W Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach realizowane są zadania badawcze z zakresu hodowli nowych odmian pomidorów, mieszańców F i linii hodowlanych. 1W ciągu ostatnich kilkunastu lat zarejestrowano 10 mieszańców F hodowli własnej, charakteryzujących się wysoką odpornością na najgroźniejsze choroby 1pomidora, wyrównanym plonowaniem oraz bardzo dobrą jakością owoców. Odmiany heterozyjne polecane są do uprawy w szklarni i w polu, zarówno w uprawie ekologicznej, jak i integrowanej.

CEL BADAŃCelem badań była ocena potencjału plonotwórczego, wartości odżywczej oraz jakości sensorycznej owoców eksperymentalnych linii matecznych i mieszańców F pomidora szklarniowego uprawianych w warunkach kultury 1bezglebowej na wełnie mineralnej.

METODYKA Obiektem badań było pięć eksperymentalnych mieszańców F pomidora 1(E1539, E1551, E1541). Odmianami kontrolnymi były Raissa F (S&G) oraz 1Cykada F (mieszaniec hodowli IO wpisany do krajowego Rejestru Odmian w 12009 roku). Badania zostały przeprowadzone w uprawie szklarniowej na wełnie mineralnej w cyklu wiosenno-letnim w 2018 roku. Doświadczenie założono metodą bloków losowanych w 3 powtórzeniach. Poletko o powierzchni (3,38 m2) obejmowało 10 roślin każdego badanego mieszańca. Pielęgnację roślin pomidora w okresie wegetacji prowadzono zgodnie z przyjętymi zaleceniami dla tego gatunku. Owoce zbierano i sortowano zgodnie z przyjętymi dla tego gatunku normami (IA - > 6,0 cm, IB – 4,5-6,0, II - < 4,5 małe, niekształtne, spękane i chore). Na podstawie plonu wczesnego (suma z trzech pierwszych zbiorów), ogólnego i handlowego oceniono wysokość i jakość plonowania mieszańców F . W okresie najbardziej 1intensywnego plonowania roślin z każdego badanego mieszańca F pobrano 1reprezentatywne próby owoców pomidorów, które przeznaczono do analiz sensorycznych.Do oceny sensorycznej owoców eksperymentalnych mieszańców F 1zastosowano metodę analizy opisowej QDA (Quantitative, Description Analysis), zgodnie z procedurą ujętą normą PN-ISO 11035 (Analiza sensoryczna – Identyfikacja i wybór deskryptorów do ustalenia profilu sensorycznego z użyciem metod wielowymiarowych). Grupa oceniających ekspertów wytypowała listę 12 wyróżników jakościowych oraz ogólną ocenę jakości dla owoców badanych mieszańców F pomidora. Intensywność 1każdego wyróżnika oceniano na ciągłej skali graficznej w przedziale od 0 do 10 cm długości, oznaczonej odpowiednimi określeniami brzegowymi. W ciągu dwóch lat wykonano 8 sesji oceniających. Każda sesja była wykonana w dwóch powtórzeniach. Do oceny sensorycznej przeznaczono owoce jednakowej wielkości, wybierając do jednorazowej oceny 10 owoców z każdego obiektu.

WNIOSKI1. Oceniając eksperymentalne mieszańce pod względem plonowania na szczególną uwagę zasługuje mieszaniec E 1539 o największym plonie

2 2ogólnym (16,0 kgꞏm ) i handlowym (15,9 kgꞏm ) oraz charakteryzujący się korzystną strukturą plonu.2. Linie mieszańcowe i linie mateczne pomidorów były zróżnicowane pod względem wybranych składników fizyko-chemicznych. Na szczególną uwagę zasługuje linia: M4788/17, która odznaczała się istotnie wysokim poziomem polifenoli ogółem (603,1 mg/kg), likopenu (110,4 mg/kg) oraz kwasu askorbinowego (28,7 mg/kg). 3. Jakość sensoryczna nowych mieszańców pomidorów była wyższa od owoców standardowych odmian.4. Ze względu na uzyskane noty zapachu, smaku, barwy i tekstury decydujące o jakości sensorycznej badanych owoców, na szczególną uwagę zasługują mieszańce F E 1541, oraz linia mateczna M4753/3/17.1

Realizowany program badawczy hodowli pomidora w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach uwzględnia najnowsze kierunki w ogólnoświatowej hodowli i jest przede wszystkim zgodny z wysokimi wymaganiami stawianymi mieszańcom F przez polskich producentów i konsumentów. Obok wysokiej 1wartości produkcyjnej (wczesność, plenność), w tworzeniu nowych odmian pomidora uwzględnia się również hodowlę jakościową zmieniającą korzystnie strukturę plonowania, skład chemiczny, jakość sensoryczną i właściwości technologiczne owoców.

Opracowanie wykonano w ramach zadania nr 1.1 „Wytworzenie materiałów wyjściowych do hodowli mieszańców F1 wybranych gatunków warzyw z uwzględnieniem cech jakościowych, odpornościowych i prozdrowotnych” Programu Wieloletniego „Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności sektora ogrodniczego z uwzględnieniem jakości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska naturalnego ” finansowanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

E 1539 15,7 15,8 3 98,9

E 1551 15 15,1 2,6 99,8

E 1541 13,1 13,2 2,4 99

Cykada 15,2 15,2 2,7 100

Raissa 14,4 14,4 1,7 99,7

Mieszaniec F1

Wysokość plonu (kg·m2) % udział plon

handlowego w plonie

ogólnymHandlowego Ogólnego Wczesnego

Tabela 1. Plonowanie mieszańców F pomidora szklarniowego.1

likopen polifenole kwas sucha ekstrakt jędrność natężenie

ogółem askorbinowy masa wybarienia

mg/kg mg/kg mg/100g % % Niuton L a b

M4753/3/17 59,3 617,4 30,7 10,5 9,5 15,42±2,10 32,50±0,99 21,19±3,11 19,37±1,42

M4754/17/17 52,8 583,6 23,1 9,7 8,1 15,89±1,75 35,28±1,31 26,65±1,55 23,16±2,12

M4755/3/17/17 29,9 238,2 12 5,1 4,5 8,94±1,08 38,21±1,79 22,04±1,56 12,58±1,32

M4788/17 110,4 603,1 28,7 9,3 8,3 11,85±2,43 35,54±1,11 27,87±1,29 19,91±1,45

M4164/6B/17 47,1 224,2 13 5,7 4,8 11,20±1,95 38,94±0,85 28,41±1,65 25,20±1,27

M4232 50,7 218,1 8,5 5,1 4,7 8,53±1,80 38,34±1,21 27,62±1,56 24,54±1,80

M4243 56,6 200,8 9,7 5,6 4,7 12,23±2,01 38,87±1,44 28,19±1,77 24,92±2,04

M4715/50/14 39,2 223,7 13 5,3 4,7 9,73±1,71 37,62±0,87 22,08±1,78 22,63±1,34

M4784/17 38,5 301,6 16,7 6,2 5,1 12,94±2,5 36,14±1,36 26,05±2,19 21,79±2,02

E1539 32,5 353,9 24,3 6,5 5,6 11,23±2,71 39,19±1,79 25,93±0,9 24,34±1,41

E1541 42,7 422,1 22,7 7,4 6,4 12,55±3,04 38,59±1,34 28,21±1,95 25,16±1,70

E1551 56,2 414,5 24,5 5,6 4,7 10,53±1,64 39,52±1,71 28,15±1,48 26,05±2,21

Obiekt

Tabela 2. Wyniki analiz fizykochemicznych linii matecznych i mieszańców owoców pomidorów szklarniowych

Tabela 3. Wyniki oceny sensorycznej mieszańców F i linii matecznych 1owoców pomidora – wartości średnie z ocen jednostkowych i sesji (skala 0-10)

Zapach Smak

pomidorowy kwaśny

, y n l a w u z c y w e i n - 0, y n l a w u z c y w e i n - 0, y n l a w u z c y w e i n - 0, y n l a w u z c y w e i n - 0, a n o w r e z c o n s a j - 0a n j y c k a r t a o ł a m - 0

, y ł a m n - 0 , a k n e i c - 0

, y t s i s ę i m o ł a m - 0, y n l a w u z c y w e i n - 0, y n l a w u z c y w e i n - 0, y n l a w u z c y w e i n - 0, y n l a w u z c y w e i n - 0y n ś a w k a z - 0

, a ł z - 0

y n w y s n e t n i o z d r a b - 0 1y n w y s n e t n i o z d r a b - 0 1y n w y s n e t n i o z d r a b - 0 1y n w y s n e t n i o z d r a b - 0 1a n o w r e z c o n m e i c - 0 1a n j y c k a r t a o z d r a b - 0 1

y ż u d - 0 1 a b u r g - 0 1

y t s i s ę i m o z d r a b - 0 1

y n w y s n e t n i o z d r a b - 0 1y n w y s n e t n i o z d r a b - 0 1y n w y s n e t n i o z d r a b - 0 1y n w y s n e t n i o z d r a b - 0 1i k d o ł s a z - 0 1

a r b o d o z d r a b - 0 1

E 1539 7,78 0,97 1,33 0,17 8,18 8,36 0,83 3,79 7,24 7,75 3,35 3,19 0,09 5,63 7,58

E 1551 7,67 1,53 0,58 0 8,09 8,77 1,04 3,69 7,23 8,17 3,35 2,85 0 5,35 8,19

E 1541 7,08 1,26 1,41 0 8,53 8,73 0,83 4,46 6,75 8,23 3,48 3,98 0 6,08 8,77

Cykada 6,67 1,83 2,52 0 5,9 6,4 1,78 2,92 7,22 7,03 2,56 2,38 0 4,48 6,96

Raisa 6,27 2,19 2,36 0 7,55 7,87 1,65 2,63 8,08 8,82 2,06 4,39 0 5,98 8,43

M4784 7,08 1,41 1,06 0 6,68 7,68 1,53 4,92 7,03 7,64 3,08 2,47 0 5,23 7,25

M4715/50/14 6,77 1,2 1,06 0 5,58 6,92 2,51 4,48 6,33 6,91 1,87 2,71 0 5,23 7,03

M4755/3/17/17 7,22 0,67 0,88 0 6,58 8,08 3,97 4,93 7,28 7,22 3,55 2,3 0 5,58 7,53

M47545/17/17 8,05 1,13 1,62 0,02 8,58 9,25 0,23 4,9 5,95 9,07 1,5 4,42 0 7,12 7,4

M4753/3/17 8,23 0,97 1,83 0 6,88 8,6 0,32 4,67 6,27 9,35 2,47 4,18 0 6,98 9,12

Smak

obcy

Zharmonizowanie

smaków

Ocena

ogólna

jakości

Atrakcyjnoś

ć barwy

Wielkość

rdzenia

Twardość

skórki

Mięsistość

miąższu

Smak

pomidorowy

Smak

słodki

Obiekt

Wyróżniki jakości sensorycznej

Zapach

kwaśny

Zapach

słodki

Zapach

obcy

Barwa

miąższu

OCENA POTENCJAŁU PLONOTWÓRCZEGO, JAKOŚCI FIZYKOCHEMICZNEJ ORAZ SENSORYCZNEJ LINII MATECZNYCH I EKSPERYMENTALNYCH MIESZAŃCOWYCH F 1

OWOCÓW POMIDORA SZKLARNIOWEGO

Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Owoców i Warzyw, *Zakład Hodowli Roślin OgrodniczychInstytut Ogrodnictwa w Skierniewicach

e-mail: anna.wrzodak@inhort.pl

ANNA WRZODAK, JUSTYNA SZWEJDA-GRZYBOWSKA, MARZENA NOWAKOWSKA*

Zapach Smak

pomidorowy kwaśny

0 -

niewyczuwal

ny

0 -

niewyczuw

alny

0 -

niewyczuw

alny

0 -

niewyczuwa

lny

0 -

jasnocze

rwona

0 - mało

atrakcyjna0 - mały 0 - cienka

0 - mało

mięsisty

0 -

niewyczuwa

lny

0 -

niewyczuwa

lny

0 -

niewyczuwal

ny

0 -

niewyczuwa

lny

0 - za kwaśny 0 - zła

10 - bardzo

intensywny

10-bardzo

intensywny

10 - bardzo

intensywny

10 - bardzo

intensywny

10 -

ciemnoc

zerwona

10 - bardzo

atrakcyjna10 - duży 10-gruba

10-bardzo

mięsisty

10 - bardzo

intensywny

10 - bardzo

intensywny

10 - bardzo

intensywny

10 - bardzo

intensywny10 - za słodki

10 -

bardzo

dobra

E 1539 7,78 0,97 1,33 0,17 8,18 8,36 0,83 3,79 7,24 7,75 3,35 3,19 0,09 5,63 7,58

E 1551 7,67 1,53 0,58 0 8,09 8,77 1,04 3,69 7,23 8,17 3,35 2,85 0 5,35 8,19

E 1541 7,08 1,26 1,41 0 8,53 8,73 0,83 4,46 6,75 8,23 3,48 3,98 0 6,08 8,77

Cykada 6,67 1,83 2,52 0 5,9 6,4 1,78 2,92 7,22 7,03 2,56 2,38 0 4,48 6,96

Raisa 6,27 2,19 2,36 0 7,55 7,87 1,65 2,63 8,08 8,82 2,06 4,39 0 5,98 8,43

M4784 7,08 1,41 1,06 0 6,68 7,68 1,53 4,92 7,03 7,64 3,08 2,47 0 5,23 7,25

M4715/50/14 6,77 1,2 1,06 0 5,58 6,92 2,51 4,48 6,33 6,91 1,87 2,71 0 5,23 7,03

M4755/3/17/1 7,22 0,67 0,88 0 6,58 8,08 3,97 4,93 7,28 7,22 3,55 2,3 0 5,58 7,53M47545/17/17 8,05 1,13 1,62 0,02 8,58 9,25 0,23 4,9 5,95 9,07 1,5 4,42 0 7,12 7,4

M4753/3/17 8,23 0,97 1,83 0 6,88 8,6 0,32 4,67 6,27 9,35 2,47 4,18 0 6,98 9,12

Smak obcyZharmonizowanie

smaków

Ocena

ogólna

jakości

Atrakcyjnoś

ć barwy

Wielkość

rdzenia

Twardość

skórki

Mięsistość

miąższu

Smak

pomidorowy

Smak

słodki

Obiekt

Wyróżniki jakości sensorycznej

Zapach

kwaśny

Zapach

słodki

Zapach

obcy

Barwa

miąższu

Strona 1