

Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez rozbudowę sieci

szerokopasmowej na terenie Gmin Krosno i Chorkówka RPO WP

3 Zwiększenie dostępu do internetu szansą wszechstronnego rozwoju

mieszkańców miasta Krosna PO IG

Zmniejszenie wykluczenia cyfrowego na obszarze Miasta Krosna PO IG

Gmina Majdan

Królewski

Budowa infrastruktury transmisji danych oraz dostępu do internetu dla

Gminy Majdan Królewski oraz budowa sieci szerokopasmowej dla Gminy

Cmolas

RPO WP

2

Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców Gminy Majdan

Królewski drogą do rozwoju PO IG

Gmina Miasta Sanoka

Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej miasta Sanoka poprzez budowę

geograficznego systemu informacji przestrzennej RPO WP

2

Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu na terenie Miasta Sanoka PO IG

Gmina Tarnobrzeg

Budowa zintegrowanego systemu zarządzania Gminą Tarnobrzeg

w oparciu o system informacji na terenie GIS RPO WP 2

Innowacyjny T@rnobrzeg – zintegrowany system zarządzania urzędem

i świadczenia e-usług

Państwowa Wyższa

Szkoła Techniczno-

Ekonomiczna

w Jarosławiu

Rozbudowa infrastruktury e-usług publicznych PWSTE w Jarosławiu

RPO WP 2 Rozwój usług elektronicznych poprzez rozbudowę infrastruktury

teleinformatycznej PWSZ w Jarosławiu

Państwowa Wyższa

Szkoła Zawodowa

w Sanoku

Budowa nowoczesnej struktury IT w Państwowej Wyższej Szkole

Zawodowej im. Jana Grodka w Sanoku RPO WP 2

Budowa nowoczesnej struktury IT w Państwowej Wyższej Szkole

Zawodowej im. Jana Grodka w Sanoku - II etap

Politechnika

Rzeszowska

ePRz - otwarta platforma e-usług zintegrowana z systemem

informatycznym nowej generacji RPO WP 2

Utworzenie nowoczesnego Centrum Zarządzania Usługami

Bibliotecznymi w Politechnice Rzeszowskiej

Powiat Łańcucki System informacji przestrzennej w Powiecie Łańcuckim

RPO WP 2 E-usługi w placówkach edukacyjnych Powiatu Łańcuckiego

Powiat Strzyżowski

System Geoinformacyjny Powiatu Strzyżowskiego – narzędzie wsparcia

kluczowych e-usług dla mieszkańców i administracji RPO WP 2

Poprawa jakości funkcjonowania administracji publicznej w powiecie

strzyżowskim poprzez rozwój e-usług

Spółdzielnia

Telekomunikacyjna

„WIST” w Łące

Rozbudowa sieci dostępu do treści i usług internetu w Spółdzielni

Telekomunikacyjnej „WIST” w Łące RPO WP 3

Budowa sieci NGA w gminach Sokołów - Młp., Kamień przez Spółdzielnię

„WIST“ PO RPW 2

Budowa sieci NGA przez Spółdzielnię Telekomunikacyjną „WIST“ w Łące

~ 92 ~

Beneficjent Tytuły projektów Program Liczba

projektów

Wojewódzka i Miejska

Biblioteka Publiczna

w Rzeszowie

Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa

RPO WP 2 E-usługi w nowoczesnej bibliotece

Województwo

Podkarpackie

Tworzenie sieci regionalnej do prowadzenia ewidencji wód, urządzeń

melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów w Podkarpackim

Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie RPO WP

4 Podkarpacki System Informacji Medycznej PSIM (projekt kluczowy)

PSeAP - Podkarpacki System e-Administracji Publicznej (projekt

kluczowy)

Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo podkarpackie PO RPW

Wyższa Szkoła

Informatyki

i Zarządzania

Podkarpacka Platforma Antyplagiatowa

RPO WP 2 System digitalizacji procesu kształcenia na uczelni wyższej – e-edukator

Ogółem 32

Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK, dane na dzień 31.07.2015 r., w kolumnie trzeciej RPO WP – oznacza projekt realizowany w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013; PO IG – projekt realizowany w ramach VIII Priorytetu PO IG; PO RPW – projekt realizowany w ramach Działania II.1 PO RPW.

Analiza zakresu wskazanych projektów dowodzi, że wszyscy beneficjenci zrealizowali projekty

komplementarne na poziomie przedmiotowym (celem wszystkich przedsięwzięć zrealizowanych

przez beneficjentów było stworzenie warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego w woj.

podkarpackim), przestrzennym i funkcjonalnym. Zrealizowane przedsięwzięcia tworzą na poziomie

poszczególnych podmiotów spójną sieć działań, których celem jest dążenie do osiągnięcia wysokiego

poziomu rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Wysoki poziom komplementarności funkcjonalnej

projektów był też deklarowany przez beneficjentów na etapie składania wniosków o dofinansowanie.

Ekspert oceniający wnioski przyznał, że wnioskodawcy potrafili zidentyfikować przedsięwzięcia

komplementarne w stosunku do planowanych działań. Ale równocześnie należy zwrócić uwagę na

problem braku możliwości weryfikacji deklaracji wskazywanych przez wnioskodawców.

Wnioskodawcy zawsze się rozpisywali o tym [o komplementarności]. Tu nie było problemu. Wszyscy

wykazywali komplementarność z wieloma projektami. (…) Odniesienie do ePUAP było tylko deklaratywne

– nie było takiego kryterium, by to oceniać realnie91

.

Dobrym przykładem podmiotu realizującego funkcjonalnie powiązane projekty jest Wojewódzka

i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie. W bibliotece w ramach projektu pn. Podkarpacka

Biblioteka Cyfrowa utworzono cyfrowe zasoby piśmiennictwa i kultury regionu, a dzięki projektowi

pn. E-usługi w nowoczesnej bibliotece do użytkowników skierowano katalog usług elektronicznych.

Ponadto wskazana jednostka wdraża szereg działań stwarzających warunki dla rozwoju

społeczeństwa informacyjnego finansowanych z innych źródeł niż programy operacyjne, np.: projekt

pn. Katalog biblioteczny w sieci (dofinansowanie ze środków Instytutu Książki w ramach programu

Kraszewski. Komputery dla bibliotek 2013), grant MKiDN przeznaczony na realizację projektu

dotyczącego stworzenia serwisu elektronicznego o kulturze Galicji Środkowej, projekt pn.

Elektroniczne zbiory, informacja i promocja we współczesnej bibliotece czy projekt pn. Rozwój

zasobów cyfrowych WiMBP w Rzeszowie dofinansowane ze środków Ministerstwa Kultury

i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Mecenat Kultury.

Wysoki poziom komplementarności był możliwy do osiągnięcia dzięki odpowiednim założeniom na

etapie projektowania interwencji. Zgodnie z informacjami zawartymi w sprawozdaniu z realizacji

91

TDI z ekspertem oceniającym WoD.

~ 93 ~

RPO WP 2007-2013, w ramach ogłoszonych konkursów zastosowano proces odpowiedniego

skoordynowania wsparcia inwestycji w ramach RPO ze wsparciem udzielonym w ramach PO IG oraz

zapewniono komplementarność projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego realizowanych

na poziomie regionalnym z projektami realizowanymi na poziomie krajowym92.

Równocześnie trzeba podkreślić, że tylko nieliczni beneficjenci zrealizowali przedsięwzięcia, którym

można przypisać komplementarność bezpośrednią. Wśród nich można wskazać na Państwową

Wyższą Szkołę Zawodową w Sanoku (projekty: Budowa nowoczesnej struktury IT w Państwowej

Wyższej Szkole Zawodowej im. Jana Grodka w Sanoku i Budowa nowoczesnej struktury IT

w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Jana Grodka w Sanoku - II etap) czy Spółdzielnię

Telekomunikacyjną „WIST” w Łące (projekty: Rozbudowa sieci dostępu do treści i usług internetu

w Spółdzielni Telekomunikacyjnej WISTw Łące, Budowa sieci NGA w gminach Sokołów - Młp., Kamień

przez Spółdzielnię „WIST” i Budowa sieci NGA przez Spółdzielnię Telekomunikacyjną „WIST” w Łące).

Obydwa podmioty wdrożyły przedsięwzięcia, będące bezpośrednią kontynuacją innych inwestycji.

W stosunku do projektów, które swoim zakresem obejmowały stworzenie warunków dla rozwoju

społeczeństwa informacyjnego (przedsięwzięcia realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013, Działania II.1 PO RPW i Priorytetu VIII PO IG) przeprowadzono analizę przestrzenną –

zdiagnozowano rozłożenie projektów w powiatach województwa podkarpackiego. Badanie pokazało,

że można mówić o wysokim poziomie komplementarności przestrzennej zrealizowanych

przedsięwzięć. Projekty zrealizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013,

VIII Priorytetu PO IG oraz Działania II.1 PO RPW objęły swoim zasięgiem wszystkie powiaty

województwa podkarpackiego. Jednakże trzeba wskazać na znacznie mniejszą skalę oddziaływania

działań wdrażanych w ramach PO RPW – zidentyfikowano jeden projekt, który objął swoim zakresem

cały region. Pozostałe przedsięwzięcia zostały skierowane do odbiorców z 13 powiatów.

Tabela 25. Komplementarność przestrzenna na poziomie powiatów w zakresie projektów, których zakres

koncentrował się na stworzeniu warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego

Nazwa powiatu III oś priorytetowa

RPO WP 2007-2013

Działanie II.1

PO RPW

Priorytet VIII

PO IG

Powiat bieszczadzki 4 2 8

Powiat brzozowski 2 4 20

Powiat dębicki 3 3 37

Powiat jarosławski 6 1 18

Powiat jasielski 6 4 24

Powiat kolbuszowski 6 1 20

Powiat krośnieński 4 3 30

Powiat leski 3 1 4

Powiat leżajski 4 1 17

Powiat lubaczowski 5 1 16

Powiat łańcucki 7 3 30

Powiat m. Krosno 3 1 18

Powiat m. Przemyśl 3 1 15

Powiat m. Rzeszów 4 1 236

Powiat m. Tarnobrzeg 3 1 10

Powiat mielecki 6 3 48

Powiat niżański 4 2 6

Powiat przemyski 2 4 22

Powiat przeworski 3 1 33

92

Sprawozdanie z realizacji RPO WP 2007-2013 za 2014 r., str. 194.

~ 94 ~

Nazwa powiatu III oś priorytetowa

RPO WP 2007-2013

Działanie II.1

PO RPW

Priorytet VIII

PO IG

Powiat ropczycko-sędziszowski 4 4 27

Powiat rzeszowski 10 5 83

Powiat sanocki 8 4 31

Powiat stalowowolski 3 2 26

Powiat strzyżowski 5 1 19

Powiat tarnobrzeski 5 1 13

Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK, dane na dzień 31.07.2015 r., dane dotyczące zasięgu projektu pn. Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo podkarpackie pochodzą ze strony internetowej beneficjenta – http://www.umwp.podkarpackie.pl/index.php/si/sspw.

Jak wynika z powyższej tabeli, w dużej mierze środki na rozwój e-usług dla obywateli kierowane są do

Rzeszowa, czyli stolicy regionu. Ale trzeba podkreślić, że znaczna część tych projektów ma zasięg

regionalny. W tym obszarze można wskazać na przedsięwzięcia: Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa czy

Podkarpacka Platforma Antyplagiatowa. Wysoki udział stanowią także projekty o charakterze

aglomeracyjnym – np. projekt pn. Budowa regionalnej sieci szerokopasmowej aglomeracji

rzeszowskiej ResMAN – Etap II. Ze względu na specyfikę projektów teleinformatycznych środki na ich

realizację zostały przypisane do miast lub sieci miast, w których były wdrażane, ale ich oddziaływanie

ma zdecydowanie szerszy zasięg93.

Podsumowując, analiza w tym obszarze wskazała na wysoki poziom komplementarności

przedmiotowej, funkcjonalnej i przestrzennej zrealizowanych przedsięwzięć. Szczególnie istotne

jest uzupełnianie się projektów w zakresie funkcjonalności. Projekty komplementarne na poziomie

funkcjonalnym pozwalają na osiągnięcie wartości dodanej realizowanych przedsięwzięć.

Równocześnie należy podkreślić, że zidentyfikowano jedynie pojedyncze jednostki realizujące

projekty komplementarne na poziomie bezpośrednim.

Ponadto w toku badania sprawdzono czy beneficjenci realizowali przedsięwzięcia komplementarne

w stosunku do działań ukierunkowanych na społeczeństwo informacyjne w ramach innych osi

priorytetowych RPO WP 2007-2013. Analiza pokazała, że podmioty, które otrzymały dofinansowanie

z III osi priorytetowej nie realizowały projektów komplementarnych na poziomie funkcjonalnym

i bezpośrednim współfinansowanych z innych osi priorytetowych RPO WP 2007-2013.

51 beneficjentów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 zrealizowało 304 projekty

współfinansowane w ramach innych osi priorytetowych. Średnio jeden podmiot zrealizował

6 przedsięwzięć. Najbardziej aktywną jednostką było Województwo Podkarpackie, które zrealizowało

97 projektów. Wysoki poziom zaangażowania w realizację przedsięwzięć należy przypisać także:

gminie Tarnobrzeg (27 projektów), gminie Krosno (16), gminie miejskiej Mielec (14), gminie

Cieszanów (14), powiatowi strzyżowskiemu (13) oraz powiatowi mieleckiemu (11). Siedmiu

beneficjentów nie zrealizowało innych projektów współfinansowanych z RPO WP 2007-2013, należą

do nich: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej

Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie, Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej

w Ustrzykach Dolnych, Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej, Powiatowy Szpital

Specjalistyczny w Stalowej Woli, Szpital Miejski w Przemyślu, Wojewódzka i Miejska Biblioteka

Publiczna w Rzeszowie oraz Zespół Opieki Zdrowotnej w Ropczycach. Jednakże w zdecydowanej

większości zakres rzeczowy zrealizowanych projektów (m. in. termomodernizacja i modernizacja

budynków, bezpieczeństwo publiczne, rozwój komunikacji, rozbudowa obiektów) nie był związany

z celem III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. W przypadku tych przedsięwzięć można wskazać

93

Sprawozdanie z realizacji RPO WP 2007-2013 za 2014 r., str. 194.

http://www.umwp.podkarpackie.pl/index.php/si/sspw

~ 95 ~

jedynie na komplementarność przestrzenną. Przedsięwzięcia były skierowane do tych samych

środowisk i oddziaływały na siebie wzajemnie, ale to oddziaływanie miało charakter jedynie pośredni

i nie przyczyniło się w prosty sposób do generowania wartości dodanej w zakresie rozwoju

społeczeństwa informacyjnego. Jedynie w przypadku kilku beneficjentów zidentyfikowano

komplementarność funkcjonalną. Do takich beneficjentów można zaliczyć: Samodzielny Publiczny

Zakład Opieki Zdrowotnej w Lubaczowie (projekt – Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego

mieszkańców Powiatu Lubaczowskiego dzięki zakupowi nowoczesnej aparatury medycznej do SP ZOZ

w Lubaczowie), Spółdzielnię Telekomunikacyjną WIST w Łące (projekty – Wdrożenie nowej usługi

przez Spółdzielnię Telekomunikacyjną "WIST" w Łące poprzez zakup innowacyjnego systemu IPTV

w sieci telekomunikacyjnej z zastosowaniem dostępu abonenckiego w technologii ADSL2+ oraz

Wdrożenie nowej usługi Multiscreen przez Spółdzielnię Telekomunikacyjną "WIST" w Łące

z wykorzystaniem technologii Adaptive Birate Streaming oraz Over-The-Top) czy Wyższą Szkołę

Inżynieryjno-Ekonomiczną (projekt – Budowa nowoczesnego laboratorium geoinformatycznego).

Na podobny – niski – zakres projektów komplementarnych wskazały wyniki badania ilościowego

przeprowadzonego wśród beneficjentów. Tylko 1/3 badanych odpowiedziała twierdząco na pytanie

o komplementarność projektu w stosunku do innych projektów współfinansowanych w ramach

RPO WP 2007-2013.

Wykres 26. Komplementarność zrealizowanych projektów w stosunku do innych projektów

współfinansowanych ze środków RPO WP 2007-2013 w opinii beneficjentów


Badanie pokazało, że wśród jednostek deklarujących realizację przedsięwzięć komplementarnych

dominują placówki ochrony zdrowia wdrażające PSIM – odpowiedzi: Integracja naszej placówki

z RCIM, Integracja z jednostkami medycznymi realizującymi projekty komplementarne, Projekt

Kompleksowa informatyzacja ZOZ MSWiA w Rzeszowie jako element Podkarpackiego Systemu

Informacji Medycznej – PSIM realizuje obszary funkcjonalne warstwy lokalnej PSIM, Współpraca

systemu z warstwą regionalną RCIM (e-usługi).

Znacznie niżej oceniono integrację rozwiązań w zakresie projektów współfinansowanych w ramach

innych programów. Zaledwie 12% beneficjentów potrafiło zidentyfikować projekt komplementarny

w stosunku do realizowanego. Wystąpił także wysoki odsetek badanych, którzy nie udzielili

jednoznacznej odpowiedzi.

Wykres 27. Komplementarność zrealizowanych projektów w stosunku do projektów współfinansowanych ze

źródeł innych niż RPO WP 2007-2013 w opinii beneficjentów


32,1%

30,4%

37,5%

Tak

Nie


12,3%

45,6%

42,1%

Tak

Nie


~ 96 ~

Wśród tych, którzy realizowali inne projekty, których cele były tożsame z projektem finansowanym

z III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 większość zadeklarowała wdrażanie przedsięwzięć przy

wykorzystaniu środków własnych. Znaczący był też udział projektów współfinansowanych z PO IG

i innych źródeł. Jako przykłady projektów komplementarnych wskazano inwestycje: Elektroniczna

gmina Boguchwała – krok w kierunku społeczeństwa informacyjnego na obszarach wiejskich (ZPORR),

Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu na terenie miasta Sanoka (PO IG), Regionalne Centrum

Dydaktyczno-Konferencyjne i Biblioteczno-Administracyjne Politechniki Rzeszowskiej (PO RPW).

Komplementarność w ramach PSIM

Należy także wskazać na wysoki poziom komplementarności zewnętrznej projektów realizowanych

w ramach spójnego systemu Podkarpackiego Systemu Informacji Medycznej. Wszystkie projekty

zrealizowane przez szpitale powiatowe i wojewódzkie są komplementarne funkcjonalnie na

wysokim poziomie. Wysoki zakres spójności został zapewniony dzięki wymogowi integracji

z systemem utworzonym w ramach projektu zrealizowanego na poziomie regionu – konieczność

integracji z Regionalnym Centrum Informacji Medycznej. Ponadto w przypadku projektów

realizowanych w ramach PSIM należy wskazać na komplementarność instytucjonalną. Elementy

PSIM wdrażane były przez różne podmioty, ale ich współpraca miała sformalizowany charakter.

Beneficjenci zobowiązani byli wypełnić założenia sformułowane przez Urząd Marszałkowski, co

pozwoliło na późniejszą integrację systemów poszczególnych podmiotów z nadrzędnym systemem

regionalnym, tj. z RCIM. PSIM realizowany był przez 8 partnerów – 8 szpitali wojewódzkich. A jego

uzupełnieniem było 21 projektów zrealizowanych przez inne podmioty: 20 powiatowych publicznych

ZOZ i jedno przedsiębiorstwo. Zatem projekty realizowane przez jednostki medyczne w zakresie

e-zdrowia musiały być w pełni komplementarne z projektem kluczowym wdrażanym regionalnie.

Równocześnie projekty nie mogły powielać funkcjonalności istniejących rozwiązań. Ich celem było

zapewnienie interoperacyjności z rozwiązaniami przewidzianymi w ramach Krajowego Programu

Informatyzacji Ochrony Zdrowia (spójność z projektami: Elektroniczna Platforma Gromadzenia,

Analizy i Udostępniania Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, Platforma udostępniania

on-line przedsiębiorcom usług i zasobów cyfrowych rejestrów medycznych, Systemy związane

z przebudową, dostosowaniem, utrzymywaniem i monitorowaniem rejestrów i innych zasobów

ochrony zdrowia przez organy publiczne, w tym administrację państwową i samorządową – Platforma

Rejestrów Ochrony Zdrowia)94. Jak zauważano w Sprawozdaniu z realizacji RPO WP 2007-2013 za

2014 rok – kompleksowość realizacji projektów w ramach RCIM w szerokim zakresie wpłynęła na

rozwój społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu. Ponadto projekty zrealizowane w ramach

regionalnego systemu są trafnym przykładem efektywnych działań na rzecz infrastruktury

telekomunikacyjnej, a także rozwoju społeczeństwa informacyjnego95. Ale równocześnie trzeba

podkreślić samodzielność każdego z projektów.

Wszystkie szpitale były komplementarne wobec naszego, ale jednak oddzielne. Nie mieliśmy obsługiwać

ich wszystkich i tak się nie działo96

.

Komplementarność PSIM zapewni także wyższą użyteczność dla beneficjentów ostatecznych, jakimi

są użytkownicy systemu. Integralność systemów pozwoli im na swobodne przemieszczanie się

i skuteczne korzystanie z funkcjonalności.

94

Sprawozdanie z realizacji RPO WP 2007-2013 za 2014 r., str. 194. 95

Sprawozdanie z realizacji RPO WP 2007-2013 za 2014 r., str. 205. 96

TDI z beneficjentem/partnerem projektu PSIM.

~ 97 ~

Wygodne dla bezpośredniego beneficjenta, czyli dla pacjentów. Tak naprawdę mają jeden sposób,

niezależnie gdzie – czy idą do jednej jednostki, czy idą do drugiej jednostki, to widzą tą samą formatkę,

ten sam sposób, mają jedno konto, gdzie mogą śledzić wizyty (…) Cały czas obserwują sobie w sposób

jednorodny97

.

Badania jakościowe przeprowadzone wśród beneficjentów wdrażających PSIM98 oraz przedstawicieli

IZ99 potwierdziły szeroki zakres zrealizowanych przedsięwzięć na rzecz rozwoju sektora e-zdrowia.

Zdaniem badanych jednostki, które wprowadziły PSIM obejmują swoim zakresem znaczną część

województwa podkarpackiego.

(…) te 29 to naprawdę pokrywa największe zapotrzebowanie, patrząc na ilość świadczonych usług na

Podkarpaciu (…) to jest znaczny procent świadczonych usług w ogóle dla mieszkańców w zakresie

lecznictwa specjalistycznego100

.

Ale równocześnie trzeba wskazać na brak komplementarności PSIM z innymi projektami

realizowanymi w ramach RPO WP 2007-2013 – zarówno przez poszczególnych beneficjentów, jak

i inne podmioty. Na taki wniosek wskazała analiza danych zastanych oraz wywiady telefoniczne

z przedstawicielami jednostek wdrażających PSIM.

Komplementarność PSeAP

Przedsięwzięciem zrealizowanym na podobną skalę co sieć projektów PSIM jest projekt pn.

Podkarpacki System e-Administracji Publicznej – PSeAP. Jego celem było zapewnienie mieszkańcom

województwa podkarpackiego możliwości korzystania z szerokiego zakresu usług publicznych

dostępnych drogą elektroniczną poprzez budowę regionalnego środowiska e-Administracja,

wprowadzenie zdefiniowanych procedur obsługi i standardów informatycznych oraz modernizację

infrastruktury teleinformatycznej urzędów administracji. Projekt obejmował:

budowę systemów informatycznych, umożliwiających dostęp obywateli do e-usług,

modernizację infrastruktury teleinformatycznej urzędów administracji lokalnej,

wprowadzenie procedur obsługi i standardów informatycznych w zakresie świadczenia e-usług.

Projekt PSeAP charakteryzuje komplementarność instytucjonalna. Przedsięwzięcie zostało

zrealizowane przez 160 JST: Województwo Podkarpackie (lider projektu) oraz 159 gmin i powiatów

(partnerzy projektu). Realizatorzy zobowiązani byli do ścisłej współpracy formalnej i merytorycznej na

etapie wprowadzania nowych rozwiązań. Współpraca miała sformalizowany charakter – opierała się

na umowie partnerskiej. Każdy z partnerów zobowiązany był do zabezpieczenia prawidłowej realizacji

umowy poprzez uchwałę zabezpieczającą środki finansowe w budżecie na realizację projektu. Warto

zwrócić uwagę na trudności pojawiające się w procesie wdrażania rozwiązania, które były

konsekwencją liczby partnerów zaangażowanych w realizację przedsięwzięcia (więcej na ten temat w

rozdziale 5.3.1).

Projekt, stanowiący wspólną platformę e-Administracji Województwa Podkarpackiego, został

zintegrowany z elektroniczną Platformą Usług Administracji Publicznej (ePUAP) realizowaną przez

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Na etapie projektowania przedsięwzięcia zakres

rzeczowy projektu skonsultowano z Centrum Projektów Informatycznych MSWiA w celu uniknięcia

powielania usług publicznych dostępnych na ePUAP. Dzięki temu PSeAP poprzez integrację

97

TDI z beneficjentem/partnerem projektu PSIM. 98

TDI z beneficjentami/partnerami PSIM. 99



~ 98 ~

z platformą ePUAP stworzył jednolity, bezpieczny i zgodny z prawem elektroniczny kanał

udostępniania usług publicznych przez administrację publiczną. Takie rozwiązanie pozwoliło na

realizację przedsięwzięcia o wysokim stopniu komplementarności funkcjonalnej w stosunku do

innych rozwiązań na poziomie kraju. Ponadto należy wskazać na integrację produktów projektu

z innymi projektami zrealizowanymi w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. Wszyscy

beneficjenci zrealizowali 17 projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP (np. Rozwój e-usług

szansą rozwoju Gminy Cieszanów, Budowa Systemu Informacji Przestrzennej wspomagającego

zarządzanie Powiatem Krośnieńskim, Innowacyjny T@rnobrzeg – zintegrowany system zarządzania

urzędem i świadczenia e-usług czy Wsparcie rozwoju społeczno-gospodarczego poprzez utworzenie

elektronicznej platformy informacyjno-usługowej na terenie miasta Mielca), których funkcjonalności

współgrają z elektronicznymi usługami zaoferowanymi w ramach PSeAP.

Równocześnie warto podkreślić, że JST uczestniczące w realizacji PSeAP nie wdrażały innych

komplementarnych przedsięwzięć. Zaledwie 4% badanych partnerów PSeAP przyznało, że w

jednostce były wdrażane inne rozwiązania w tym zakresie. Ponad 2/3 JST nie realizowało

zintegrowanych działań.

Wykres 28. Realizacja projektów komplementarnych wobec projektu PSeAP w opinii beneficjentów


Wśród przedsięwzięć komplementarnych należy wymienić działania z zakresu: integracji systemów

dziedzinowych z systemem elektronicznego obiegu dokumentów dostarczonego w ramach projektu

PSeAP, poprawy jakości usług świadczonych przez JST dzięki modernizacji i dodaniu nowego katalogu

e-usług i wdrożenie ich na platformie ePUAP czy rejestru dokumentów w BIP. Zakres wskazanych

przez partnerów przedsięwzięć wskazuje na wysoki poziom komplementarności funkcjonalnej

wdrożonych równolegle działań. Jako źródło finansowania projektów komplementarnych badani

wskazali środki własne i środki PO KL.

Warto także zwrócić uwagę na istotę realizacji projektów „miękkich” wśród pracowników JST.

Trafnym przykładem przedsięwzięć uzupełniających inwestycje zrealizowane w ramach RPO WP są

projekty prowadzone w ramach Działania 5.2.1 PO KL Modernizacja zarządzania w administracji

samorządowej, np. Razem dla rozwoju – Liderzy z Podkarpacia, Przede wszystkim jakość – poprawa

jakości usług świadczonych przez JST dzięki modernizacji procesów zarządzania i podniesienia

kwalifikacji pracowników czy E-Usługi Miast i Gmin Podkarpackich. Na terenie województwa

podkarpackiego zrealizowano 32 projekty współfinansowane w ramach Działania 5.2.1 PO KL.

Przedsięwzięcia te należy rozpatrywać w kategoriach przygotowania kadr JST do użytkowania

nowopowstałych systemów elektronicznych. Generalnie projekty te miały przyczynić się do poprawy

jakości świadczonych usług dzięki modernizacji procesów zarządzania i podniesienia kwalifikacji

pracowników. Trzeba podkreślić wagę prowadzenia działań „miękkich”. Badanie pokazało, że brak

komponentu szkoleniowego czy doradczego jest istotnym obszarem ryzyka w zakresie

efektywnego wykorzystania produktów inwestycji.

Tak; 3,4% Nie; 66,4% Nie wiem/trudno

powiedzieć; 30,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

~ 99 ~

Możliwość integracji wdrożonych systemów z innymi systemami

Specyfiką rozwiązań z zakresu technologii informatycznych jest nieustanne rozwijanie dostępnych

rozwiązań. W tym kontekście istotna jest możliwość integracji dostępnych systemów z nowymi

rozwiązaniami. Problem ten należy rozpatrywać z dwóch perspektyw – w obszarze integracji

rozwiązań wdrażanych w ramach RPO WP 2007-2013 z systemami funkcjonującymi w jednostkach

oraz w zakresie możliwości rozwoju nowych systemów/aplikacji w przyszłości. Badanie pokazało, że

przedsięwzięcia zaprojektowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 były integrowalne

z dostępnymi rozwiązaniami, jak też są przygotowane do dalszego rozwoju.

Beneficjenci nie wskazywali na problem zintegrowania nowych rozwiązań z tymi wykorzystywanymi

wcześniej. Ale równocześnie tylko co dziesiąty z nich w ramach RPO WP 2007-2013 wdrożył

rozwiązanie będące kontynuacją wcześniejszych przedsięwzięć. Zdecydowana większość

beneficjentów – 80% – wdrażała nowe rozwiązania.

Wykres 29. Odsetek beneficjentów realizujących projekty, które są kontynuacją wcześniej realizowanych

przedsięwzięć

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI z wnioskodawcami III, n=57.

Badani zapytani o projekty, które były rozwijane w ramach III osi priorytetowej wskazali na projekty:

Budowa szerokopasmowej regionalnej sieci internetowej w Krośnie i w powiecie krośnieńskim, Małe

Wrota Szpitala, Poprawa dostępności usług medycznych na obszarach wiejskich poprzez

dostosowanie Szpitala Powiatowego im. PCK w Nisku do obowiązujących wymogów prawnych -IV

etap oraz Utworzenie systemu informacji geograficznej GIS dla miasta Tarnobrzega. Większość

„wyjściowych” projektów była współfinansowana ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju

Regionalnego.

(…) to wdrożenie jakby się nie przyjęło. Mimo że jednostki miały wdrożenie, że było finansowanie,

elektroniczny obieg dokumentów nie był używany. (…) Jakiś drobny sprzęt, dostali elektroniczne obiegi

dokumentów i było zrobione wdrożenie, ale ten elektroniczny obieg dokumentów nie był

wykorzystywany101

.

Jeżeli chodzi o możliwość rozwoju wdrożonych systemów informatycznych/aplikacji, to wszyscy

badani beneficjenci przyznali, że uruchomione systemy zostały zaprojektowane w sposób

umożliwiający integrację z systemami kupowanymi w przyszłości.

Daje możliwości rozwoju, bo tak był przygotowany. Aplikacja może być rozbudowana o nowe moduły.

Teraz mamy moduł formularzowy i umożliwia to tworzenie formularzy stricte pod nasze potrzeby – takie

pola jakie chcemy. Więc wiele formularzy przenieśliśmy z wersji papierowej na elektroniczną. Ale to

wszystko dotyczy dokumentacji wewnętrznej102

.

101



10,5%

78,9%

10,5%

Tak

Nie


~ 100 ~

Z pewnością będą nawiązywać – będą kontynuacją, a nie tworzeniem czegoś obok. Wykorzystywać będą

infrastrukturę sprzętową103

.

Komplementarność z przedsięwzięciami „miękkimi”

Ważnym aspektem wpływającym na użyteczność wdrożonych rozwiązań skierowanych do ogółu

społeczeństwa są kompetencje cyfrowe potencjalnych użytkowników (zagadnienie omówiono

w rozdziale 5.3.4). W poprzedniej perspektywie finansowej na obszarze województwa

podkarpackiego zrealizowano szereg projektów, których celem było podniesienie wiedzy

i umiejętności mieszkańców Podkarpacia w zakresie użytkowania komputera i internetu. Do takich

przedsięwzięć należy zaliczyć chociażby projekty realizowane w ramach Działań 2.1, 6.1, 8.1, 9.1 czy

9.2 PO KL, np. Nowoczesny pracownik w cyfrowym świecie, Mikro i M@łe przedsiębiorstwa

w Internecie, Komputer i internet moje okno na świat, @ktywni 45+, Nowoczesne technologie

komputerowe drogą do zatrudnienia, Kursy komputerowe szansą na zatrudnienie. Co prawda celem

wymienionych projektów nie była nauka korzystania z e-usług oferowanych w wyniku projektów

współfinansowanych w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013, ale działania te w znacznym

zakresie podnosiły umiejętności uczestników i oswajały ich ze środowiskiem usług elektronicznych.

Zatem w sposób pośredni wpływały na skuteczne korzystanie z uruchomionych e-usług.

Podsumowując, należy wskazać na zaangażowanie beneficjentów w realizacje przedsięwzięć na rzecz

dostarczania dostępu do internetu, oferowania e-usług i podnoszenia kompetencji cyfrowych

mieszkańców Podkarpacia. Generalnie przeprowadzona analiza pokazała, że projekty zrealizowane

w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 cechuje wysoki poziom komplementarności

przedmiotowej, przestrzennej i funkcjonalnej. Beneficjenci realizowali spójną sieć przedsięwzięć,

których celem było stworzenie warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie.

Równocześnie tylko pojedyncze podmioty wdrożyły działania komplementarne bezpośrednio.

Zidentyfikowano także projekty komplementarne instytucjonalnie – przede wszystkim

przedsięwzięcia wdrażające PSeAP i PSIM. Ponadto zauważono, że projekty współfinansowane

w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 w ograniczonym stopniu uzupełniają się

z przedsięwzięciami współfinansowanymi w ramach innych priorytetów RPO WP 2007-2013.

Zdiagnozowano także aktywność beneficjentów w realizacji działań współfinansowanych z innych

źródeł, np. PO IG, PO RPW czy PO KL. W przypadku tych przedsięwzięć także można mówić

o wzajemnym uzupełnianiu się w ramach zdefiniowanych celów. Ponadto systemy i aplikacje

wprowadzone jako efekt realizacji projektów współfinansowanych z III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013 stwarzają możliwość integracji z innymi systemami w przyszłości.

5.3.3 Działania informacyjno-promocyjne prowadzone przez beneficjentów


1/ Czy równolegle z wprowadzeniem usług świadczonych drogą elektroniczną prowadzone były przez beneficjentów III osi

priorytetowej RPO WP 2007-2013 działania informacyjno-promocyjne skierowane do potencjalnych użytkowników? Jeśli

tak, to na czym one polegały?

Warunkiem zasadności realizacji przedsięwzięć, których celem jest skierowanie usług elektronicznych

do mieszkańców regionu jest pozytywne nastawienie potencjalnych użytkowników. Aby

społeczeństwo w szerokim zakresie wykorzystywało oferowane możliwości, informacja

o funkcjonalnościach systemu musi być obecna w świadomości społecznej. W praktyce niewłaściwie

prowadzone działania w tym obszarze mogą skutkować osłabianiem możliwości wykorzystania

103


~ 101 ~

pełnego potencjału wspartych w ramach RPO WP 2007-2013 projektów. Problem braku

popularności e-usług był sygnalizowany zarówno przez beneficjentów104, jak też przedstawicieli IZ105.

Zainteresowanie jest średnie z racji tego, że system nie jest promowany. Dopiero przed wakacjami

podjęto [Zarząd Województwa] decyzję o szerszej promocji106

.

Dlatego tak ważne jest prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych skierowanych do

potencjalnych użytkowników. Wydatki na promocję projektu były kosztem kwalifikowalnym

w projektach realizowanych w ramach III osi RPO WP 2007-2013107. Wyniki ewaluacji pokazały, że

beneficjenci prowadzili działania promujące realizowane przedsięwzięcia. Jednakże przekaz tych

działań koncentrował się jedynie na fakcie realizacji projektu, nie zawierał informacji w zakresie

funkcjonalności systemów, czyli dostępnych e-usług skierowanych do mieszkańców Podkarpacia.

Na brak prowadzenia skutecznych działań informacyjno-promocyjnych wskazali mieszkańcy

regionu. Mieszkańców zapytano w badaniu CATI o źródła informacji na temat możliwości

skorzystania z e-usług. Najczęściej wskazywanym źródłem informacji byli znajomi, rodzina

i współpracownicy – blisko 70% mieszkańców województwa od nich zdobyła wiedzę na temat

dostępności usług elektronicznych. Dla ponad 1/3 mieszkańców źródłem wiedzy były strony

internetowe. Kolejna 1/5 mieszkańców czerpała informację z mediów tradycyjnych – z radia, telewizji

i prasy. Zatem rozkład odpowiedzi pokazał, że działania celowych kampanii promocyjnych

w niewielkim stopniu wpłynęły na poziom świadomości społecznej. Warto też zaznaczyć, że pytanie

dotyczyło generalnej wiedzy na temat e-usług, a nie tylko usług wdrożonych w ramach projektów

III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. Zatem należy założyć, że udział działań promocyjnych

prowadzonych w ramach projektów oddziaływał w jeszcze mniejszym zakresie na poziom wiedzy

w społeczeństwie.

Wykres 30. Źródło informacji o możliwości skorzystania z usług elektronicznych

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z użytkownikami, n= 601; odpowiedzi nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź.

Równocześnie tylko 11,5% mieszkańców Podkarpacia twierdząco odpowiedziało na pytanie

o znajomość materiałów informacyjno-promocyjnych w zakresie korzystania z e-usług. Blisko 9 na 10

104




Podręcznik kwalifikowania wydatków w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, wersja z lutego 2013, str. 78.

69,6%

5,0%

18,0%

16,6%

6,8%

13,1%

2,8%

0,8%

4,7%

Od znajomych/ rodziny/ współpracowników

Od pracownika instytucji, która taką usługę stworzyła

Ze strony internetowej instytucji, która taką usługę stworzyła

Z Internetu, ale nie ze strony instytucji, która taką usługę stworzyła

Z radia

Z Telewizji

Z prasy/ ulotek

Inne

Nie korzystam z usług elektronicznych

~ 102 ~

badanych zadeklarowało brak wiedzy w tym obszarze. Zatem należy wyciągnąć wniosek o niskiej

skuteczności dystrybucji materiałów promujących e-usługi wśród mieszkańców.

Wykres 31. Znajomość materiałów informacyjno-promocyjnych w zakresie korzystania z e-usług

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z użytkownikami, n= 601.

Badanych zapytano także o to jakich usług dotyczyły materiały informacyjno-promocyjne, z którymi

mieli okazję się zapoznać. Tylko 17 z 69 osób (25%), które kiedykolwiek spotkały się z materiałami

promującymi e-usługi wskazało na usługi związane z obszarem zdrowia (7 wskazań) i administracji

publicznej (10 wskazań). Brak znajomości systemów wprowadzonych w wyniku realizacji projektów

współfinansowanych ze środków III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 potwierdził także wywiad

grupowy z potencjalnymi użytkownikami wprowadzonych rozwiązań.

(…) ja się dowiedziałam o nich przy okazji tego spotkania fokusowego i pozwoliłam sobie dzisiaj zajrzeć

na strony internetowe, żeby wiedzieć, o czym w ogóle będziemy rozmawiać. Wcześniej nie miałam

pojęcia108

.

Ta świadomość zależy bardzo od tego, czym się zajmujemy i w jakich branżach pracujemy. Nie każdego

to interesuje też pewnie. (…) jeśli nie dowiemy się jakąś drogą okrężną lub poprzez dobrą kampanię, choć

nawet dobre nie zawsze nas zainteresują, to możemy to przeoczyć109

.

Ponadto odbiorcy raczej nisko ocenili jakość materiałów promocyjnych. Ponad połowa uznała, że

materiały były niskiej lub średniej jakości, czyli ograniczały się co najwyżej do informowania

o usługach i możliwościach, jakie oferują. Tylko w opinii 1/3 badanych materiały informowały

o korzyściach/promowały korzyści, jakie mogą odnieść osoby korzystające z usług przez internet.

Wykres 32. Ocena materiałów informacyjno-promocyjnych dot. usług elektronicznych

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z użytkownikami, n= 69.

Zrealizowane badanie ilościowe wśród wnioskodawców pokazało, że 63%110 z nich prowadziło

działania informacyjno-promocyjne dotyczące projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego.

Jednakże w głównej mierze były to działania wskazane wyżej, czyli działania skupiające się jedynie na

108

FGI w Rzeszowie. 109

FGI w Rzeszowie. 110

Odpowiedzi przeczącej udzieliło 18% badanych, a 19% nie potrafiło udzielić jednoznacznej odpowiedzi na postawione pytanie.

Tak; 11,5% Nie; 88,5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

8,7%

42,0% 33,3%

15,9%

Były niskiej jakości;ograniczały się głównie dopoinformowania o usłudze

Były średniej jakości;informowały o usłudze i

możliwościach jakie usługadaje

Były wysokiej jakości;informowały/promowały

korzyści, jakie mogęodnieść korzystając z usług

przez Internet

Nie mam zdania

~ 103 ~

przekazaniu informacji o realizacji projektu współfinansowanego z RPO WP 2007-2013 na stronie

internetowej oraz tablicach informacyjnych i pamiątkowych. Zakres działań w ograniczonym zakresie

wpłynął na zachęcenie do korzystania z wprowadzonych w ramach projektu rozwiązań. Ale trzeba też

zwrócić uwagę na działania szeroko promujące efekty projektów – zamieszczanie informacji

w regionalnych mediach (prasa, radio, telewizja), prowadzenie kampanii w mediach

społecznościowych, udział w konferencjach, seminariach, spotkaniach, zamieszczanie publikacji

w ogólnopolskich czasopismach fachowych, prowadzenie zajęć dla młodzieży szkolnej i studentów.

Takie działania były podejmowane przez zdecydowanie mniejszą grupę beneficjentów. Równocześnie

beneficjenci byli zdania, że prowadzone przez nich działania informująco-promujące były skuteczne

i przyczyniły się do wzrostu świadomości społecznej zakresie korzystania z e-usług.

Wykres 33. Ocena skuteczności prowadzonych działań informacyjno-promocyjnych z perspektywy

wnioskodawców/beneficjentów


Ponadto wywiady telefoniczne przeprowadzone wśród beneficjentów realizujących projekty

w ramach PSIM jednoznacznie pokazały, że prowadzone przez nich działania przyjmowały raczej

formę bierną i obejmowały przede wszystkim informację na stronie internetowej jednostki,

zamieszczenie tablicy informacyjnej, a po zakończeniu realizacji projektu – tablicy pamiątkowej.

Jednakże trzeba podkreślić, że taki zakres działań był w pełni zgodny z tym, co beneficjenci

zadeklarowali we wnioskach o dofinansowanie realizacji projektów. Wśród działań z zakresu promocji

beneficjenci przewidzieli wykorzystanie: tablic informacyjnych, tablic pamiątkowych, broszur, ulotek,

strony internetowej projektu, oznakowania sprzętów oraz umieszczanie znaków graficznych na:

korespondencji, umowach czy dokumentacji przetargowej.

Był tylko baner przed szpitalem o projekcie. Na stronie internetowej była informacja co było celem itd.

Promowanie skierowane do zwykłych użytkowników to raczej nie. Infokiosk jest przy wejściu111

.

Na stronie szpitala jest zakładka o projekcie i informacja o tym, co można zrobić za pomocą systemu,

jakie są ułatwienia dla pacjentów, informacje o kolejkach też się znajdują. Były to działania podstawowe.

Nie było kampanii w mediach lokalnych. Informacja o e-usługach jest przekazywana przez samych

pracowników112

.

Promocje, które wynikają z obowiązków wynikających z postępowań unijnych były zachowane. Ale te

promocje są ograniczone, skupiające się na określonych działaniach, np. identyfikacji urządzeń poprzez

właściwe ich oznaczenie, ewentualnie tablice informacyjne. Natomiast inne w ramach projektu nie były

budżetowane 113

.

Na nieodpowiedni sposób prowadzenia działań promocyjnych zwrócili uwagę także inni

interesariusze badania, zauważając brak skutecznego podejścia wśród beneficjentów.

111




13,9% 58,3% 5,6% 2,8% 19,4%

Tak Raczej tak Raczej nie Nie Nie wiem/trudno powiedzieć

~ 104 ~

Promocja ograniczała się do tablic, naklejek… A gdzie spoty, ulotki, banery itd., gdzie mówiono by

o korzyściach?114

.

Nie prowadzono także aktywnych działań promocyjnych dotyczących PSeAP. Tak jak większość

beneficjentów realizator ograniczył działania promujące jedynie do informacji zamieszczonych na

stronie internetowej oraz innych biernych elementów wynikających z obowiązków nałożonych na

beneficjentów RPO WP 2007-2013 (tablica informacyjna, tablica pamiątkowa, oznaczenia graficzne

etc.). Należy zwrócić uwagę na niewykorzystany medialny potencjał prowadzonych działań – zakres

projektów realizowanych w ramach III osi priorytetowej był atrakcyjny z pespektywy lokalnych

mediów. Beneficjenci przyznali, że nie nawiązali współpracy z dziennikarzami. Jednakże warto

podkreślić, że temat projektów realizowanych przez podkarpackie podmioty był obecny w lokalnych

mediach.

Przyznam szczerze, że było kilka artykułów w gazecie, że jest realizowany taki projekt i takie założenia,

ale to nie wynikało z naszej kampanii, po prostu dziennikarze byli ciekawi tego projektu. (…) Pisali, że

projekt dla społeczeństwa, że nic nie będzie kosztował, takie dosłownie krótkie informacje115

.

Rozwiązania oferowane w ramach PSeAP w ograniczonym stopniu promowali także partnerzy

projektu. Tylko 9% z nich przyznało, że prowadziło działania informująco-promujące.

Wykres 34. Prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych przez partnerów projektu PSeAP


Generalnie partnerzy wykorzystywali 3 kanały komunikacji – internet, lokalną prasę oraz

bezpośrednie przekazywanie informacji potencjalnym uczestnikom. Tak jak w przypadku innych

beneficjentów, najczęściej wybieranym sposobem przekazywania informacji była strona internetowa.

Pozytywnie należy ocenić wybór dwóch pozostałych kanałów komunikacji – lokalnej prasy

i bezpośrednich spotkań z mieszkańcami, np. podczas spotkań mieszkańców z sołtysami. Wszyscy

partnerzy zadeklarowali, że zdefiniowaną grupą odbiorców działań byli mieszkańcy gminy/powiatu.

Jednostki prowadzące promocję raczej dobrze oceniły prowadzone przez siebie działania – 43%

badanych uznała, że działania były wystarczające, by zachęcić potencjalnych użytkowników do

korzystania z usług oferowanych w ramach PSeAP. 1/5 partnerów aktywnych w zakresie promocji

uważała, że działania były nieskuteczne. A 36% nie miało zdania na ten temat.

Wykres 35. Ocena skuteczności prowadzonych działań informacyjno-promocyjnych przez partnerów projektu

PSeAP


114




powiedzieć; 38,3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Raczej tak; 42,9% Raczej nie; 21,4% Nie wiem/ trudno powiedzieć; 35,7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

~ 105 ~

W toku realizacji badania zidentyfikowano dobre praktyki w zakresie prowadzenia działań

informacyjno-promocyjnych dot. projektów, których celem jest rozwój społeczeństwa

informacyjnego. Dobrym przykładem działań skierowanych do ogółu społeczeństwa są spoty

promocyjne emitowane w internecie i lokalnej telewizji. Informacja na temat Podkarpackiej Biblioteki

Cyfrowej została zawarta w spocie promocyjnym kampanii pn. Podkarpackie po naszej myśli116. Dobrą

praktykę w zakresie promocji e-przedsięwzięcia zidentyfikowano także w przypadku projektu pn.

E-Usługi Miast i Gmin Podkarpackich, realizowanego w ramach Poddziałania 5.2.1 PO KL.

Szczegółowe informacje na temat funkcjonalności wprowadzonego rozwiązania, korzyści dla

użytkowników i sposobu korzystania z oferty przedstawiono w lokalnych mediach, w tym w prasie,

radiu i telewizji. W przekazach dominuje język korzyści. Ponadto odbiorca ma możliwość uzyskania

konkretnych informacji na temat wprowadzonych e-rozwiązań.

Rekomenduje się realizację działań informacyjno-promocyjnych, których celem będzie informowanie

potencjalnych użytkowników o ofercie jednostek w zakresie e-usług wypracowanej w ramach

zrealizowanych projektów.

Istotę realizacji skutecznych działań informacyjno-promocyjnych podkreślali uczestnicy panelu

ekspertów. W opinii ekspertów tylko działania przybliżające potencjalnym użytkownikom realne

korzyści płynące z użytkowania rozwiązań elektronicznych przyczynią się do wzrostu zainteresowania

usługami elektronicznymi.

Potrzebna jest kampania informacyjna i pokazanie konkretnych korzyści. (…) Warto zainwestować

w kampanie promujące zanim wprowadzimy to w fazę przymusu. (…) Przełożenia tych informacji

i funkcjonalności na język korzyści. Kampania oparta na formie nawet tutorialu, pokazująca główne

elementy systemu jakie udostępnia, sposób korzystania krok o kroku117

.

Przekaz powinien zawierać także informacje na temat sposobów i warunków korzystania

z oferowanych e-usług. Zaleca się skierowanie przekazu do mieszkańców województwa przy

zastosowaniu języka korzyści, cech i zalet. Ponadto istotne jest właściwe określenie grupy odbiorców

prowadzonych działań. Badanie dowiodło, że działania promocyjne w głównej mierze powinny być

skierowane do ogółu społeczeństwa – nie tylko do osób obecnie korzystających z usług placówek

medycznych czy klientów podkarpackich urzędów. Zatem zaleca się, aby informacje były

dystrybuowane do szerokiego grona odbiorców poza szpitalami, przychodniami i urzędami. Na

zasadność takiego rozwiązania wskazywali zarówno przedstawiciele beneficjentów, jak i inni

interesariusze badania.

Trzeba by wyjść do osób zdrowych i ich uświadamiać, bo kiedyś przecież one też przyjdą do szpitala.

Braku świadomości można będzie uniknąć poprzez działania podejmowane już teraz118

.

To jest tak, że dużo pacjentów przychodzi raz na długi czas, więc to nie są tacy użytkownicy jak w banku,

że korzystają cyklicznie z usługi bankowości. Inaczej jak wizyta jednorazowa, a inaczej jak kontrolna.

Ludzie wychodzą od lekarza i idą do rejestracji się zapisać. E-rejestracja ma sens przy pierwszych

wizytach, a nie kolejnych właśnie119

.

Urząd Marszałkowski jako główny realizator projektu PSIM zaplanował realizację kampanii

promocyjnej o szerokim zakresie (rozpoczęcie działań przewidziano na październik 2015 roku)

skierowanej do ogółu społeczeństwa.

116

https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=sJPNtWDNlhI 117

Panel ekspertów. 118


TDI z beneficjentem/ partnerem projektu PSIM.

https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=sJPNtWDNlhI

~ 106 ~

Planujemy około pół miliona materiałów promocyjnych. Teraz jest przygotowywana przez firmę

zewnętrzną i start na październik jest planowany. Każdy z tych szpitali ma wskaźniki do osiągania

i mógłby prowadzić działania informacyjno-promocyjne, by osiągać wskaźnik dotyczący liczby

użytkowników. Może prowadzić je dla dobra społeczeństwa, ale też dla realizacji swoich celów.

W naszych działaniach informacyjno-promocyjnych nie ma wspólnej polityki kampanijnej na poziomie

wojewódzkim i powiatowym, ale będzie na pewno oddziaływać, bo i o powiatowych będziemy mówić

przy okazji120

.

Zaplanowana kampania promocyjna pozwoli dotrzeć do masowego odbiorcy, czyli do wszystkich

potencjalnych użytkowników e-usług.

Aby prowadzona kampania promocyjna była skuteczna należy zrealizować ją w odpowiednim czasie.

Przedstawiciel IZ słusznie zwrócił uwagę na istotę kontekstu społecznego w tego typu działaniach.

Ja myślę, że tak po kampanii wyborczej, bo trudno przed kampanią wyborczą robić, bo – to byłyby

zmarnowane pieniądze. (…) Być może będziemy starali się dołączyć do jakiegoś elementu promocji RPO.

(…) Natomiast jeśli idzie o promocję, to ta promocja w tym zakresie nie została jakby ujęta w projekcie,

troszeczkę nie było pieniędzy121

.

Istotne z punktu widzenia skuteczności prowadzonych działań jest właściwe wybranie kanałów

komunikacji. W opinii beneficjentów i partnerów projektu PSeAP największy potencjał w tym

obszarze tkwi w internecie, w tym w mediach społecznościowych oraz ulotkach, broszurach,

plakatach w miejscach publicznych. Ale trzeba mieć na uwadze, że prowadzone kampanie powinny

skupiać się przede wszystkim na przekazaniu prostej informacji na temat funkcjonalności

wprowadzonych systemów i ich oferty skierowanej do potencjalnych użytkowników.

Wykres 36. Ocena skuteczności kanałów komunikacji przez wnioskodawców (beneficjentów) i partnerów

projektu PSeAP

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI z wnioskodawcami, n=57 oraz wyników badania CAWI (PSeAP), n=149; odpowiedzi nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jeden kanał komunikacji.

Podsumowując, należy stwierdzić, że generalnie beneficjenci III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

prowadzili działania informacyjno-promocyjne dot. realizowanych projektów, ale w głównej mierze

były to działania skoncentrowane na przekazywaniu informacji o samej realizacji projektu i jego

specyfikacji (np. wartość, źródło finansowania etc.). Jedynie pojedyncze jednostki prowadziły

działania, których celem było zaprezentowanie funkcjonalności nowych systemów potencjalnym

120

TDI z beneficjentem/ partnerem projektu PSIM. 121


71,9%

45,6%

28,1%

28,1%

19,3%

14,0%

14,0%

7,0%

59,1%

36,2%

14,1%

20,1%

9,4%

6,7%

28,2%

2,7%

Internet (w tym media społecznościowe)

Ulotki/broszury/plakaty w miejscach publicznych

Prasa

Telewizja

Radio

Bilboardy


Inne

beneficjenci partnerzy PSeAP

~ 107 ~

użytkownikom. Odbiorcy mieli ograniczone możliwości zapoznania się z konkretną ofertą e-usług, na

co wskazało badanie ilościowe przeprowadzone wśród mieszkańców województwa. Zasadne jest

przeprowadzenie działań promujących możliwości nowych systemów skierowanych do wszystkich

mieszkańców województwa podkarpackiego. Kampanie promocyjne powinny wykorzystywać język

korzyści, co pozwoli skutecznie zachęcić mieszkańców do skorzystania z e-usług. Dobór kanałów

komunikacji powinien uwzględniać internet, w tym media społecznościowe oraz lokalne media

(prasa, radio, telewizja).

5.3.4 Kompetencje cyfrowe użytkowników


1/ Jaki jest poziom kompetencji cyfrowych interesariuszy korzystających ze specjalistycznych systemów informatycznych na

terenie województwa podkarpackiego, wykorzystywanych w pracy administracji samorządowej i służby zdrowia (PSIM,

PSeAP, systemy informacji przestrzennej i in.)?

2/ Czy poziom kompetencji cyfrowych jest zróżnicowany ze względu na jakieś cechy społeczno-demograficzne np. wiek,

płeć, miejsce zamieszkania, wykształcenie?

Rozwój i upowszechnienie technologii informacyjno-komunikacyjnych są potencjalnie jednym

z istotnych czynników dla rozwoju społeczno-gospodarczego. Jednak wykorzystanie tych szans

wymaga odpowiednich warunków i kompetencji. Dodatkowo niewątpliwym korzyściom z rozwoju

technologii towarzyszą też nowe problemy. Podstawowym wyzwaniem związanym z rozwojem

społeczeństwa informacyjnego jest problem cyfrowego wykluczenia. Coraz powszechniejsze

wykorzystanie technologii i coraz większe ich możliwości, a często również niezbędność

w codziennym życiu – komunikacji, nauce, pracy, dostępie do informacji i wiedzy – powoduje, że

osoby, które z nich nie korzystają są w coraz większym stopniu wykluczone społecznie. Wciąż nie

wszyscy mają dostęp do nowych technologii i nie wszyscy mogą doświadczać pozytywnych efektów

ich używania, coraz istotniejsze staje się też posiadanie odpowiednich kompetencji, które pozwalają

używać technologii w sposób przynoszący korzyści. Wraz ze wzrostem znaczenia komputerów

i internetu w praktycznie wszystkich sferach życia, osoby, które nie będą potrafiły lub z innych

powodów nie będą mogły z tych technologii skorzystać, będą coraz bardziej wykluczone z życia

społecznego. By korzyści płynące z wykorzystania internetu i innych technologii były dostępne dla

wszystkich segmentów społeczeństwa niezbędne są działania na rzecz e-integracji.

Kompetencje cyfrowe stają się warunkiem pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym,

a jednocześnie mają istotne znaczenie dla rozwoju społecznego i gospodarczego. Upowszechnienie

umiejętności korzystania ma wpływ na zwiększanie popytu na produkty i usługi związane

z technologiami, a pośrednio na ułatwiony rozwój firm z sektora nowych technologii. Rozwój

kompetencji cyfrowych w społeczeństwie i wdrażanie nowych rozwiązań mają także znaczenia dla

zwiększania innowacyjności i podnoszenia konkurencyjności firm oraz sprawności działania instytucji.

Na użytek przedmiotowego opracowania przyjmuje się, iż kompetencje cyfrowe to zespół

umiejętności warunkujących efektywne korzystanie z mediów elektronicznych, a zatem zarówno

umiejętności informatyczne (obsługa sprzętu, oprogramowania, aplikacji), jak i informacyjne

(wyszukiwanie informacji w różnych źródłach, aby je przetworzyć i wykorzystać zgodnie

z potrzebą)122. Pod pojęciem kompetencji cyfrowych kryje się zatem bardzo szeroki zbiór

umiejętności warunkujących sprawne i świadome korzystanie z nowych technologii oraz aktywne

uczestnictwo w życiu społeczeństwa informacyjnego.

122

Diagnoza i rekomendacje w obszarze kompetencji cyfrowych społeczeństwa i przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu w kontekście zaprogramowania wsparcia w latach 2014-2020, D. Batorski, A. Płoszaj, Warszawa, 2012.

~ 108 ~

Poziom kompetencji cyfrowych został zbadany poprzez wykorzystanie 2 odmiennych mierników

(które zostały ze sobą porównane i wzajemnie się uzupełniają): 1/ wykorzystywanego przez

EUROSTAT, 2/ opracowanego na podstawie analizy materiałów zastanych123. Trzeba jednak mieć na

uwadze, że wyniki są wyłącznie opinią samych zainteresowanych/badanych, a nie obiektywną oceną

osób trzecich (taka byłaby możliwa w wyniku przeprowadzenia testów/egzaminów, co wykracza poza

ramy tego badania).

wskaźnik pierwszy – EUROSTAT dokonuje pomiaru 6 umiejętności objętych ogólną nazwą

umiejętności „komputerowych”, do których należą: 1. Kopiowanie lub przenoszenie plików lub

folderów, 2. Wykorzystywanie narzędzi „kopiuj-wklej” do replikowania lub przenoszenia treści

wewnątrz dokumentu, 3. Wykorzystywanie podstawowych formuł arytmetycznych

(dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie) w arkuszu kalkulacyjnym, 4. Dokonywanie

kompresji/łączenia plików, 5. Podłączanie do prądu zainstalowania nowych urządzeń

cyfrowych np. drukarki lub modemów, 6. Napisanie programu komputerowego

z wykorzystaniem specjalistycznego języka programowania;

wskaźnik drugi – opracowany indeks opiera się na podziale kompetencji cyfrowych na

kompetencje informatyczne, informacyjne oraz komunikacyjne. Wśród badanych kompetencji

znajdują się: 1. Obsługa sprzętu komputerowego (laptop, PC, myszka, klawiatura);

2. Zapisywanie pliku WORD jako PDF; 3. Instalowanie i usuwanie programów (np. program

antywirusowy); 4. Korzystanie ze specjalistycznych programów (np. graficznych, tworzenie

prezentacji, zarządzanie dokumentami, bazami danych); 5. Wyszukiwanie potrzebnych

informacji w Internecie; 6. Korzystanie z mediów społecznościowych (facebook, twitter,

youtube itp.); 7. Robienie zakupów przez Internet; 8. Korzystanie z bankowości Internetowej;

9. Korzystanie z Google maps oraz programów nawigacyjnych; 10. Kontakt z urzędami przez

Internet; 11. Załatwianie spraw urzędowych przez Internet; 12. Pisanie bloga/tworzenie stron

internetowych.

Pisząc o użytkownikach/interesariuszach mamy na myśli zarówno społeczeństwo (mieszkańcy,

przedsiębiorcy itd.), ale też użytkowników pośrednich (czyli np. urzędników administracyjnych

obsługujących system informatyczny czy personel placówek zdrowia korzystający z wprowadzonej

e-usługi).

W tym rozdziale postarano się ocenić kompetencje użytkowników ze wskazaniem ewentualnych cech

społeczno-demograficznych różnicujących owe kompetencje oraz politykę szkoleniową wobec nich

prowadzoną.

Mieszkańcy (w tym przedsiębiorcy)

Badania ogólnopolskie pokazują, że poziom kompetencji mieszkańców województwa podkarpackiego

jest zbliżony do poziomu ogólnopolskiego. Poniżej przedstawiono wyniki takiego badania z 2014 roku.

123

Diagnoza i rekomendacje w obszarze kompetencji cyfrowych społeczeństwa i przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu w kontekście zaprogramowania wsparcia w latach 2014-2020, D. Batorski, A. Płoszaj, Warszawa, 2012.

~ 109 ~

Rysunek 11. Kompetencje mieszkańców województwa podkarpackiego na tle kraju (2014 rok)

Źródło: Społeczeństwo Informacyjne w liczbach, MAiC 2014.

Przeprowadzone w toku przedmiotowej ewaluacji badania potwierdzają w dużej mierze powyższe

badania MAiC. Wyniki wskazują bowiem na wysoki poziom kompetencji cyfrowych mieszkańców

(wysoki poziom deklaruje 84,2% badanych).

Wykres 37. Kompetencje cyfrowe mieszkańców Podkarpacia (2015 rok)


By lepiej zrozumieć ten wynik poniżej przedstawiono wszystkie badane zadania124 wraz z odsetkiem

osób deklarujących brak problemów lub duże problemy w zakresie ich wykonywania. W tabeli

pokazano także jaki odsetek badanych nigdy nie próbował wykonywać konkretnych czynności (co też

pośrednio pokazuje poziom kompetencji).

Tabela 26. Najbardziej oraz najmniej problemowe kompetencje cyfrowe mieszkańców Podkarpacia

Zadanie

Mam duże

problemy

w tym

zakresie

Nie mam

żadnych

problemó

w

Nie wiem/

trudno

powiedzieć/

nigdy nie

próbowałem/a

m

Kopiowanie lub przenoszenie plików lub folderów 5,0% 79,5% 3,2%

Wykorzystywanie narzędzi kopiuj-wklej do powielania lub przenoszenia treści

wewnątrz dokumentu 3,5% 80,5% 4,2%

Wykorzystywanie podstawowych formuł arytmetycznych (+, -, *, /) w arkuszu

kalkulacyjnym 6,8% 55,7% 16,1%

Dokonywanie kompresji/łączenia plików 8,3% 46,9% 25,8%

124

Wchodzące w skład indeksu kompetencji cyfrowych.

84,2%

11,2%

4,7%

wysoki poziom

średni poziom

niski poziom

~ 110 ~

Zadanie

Mam duże

problemy

w tym

zakresie

Nie mam

żadnych

problemó

w

Nie wiem/

trudno

powiedzieć/

nigdy nie

próbowałem/a

m

Podłączanie do prądu zainstalowania nowych urządzeń cyfrowych np. drukarki

lub modemów 9,7% 62,6% 8,2%

Napisanie programu komputerowego z wykorzystaniem specjalistycznego

języka programowania 26,0% 7,2% 57,4%

Obsługa sprzętu komputerowego (laptop, PC, myszka, klawiatura) 1,3% 87,7% 1,7%

Zapisywanie pliku WORD jako PDF 4,7% 67,1% 17,5%

Instalowanie i usuwanie programów (np. program antywirusowy,) 6,5% 70,0% 10,1%

Korzystanie ze specjalistycznych programów (np. graficznych, tworzenie

prezentacji, zarządzanie dokumentami) 14,6% 32,4% 24,1%

Wyszukiwanie potrzebnych informacji w Internecie 1,3% 88,4% 0,7%

Korzystanie z mediów społecznościowych (facebook, twitter, youtube itp.) 3,2% 70,4% 16,1%

Robienie zakupów przez Internet 2,8% 77,5% 12,6%

Korzystanie z bankowości Internetowej 3,0% 75,0% 14,1%

Korzystanie z Google maps oraz programów nawigacyjnych 3,2% 66,6% 19,5%

Kontakt z urzędami przez Internet 3,0% 39,9% 43,8%

Załatwianie spraw urzędowych przez Internet 2,8% 37,3% 45,1%

Pisanie bloga/tworzenie stron internetowych 12,8% 13,5% 59,9%


Jak widać najmniej problemów sprawiają takie czynności jak: obsługa sprzętu komputerowego,

wyszukiwanie informacji w internecie czy używanie funkcji kopiuj i wklej. Najwięcej zaś problemów

badani mają z pisaniem programów komputerowych, korzystaniem ze specjalistycznych programów

czy pisaniem bloga/tworzeniem stron internetowych. Warto jednak zwrócić uwagę na czynności,

których nigdy nie wykonywała blisko połowa badanych. Do takich zadań należą z jednej strony

wspomniane już pisanie bloga i tworzenie stron internetowych czy pisanie programów

komputerowych, a z drugiej strony – kontakty z urzędami i załatwianie spraw urzędowych przez

internet. Te dwie ostatnie czynności wskazywać mogą na to, że pomimo dość wysokich kompetencji

cyfrowych, mieszkańcy nie wykorzystują ich w kierunku istotnym z punktu widzenia celów RPO WP

2007-2013, czyli rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Taki stan rzeczy może wynikać zarówno

z braku potrzeby jak i braku informacji o takiej możliwości.

Poziom kompetencji cyfrowych mieszkańców został przeanalizowany ze względu na takie cechy

społeczno-demograficzne jak: płeć, wiek, status zawodowy, miejsce zamieszkania, wykształcenie oraz

w podziale na mieszkańców i przedsiębiorców. Większość z tych zmiennych nie wpływa istotnie na

różnice w zakresie kompetencji. Zależności istotnie statystyczne mają miejsce tylko w przypadku

wieku i statusu zawodowego badanych.

~ 111 ~

Wykres 38. Kompetencje cyfrowe mieszkańców w zależności od wieku badanych

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI z mieszkańcami, n=601.

Jak pokazuje powyższy wykres, poziom kompetencji cyfrowych wzrasta wraz obniżaniem się wieku

badanych (wyjątkiem jest tylko grupa badanych powyżej 64 lat, co może wynikać np. z tego, iż

w grupie tej dominują osoby z wykształceniem wyższym125). Wniosek ten znajduje też potwierdzenie

w wypowiedziach badanych.

Są jednak osoby które wolą bezpośrednio załatwiać sprawy, tracić czas. Osoby starsze z obszarów

wiejskich najczęściej nie są przekonane do załatwiania spraw przez komputer, bo nie czują tego, że

sprawa jest załatwiona126

.

Najlepsze w miastach, a najgorzej na wsiach, terenach górskich. Co zabawne – to tam najbardziej

potrzeba najlepiej rozwiniętej e-administracji gdzie są duże odległości do urzędów. To tam ludzie

najwięcej tracą czasu na te kontakty face to face z urzędem127

.

Zależność wieku i poziomu kompetencji znalazła też potwierdzenie w badaniach naukowych

realizowanych w 2012 roku w województwie podkarpackim – na co zwrócono uwagę podczas panelu

ekspertów.

Prowadziłem badania tylko w woj. podkarpackim i mówiąc o umiejętnościach, to jest pewien problem.

Jest spora grupa osób, szczególnie 50+, które nie korzystają z internetu, bo mówią ze tego nie

potrzebują. Wolą sami pójść do urzędu i mieć pieczątkę czerwoną na dokumencie, bo mówią, że jest tak

dużo skomplikowanych spraw, że nie chcą korzystać z internetu. A sprawy urzędowe są tak

skomplikowane - bo jak mówią - chodzi się od Annasza do Kajfasza. Tutaj kasa, gdzie indziej trzeba

zostawić pismo. Osoby starsze nie mają kompetencji i nie znają korzyści płynących z internetu – to mój

wniosek z badań128

.

Wyniki te mogą służyć w przyszłości w podejmowaniu decyzji o tym, wobec kogo kierować działania

mające na celu przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu.

125

Ponieważ zmienna wykształcenie nie była badana, ciężko zweryfikować prawdziwość tego założenia. 126



Panel ekspertów.

5,6%

3,5%

11,8%

9,9%

2,4%

5,8%

11,9%

13,3%

20,0%

15,5%

97,6%

94,2%

82,5%

83,2%

68,2%

74,6%

16-25 lat (n=85)

Od 25 do 34 lat (n=120)

Od 35 do 44 lat (n=126)

Od 45 do 54 lat (n=113)

Od 55 do 64 lat (n=85)

Powyżej 64 lat (n=72)

niski poziom średni poziom wysoki poziom

~ 112 ~

Wykres 39. Kompetencje cyfrowe mieszkańców w zależności od statusu zawodowego


Wysokim poziomem kompetencji cyfrowych charakteryzują się studenci, pracownicy urzędów/

administracji publicznej, przedsiębiorcy i właściciele firm oraz pracownicy firm prywatnych. Niski

poziom kompetencji jest częściej domeną osób bezrobotnych oraz emerytów i rencistów.

Zdaniem ekspertów oraz uczestników wywiadów grupowych, zmienną która wpływa istotnie na

poziom kompetencji cyfrowych osób dorosłych jest posiadanie dzieci lub sama ich obecność w domu

rodzinnym.

Ze swojego doświadczenia – mam rodzinę na wsi. Jak nie ma w domu osoby młodej, to nie ma

komputera, nie ma dostępu do sieci – bo nie umieją, nie korzystają. Jak są dzieci, to automatycznie

ciągnie to za sobą potrzeby posiadania i korzystania z internetu, komórki, laptopa129

.

Co ciekawe, kompetencje i użytkowanie internetu jest związane z posiadaniem dzieci w wieku

edukacyjnym. Im więcej posiadamy dzieci, tym rodzice czy dziadkowie częściej korzystają z internetu.

Przyjdzie wnuk, włączy ten komputer i dziadek zobaczy, albo i sam zacznie robić. I ma mu kto pokazać jak

to robić130

.

Jak już było wspomniane, nie ma istotnych różnic statystycznych w poziomie kompetencji cyfrowych

między mieszkańcami a przedsiębiorcami czy też ze względu na płeć, jednakże zdecydowano się

pokazać wyniki w celach poglądowych (poniżej).

Tabela 27. Kompetencje cyfrowe ze względu na płeć oraz w podziale na mieszkańców i przedsiębiorców

Poziom kompetencji Mieszkańcy (n=499) Przedsiębiorcy

(n=101) Kobiety (n=303) Mężczyźni (n=298)

niski poziom 5,0% 3,0% 4,6% 4,7%

średni poziom 11,6% 8,9% 13,2% 9,1%

wysoki poziom 83,4% 88,1% 82,1% 86,2%


Przedstawiciele JST

Kompetencje cyfrowe urzędników są bardzo istotne biorąc pod uwagę to, że w dużej mierze od nich

zależy powodzenie lub niepowodzenie projektu kluczowego PSeAP. Analizując kompetencje tej grupy

129

FGI w Jaśle. 130

Panel ekspertów.

6,7%

3,3%

3,0%

3,8%

6,3%

10,7%

18,7%

9,9%

8,9%

3,8%

12,5%

17,4%

16,5%

74,7%

100,0%

86,8%

88,1%

92,3%

81,3%

100,0%

82,6%

72,8%

Bezrobotny (n=75)

Student/uczeń (n=53)

Pracownik prywatnej firmy (n=182)

Przedsiębiorca/właściciel firmy (n=101)

Pracownik urzędu/administracji publicznej (n=26)

Pracownik sektora oświaty/edukacji (n=32)

Pracownik służby zdrowia (n=5)

Inne (n=23)

Emeryt/rencista (n=104)

niski poziom średni poziom wysoki poziom

~ 113 ~

badanych trzeba mieć jednak na uwadze, że nierzadko ankietę internetową wypełniały osoby

związane z branżą informatyczną (np. informatycy w urzędach), stąd poziom kompetencji samych

urzędników może być w rzeczywistości nieco niższy niż przedstawiony tutaj – co zresztą było

podkreślane w niektórych wywiadach jakościowych.

Niskie kompetencje części urzędników wynikają z braku chęci wchodzenia w nowości, przekonania do

zmiany (skoro papier się sprawdzał tyle lat to będzie nadal). Potrzeba tu inicjatywy lokalnych liderów

(burmistrz, wójt itd.). Ludzie mają niechęć do postępu i to wiadomo nie od dziś131

.

Wykres 40. Poziom kompetencji cyfrowych przedstawicieli podkarpackich JST

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI (PSeAP), n=149 (na pytanie odpowiadali tylko partnerzy projektu).

Zgodnie z danymi na wykresie, przedstawiciele JST posiadają nieco częściej wysoki poziom

kompetencji cyfrowych niż sami mieszkańcy regionu. Ta grupa badanych w zasadzie nie ma

problemów z poszczególnymi zadaniami wchodzącymi w skład indeksu kompetencji cyfrowych

(wyjątkiem jest pisanie specjalistycznych programów komputerowych, jednakże jest to czynność,

której duża grupa badanych nigdy nie próbowała – podobnie jak pisanie bloga/tworzenie stron

internetowych).

Tabela 28. Najbardziej oraz najmniej problemowe kompetencje cyfrowe przedstawicieli JST województwa

podkarpackiego

Zadanie

Mam duże

problemy w

tym zakresie

Nie mam

żadnych

problemów

Nie wiem/trudno

powiedzieć/ nigdy nie

próbowałem/am

Kopiowanie lub przenoszenie plików lub folderów 0,0% 91,3% 7,4%

Wykorzystywanie narzędzi kopiuj-wklej do powielania lub przenoszenia treści

wewnątrz dokumentu 0,0% 90,6% 8,1%

Wykorzystywanie podstawowych formuł arytmetycznych (dodawanie,

odejmowanie, mnożenie i dzielenie) w arkuszu kalkulacyjnym 0,7% 85,9% 7,4%

Dokonywanie kompresji/łączenia plików 2,0% 81,2% 10,7%

Podłączanie do prądu zainstalowania nowych urządzeń cyfrowych np. drukarki

lub modemów 0,7% 87,2% 8,7%

Napisanie programu komputerowego z wykorzystaniem specjalistycznego

języka programowania 18,1% 17,4% 31,5%

Obsługa sprzętu komputerowego (laptop, PC, myszka, klawiatura) 0,0% 91,3% 7,4%

Zapisywanie pliku WORD jako PDF 0,0% 87,9% 8,1%

131


89,3%

3,4% 7,4%

wysoki poziom

średni poziom

niski poziom

brak danych

~ 114 ~

Zadanie

Mam duże

problemy w

tym zakresie

Nie mam

żadnych

problemów

Nie wiem/trudno

powiedzieć/ nigdy nie

próbowałem/am

Instalowanie i usuwanie programów (np. program antywirusowy,) 0,7% 84,6% 8,7%

Korzystanie ze specjalistycznych programów (np. graficznych, tworzenie

prezentacji, zarządzanie dokumentami, bazami danych) 2,0% 58,4% 14,1%

Wyszukiwanie potrzebnych informacji w Internecie 0,7% 88,6% 7,4%

Korzystanie z mediów społecznościowych (facebook, twitter, youtube itp.) 0,0% 69,1% 18,1%

Robienie zakupów przez Internet 0,0% 87,2% 10,1%

Korzystanie z bankowości Internetowej 0,0% 87,9% 8,1%

Korzystanie z Google maps oraz programów nawigacyjnych 0,0% 85,2% 8,7%

Kontakt z urzędami przez Internet 0,0% 73,8% 11,4%

Załatwianie spraw urzędowych przez Internet 0,0% 69,8% 11,4%

Pisanie bloga/tworzenie stron internetowych 2,7% 45,0% 31,5%

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CAWI (PSeAP), n=149 (na pytanie odpowiadali tylko partnerzy projektu).

Generalnie pozytywne opinie o kompetencjach przedstawicieli JST mają też podmioty realizujące

usługi w ramach PSeAP, z tym, że to ocena w dużej mierze dotycząca informatyków, a nie samych

urzędników (to informatycy byli najczęściej odbiorcami realizowanych prac).

Byli i tacy bardzo wymagający wobec nas (wysoko poprzeczkę zawieszali), ale byli i tacy informatycy

z przypadku. Na ogół byli dobrze przygotowani do wymagań tego projektu, czyli akceptacji tego

rozwiązania i umożliwienia jego instalacji. Więc ogólnie oceniam dobrze to ich przygotowanie

i kompetencje132

.

W przeciwieństwie do mieszkańców, przedstawiciele JST oraz innych beneficjentów mogli

uczestniczyć w szkoleniach realizowanych w ramach – lub w wyniku – projektów, których zadaniem

było podnoszenie kompetencji cyfrowych zarówno w zakresie podstawowym, jak i zaawansowanym.

Wykres 41. Udział pracowników urzędów w szkoleniach, których celem było podniesienie poziomu

kompetencji cyfrowych


132


30,9%

26,8%

42,3%

Tak

Nie

Nie wiem/trudnopowiedzieć

~ 115 ~

Bardzo duży udział odpowiedzi „nie wiem/trudno powiedzieć” świadczyć może o tym, że

respondentami nie były osoby odpowiedzialne za kwestie zarządcze/administracyjne w badanych

urzędach, a np. informatycy (o czym była już mowa wyżej). Szkolenia realizowane były najczęściej

przez firmy wdrażające poszczególne elementy projektu PSeAP i dotyczyły np.:

obsługi SEOD,

obsługi oprogramowania PROTON,

funkcjonowania PSeAP,

obsługi MS Office,

obsługi sprzętu IT,

ubiegania się o certyfikat ECDL,

Wpływ tych szkoleń na kompetencje cyfrowe został jednak oceniony na średnim poziomie – co

pokazują niżej przedstawione wyniki.

Wykres 42. Wpływ szkoleń na zwiększenie kompetencji cyfrowych uczestników


Taka ocena może być wynikiem sposobu organizacji tych szkoleń. Szkolenia były bowiem

organizowane w Rzeszowie dla pracowników JST z całego regionu, co wymagało dojazdów

uczestników, często 2-3 dni z rzędu (nie było bowiem zapewnianych noclegów w Rzeszowie

w ramach szkoleń). Kolejną trudnością było niskie zainteresowanie władz urzędów wysyłaniem

pracownika/pracowników w sytuacji, gdy cały urząd zatrudnia np. kilkanaście osób – brak nawet

jednego pracownika istotnie osłabiał potencjał merytoryczny i organizacyjny urzędu. Taki stan rzeczy

może być przyczyną tego, że blisko 62% badanych pracowników JST widzi konieczność organizowania

kolejnych szkoleń w przyszłości (chociażby z uwagi na to, że dotychczasowe szkolenia były bardzo

zintensyfikowane133 i nie sprzyjały utrwaleniu zdobytej wiedzy). Podobne opinie wyrażali też inni

interesariuszy prowadzonego badania.

Potrzeba jest nadal wsparcia i urzędników i obywateli w zakresie edukacji i kompetencji134

.

W przypadku projektów ICT trzeba mieć kompetentne kadry. Potrzeba szkoleń dla administracji

w zakresie zarządzania projektami ICT (przygotowanie, wdrożenie, realizacja i obsługa). Urzędnicy często

są oderwani od ICT i nagle im ktoś każe to zrobić, więc robią ale bez przekonania i poczucia sensu. Musi

być tak, że minimum jeden urzędnik w JST ma kompletną wiedzę o specyfice tego obszaru135

.

Wśród propozycji zakresu przedmiotowego przyszłych szkoleń wskazywano na:

obsługę systemu elektronicznego obiegu dokumentów, tworzenie e-usług, integrację SEOD

z ePUAP, obsługę sprzętu sieciowego otrzymanego w ramach projektu PSeAP,

133

Szkolenia 2-3 dniowe po 6-8 godzin dziennie. Taki system nie sprzyja przyswajaniu wiedzy, a tym bardziej jej utrwalaniu. 134



28,3%

50,0%

17,4%

2,2% 2,2%

Zwiększyły się w dużymstopniu

Zwiększyły się w średnimstopniu

Zwiększyły się w małymstopniu

Nie zwiększyłysię/pozostały na tym

samym poziomie

Nie wiem/trudnopowiedzieć

~ 116 ~

obsługę MS Office,

administrowanie bazami danych,

szkolenia dopasowane do poziomu zaawansowania użytkowników. Począwszy od

podstawowej obsługi programów biurowych pakietu Office poprzez zaawansowane

korzystanie z narzędzi udostępnianych wraz z pakietem Office, aż do zaawansowanych

szkoleń z zakresu baz danych i SQL, obsługi nowoczesnej infrastruktury serwerowej i

wirtualizacji, technicznych szkoleń z zakresu bezpieczeństwa, zapobiegania i wykrywania

nieprawidłowości i incydentów w systemie,

tworzenie formularzy pod kątem ich publikacji w Internecie,

pełne wykorzystanie możliwości pakietów biurowych: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny,

program do prezentacji, programy pocztowe oraz podstawy obsługi programów graficznych

np. pakiet Corel,

powtórzenie szkoleń jakie były dotychczas (celem utrwalenia informacji).

Badani zwracali uwagę na potrzebę przygotowania osobnych szkoleń specjalnie dla starszych

pracowników urzędów, głównie z zakresu obsługi komputerów i podstawowych możliwości pakietu

MS Office.

Warto też spojrzeć na udział w szkoleniach i ich ocenę przez beneficjentów innych projektów niż

PSeAP czy PSIM. Jak widać na poniższym wykresie – uczestniczenie pracowników w szkoleniach nie

było kwestią oczywistą.

Wykres 43. Udział pracowników beneficjentów - innych niż PSeAP i PSIM projektów - w szkoleniach, których

celem było podniesienie poziomu kompetencji cyfrowych


Wśród organizatorów takich szkoleń wskazywano np.: dostawców systemów, firmy zewnętrzne oraz

informatyków zatrudnionych na stałe w danych podmiotach. Z kolei zakres tematyczny takich działań

obejmował np.:

obsługę komputera i programów użytkowych136,

pracę w systemie bibliotecznym,

korzystanie z baz danych, zasobów cyfrowych (m.in. Podkarpackiej Biblioteki Cyfrowej),

e-booków,

obsługę programów użytkowych, aplikacji internetowych, systemów bibliotecznych.

korzystanie z zasobów cyfrowych np. e-booków i baz danych, systemów z informacją prawną,

obsługę posiadanych systemów na różnych stopniach zaawansowania, wykorzystanie

narzędzi informatycznych w e-learningu oraz wyszukiwaniu informacji,

korzystanie z oprogramowani i systemów informatycznych w zakresie branży geodezyjnej,

136

Jedna z najczęściej wskazywanych odpowiedzi.

12

7

3

4

8

6

JST(n=23)

inne (firma, jednostki kultury, uczelnie wyższe, n=17)

Tak Nie Nie wiem/trudno powiedzieć

~ 117 ~

tworzenie materiałów i korzystanie z platformy e-learningowej,

digitalizację dziedzictwa kulturowego; cyfryzacja 2D (Szkolenie "Odwzorowania w digitalizacji

muzealiów – fotografia cyfrowa", ), 3D ("Kryteria doboru techniki 3D do dokumentacji

obiektów dziedzictwa kulturowego"), obsługę oprogramowania i sprzętu specjalistycznego

wykorzystywanego w procesie digitalizacji.

Zdaniem badanych, szkolenia wpłynęły na zwiększenie kompetencji cyfrowych uczestników w co

najmniej średnim stopniu – szczegółowe informacje pokazano na poniższym wykresie.

Wykres 44. Wpływ szkoleń na zwiększenie kompetencji cyfrowych uczestników (dotyczy projektów innych

niż PSeAP i PSIM)


Przedstawiciele badanych JST częściej wskazują na potrzebę organizowania podobnych szkoleń

w przyszłości.

Wykres 45. Zapotrzebowanie na kolejne szkolenia podnoszące kompetencje cyfrowe (dotyczy projektów

innych niż PSeAP i PSIM)


Pracownicy jednostek służby zdrowia

Kompetencje tej grupy były badane zarówno jakościowo (w trakcie TDI) oraz ilościowo (ankieta

CAWI). Z uwagi na to, że w ankiecie CAWI pytano tylko o kompetencje osób wypełniających ankietę

(zgodnie z jej wynikami – blisko 95% badanych ma wysoki poziom kompetencji cyfrowych)

proponujemy skupić się w większej mierze na wynikach jakościowych – jako bardziej odnoszących się

do personelu medycznego i administracyjnego szpitali.

W trakcie wywiadów prowadzonych w przeważającej mierze z kierownikami komórek

odpowiedzialnych za kwestie IT w szpitalach zwracano uwagę na to, że kompetencje pracowników są

ogólnie rzecz biorąc na dobrym poziomie, który istotnie poprawił się jeszcze w ostatnich latach

7

1

5

5 1

JST (n=12)


Zwiększyły się w dużym stopniuZwiększyły się w średnim stopniuZwiększyły się w małym stopniuNie zwiększyły się/pozostały na tym samym poziomieNie wiem/trudno powiedzieć

10

2

8

6

2

7

1 2

2

JST (n=23)



~ 118 ~

(w tym dzięki projektowi PSIM). Podobną opinię przedstawiał jeden z wykonawców realizujących

działania na zlecenie szpitali.

Poziom kompetencji był mocno zróżnicowany, bo w niektórych szpitalach wcześniej już były tego typu

systemy na szeroką skalę realizowane, więc tam nie było takich kłopotów większych. Po tym projekcie

poziom jest już dobry w zakresie kompetencji, bo dużo było wszelkich działań robionych przez szpitale

i przez nas137

.

Ich zdaniem kompetencje te zależą od kilku czynników, do których można zaliczyć:

wiek – osoby starsze częściej miewają problemy z podstawową obsługą sprzętu

komputerowego niż osoby młode. Cecha ta różnicuje też szybkość przyswajania nowych

informacji nt. możliwości i użytkowania poszczególnych aplikacji/systemów informatycznych,

obszar działalności pracownika – zgodnie z podziałem na strefę białą (personel medyczny) oraz

szarą (personel administracyjny) zwracano uwagę na to, że pracownicy administracyjni

zdecydowanie lepiej radzą sobie z obsługą sprzętu i programów,

miejsce w strukturze zawodowej – zdaniem niektórych badanych, więcej problemów

w zakresie tak podstawowym, jak i zaawansowanym mają chociażby pielęgniarki niż lekarze.

Problemy z umiejętnością obsługi sprzętu samego był średni i w połowie jednostek wystąpił,

w szczególności wśród starszych osób. W mniejszym zakresie się pojawiały problemy wśród osób

z administracji138

.

To co nieco zaskoczyło osoby związane z IT, to występujący jednak u niemałej grupy pracowników

brak podstawowych umiejętności w zakresie obsługi sprzętu komputerowego czy podstawowych

programów. Problemy narastały szczególnie w przypadku aktualizacji oprogramowania czy wymiany

sprzętu na nowy – co pokazuje, że osoby te działały tylko według schematów, a nie rozumiały zasad

generalnych dotyczących obsługi urządzeń czy aplikacji.

W przeciwieństwie do projektu PSeAP, w PSIM nie były realizowane działania szkoleniowe (był to

koszt niekwalifikowany)139. Alternatywnie były realizowane (przez wykonawców systemów)

w poszczególnych szpitalach tzw. asysty stanowiskowe (pracownicy szpitali mieli dostęp do wsparcia

ze strony osoby merytorycznej140). Poza tym, w większości szpitali informatycy sami organizowali

(w ramach swoich obowiązków służbowych) szkolenia dla pracowników.

Wykres 46. Udział pracowników szpitali w szkoleniach, których celem było podniesienie poziomu

kompetencji cyfrowych


137



W trakcie badań zidentyfikowano jeden przypadek szpitala, który w ramach projektu założył jednak dodatkowe środki własne na komponent szkoleniowy. 140

Problemem była liczba godzin przewidziana na ten element. Rozmówcy podkreślali np., że na 1000 pracowników mieli 1500 h asysty przewidziane, co oznaczało, że na 1 pracownika przypadało zaledwie 1,5 godziny.

6

7

7 Tak

Nie


~ 119 ~

Jak widać na powyższym wykresie, tylko 6 respondentów deklaruje, że pracownicy ich szpitali w

szkoleniach brali udział. Spośród tych osób, 5 badanych uznało, że szkolenia wpłynęły na podniesienie

poziomu kompetencji cyfrowych w stopniu co najmniej średnim.

Szkolenia były realizowane zazwyczaj równolegle do prowadzonego procesu wdrożenia systemów, co

z kolei powodowało problemy w momencie pojawienia się nowej aktualizacji (każda aktualizacja

powodowała duży wzrost zgłoszeń, ewentualnych pytań i problemów). Niektóre ze szpitali bardzo

poważnie traktowały realizowane szkolenia, o czym świadczyć mogą takie elementy jak: szkolenia

w formie warsztatów i ćwiczeń (rozwiązywanie rzeczywistych zadań), przygotowywanie instrukcji

i instruktaży z poszczególnych aplikacji, realizowanie testów sprawdzających wiedzę zdobytą

w trakcie szkoleń, kształcenie liderów wspomagających dział IT w szkoleniu pozostałych

pracowników. Tematyka szkoleń dotyczyła zarówno kwestii najprostszych (obsługa komputera), jak

i trudniejszych (poruszanie się po aplikacjach stworzonych w ramach projektu). Większość

ankietowanych przyznaje, że w przyszłości będą potrzebne kolejne szkolenia dla personelu.

Wykres 47. Zapotrzebowanie na kolejne szkolenia podnoszące kompetencje cyfrowe pracowników szpitali


Oceniając kompetencje pracowników szpitali podkreślić trzeba też to, że w sporej części z nich

istniały już różnego rodzaju rozwiązania informatyczne przed projektem PSIM – co prawda na

znacznie mniejszą skalę i obejmujące mniejszą liczbę pracowników. Jednakże w takich jednostkach

skala problemów z obsługą nowego systemu była znacznie mniejsza niż w pozostałych podmiotach.

Z drugiej zaś strony – to w tych właśnie jednostkach znacznie częściej spotykany był opór przed

nowym systemem, który w opinii lekarzy jest znacznie bardziej uciążliwy, pracochłonny, a zarazem

wadliwy.

W tym miejscu warto wspomnieć też o istotnym problemie z wdrażaniem usług w szpitalach

polegającym właśnie na niechęci i oporze ze strony personelu medycznego. Zmiana systemu

spowodowała bowiem nowe obowiązki dla samych lekarzy, przy jednoczesnym uniemożliwieniu

lekarzom zlecania tych zadań np. pielęgnarkom (z uwagi na konieczność podania swoich danych

dostępowych do całego systemu). W znacznej części szpitali lekarze bardzo powoli i niechętnie

zmieniają swoje dotychczasowe przyzwyczajenia, tłumacząc niechęć koniecznością leczenia

pacjentów, a nie spędzania czasu przed komputerem. Jednakże wspólne wysiłki pracowników IT oraz

nierzadko dyrekcji tych podmiotów powodują, że sytuacja jest dynamiczna i zmienia się we

właściwym kierunku.

Podsumowując zagadnienie kompetencji cyfrowych użytkowników oraz interesariuszy powstałych

rozwiązań, można stwierdzić, że obecnie są ona na dobrym poziomie. W przypadku mieszkańców,

poziom kompetencji jest zbliżony do poziomu krajowego. Mieszkańcy przyznają się do problemów

w takich zadaniach informatycznych, które nie są potrzebne w codziennym funkcjonowaniu. Z drugiej

strony jednak, blisko połowa z nich nie próbowała dotychczas załatwiać spraw urzędowych przez

internet, co świadczy o braku wykształconej tego typu potrzeby lub niewiedzy nt. istnienia takiej

możliwości. W przypadku interesariuszy (pracownicy administracji, służby zdrowia) nie

zdiagnozowano istotnych i generalnych problemów w zakresie umiejętności informatycznych. Braki

7 5 5 1 2


~ 120 ~

w zakresie umiejętności podstawowych w dużej mierze zostały wyrównane w wyniku

dotychczasowych działań. Z pewnością jednak, są jeszcze takie obszary i grupy osób, które będą

wymagały podnoszenia swoich kompetencji (z jednej strony świadczy o tym deklaracja o potrzebie

dalszych szkoleń, a z drugiej strony trzeba mieć na uwadze szybki rozwój technologii ICT, za którym

powinien iść rozwój kompetencji osób wykorzystujących je na co dzień).

5.4 Okres programowania 2014-2020 w kontekście rozwoju społeczeństwa

informacyjnego

5.4.1 Diagnoza zaspokojenia potrzeb regionu


1/ Czy usługi, uruchomione w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013, zaspokajają potrzeby regionu? Jakiego

rodzaju usługi, świadczone drogą elektroniczną, należy wspierać w perspektywie finansowej 2014-2020 w kontekście

zdiagnozowanych potrzeb w regionie?

2/ Czy beneficjenci/wnioskodawcy projektów z zakresu SI w ramach III Osi RPO są zainteresowani realizowaniem projektów

w ramach RPO 2014-2020?

3/ Czy jest znany zakres/szacunkowa wartość tych projektów?

4/ Jak w tym projektach rozwiązywana jest przez te podmioty kwestia komplementarności projektów SI między sobą?

5/ Na jakim etapie przygotowania bądź realizacji znajdują się obecnie te projekty?

6/ Czy respondenci będą dysponowali środkami finansowymi na zrealizowanie swoich potrzeb inwestycyjnych (montaż

finansowy projektów)?

7/ Jak oceniana jest obecna i przewidywana dostępność urządzeń i usług potrzebnych do realizacji projektów z zakresu

SI w ramach nowego RPO?

Działania priorytetowe określone w dokumentach programowych 2007-2013

W celu dokonania diagnozy zaspokojenia potrzeb w pierwszej kolejności należy odwołać do

dokumentów strategicznych, określających kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013, jak i dokumenty regionalne

jak Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego czy Regionalny Program Operacyjny

Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, wskazują na duże braki w infrastrukturze

społeczeństwa informacyjnego. Na tle kraju województwo sytuuje się mniej więcej w połowie stawki,

w zależności od analizowanego wskaźnika. Wśród najważniejszych problemów dotyczących

infrastruktury społeczeństwa informacyjnego zawartych w dokumentach można wymienić:

Niższy niż w krajach europejskich dostęp do internetu szerokopasmowego mieszkańców

województwa,

Niewystarczająco rozwinięta infrastruktura ICT – brak specjalnego sprzętu komputerowego,

serwerów czy oprogramowania,

Zapóźnienia informatyczne i techniczne,

Niewielki odsetek usług on-line oferowanych przez administrację państwową,

Deficyty kompetencyjne w obsłudze i wykorzystaniu nowoczesnych technologii.

Realizowane działania w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013, w największym stopniu

miały odpowiedzieć na te wyzwania.

Ocena zaspokojenia potrzeb

Ocena zaspokojenia potrzeb zostanie dokonana głównie na podstawie wyników badań ilościowych

z wnioskodawcami oraz użytkownikami. Czterech na pięciu beneficjentów uznało, że zrealizowany

przez nich projekt jest wystarczający, jednakże w pełni zaspokojenie potrzeb w obszarze rozwoju

społeczeństwa informacyjnego zadeklarowało jedynie 7% badanych. Mniej więcej co piąty badany

wskazał, że zrealizowany projekt nie był wystarczający i konieczne są dalsze działania mające na celu

wprowadzenie m.in. e-usług.

~ 121 ~

Wykres 48. Zaspokojenie potrzeb beneficjentów w obszarze społeczeństwa informacyjnego (Jak ocenia

Pan/Pani stopień dostępności usług świadczonych przez internet przez reprezentowany przez

Panią/Pana podmiot?)


Z badania z użytkownikami wynika, że potrzeby zostały zaspokojone w największym stopniu

w obszarze budowy sieci szerokopasmowych (dostęp do internetu). Rzadziej zostały zaspokojone

potrzeby z zakresu dostępu do e-usług.

Wykres 49. Zaspokojenie potrzeb użytkowników e-usług (Czy w Pana/Pani opinii potrzebne są w

województwie podkarpackim projekty z niżej wskazanych zakresów?)


Ciekawych informacji o zapotrzebowaniu na internet stacjonarny dostarczają dane Urzędu

Komunikacji Elektronicznej. Analiza tych danych wskazuje, że zapotrzebowanie na internet względem

innych województw zgłaszane było rzadko. Dane te mogą obrazować skalę przeprowadzonych

działań mających na celu zapewnienie dostępu do internetu.

Tabela 29. Zgłaszane zapotrzebowanie na internet w poszczególnych województwach

Województwo Liczba zgłoszeń Liczba mieszkańców % z liczby mieszkańców

łódzkie 3 000 2 533 681 11,84

podlaskie 931 1 200 982 7,75

świętokrzyskie 601 1 278 116 4,7

zachodniopomorskie 783 1 722 739 4,55

pomorskie 841 2 283 500 3,68

lubuskie 360 1 023 158 3,52

warmińsko-mazurskie 462 1 452 596 3,18

kujawsko-pomorskie 661 2 098 370 3,15

wielkopolskie 911 3 455 477 2,64

śląskie 1 116 4 626 357 2,41

małopolskie 756 3 346 796 2,26

7%

74%

17%

2%

Jest bardzo dobry/w pełni zaspokaja potrzeby odbiorców

Jest wystarczający

Jest niewystarczający i zamierzamy wprowadzać kolejne e-usługi

Jest niewystarczający, ale nie zamierzamy wprowadzać nowyche-usług

2%

2%

2%

5%

7%

8%

15%

23%

22%

21%

21%

20%

42%

24%

19%

16%

23%

29%

Budowy sieci szerokopasmowych

Rozwijania dostępnych e-usług

Tworzenia nowych e-usług

1. zdecydowanie nie 2. raczej nie 3. ani tak, ani nie 4. raczej tak 5. zdecydowanie tak Nie wiem

~ 122 ~

Województwo Liczba zgłoszeń Liczba mieszkańców % z liczby mieszkańców

mazowieckie 1 136 5 285 604 2,15

lubelskie 454 2 171 857 2,09

podkarpackie 391 2 128 687 1,84

dolnośląskie 437 2 916 577 1,5

opolskie 119 1 013 950 1,17

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Komunikacji Elektronicznej, wrzesień 2015.

Pomimo pozytywnego obrazu na tle kraju, są powiaty w województwie podkarpackim, w których

zostało zgłoszone większe zapotrzebowanie na dostęp do internetu. Jako miejsca, w których dostęp

do globalnej sieci jest utrudniony należy wskazać na powiat przeworski, leski oraz lubaczowski.

Zasadniczo, można wskazać pewną tendencję, powiaty leżące na wschodzie województwa (za

wyjątkiem powiatu jasielskiego, który ma wyższy wskaźnik zapotrzebowania oraz powiatu

przemyskiego oraz jarosławskiego, które mają niższe wskaźniki zapotrzebowania) posiadają wyższy

wskaźnik zapotrzebowania na dostęp do internetu. Schodząc analizą na poziom gmin – jako miejsca

o największym zgłoszonym zapotrzebowaniu należy wskazać gminy Krempna, Kańczuga, Lubaczów

oraz Białobrzegi.

Tabela 30. Zgłaszane zapotrzebowanie na internet w poszczególnych powiatach województwa

podkarpackiego

Powiat Liczba zgłoszeń Liczba mieszkańców % z liczby mieszkańców

przeworski 55 79 355 6,93

leski 18 26 950 6,68

lubaczowski 29 57 635 5,03

jasielski 37 115 789 3,2

bieszczadzki 7 22 396 3,13

łańcucki 21 79 623 2,64

mielecki 34 136 179 2,5

przemyski 18 73 778 2,44

krośnieński 26 111 874 2,32

strzyżowski 14 62 318 2,25

rzeszowski 35 163 859 2,14

kolbuszowski 11 62 846 1,75

jarosławski 21 122 677 1,71

niżański 10 67 721 1,48

Krosno 6 47 348 1,27

ropczycko-sędziszowski 7 73 166 0,96

brzozowski 6 66 502 0,9

leżajski 6 70 230 0,85

stalowowolski 9 109 502 0,82

sanocki 5 96 174 0,52

Przemyśl 3 64 728 0,46

dębicki 5 135 090 0,37

Rzeszów 5 180 031 0,28

tarnobrzeski 0 54 280 0

Tarnobrzeg 0 48 636 0

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Komunikacji Elektronicznej, wrzesień 2015.

~ 123 ~

Biorąc pod uwagę przeprowadzone badania oraz wyniki panelu ekspertów należy ocenić, że stan

techniczny infrastruktury ICT jest na wysokim poziomie, przeprowadzone interwencje publiczne

przyczyniły się do powstania zaawansowanej infrastruktury społeczeństwa informacyjnego.

Zdecydowana większość gmin zmodernizowała sprzęt ICT, uzyskała dostęp do internetu oraz

oprogramowania umożliwiającego wdrożenie specjalistycznych usług. Przeprowadzone projekty mają

odzwierciedlenie w ocenie użytkowników, wskazują oni na średni stopień dostępności e-usług. FGI

z użytkownikami, wskazało na duże zainteresowanie użytkownikówe-usługami, chcieliby aby one były

dalej rozwijane. Zasadniczo sprzęt posiadany przez podmioty (głównie JST oraz szpitale) jest

wystarczający do prowadzenia dalszych – bardziej kierunkowych – działań w proces tworzenia

i rozwijania już funkcjonujących usług. Co prawda, pewne dziedziny wydają się niedoinwestowane,

jak np. podmioty kultury, gdzie jednak skala interwencji była mniejsza. Są też obszary, na których

istnieje zgłoszone zapotrzebowanie na dostęp do internetu. Pomimo występujących braków

w infrastrukturze społeczeństwa informacyjnego w poszczególnych miejscach rekomenduje się

rozwój i pogłębianie już istniejących usług. Szczególnie istotne jest rozwijanie usług 4 i 5 poziomu.

Z przeprowadzonych badań wynika, że posiadana infrastruktura pod warunkiem dalszego

rozbudowywania zapewnia uruchomienie e-usług z tych poziomów.

Zainteresowanie dalszymi projektami

Badani wnioskodawcy III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 zostali także zapytani o dalsze plany

związane z rozwojem infrastruktury społeczeństwa informacyjnego oraz wprowadzanie nowych

e-usług. Połowa badanych zadeklarowała zainteresowanie realizacją kolejnych działań, prawie drugie

tyle respondentów nie wykluczyło takiej możliwości wskazując na odpowiedź „nie wiem/trudno

powiedzieć”.

Wykres 50. Plany wnioskodawców III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 odnośnie realizacji kolejnych

projektów (Czy zamierzają Państwo w przyszłości realizować projekty z zakresu społeczeństwa

informacyjnego?)


Kwestia podjęcia decyzji o realizacji projektu jest często zależna od znalezienia źródła finansowania.

Zrealizowane działania byłyby możliwe głównie dzięki źródłom zewnętrznym – dalszy rozwój

społeczeństwa informacyjnego wydaje się możliwy głównie poprzez zapewnienie finansowania

unijnego. 86% badanych wnioskodawców, którzy planują realizację projektów wskazało, że

zamierzają sfinansować do przedsięwzięcie ze środków zewnętrznych. Badani w dużej mierze

wskazują na środki w ramach RPO WP 2014-2020. Co ciekawe aż 69% z nich wskazało, że planowany

projekt byłby kontynuacją zrealizowanego obecnie projektu w ramach RPO WP 2007-2013.

Na chwilę obecną beneficjenci nie potrafią wskazać budżetu, jedynie 3 z 62 badanych

wnioskodawców potrafiło określić budżet i jego wysokość. Szacunki te są bardzo zróżnicowane.

48%

2%

50%

Tak Nie Nie wiem/trudno powiedzieć

~ 124 ~

Najmniejsza wartość wynosiła 500 tys. PLN – projekt ma odnosić się do uzupełnienia obecnego

projektu o dodatkowe usługi, takie jak: podpis elektroniczny, wewnętrzny obieg dokumentów,

specjalistyczne moduły medyczne np. cyfrowe obrazowanie ortopedyczne, sieć bezprzewodowa do

obsługi systemu wewnętrznego i dla pacjentów. Drugi projekt dotyczyć ma rozbudowy infrastruktury

informacji przestrzennej, udostępnienie szerszego zakresu e-usług w zakresie wydawania

i przyjmowania danych, stworzenie mechanizmów zabezpieczenia i przechowywania danych, budżet

tego działania szacowany jest na ok. 7 mln PLN. Z badania wynika, że planowany jest również

kompleksowy projekt dla całego województwa z zakresu SIP, jego wartość szacowana jest na ok. 200

mln PLN. Więcej informacji o projekcie znajduje się poniżej.

Odnośnie projektu PSIP zostało zidentyfikowane jedno wyzwanie odnoszące się do integracji obecnie

realizowanych przez JST projektów z obszaru SIP z planowanym wojewódzkim systemem.

Chciałbym by nasz projekt był integralną częścią, ale okazuje się ze PSIP będzie niezależnym

projektem i nie będą włączane inne projekty. PSIP będzie dawał możliwość usług na innym poziomie

(4 i 5) bo nasz ma maksymalnie na 3 poziomie. Czyli teraz PSIP nie bierze pod uwagę tych projektów

lokalnych. Przepływu między systemami nie będzie z tego co wiemy141.

Zasadniczo należy uznać, że w wyniku zmieniających się potrzeb oraz już istniejącej podstawowej

infrastruktury ICT umożliwiającej sprawniejsze zarządzanie wewnątrz podmiotu oraz oferowanie

e-usług dla mieszkańców, istnieje potrzeba rozwijania działań. Badani zakładają, że aby była możliwa

realizacja projektów konieczne jest dalsze finansowanie zewnętrzne. Jako główne źródło

finansowania badani wymieniają RPO WP 2014-2020. Poszczególne możliwe działania z Programu

zostaną omówione w następnym podrozdziale.

Zmieniające się potrzeby

Należy zaznaczyć, że dokumenty strategiczne powstawały kilka lat temu, zostały tam zidentyfikowane

potrzeby kluczowe aktualne 7-8 lat temu. Rozwój technologii oraz sektora ICT jest tak szybki, że

praktycznie co roku oferowane są nowe rozwiązania i możliwości. Zmieniają się, także dane

i wskaźniki świadczące o zawansowaniu infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. Przykładem

141

TDI z beneficjentem III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013.

Podkarpacki System Informacji Przestrzennej (PSIP)

Celem budowy PSIP jest utworzenie regionalnego oraz powiatowych węzłów IIP, spełniających

obowiązujące w Polsce przepisy prawa w zakresie tworzenia i udostępnienia informacji publicznej, w tym

informacji przestrzennej. Dodatkowym efektem związanym z realizacją projektu będzie wypełnianie

wymogów Dyrektywy INSPIRE poprzez publikację i utrzymywanie usług danych przestrzennych

w standardzie zgodnym z wymogami OGC.

Pozostałe cele to m.in.:

• zapewnienie mechanizmów umożliwiających rozbudowę baz danych o zasoby i usługi operujące na

danych przestrzennych, a pochodzących ze źródeł zewnętrznych;

• zapewnienie interoperacyjności baz danych przestrzennych województwa podkarpackiego;

• umożliwienie analizowania różnych danych zgromadzonych w bazach IIP województwa

podkarpackiego,

• uporządkowanie przekazu informacji o regionie przy zachowaniu różnorodności tematycznej;

• zminimalizowanie zjawiska powielania danych przestrzennych w wielu źródłach w sposób prowadzący

do braku ich spójności i aktualności.

Liderem projektu „Podkarpacki System Informacji Przestrzennej” będzie Województwo Podkarpackie,

a partnerami – powiaty i miasta na prawach powiatu.

~ 125 ~

takim jest przytaczanie w diagnozie zawartej w RPO WP 2007-2013 wskaźnika liczby osób

posiadających telefon stacjonarny. W chwili obecnej, ze względu na rozwój telefonii komórkowej

dane takie nie odzwierciedlają stanu rzeczy, a wręcz mogłyby zniekształcić obraz dotyczący

społeczeństwa informacyjnego. Dlatego zasadniczo, należy uznać, że nowe potrzeby kreowane są cały

czas.

W ocenie ewaluatora potrzeby określone na początku rozdziału, a wynikające z diagnoz

wykonywanych w ramach projektowania dokumentów strategicznych, zostały w dużej mierze

zaspokojone. Projekty przyczyniły się do zbudowania zaawansowanej infrastruktury społeczeństwa

informacyjnego. Rozwój technologii oraz utworzona baza infrastrukturalna wskazuje na wykreowanie

się nowych potrzeb. Nie dotyczą one większych inwestycji w sprzęt ICT (choć dalej są pewne miejsca

i podmioty, których infrastrukturę ICT należałoby zmodernizować), a bardziej projektów

wspierających obecne rozwiązania. Z tym, że należy pamiętać, że pomimo szerokiego zakresu działań

nowy sprzęt ICT jest dalej potrzeby, tym bardziej, że w wyniku szybkich zmian technologii będzie on

się szybko dezaktualizował.

Realizacja przyszłych projektów

Użytkownicy wskazują oni na konieczność rozwijania usług w obszarze medycy i ochrony zdrowia

oraz na usługi świadczone przez urzędy. Wskazane potrzeby pokrywają się z zakresem obecnie

zrealizowanych projektów. Potwierdza to wniosek o konieczności rozwijania obecnych projektów,

w większym stopniu niż wspieranie nowych obszarów i usług.

Wykres 51. Zapotrzebowanie na e-usługi (wg obszarów) w ocenie użytkowników


Szczegółowych informacji nt. planowanych przyszłych projektów dostarcza analiza odpowiedzi

beneficjentów w zakresie swoich dalszych planów. Planowane projekty będą dotyczyć następujących

działań:

Dostosowywania posiadanych rozwiązań do systemów ogólnopolskich np. e-skierowanie,

e-recepta, dostęp on-line do danych pacjenta dla uprawnionych osób itp.,

3,0%

1,3%

2,2%

4,7%

9,5%

10,8%

13,4%

18,5%

19,0%

19,8%

27,2%

35,3%

Inne

Usługi geolokalizacyjne, GPS

Usługi geodezyjne (np. w zakresie Systemu InformacjiPrzestrzennej)

Usługi bankowe

Usługi kulturalne

Usługi transportowe

Usługi komunikacyjne

Handel

Usługi edukacyjne

Trudno powiedzieć

Usługi świadczone przez urzędy

Usługi medyczne i prozdrowotne

~ 126 ~

Udział w kolejnych projektach z obszaru społeczeństwa informacyjnego realizowanych przez

Województwo Podkarpackie,

Budowa sieci FTTH, NGA itp.

Podnoszenie poziomu bezpieczeństwa oraz poziomu obecnie oferowanych e-usług,

Tworzenie specjalistycznych baz danych,

Dalszy zakup i modernizacja infrastruktury ICT.

Należy zaznaczyć, że obecnie zrealizowane projekty posiadają spore możliwości modyfikacji, użyty

sprzęt oraz język programowania (JAVA), pozwalają na dowolną modyfikację systemów. Daje to sporą

możliwość zapewnienia spójności oraz komplementarności pomiędzy planowanymi działaniami, a już

zrealizowanymi. Badania jakościowe wykazały, że planując obecne inwestycje beneficjenci zakładali

możliwość rozbudowy systemów w przyszłości.

Sporym ograniczeniem działań jest brak specjalistycznych umiejętności posiadanych przez

pracowników. Szczególnie istotny jest problem braku wyspecjalizowanych informatyków.

W przypadku realizacji dalszych projektów z jednej strony należałoby zapewnić szkolenia dla

pracowników, a z drugiej strony umożliwić zatrudnienie informatyków oraz pracowników IT

(województwo podkarpackie posiada dość duży potencjał rynku pracy w branży informatycznej).

Podsumowanie

Zasadniczo należy uznać, że większość potrzeb określonych 7-8 lat temu została w dużym stopniu

zaspokojona. W większości miejsc w województwie powstanie odpowiednia infrastruktura

społeczeństwa informacyjnego. Co prawda, istnieją jeszcze potrzeby inwestycji w ICT, jednakże

potrzeby te są lokalne i przeważnie dotyczą dalszej rozbudowy posiadanego sprzętu.

Istnieje potrzeba oraz zainteresowanie realizacją dalszych projektów. Badani nie znają jeszcze

budżetów, w dużej mierze uzależniają dalsze działania od środków zewnętrznych. Po zapoznaniu się

z ewentualną dokumentacją konkursową w ramach RPO WP 2014-2020 będą w stanie doprecyzować

zakres projektu, do tego czasu projekty pozostaną w fazie planowania. Najczęściej badani wskazywali

na kontynuację/rozbudowę obecnie realizowanego projektu. Można zasadniczo uznać, że planowane

działania będą komplementarne wobec wcześniejszych działań, a nowe działania mogą wytworzyć

efekt synergii.

5.4.2 Możliwe działania z zakresu rozwoju społeczeństwa informacyjnego w ramach

RPO WP 2014-2020


1/ Jakie działania z zakresu społeczeństwa informacyjnego możliwe są do realizacji w ramach RPO WP 2014-2020? Czy

w ramach RPO WP 2014-2020 przewiduje się wykorzystanie specjalistycznych systemów informatycznych powstałych

w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013?

Zrealizowane badania w obszarze diagnozy potrzeb beneficjentów III osi priorytetowej RPO

2007-2013 wskazało na plany realizacji kolejnych przedsięwzięć z zakresu rozwoju społeczeństwa

informacyjnego w woj. podkarpackim. W toku ewaluacji przeprowadzono analizę w obszarze działań

możliwych do realizacji w ramach RPO WP 2014-2020. Nowa perspektywa finansowa przewiduje

realizację przedsięwzięć z zakresu rozwoju społeczeństwa informacyjnego w ramach II osi

priorytetowej pn. Cyfrowe Podkarpackie. Taką informację potwierdzili również przedstawiciele

IZ w trakcie wywiadu indywidualnego.

~ 127 ~

Nowa perspektywa finansowa, nowe RPO WP też przewiduje określone środki na informatyzację142

.

W II osi będzie wspierana e-administracja, szczególnie w zakresie zasobów geodezyjnych

i kartograficznych. Dodatkowo wspierane będą dalej projekty w obszarze zdrowia. W innych osiach też

będą wspierane systemy informatyczne dla przedsiębiorców i to będzie uzupełnienie do osi II. W II osi

zakładamy, że to będą jednostki publiczne lub świadczące usługi publiczne, w tym niepubliczne ZOZ143

.

Oś II RPO WP 2014-2020 realizuje priorytet inwestycyjny pn. Wzmocnienie zastosowań TIK dla e-

administracji, e-uczenia się, e-włączenia społecznego, e-kultury i e-zdrowia, którego celem

szczegółowym jest osiągniecie wyższej jakości i rozszerzonego zakresu usług publicznych

świadczonych drogą elektroniczną. W ramach priorytetu przewiduje się realizację działań

polegających na rozwijaniu e-usług publicznych, wsparciu informatyzacji instytucji szczebla

regionalnego i lokalnego, udostępnianiu informacji sektora publicznego oraz cyfryzacji zasobów, m.in.

w obszarach ochrony zdrowia, kultury, dziedzictwa kulturowego, turystyki, informacji przestrzennej

oraz administracji.

Zgodnie z informacją zawartą w RPO WP 2014-2020144, jednym z najistotniejszych działań

zaplanowanych w ramach RPO WP 2014-2020 jest realizacja projektu z zakresu Systemu Informacji

Przestrzennej. Powstały w ramach projektu system informatyczny umożliwi administracji

samorządowej na poziomie województwa usprawnienie zarządzania danymi i utrzymanie ich

aktualności. Następnym priorytetem w obszarze SI będą usługi związane z ochroną zdrowia. Takie

priorytety RPO WP 2014-2020 potwierdził przedstawiciel IZ w trakcie wywiadu indywidualnego.

Głównym działaniem jest to dotyczące SIP – to działanie spójne dla regionu i wprowadzi jedną jakość. To

działanie zostało dobrze zdiagnozowane i wpisane do RPO. Istotny jest dalszy rozwój PSIM – trzeba

jednak skupiać się na kolejnych podmiotach leczniczych145

.

Rozwój i informatyzacja usług w obszarze zdrowia pozwoli na podniesienie poziomu funkcjonowania

służby zdrowia, a także usprawnienie kontroli procesów zarządczych na tej płaszczyźnie.

Przewidziane do realizacji działania w obszarze e-administracji to przede wszystkim wytworzenie

nowych e-usług na co najmniej trzecim poziomie. Wsparcie będzie koncentrować się na integracji

istniejących systemów dziedzinowych z elektronicznym obiegiem dokumentacji powstałym

w perspektywie finansowej 2007-2013, np. w ramach projektu PSeAP.

Typy przedsięwzięć przewidzianych do dofinansowania w ramach Działania 2.1 RPO WP 2014-2020

zakładają realizację działań w zakresie tworzenia lub rozwoju e-usług publicznych, usług

wewnątrzadministracyjnych niezbędnych do funkcjonowania e-usług publicznych, publicznych

zasobów geodezyjnych oraz informacji przestrzennej, a także cyfrowego udostępniania informacji

sektora publicznego. Wśród beneficjentów przewidziano JST lub ich związki i stowarzyszenia,

jednostki organizacyjne JST, podmioty działające w publicznym i niepublicznym systemie ochrony

zdrowia, szkoły wyższe, jednostki naukowe oraz instytucje kultury. Z tym, że należy podkreślić, że

jednostki ochrony zdrowia mogą ubiegać się o dofinansowanie tylko w przypadku realizacji

przedsięwzięć, które docelowo będą zintegrowane z RCIM. Specyfika założeń projektów

kwalifikowanych do dofinansowania pozwala na realizację przedsięwzięć wykorzystujących

specjalistyczne systemy informatyczne powstałe w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013.

W poniższej tabeli przedstawiono szczegółowe założenia dotyczące projektów realizowanych

w ramach Działania 2.1 RPO WP 2014-2020.

142



RPO WP 2014-2020, wersja z 9 stycznia 2015 r., przyjęta przez Zarząd Województwa Podkarpackiego 3 marca 2015 r. 145


~ 128 ~

Tabela 31. Założenia dotyczące możliwych do realizacji działań w ramach Działania 2.1 RPO WP 2014-2020146

Aspekt RPO WP 2014-2020

Nazwa Działania Działanie 2.1 Podniesienie efektywności i dostępności e-usług

Cel szczegółowy Wyższa jakość i rozszerzony zakres usług publicznych świadczonych drogą

elektroniczną.

Typy projektów

tworzenie lub rozwój e-usług publicznych (A2B, A2C), w tym tworzenie

i udostępnianie zasobów cyfrowych,

tworzenie lub rozwój usług wewnątrzadministracyjnych (A2A) niezbędnych do

funkcjonowania e-usług publicznych,

tworzenie lub rozwój publicznych zasobów geodezyjnych oraz informacji

przestrzennej,

cyfrowe udostępnianie informacji sektora publicznego.

Typ beneficjenta

jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia,

jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające

osobowość prawną,

podmioty działające w publicznym i niepublicznym systemie ochrony zdrowia

pod warunkiem, że projekt zakłada obowiązkową integrację z Regionalnym

Centrum Informacji Medycznej,

szkoły wyższe,

jednostki naukowe,

instytucje kultury.

Grupa docelowa/

beneficjenci

ostateczni

mieszkańcy,

przedsiębiorcy,

instytucje publiczne z terenu województwa podkarpackiego oraz ze względu na

otwarty dostęp do zasobów i usług użytkownicy internetu.

Dostępne środki 81 039 212 EUR – 333 168 408,37 PLN (według kursu euro z dnia 21 lipca 2015 roku)

Minimalna

i maksymalna

wartość wydatków

kwalifikowalnych

projektu (PLN)

Minimalna wartość wydatków kwalifikowanych: 500 000 PLN.

Maksymalna wartość wydatków kwalifikowanych:

projektu z zakresu informacji przestrzennej (GIS): 190 000 000 PLN,

projektu dotyczącego pozostałych typów: 6 000 000 PLN.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Szczegółowych Opisów Priorytetów RPO WP 2014 -2020, projekt z 21 lipca 2015r.

Biorąc pod uwagę średnią wartość projektów zrealizowanych w ramach poprzedniej perspektywy

finansowej147, można szacować, że dostępne środki pozwolą na wdrożenie ok. 100 przedsięwzięć

z zakresu rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Warto także sprawdzić, ile przedsięwzięć uda się

zrealizować po wyłączeniu z alokacji przewidywanej w SzOP wartości projektu z zakresu informacji

przestrzennej (190 mln PLN). Wówczas dostępna alokacja pozwoli zrealizować ok. 43 projekty

o wartości równej średniej wartości przedsięwzięć realizowanych w ramach poprzedniej perspektywy

finansowej (po wyłączeniu PSIM i PSeAP).

Ponadto dokumentacja programowa148 zakłada, że przedsięwzięcia z zakresu usług cyfrowych

realizowane w perspektywie 2014-2020 powinny spełniać następujące warunki:

146

Data przyjęcia RPO WP 2014-2020 przez Zarząd Województwa Podkarpackiego – 3 marca 2015 r. 147

Średnią wartość projektów obliczono po wyłączeniu dwóch projektów indywidualnych: PSeAP - Podkarpacki System e-Administracji Publicznej oraz Podkarpacki System Informacji Medycznej PSIM ze względu na ich wysoką wartość, która zawyżała średnią dla pozostałych projektów. Średnia wartość dla 60 projektów – 5 814 324,14 zł; średnia wartość dla 58 projektów – 3 274 859,25 zł. 148

RPO WP 2014-2020, wersja z 9 stycznia 2015 r., przyjęta przez Zarząd Województwa Podkarpackiego 3 marca 2015 r.

~ 129 ~

interoperacyjność z obecnie istniejącymi/planowanymi projektami e-administracji (na

podstawie informacji lub dokumentacji technicznej, która powinna być przekazana lub

wymagana przez administrację centralną),

zgodność, kompatybilność i komplementarność z planowanymi projektami w ramach

Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020. Instytucja Zarządzająca PO PC powinna

mieć możliwość kształtowania kryteriów wyboru oraz powinna być zaangażowana w ocenę

projektów poprzez wsparcie technologiczne i strategiczne oraz opinię na temat

komplementarności i spójności z planowanymi lub realizowanymi projektami,

zapewnienie, że nie ma żadnych niejasności prawnych dotyczących planowanych e-usług,

które mogłyby utrudnić realizację projektu (ze szczególnym uwzględnieniem projektów

z zakresu e-zdrowia),

posiadanie rzetelnej analizy kosztów i korzyści projektów, aby wybrać te o największym

pozytywnym wpływie społeczno-gospodarczym na region.

Pierwszy punkt warunków sformułowanych wobec planowanych przedsięwzięć determinuje ich

zgodność z rozwiązaniami wdrożonymi w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013. W pewien

sposób projekty nastawione na wykorzystanie efektów przedsięwzięć realizowanych w ramach

poprzedniej perspektywy finansowej będą także premiowane na etapie merytorycznej oceny

jakościowej. Projekt kryteriów uwzględnia kryteria: „W ramach projektu zostaną udostępnione usługi

o wysokim poziomie e-dojrzałości”, „Projekt jest realizowany zgodnie z wymaganiami w zakresie

interoperacyjności”, „Komplementarność projektu z innymi projektami realizowanymi na poziomie

regionalnym i centralnym” (opis kryterium: Wnioskodawca powinien również wykazać, że produkty

projektów finansowanych z funduszy europejskich w latach 2007-2013, niezbędne do realizacji

produktów planowanych w projektach zgłaszanych do RPO, są gotowe, tj. dokonano ich odbioru oraz

uruchomiono wszystkie związane z nimi usługi i funkcjonalności, niezbędne dla wdrożenia nowych

usług). Kontynuacja osiągniętych rezultatów jest także celem części beneficjentów. Z jednej strony

planują oni rozbudowywanie wdrożonych systemów/aplikacji.

My mamy też tak naprawdę wiele pomysłów, nawet na kilkanaście e-usług, które mogłyby być

uzupełnieniem całego portfela zarówno obsługi pacjenta, interakcji z pacjentem, jak i już byłyby

usługami przydatnymi dla lekarzy149

.

Zamiar rozbudowy systemów i rozwiązań wprowadzonych dzięki RPO WP 2007-2013 wnioskodawcy

sygnalizowali już na etapie składania wniosku o dofinansowanie realizacji projektu. Ale trzeba

podkreślić, że nie były to pomysły sprecyzowane. Na plany wnioskodawców zwrócił uwagę jeden z

ekspertów oceniających WoD.

Deklaratywnie pojawiały się takie zobowiązania, że pomysły będą rozwijane w przyszłości, ale brak było

konkretów w tym zakresie. Wnioskodawcy nie pisali już konkretów jak to zrobią150

.

Innym niż rozbudowa systemów pomysłem na rozwój osiągniętych rezultatów jest rozszerzenie sieci

jednostek oferujących tożsame usługi, np. integracja kolejnych jednostek w ramach RCIM.

(…) sposób wydatkowania czy konstrukcji postępowań w nowym RPO w zakresie zdrowia będzie

wymagał, że jeżeli budujesz e-usługi, to masz się również zintegrować z RCIM. (…) będą się pojawiać

kolejni beneficjenci, będą rozwijać własne systemy czy ewentualnie jakieś e-usługi151

.

149


TDI z ekspertem oceniającym WoD. 151


~ 130 ~

W badaniu ilościowym 17% partnerów projektu PSeAP zadeklarowało realizację projektów

uzupełniających rozwiązania wdrożone w poprzedniej perspektywie finansowej.

Wykres 52. Deklaracje w zakresie planów realizacji projektów, będących kontynuacją przedsięwzięć

współfinansowanych w ramach RPO WP 2007-2013


Potencjał realizacyjny należy także upatrywać w podmiotach, które w momencie realizacji ewaluacji

nie miały sprecyzowanych planów w tym zakresie – ponad 55% badanych nie potrafiło jednoznacznie

odpowiedzieć na postawione pytanie.

Podsumowując, należy stwierdzić, że RPO WP 2014-2020 przewiduje realizację przedsięwzięć,

będących kontynuacją działań, których celem jest rozwój społeczeństwa informacyjnego

w regionie. Wnioskodawcy będą mieli możliwość wdrożenia rozwiązań w obszarze tworzenia lub

rozwoju e-usług publicznych, usług wewnątrzadministracyjnych niezbędnych do funkcjonowania

e-usług publicznych, publicznych zasobów geodezyjnych oraz informacji przestrzennej, a także

cyfrowego udostępniania informacji sektora publicznego. Określona w dokumentacji specyfika

dofinansowywanych przedsięwzięć wskazuje, że w dużym stopniu będą to projekty wykorzystujące

specjalistyczne systemy informatyczne powstałe w ramach perspektywy finansowej 2007-2013.

5.4.3 Przykłady dobrych praktyk w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego


1/ Jakie przykłady dobrych praktyk można wskazać dla realizacji projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego

w perspektywie finansowej 2014-2020?

Rozmówcy reprezentujący instytucje szczebla centralnego (UKE, Centrum Projektów Polska Cyfrowa

i MIR) uczestniczące w procesie zarządzania i wdrażania projektów z zakresu społeczeństwa

informacyjnego nie wskazywali konkretnych przedsięwzięć jako dobre praktyki. Mianem dobrych

praktyk określali natomiast wybrane działania w ramach projektów, których znaczenie jest bardzo

ważne z punktu widzenia wdrażania tych projektów. Wskazywano tu głównie na szkolenia dla osób

użytkujących systemy teleinformatyczne, a także na działania uświadamiające i informacyjne

skierowane do potencjalnych użytkowników. Zaznaczano, że nawet najnowocześniejsze i najbardziej

innowacyjne rozwiązanie nie zostanie upowszechnione i nie będzie stosowane jeśli zabraknie tych

dwóch (wskazanych wcześniej) komponentów.

W ramach realizacji badania zidentyfikowane zostały 4 projekty, które można określić mianem

dobrych praktyk. Są to dwa projekty realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

na terenie województwa podkarpackiego oraz dwa projekty realizowane w innych województwach.

Krótki opis projektów zawierający ich cechy wyróżniające został przedstawiony poniżej, natomiast

pełne sprawozdania z przeprowadzonych studiów przypadku znajdują się w Aneksie do raportu.


powiedzieć; 55,6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

~ 131 ~

Tytuł projektu Budowa Systemu Informacji Przestrzennej wspomagającego zarządzanie

Powiatem Krośnieńskim

Nazwa beneficjenta Powiat Krośnieński

Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-

2013, oś priorytetowa III Społeczeństwo informacyjne

Cechy wyróżniające

Projekt jako dobrą praktykę wyróżniają przede wszystkim efekty widoczne na

kilku poziomach.

Po pierwsze – projekt umożliwił zwiększenie dostępności informacji dla

zwykłych mieszkańców powiatu, którzy (jak widać na podstawie wartości

zrealizowanych wskaźników) chętnie z utworzonego systemu korzystają.

Wedle zapewnień beneficjenta, 13 tysięcy unikalnych wizyt osiągnięto już w

pół roku po uruchomieniu systemu, co może świadczyć o bardzo dużym

zainteresowaniu i dużej potrzebie tworzenia takich systemów.

Po drugie – ze stworzonych e-usług korzystają chętnie geodeci, którzy

zgłaszają za ich pomocą usługi geodezyjne.

Po trzecie – uruchomiony system został wykorzystany przez Starostwo do

zachęcenia gmin powiatu do współpracy poprzez zaoferowanie im dostępu do

zbiorów i zasobów systemu online. W zamian gminy dzielą się swoimi

zasobami, które dzięki temu są obecne w 1 miejscu. Gminy zaczęły wychodzić

z inicjatywą i sugerować rejestry i zbiory danych, które można zamieszczać w

SIP. Dzięki temu Starostwo nie musi stale występować o te dane w razie

potrzeby.

Ostatnim widocznym i istotnym efektem projektu jest skrócenie czasu obsługi

obywateli, którzy mogą załatwiać sprawy geodezyjne przez Internet.

Projekt mimo występujących trudności na etapie wdrażania i realizacji został

ukończony, a usługi uruchomione. Do czynników, które wpłynęły na

pozytywne zakończenie projektu i pojawienie się pozytywnych efektów,

można zaliczyć:

dobrze przygotowana koncepcja systemu na etapie planowania,

zatrudnienie doświadczonego inżyniera kontraktu pełniącego

merytoryczny nadzór na etapie wdrażania,

skuteczne egzekwowanie od Wykonawcy systemu zapisów umowy,

nawiązanie efektywnej współpracy z gminami powiatu,

duże zainteresowanie odbiorców świadczonymi e-usługami.

Tytuł projektu Podkarpacki System Informacji Medycznej

Nazwa beneficjenta Województwo Podkarpackie

Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-

2013, oś priorytetowa III Społeczeństwo informacyjne (projekt kluczowy)


Projekt jest zdecydowanie rozwiązaniem innowacyjnym w skali kraju – żaden

inny region nie realizował jeszcze tego typu projektu na taką skalę. Brak

wcześniejszych wzorców powoduje, że występujące trudności i problemy w

jego realizacji mogą być ocenione jako zdecydowanie mniej istotne. Trzeba

mieć bowiem na uwadze, że projekty nowatorskie zawsze są obarczone

ryzykiem – tym bardziej sukces realizacyjny projektu ma większe znaczenie.

Znaczenie projektu potwierdzają też sygnały z innych regionów, które są

zainteresowane realizacją podobnych projektów w latach 2014-2020.

Wśród cech wyróżniających projekt jako dobrą praktykę można wskazać:

zbudowanie systemu od podstaw, nie wykorzystywanie systemów

dotychczas istniejących w szpitalach – trzeba mieć na uwadze, że

istniejące wówczas systemy nie miałyby takich możliwości w zakresie

~ 132 ~

tworzenia e-usług jak system w ramach PSIM. Ponadto znacznie trudniej

byłoby doprowadzić do integracji szpitali posiadających odmienne

systemy,

stworzenie jednolitego i zintegrowanego środowiska informatycznego dla

wszystkich szpitali wojewódzkich – zagwarantowało to jednolite

standardy i jakość usług zarówno dla pracowników tych szpitali jak i

samych pacjentów,

stworzenie warunków szpitalom powiatowym do integrowania się z

powstałym systemem (RCIM) – szpitale powiatowe podpisując umowę

partnerską z UM realizowały swoje projekty, których warunkiem było

zintegrowanie systemów dziedzinowych z systemem regionalnym,

stworzenie od podstaw usług online dla pacjentów województwa, którzy

w jednym miejscu mogą uzyskać informację medyczną oraz

zarejestrować się do dowolnej poradni (spośród szpitali zintegrowanych

w RCIM) czy dowolnego lekarza,

dostępność platformy z e-usługami na urządzeniach mobilnych,

stworzenie systemów dla osób zarządzających jednostkami medycznymi

– systemy ułatwiają bieżące zarządzanie placówkami.

Z kolei do kluczowych czynników sukcesu projektu zaliczyć można:

diagnozę potrzeb występujących w szpitalach regionu – diagnoza była

elementem planowania koncepcji projektu,

zatrudnienie inżyniera kontraktu posiadającego wiedzę zarówno z

zakresu PZP jak i służby zdrowia,

brak podobnych rozwiązań na szczeblu krajowym,

włączenie w projekt największych szpitali w regionie (wojewódzkich i

powiatowych),

inwestowanie nie tylko w aplikacje, ale też infrastrukturę ICT (komputery,

serwery, sieci wifi itp.).

Tytuł projektu e-Usługi e-Organizacja – pakiet rozwiązań informatycznych dla jednostek

organizacyjnych województwa kujawsko-pomorskiego

Nazwa beneficjenta Województwo Kujawsko-Pomorskie

Źródło finansowania

Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata

2007-2013, Działanie 4.2 Rozwój usług i aplikacji dla ludności, Oś Priorytetowa

4 Rozwój infrastruktury Społeczeństwa Informacyjnego


Wśród cech, które wyróżniają projekt jako dobrą praktykę można wskazać:

przedsięwzięcie zrealizowane w partnerstwie,

projekt odpowiedział na rzeczywiście występujące problemy

(przeprowadzono badanie diagnozujące przed realizacją

przedsięwzięcia),

przedsięwzięcie ma kompleksowy charakter – obejmuje obszary:

zdrowie, edukacja, kultura,

wdrażanie przedsięwzięć we wskazanych obszarach w ramach relatywnie

niezależnych modułów,

w ramach projektu zrealizowano komponent szkoleniowy;

szeroka promocja w lokalnych i ogólnopolskich mediach – prasa, portale

internetowe, radio (ok. 60 materiałów opublikowanych w mediach).

~ 133 ~

Tytuł projektu Śląska Karta Usług Publicznych

Nazwa beneficjenta Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego


Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013,

Działanie 2.2 Rozwój elektronicznych usług publicznych, Priorytet II

Społeczeństwo informacyjne



realizacja przedsięwzięcia w partnerstwie 22 podmiotów

(Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu

Przemysłowego oraz 21 gmin aglomeracji katowickiej),

integracja e-usług z różnych obszarów (turystyka, kultura,

komunikacja etc.) – za pośrednictwem portalu użytkownicy będą

mogli korzystać z ofert wielu instytucji zintegrowanych w systemie

ŚKUP,

wdrożone rozwiązanie przyczyni się do podniesienia poziomu jakości

świadczonych usług – na podstawie rejestru odbić kart możliwe

będzie dopasowanie rozkładów jazdy do potrzeb pasażerów,

uwzględnienie na etapie projektowania interwencji kwestii podpisu

kwalifikowalnego,

sformalizowana współpraca między partnerami – formalne

porozumienie,

wiodąca rola lidera projektu,

wysoka komplementarność przedsięwzięcia wobec projektów

zrealizowanych na rzecz społeczeństwa informacyjnego w latach

poprzednich, przede wszystkim w ramach ZPORR,

prowadzenie kampanii informacyjno-promocyjnej, której celem było

zapewnienie szerokiego publicznego odbioru projektu; w ramach

kampanii przewidziano działania: spotkania informacyjne dla

pracowników jednostek zaangażowanych w realizację projektu,

publikację broszur informacyjnych skierowanych do potencjalnych

użytkowników karty oraz zamieszczenie plakatów promujących

system w jednostkach akceptujących płatności kartą ŚKUP oraz w

punktach wydawania i doładowania karty.

Jako kluczowe czynniki sukcesu można wyróżnić:

silną pozycję lidera projektu w obszarze, który obejmował projekt,

czyli w zakresie świadczenia usług publicznych,

zakrojoną na szeroką skalę promocję ŚKUP w lokalnych mediach oraz

prowadzenie strony internetowej skierowanej do potencjalnych

użytkowników, prezentującej lokalizację poszczególnych elementów

infrastruktury ŚKUP.

Ponadto wskazany projekt posiada znamiona innowacyjności – jako jedno z

nielicznych przedsięwzięć, których celem jest rozwój społeczeństwa

informacyjnego oferuje usługi elektroniczne na poziomie 4, czyli na poziomie

transakcji. W tym zakresie jest uzupełnieniem innych wdrożonych systemów,

nieposiadających takiej funkcjonalności.

~ 134 ~

6 WNIOSKI I REKOMENDACJE

Poniżej przedstawiona została tabela wniosków i rekomendacji z przeprowadzonego badania

ewaluacyjnego pt. Ocena wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WP 2007-2013 na rozwój

społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim.

~ 135 ~

Tabela rekomendacji badania ewaluacyjnego

Ocena wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WP 2007-2013 na rozwój społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim

Nr Wniosek Rekomendacja

Oczekiwany efekt

wdrożenia

rekomendacji

Sposób wdrożenia Adresat

rekomendacji

Termin

realizacji

1.

Wyniki badania wskazują na braki

w zakresie działań informacyjno-

promocyjnych i uświadamiających

mających zachęcić potencjalnych

użytkowników do korzystania z e-usług.

Tymczasem jest to bardzo ważny aspekt,

który oprócz realizacji założonych celów

informacyjnych i promocyjnych może się

przyczynić również do przełamania

barier świadomościowych

i mentalnościowych w społeczeństwie.

(rozdz. 5.2.4, str. 77-80; rozdz. 5.3.1, str.

87,88; rozdz. 5.3.3, str. 100-107, rozdz.

5.4.3, str. 130)

Rekomenduje się wprowadzenie

w ramach RPO WP 2014-2020

w projektach dotyczących

społeczeństwa informacyjnego

możliwości realizacji działań

informacyjno-promocyjnych

skierowanych na zachęcenie

potencjalnych użytkowników do

korzystania z rozwiązań

projektowych.

(rozdz. 5.2.4, str. 77-80; rozdz.

5.3.1, str. 87,88; rozdz. 5.3.3, str.

100-107, rozdz. 5.4.3, str. 130)

Wzrost liczby osób

korzystających

z e-usług,

uświadomienie

przydatności

powstałych rozwiązań

teleinformatycznych.

Wprowadzenie przez Instytucję

Zarządzającą odpowiednich zapisów

w dokumentacji programowej/

konkursowej umożliwiających realizację

działań informacyjno-promocyjnych

przez beneficjentów.

Instytucja

Zarządzająca

RPO WP 2007-

2013

Do końca

2015 roku

2.

Wyniki badania wskazują na bardzo

wąski zakres prowadzonych działań

informacyjno-promocyjnych przez

beneficjentów projektów III osi

priorytetowej RPO WP 2007-2013.

Działania sprowadzały się wyłącznie do

promocji samego projektu, a nie były

skierowane na zachęcenie potencjalnych

użytkowników do skorzystania

z rozwiązań projektowych (powstałe

e-usługi, aplikacje itp.).


87,88; rozdz. 5.3.3, str. 100-107, rozdz.

5.4.3, str. 130)

Rekomenduje się realizację

działań komunikacyjnych przez

beneficjentów dotyczących

projektów zrealizowanych

w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013. Celem

działań powinno być zachęcenie

potencjalnych użytkowników do

skorzystania z rozwiązań

powstałych w ramach projektu.

(rozdz. 5.2.4, str. 77-80; rozdz.

5.3.1, str. 87,88; rozdz. 5.3.3, str.

100-107, rozdz. 5.4.3, str. 130)

Poprawa skuteczności

i użyteczności

rozwiązań

wprowadzonych

w ramach projektów III

osi priorytetowej RPO

WP 2007-2013.

Beneficjenci (szczególnie ci, którzy

wdrożyli e-usługi) powinni

przeprowadzić działania informujące

i uświadamiające skierowane do

użytkowników. Przekaz powinien

zawierać informacje na temat sposobów

i warunków korzystania z oferowanych

e-usług. Zaleca się skierowanie przekazu

do mieszkańców województwa przy

zastosowaniu języka korzyści, cech

i zalet. Ponadto istotne jest właściwe

określenie grupy odbiorców

prowadzonych działań. Badanie

dowiodło, że działania promocyjne

w głównej mierze powinny być

skierowane do ogółu społeczeństwa –

nie tylko do osób obecnie korzystających

Beneficjenci

projektów III osi

priorytetowej

RPO WP 2007-

2013

Do połowy

2016 roku

~ 136 ~




Oczekiwany efekt

wdrożenia

rekomendacji


rekomendacji

Termin

realizacji

z usług placówek medycznych czy

klientów podkarpackich urzędów.

3.

Wyniki badania wskazują na problemy

beneficjentów z przygotowaniem oraz

realizacją zamówień publicznych

dotyczących projektów z zakresu

społeczeństwa informacyjnego. Sytuacja

ta dotyczyła szczególnie podmiotów,

które nie realizowały dotychczas tego

typu przedsięwzięć.

(rozdz. 5.3.1, str. 82-84, 88)

Rekomenduje się realizację

szkoleń z zakresu najczęściej

popełnianych błędów

w przygotowanej dokumentacji

przetargowej oraz najczęściej

pojawiających się problemów na

etapie realizacji zamówień

i ich rozstrzygania.

(rozdz. 5.3.1, str. 82-84, 88)

Poprawa efektywności

realizacji projektów.

Skrócenie czasu

realizacji projektów,

uniknięcie problemów

realizacyjnych

i korekt finansowych.

Opracowanie zakresu szkoleń

wykorzystując doświadczenia w ramach

RPO WP 2007-2013 dotyczące

projektów z obszaru społeczeństwa

informacyjnego. Przeprowadzenie

szkoleń w formie warsztatowej. Za

realizację szkolenia powinni odpowiadać

eksperci mający udokumentowane

doświadczenie

w zakresie nadzorowania zamówień

publicznych dotyczących społeczeństwa

informacyjnego.

Instytucja

Zarządzająca

RPO WP 2007-

2013

Do połowy

2016 roku

4.

Wprowadzanie e-usług i nowych

systemów informatycznych nie pociąga

za sobą zmian w strukturze

organizacyjnej jednostek (szczególnie

JST). Zmiany takie mogą znacząco

przyczynić się do efektywniejszego

wykorzystania rozwiązań powstałych

w ramach projektu.

(rozdz. 5.3.1, str. 86-87, 88)

Rekomenduje się prowadzenie

działań uświadamiających

konieczność zmian

organizacyjnych –

dostosowujących jednostkę (np.

JST) do wyzwań społeczeństwa

informacyjnego.

(rozdz. 5.3.1, str. 86-87, 88)

Wzrost skuteczności

i użyteczności

realizowanych działań

dotyczących rozwoju

społeczeństwa

informacyjnego.

Pierwszym krokiem może być

upowszechnienie wśród JST Katalogu

rekomendacji cyfrowego urzędu

z kwestionariuszem stworzonego

w ramach projektu Katalog

Rekomendacji Cyfrowego Urzędu.

Dodatkowo należy prowadzić działania

uświadamiające, prezentację dobrych

praktyk i rozwiązań (podczas spotkań,

konferencji, szkoleń itp.), ale też

wspierać wymianę doświadczeń w tym

zakresie.

Instytucja

Zarządzająca

RPO WP 2007-

2013

Do połowy

2016 roku

5.

Wyniki badania wskazują na brak

rozwiązań systemowych w kontekście

realizacji projektów partnerskich.

(rozdz. 5.3.1, str. 81-82, 88)

Rekomenduje się opracowanie

wzoru umowy partnerskiej

regulującej maksymalnie

precyzyjnie podział zadań

i obowiązków lidera i partnerów

Poprawa skuteczności

i efektywności

realizacji projektów

z zakresu rozwoju

społeczeństwa

Opracowanie wzoru umowy partnerskiej

na podstawie doświadczeń z

perspektywy 2007-2013.

Instytucja

Zarządzająca

RPO WP 2007-

2013

Do końca

2015 roku

~ 137 ~




Oczekiwany efekt

wdrożenia

rekomendacji


rekomendacji

Termin

realizacji

projektu z zakresu rozwoju

społeczeństwa informacyjnego.

(rozdz. 5.3.1, str. 81-82, 88)

informacyjnego.

Skrócenie czasu

realizacji projektów,

uniknięcie problemów

realizacyjnych

i korekt finansowych.

6.

Poziom dojrzałości (zaawansowania)

e-usług jest niski (głównie poziom 1 i 2).


84-86, 88)

Rekomenduje się premiowanie

w RPO WP 2014-2020 projektów

dotyczących e-usług na poziomie

3 (dwustronna interakcja)

i 4 (transakcyjność) oraz

tworzenia systemów

integrujących się z innymi

systemami informatycznymi

beneficjenta.

(rozdz. 5.2.4, str. 69-80; rozdz.

5.3.1, str. 84-86, 88)

Wzrost skuteczności

i użyteczności

realizowanych działań

dotyczących rozwoju

społeczeństwa

informacyjnego.

Opracowanie kryteriów oceny

premiujących e-usługi na poziomie

3 (dwustronna interakcja)

i 4 (transakcyjność) oraz tworzenie

systemów integrujących się z innymi

systemami informatycznymi

beneficjenta.

Instytucja

Zarządzająca

RPO WP 2007-

2013

Do końca

2015 roku

~ 138 ~

Recommendation Table for Evaluation Survey

Assessment of Impact of Support Granted as Part of Regional Operational Programme of Podkarpackie Province 2007 – 2013 on Development of Information Society

No. Conclusion Recommendation

Expected

implementation

effect of

recommendation

Manner of implementation

Addressee of

implementati

on

Implementati

on deadline

1.

Results of the survey indicate gaps in

the area of information and promotion

activities and awareness-raising

activities, aimed at encouraging

potential users to use e-services.

Meanwhile, this is a very important

aspect which, apart from

implementation of stipulated

information and promotion objectives,

may also contribute to breaking

awareness and mentality barriers in the

society.

(chapter 5.2.4, p. 77-80; chapter 5.3.1,

p. 87,88; chapter 5.3.3, p. 100-107,

chapter 5.4.3, p. 130)

It is recommended to introduce,

as part of ROP PP 2014 – 2020

in projects devoted to

information society, the

possibility of performance of

information and promotion

activities aimed at making the

potential users encouraged to

using the project solutions.

(chapter 5.2.4, p. 77-80; chapter

5.3.1, p. 87,88; chapter 5.3.3,

p. 100-107, chapter 5.4.3, p. 130)

Increase in the number

of people using e-

services, making

people aware of the

utility of ICT solutions.

Introduction by the Managing

Authority of relevant provisions in

programme/ competition documents

enabling performance of information

and promotion activities by

beneficiaries.

Managing

Authority of

ROP PP 2007-

2013.

By the end of

2015.

2.

Results of the study indicate a very

narrow range of information and

promotion activities conducted by

beneficiaries of projects of the 3rd

priority axis of ROP PP 2007 – 2013. The

activities were solely limited to

promotion of the project as such and

were not aimed at encouraging potential

users to use project solutions (resulting

e-services, applications, etc.).


p. 87,88; chapter 5.3.3, p. 100-107,

chapter 5.4.3, p. 130)

It is recommended that

beneficiaries should implement

communication activities

regarding projects performed

as part of the 3rd priority axis of

ROP PP 2007 – 2013. The

objective of activities should be

encouragement for the

potential users to use solutions

resulting from the project.


5.3.1, p. 87,88; chapter 5.3.3, p.

100-107, chapter 5.4.3, p. 130)

It is recommended to

improve efficiency and

utility of solutions

introduced as part of

projects in the 3rd

priority axis ROP PP

2007 – 2013.

Beneficiaries (in particular the ones

who implemented e-services) should

conduct information and awareness-

raising activities addressed to users.

The message should contain

information about the manner and the

terms of using offered e-services. It is

recommended to address the message

to the province inhabitants using the

language of benefits, features and

advantages. At the same time, it is

important to properly determine the

group of recipients of the conducted

activities. The survey has proven that

promotion activities should be

Beneficiaries of

projects of the

3rd priority axis

of ROP PP

2007-2013.

Until the

middle of 2016.

~ 139 ~




Expected

implementation

effect of

recommendation


Addressee of

implementati

on

Implementati

on deadline

primarily addressed to the society at

large – not only to persons currently

using services of health care centres or

clients of Podkarpackie offices.

3.

The survey results indicated problems

of beneficiaries with preparation and

implementation of public procurement

regarding projects from the area of

information society. In particular, the

situation referred to entities which have

not implemented projects of this type

to-date.

(chapter 5.3.1, p. 82-84, 88)

It is recommended to perform

training devoted to most

frequently committed mistakes

in the prepared tender

documentation and most

frequent problems at the stage

of tender performance and

tender settlement.

(chapter 5.3.1, p. 82-84, 88)

Increased efficiency in

project

implementation.

Shortened time of

project

implementation,

avoidance of

implementation

problems and financial

corrections.

Study on the scope of training using

experiences as part of ROP PP 2007 –

2013 regarding projects in the area of

information society. Conduct of

training sessions in the form of

workshops. Implementation of training

should be the task of experts with

documented experience in supervising

public procurement regarding

information society.

Managing

Authority for

ROP PP 2007-

2013.

Until the

middle of 2016.

4.

Introduction of e-services and new IT

systems does not entail changes in the

organisational structure of units (in

particular local government units). Such

changes may greatly contribute to use of

solutions resulting from a project.

(chapter 5.3.1, p. 86-87, 88)

It is recommended to conduct

activities making people aware

of the necessity of

organisational changes –

adjusting a unit (e.g. a local

government unit) to the

challenges of information

society.

(chapter 5.3.1, p. 86-87, 88)

Increased efficiency

and utility of

performed activities

regarding

development of


The first step may be distribution of the

Recommendation Catalogue of Digital

Office with Questionnaire among local

government units created as part of

project Recommendation Catalogue of

Digital Office. Additionally, it is

necessary to conduct awareness-

raising activities, present good practice

and solutions (during meetings,

conferences, training sessions, etc.), but

also support exchange of experiences

in this respect.

Managing

Authority for

ROP PP 2007-

2013.

Until the

middle of 2016.

~ 140 ~




Expected

implementation

effect of

recommendation


Addressee of

implementati

on

Implementati

on deadline

5.

The survey results indicate absence of

system solutions in the context of

implementation of partnership projects.

(chapter 5.3.1, p. 81-82, 88)

It is recommended to prepare a

template of a partnership

agreement regulating as

precisely as possible the

division of tasks and obligations

of the leader and project

partners in the area of

development of information

society.

(chapter 5.3.1, p. 81-82, 88)

Increased efficiency of

implementation of

projects in the area of


Shortened time of

project

implementation,

avoidance of

implementation

problems and financial

corrections.

Preparation of a template of

partnership agreement on the basis of

experiences from the 2007 – 2013

perspective.

Managing

Authority for

ROP PP 2007-

2013.

By the end of

2015.

6.

Level of maturity (advanced) of e-

services is low (mainly level 1 and 2).


p. 84-86, 88)

It is recommended to award

bonuses in ROP PP 2014 – 2020

to projects regarding e-services

on level 3 (bilateral interaction)

and 4 (transaction) and to

create systems that integrate

with other IT systems of the

beneficiary.


5.3.1, p. 84-86, 88)

Increased efficiency

and utility of

implemented tasks

regarding

development of


Preparation of evaluation criteria with

a bonus for e-services on level 3

(bilateral interaction) and 4

(transaction) and development of

systems that integrate with other IT

systems of the beneficiary.

Managing

Authority for

ROP PP 2007-

2013.

By the end of

2015.

~ 141 ~

7 SPIS TABEL, WYKRESÓW I RYSUNKÓW

Spis tabel

Tabela 1. Liczebność projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wg typu beneficjenta ........ 24

Tabela 2. Lista projektów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 realizowanych w partnerstwie .................... 25

Tabela 3. Typologia projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 ............................................ 26

Tabela 4. Powiązanie spójności projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 z celami Strategii

Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020 ...................................................................................................... 31

Tabela 5. Struktura wskaźnika NRI ........................................................................................................................ 33

Tabela 6. Udział (w %) gospodarstw domowych z dostępem do internetu (w skali europejskiej) ....................... 36

Tabela 7. Odsetek osób, które nigdy nie skorzystały z internetu (w skali europejskiej) ....................................... 39

Tabela 8. Odsetek pracowników wykorzystujących komputer w celach biznesowych w 2014 roku (według

województw) ......................................................................................................................................................... 40

Tabela 9. Poziom realizacji wskaźnika produktu dla III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 ............................ 46

Tabela 10. Poziom realizacji wskaźników odnoszących się do inwestycji w infrastrukturę związaną z dostępem

do internetu (sieć LAN) ......................................................................................................................................... 47

Tabela 11. Poziom realizacji wskaźników produktu odnoszących się do liczby budynków podłączonych do

internetu ............................................................................................................................................................... 47

Tabela 12. Poziom realizacji wskaźników produktu odnoszących się do zakupionego sprzętu ICT ...................... 48


mieszkańców województwa podkarpackiego ....................................................................................................... 49


poszczególnych podmiotów .................................................................................................................................. 50

Tabela 15. Znajomość przedsięwzięć dotyczących infrastruktury informatycznej i e-usług przez użytkowników 51

Tabela 16. Odsetek podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych z dostępem do szerokopasmowego

internetu w 2014 roku (w %) ................................................................................................................................ 52

Tabela 17. Ocena wpływu realizowanych projektów na jakość i efektywność pracy JST ..................................... 59

Tabela 18. Ocena wpływu projektu PSIM na możliwość realizowania ustawowych zadań placówek medycznych

.............................................................................................................................................................................. 65

Tabela 19. Odsetek urzędów gmin województwa podkarpackiego udostępniających mieszkańcom w internecie

udogodnienia lub usługi on-line w roku 2005 ....................................................................................................... 70

Tabela 20. Projekty realizowane w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 przyczyniające się do

powstania usług elektronicznych .......................................................................................................................... 70

Tabela 21. Odsetek korzystających regularnie z wybranych usług w podziale na typ użytkownika, płeć i wiek .. 78

Tabela 22. Korzystający regularnie z wybranych usług w podziale na status zawodowy ..................................... 78

Tabela 23. Problemy/bariery we wdrażaniu i realizacji projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-

2013 wraz z oceną ich oddziaływania i propozycją środków zaradczych ............................................................. 88

Tabela 24. Zestawienie najbardziej aktywnych (w realizacji projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa

informacyjnego) beneficjentów III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 ........................................................... 91

Tabela 25. Komplementarność przestrzenna na poziomie powiatów w zakresie projektów, których zakres

koncentrował się na stworzeniu warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego ................................... 93

Tabela 26. Najbardziej oraz najmniej problemowe kompetencje cyfrowe mieszkańców Podkarpacia ............. 109

Tabela 27. Kompetencje cyfrowe ze względu na płeć oraz w podziale na mieszkańców i przedsiębiorców ...... 112

Tabela 28. Najbardziej oraz najmniej problemowe kompetencje cyfrowe przedstawicieli JST województwa

podkarpackiego ................................................................................................................................................... 113

Tabela 29. Zgłaszane zapotrzebowanie na internet w poszczególnych województwach ................................... 121

Tabela 30. Zgłaszane zapotrzebowanie na internet w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego

............................................................................................................................................................................ 122

Tabela 31. Założenia dotyczące możliwych do realizacji działań w ramach Działania 2.1 RPO WP 2014-2020 .. 128

~ 142 ~

Spis wykresów

Wykres 1. Odsetek łączy szerokopasmowych wśród wszystkich łączy internetowych wg województw (w latach

2013-2014) ............................................................................................................................................................ 34

Wykres 2. Odsetek gospodarstw domowych z dostępem do internetu w przekroju wojewódzkim w 2007 roku i

dodatkowy procent gospodarstw z dostępem do internetu w latach 2009, 2011 i 2013 .................................... 34

Wykres 3. Odsetek osób w wieku 16 lat i więcej korzystających z internetu w poszczególnych województwach w

2007 roku i odsetek nowych osób korzystających w latach 2009 i 2013 .............................................................. 37

Wykres 4. Odsetek urzędów w administracji samorządowej korzystających z systemu elektronicznego

zarządzania dokumentacją .................................................................................................................................... 43

Wykres 5. Świadomość mieszkańców województwa podkarpackiego odnośnie przedsięwzięć dotyczących

infrastruktury informatycznej i e-usług finansowanych ze środków unijnych ...................................................... 51

Wykres 6. Udział urzędów (JST) wykorzystujących systemy teleinformatyczne w swojej pracy w okresie przed

projektem .............................................................................................................................................................. 56

Wykres 7. Najważniejsze elementy projektu PSeAP z perspektywy działania urzędów ....................................... 57

Wykres 8. Monitorowanie opinii użytkowników systemów informatycznych powstałych w ramach projektów

innych niż PSeAP i PSIM ........................................................................................................................................ 62

Wykres 9. Opinie nt. systemów informatycznych powstałych w ramach projektów innych niż PSeAP i PSIM .... 62

Wykres 10. Ocena wpływu wdrażanych systemów na sytuację w skali lokalnej i regionalnej ............................. 63

Wykres 11. Ocena czy stworzone w ramach PSIM systemy informatyczne pozwalają spełnić wymogi ustawowe

dotyczące zadań realizowanych przez podmiot .................................................................................................... 67

Wykres 12. Ocena wpływu PSIM na poprawę jakości i efektywności pracy ......................................................... 67

Wykres 13. Ocena funkcjonalności i przydatności systemów informatycznych powstałych w ramach PSIM ...... 67

Wykres 14. Monitorowanie opinii użytkowników systemów informatycznych powstałych w ramach PSIM ...... 69

Wykres 15. Obszary, w ramach których świadczone są przez JST usługi on-line .................................................. 72

Wykres 16. Obszary, w których JST planują uruchamiać kolejne e-usługi ............................................................ 73

Wykres 17. Obszary w ramach których świadczone są usługi na 4 poziomie zaawansowania ............................. 73

Wykres 18. Użytkownicy uruchomionych w ramach PSeAP e-usług (w opinii JST) ............................................... 74

Wykres 19. Zmiana liczby wizyt klientów w związku z uruchomieniem e-usług w ramach PSeAP ....................... 74

Wykres 20. Sposób korzystania z usług elektronicznych przez mieszkańców regionu podkarpackiego ............... 77

Wykres 21. Występowanie problemów w przygotowaniu i realizacji zamówień publicznych wśród

beneficjentów (Czy w projekcie wystąpiły problemy na etapie przygotowania i przeprowadzenia zamówień?) 82

Wykres 22. Typy problemów w przygotowaniu i realizacji zamówień publicznych wśród beneficjentów (Proszę

wybrać na czym polegały problemy na etapie przygotowania i przeprowadzania zamówień?) .......................... 83

Wykres 23. Ocena jakościowych kryteriów wyboru projektów przez wnioskodawców (ocena dokonana w skali

szkolnej 1-5, gdzie 1 oznacza bardzo niską ocenę, a 5 bardzo wysoką). ............................................................... 85

Wykres 24. Występowanie problemów związanych z utrzymaniem i użytkowaniem infrastruktury powstałej w

ramach projektu PSeAP (Czy w przyszłości mogą się pojawić problemy związane z utrzymaniem i użytkowaniem

infrastruktury powstałej w ramach projektu?) ..................................................................................................... 88

Wykres 25. Liczba projektów z zakresu rozwoju społeczeństwa informacyjnego zrealizowanych na obszarze

województwa podkarpackiego ............................................................................................................................. 90

Wykres 26. Komplementarność zrealizowanych projektów w stosunku do innych projektów

współfinansowanych ze środków RPO WP 2007-2013 w opinii beneficjentów ................................................... 95

Wykres 27. Komplementarność zrealizowanych projektów w stosunku do projektów współfinansowanych ze

źródeł innych niż RPO WP 2007-2013 w opinii beneficjentów ............................................................................. 95

Wykres 28. Realizacja projektów komplementarnych wobec projektu PSeAP w opinii beneficjentów ............... 98

Wykres 29. Odsetek beneficjentów realizujących projekty, które są kontynuacją wcześniej realizowanych

przedsięwzięć ........................................................................................................................................................ 99

Wykres 30. Źródło informacji o możliwości skorzystania z usług elektronicznych ............................................. 101

Wykres 31. Znajomość materiałów informacyjno-promocyjnych w zakresie korzystania z e-usług .................. 102

Wykres 32. Ocena materiałów informacyjno-promocyjnych dot. usług elektronicznych .................................. 102

Wykres 33. Ocena skuteczności prowadzonych działań informacyjno-promocyjnych z perspektywy

wnioskodawców/beneficjentów ......................................................................................................................... 103

~ 143 ~

Wykres 34. Prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych przez partnerów projektu PSeAP ..................... 104

Wykres 35. Ocena skuteczności prowadzonych działań informacyjno-promocyjnych przez partnerów projektu

PSeAP .................................................................................................................................................................. 104

Wykres 36. Ocena skuteczności kanałów komunikacji przez wnioskodawców (beneficjentów) i partnerów

projektu PSeAP .................................................................................................................................................... 106

Wykres 37. Kompetencje cyfrowe mieszkańców Podkarpacia (2015 rok) .......................................................... 109

Wykres 38. Kompetencje cyfrowe mieszkańców w zależności od wieku badanych ........................................... 111

Wykres 39. Kompetencje cyfrowe mieszkańców w zależności od statusu zawodowego ................................... 112

Wykres 40. Poziom kompetencji cyfrowych przedstawicieli podkarpackich JST ................................................ 113

Wykres 41. Udział pracowników urzędów w szkoleniach, których celem było podniesienie poziomu kompetencji

cyfrowych ............................................................................................................................................................ 114

Wykres 42. Wpływ szkoleń na zwiększenie kompetencji cyfrowych uczestników ............................................. 115

Wykres 43. Udział pracowników beneficjentów - innych niż PSeAP i PSIM projektów - w szkoleniach, których

celem było podniesienie poziomu kompetencji cyfrowych ................................................................................ 116

Wykres 44. Wpływ szkoleń na zwiększenie kompetencji cyfrowych uczestników (dotyczy projektów innych niż

PSeAP i PSIM) ...................................................................................................................................................... 117

Wykres 45. Zapotrzebowanie na kolejne szkolenia podnoszące kompetencje cyfrowe (dotyczy projektów innych

niż PSeAP i PSIM) ................................................................................................................................................. 117

Wykres 46. Udział pracowników szpitali w szkoleniach, których celem było podniesienie poziomu kompetencji

cyfrowych ............................................................................................................................................................ 118

Wykres 47. Zapotrzebowanie na kolejne szkolenia podnoszące kompetencje cyfrowe pracowników szpitali .. 119

Wykres 48. Zaspokojenie potrzeb beneficjentów w obszarze społeczeństwa informacyjnego (Jak ocenia

Pan/Pani stopień dostępności usług świadczonych przez internet przez reprezentowany przez Panią/Pana

podmiot?) ............................................................................................................................................................ 121

Wykres 49. Zaspokojenie potrzeb użytkowników e-usług (Czy w Pana/Pani opinii potrzebne są w województwie

podkarpackim projekty z niżej wskazanych zakresów?) ..................................................................................... 121

Wykres 50. Plany wnioskodawców III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 odnośnie realizacji kolejnych

projektów (Czy zamierzają Państwo w przyszłości realizować projekty z zakresu społeczeństwa

informacyjnego?) ................................................................................................................................................ 123

Wykres 51. Zapotrzebowanie na e-usługi (wg obszarów) w ocenie użytkowników ........................................... 125

Wykres 52. Deklaracje w zakresie planów realizacji projektów, będących kontynuacją przedsięwzięć

współfinansowanych w ramach RPO WP 2007-2013 ......................................................................................... 130

Spis rysunków

Rysunek 1. Schemat podejścia metodycznego do ewaluacji ................................................................................ 19

Rysunek 2. Liczba i wartość projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013 wg powiatów (miejsce

realizacji) ............................................................................................................................................................... 29

Rysunek 3. Liczba hotspotów samorządowych w skali kraju (wg województw) ................................................... 35

Rysunek 4. Liczba hotspotów samorządowych w województwie podkarpackim (wg powiatów) ........................ 36

Rysunek 5. Zachowania internautów w województwie podkarpackim w 2013 roku ........................................... 38

Rysunek 6. Udział osób zamawiających lub kupujących przez internet towary lub usługi do użytku prywatnego w

ciągu ostatnich 12 miesięcy według województw (w 2014 roku) ......................................................................... 38

Rysunek 7. Zachowania informacyjne przedsiębiorstw w województwie podkarpackim w 2013 roku ............... 41

Rysunek 8. Odsetek pracowników przedsiębiorstw korzystających z komputera (wg województw) .................. 41

Rysunek 9. Zachowania informacyjne urzędów w województwie podkarpackim w 2013 roku ........................... 42

Rysunek 10. Skala działań inwestycyjnych w ramach projektu PSeAP (wybrane elementy) ................................ 48

Rysunek 11. Kompetencje mieszkańców województwa podkarpackiego na tle kraju (2014 rok) ...................... 109

~ 144 ~

8 ANEKS

8.1 Lista materiałów i dokumentów objętych analizą danych zastanych

Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu

włączeniu społecznemu,

Europejska Agenda Cyfrowa,

Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013,

Cywilizacyjny skok Podkarpacia. Strategia Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na

lata 2007-2013, Rzeszów 2007,

Diagnoza sytuacji społeczno – gospodarczej województwa podkarpackiego, Aktualizacja do

strategii rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007-2020, Rzeszów 2013,

Strategia Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020, Rzeszów 2013,

Raport roczny z realizacji Strategii Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020, Regionalne

Obserwatorium Terytorialne, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Rzeszów

2014,

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, Rzeszów

2013,

o Sprawozdania z postępów wdrażania RPO WP 2007-2013,

o Szczegółowy opis priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Podkarpackiego na lata 2007-2013,

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007-2013

o Szczegółowy opis osi priorytetowych Programu Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013,

o Sprawozdania z postępów wdrażania PO RPW,

Program Polska Wschodnia 2014-2020 (POW 2014-2020),

Dokumentacja projektów konkursowych i kluczowych realizowanych w ramach Osi

priorytetowej III Społeczeństwo Informacyjne RPO WP 2007-2013,

o wnioski o dofinansowanie wraz z załącznikami (m.in. studia wykonalności),

o umowy o dofinansowanie wraz z załącznikami,

o wnioski o płatność,

o dane kontaktowe do wnioskodawców / beneficjentów (kluczowe dla badania

ilościowego / jakościowego).

Społeczeństwo Informacyjne w liczbach, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Departament

Społeczeństwa informacyjnego, Warszawa 2014,

Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013, Ministerstwo Spraw

Wewnętrznych i Administracji, Grudzień 2008,

Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2014 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa

2014,

Diagnoza społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek,

Warszawa 2013,

I. Miciuła, Stan rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce, Zeszyty Naukowe

Uniwersytetu Szczecińskiego, Studia Informatica, Nr 28, Szczecin 2011,

Badania, opracowania, ekspertyzy, które obejmowały zagadnienia związane z zakresem

badania:

o Strategia i2010 oraz plany działania e-Europa,

o Wpływ cyfryzacji na działanie urzędów administracji publicznej w Polsce w 2013 r.,

~ 145 ~

o e-Administracja w oczach internautów 2014,

o Badanie na temat publicznych punktów dostępu do Internetu 2012,

o Publikacje ITU: http://www.itu.int/en/publications/gs/Pages/default.aspx,

o Strategie europejskie rozwoju społeczeństwa informacyjnego,

o Raport Unii Europejskiej dotyczący rozwoju elektronicznej administracji: Public

Services Online ‘Digital By Default Or By Detour?’ Assessing User Centric E-

Government Performance In Europe – E-Government Benchmark 2012,

o Raport UNPAN: United Nations E-Government Survey 2014, E-Government For The

Future We Want (I wcześniejsze wersje),

o Raport Światowego Forum Ekonomicznego - The Global Information Technology

Report 2014,

o Mapa drogowa otwartego rządu w Polsce,

o The Cisco Connected World Technology Report

o Czekając na otwarte rządy Warszawa 2013 - Raport otwarcia Koalicji na rzecz

Otwartego Rządu,

o Opracowania dostępne pod adresem:

http://www.ericsson.com/thecompany/our_publications (Ericsson Mobility Report,

Industry reports, Ericsson Global Insights).

Materiały statystyczne:

o GUS, Urzędu Statystycznego w Rzeszowie, Banku Światowego,

o “Digital Agenda Scoreboard”: http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/digital-agenda-

scoreboard

o “ITU - International Telecommunication Union”:

http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Pages/stat/default.aspx

o „Eurostat”: http://ec.europa.eu/eurostat/web/information-society

o „OECD”.

Aktualne ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne

oraz o systemie informacji w ochronie zdrowia,

Powiązane z przedmiotowym zakresem badania Wytyczne i Rozporządzenia Rady,

Parlamentu (WE) oraz Komisji Europejskiej,

Powiązane z przedmiotowym zakresem badania Wytyczne i Rozporządzenia Ministerstwa

Infrastruktury i Rozwoju,

Dokumentacja dotycząca nowego okresu programowania, w tym projekt RPO WP na lata

2014-2020,

Inne materiały i opracowania dotyczące przedmiotowego zakresu badania (m.in. dostępne na

stronie http://biblioteka.mwi.pl/ ).

8.2 Sprawozdania z realizacji studiów przypadku

I. Informacje podstawowe

Tytuł projektu Budowa Systemu Informacji Przestrzennej wspomagającego zarządzanie

Powiatem Krośnieńskim

Beneficjent/ realizator Powiat Krośnieński

Okres realizacji Marzec – październik 2014 roku

Miejsce realizacji Powiat Krośnieński

Zasięg projektu Lokalny – w obrębie powiatu

Źródło finansowania RPO WP 2007-2013

http://www.itu.int/en/publications/gs/Pages/default.aspx

http://www.ericsson.com/thecompany/our_publications

http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/digital-agenda-scoreboard

http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/digital-agenda-scoreboard

http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Pages/stat/default.aspx

http://ec.europa.eu/eurostat/web/information-society

http://biblioteka.mwi.pl/

~ 146 ~

II. Kontekst realizacji projektu II. Kontekst realizacji projektu

Problemem, który dotykał beneficjenta projektu, był duży stopień rozproszenia informacji o terenie powiatu

krośnieńskiego. Dane dotyczące przestrzeni geograficznej, rzeźby i zagospodarowania terenu, form własności

poszczególnych obszarów, zlokalizowanej w ich obrębie infrastruktury komunikacyjnej, telekomunikacyjnej,

gospodarczej, etc. były wówczas zlokalizowane w oddzielnych systemach administracyjnych i zawierały różne,

często nie powiązane ze sobą zasoby danych i informacji. Nie były one wówczas dostatecznie

zinwentaryzowane, ocenione, zintegrowane, ani wspólnie przetworzone. Ich analiza dawała jedynie obraz

cząstkowy, zamiast niezwykle potrzebnego obecnie wielu podmiotom i instytucjom obrazu kompleksowego.

Brak jednolitego, zintegrowanego systemu zarządzania informacjami, danymi i procesami związanymi

z przestrzenią geograficzną dla obszaru powiatu krośnieńskiego skutkowało wydłużonym czasem realizacji

procedur i procesów decyzyjnych zachodzących podczas realizacji podstawowych zadań administracji -

związanych z działaniami w zakresie: gospodarki komunalnej, zarządzaniem ładem przestrzennym, eksploatacją

i zarządzaniem infrastrukturą techniczną i komunikacyjną.

Problem rozproszenia informacji o przestrzeni geograficznej i zarazem brak dostatecznej integracji przekładał

sie na:

wysokie koszty pozyskiwania i gromadzenia informacji przestrzennej,

wielokrotne zbieranie i odrębne aktualizowanie danych o przestrzeni, co skutkowało tym, że

informacja była niespójna i postrzegana jako mało wiarygodna, a tym samym jej przydatność była

bardzo niska,

ograniczona efektywność pracy, co negatywnie wpływało na proces obsługi interesantów.

Jak wynikało z przeprowadzonych analiz - czas poświecony przez pracowników na obsługę interesantów, tylko

w wybranych trzech wydziałach Starostwa Powiatowego w Krośnie, mających w największym stopniu do

czynienia z informacją przestrzenną (Wydz. Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami, Wydz. Architektury i

Budownictwa oraz Wydz. Środowiska i Rolnictwa), sięgał w skali jednego tylko roku 8.200 procedur, co w skali

jednego dnia pracy dawało ok. 410 procedur.

Istotnym problemem, który głównie rzutował na niską efektywność działań wspierających rozwój

społeczeństwa informacyjnego, był brak zinformatyzowanych ewidencji i rejestrów publicznych. Większość z

nich prowadzona była wówczas w formie papierowej lub co najwyżej dane zapisywane były w powszechnie

używanych aplikacjach typu office (np.: edytor tekstów, arkusz kalkulacyjny). Jeszcze gorzej sytuacja

przedstawiała sie z przestrzenią geograficzną, gdzie podstawowym materiałem był papier lub przetworzony do

postaci cyfrowej obraz rastrowy. Nie były to zatem dane, które w efektywny sposób mogły zostać wykorzystane

do zasilenia nowoczesnych technologii informacyjnych, bazujących na

rozwiązaniach bazodanowych. Dlatego też tak dużą wagę w projekcie przywiązano do budowy baz danych,

szczególnie tych których prowadzenie, aktualizacja i udostępnianie jest w gestii geodezji i kartografii, stanowiąc

dane i informacje referencyjne (podstawowe) dla innych zbiorów danych.

Projekt odpowiadać miał zatem na zdiagnozowane potrzeby lokalne (powiatu).

III. Opis prowadzonych działań

Zakres rzeczowy realizacji projektu obejmował trzy etapy, gdzie główny nacisk został położony na rozwiązania

techniczne i technologiczne związane z charakterem projektu back-office, czyli budowy systemu wewnątrz

struktury Starostwa Powiatowego w Krośnie.

Projekt zakładał etapowanie: były 3 duże etapy jak i małe. Duże to dostawa sprzętu czy programów. Duże były

podzielone na mniejsze części. Każdy etap kończył się protokołem odbioru poszczególnych prac.

Wspomniane powyżej trzy etapy obejmowały:

1. W zakresie zakupu sprzętu:

- zakup trzech serwerów umożliwiających zbudowanie wydajnej i bezpiecznej architektury systemu,

- zakup jednej macierzy dyskowej z wysokowydajnym przełącznikiem zapewniającym szyba obsługę danych

oraz ich składowanie,

- zakup jednego urządzenia sprzętowego firewall, zapewniającego stworzenie szczelnego systemu identyfikacji

użytkowników, którzy otrzymają zgodę na dostęp do wewnętrznych aplikacji i zbiorów danych,

- zakup jednego urządzenia KVM z osprzętem umożliwiającego zarządzanie wszystkimi zakupionymi w ramach

~ 147 ~

projektu urządzeniami z poziomu jednej konsoli,

- zakup piętnastu zestawów komputerowych z oprogramowaniem podstawowym (operacyjnym i biurowym); w

skład każdego zestawu wchodzić będą: jednostka centralna, monitor, klawiatura i mysz.

2. W zakresie budowy i wdrożenia rozwiązań aplikacyjnych i portali:

- aplikacja dostępu do baz danych zasobu geodezyjno-kartograficznego zlokalizowanych w ramach komórek

organizacyjnych Starostwa, innych niż Wydział Geod. i Gospod. Nieruchom.,

- aplikacja dostępu do danych ewidencji gruntów i budynków umożliwiająca dostęp do danych ewidencyjnych

opisowych i geometrycznych w prosty sposób przez dedykowany interfejs w postaci strony WWW,

- aplikacja prezentacji struktury własności i wartości nieruchomosci umożliwiająca prezentowanie statystyk

ilościowych obiektów ewidencyjnych wraz z możliwością wykonywania szczegółowych analiz danych

ewidencyjnych w oparciu o atrybuty opisowe skojarzone z obiektami ewidencji, a pochodzących z innych baz

źródłowych,

- aplikacja dostosowująca istniejący system geodezyjny do prowadzenia zasobu geodezyjnego i

kartograficznego w Powiat. Ośrodku Dokument. Geod. i Kartograf., do wymiany i udostępniania danych w

formacie GML oraz automatycznej aktualizacji i generowania informacji o zmianach danych w ewidencji

gruntów i budynków,

- aplikacja zarządzania i obsługi metadanych posiadająca charakter edytora metadanych, pozwalającego na

przygotowanie zbiorów w standardzie zapewniającym zgodność z obowiazujacymi standardami

geoinformacyjnymi, w tym OGC i ISO oraz Dyrektywy INSPIRE,

- aplikacja zarządzania systemem i użytkownikami wyposażona w moduły wspierające prace administratorów,

- portal geodety zapewniający realizacje jednej usługi poziomu 3-go,

- portal interaktywnego planu powiatu będący podstawowym miejscem realizacji usług poziomu 1-go i 2-go,

- portal turystyczny powiatu prezentujący walory turystyczno-rekreacyjne obszaru powiatu krośnieńskiego, w

którym publikowane będą warstwy tematyczne zawierające lokalizacje i podstawowe informacje opisowe o

obiektach z zakresu dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, szlaków turystycznych, obszarów o szczególnych

walorach krajobrazowych, itp.,

- portal publikacji metadanych, który jest miejscem pozwalającym na szybkie pozyskanie wiedzy o zasobach

informacyjnych zgromadzonych w SIP,

- portal edukacyjny umożliwiający użytkownikom systemu zapoznanie się z opisem funkcjonalności wdrożonych

aplikacji i porali oraz samodzielnego, stałego treningu praktycznych umiejętności posługiwania sie nimi.

3. W zakresie tworzenia nowych i dostosowania istniejących baz danych do zasilenia systemu:

- budowa baz danych geodezyjnych (referencyjnych) w zakresie obiektów stanowiących treść mapy zasadniczej,

ewidencji gruntów i budynków, sieci uzbrojenia podziemnego, dróg i ulic wraz z dostosowaniem tych baz

danych do modelu pojęciowego zapewniającego wzajemna ich harmonizacje,

- informatyzacja zasobów informacyjnych obszaru powiatu krośnieńskiego zgromadzonych w innych komórkach

organizacyjnych niż Wydział Geod. i Gospod. Nieruch.,

- opracowanie metadanych dla zbiorów danych zasilonych do SIP.

Opracowanie SIWZ i nadzór był opracowany przez jednoosobową firmę zewnętrzną. To ta firma zaprojektowała

system a później pełniła rolę inspektora nadzoru. Został stworzony zespół roboczy, któremu przewodziła ta

właśnie firma. Postępowanie przetargowe było prowadzone przez Starostwo Powiatowe. Przetarg został

oprotestowany przez jedną z firm w zakresie specyfikacji sprzętu i zapisów SIWZ (które w opinii pozywającego

faworyzowały konkretnych dostawców pewnych podzespołów). W procesie odwoławczym uznano rację firmy

protestującej, ale finalnie firma nie podpisała przedłożonej im umowy. W związku z tym powtórzono

postępowanie (po zmianach SIWZ kwestionowanych zapisów), w ramach którego wyłoniony został nowy

wykonawca. Konieczność powtórzenia przetargu spowodowała skrócenie czasu realizacji projektu o 6 miesięcy

– termin zakończenia nie został bowiem przesunięty, co wynikało ze sztywnych zapisów, których zmiana

skutkowałaby koniecznością zwrotu dofinansowania.

W ramach projektu wdrożono:

- 9 szt. usług on-line na poziomie 1 - Informacja w zakresie możliwości wyszukiwania i uzyskiwania do wglądu

informacji o przestrzennym położeniu obiektów lub zdarzeń.

- 5 szt. usług on-line na poziomie 2 - Interakcja w zakresie możliwości wyszukiwania i pobieranie załączników

~ 148 ~

graficznych (bez charakteru prawnego) do wniosków czy formularzy oraz zadawanie zapytań do systemu w celu

uzyskiwania do wglądu informacji o przestrzennym położeniu obiektów lub zdarzeń.

- 1 szt. usługi on-line na poziomie 3 - Dwustronna interakcja w zakresie możliwości wyszukiwania i pobierania a

także zwrotnego przysyłania dokumentów do systemu SIP w wersji edytowalnej wraz z załącznikami

graficznymi.

Łącznie liczba usług publicznych dostarczanych on-line przez system SIP wynosi 15 sztuk.

System ma wspomagać działania związane z wykonywaniem zadań statutowych i usprawniającego przepływ

informacji wewnątrz komórek organizacyjnych, a także pomiędzy nimi oraz umożliwiając świadczenie na

zewnątrz usług związanych z informacja przestrzenna, czyli działaniami na zewnątrz organizacji (elementy front

– office). Dostęp użytkowników zewnętrznych, publicznych do informacji przestrzennych odbywa się z

uwzględnieniem uwarunkowań prawnych i uprawnień nadawanych przez administratora systemu. SIP zapewnić

ma także interoperacyjność z innymi systemami tego typu tworzącymi krajową i europejską sieć węzłów

infrastruktury informacji przestrzennej.

Biorąc pod uwagę powyższe informacje oraz ze względu na swoją wielomodułowość i szeroki zakres

merytoryczny, w SIP Powiatu Krośnieńskiego istnieją trzy zasadnicze grupy użytkowników, różniące się przede

wszystkim lokalizacją w ramach architektury fizycznej systemu, interfejsem dostępu do systemu, zakresem

posiadanych uprawnień (zarówno do dedykowanych aplikacji i oferowanych poprzez nie narzędzi, jak i do

zasobów samych danych) oraz sposobem wykorzystania z systemu.

Zasadniczą grupą użytkowników SIP są użytkownicy wewnętrzni - pracownicy Starostwa Powiatowego

w Krośnie - wykorzystujący aplikacje i narzędzia znajdujące się w wewnętrznej części systemu.

Wdrożenie systemu SIP przyniosło tutaj m.in. następujące korzyści:

o uproszczenie procedur i skrócenie czasu pozyskiwania informacji w celach realizacji procedur

wewnętrznych, dzięki zastosowaniu hurtowni replik danych i udostępnianiu ich innym

użytkownikom w trybie on-line,

o redukcja zjawiska nadmiarowości (redundancji) w gromadzeniu danych w komórkach

organizacyjnych urzędu oraz zmniejszenie kosztów związanych z dostępem do informacji

przestrzennej,

o redukcja czasu pozyskiwania danych gromadzonych poza urzędem (np.: w Gminach, w

Powiatowym Zarządzie Drów w Krośnie) oraz redukcja czasu integracji tych danych z danymi

powiatowymi.

Drugą ważną grupą użytkowników są użytkownicy zewnętrzni rejestrowani - pracownicy Gmin powiatu

krośnieńskiego, jednostek organizacyjnych powiatu oraz służb i straży działających na tym terenie (np.:

Policja, Straż Pożarna). Stanowią oni grupę zaawansowanych użytkowników systemu, korzystających z

wdrożonych rozwiązań (aplikacji i portali) w sposób zdalny (poprzez Internet).

Wdrożenie portali tematycznych umożliwia rozszerzenie grupy odbiorców projektu na nieograniczoną

liczbę zewnętrznych użytkowników publicznych - mieszkańców powiatu krośnieńskiego, inwestorów i

inne podmioty gospodarcze, przedsiębiorstwa branżowe, turystów, wszystkich użytkowników

publicznych, czyli ogół społeczeństwa powiatu krośnieńskiego i regionu.

IV. Czynniki sprzyjające/ograniczające prowadzenie działań oraz wprowadzanie korzystnych zmian

Podstawowym elementem sprzyjającym prowadzenie działań oraz wprowadzanie korzystnych zmian była sama

koncepcja systemu, która w opinii przedstawiciela beneficjenta, była bardzo dobrze przemyślana.

Mimo to, okazało się, że nie do końca koncepcja ta została odzwierciedlona na etapie SIWZ. W specyfikacji

bowiem nie do końca zaprojektowano integrację (nie wymuszono zgodności technologicznej) systemów

nowych z wcześniej istniejącymi. Wykorzystując tego typu lukę – firma realizująca prace nie podjęła rozmów z

dostawcą systemu już istniejącego w celu przygotowania rozwiązania, które w sposób automatyczny by

realizował integracje danych między systemami. Zamiast tego wdrożono rozwiązanie, które wymaga pracy

administratora po stronie urzędu, którego zadaniem jest codzienne weryfikowanie czy wymiana danych się

odbyła i czy była poprawna. Trzeba tu podkreślić, że tego typu rozwiązanie nie wpłynęło na funkcjonalność

systemu (funkcjonalność była bowiem ściśle określona w SIWZ). Można powiedzieć, że brak ścisłych zapisów w

tym zakresie umożliwiło wykonawcy na wdrożenie łatwiejszego rozwiązania, opierając się tylko na swoich

~ 149 ~

własnych zasobach kadrowych.

Kolejnym zdiagnozowanym problemem na etapie realizacji projektu było dyscyplinowanie Wykonawcy. Okazało

się bowiem, że każdy etap (w tym poszczególne mini etapy) kończył się protokołem odbioru prac z wskazaniem

usterek oraz dodatkowym terminem na ich usunięcie. Sytuacja taka miała miejsce mimo zaangażowania przez

Starostwo firmy zewnętrznej, której zadaniem było pilnowanie Wykonawcy, upominanie i bieżące

raportowanie o problemach Zamawiającemu. Bieżące raporty z postępu prac składał też Wykonawca na piśmie.

Najwięcej trudności pojawiło się na ostatnim etapie realizacji (przed odbiorem końcowym). Był to etap

największy ze wszystkim, co spowodowało spiętrzenie się różnych trudności w zakresie terminowej realizacji

projektu. Zamawiający zastosował wobec Wykonawcy działania ponaglające przewidziane w umowie, co

spowodowało zatrudnienie przez Niego dodatkowych pracowników oraz uruchomienie drugiej zmiany pracy.

Działania te przyczyniły się do terminowego zrealizowania wszystkich działań (zakresu projektu). W trakcie

przeprowadzonego wywiadu z przedstawicielem Beneficjenta zwrócono jednak uwagę na to, że tak

przyśpieszona realizacja spowodowała obniżenie jakości efektów tego etapu. Beneficjent obecnie wykorzystuje

możliwości gwarancyjne wynikające z umowy, zwracając się do Wykonawcy o bieżące usuwanie wykrywanych

błędów i usterek.

W tym miejscu warto zaznaczyć istnienie platformy dedykowanej właśnie komunikacji Beneficjenta z

Wykonawcą, za pomocą której zgłaszane są wszelkie problemy i monitorowane jest ich rozwiązywanie przez

Wykonawcę. W toku współpracy określono kategorie dla poszczególnych zgłoszeń wraz z czasem na ich

realizację/uwzględnianie.

Wyzwaniem dla beneficjenta okazała się też weryfikacja efektów prac oddawanych przez Wykonawcę. Baza

będąca w dyspozycji ośrodka dokumentacji stanowiła bowiem ogromny zbiór danych, który w kilka miesięcy

został ucyfrowiony, ale nie zweryfikowany jakościowo przez pracowników Starostwa z uwagi na brak

odpowiedniej liczby kadr i małą ilość czasu. Ograniczono się tylko do weryfikacji objętościowej

zdigitalizowanego materiału oraz wyrywkowych kontroli jakościowych. Efektem tego są obecnie prowadzone

prace uzupełniające w zakresie elementów zasobów, które nie wgrały się w odpowiedniej jakości. By uniknąć w

przyszłości podobnych trudności Beneficjent zamierza dzielić projekty na równe etapy (rozkładać prace w

czasie), a wręcz – ograniczać ostatni etap do minimum. To pozwoli także na kompleksową kontrolę i

weryfikację poszczególnych etapów prac przez ograniczoną liczbę pracowników urzędu.

V. Analiza zmian – efekty projektu

Celem głównym projektu była budowa systemu informatycznego o charakterze back-office wyposażonego w

zinformatyzowane zasoby informacyjne z obszaru powiatu krośnieńskiego wspomagającego działania związane

z zarządzaniem jednostką samorządową oraz zapewniającego, w formie elektronicznej (on-line), świadczenie

usług wraz ze zwiększeniem ich zakresu i dostępności, szczególnie tych związanych z informacją przestrzenną

lub z nią powiązanych.

Celami szczegółowymi były:

- poprawa efektywności zarządzania zasobami informacyjnymi Starostwa Powiatowego w Krośnie,

- wsparcie procesów zarządzania,

- usprawnienie obsługi stron i podmiotów poprzez zapewnienie im on-line dostępu do zasobów informacyjnych

z obszaru powiatu,

- optymalizacja i wzrost efektywności procesów decyzyjnych poprzez skrócenie czasu dostępu do dokumentów,

danych i informacji,

- zapewnienie jednostkom administracji publicznej stałego on-line dostępu do powiatowych baz danych,

- wprowadzenie rozwiązań umożliwiających integracje, monitorowanie i analizy procesów zachodzących w

przestrzeni geograficznej wraz z usprawnieniem przepływu informacji,

- skrócenie czasu obsługi interesanta,

- usprawnienie procesów analiz, raportów i zestawień,

- wzrost atrakcyjność inwestycyjnej i turystycznej poprzez bardziej efektywna promocje Powiatu

Krośnieńskiego.

Rozpatrując zmiany wywołane projektem trzeba odwołać się do informacji ilościowych jak i jakościowych.

Podstawowych informacji w zakresie wywołanych zmian dostarczają nam wskaźniki produktu oraz rezultatu.

~ 150 ~

Wskaźnik produktu Wartość

docelowa

Wartość

osiągnięta Wskaźnik rezultatu

Wartość

docelowa

Wartość

osiągnięta

P.11.1.1 Liczba utworzonych

aplikacji oraz udostępnionych usług

teleinformatycznych

15 15 R.11.1.2 Ilość jednostek sektora

publicznego korzystających z

utworzonych aplikacji i usług

teleinformatycznych

12 12

P.13.3.1 Liczba uruchomionych on-

line usług na poziomie 1 - Informacja

9 9 R.11.1.3 Liczba przedsiębiorstw

korzystających z utworzonych

aplikacji i usług teleinformatycznych

77 77


line usług na poziomie 2 - Interakcja

5 5 R.13.3.1 Liczba osób

korzystających z usług online

13 862 13 862


line usług na poziomie 3 -

dwustronna interakcja

1 1 R.100 Przewidywana całkowita liczba

bezpośrednio utworzonych nowych

miejsc pracy (EPC)

1 1

P.100 Liczba bezpośrednio

utworzonych nowych miejsc pracy

(EPC)

0 0 RR.11.1.1 Liczba użytkowników ,

którzy objęci są systemem

identyfikacji

162 162

RP.11.1.6 Liczba wdrożonych

systemów identyfikacji i autentykacji

1 1 RR.11.1.3 Liczba platform

GIS w jednostkach

publicznych

1 1


platform GIS

1 1 RR.13.3.3. Liczba usług publicznych

dostarczonych on-line

15 15

RP.13.1.1 Liczba zainstalowanych

serwerów baz

danych/aplikacji/plików

3 3 RR.100.0.1 Przewidywana całkowita

liczba bezpośrednio utworzonych

nowych miejsc pracy (EPC) dla kobiet

0 0

RP.13.1.2 Liczba zakupionych

zestawów

komputerowych


liczba bezpośrednio utworzonych

nowych miejsc pracy (EPC) mężczyzn

1 1


Oszacowanie wartości wskaźników rezultatu nastąpiło poprzez analizę popytu różnych grup użytkowników

(wewnętrznych i zewnętrznych) na korzystanie z wdrożonych aplikacji, portali oraz e-usług. Podstawą obliczeń

były: ilość zatrudnionych pracowników Starostwa Powiatowego w Krośnie, ilość gmin powiatu krośnieńskiego i

spodziewana ilość użytkowników z tych instytucji, obecna i spodziewana ilość podmiotów i obywateli

korzystających z dostępu do rejestrów oraz e-usług on-line. W tym kontekście ciekawym wskaźnikiem jest :

„Liczba osób korzystających z usług online”. Na stronie portalu zamieszczane są statystyki dotyczące unikalnych

wizyt oraz wywołań ogółem.

Unikalne wizyty Wywołania ogółem

ogółem średnio ogółem średnio

2015-wrzesień 563 31 715 39

2015-sierpień 924 29 1123 36

2015-lipiec 953 30 1135 36

2015-czerwiec 1013 33 1141 38

2015-maj 1172 37 1441 46

2015-kwiecień 1757 58 2126 70

2015-marzec 3542 114 3923 126

2015-luty 2392 85 2737 97

2015-styczeń 2606 84 3076 99

2014-grudzień 2403 77 2802 90

2014-listopad 1656 55 2397 79

2014-październik 1306 42 2290 73

2014-wrzesień 907 30 2134 71

2014-sierpień 121 3 1387 44

2014-lipiec 19 0 116 3

Źródło: http://sip.powiat.krosno.pl:81/portal/index.php?option=com_content&view=article&id=4&Itemid=105.

Bezpośrednim rezultatem projektu jest wdrożenie w Starostwie Powiatowym w Krośnie specjalistycznego

~ 151 ~

systemu do gromadzenia, aktualizacji i dystrybucji danych przestrzennych. SIP Powiatu Krośnieńskiego, tak jak

każdy system informatyczny, składa sie co najmniej z trzech infrastruktur: technicznej, informacyjnej i

funkcjonalnej. Na infrastrukturę techniczną składa się sprzęt (serwery wraz z oprzyrządowaniem, zestawy

komputerowe) oraz oprogramowanie podstawowe (systemy operacyjne, motory bazy danych,

oprogramowanie narzędziowe - sterowniki, itp.). Infrastrukturę informacyjną tworzą zbiory danych

zinformatyzowane, zaktualizowane lub zakupione i zasilone do systemu, a infrastrukturę funkcjonalną -

zbudowane i wdrożone dedykowane aplikacje i portale.

Zasadniczymi obszarami oddziaływania społeczno-gospodarczego projektu są:

1. Wyraźna poprawa organizacyjnej sprawności Starostwa Powiatowego w Krośnie oraz za pośrednictwem tej

instytucji także wybranych urzędów Gmin z terenu powiatu.

2. Lepsze wykorzystanie oraz zagospodarowanie gruntów, nieruchomości oraz wszelkich innych zasobów,

pozostających do dyspozycji Powiatu Krośnieńskiego.

3. Zwiększona efektywność samorządu – zarówno powiatowego, jak i samorządów gminnych w przyciąganiu na

teren powiatu inwestorów, podmiotów gospodarczych.

4. Większe zainteresowanie Ziemią Krośnieńską ze strony turystów, wczasowiczów, letników i sportowców.

5. Zwiększona satysfakcja mieszkańców powiatu z zamieszkiwania na jego obszarze, lepsze postrzeganie

samorządu i aparatu urzędniczego w oczach mieszkańców powiatu.

6. Poprawa salda migracji na terenie powiatu krośnieńskiego.

7. Poprawa struktury budżetów Gmin z terenu powiatu krośnieńskiego.

8. Zwiększone kwalifikacje zasobów ludzkich regionu w zakresie sprawnego i efektywnego posługiwania sie

innowacyjnymi aplikacjami klasy GIS.

9. Poprawa współpracy pomiędzy siecią służb, straży oraz instytucji z terenu powiatu.

10. Bardziej efektywna od dotychczasowej promocja Powiatu Krośnieńskiego.

Warto też podkreślić, że powstały portal został wyposażony w wersję dla słabo widzących oraz możliwość

zmiany wielkości czcionek.

VI. Cechy wyróżniające projekt jako dobrą praktykę– know-how

Projekt jako dobrą praktykę wyróżniają przede wszystkim efekty widoczne na kilku poziomach.

Po 1 – projekt umożliwił zwiększenie dostępności informacji dla zwykłych mieszkańców powiatu, którzy (jak

widać na podstawie wartości zrealizowanych wskaźników) chętnie z utworzonego systemu korzystają. Wedle

zapewnień beneficjenta, 13 tysięcy unikalnych wizyt osiągnięto już w pół roku po uruchomieniu systemu, co

może świadczyć o bardzo dużym zainteresowaniu i dużej potrzebie tworzenia takich systemów.

Po 2 - ze stworzonych e-usług korzystają chętnie geodeci, którzy zgłaszają za ich pomocą usługi geodezyjne.

Po 3 - uruchomiony system został wykorzystany przez Starostwo do zachęcenia gmin powiatu do współpracy

poprzez zaoferowanie im dostępu do zbiorów i zasobów systemu online. W zamian gminy dzielą się swoimi

zasobami, które dzięki temu są obecne w 1 miejscu. Gminy zaczęły wychodzić z inicjatywą i sugerować rejestry i

zbiory danych, które można zamieszczać w SIP. Dzięki temu Starostwo nie musi stale występować o te dane w

razie potrzeby.

Ostatnim widocznym i istotnym efektem projektu jest skrócenie czasu obsługi obywateli, którzy mogą załatwiać

sprawy geodezyjne przez Internet.

Projekt mimo występujących trudności na etapie wdrażania i realizacji został ukończony, a usługi uruchomione.

Do czynników, które wpłynęły na pozytywne zakończenie projektu i pojawienie się pozytywnych efektów,

można zaliczyć:

dobrze przygotowana koncepcja systemu na etapie planowania,

zatrudnienie doświadczonego inżyniera kontraktu pełniącego merytoryczny nadzór na etapie

wdrażania,

skuteczne egzekwowanie od Wykonawcy systemu zapisów umowy,

nawiązanie efektywnej współpracy z gminami powiatu,

duże zainteresowanie odbiorców świadczonymi e-usługami.

VII. Możliwość upowszechnienia dobrej praktyki, rekomendacje

Projekt Systemu Informacji Przestrzennej ma bardzo dużą możliwość implementacji w regionie Podkarpackim.

~ 152 ~

Wynika to z tego, że w latach 2007-2013 tego systemy były przedmiotem tylko kilku projektów. Z drugiej strony

– przydatność tego typu aplikacji jest bardzo duża, o czym świadczy zainteresowanie ze strony mieszkańców

powiatu Krośnieńskiego czy geodetów. W ramach RPO 2014-2020 wdrażany będzie projekt indywidualny PSIP

(Podkarpacki System Informacji Przestrzennej), co nie wyklucza tak naprawdę realizacji projektów

konkursowych przez poszczególne JST (warunkiem będzie niepowielanie usług i rozwiązań).

W przypadku realizowania podobnych projektów warto zwrócić uwagę na takie elementy jak:

Bardzo dobre zaplanowanie koncepcji systemu i e-usług (można to osiągnąć poprzez zatrudnienie

doświadczonej osoby, której zadaniem będzie opracowanie takiej koncepcji),

Szczegółowe rozpisanie specyfiki poszczególnych systemów w SIWZ (warto zadbać o szczegółowe

zapisy dotyczące integralności technologicznej i funkcjonalnej planowanych systemów z systemami już

posiadanymi, które najczęściej były realizowane przez innych Wykonawców),

Szczegółowe rozpisanie w SIWZ i umowie obowiązków Wykonawcy i konsekwencji ich nierealizowania,

Zatrudnienie zewnętrznego inżyniera kontraktu, którego zadaniem będzie nadzór nad pracami

Wykonawcy i dotrzymywaniem poszczególnych terminów,

Podzielenie całego projektu na mini etapy o podobnym zakresie prac. Każdy mini etap powinien

kończyć się częściowym protokołem odbioru (ułatwi to realizację prac zarówno Wykonawcy jak i

Zamawiającemu w przypadku chęci całościowej kontroli tego co w danym etapie zostało wykonane),

Zwrócenie uwagi na to, by ostatni etap projektu był najmniej obciążający pod kątem zakresu realizacji.

Powyższe elementy mogą zarówno ułatwić wdrażanie projektów, jak i stanowić obszary ryzyk – głównie w

przypadku próby umniejszenia ich roli.

Projekt jest dobrą praktyką z uwagi też na to możliwości jego dalszego rozwoju. Zgodnie z zapewnieniami

beneficjenta – projekt ma być rozszerzony o system płatności, który umożliwi zakup, dokonanie opłaty i odbiór

materiałów geodezyjnych elektronicznie o każdej porze dnia. Beneficjent ma plany stworzenia z systemu węzła

infrastruktury przestrzennej

Będziemy chcieli skupić jeszcze więcej informacji w naszej bazie i uruchomić jeszcze więcej usług dla gmin, które

poprawią jakość obsługi na terenie całego powiatu. Będzie dalszy rozwój: bo np. gminy są zobowiązane do

publikacji planów zagospodarowania przestrzennego. Jeśli podpiszą z nami porozumienie to wtedy oni dają

dokument, my dajemy miejsce na portalu i w bazie danych152

.

Beneficjent ma świadomość, że powstanie takiego węzła zapewniłoby automatyczną aktualizację dokumentów,

które są w posiadaniu gmin. Obecnie bowiem Powiat musi składać wnioski o przesłanie tych dokumentów, jeśli

chce mieć najbardziej aktualne.


Tytuł projektu Podkarpacki System Informacji Medycznej

Beneficjent/ realizator Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

Okres realizacji 28.12.2010r. - data podpisania umowy; w trakcie prowadzenia ewaluacji projekt

nie był jeszcze formalnie zakończony

Miejsce realizacji Województwo Podkarpackie

Zasięg projektu Regionalny

Źródło finansowania RPO 2007-2013

II. Kontekst realizacji projektu

Cechą charakterystyczną działającego systemu ochrony zdrowia w Polsce było duże rozdrobnienie placówek

świadczących usługi medyczne oraz ciągle zmieniające się przepisy prawne, począwszy od systemu

scentralizowanego, poprzez Kasy Chorych czy wreszcie Narodowy Fundusz Zdrowia z quasi samodzielnymi

oddziałami. Do tego jeszcze ciągle zmieniające sie przepisy prawne powodujące duży chaos informacyjny.

Brak zintegrowanych i kompleksowych rozwiązań informatycznych w obszarze systemu ochrony zdrowia w

regionie, zarówno na poziomie jednostek opieki zdrowotnej, jak również na poziomie całego regionu, wpływał

152

TDI z beneficjentem.

~ 153 ~

zaś na występowanie następujących problemów:

utrudniony dostęp do informacji medycznej w regionie (o podmiotach realizujących zadania z obszaru

opieki zdrowotnej, specjalistach medycznych i oferowanych usługach) oraz jej rozproszenie,

skutkujące trudnością w podejmowaniu decyzji przez pacjentów i ich rodziny,

utrudniony kontakt pacjenta z jednostkami opieki zdrowotnej na etapie rozpoczęcia procesu leczenia

(m.in. brak rozwiązań umożliwiających elektroniczną rejestrację pacjentów), skutkujący wydłużeniem

czasu potrzebnego na postawienie diagnozy, co może sie przekładać na stopień skomplikowania

i wydłużenie procesu leczenia pacjenta,

brak lub utrudniony dostęp do informacji medycznej o pacjencie (np. brak informacji o wcześniejszych

chorobach przewlekłych, uczuleniach, wykonywanych badaniach), skutkujący wydłużeniem procesu

diagnostycznego (a co za tym idzie zwiększeniem kosztów diagnozy), zwiększeniem

prawdopodobieństwa popełnienia błędów lekarskich i wystąpienia interakcji, niedostatecznym

wykorzystaniem zasobów posiadanych przez jednostki opieki zdrowotnej, zwiększeniem kosztów

związanych z leczeniem,

brak kompleksowej informacji istotnej dla podejmowania decyzji zarządczych na poziomie

kierownictwa jednostki opieki zdrowotnej, skutkujący podejmowaniem błędnych decyzji

inwestycyjnych oraz podwyższeniem kosztów utrzymania jednostki,

ograniczona kontrola (brak bieżącej informacji) skutkująca pogarszaniem sie sytuacji finansowej

jednostek,

brak kompleksowej informacji o zasobach systemu ochrony zdrowia w regionie i stopniu ich

wykorzystania, skutkujący podejmowaniem nieoptymalnych inwestycji w obszarze ochrony zdrowia w

regionie, brakiem odpowiedniego zabezpieczenia usług zdrowotnych w regionie,

brak rozwiązań umożliwiających kompleksowe monitorowanie sytuacji zagrażających pacjentom,

skutkujący zmniejszeniem bezpieczeństwa pacjentów,

brak monitorowania wskaźników jakościowych, skutkujący brakiem podwyższania jakości

świadczonych usług,

niedobór w zakresie infrastruktury sieciowej i sprzętu powoduje zwiększenie kosztów utrzymania

jednostek.

Wszystkie wykazane niedobory związane z brakami w obszarze systemu informacyjnego ochrony zdrowia

miały wpływ na niską jakość usług zdrowotnych realizowanych na rzecz pacjentów na terenie Województwa

Podkarpackiego.

Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz przechowywanie danych w sposób tradycyjny wiąże sie z długim czasem

oczekiwania na informacje, zaangażowaniem wielu pracowników w proces zbierania i agregowania danych

oraz często stanowi problem w przypadku konieczności skorzystania z przechowywanej informacji. Ochrona

zdrowia jest ta dziedzina życia, w której od czasu pozyskania informacji zależy często zdrowie lub życie

człowieka. Dlatego tez rozwój i doskonalenie technologii elektronicznego obiegu informacji ma bardzo istotne

znaczenie. Sprawność działania instytucji zależy w

głównej mierze od szybkości podejmowania decyzji, a ta jest uzależniona od dostępności informacji.

Generalnie rzecz biorąc, projekt miał odpowiedzieć na takie potrzeby w regionie jak:

poprawa dostępu do informacji medycznej dla obywateli Podkarpacia,

poprawa jakości procesu leczenia i zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów,

podniesienie efektywności ekonomicznej systemu ochrony zdrowia w regionie,

usprawnienie procesu bieżącego zarządzania ochroną zdrowia na poziomie, regionalnym i lokalnym,

stworzenie warunków informacyjnych, umożliwiających podejmowanie w dłuższej perspektywie

optymalnych decyzji w zakresie polityki zdrowotnej na poziomie całego regionu,

stworzenie stabilnego systemu informacyjnego w ochronie zdrowia,

zmniejszenie luki informacyjnej w sektorze ochrony zdrowia.


Przedmiotem Projektu była budowa systemu informatycznego pn. „Podkarpacki System Informacji

Medycznej” (PSIM), którego Beneficjentem bezpośrednim było Województwo Podkarpackie (Lider) oraz 8

~ 154 ~

szpitali wojewódzkich (Partnerzy).

Głównymi beneficjentami projektu są:

obywatele województwa podkarpackiego korzystający z opieki zdrowotnej,

podmioty lecznicze udzielające świadczeń zdrowotnych na terenie województwa oraz pracownicy

tych podmiotów,

instytucje nadzorujące ww. podmioty lecznicze i kreujące politykę zdrowotną na terenie

województwa podkarpackiego oraz pracownicy tych instytucji.

System informatyczny stanowiący przedmiot projektu ma strukturę dwupoziomową w której wyróżnia się:

Poziom 1 - warstwa regionalna,

Poziom 2 - warstwa lokalna.

Poziom 1. Warstwa regionalna (RCIM – Regionalne Centrum Informacji Medycznej) jest podstawowym

elementem zaprojektowanego systemu informatycznego, jest to centralny punkt systemu PSIM. Pełni funkcje

spinającą (integrującą) cały system. Do niej podłączone są lokalne systemy. Warstwa regionalna posiada

potencjał do podłączenia do systemów ogólnokrajowych, które są teraz w fazie tworzenia. Stanowić w ten

sposób będzie warstwę pośrednią pomiędzy warstwami lokalnymi, a warstwą ogólnokrajową.

Poziom 2. Warstwa lokalna to lokalne systemy informatyczne podłączone do centralnego systemu PSIM,

funkcjonujące u partnerów projektu oraz 20 jednostek służby zdrowia szczebla powiatowego, które

realizują/realizowały projekty komplementarne z przedmiotowym projektem (warunkiem jest ich

komplementarność i integracja z RCIM). Warstwa lokalna posiada potencjał do rozbudowy, umożliwiając

podłączenie do sieci wszystkim zainteresowanym jednostkom służby zdrowia, przy czym dotyczyć to może

wyłącznie usług świadczonych w ramach kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia.

W ramach Projektu:

a)stworzono infrastrukturę, funkcjonującą w ramach istniejącej struktury Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Podkarpackiego - Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego, wyposażoną w łącza, sprzęt i

oprogramowanie do integracji systemów lokalnych,

b)zdefiniowano i ogłoszono do potencjalnych klientów Województwa Podkarpackiego standardy styku z

lokalnymi systemami (standardy zapytań, struktur baz danych, itp.),

c)uruchomiono 8 kompletnych systemów lokalnych (Partnerzy) i włączono je do warstwy regionalnej;

Tworzony system jest skalowalny i otwarty, zatem możliwe będzie dołączenie do niego innych jednostek

opieki zdrowotnej funkcjonujących w publicznym systemie ochrony zdrowia.

Poniżej przedstawiono poszczególne działania, jakie były podjęte zarówno na szczeblu regionalnym jak i

lokalnym.

1.Poziom regionalny

-Przygotowanie projektu struktury systemu, obejmujące przeprowadzenie analizy systemów i rozwiązań w

jednostkach służby zdrowia oraz przygotowanie projektu struktury komponentów oprogramowania dla

systemu informacji medycznej.

-Przygotowanie infrastruktury sieciowej i sprzętowej, obejmujące dostawę licencji systemów, baz danych i

serwerów oraz urządzeń do serwerowni. Uruchomiony został także dostęp do szerokopasmowego Internetu

na potrzeby RCIM oraz dostarczono podpisy elektroniczne.

-Budowa i wdrożenie Systemu Informacji Medycznej, obejmujące budowę komponentów oprogramowania

informacji medycznej dla systemu regionalnego w oparciu o przygotowany i zatwierdzony projekt struktury

systemu, testowanie powstałych komponentów oraz wdrożenie finalnych wersji komponentów systemu

informacji medycznej i integracje wszystkich jednostek uczestniczących w projekcie oraz jednostek

„powiatowych”.

2.Poziom lokalny

-Zakup i wdrożenie oprogramowania - zakup, dostawa i wdrożenie licencji oprogramowania z zakresu

obsługi administracyjnej i wspomagania świadczonych usług medycznych, licencji baz danych i

oprogramowania systemowego, licencji systemu informowania, PACS/RIS, wsparcia zarządzania systemem

jakości oraz obsługi archiwizacji;

-Zakup i dostawa sprzętu – dostarczono i zainstalowano urządzenia sieciowe aktywne, serwery,

urządzenia wielofunkcyjne dla archiwum dokumentacji, stacje robocze oraz urządzenia wielofunkcyjne.

~ 155 ~

Dostarczona i skonfigurowana została również infrastruktura w zakresie systemów PACS/RIS i stacji

diagnostycznych oraz wymagane urządzenia i rozwiązania w zakresie ucyfrowienia pracowni diagnostycznych.

Dostarczano również stacje robocze, urządzenia wielofunkcyjne dla personelu oraz oprogramowania

realizujące funkcje bezpieczeństwa wraz z instalacją i konfiguracją. Zakupione zostały również infomaty.

Etap integracji z RCIM zakładał uruchomienie dostępu do sieci rozległej RCIM, dostarczenie i wdrożenie licencji

systemu odpowiedzialnego za integracje z systemami uruchomionymi na poziomie RCIM, po czym

następowało fizyczne zintegrowanie z RCIM.

Według stanu z 08.09.2015 roku z Regionalnym Centrum Informacji Medycznej (RCIM) zintegrowanych jest 28

szpitali, w tym:

Szpitale wojewódzkie: Wojewódzki Szpital Podkarpacki w Krośnie, Specjalistyczny Psychiatryczny

Zespół Opieki Zdrowotnej w Jarosławiu, Wojewódzki Podkarpacki Szpital Psychiatryczny w Żurawicy,

Wojewódzki Szpital w Przemyślu, Podkarpackie Centrum Chorób Płuc w Rzeszowie, Wojewódzki

Szpital w Tarnobrzegu, Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 w Rzeszowie, Kliniczny Szpital Wojewódzki

Nr 2 w Rzeszowie.

Szpitale powiatowe: SPZZOZ "Sanatorium" w Górnie, Centrum Opieki Medycznej w Jarosławiu, Szpital

Specjalistyczny w Jaśle, Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Kolbuszowej, Samodzielny

Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Lesku, Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w

Leżajsku, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Lubaczowie, Centrum Medyczne w

Łańcucie, Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Nisku, Samodzielny Publiczny

Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Nowej Dębie, Szpital Miejski w Przemyślu, Samodzielny

Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Przeworsku, Zespół Opieki Zdrowotnej w Ropczycach,

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie,

Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej Nr 1 w Rzeszowie, Samodzielny Publiczny Zespół

Opieki Zdrowotnej w Sanoku, Zespół Opieki Zdrowotnej w Strzyżowie, Samodzielny Publiczny Zespół

Opieki Zdrowotnej w Ustrzykach Dolnych, Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej

Powiatowy Szpital Specjalistyczny w Stalowej Woli, Szpital Powiatowy w Mielcu.

Wdrażanie projektu było podzielone na kilka etapów – wszystkie z nich były nadzorowane przez Lidera

Projektu, czyli Urząd Marszałkowski. Pierwszym etapem było postępowanie, którego celem było wyłonienie

inżyniera kontraktu. Inżynier kontraktu był odpowiedzialny za przygotowanie specyfikacji istotnych warunków

zamówienia i wszystkich niezbędnych dokumentów, które umożliwiały uruchomienie postępowania na

generalnego wykonawcę projektu. Inżynier kontraktu miał zadania zarządcze i zarządzał całym projektem, a

UM, czyli Departament Społeczeństwa Informacyjnego, sprawował nadzór właścicielski nad całym

przedsięwzięciem.

Na etapie przygotowywania specyfikacji prowadzono konsultacje ze szpitalami wojewódzkimi w zakresie

zapotrzebowania na systemy dziedzinowe oraz zapotrzebowania na infrastrukturę ICT. Ten etap nie do końca

odpowiadał zarówno szpitalom (zarzuty o nie liczenie się z ich opinią, przedstawianie do podpisu dokumentów

bez żadnych zmian po etapie konsultacji) jak i Liderowi projektu (zarzut o brak zainteresowania ze strony

szpitali w procesie konsultacji, zgłaszanie nierealnych żądań – znacznie przewyższających dostępne środki).

Zdaniem Beneficjenta istotne byłoby w przyszłości powoływanie zespołów złożonych z osób merytorycznie

przygotowanych do podjęcia tego typu konsultacji ze strony szpitali i faktycznie zainteresowanych

przedmiotem projektu.

Na etapie wdrażania systemu Lider projektu starał się dbać o zachowanie podobnych standardów baz danych

przesyłanych do systemu przez poszczególne jednostki medyczne (szczególnie powiatowe). W tym celu

rekomendowano pewne rozwiązania mają cena celu ujednolicenie danych dostępnych w poszczególnych e-

usługach. Zdaniem przedstawiciela beneficjenta warto byłoby już na wcześniejszym etapie powołać zespół

złożony np. z przedstawicieli wszystkich podmiotów objętych projektem, którego zadaniem byłoby

sformułowanie takich obowiązujących wszystkich standardów.

Termin zakończenia projektu był aneksowany i finalnie przesunięty o 1,5 miesiąca z uwagi na konieczność

zorganizowania przetargu na administratora systemu regionalnego – przetarg był powtarzany ponieważ w

pierwszym postępowaniu wpłynęły oferty przewyższające dostępny na to zadanie budżet. Z 2 strony zapisy

projektu wymagały tego, by w dniu zakończenia realizacji projektu został on już przekazany administratorowi

~ 156 ~

systemu. By w przyszłości uniknąć konieczności aneksowania warto zorganizować tego typu przetarg

odpowiednio wcześniej, uwzględniając ewentualną konieczność powtórzenia postępowania


Czynniki sprzyjające realizacji projektu i wpływające na efekty:

zatrudnienie inżyniera kontraktu, którego zadaniem było przygotowanie specyfikacji oraz nadzór nad

realizacją projektu,

inżynier kontraktu posiadający doświadczenie zarówno w zakresie PZP jak i sektora służby zdrowia,

objęcie projektem wszystkich szpitali wojewódzkich w regionie,

rozszerzenie projektu na szpitale powiatowe, które realizując swoje projekty integrowały się z RCIM,

długi czas od powstania pierwszej wersji SIWZ do momentu ogłoszenia przetargu (pozwoliło to na

dopracowanie specyfikacji w zakresie planowanych e-usług, czego celem miało być uniknięcie

kłopotów na etapie wdrażania projektu)

diagnoza potrzeb szpitali w zakresie infrastruktury ICT oraz potrzebnych systemów/aplikacji, szpitale

miały wpływ na ostateczny kształt oprogramowania dziedzinowego

Szpitale na etapie przygotowania SIWZ współuczestniczyły w ich tworzeniu, zatwierdzały ta specyfikacje zanim

została zatwierdzona przez UM i ogłoszona na stronie. Miały wpływ na oprogramowanie dziedzinowe też i na

inne warunki. Każdy szpital miał szansę, a czy i jak korzystał to już inna kwestia. Na Sam koniec finalizacji

dokumentacji był podpisywany przez szpitale, które przyjmowały taką a nie inną wersję dokumentacji. W

trakcie trwania postępowania gdy były pytania z rynku to tez robiliśmy konsultacje ze szpitalami. Na tym

etapie szpitale też mogły autopoprawki wnieść jeszcze a to postępowanie trwało pół roku. Wiec tych szans

wpływu na ten ostateczny kształt był duży i dowolny153

.

podział projektu na część regionalną i lokalną, gdzie szpitale powiatowe same określały zakres swoich

projektów pod kątem systemów dziedzinowych czy sprzętu. Dodatkowo, szpitale powiatowe mogły

korzystać ze swoich wzajemnych doświadczeń oraz integrować się w najlepszym dla siebie momencie

z RCIM (zgodnie ze swoimi harmonogramami),

wsparcie ze strony Lidera projektu szpitali powiatowych na etapie ich integracji z RCIM (np.

organizowanie spotkań z Wykonawcą części regionalnej w przypadku problemów kompatybilności

systemów),

uruchomienie infolinii dla szpitali powiatowych na etapie integracji, gdzie można było uzyskać

informację czy poradę (infolinia prowadzona przez inżyniera kontraktu),

przeprowadzenie audytu bezpieczeństwa wdrażanych e-usług (badanie ich podatności na ataki)

pilotaż wdrożonych e-usług przeprowadzony przez szpitale wojewódzkie,

stworzenie od podstaw jednolitego systemu informatycznego.

Czynniki ograniczające realizację i wpływające na efekty:

brak szkoleń dla pracowników szpitali (w zamian tego były asysty stanowiskowe – 12 000 godzin w

ramach całego projektu, które jednak w opinii przedstawicieli szpitali nie były wystarczającym

wsparciem) – w przyszłości warto zagwarantować środki w ramach projektów na tego typu działania.

W projekcie PSIM poszczególne szpitale na własną rękę starały się organizować szkolenia dla swoich

pracowników, za które odpowiadały osoby zatrudnione w działach IT,

ujawnienie się istotnych problemów w zakresie kompetencji cyfrowych pracowników szpitali

(zwracano uwagę na to, że spora część pracowników ma problemy z obsługiwaniem sprzętu

komputerowego) – informatycy w szpitalach identyfikowali tego typu osoby i prowadzili działania

edukacyjne. Innym stosowanym rozwiązaniem było przeszkolenie kilku osób, które stawały się

Liderami przekazującymi wiedzę dalej,

niechęć sporej części pracowników szpitali (zwłaszcza części białej / medycznej) do posługiwania się

systemami informatycznymi (tworzeniem elektronicznej dokumentacji medycznej) – problem był

ograniczany w niektórych szpitalach np. poprzez odpowiednie zarządzenia ze strony dyrekcji

placówek, wymuszających niemal korzystanie z systemów elektronicznych,

153

TDI z przedstawicielem beneficjenta.

~ 157 ~

problemy na etapie integracji poszczególnych systemów lokalnych z RCIM (główny problem dotyczył

kompatybilności systemów i ujawniał się przede wszystkim w przypadku, gdy wykonawca lokalny był

inny niż ten na poziomie regionu) – problem był ograniczany z pomocą Lidera projektu, który

angażował się w komunikację między wykonawcami,

problemy systemu i poszczególnych aplikacji już po etapie integracji z RCIM - problemy rozwiązywane

na bieżąco za pomocą aktualizacji realizowanych przez administratora systemu,

realizowanie projektów w szpitalach powiatowych przez różnych wykonawców (trudności w

komunikacji z wykonawcą regionalnym) – problem wynikający z tego, że wszystkie szpitale

powiatowe musiały przeprowadzić własne postępowania przetargowe na wykonawców swoich

systemów. Problem był niwelowany poprzez angażowanie się Lidera projektu w komunikację, np.

poprzez organizowanie spotkań trójstronnych,

problemy w szpitalach powiatowych na etapie przetargów (część szpitali nie miała wcześniej

doświadczenia w tego typu przetargach, co powodowało opóźnienia wynikłe z protestów

wykonawców czy licznych pytań do specyfikacji) – problemu w dużej mierze nie dało się uniknąć,

jednak był on niwelowany przez Lidera projektu poprzez odpowiednio wczesne rozesłanie do szpitali

powiatowych przygotowanej specyfikacji systemu i informowanie o wszelkich zmianach w niej

następujących. W przyszłości warto zorganizować szkolenia dla pracowników takich podmiotów w

zakresie PZP i specyfiki planowanego projektu,

brak doświadczenia w niektórych szpitalach w zakresie przygotowania oferty swoich usług, które

można byłoby zamieszczać w ramach uruchomionych aplikacji (nie wszystkie szpitale zamieszczały

opisy w odpowiedniej formie i odpowiedniej jakości), co skutkować mogło trudnościami w wyborze

odpowiedniej usługi czy placówki przez pacjenta – Lider projektu rozsyłał „poradniki” do szpitali

dotyczące tworzenia tego typu opisów,

brak szeroko zakrojonych działań promocyjnych i informacyjnych skierowanych do mieszkańców i

dotyczących uruchamianych aplikacji – w tym zakresie nie podjęto dotychczas żadnych środków

zaradczych, ograniczając się tylko do wymagań projektowych (tablica informacyjna, naklejki itp.),

niedostateczna liczba wyspecjalizowanych pracowników działów IT w szpitalach (wynika to w dużej

mierze z niemożności zagwarantowania tym pracownikom odpowiednich wynagrodzeń –

konkurencyjnych wobec sektora prywatnego),

niedostateczne zaangażowanie szpitali na etapie zarówno konsultowania zakresu jak i późniejszej

realizacji projektu – w przyszłości warto tworzyć zespoły złożone z przedstawicieli szpitali, którzy

faktycznie są zainteresowane powodzeniem projektu.


Oceniając efekty projektu trzeba mieć na uwadze zarówno efekty ilościowe jak i jakościowe.

Z uwagi na brak danych dotyczących faktycznie osiągniętych wartości wskaźników w poszczególnych

projektach (w chwili realizacji ewaluacji nie rozliczono jeszcze znacznej części projektów WoP o płatność

końcową), przedstawiono jedynie wartości docelowe tych wskaźników (pochodzące w dużej mierze z WoD)

wraz z cząstkowymi wartościami zrealizowanymi (pochodzącymi z kilku WOP o płatność końcową). Pozwala to

na pokazanie efektów z punktu widzenia ich planowania, ale jeszcze nie finalnej realizacji.

Tabela 1. Zakładane wartości wskaźników produktu i rezultatu projektu PSIM (regionalnego oraz lokalnych)

Wskaźnik produktu Wartość

docelowa

Wartość

osiągnięta Wskaźnik rezultatu

Wartość

docelowa

Wartość

osiągnięta

P.10.2.1 Ilość

uruchomionych PIAP

38 0 R.11.1.2Ilość jednostek sektora

publicznego korzystających z

utworzonych aplikacji i usług

teleinformatycznych

13 0

P.11.1.1 Liczba utworzonych

aplikacji oraz

udostępnionych usług

teleinformatycznych

16 0 R.11.2.1 Liczba osób, które zyskały

możliwość używania podpisu

elektronicznego

286 0

P.11.3.1 Liczba rejestrów

publicznych udostępnionych

on-line

4 0 R.11.3.2 Liczba obywateli

korzystających z udostępnionych

rejestrów publicznych

25000 0

~ 158 ~

P.13.3.1 Liczba

uruchomionych on-line usług

na poziomie 1 - Informacja

22 1 R.13.1.1 Liczba osób korzystających z

usług online

232827 10000

P.13.3.2 Liczba


na poziomie 2 - Interakcja

66 3 R.13.4.1 Liczba nowych usług

elektronicznych dla obywateli

świadczonych przez wsparte

przedsiębiorstwa

1 0

P.13.3.3 Liczba


na poziomie 3 - dwustronna

interakcja

44 2 RR.10.2.1 Liczba osób,

które uzyskają dostęp do

PIAP-ów

66080 10000

RP.10.1.1 Długość

nowopowstałej sieci LAN

197,63 0 RR.11.1.2 Liczba użytkowników

objętych systemem antywirusowym

240 0

RP.10.1.2 Długość

zmodernizowanej sieci LAN

107,79 10 RR.13.3.3. Liczba usług publicznych

dostarczonych on-line

30 6

RP.10.1.3 Liczba punktów

dostępowych w sieci LAN

1384 0 RR.13.3.4 Skrócenie czasu obsługi

interesantów przy wykorzystaniu e-

usługi (min.)

40 0

RP.10.1.6 Liczba węzłów

dostępowych

umożliwiających dostęp do

sieci

szerokopasmowej


liczba bezposrednio utworzonych

nowych miejsc pracy (EPC) dla kobiet

1 0

RP.10.1.8 Liczba

nowopowstałych/zmoderniz

owanych centrów

zarządzania siecią


liczba bezposrednio utworzonych

nowych miejsc pracy (EPC) mezczyzn

1 0

RP.10.1.11 Liczba

zainstalowanych serwerów

baz danych/aplikacji/plików

123 6

RP.10.1.12 Liczba

zakupionych zestawów

komputerowych

2286 100


kompleksowych systemów

zarządzania w jednostkach

publicznych

9 0


wewnętrznych systemów

zarządzania informacją w

jednostkach publicznych

2 0


platform serwerowych dla

funkcjonowania aplikacji

1 0


systemów identyfikacji i

autentykacji

11 0


systemów bezpieczeństwa

sieci

4 0


systemów antywirusowych

143 0


systemów

elektronicznego obiegu

dokumentów

2 0

RP.11.1.10 Liczba

wdrożonych systemów

elektronicznej archiwizacji

dokumentów w jednostkach

publicznych

3 0


~ 159 ~

Wśród efektów jakościowych wskazać trzeba przede wszystkim uruchomienie 6 e-usług:

1. Skierowanych do pacjentów w regionie (front office):

e-Informacja - zadaniem tej e-Usługi jest udostępnienie informacji o podmiotach leczniczych

uczestniczących w projekcie, zakresach i dostępności świadczeń zdrowotnych realizowanych przez te

podmioty oraz innych ważnych informacji z zakresu opieki zdrowotnej. W ramach tej e-Usługi

pacjentom udostępniany jest m.in. Informator o usługach medycznych oraz Wyszukiwarka usług

medycznych. Pacjenci mogą również założyć konto PSIM, dzięki któremu mogą m.in. rejestrować się

elektronicznie (elektroniczna usługa e-Rejestracja) na usługi medyczne udostępniane w tym celu

przez podmioty lecznicze uczestniczące w projekcie. Dzięki posiadaniu konta PSIM pacjenci mogą

udostępniać uprawnionym podmiotom leczniczym wprowadzane przez siebie do Rejestru Danych

Ratunkowych informacje o charakterze ratunkowym.

e-Rejestracja – zadaniem tej e-Usługi jest umożliwienie, pacjentowi posiadającemu konto PISM,

elektroniczne zarejestrowanie się na wybrane usługi medyczne udostępniane przez podmioty

lecznicze. Lista tych podmiotów jest dostępna na portalu PSIM. Posiadający konto może śledzić na

bieżąco statusy wszystkich wykonanych rejestracji.

2. Skierowanych do jednostek służby zdrowia i podmiotów je nadzorujących (back office):

Elektroniczny Rekord Pacjenta (w skrócie ERP) – zadaniem tej e-Usługi jest zapewnienie wymiany

informacji o dokumentacji medycznej pacjentów pomiędzy jednostkami opieki zdrowotnej

uczestniczącymi w projekcie. Umożliwia ona wyszukiwanie i wymianę indywidualnej Elektronicznej

Dokumentacji Medycznej pacjentów. Ta e-Usługa dostępna jest dla pracowników służby zdrowia

posiadających określone uprawnienia.

Regionalny Rejestr Danych Ratunkowych (w skrócie RRDR) – celem tej e-Usługi jest gromadzenie i

udostępnianie istotnych danych medycznych o pacjentach objętych PSIM oraz zasobach istotnych z

punktu widzenia ratownictwa medycznego. Ta e-Usługa dostępna jest dla pracowników służby

zdrowia oraz pracowników instytucji zajmujących się lub świadczącym usługi w zakresie ratownictwa

medycznego, posiadających określone uprawnienia.

Elektroniczna Platforma Współpracy ZOZ (w skrócie EPWZOZ) – jej zadaniem jest umożliwienie

przekazywania elektronicznych zleceń do uczestniczących w projekcie jednostek opieki zdrowotnej

oraz odbiór wyników tych zleceń. Ta e-Usługa dostępna jest dla pracowników służby zdrowia

posiadających określone uprawnienia.

Elektroniczna Platforma Nadzoru (w skrócie EPN) – jej podstawowym zadaniem jest zapewnienie

wymiany informacji pomiędzy jednostkami opieki zdrowotnej a organami je nadzorującymi i

koordynującymi politykę zdrowotną w regionie (jak np. Urząd Marszałkowski Województwa

Podkarpackiego.

Docelowo efektem projektu ma być stworzenie jednolitego systemu informatycznego w służbie zdrowia

regionu. W obecnej chwili efekt ten jeszcze nie wystąpił z uwagi na to, że w szpitalach nie jest jeszcze

tworzona Elektroniczna Dokumentacja Medyczna (jej obowiązek ma wejść 2017 roku dopiero). Ponadto,

pracownicy szpitali nie są chętni do tworzenia elektronicznych wersji dokumentów – zmiana w tym zakresie

dokonuje się stopniowo i jej rzeczywiste efekty będą widoczne za jakiś czas.

Z drugiej strony, występowanie pozytywnych efektów jest obecnie hamowane przez brak pacjentów, którzy

korzystaliby z e-usług do nich skierowanych. Według pozyskanych, w trakcie wywiadów TDI z

przedstawicielami szpitali, informacji – osób korzystających z e-rejestracji jest niewiele. Niewiele jest też

założonych i potwierdzonych kont/profili pacjentów. Wynika to przede wszystkim z braku działań

informacyjno-promocyjnych, które maja być dopiero realizowane (z ich realizacją zwlekano do czasu

zintegrowania się wszystkich szpitali z RCIM). Docelowo bowiem, pacjenci mogą rejestrować swoje wizyty w

dowolnej placówce regionu i u dowolnego lekarza.

W momencie, gdy zmieni się podejście personelu szpitali do usług online jak i pojawi się istotne

zainteresowanie tymi usługami ze strony pacjentów, projekt ma szansę przyczynić się do tworzenia nowych

standardów obsługi pacjentów przez podmioty publicznej opieki zdrowotnej biorąc za wzór obecne już

standardy w prywatnej opiece medycznej (np. sms przypominający o wizycie). Korzystanie z uruchomionych e-

usług może też w niedalekiej przyszłości ograniczyć kolejki do lekarzy specjalistów w regionie – łatwiej bowiem

~ 160 ~

jest anulować wizytę na stronie WWW niż przez telefon, a z 2 trony pacjenci będą mieć w 1 miejscu dostęp do

grafików lekarzy/poradni z 28 szpitali regionu.

VI. Cechy wyróżniające projekt jako dobrą praktykę – know-how

Projekt jest zdecydowanie rozwiązaniem innowacyjnym w skali kraju – żaden inny region nie realizował jeszcze

tego typu projektu na taką skalę. Brak wcześniejszych wzorców powoduje, że występujące trudności i

problemy w jego realizacji mogą być ocenione jako zdecydowanie mniej istotne. Trzeba mieć bowiem na

uwadze, że projekty nowatorskie zawsze są obarczone ryzykiem – tym bardziej sukces realizacyjny projektu ma

większe znaczenie. Znaczenie projektu potwierdzają też sygnały z innych regionów, które są zainteresowane

realizacją podobnych projektów w latach 2014-2020.

Wśród cech wyróżniających projekt jako dobrą praktykę można wskazać:

zbudowanie systemu od podstaw, nie wykorzystywanie systemów dotychczas istniejących w

szpitalach – trzeba mieć na uwadze, że istniejące wówczas systemy nie miałyby takich możliwości w

zakresie tworzenia e-usług jak system w ramach PSIM. Ponadto znacznie trudniej byłoby doprowadzić

do integracji szpitali posiadających odmienne systemy,

stworzenie jednolitego i zintegrowanego środowiska informatycznego dla wszystkich szpitali

wojewódzkich – zagwarantowało to jednolite standardy i jakość usług zarówno dla pracowników tych

szpitali jak i samych pacjentów,

stworzenie warunków szpitalom powiatowym do integrowania się z powstałym systemem (RCIM) –

szpitale powiatowe podpisując umowę partnerską z UM realizowały swoje projekty, których

warunkiem było zintegrowanie systemów dziedzinowych z systemem regionalnym,

stworzenie od podstaw usług online dla pacjentów województwa, którzy w jednym miejscu mogą

uzyskać informację medyczną oraz zarejestrować się do dowolnej poradni (spośród szpitali

zintegrowanych w RCIM) czy dowolnego lekarza,

dostępność platformy z e-usługami na urządzeniach mobilnych,

stworzenie systemów dla osób zarządzających jednostkami medycznymi – systemy ułatwiają bieżące

zarządzanie placówkami.

Z kolei do kluczowych czynników sukcesu projektu zaliczyć można:

diagnozę potrzeb występujących w szpitalach regionu – diagnoza była elementem planowania

koncepcji projektu,

zatrudnienie inżyniera kontraktu posiadającego wiedzę zarówno z zakresu PZP jak i służby zdrowia,

brak podobnych rozwiązań na szczeblu krajowym,

włączenie w projekt największych szpitali w regionie (wojewódzkich i powiatowych),

inwestowanie nie tylko w aplikacje, ale też infrastrukturę ICT (komputery, serwery, sieci wifi itp.).


Projekt w takiej samej formie nie może zostać powtórzony w województwie podkarpackim. Poza tym, należy

unikać projektów o podobnych funkcjonalnościach co PSIM by nie tworzyć konkurencyjnych systemów. Zaletą

bowiem systemu RCIM jest jego unikatowość w skali regionu i łączenie w 1 miejscu bazy informacji

medycznych zarówno na potrzeby pacjentów jak i samych jednostek służby zdrowia.

Projekt ma być w założeniu komplementarny z projektem na poziomie krajowym (który ma zostać

uruchomiony w niedalekiej przyszłości) – czego dowodzą chociażby prowadzone przez UM konsultacje z

projektodawcą rozwiązań planowanych na szczeblu kraju. W pierwszych założeniach bowiem PSIM miał być

wyposażony również w aplikację dotyczącą e-recept. Element ten został jednak usunięty z zakresu projektu z

uwago na to, że będzie uruchomiony na szczeblu krajowym.

Przyszłością projektu jest zaś jego dalsza rozbudowa, dalszy rozwój – z zachowaniem zasad trwałości projektu.

Wedle zamysłów beneficjenta w ramach RCIM mogą powstawać zupełnie nowe usługi (ale nie rozwijane te

obecne). Kolejną możliwością rozwoju będzie dołączanie do systemu kolejnych jednostek/podmiotów służby

zdrowia (w tym prywatnych podmiotów oraz ZOZ). Z pewnością warto też rozwinąć projekt o wyposażenie

szpitali w sprzęt mobilny (tablety), który znacznie ułatwi pracę lekarzom (nie będzie potrzeby przepisywania

informacji z karty papierowej do systemu).

~ 161 ~


Tytuł projektu e-Usługi e-Organizacja – pakiet rozwiązań informatycznych dla jednostek

organizacyjnych województwa kujawsko-pomorskiego

Beneficjent/ realizator Województwo Kujawsko-Pomorskie

Okres realizacji 2012-2015

Miejsce realizacji Województwo kujawsko-pomorskie

Zasięg projektu Całe województwo

Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata

2007-2013, Działanie 4.2 Rozwój usług i aplikacji dla ludności, Oś Priorytetowa 4

Rozwój infrastruktury Społeczeństwa Informacyjnego (wartość dofinansowania

79 158 543,75 PLN)


Projekt realizowany był w ramach RPO WK-P 2007-2013. Był to projekt kluczowy, którego liderem był Urząd

Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Decyzja o realizacji projektu wynikała głównie

z diagnozy zawartej w dokumentach programowych. Zasadniczo w województwie kujawsko-pomorskim,

barierą w sięganiu do oferowanych w świecie zasobów informacji, rozwijania gospodarki opartej na wiedzy,

innowacyjnych usług publicznych, była niedostępność szerokopasmowej sieci informatycznej. Ilustracją stanu

w tym zakresie w odniesieniu do gospodarstw domowych był ich odsetek przyłączonych do sieci, który

w kujawsko-pomorskim w 2005 r. wynosił 16,8% ogółu i był niższy od średniego dla Polski – 22,5%.

Konieczność wdrożenia e-usług wynikała z obowiązków nałożonych ustawą z dnia z dnia 7 lutego 2005 r.

o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64 z 2005 r., poz. 565).

Ustawa nałożyła na wszystkie organizacje użyteczności publicznej obowiązek wprowadzenia do dnia

01.05.2008 roku wymiany informacji drogą elektroniczną, co w efekcie sprowadza się do konieczności rozwoju

sektora informatycznego. Co więcej rozwój społeczeństwa informacyjnego oraz przejście do gospodarki

opartej na wiedzy wymaga wdrożenia e-usług.

Realizowany projekt był projektem kompleksowym złożonym z trzech modułów, realizacja poszczególnych

modułów wynikała z innych potrzeb:

I. „e-Edukacja"

Realizacja modułu e-edukacja wynika głównie z następujących zdiagnozowanych barier:

znikoma liczba szkół podstawowych jest wyposażona w zestawy tablic interaktywnych,

większość szkół podstawowych nie posiada oprogramowania multimedialnego do nauczania w

oddziałach integracyjnych od I do III,

Kujawsko-Pomorskie Centra Edukacji Nauczycieli nie posiadają infrastruktury umożliwiającej

prowadzenie szkoleń z wykorzystania nowoczesnych narzędzi dydaktycznych dla nauczycieli,

szkoły nie posiadają narzędzi umożliwiających przeprowadzenie doświadczeń z przedmiotów: fizyka,

chemia, biologia za pomocą czujników zintegrowanych z komputerami,

województwo nie posiada jednego regionalnego portalu edukacyjnego, z którego mogliby korzystać

mieszkańcy naszego regionu.

Głównym celem modułu e-Edukacja było stworzenie narzędzi informatycznych poprawiających efektywność

procesu kształcenia placówek oświaty w województwie kujawsko-pomorskim. Cele szczegółowe:

unowocześnienie kształcenia i zapewnienie dostępu do nowoczesnych i bogatych zasobów

edukacyjnych województwa kujawsko-pomorskiego,

podwyższenie poziomu nauczania,

zwiększenie zaangażowania uczniów w proces nauczania,

wykreowanie bardziej praktycznego podejścia do edukacji i nowej świadomości w postrzeganiu

wizerunku nauczyciela, który sam korzysta z nowych technologii informacyjnych i tworzy materiały

edukacyjne,

~ 162 ~

zapewnienie rozwoju odpowiedniej jakości bazy edukacyjnej,

zwiększenie transferu edukacji do gospodarki regionu i innowacji podejmowanych wspólniez

podmiotami gospodarczymi,

zapewnienie wsparcia dla innowacyjnego rozwoju szkolnictwa województwa kujawsko-pomorskiego.

II. „e-Kultura”

Główną ideą przyświecającą projektowi była integracja środowisk kulturalnych w regionie oraz aktywizacja jak

najszerszej grupy społeczeństwa, w tym osób niepełnosprawnych, do aktywnego udziału w życiu kulturalnym

regionu.

Życie kulturalne w województwie jest animowane przez 779 podmiotów instytucjonalnych, wiele organizacji

pozarządowych oraz formalnych i nieformalnych środowisk, które funkcjonują we wszystkich 144 gminach

naszego województwa. Niestety, dotychczas nie tylko nie ma systemu wymiany informacji pomiędzy

wszystkimi animatorami kultury, ale także brak jest centralnego portalu, który pokazywałby wydarzenia

kulturalne i zachęcał oraz ułatwiał aktywne w nich uczestnictwo. Sytuacja taka powoduje, że oferta kulturalna

jest trudno dostępna dla mieszkańców województwa. Wojewódzkie jednostki organizacyjne prowadzące

działalność na obszarze kultury są w większości wypadków zinformatyzowane w nieznacznym stopniu. Stan

ten powoduje, iż nie są one w stanie prezentować swojej oferty w atrakcyjny sposób, nie jest też możliwe

rejestrowanie i prezentowanie w Internecie bieżącego życia jednostki z wykorzystaniem materiałów

multimedialnych. Zdecydowana większość zasobów jednostek nie została zdigitalizowana, co powoduje że

dostęp do niech jest utrudniony lub wręcz niemożliwy.

III. „e-Zdrowie”

Realizacja modułu wynikała z:

Systemy informatyczne szpitali są niekompletne lub składają się z osobnych niezintegrowanych

elementów, co powoduje, że szpitale nie wymieniają informacji między sobą, tym samym konieczne

jest uzupełnienie istniejących systemów informatycznych lub ich wymiana.

Większość systemów informatycznych w jednostkach ochrony zdrowia województwa kujawsko-

pomorskiego nie obsługuje standardów elektronicznej wymiany informacji klinicznych, finansowych i

administracyjnych między jednostkami, co znacznie utrudnia dodawanie nowych elementów systemu

oraz jego integrację na poziomie regionalnym i krajowym.

Występują duże braki sprzętowe w zakresie stacji roboczych i oprogramowania systemowego.

Istnieje konieczność rozbudowy i modernizacji serwerowni w zakresie sprzętu serwerowego i

infrastruktury sieciowej.

W większości jednostek wymagana jest wymiana lub rozbudowanie sieci LAN. Większość szpitali

województwa kujawsko-pomorskiego (będących partnerami projektu) świadczy usługi w sposób

tradycyjny. Informacje o pacjencie znajdujące się w danej jednostce rzadko stanowią źródło

informacji dla innych świadczeniodawców. W związku z tym, często pacjent zobligowany jest do

wykonania po raz kolejny tych samych badań w innej placówce, co wpływa niekorzystnie na czas

trwania leczenia, jak i na poziom wydatków służby zdrowia.


Celem głównym projektu było zwiększenie efektywności funkcjonowania samorządowych jednostek

organizacyjnych województwa kujawsko-pomorskiego, będących partnerami jak również jednostek ochrony

zdrowia i kultury poprzez wykorzystanie innowacyjnych technologii informacyjnych.

W ramach modułu e-Edukacja realizowano następujące działania:

1. Dostarczenie i wdrożenie zestawów do interaktywnego nauczania w oddziałach nauczania

wczesnoszkolnego w szkołach podstawowych województwa, zawierających m.in. tablice interaktywne.

Przedmiotowy projekt jest na chwilę obecną największą inwestycją wdrożenia zestawów tablic interaktywnych

w Polsce i jedną z największych w Europie. W ramach zadania wdrożono 2 346 zestawów tablic

interaktywnych i 632 wizualizery. Partnerami działania jest 156 jednostek samorządu terytorialnego, którzy są

~ 163 ~

organami prowadzącymi dla 631 szkół podstawowych z całego województwa kujawsko-pomorskiego.

W skład zestawu do nauczania interaktywnego w szkołach podstawowych wchodzą:

tablica interaktywna wraz z oprogramowaniem i głośnikami,

regulowana konstrukcja do zawieszenia tablicy,

projektor,

notebook,

podstawowe szkolenie z wykorzystania zestawu,

wizualizer (jeden na szkołę)

2. Uruchomienie portalu pod nazwą Kujawsko-Pomorska Platforma Edukacyjna zawierającego:

platformę e- learningową wraz z modułem diagnostycznym on-line z matematyki i języka angielskiego

dla uczniów klas maturalnych, platformę telewizji internetowej,

system interaktywnego kontaktu nauczyciel-uczeń, kierownictwo szkoły-rodzice oraz kierownictwo

szkoły-nauczyciel, w tym moduł elektronicznej rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych i moduł

elektronicznego dziennika,

portal dla nauczycieli i pracowników oświaty zawierający elementy portalu społecznościowego z

funkcjami repozytorium multimedialnych materiałów dydaktycznych o charakterze multimedialnym

oraz tradycyjnym (tekstowym),

portal powszechny (informacyjny). W tym organizacja procesu inicjacji portalu i wstępnego

napełnienia treścią oraz wykreowanie struktury utrzymującej portal, składającej się z jednostek

oświatowych oraz głównej redakcji (Regionalny Ośrodek Społeczeństwa Informacyjnego).

3. Stworzenie stacjonarnych pracowni dydaktycznych w Kujawsko – Pomorskich Centrach Edukacji Nauczycieli

oraz mobilnych pracowni dydaktycznych dla szkół w regionie umożliwiających stosowanie nowoczesnych i

atrakcyjnych metod dydaktycznych w zakresie nauczania oraz pozwalających podnosić kompetencje

nauczycieli w stosowaniu najnowszych pomocy dydaktycznych.

Dostarczenie i wdrożenie zestawów do interaktywnego nauczania w oddziałach nauczania

wczesnoszkolnego w szkołach podstawowych województwa,

Uruchomienie portalu pod nazwą Kujawsko-Pomorska Platforma Edukacyjna,

Stworzenie stacjonarnych pracowni dydaktycznych w Kujawsko – Pomorskich Centrach Edukacji

Nauczycieli oraz mobilnych pracowni dydaktycznych dla szkół w regionie.

W ramach modułu e-Kultura realizowano następujące działania:

W ramach modułu e-Kultura zostaną udostępnione w postaci cyfrowej zasoby bibliotek, muzeów i innych

instytucji kultury, zaś poprzez dedykowany portal mieszkańcy regionu oraz internauci z całego świata będą

mogli uczestniczyć w życiu kulturalnym regionu. System promocji w formie elektronicznych plakatów

przyciągnie uwagę rezydentów i turystów do odbywających się wydarzeń kulturalnych; w ten sposób nowe

technologie przyczynią się do zachowania dóbr dziedzictwa regionalnego i wzbogacenia kujawsko-

pomorskiego świata sztuki i kultury. Uruchomiona zostanie również platforma internetowa, na której będą

udostępniane różnorodne pakiety elektronicznych usług.

Dostawę i konfigurację sprzętu do serwerowi modułu e-Kultura,

Dostawę i konfigurację serwerów dla jednostek,

Budowę i uruchomienie portalu usługowego e-Kultura Kujaw i Pomorza wraz z platformą

intranetową,

Budowę internetowych serwisów e-usług,

Dostawę sprzętu, oprogramowania oraz wdrożenie systemu digital signage

Dostawę sprzętu zapewniającego dostarczenie treści do portalu,

Dostawę sprzętu dziedzinowego,

~ 164 ~

Dostawy usług i produktów związanych ze specyfikacją pracy jednostek,

Organizację szkoleń i warsztatów dla uczestników i partnerów projektu,

Usługi digitalizacji zasobów jednostek.

W ramach modułu e-Zdrowie realizowano następujące działania:

Modernizację i uzupełnienie infrastruktury teleinformatycznej (sieciowej i serwerowej) w szpitalach,

Dostawę i wdrożenie systemów informatycznych wspomagających diagnostykę obrazową (system RIS

i PACS) wraz z niezbędną infrastrukturą teleinformatyczną (serwery i pamięć masowa) i medyczną

(systemy CR),

Dostawę lub uzupełnienie szpitalnych systemów informatycznych (typu HIS – w zakresie części białej)

wraz z niezbędną infrastrukturą teleinformatyczną (serwery i pamięci masowe),

Utworzenie regionalnej platformy e-Zdrowia udostępniającej informacje o regionalnym systemie

ochrony zdrowia (informacje o zasobach szpitali na potrzeby Centrum Zarządzania Kryzysowego oraz

programach promocji i profilaktyki zdrowia) oraz system informatyczny wspomagający procesy

diagnostyki i leczenia pacjentów.


Głównym czynnikiem wspierającym działania było zaangażowanie Urzędu Marszałkowskiego jako lidera

projektu. Kompleksowa interwencja angażująca 156 JST, 16 jednostek kultury/ szkół wyższych, 26 jednostek

służby zdrowia wymagała koordynacji. Z drugiej strony skala projektu oraz liczba partnerów była czynnikiem

ograniczającym.


Jako najważniejsze efekty projektu należy wymienić:

Moduł e-Edukacja:

Portal edukacyjny - portal tematyczny dla nauczycieli z funkcjami repozytorium materiałów

dydaktycznych o charakterze multimedialnym oraz tradycyjnym (tekstowym) z platformą e-

learningowa,

Pracownie dydaktyczne - stacjonarne pracownie dydaktyczne zlokalizowane w Kujawsko-Pomorskich

Centrach Edukacji Nauczycieli oraz mobilne pracownie dydaktyczne do wykorzystania w szkołach

regionu,

Zestawy do interaktywnego nauczania dla szkół podstawowych,

Wspólne elementy infrastruktury Centr Przetwarzania Danych współdzielone przez wszystkich

beneficjentów,

Moduł e-Kultura:

Regionalna platforma informacyjna, składająca się z: portalu, platformy intranetowej dla jednostek

kultury, systemu digital signage, platforma sprzętowa,

Wojewódzki portal e-usługowy „e-Kultura Kujaw i Pomorza" (eKKiP),

System prezentowania treści na wyświetlaczach wielkoformatowych typu „Public Display" – system

digital signage,

Sprzęt i usługi niezbędne do uruchomienia katalogu usług elektronicznych przez partnerów projektu,

Zdigitalizowanie i udostępnione obiekty dziedzictwa regionalnego i krajowego.

Realizacja działań w obszarze e-Kultura przyczyniła się do zwiększenia dostępności informacji o ofercie i

wydarzeniach kulturalnych odbywających się w województwie kujawsko-pomorskim, dodatkowo działania

umożliwiły instytucjom udostępnienie swoich zasobów w internecie, szczegółowo można wymienić:

udostępnianie mieszkańcom województwa kujawsko-pomorskiego kompleksowej informacji o

toczącym się w regionie życiu kulturalnym we wszystkich jego aspektach,

promowanie czynnego udziału w działaniach podejmowanych przez podmioty i grupy formalne i

~ 165 ~

nieformalne poprzez uruchomienie w przygotowanych do tego instytucjach e-usług takich jak np.

rezerwacja biletów na spektakle, zwiedzanie wirtualnego muzeum, dostęp do bibliotek cyfrowych,

włączanie się do wydarzeń interaktywnych itp.

trwałe zachowanie i udostępnianie zbiorów,

szeroki kolportaż ofert kulturalno-edukacyjnych i komercyjnych za pośrednictwem sieci,

zwiększenie efektywności pozyskiwania zbiorów,

wprowadzenie form usług bezpośrednich, dostępnych przez strony WWW jednostek,

sprzęt do digitalizacji umożliwi trwałe zachowanie dziedzictwa kulturalnego regionu.

Moduł e-Zdrowie:

Głównymi produktami powstałymi w ramach modułu e-Zdrowie były:

Regionalna platforma e-Zdrowia - udostępniająca m.in. repozytorium wyników badań pacjentów,

informacje o regionalnym systemie ochrony zdrowia (informacje o zasobach szpitali na potrzeby

Centrum Zarządzania Kryzysowego oraz programach promocji i profilaktyki zdrowia)

Szpitalne systemy informatyczne - (systemy HIS, PACS oraz RIS) wraz z niezbędną infrastrukturą

teleinformatyczną (sieci komputerowe LAN, serwery, pamięci masowe i urządzenia aktywne sieci

LAN) i medyczną (systemy CR).

Działania w obszarze e-Zdrowie przyczyniły się do:

podniesienie poziomu usług świadczonych przez zakłady opieki zdrowotnej w regionie dzięki

wykorzystaniu nowych technologii informatycznych i medycznych,

podniesienie efektywności diagnostyki dzięki dostępowi do poprzednich badań,

zwiększenie dostępności do wysokospecjalistycznych badań medycznych,

osiągnięcie oszczędności w jednostkach ochrony zdrowia poprzez wdrożenie systemów

informatycznych.



przedsięwzięcie zrealizowane w partnerstwie,

projekt odpowiedział na rzeczywiście występujące problemy (przeprowadzono badanie diagnozujące

przed realizacją przedsięwzięcia),

przedsięwzięcie ma kompleksowy charakter – obejmuje obszary: zdrowie, edukacja, kultura,

wdrażanie przedsięwzięć we wskazanych obszarach w ramach relatywnie niezależnych modułów,

w ramach projektu zrealizowano komponent szkoleniowy;

szeroka promocja w lokalnych i ogólnopolskich mediach – prasa, portale internetowe, radio (ok. 60

materiałów opublikowanych w mediach).


Projekt wydaje się ciekawy ze względu na objęte moduły. Kompleksowe działania na poziomie województwa

szczególnie w obszarach e-Edukacja oraz e-Kultura są szczególnie istotne. Działania w tych obszarach w

mniejszym stopniu zostały realizowane na terenie Podkarpacia.

Na uwagę zasługują działania edukacyjne. Wprowadzenie nowoczesnych technologii do szkół i włączenie ich w

proces edukacji pozwala kształcić przyszłe społeczeństwo oparte na wiedzy. Dodatkowo działania te wpływają

na nauczycieli, istnieje konieczność nabycia przez nich konkretnych kompetencji cyfrowych. Dodatkowo duży

wpływ na starsze osoby, nie korzystające z internetu oraz e-usług są osoby posiadają osoby młode. Osoby te

mogą uczyć i zachęcać do korzystania z nowych technologii i usług swoich rodziców oraz dziadków.

Wartym implementacji rozwiązaniem jest digitalizacja zbiorów kultury oraz uruchomienie zintegrowanej dla

całego województwa platformy zbierającej i promującej najważniejsze wydarzenia kulturalne w regionie.

~ 166 ~


Tytuł projektu Śląska Karta Usług Publicznych

Beneficjent/ realizator Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

Okres realizacji 18.10.2010-31.10.2015

Miejsce realizacji Aglomeracja katowicka – 21 gmin woj. śląskiego154

Zasięg projektu Regionalny


Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013,

Działanie 2.2 Rozwój elektronicznych usług publicznych, Priorytet II

Społeczeństwo informacyjne


Województwo śląskie jest jednym z najbardziej rozwiniętych ekonomicznie i gospodarczo regionów Polski,

wytwarzającym ponad 13% krajowego PKP. W centralnej części województwa zlokalizowana jest Aglomeracja

Górnośląska, czyli zespół 24 miast, posiadających silną koncentrację działalności gospodarczej. Aglomeracja

dysponuje największym potencjałem ludnościowym wśród wszystkich polskich ośrodków o charakterze

metropolitalnym. Na jej terenie znajduje się najwięcej instytucji kultury w skali województwa – 55% bibliotek,

76% teatrów i instytucji muzycznych, 60% muzeów, 59% kin stałych. Ponadto na terenie aglomeracji

codziennie ponad 1,2 mln osób korzysta z komunikacji publicznej, co daje drugą pozycję w kraju w tym

zakresie. Usprawnienie działań administracyjnych, w tym zmiany w zasadach zarządzania, są istotnym

czynnikiem wzrostu konkurencyjności regionów. A o spójności i sprawności funkcjonowania regionów

decyduje infrastruktura techniczna, która ponadto warunkuje wzrost konkurencyjności.

Z badania pn. „Diagnoza rozwoju społeczeństwa informacyjnego w woj. śląskim” wynika, że ponad 85%

śląskich gospodarstw domowych korzysta z Internetu. Z instytucjami publicznymi za pośrednictwem narzędzi

elektronicznych kontaktowało się 17% badanych, z czego 76,2% ze stron internatowych urzędów pobiera

dokumenty i wnioski lub zasięga informacji o godzinach funkcjonowania placówek. W 2007 r. jako największą

barierę w e-kontaktach z urzędami mieszkańcy postrzegają znikomą liczbę instytucji realizujących zdalnie

kompleksową obsługę („od wniosku do opłaty”). Jako barierę wskazano również brak odczuwalnych korzyści

finansowych wynikających z załatwiania spraw w urzędach przy wykorzystaniu narzędzi elektronicznych. Blisko

1/3 mieszkańców zgłosiła potrzebę kompleksowej obsługi klienta przez instytucje publiczne. Trzeba podkreślić,

że w 2007 r. zaledwie 1% urzędów miał możliwość świadczenia usług drogą elektroniczną (najczęściej

dotyczyły one kontaktów z biznesem).

Beneficjent zidentyfikował najważniejsze problemy w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego:

brak zintegrowanego, standardowego systemu pobierania i rozliczania opłat za świadczenia i usługi

realizowane przez różne podmioty publiczne oraz wspomaganego zarządzanie instytucjami

publicznymi,

słabo rozwinięta infrastruktura społeczeństwa informacyjnego w zakresie mikropłatności,

niedostateczna liczba i jakość usług publicznych kompleksowo świadczonych drogą elektroniczną.

Jako kontekst realizacji interwencji należy także wskazać sposób funkcjonowania komunikacji miejskiej na

terenie aglomeracji katowickiej. KZK GOP w imieniu gmin związkowych realizuje organizację lokalnej

komunikacji publicznej. W celu kształtowania wspólnej polityki metropolitalnej, miasta na prawach powiatu

należące do KZK GOP oraz Tychy i Jaworzno utworzyły w 2007 r. GZM. Pomimo działań mających na celu

integrację aglomeracji nie udało się wypracować wspólnej polityki kształtowania cen i opłat za świadczenie

usług przez gminy na rzecz mieszańców. Projekt ŚKUP miał pozwolić na ujednolicenie zasad pobierania opłat za

gminne usługi oraz płatności za czynności administracyjne.

Z uwagi na specyfikę aglomeracji katowickiej, rozwiązania przewidziane w projekcie są w pełni dostosowane

do potrzeb lokalnych. ŚKUP pozwala mieszkańcom aglomeracji katowickiej na używanie jednej karty przy

korzystaniu z szeregu usług w obszarach: kultury, sportu i rekreacji, komunikacji, parkowania i innych.

Założenia projektu nie odnosiły się bezpośrednio do potrzeb osób niepełnosprawnych, ale sam zakres

przedsięwzięcia wpisuje się w działania na rzecz integracji osób niepełnosprawnych. Dzięki wprowadzeniu

154

Będzin, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Imielin, Jaworzno, Katowice, Knurów, Mysłowice, Piekary Śląskie, Pyskowice, Radzionków, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Wojkowice, Zabrze.

~ 167 ~

możliwości dokonywania opłat za pośrednictwem Internetu osoby niepełnosprawne mogą załatwić sprawy

urzędowe bez wychodzenia z domu.


Głównym celem projektu było wdrożenie systemu informatycznego ułatwiającego realizację usług publicznych

drogą elektroniczną oraz wspomagającego zarządzanie administracją publiczna w woj. śląskim. Zgodnie

z założeniami przedsięwzięcie miało pozwolić na wprowadzenie systemu płatności elektronicznych za usługi

dostarczane przez sektor finansów publicznych. Funkcjonalność karty wprowadza możliwość stosowania jej

także przy identyfikacji mieszkańców

Przedmiotem projektu ŚKUP było wdrożenie systemu elektronicznych płatności dokonywanych za usługi

świadczone przez instytucje publiczne, w tym przede wszystkim przez gminy, jednostki im podległe oraz

związki gmin. Projekt obejmuje system informatyczny i strukturę organizacyjną, wspomagającą zarządzanie

i realizację usług publicznych drogą elektroniczną. W skład projektu wszedł system informatyczny wraz

z inteligentną kartą elektroniczną, stanowiącą uniwersalny identyfikator mieszkańca w kontaktach

z jednostkami administracji publicznej.

System ŚKUP obejmuje usługi:

komunikacyjne (karta pozwoli na wnoszenie opłat za korzystanie z lokalnego transportu zbiorowego;

w autobusach i tramwajach zostaną zainstalowane urządzenia do pobierania opłat za przejazdy;

dodatkowo w Punktach Obsługi Pasażera, Punktach Obsługi Klienta oraz stu dziewięciu stacjonarnych

automatach będzie można doładować karty, aktualizować ich stan, jak również zakupić uprawnienia

okresowe),

parkowania (w strefach płatnego parkowania w Bytomiu, Chorzowie, Katowicach, Piekarach Śląskich,

Pyskowicach, Tychach i Zabrzu zostaną zamontowane parkomaty – 223 sztuki – do pobierania opłat

za parkowanie, które będą zintegrowane z systemem ŚKUP),

kultury (w instytucjach kultury: teatrach, muzeach, centrach kultury, dzięki specjalnym modułom

będzie można kupić bilety wstępu jednorazowe, okresowe i abonamentowe),

rekreacyjno-sportowe (na pływalniach, kąpieliskach, lodowiskach, halach widowiskowo-sportowych,

stadionach miejskich i innych kompleksach sportowych moduły umożliwią zakup różnego typu

biletów oraz korzystanie z dodatkowych usług, np. wypożyczania sprzętu),

biblioteczne (w bibliotekach karty będą pełnić przede wszystkim funkcję identyfikacyjną; dzięki nim

możliwe będzie również uiszczanie opłat za usługi internetowe, skanowanie, kserowanie itp.;

biblioteki mające możliwość rezerwacji książek przez swoją stronę internetową będą mogły

udostępnić tę funkcję w Portalu Klienta);

inne (w urzędach samorządu terytorialnego dzięki modułom będzie możliwa identyfikacja posiadacza,

wypełnianie i wysyłanie formularzy urzędowych oraz dokonywanie płatności bezgotówkowych;

ponadto w wybranych urzędach zainstalowane zostaną urządzenia z funkcją nanoszenia certyfikatu

podpisu elektronicznego CC SEKAP).

Zgodnie z założeniami realizowanego projektu na infrastrukturę cyfrową ŚKUP składają się:

Portal Klienta (platforma do obsługi karty, umożliwi m.in. doładowanie karty, zakup i zakodowanie

biletu okresowego),

40 Punktów Obsługi Klienta,

109 Stacjonarnych Automatów Doładowania Kart,

223 parkomaty,

410 modułów do pobierania opłat za usługi komunalne,

800 modułów do pobierania opłat i doładowań u sprzedawców,

1300 kompletów urządzeń w każdym pojeździe,

320 urządzeń dla kontrolerów,

20 Punktów Zbierania Danych,

Centrum Przetwarzania Danych - serwerownia (podstawowa i zapasowa),

system rozliczeń pieniężnych.

W ramach projektu utworzono Punkty Obsługi Klienta oraz nadano nowe funkcje Punktom Obsługi Pasażera i

~ 168 ~

Stacjonarnym Automatom doładowania.

Punkty Obsługi Klienta ŚKUP to sieć czterdziestu punktów przygotowanych do kompleksowej obsługi systemu

ŚKUP. Punkty zlokalizowane zostały w dogodnych dla użytkowników miejscach, m.in. w centrach miast,

centrach handlowych, tak aby był do nich jak najłatwiejszy dostęp. W Punktach Obsługi Klienta można złożyć

wniosek oraz odebrać spersonalizowaną kartę ŚKUP, odblokować ją oraz zwrócić. Również w POK-ach można

składać reklamacje dotyczące działania systemu ŚKUP (tzn. wszystkie problemy techniczne z kartą lub obsługą

systemu).

Z kolei w Punktach Obsługi Pasażera KZK GOP można uzyskać informacje dotyczące komunikacji miejskiej KZK

GOP oraz złożyć reklamacje, skargi, wnioski oraz zażalenia. Ponadto punkty prowadzą sprzedaż biletów KZK

GOP. Można w nich kupić wszystkie rodzaje biletów jednorazowych, miesięcznych, kwartalnych, kilkudniowych

oraz uzupełniających – papierowych i elektronicznych. W Punktach Obsługi Pasażera można również

doładować kartę ŚKUP, kodować na niej bilety elektroniczne, uzyskać wszystkie informacje związane z

działaniem systemu i obsługą kart oraz zablokować kartę ŚKUP.

Zarówno w Punktach Obsługi Klienta, jak i Punktach Obsługi Pasażera można doładowywać kartę, kupować i

kodować na karcie okresowe bilety elektroniczne, dokonywać zwrotów biletów elektronicznych i uzyskać

biling.

Sieć stacjonarnych automatów doładowania kart ŚKUP (SAD) to 109 całodobowo czynnych automatów do

obsługi karty ŚKUP. Umożliwiają również zakup biletów papierowych. Automaty doładowania ŚKUP do użytku

pasażerów oddawane są od roku 2014. Pierwotnie można było w nich kupić bilety papierowe KZK GOP, a

następnie również papierowe bilety MZK Tychy. Od października 2015 roku uruchomiona zostanie ich

najważniejsza funkcjonalność – obsługa karty ŚKUP. We wszystkich automatach ŚKUP można będzie pobrać

kartę niespersonalizowaną oraz zarządzać kontem swojej karty: zmieniać PIN, zasilać konto karty ŚKUP,

sprawdzać i aktualizować jej stan (np. po zakupie biletu poprzez Portal Klienta). Automat zapewni dostęp do

informacji w zakresie rodzaju i okresie ważności zakodowanych biletów i usług, umożliwi sprawdzenie stanu

środków na koncie oraz przyznanych uprawnień. W automacie można będzie również sprawdzić listy ostatnio

wykonanych operacji z wykorzystaniem Elektronicznej Portmonetki. Warto podkreślić, że automaty

wyświetlają komunikaty w czterech językach: polskim, angielskim, niemieckim i rosyjskim. Ponadto urządzenia

wyposażono w ekrany dotykowe, a liczba aktywnych przycisków wyboru została ograniczona do minimum.

Śląska Karta Usług Publicznych jest kartą zbliżeniową. Do wyboru użytkownika są dwa rodzaje kart –

spersonalizowana i niespersonalizowana. W przypadku pojazdów komunikacji miejskiej w celu pełnego

wykorzystania zalet systemu wskazane będzie dwukrotne odbicie karty. Jest to tzw. model „check in – check

out”. Podwójne odbijanie karty umożliwi KZK GOP optymalizację sieci komunikacyjnej. Na podstawie danych

z czytników system ŚKUP tworzyć będzie raporty, które następnie stanowić będą podstawę do układania

rozkładu jazdy uwzględniającego popyt na konkretnych odcinkach sieci komunikacyjnej.

Projektu realizowany jest na obszarze gmin członkowskich Komunikacyjnego Związku Komunalnego

Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego oraz miast Tychy i Jaworzno. Spośród wszystkich gmin należących do

KZK GOP (lider projektu) w pełnym zakresie do projektu przystąpiło dziewiętnaście miast. Natomiast usługi

komunikacyjne w systemie ŚKUP realizowane będą na terenie wszystkich dwudziestu pięciu gmin

członkowskich Związku. W celu prawidłowej realizacji projektu strony zawarły „Umowę o realizacji wspólnego

Projektu ŚKUP”.

Grupę docelową projektu, a tym samym grupę użytkowników ostatecznych stanowią mieszkańcy aglomeracji

katowickiej.

Funkcję lidera projektu pełnił Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego,

który odpowiadał za koordynację realizacji całego przedsięwzięcia.


Najważniejszym problemem w trakcie realizacji przedsięwzięcia były opóźnienia w początkowej fazie realizacji

projektu, co wpłynęło na przedłużenie okresu realizacji interwencji. Opóźnienia były konsekwencją

kompleksowości realizowanego projektu i jego wysokiego poziomu zaawansowania technologicznego, co

generowało problemy na etapie procedur przetargowych. Ponadto na opóźnienia w trakcie realizacji projektu

wpłynęły czynniki zewnętrzne, tj. trzęsienie ziemi we Włoszech, gdzie produkowano elementy składowe

~ 169 ~

zaprojektowanego systemu. W konsekwencji realizacja projektu już w początkowej fazie była znacznie

opóźniona.

Problem opóźnień należy do barier, którym trudno przeciwdziałać z uwagi na ich zewnętrznych charakter.

Jednakże trzeba wskazać na realizację działań, których celem było przeciwdziałanie negatywnym

konsekwencjom, a także na wzmożoną uwagę w tym obszarze na kolejnych etapach realizacji przedsięwzięcia.

W celu ograniczenia wystąpienia problemu opóźnień i jego negatywnych dla procesu wdrażania interwencji

konsekwencji należy przewidzieć w harmonogramie realizacji projektu odpowiednie bufory czasowe

przeznaczone na wdrożenie poszczególnych elementów działania. Dodatkowo konieczne jest ścisły nadzór

pracy wykonawcy pod względem terminowego wywiązywania się z zobowiązań.

Ponadto zalecane jest zbudowanie przejrzystej struktury partnerów projektu, w tym dokonanie podziału

zadań, opracowanie sposobów komunikacji, przygotowanie szczegółowych harmonogramów oraz wskazanie

obszarów ryzyka i środków zaradczych.

Wśród elementów decydujących o powodzeniu realizowanej interwencji należy wskazać na doświadczenie

realizatora we wdrażaniu wieloaspektowych i kompleksowych interwencji. Jest to czynniki pozwalający na

zastosowanie z odpowiednim wyprzedzeniem środków zaradczych w momencie pojawiania się ryzyk.

Ponadto na skuteczne wdrożenie działań wpływa odpowiedni podział zadań między partnerami projektu. Jest

to szczególnie istotne w przypadku realizacji działań, w których uczestniczy kilkunastu partnerów.


Realizacja przedsięwzięcia przyczyniła się do promocji społeczeństwa informacyjnego poprzez

upowszechnienie płatności bezgotówkowych wśród osób korzystających z usług publicznych oferowanych na

terenie KZK GOP, miasta Tychy i Jaworzno.

W wyniku realizacji projektu zakładano wzrost liczby zadań publicznych świadczonych przy wykorzystaniu

nowoczesnych technologii informatycznych. ŚKUP łączy w sobie funkcjonalność elektronicznej portmonetki z

kartą identyfikacyjną oraz nośnikiem certyfikatu podpisu elektronicznego, dzięki czemu realizuje on wszystkie

cele szczegółowe określone dla Działania 2.2 „Rozwój elektronicznych usług publicznych".

W chwili realizacji badania nie zostały osiągnięte wszystkie zakładane rezultaty. Jednakże beneficjent

przewiduje osiągnięcie następujących efektów:

zwiększenie liczby usług kompleksowo świadczonych na odległość („od wniosku do opłaty”) – do 2020

roku możliwe będzie skorzystanie z 9 rodzajów usług publicznych przy wykorzystaniu ŚKUP,

zwiększenie liczby usług publicznych, za które możliwe będzie dokonywanie płatności elektronicznym

instrumentem płatniczym,

zwiększenie liczby jednostek obsługujących mikropłatności do 120 instytucji w subregionie

centralnym województwa śląskiego.

Realizator założył, że rok po zakończeniu realizacji interwencji, czyli na koniec 2016 r., liczba użytkowników

ŚKUP będzie następująca:

miesięcznie 200 000 użytkowników będzie korzystać z uruchomionych usług online,

120 jednostek sektora publicznego będzie korzystać z utworzonych aplikacji,

zostanie wydanych 150 tys. szt. spersonalizowanych ŚKUP, co potencjalnie pozwoli na wyposażenie

w certyfikat podpisu elektronicznego 150 tys. osób

Efekty ilościowe:

Wybrane wskaźniki produktu:

Liczba uruchomionych serwerów – 41 szt. (stan realizacji – 100%)

Liczba zakupionych zestawów komputerowych – 25 szt. (stan realizacji – 100%)

Liczba zakupionych urządzeń peryferyjnych – 8458 szt. (stan realizacji – 70,1%)

Liczba nowoutworzonych miejsc pracy (liczba etatów w przeliczeniu na ekwiwalent pełnego czasu pracy) – 15

szt. (stan realizacji – 100%)

Liczba pracowników przeszkolonych w zakresie obsługi systemu eGovernment – 2962 os. (stan realizacji –

64,39%)

Liczba pracowników przeszkolonych w zakresie obsługi informatycznych systemów wspomagania zarządzania

w administracji publicznej – 2962 os. (stan realizacji – 64,39%)

~ 170 ~

Liczba uruchomionych aplikacji – 0 szt. (wartość docelowa – 9)

Liczba uruchomionych usług online na poziomie 1 – Informacja – 0 szt. (wartość docelowa – 1)

Liczba uruchomionych usług online na poziomie 2 – Interakcja – 0 szt. (wartość docelowa – 1)

Liczba uruchomionych usług online na poziomie 3 – Dwustronna interakcja – 0 szt. (wartość docelowa – 4)

Liczba uruchomionych usług online na poziomie 4 – Transakcja – 0 szt. (wartość docelowa – 2)

Wybrane wskaźniki rezultatu (wskaźniki będą mierzone po wdrożeniu projektu)

Liczba użytkowników korzystających miesięcznie z uruchomionych usług online – wartość docelowa – 200000

os.

Ilość jednostek sektora publicznego korzystających z utworzonych aplikacji – wartość docelowa – 120 szt.

Liczba osób mających możliwość używania podpisu elektronicznego – wartość docelowa – 150 000 os.

Celem projektu było dostarczenie e-usług mieszkańcom aglomeracji katowickiej. Warto podkreślić, że projekt

wdrażał jedną z publicznych usług elektronicznych na poziomie 4. – transakcja. Jest to znaczący postęp w

stosunku do wcześniej realizowanych przedsięwzięć na terenie woj. śląskiego.



realizacja przedsięwzięcia w partnerstwie 22 podmiotów (Komunikacyjny Związek Komunalny

Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego oraz 21 gmin aglomeracji katowickiej),

integracja e-usług z różnych obszarów (turystyka, kultura, komunikacja etc.) – za pośrednictwem

portalu użytkownicy będą mogli korzystać z ofert wielu instytucji zintegrowanych w systemie ŚKUP,

wdrożone rozwiązanie przyczyni się do podniesienia poziomu jakości świadczonych usług – na

podstawie rejestru odbić kart możliwe będzie dopasowanie rozkładów jazdy do potrzeb pasażerów,

uwzględnienie na etapie projektowania interwencji kwestii podpisu kwalifikowalnego,

sformalizowana współpraca między partnerami – formalne porozumienie,

wiodąca rola lidera projektu,

wysoka komplementarność przedsięwzięcia wobec projektów zrealizowanych na rzecz społeczeństwa

informacyjnego w latach poprzednich, przede wszystkim w ramach ZPORR,

prowadzenie kampanii informacyjno-promocyjnej, której celem było zapewnienie szerokiego

publicznego odbioru projektu; w ramach kampanii przewidziano działania: spotkania informacyjne dla

pracowników jednostek zaangażowanych w realizację projektu, publikację broszur informacyjnych

skierowanych do potencjalnych użytkowników karty oraz zamieszczenie plakatów promujących

system w jednostkach akceptujących płatności kartą ŚKUP oraz w punktach wydawania i doładowania

karty.

Jako kluczowe czynniki sukcesu można wyróżnić:

silną pozycję lidera projektu w obszarze, który obejmował projekt, czyli w zakresie świadczenia usług

publicznych,

zakrojoną na szeroką skalę promocję ŚKUP w lokalnych mediach oraz prowadzenie strony

internetowej skierowanej do potencjalnych użytkowników, prezentującej lokalizację poszczególnych

elementów infrastruktury ŚKUP.

Ponadto wskazany projekt posiada znamiona innowacyjności – jako jedno z nielicznych przedsięwzięć, których

celem jest rozwój społeczeństwa informacyjnego oferuje usługi elektroniczne na poziomie 4, czyli na poziomie

transakcji. W tym zakresie jest uzupełnieniem innych wdrożonych systemów, nieposiadających takiej

funkcjonalności.


Zaprezentowane rozwiązanie można z powodzeniem wdrożyć w woj. podkarpackim. Podkarpacka Karta

Usług Publicznych mogłaby integrować usługi z obszaru kultury, turystyki i sportu oraz komunikacji i

parkowania. Dodatkowo z uwagi na turystyczną atrakcyjność Podkarpacia inna wersja karty usług publicznych

mogłaby integrować usługi skierowane do turystów, w tym noclegi, obiekty sportowo-rekreacyjne, instytucje

kultury.

Na etapie wdrażania należy mieć na uwadze trudności związane z kompleksowością i wysokim poziomem

zaawansowania opisywanego rozwiązania.

Do obszarów ryzyka projektu należy: zakres przedsięwzięcia, liczba partnerów, a także specyfika projektu –

~ 171 ~

zaawansowane rozwiązania technologiczne.

Na przykładzie projektu zrealizowanego w woj. śląskim można wskazać na wysoki potencjał przedsięwzięcia w

obszarze komplementarności w stosunku do innych wdrożonych rozwiązań w zakresie rozwoju społeczeństwa

informacyjnego.

Śląski projekt wpisuje się w spójną sieć przedsięwzięć realizowanych w woj. śląskim na rzecz stworzenia

warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Można wskazać na komplementarność wobec

następujących przedsięwzięć:

tytuł projektu: SEKAP – Elektronicznej Komunikacji dla Administracji Publicznej w województwie

śląskim (wartość: 22 178 302,94 zł); projekt został zrealizowany w ramach ZPORR przez Śląskie

Centrum Społeczeństwa Informacyjnego; celem interwencji było stworzenie odpowiednich warunków

organizacyjnych i technicznych dla świadczenia usług publicznych drogą elektroniczną; SEKAP

wprowadził możliwość złożenia wniosku w formie elektronicznej, a celem ŚKUP jest uzupełnienie tej

funkcji o możliwość dokonywania płatności w formie bezgotówkowej;

tytuł projektu: Elektroniczna Platforma Urzędu Wojewódzkiego i Administracji Zespolonej (wartość:

3 373 156,89 zł); przedsięwzięcie zrealizował Śląski Urząd Wojewódzki w ramach ZPORR; celem

interwencji było udostępnienie usług wojewódzkiej administracji rządowej w formie platformy

elektronicznej, która stanowi atrakcyjną alternatywę obsługi interesantów; ŚKUP jest uzupełnieniem

projektu w obszarze wprowadzenia możliwości dokonywania płatności za pośrednictwem Internetu;

tytuł projektu: Rozbudowa i upowszechnienie Systemu Elektronicznej Komunikacji Administracji

Publicznej w Województwie Śląskim – SEKAP2 (wartość: 10 284 600,00 zł); przedsięwzięcie zostało

zrealizowane przez Śląskie centrum Społeczeństwa Informacyjnego w ramach Działania 2.2 RPO WSL;

przedmiotem projektu była rozbudowa katalogu usług publicznych udostępnianych przez Platformę

e-Usług Publicznych (PeUP) wdrożoną w ramach SEKAP; projekt ŚKUP uzupełnił funkcje SEKAP2 o

możliwość dokonywania płatności elektronicznych za prowadzone czynności administracyjne.

Projekt ŚKUP jest także komplementarny wobec przedsięwzięć realizowanych na poziomie kraju, np. projekt

pn. pl.ID – polska ID karta (beneficjent – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji) czy projekt pn. e-

PUAP 2 – rozwój platformy e-PUAP (beneficjent – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji).

W woj. podkarpackim zrealizowano szereg przedsięwzięć, których spójnym dopełnieniem mogłyby być

płatności elektroniczne.

Ponadto wdrażany system cechuje otwarty charakter, co daje możliwość dołączania do niego kolejnych gmin

oraz innych podmiotów.

8.3 Weryfikacja hipotez badawczych

Lp. Hipoteza Weryfikacja Uzasadnienie

1.

W ramach III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013 w większości realizowano

projekty na obszarach miejskich (w tym

też małych miast) oraz o zasięgu

oddziaływania jednej jednostki

samorządu (gminy/powiatu).

Hipoteza

została w części

potwierdzona/

w części

sfalsyfikowana

Analizując projekty pod względem rozmieszczenia

przestrzennego w skali regionu należy uznać, że

większość z nich realizowana była przez

beneficjentów z obszarów miejskich (54 z 60).

Należy jednak zaznaczyć, że skala oddziaływania

projektów w ramach III osi priorytetowej RPO WP

jest ponadregionalna, co oznacza, że projekty

realizowane na obszarze miejskim oddziałują

również na obszary wiejskie (np. Podkarpacka

Biblioteka Cyfrowa, Podkarpacka Platforma

Antyplagiatowa, PSeAP, PSIM itp.). Wydaje się więc,

że miejsce realizacji projektu w przypadku części

projektów nie ma zasadniczego znaczenia dla

wpływu tego projektu na rozwój społeczeństwa

informacyjnego. 7 projektów realizowanych było na

obszarze więcej niż jednego powiatu,

a niektóre z nich na obszarze wszystkich powiatów

~ 172 ~


(PSeAP) lub prawie wszystkich (np. PSIM, Budowa

systemu dystrybucji informacji głosowej, tekstowej,

wizualnej oraz alarmowania w jednostkach Policji

woj. Podkarpackiego wraz z elementami

wyposażenia centrów zarządzania siecią regionalną,

Tworzenie sieci regionalnej do prowadzenia

ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych oraz

zmeliorowanych gruntów w Podkarpackim Zarządzie

Melioracji i Urządzeń Wodnych

w Rzeszowie).

2.

Wpływ na rozwój (lub ograniczenie

rozwoju) społeczeństwa informacyjnego

mają kompetencje użytkowników.

Mieszkańcy woj. podkarpackiego cechują

się wystarczającym poziomem

kompetencji cyfrowych umożliwiającym

korzystanie z e-usług.

Hipoteza

została

potwierdzona

Zgodnie z wynikami badań – 84,2% badanych

mieszkańców posiada wysoki poziom kompetencji

cyfrowych. Mieszkańcy nie mają problemów z

codziennymi czynnościami informatycznymi.

Problemów dostarczają jedynie zadania

skomplikowane (np. pisanie strony internetowej,

bloga itp.)

3.



ma liczba uruchomionych e-usług oraz

obszary, w których działają. W regionie

podkarpackim w wyniku realizacji

projektów w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013 powstało dużo

nowych e-usług w różnych dziedzinach.

Hipoteza

została

potwierdzona

W regionie powstawały e-usługi w takich obszarach

jak: e-administracja, e-zdrowie, e-edukacja,

e-kultura.

W przypadku e-administracji powstało:

a) 297 usług on-line na poziomie 1 – informacja,

b) 215 usług on-line na poziomie 2 – interakcja,

c) 78 usług on-line na poziomie 3 – dwustronna

interakcja,

d) 36 usług on-line na poziomie 4 – transakcja.

W przypadku e-zdrowia powstało:

e) 23 usługi on-line na poziomie 1 – informacja,

f) 67 usług on-line na poziomie 2 – interakcja,

g) 46 usług on-line na poziomie 3 – dwustronna

interakcja,

h) 1 usługa on-line na poziomie 4 – transakcja.

W przypadku pozostałych obszarów powstało:

i) 43 e-usługi on-line na poziomie 1 –

informacja,

j) 65 e-usługi on-line na poziomie 2 – interakcja,

k) 22 e-usługi on-line na poziomie 3 –

dwustronna interakcja,

l) 8 e-usług on-line na poziomie 4 – transakcja.

4.



ma poziom zaawansowania

uruchomionych e-usług. W regionie

podkarpackim w wyniku realizacji

projektów w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013 najmniej e-usług

powstało na dwóch najbardziej

zaawansowanych poziomach (4 i 5).

Hipoteza

została

potwierdzona

Jak widać w uzasadnieniu powyżej, w każdym

z obszarów najwięcej usług powstawało na 1 i 2

poziomie. Najmniej na poziomie 4, a na poziomie 5

nie uruchomiono żadnej e-usługi.

5.



ma promocja wdrażanych rozwiązań dot.

SI (np. e-usług). Prowadzone w regionie

w ramach projektów III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013 działania

promocyjne miały ograniczony

Hipoteza

została

potwierdzona

Beneficjenci III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

prowadzili działania informacyjno-promocyjne dot.

realizowanych projektów, ale w głównej mierze były

to działania skoncentrowane na przekazywaniu

informacji o samej realizacji projektu i jego

specyfikacji (np. wartość, źródło finansowania etc.).

Jedynie pojedyncze jednostki prowadziły działania,

~ 173 ~


charakter. których celem było zaprezentowanie funkcjonalności

nowych systemów potencjalnym użytkownikom.

Odbiorcy mieli ograniczone możliwości zapoznania

się z konkretną ofertą e-usług, na co wskazało

badanie ilościowe przeprowadzone wśród

mieszkańców województwa.

6.

Większość podmiotów publicznych (JST,

jednostki ochrony zdrowia) w regionie

inwestuje w rozwijanie kompetencji

informatycznych/cyfrowych swoich

pracowników.

Hipoteza

została

potwierdzona

Zdecydowana większość badanych szpitali

(powiatowych i wojewódzkich) prowadziła i

prowadzi szkolenia dla swoich pracowników.

Zazwyczaj za szkolenia odpowiadają zatrudnieni na

stałe informatycy.

W przypadku badanych JST – mniej niż połowa

badanych przedstawicieli jednostek przyznała, że ich

pracownicy uczestniczyli w szkoleniach

podnoszących kompetencje cyfrowe. W tym

przypadku trzeba też podkreślić, że ponad 42%

badanych nie potrafiło odpowiedzieć na to pytanie.

7.

W latach 2007-2014 nastąpił dynamiczny

rozwój społeczeństwa informacyjnego

w woj. podkarpackim.

Hipoteza

została

potwierdzona

Analizując dane GUS należy zauważyć, że udział

gospodarstw domowych posiadających w domu

łącze internetowe systematycznie rośnie. W 2014

roku w kraju dostęp do internetu miało trzy czwarte

gospodarstw domowych tj. 74,8%. W województwie

podkarpackim w 2014 roku – 74,7% gospodarstw

domowych posiadało dostęp do internetu, w

stosunku do lat poprzednich odnotowano dalszy

wzrost tego wskaźnika (w 2012 roku wynosił on

jeszcze 62,2%). W 2014 roku w Polsce 94,4%

przedsiębiorstw wykorzystywało komputery, w

województwie podkarpackim wskaźnik ten wyniósł

94,6%, przy czy jeszcze w 2013 roku kształtował się

na poziomie 92,9%.

W ostatnich latach obserwowany jest wzrost

odsetka osób kontaktujących się z administracją

publiczną za pośrednictwem internetu. W 2014 roku

w Polsce wskaźnik dotyczący osób, które korzystały z

internetu w kontaktach z administracją publiczną

kształtował się na poziomie 69,1%,

a w regionie wynosił on 65,3%.

Pozytywny wpływ na dynamikę tych zmian miały

projekty realizowane w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013. Zawartych zostało 60 umów o

dofinansowanie na realizację projektów o wartości

346 289 496,26 PLN (wartość dofinansowania 286

760 668,57 PLN, w tym UE – 280 199 586,08 PLN).

Projekty realizowane są przez 51 beneficjentów.

8.

Stan SI w województwie podkarpackim

jest zbliżony do sytuacji w Polsce pod

kątem kompetencji cyfrowych

użytkowników.

Hipoteza

została

potwierdzona

Wyniki przedstawione w opracowaniu

Społeczeństwo Informacyjne w liczbach, MAiC 2014

potwierdzają przedstawioną hipotezę. Wyniki

przedmiotowej ewaluacji nie pozwalają jednak na

porównanie ich z danymi ogólnopolskimi (brak tak

aktualnych danych, próba mieszkańców regionu nie

była próbą reprezentatywną).

~ 174 ~


9.

Stan SI w gospodarce/

przedsiębiorstwach regionu

podkarpackiego jest lepszy od stanu w

skali kraju (region osiąga wartości

wskaźników powyżej średniej krajowej).

Hipoteza

została

sfalsyfikowana

Region posiada wartości poniżej średniej krajowej w

przypadku następujących wskaźników (wszystkich

analizowanych w ramach badania):

Pracownicy wykorzystujący komputer w

celach biznesowych w 2014 r.;

Zachowania informacyjne przedsiębiorstw w

województwie podkarpackim w roku 2013;

Pracownicy wykorzystujący komputer w

2014r.;

Pracownicy wykorzystujący komputer z

dostępem do internetu w 2014 r.;

Przedsiębiorstwa wykorzystujące media

społecznościowe;

Przedsiębiorstwa składające zamówienia przez

Internet w roku 2012;

Przedsiębiorstwa składające zamówienia przez

Internet w roku 2013;

Przedsiębiorstwa przyjmujące zamówienia

przez Internet w roku 2012;

Przedsiębiorstwa przyjmujące zamówienia

przez Internet w roku 2013.

10. Stan SI w administracji w regionie jest

nieco gorszy od średniej krajowej

Hipoteza

została

sfalsyfikowana

Dane za rok 2013 wskazują na to, że w regionie

podkarpackim stan e-administracji był na zbliżonym

poziomie do średniej krajowej. Po zakończeniu

projektu PSeAP oraz innych projektów

realizowanych przez JST można uznać, że sytuacja ta

uległa poprawie i obecnie region nie będzie odbiegał

od średniej krajowej w tym względzie.

11.

Projekty realizowane w ramach III osi

priorytetowej wpłynęły istotnie na

tworzenie warunków rozwijania się

społeczeństwa informacyjnego. Większa

część ze zrealizowanych projektów nie

powstałaby lub zostałaby zrealizowana w

mniejszym zakresie i/lub w późniejszym

czasie, gdyby nie wsparcie w ramach

RPO WP 2007-2013.

Hipoteza

została

potwierdzona

Projekty w ramach III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013 pozwoliły stworzyć mocną bazę do

rozwijania społeczeństwa informacyjnego (głównie

w zakresie sprzętu i systemów). Beneficjenci

przyznawali, że projekty nie zostałyby zrealizowane

bez wsparcia w ramach RPO WP 2007-2013. Są to

bowiem przedsięwzięcia, które z reguły mają niższy

priorytet w strategiach podmiotów publicznych.

12.

Większość projektów komplementarnych

cechuje się komplementarnością

przedmiotu interwencji i

komplementarnością instytucjonalną.

Mniejsza część projektów

komplementarnych cechuje się

komplementarnością funkcjonalną i

bezpośrednią.

Hipoteza

została

częściowo

potwierdzona

W toku badania zdiagnozowano, że wszystkim

zrealizowanym projektom można przypisać

komplementarność przedmiotu interwencji – celem

wszystkich wdrożonych działań było stworzenie

warunków dla rozwoju społeczeństwa

informacyjnego na Podkarpaciu. W przypadku części

przedsięwzięć można wskazać na

komplementarność instytucjonalną – 8 projektów

zrealizowano w partnerstwie. Znaczna część

projektów wpisuje się w spójną sieć działań, czyli

spełnia wymogi komplementarności funkcjonalnej.

Ale tylko pojedyncze przedsięwzięcia charakteryzuje

komplementarność bezpośrednia.

13.

W większości badanych projektów

występuje komplementarność

zewnętrzna (np. z ePUAP, z innymi

projektami np. PO RPW) niż wewnętrzna

(między projektami RPO WP 2007-2013).

Hipoteza

została

potwierdzona

Generalnie beneficjenci nie realizowali projektów

komplementarnych współfinansowanych z innych

osi RPO WP 2007-2013 – badanie pozwoliło

zidentyfikować tylko pojedyncze przypadki.

Równocześnie beneficjenci realizowali projekty w

~ 175 ~


ramach innych programów, np. PO KL, PO IG, PO

RPW. W odniesieniu do tych działań można wskazać

na współzależność. Równocześnie trzeba wskazać,

że realizacja projektów komplementarnych nie była

powszechną praktyką – 14 beneficjentów III osi

priorytetowej RPO WP 2007-2013 zrealizowało

projekty na rzecz rozwoju SI z PO IG i PO RPW.

14.

Wśród powstałych e-usług mniejszą

część stanowią usługi zaawansowane (tj.

umożliwiające petentowi kompleksowe

załatwienie danej sprawy bez potrzeby

wychodzenia z domu).

Hipoteza

została

potwierdzona

Załatwianie spraw bez potrzeby wychodzenia z

domu są możliwe w przypadku usług na 4 i 5

poziomie dojrzałości. Zgodnie z danymi

przedstawionymi w pkt. 3 tabeli, usług tych było

najmniej spośród wszystkich uruchomionych.

15.

Realizowane projekty wpisują się w

realizację celów dokumentów

strategicznych.

Hipoteza

została

potwierdzona

Wszystkie projekty w ramach III osi priorytetowej

RPO WP 2007-2013 wpisują się w politykę rozwoju

społeczeństwa informacyjnego, a poprzez to w całą

politykę rozwoju społeczno-gospodarczego. Projekty

w ramach III osi priorytetowej RPO WP 2007-2013

wpisują się w cele dokumentów strategicznych

dotyczące społeczeństwa informacyjnego. Stopień

powiązania projektów z poszczególnymi celami tych

dokumentów (Strategia Europa 2020, RPO WP 2007-

2013, Strategia Rozwoju Województwa –

Podkarpackie 2020) jest różny w zależności od typu

projektów realizowanych w ramach RPO WP 2007-

2013.

16.

Zakłada się występowanie dalszych

potrzeb inwestycyjnych beneficjentów w

zakresie projektów związanych z

rozwojem społeczeństwa

informacyjnego.

Hipoteza

została

potwierdzona

Badani wnioskodawcy III osi priorytetowej RPO WP

2007-2013 zostali zapytani o dalsze plany związane z

rozwojem infrastruktury społeczeństwa

informacyjnego oraz wprowadzanie nowych

e-usług. Połowa badanych zadeklarowała

zainteresowanie realizacją kolejnych działań, prawie

drugie tyle respondentów nie wykluczyło takiej

możliwości wskazując na odpowiedź „nie

wiem/trudno powiedzieć”. Istnieje więc potrzeba

oraz zainteresowanie realizacją dalszych projektów.

Badani nie znają jeszcze budżetów, w dużej mierze

uzależniają dalsze działania od środków

zewnętrznych. Po zapoznaniu się z ewentualną

dokumentacją konkursową w ramach RPO WP 2014-

2020 będą w stanie doprecyzować zakres projektu,

do tego czasu projekty pozostaną w fazie

planowania. Najczęściej badani wskazywali na

kontynuację/rozbudowę obecnie realizowanego

projektu.

8.4 Narzędzia badawcze – w wersji elektronicznej

~ 176 ~

~ 177 ~

~ 178 ~

„Ocena wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WP 2007-2...

Documents

Transcript of „Ocena wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WP 2007-2...