Ocena stanu technicznego pojazdów samochodowych
-
Upload
szymon-konkol -
Category
Education
-
view
268 -
download
5
Transcript of Ocena stanu technicznego pojazdów samochodowych
Moduł 8
Diagnostyka nadwozia pojazdu samochodowego
1. Wstęp2. Diagnostyka nadwozia3. Diagnostyka silnika4. Układ przeniesienia napędu
5. Zawieszenie i układ kierowniczy6. Układ hamulcowy7. Wyposażenie elektryczne
1. Wstęp
Interpretacja wyników pomiarów i badań diagnostycznych oraz ustalanie usterek iuszkodzeń podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych na podstawie pomiarów iwyników diagnozy
Najprostszym sposobem diagnozowania stanu pojazdu jest wykonanie oględzin zewnętrznych.Dzięki niemu możliwe jest również ustalenie ewentualnych usterek. Z tego powodu należy wsposób bardzo uważny wykonywać kolejne etapy tego typu diagnozowania.
Jak podaje autor podręcznika Diagnostyka pojazdów samochodowych [3] „wyniki oględzinoraz jazdy próbnej pozwalają wstępnie określić nie tylko charakter niesprawności, ale równieżpotrzebę i zakres ewentualnej naprawy. Warunkiem trafności wyników jest dokładnaznajomość teoretyczna oraz praktyczna budowy i działania mechanizmów samochodu.Badanie ma charakter subiektywny, ponieważ jest oparte na wrażeniach zmysłowychdokonującego oględzin oraz jego przygotowaniu fachowym. Stąd też, jeżeli podczas próbysamochodu powstaną wątpliwości w sformułowaniu oceny, należy – w celu uzyskaniajednoznacznego wyniku przeprowadzić dalsze badania na stanowisku diagnostycznym zużyciem specjalnych przyrządów pomiarowokontrolnych.
2. Diagnostyka nadwozia
Diagnostyka nadwozia [3] sprowadza się przede wszystkim na wyszukaniu miejscrozpoczynającego się lub trwającego procesu korozji, a po jego zlokalizowaniu – naokreśleniu stopnia skorodowania blach. W wielu samochodach są miejsca charakteryzujące sięskłonnością do przyspieszonego korodowania (rys. 8.1). Zwykle są to: dolne części drzwi,progi, dolne części słupków drzwiowych, miejsca przykryte listwami ozdobnymi, podłoga poddywanikami, obrzeża błotników oraz te miejsca wewnątrz błotników, które stykają się zuszczelkami przegród”.
2
Rys. 8.1. Miejsca szczególnie narażone na korozję. W nadwoziu zaznaczone koloremczarnym. Źródło: Trzeciak K., Diagnostyka samochodów osobowych, WKiŁ, Warszawa 2005.
Zewnętrzne oględziny nadwozia powinny dać odpowiedź na pytanie, jaki jest stan technicznynadwozia i jego wyposażenie. Dokładną ocenę stanu nadwozia bardzo trudno jestprzeprowadzić bez dokonania pomiarów, a zwłaszcza grubości powłoki lakierniczej.Informacje o miernikach grubości lakieru oraz ich użytkowaniem można znaleźć nanastępującej stronie: http://www.prodigtech.pl/miernik_lakieru_gl8.htm
Ważniejszym elementem diagnozowania stanu nadwozia pojazdu jest wykonanie pomiarówgeometrii. Z metodą pomiarów i urządzeniami do tego służącymi można się zapoznaćczytając artykuł zamieszczony na stronie, do której link znajduje się poniżej:
http://www.eautonaprawa.pl/artykuly/105/blacharskienaprawynadwozicziiurzadzeniapomiarowe.html
3. Diagnostyka silnika
Jak podaje autor podręcznika Diagnostyka samochodów osobowych [3] „pierwszą czynnościąjest sprawdzenie ilości oleju w misce olejowej silnika. Odczytu dokonuje się po drugimwyjęciu, wcześniej wytartej do sucha, miarki poziomu oleju. Poziom ten powinien znajdowaćsię między kreskami MIN i MAX (rys. 8.2)”.
3
Rys. 8.2. Przykłady końcówek miarek poziomu oleju. Źródło: Trzeciak K., Diagnostykasamochodów osobowych, WKiŁ, Warszawa 2005.
Zgodnie z podanymi informacjami przez autora podręcznika Diagnostyka samochodówosobowych „stopniowe zmniejszanie się ilości oleju jest zjawiskiem normalnym, jeżeli nieprzekracza ok. 0,5 dm3 na 1000 km przebiegu. Wartość ta odnosi się do średnich parametróweksploatacyjnych (temperatury otoczenia, prędkości jazdy, częstości uruchomień) orazdotartego już silnika, którego przebieg nie jest większy niż 60 000 km. W miarę dalszegowzrostu przebiegu samochodu zużycie oleju stopniowo wzrasta, nawet do 1 dm3 na 1000 km.Zbyt szybkie ubywanie oleju z miski olejowej świadczy o nieszczelności w silniku, a jeżelitowarzyszy mu dodatkowo niebieska barwa spalin – o nadmiernym spalaniu oleju (wskutekprzyspieszonego zużycia tulei cylindrowych, pierścieni tłokowych lub prowadnic zaworów).Najłatwiej jest wykryć nieszczelności sprawdzając, czy kadłub, głowica, pokrywa rozrządu imiska olejowa nie mają śladów wycieku oleju. W celu właściwej oceny intensywnościwycieków należy wytrzeć zaolejone powierzchnie i ponownie je sprawdzić pojeździe próbnej.Niepożądanym zjawiskiem, może nawet niebezpieczniejszym, jest zwiększanie objętościoleju, ponieważ świadczy o przedostawaniu się do miski olejowej paliwa bądź cieczychłodzącej. Prowadzi to do rozcieńczenia oleju, a w rezultacie do przyspieszonego zużycianiedostatecznie smarowanych elementów silnika. Obecność benzyny w oleju jest wynikiemuszkodzenia pompy paliwa (nieszczelna przepona), nieprawidłowego działania gaźnika, lub –co zdarza się najczęściej – zbyt częstego i długotrwałego włączania urządzenia rozruchowego.Ciecz chłodząca może przedostać się do układu smarowania poprzez uszkodzoną uszczelkęgłowicy bądź, rzadziej spotykane, pęknięte ścianki głowicy lub kadłuba. Uszkodzeniomuszczelki głowicy zarówno w silnikach chłodzonych cieczą jak i powietrzem towarzyszą takiedodatkowe objawy, jak: utrudniony rozruch, charakterystyczny gwizd podczas pracy,nierównomierny bieg jałowy lub spadek mocy. W silnikach chłodzonych cieczą o istnieniunieszczelności między głowicą a kadłubem świadczą również pęcherzyki gazu wydostającesię na powierzchnię cieczy podczas pracy silnika. Ustalenie przyczyny zbyt wysokiego
4
poziomu oleju jest dość proste. Jeżeli po wyjęciu miarki z otworu będzie rozchodził się silnyzapach benzyny, a ponadto na miarce nie będzie można jednoznacznie określić wyraźnejgranicy poziomu oleju, oznacza to, że do miski olejowej przedostała się znaczna ilość paliwa.Jeśli natomiast olej na miarce będzie miał postać emulsji o barwie mlecznokakaowej,świadczy to o przedostaniu się cieczy chłodzącej do miski olejowej.
Następną czynnością jest sprawdzenie poziomu cieczy chłodzącej w chłodnicy i w zbiornikuwyrównawczym. Zbyt niski poziom, wymagający częstego uzupełnienia, wskazuje nauszkodzenie w silniku, o czym już była mowa, lub na nieszczelność w układzie chłodzenia.Aby ją zlokalizować, należy dokładnie obejrzeć chłodnicę, nagrzewnicę oraz złączaprzewodów przenoszących ciecz chłodzącą.
Do niedostatecznego chłodzenia silnika może się przyczynić zbyt mały naciąg paskaklinowego napędzającego wentylator lub pompę wody.
Aby sprawdzić naciąg paska, należy palcem ręki nacisnąć na pasek w środku jego rozpiętości(rys. 8.3). Wartość ugięcia paska powinna mieścić się w granicach 10... 15 mm. W ten samsposób sprawdza się pasek napędzający prądnicę lub alternator.
Rys. 8.3. Sprawdzenie naciągu paska (Źródło: Trzeciak K., Diagnostyka samochodówosobowych, WKiŁ, Warszawa 2005.)
Dalszej kontroli szczelności należy poddać układ zasilania, sprawdzając pewność połączeńoraz szukając ewentualnych śladów wycieku paliwa. Jeżeli przewody paliwa lub odstojnikpompy są wykonane z przezroczystego materiału, można sprawdzić, czy układ zasilania nie
5
jest zapowietrzony. Zaobserwowane podczas pracy silnika pęcherzyki powietrza wprzypływającym paliwie będą wskazywały na nieszczelność części ssącej pompy lubelementów układu zasilania znajdujących się między pompą a zbiornikiem.
Obserwacja zjawisk i odgłosów towarzyszących pracy silnika pozwala określić stopieńzużycia poszczególnych jego mechanizmów i osprzętu. Już łatwość uruchamiania silnikaświadczy o jego dobrym stanie, a także o sprawności rozrusznika, układu zapłonowego iakumulatora. Podczas włączania rozrusznika zębnik powinien zazębiać się i wyzębiać bezzgrzytów. Jeżeli rozrusznik nie obraca wału korbowego silnika lub obraca go zbyt wolno niepowodując uruchomienia, należy wykonać dodatkową próbę w celu wstępnego określeniaprzyczyny niedomagania. Przed rozpoczęciem próby należy włączyć światła drogowe izwrócić uwagę na jasność ich świecenia. Jeśli światła drogowe świecą się słabo, a włączenierozrusznika spowoduje ich znaczne przygaszenie, należy wnioskować o złym stanieakumulatora. Jeżeli reflektory dają dobre światło, a dopiero włączenie rozrusznika spowodujeich przygaszenie, usterki należy szukać w rozruszniku. Choć nie tylko, bowiem taki objawdają albo niedokładne połączenia elektryczne między akumulatorem i rozrusznikiem, albomiędzy tymi zespołami a masą ale wówczas byłoby słyszalne zazębianie się zębnika wrozruszniku z kołem zamachowym bez próby obrócenia nim.
Czynnością kończącą oględziny zewnętrzne silnika jest osłuchanie go podczas pracy.Osłuchiwanie może być wykonywane bez żadnych przyrządów, choć lepsze rezultaty uzyskasię stosując stetoskop lub na przykład krótki odcinek rury elastycznej. Do interpretacjisłyszanych odgłosów jest jednak potrzebna znajomość budowy danego silnika oraz wprawa wrozróżnianiu wśród ogólnego hałasu tych dźwięków, które są charakterystyczne dla różnychuszkodzeń. Badanie przeprowadza się po nagrzaniu silnika do normalnej temperatury pracy ipo sprawdzeniu poprawności mocowania poszczególnych elementów osprzętu silnika w celuwyeliminowania dodatkowych źródeł hałasu”. Więcej informacji dotyczących osłuchiwaniasilnika i interpretacji wyników można znaleźć na stronie:http://jazzu.republika.pl/trabant/zrobtosam/silnik/niedomagania.html
Przyrząd obecnie stosowany do osłuchiwania silnika to stetoskop elektroniczny, którego widokprzedstawia rysunek 8.4.
6
Rys. 8.4. Stetoskop elektroniczny. (Źródło: http://www.dte.com.pl/stetoskopdiagnostycznyps7.htm).
Informacje dotyczące badań diagnostycznych silnika zestawione w postaci tabelarycznej zdokładnym opisem poszczególnych metod oraz interpretacji wyników zestawione są nastronie http://www.zpid.utp.edu.pl/studenci/1B%20DT.pdf
4. Układ przeniesienia napędu
Zgodnie z podanymi informacjami przez autora podręcznika Diagnostyka samochodówosobowych „pierwszą próbą jest sprawdzenie skoku jałowego pedału sprzęgła, tj. drogi jakąwykonuje pedał zanim łożysko wyciskowe zostanie dosunięte do dźwigienek lub centralnejsprężyny tarczowej. Badanie przeprowadza się przy pracującym silniku na postoju, wciskającpedał sprzęgła do wyczucia lekkiego oporu. Ruch jałowy pedału powinien wynosić 10...40mm. Wciskaniu i zwalnianiu pedału sprzęgła nie powinny towarzyszyć żadne dźwięki. Jeżelipracy włączonego lub wyłączonego sprzęgła będzie towarzyszył hałas, to najczęściej jestspowodowany zużyciem lub uszkodzeniem współpracujących elementów. Włączanie biegówprzy wciśniętym pedale sprzęgła powinno odbywać się płynnie i bez zgrzytów. Wystąpieniehałasu świadczy o niecałkowitym wyłączeniu sprzęgła. Oględziny skrzynki biegów orazprzekładni głównej polegają na sprawdzeniu, czy nie są widoczne pęknięcia obudowy lubwycieki oleju. Dokładniejszą kontrolę działania układu napędowego będzie możnaprzeprowadzić dopiero podczas jazdy próbnej”.
5. Zawieszenie i układ kierowniczy
Zgodnie z informacjami zawartymi w podręczniku Diagnostyka samochodów osobowych„badanie należy rozpocząć od sprawdzenia stanu wszystkich kół jezdnych w samochodzie.Oględzinom poddaje się tarcze kół, gniazda nakrętek lub śrub mocujących koło oraz opony.
7
Niedopuszczalne są skrzywienia i pęknięcia tarczy. Tarczę należy wymienić na nową, jeślizniekształcenia lub pęknięcia stwierdzi się nawet w gniazdach nakrętek (lub śrub). W oponachsprawdza się stopień i rodzaj zużycia bieżnika. Głębokość rzeźby bieżnika nie może byćmniejsza niż 1,5 mm. O osiągnięciu tej granicy informuje pojawienie się dna bieżnika wmiejscach umieszczenia tzw. wskaźników maksymalnego zużycia, rozmieszczonych naobwodzie opony i oznaczonych na jej boku znakiem TWI . Sprawdzając opony należyponadto zwrócić uwagę na stan elementów, z których są zbudowane. Nie wolno kontynuowaćjazdy na oponach, w których jest popękana tkanina kordowa, co można rozpoznać pomiejscowym wybrzuszeniu gumy lub wypchnięciu nitek kordu, w której są pęknięcia na bokuopony, ubytki gumy w czole bieżnika, zdeformowany lub przełamany drut w kordziestalowym lub mechanicznie uszkodzone obrzeże stopki. Rodzaj zużycia bieżnika dostarczapierwszych informacji o stanie zawieszenia oraz ustawieniu kół”. Najczęściej spotykanezużycie opony przedstawione są w tabeli 8.1.
Sposób zużywania się opon Przyczyna1 2
Zwiększone zużycie zewnętrznych pasów rzeźby bieżnika (widok na prawe koło z tyłu)
Zbyt duża dodatnia zbieżność kół, wada trapezukierowniczego lub skośnie ustawiona oś tylna.
Zwiększone zużycie wewnętrznych pasów rzeźby bieżnika, zewnętrzna krawędź każdego pasa jest wyższa niż wewnętrzna (widok na prawe koło z
tyłu)
Zbyt duża ujemna zbieżność kół (rozbieżność kół), wada trapezu kierowniczego lub skośnie ustawiona oś tylna.
Znaczne zużycie wewnętrznych pasów rzeźby bieżnika, między wewnętrznymi pasami tworzą się schodki, podczas gdy zewnętrzne
pasy zużywają się równomiernie (widok na prawe koło z tyłu).
Ujemne pochylenie koła.
Znaczne zużycie zewnętrznych pasów rzeźby bieżnika, różnica w zużyciu zewnętrznej i wewnętrznej krawędzi pasa (widok na prawe kołoz tyłu).
Zbyt duże dodatnie pochylenie koła.
Szybkie zużywanie się środkowych pasów rzeźby bieżnika.
Zbyt wysokie ciśnienie w ogumieniu.
Szybkie zużywanie się bocznych pasów rzeźby bieżnika, środkowy pas wystaje.
Zbyt niskie ciśnienie w ogumieniu.
Miejscowe zużycie bieżnika, równomiernie rozmieszczone na obwodzie.
Niewyważenie koła przekracza dopuszczalnegranice, Znaczne bicie koła. Wadliwie działającyamortyzator.
Miejscowe nierównomierne „miseczkowanie" rzeźby bieżnika.
Trzepotanie kół z powodu: luzów w układziekierowniczym, luzu w łożyskach koła,wyrobionych otworów do mocowania w tarczykoła, nie dokręcenie nakrętki tarczy koła.
8
Tabela 8.1. Przykłady nieprawidłowego zużywania się opon. Źródło: http://mototechnik.blogspot.com/2011/08/nierownomiernezuzycieopon.html
Kolejnym etapem kontroli, jak podaje autor pozycji literaturowej oznaczonej symbolem[3] jest„sprawdzenie elementów zawieszenia i układu kierowniczego. Wymaga zajrzenia pod spódsamochodu. Należy ocenić stan wahaczy, elementów sprężystych, drążków kierowniczych ireakcyjnych, stabilizatora i amortyzatorów, zarówno dla przedniego, jak i tylnegozawieszenia. Wahacze i sprężyny nie mogą być pęknięte i odkształcone, a w miejscachmocowania nie powinno być luzów. Niedopuszczalne są braki śrub, nakrętek, zawleczek izderzaków gumowych. Drążki kierownicze nie mogą być zgięte, a osłony gumowe ichprzegubów popękane. W celu sprawdzenia działania amortyzatorów należy rozkołysaćnadwozie kolejno nad każdym kołem jezdnym. Sprawny amortyzator powinien stłumićrozkołysanie nadwozia po dwóch, najwyżej trzech wahnięciach”.
6. Układ hamulcowy
Podając za autorem podręcznika Diagnostyka samochodów osobowych „pierwszą czynnościąoględzin zewnętrznych układu hamulcowego jest sprawdzenie jego szczelności. Najprostszymsposobem wykrycia nieszczelności jest częste sprawdzanie poziomu płynu hamulcowego wzbiorniku. Poziom płynu powinien znajdować się między dwiema kreskami oznaczonymiMIN oraz MAX i nie może w czasie eksploatacji samochodu zbyt szybko opadać. Wprzypadku hamulców tarczowych dopuszcza się stopniowe obniżanie się poziomu płynu wzbiorniczku, ponieważ jest to zjawisko normalne, związane ze stopniowym zużywaniem sięokładzin klocków hamulcowych. W układach hamulcowych sterowanych dwuobwodowo sąalbo dwa oddzielne zbiorniczki płynu hamulcowego, albo jeden zbiorniczek przedzielony nadwie komory. Sprawdzając poziom płynu hamulcowego w takich zbiorniczkach, należydodatkowo zwrócić uwagę, czy poziomy płynu są jednakowe w obu obwodach hamulcowych.Producenci niektórych pojazdów montują w zbiorniczkach urządzenia stale kontrolującepoziom płynu hamulcowego, które sygnalizują na tablicy wskaźników nadmierny jego ubytek.
W przypadku stwierdzenia szybkiego ubywania płynu hamulcowego ze zbiorniczka należyustalić miejsce wycieku. Rozpoznaje się je po ciemnych, wilgotnych plamach widocznych napowierzchni przewodów hamulcowych, ich gwintowanych połączeń oraz na korpusie pompyhamulcowej. Nieszczelność cylinderka hamulcowego objawia się wyciekiem płynu spodbębna hamulcowego na oponę po wewnętrznej stronie koła.
Po dokonaniu oględzin należy kilkakrotnie nacisnąć nogą na pedał hamulca i przytrzymać.Jeżeli wyczuje się pod nogą powolne opadanie pedału, będzie to świadczyło o istnieniunieszczelności w układzie lub niesprawności pompy hamulcowej. Inny objaw, jaksprężynowanie pedału hamulca i unoszenie się go do góry, będzie wskazywał nazapowietrzenie układu hamulcowego. Kontrola hamulca awaryjnego polega na zaciągnięciuręcznej dźwigni hamulca do oporu. Przy takim położeniu dźwigni próba ruszeniasamochodem na przykład na drugim biegu powinna być nieudana. Dźwignia powinna sięustawić w położeniu stanowiącym 1/3...2/3 całkowitego możliwego skoku dźwigni”.
7. Wyposażenie elektryczne
9
Zgodnie z informacjami podanymi w podręczniku Diagnostyka samochodów osobowych [3]„elementami wyposażenia elektrycznego, których działanie można sprawdzić na postojusamochodu są wszystkie światła zewnętrzne, tj. światła pozycyjne, mijania, drogowe,hamowania „stop”, oświetlenia tablicy rejestracyjnej, cofania, przeciwmgłowe orazkierunkowskazy. Zaświecenie i gaśnięcie kierunkowskazów przednich powinno następować wjednej fazie z tylnymi, z równomierną częstotliwością wynoszącą 90 ± 30 cykli na minutę.Oględziny powinny objąć również akumulator, którego stan techniczny ma decydujący wpływna działanie podczas postoju wszystkich odbiorników prądu, a także, co jest najważniejsze, nałatwość uruchamiania silnika. Wykorzystując z reguły wygodny dostęp do akumulatorasprawdza się, czy nie ma wycieków elektrolitu wskazujących na pęknięcie obudowy, czy napokrywie nie nagromadziły się zanieczyszczenia, które mogą przyczynić się do powolnegosamo wyładowania akumulatora, czy korki ogniw mają drożne otwory wentylacyjne oraz czykońcówki biegunowe są czyste i trwale umocowane do mostków. Poziom elektrolitu sprawdzasię osobno w każdej celi akumulatora. W akumulatorach z obudową przezroczystą powinienznajdować się między dwiema kreskami oznaczającymi poziomy minimalny i maksymalny. Wakumulatorach z obudową ebonitową poziom elektrolitu powinien sięgać do wysokości 10...15 mm powyżej górnej krawędzi płyty ogniwowej. Elektrolit uzupełnia się wyłącznie wodądestylowaną lub tzw. „akumulatorową”.
Pomocna do wykonania powyższych czynności pomocna może być karta kontrolna. Przykładtakiej karty umieszczony jest na stronie:
http://www.autocentrum.pl/modules/dokumentydlakierowcy/files/checklista.pdf
Po wykonaniu gruntownych oględzin zewnętrznych posiadamy już dość obszerną wiedzę natemat stanu technicznego pojazdu samochodowego. W celu lepszego zdiagnozowaniaposzczególnych zespołów i podzespołów pojazdu należy wykonać ich pomiary diagnostyczne.
Obecnie bardzo często spotykaną formą diagnostyki jest diagnostyka komputerowa. Daje onabardzo precyzyjne informacje na temat wszystkich układów, podzespołów i częścipodłączonych do jednostki sterującej. Skanery diagnostyczne zwane również diagnoskopamiumożliwiają automatyczne porównanie badanych elementów z wzorcowymicharakterystykami dla nich przypisanymi. O możliwościach diagnostycznych z użyciemdiagnoskopu można dowiedzieć się więcej odwiedzając stronę: http://www.autotop.net.pl/Artyku%C5%82y_techniczne/Urz%C4%85dzenia%20diagnostyczne%20w%20warsztacie%20monta%C5%BCu%20i%20obs%C5%82ugi%20instalacji%20LPG.pdfBez względu na zastosowaną metodę diagnostyki pojazdu lub poszczególnych części należydokonać analizy wyników pomiarów oraz zakwalifikować daną część, układ, podzespół dodalszego użytkowania lub naprawy czy wymiany. Podstawową zasadą przy określaniusprawności działania czy spełniania warunków technicznych dla niej określonych jestspełnienie warunków opisanych w karcie technologicznej danego elementu. Jeżeli w wynikupomiarów określamy konkretną wartość musi ona znajdować się w przedziale wartościdopuszczalnych opisanych przez producenta. Jeżeli natomiast wychodzi ta wartość pozaobszar dopuszczalnej tolerancji, wówczas należy poddać ją naprawie, jeśli taka jestprzewidziana przez producenta. W przeciwnym przypadku należy wymienić ją na nową.
10
Bibliografia:
1. Kubiak P., Zalewski M. (2012). Pracownia diagnostyki pojazdów samochodowych, Warszawa: WKiŁ,
2. Trzeciak K. (2005). Diagnostyka samochodów osobowych, Warszawa: WKiŁ,3. Orzełowski S. (2008). Naprawa i obsługa pojazdów samochodowych, Warszawa:
WSiP,4. Praca zbiorowa, (2003). Budowa pojazdów samochodowych cz.1 i 2, Wydawnictwo
Warszawa: REA.5. Rychter T. (2012). Mechanik pojazdów samochodowych, Warszawa: WSiP.
Netografia:1. www.wikipedia.pl 2. http://www.iepim.pr.radom.pl/dokumenty/BSiTR/Logistyka/Inst%206.pdf
11