Ocena funkcjonowania Działania 8.1 „Wspieranie ... · dziaáania 8.1 „Wspieranie dziaáalno ci...

OCENA FUNKCJONOWANIA DZIA ANIA 8.1 „WSPIERANIE DZIA ALNO CI

GOSPODARCZEJ W DZIEDZINIE GOSPODRKI ELEKTRONICZNEJ” PROGRAMU

OPERACYJNEGO INNOWACYJNA GOSPODARKA

MIROSŁAW MOROZ

Streszczenie

E-biznes jest dynamicznie rozwijaj cym si segmentem polskiej gospodarki.

W latach 2007–2013 w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka

uruchomiono dzia anie, które mia o dodatkowo przyspieszy i zintensyfikowa po-

wstawanie przedsi biorstw internetowych. Chodzi tutaj o dzia anie 8.1 „Wspieranie

dzia alno ci gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej”.

Podstawowym celem artyku u jest analiza i ocena funkcjonowania dzia ania 8.1

„Wspieranie dzia alno ci gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej” Pro-

gramu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Aby zrealizowa tak nakre lony cel,

autor podda analizie za o enia i cele dzia ania 8.1, jak równie efekty jego realizacji

postrzegane z ró nych perspektyw (e-przedsi biorcy, eksperci oceniaj cy wnioski

o dofinansowanie projektów w dzia aniu 8.1).

Metody badawcze zastosowane dla potrzeb niniejszych bada obejmuj : kry-

tyczn analiz dokumentacji, wywiady nieskategoryzowane oraz obserwacja

uczestnicz ca. Ta ostatnia metoda wynika z faktu, e autor by w latach 2009–2013

ekspertem zewn trznym oceniaj cym wnioski o dofinansowanie w ramach dzia ania

8.1 PO IG.

S owa kluczowe: e-biznes, Dzia anie 8.1 „Wspieranie dzia alno ci gospodarczej w dziedzinie

gospodarki elektronicznej”, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka,

e-przedsi biorczo

1. Wprowadzenie

Polska akcesja w struktury Unii Europejskiej nast pi a ponad 10 lat temu. rodki finansowe

pozyskane z funduszy Unii Europejskiej pozwoli y zdynamizowa rozwój kraju w ró nych dziedzi-

nach. Jednym z nich by obszar elektronicznej gospodarki. W ramach Programu Operacyjnego

Innowacyjna Gospodarka (PO IG) uruchomiono dzia anie bezpo rednio nakierowane na tworzenie

nowych, innowacyjnych przedsi wzi e-biznesowych. W ci gu ca ego okresu funkcjonowania

dzia ania 8.1 „Wspieranie dzia alno ci gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej” o do-

finansowanie swoich pomys ów na e-biznes stara o si tysi ce przedsi biorców. Na zaakceptowane

wnioski przeznaczono setki milionów z otych. Zako czenie funkcjonowania dzia ania 8.1 PO IG

w roku 2013 sk ania do przyjrzenia si skutkom wywo anym przez realizacj analizowanego dzia-

ania. Skutki te zosta y uj te przez autora w kontek cie tendencji rozwojowych e-biznesu w Polsce.

Podstawowym celem artyku u jest analiza i ocena funkcjonowania dzia ania 8.1 „Wspieranie

dzia alno ci gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej” PO IG w latach 2007–2013.

Miros aw Moroz

Ocena funkcjonowania Dzia ania 8.1 „Wspieranie Dzia alno ci Gospodarczej w Dziedzinie

Gospodrki Elektronicznej” Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka

118

Zako czenie realizacji omawianego dzia ania daje asumpt do przyjrzenia si za o eniom i celom,

które leg y u podstaw dzia ania 8.1, jak równie osi gni tym efektom realizacji dzia ania 8.1.

Autor na potrzeby niniejszego badania zastosuje metod 360 stopni. Polega ona na zgromadze-

niu opinii o przedmiocie bada z mo liwie wielu perspektyw. W przypadku dzia ania 8.1 PO IG

autor oprze si na opiniach przedsi biorców internetowych (w tym te tych, którzy skorzystali

z dzia ania 8.1) oraz eksperta zewn trznego oceniaj cego wnioski o dofinansowanie.

2. Za o enia i cele dzia ania 8.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka

Realizowany w latach 2007–2013 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG) by

programem ukierunkowanym na podnoszenie innowacyjno ci polskiej gospodarki i polskich przed-

si biorstw. Beneficjentem Programu byli w du ej mierze przedsi biorcy, którzy zamierzaj

realizowa innowacyjne projekty. Projekty musia y by powi zane z badaniami i rozwojem, nowo-

czesnymi technologiami, inwestycjami o du ym znaczeniu dla gospodarki lub wdra aniem

i stosowaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych [2, 3].

rodki finansowe w ramach PO IG zosta y podzielone na tzw. osie priorytetowe. Jedn z nich

jest wspieranie elektronicznego biznesu (VIII o ). Na cele zwi zane z elektroniczn gospodark

przeznaczono 15 % bud etu PO IG. Pod wzgl dem zarezerwowanej kwoty rodków priorytet ten

znajduje si na drugim miejscu. Celem osi priorytetowej by o stymulowanie rozwoju gospodarki

elektronicznej poprzez wspieranie tworzenia nowych, innowacyjnych e-us ug, innowacyjnych roz-

wi za elektronicznego biznesu oraz zmniejszanie technologicznych, ekonomicznych i mentalnych

barier wykorzystywania e-us ug w spo ecze stwie [10, 128]. Ze wzgl du na ograniczone ramy niniej-

szego opracowania, jak równie z powodów ukierunkowania niniejszego artyku u na internetowych

przedsi biorców, przedmiotem dalszej analizy stanie si wy cznie dzia anie 8.1 „Wspieranie dzia-

alno ci gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej”. Warto w tym miejscu odnotowa

jednak, e obok dzia ania 8.1, w ramach osi VIII PO IG funkcjonowa y jeszcze dzia ania 8.2

„Wspieranie wdra ania elektronicznego biznesu typu B2B” i 8.3 „Przeciwdzia anie wykluczeniu

cyfrowymu”. Szczególnie to pierwsze dzia anie (8.2 PO IG) cieszy o si du ym zainteresowaniem

zarz dzaj cych.

Za o enia realizacji Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka przewidywa y wyasy-

gnowanie okre lonych rodków finansowych na ka de z dzia a . Na potrzeby dzia ania 8.1

przeznaczono cznie równowarto ponad 390 milionów euro, co w przybli eniu odpowiada oko o

1,5 miliarda PLN.

Przedmiotem dofinansowania w ramach Dzia ania 8.1 jest realizacja projektów polegaj cych

na wiadczeniu e-us ugi, jak równie wytworzenie produktów cyfrowych koniecznych do wiadcze-

nia e-us ugi. Pod poj ciem e-us ugi kryje si us uga wiadczona drog elektroniczn , tj. za

po rednictwem mediów elektronicznych. W wytycznych dzia ania 8.1 zapisano cis wyk adni

e-us ugi.

Definicja obejmowa a cztery kryteria: realizacja w formie elektronicznej, wiadczenie w sposób

zautomatyzowany, niewielki udzia cz owieka i nie wymaga obecno ci dwóch stron w tym samym

czasie (us uga zdalna).

Jednocze nie wyst puj przy tym licznie enumeratywnie wymienione wykluczenia. Przyk a-

dowo na li cie przedsi wzi nie zaliczonych do e-us ug znalaz y si przyk adowo sklepy

internetowe czy hosting domen.

119

Uwarunkowaniem, a jednocze nie jednym podstawowych za o e uruchomienia dzia ania 8.1

PO IG by a ch zdynamizowania rosn cej polskiej e-gospodarki. Wed ug bada przeprowadzonych

przez firm konsultingow BCG udzia gospodarki internetowej w generowaniu polskiego PKB

w 2009 r. wynosi 2,7 % [1, 11]. Na wysok dynamik rozwoju e-biznesu wskazuje te permanentny

wzrost warto ci handlu internetowego w Polsce. Tabela 1 prezentuje dynamik wzrostu obrotów

detalicznego handlu internetowego w okresie formu owania za o e i celów dzia ania 8.1 PO IG.

Tabela 1. Dynamika obrotów detalicznego handlu internetowego w Polsce w latach 2001–2008.

Rok

Obroty

e-sklepów

[mln PLN]

Obroty

platform aukcyj-

nych [mln PLN]

czne

obroty

e-commerce

[mln PLN]

Dynamika

wzrostu

obrotów

[w %]

2001 48 60 108 ---

2002 152 180 332 307,41

2003 328 410 738 222,29

2004 980 921 1901 257,59

2005 1300 1800 3100 163,07

2006 2000 3000 5000 161,29

2007 3470 4600 8070 161,40

2008 4530 6480 11010 136,43

ród o: obliczenia w asne na podstawie [3].

Zaprezentowane dane potwierdzaj sta y wzrost wolumenu zakupów dokonywanych za po red-

nictwem Internetu. Mimo asymptotycznego spadku dynamiki handlu internetowego, jego wzrost

przekraczaj cy w 2008 roku 36 % jest wysoki i daleko przekracza przyrost w tradycyjnych kana ach

handlu detalicznego. W kontek cie przedmiotu dzia ania, czyli us ug elektronicznych, warto zazna-

czy , e na wy ej przedstawione kwoty obrotów sk ada si sprzeda towarów „fizycznych”, jak

równie produktów cyfrowych, której w swojej istocie s zbie ne z e-us ugami.

Kolejnym za o eniem, który leg u podstaw uruchomienia dzia ania 8.1 PO IG by a ch u a-

twienia startu m odych osób, czuj cych ducha e-biznesu. Ukierunkowanie programu na m ode

osoby z pokolenia Y wynika o z ich obycia i znajomo ci technologii teleinformatycznych [5, 54–69].

Z drugiej strony omawiana grupa docelowa charakteryzuje si niewielk si nabywcz , zgro-

madzonymi oszcz dno ciami czy wiarygodno ci kredytow . Innymi s owy maj oni generalnie

problem ze zgromadzeniem kapita u za o ycielskiego na start e-biznesu. Czynnik braku kapita u jest

wymieniany jako jedna z podstawowych barier dla przedsi biorczo ci [9, 116]. Bior c pod uwag

powy sze fakty twórcom dzia ania 8.1 przy wieca cel u atwienia, a wielu przypadkach, umo liwie-

nia uruchomienia innowacyjnego projektu internetowego. Modelowym beneficjentem sta si

zdolny student/absolwent z intryguj cym pomys em na e-biznes, ale niewielkim zapleczem kapita-

owym na jego realizacj .

Powy sze za o enia nale a o prze o y na konkretne, wymierne cele, a wi c ustali odpowia-

daj cy za o eniom zestaw wska ników wraz z ich docelowymi warto ciami. W sumie

wyspecyfikowano 3 g ówne cele dzia ania 8.1 PO IG, które dotycz [15, 202]:

1. liczby mikro i ma ych przedsi biorców, którzy otrzymali dofinansowanie na realizacj

projektu w zakresie wiadczenia us ug drog elektroniczn i ewentualnego wytworze-

nia produktów cyfrowych niezb dnych do wiadczenia tych us ug,

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge ManagementNr 71, 2014

Miros aw Moroz



120

2. liczby us ug elektronicznych przygotowanych do wiadczenia w wyniku realizacji

projektów,

3. liczby nowych miejsc pracy powsta ych w wyniku realizacji dzia ania.

Cele dotyczy y najwa niejszych praktycznych aspektów wynikaj cych z realizacji dzia ania 8.1

PO IG – ilo ciowego rozwoju e-biznesu (nowe e-firmy, nowe e-us ugi) oraz rozwoju kadr elektro-

nicznej gospodarki (nowe miejsca pracy w e-biznesie). Wszystkie 3 cele sparametryzowano, tj.

ustalono ich poziom docelowy na koniec 2015 roku. Powy sza data nie jest przypadkowa, albowiem

rok 2015 jest dat graniczn rozliczenia ca ego Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.

Do tego bowiem momentu sko cz realizacj projekty z ostatniego naboru.

W trakcie funkcjonowania Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka wielokrotnie

zmieniano dokumenty programowe. Ewolucji podlega te poziom wymienionych wy ej celów, co

oddaje tabela 2.

Tabela 2. Zmiany poziomu realizacji celów dzia ania 8.1 „Wspieranie dzia alno ci gospodarczej

w dziedzinie gospodarki elektronicznej”.

Cel 2008 2009 2010 2012

Liczba przedsi biorców, którzy otrzymali

dofinansowanie

5000 9000 3000 2000

Liczba nowopowsta ych e-us ug 5000 9000 5000 4000

Liczba stworzonych miejsc pracy 17500 17500 17500 4600

ród o: [12, 162], [13, 189–190], [14, 191–192], [15, 202].

Przytoczone dane wskazuj na znaczny stopie zmienno ci poziomu celów. Apogeum optymi-

zmu przypad o na rok 2009, za rok 2012 cechuje znaczna obni ka poziomu parametrów.

Niew tpliwie dobrze, e parametryzacja celów podlega a uaktualnieniom. Merytorycznie jednak re-

gresja poziomu parametrów wskazuje na malej cy optymizm osób administruj cych dzia aniem 8.1.

3. Realizacja dzia ania 8.1 Wspieranie dzia alno ci gospodarczej w dziedzinie gospodarki

elektronicznej” PO IG

Pierwszy konkurs w ramach dzia ania 8.1 PO IG zosta przeprowadzony w dniach 15–26 wrze-

nia 2008 roku. Beneficjentem dzia ania 8.1 mog y by niedu e przedsi biorstwa za o one na

terenie Polski. Omawiane dzia anie adresowane by o do mikroprzedsi biorstw (podmiotów zatrud-

niaj cych do 9 osób) oraz do ma ych firm, w których zatrudnienie nie przekracza 49 osób. Wyst pi o

równie ograniczenie co do d ugo ci okresu funkcjonowania. O dofinansowanie mog y si stara

w pocz tkowych latach prowadz cy przedsi biorstwa, którzy prowadz dzia alno gospodarcz nie

d u ej ni 1 rok. Po 2010 roku zmieniono ten zapis w stosunku do przedsi biorców z 12 woje-

wództw, umo liwiaj c im start w programie tak e w przypadku, gdy za o ona dzia alno

gospodarcza nie przekracza 2 lat.

Wysoko dofinansowania zmieni a si w trakcie realizacji dzia ania 8.1. W pierwszych latach

maksymalna kwota dofinansowania wynosi a 850 tysi cy PLN, co wynika o z przeliczenia maksy-

malnej warto ci projektu w wysoko ci 1 miliona PLN i maksymalnie 85 % udzia u dofinansowania

z PO IG. W zwi zku z du ym zainteresowaniem osób chc cych wystartowa z w asnym

e-biznesem, zmniejszono nast pnie kwot warto ci projektu do 700 tysi cy PLN, tak by bud et pro-

jektu wystarczy na wieksz ilo zainteresowanych. Zró nicowano te intensywno wsparcia

121

w zale no ci od wieku potencjalnego beneficjenta. Dla osób starszych ni 27 lat udzia rodków

z programu nie móg przekracza 70 %, co daje maksymalne dofinansowanie w kwocie 490 tysi cy

PLN. Z kolei dla osób w wieku poni ej 27 lat udzia dofinansowania by podniesiony do 80 %, co

w warto ci bezwzgl dnej oznacza maksymalnie 560 tysi cy PLN. W tym miejscu warto nadmieni ,

i przedsi biorca, który pozytywnie przeszed procedury konkursowe (i czasami odwo awcze) de-

klarowa na starcie, e posiada rodki pozwalaj ce na realizacj projektu. Form finansowego

wsparcia, któr przyj to bowiem na potrzeby dzia ania 8.1 sta a si refundacja wydatków oraz udzie-

lanie zaliczki.

Aby pomy lnie przej procedur akceptacji z o onego wniosku o dofinansowanie projektu,

przedsi biorca staraj cy si refundacj kosztów kwalifikowanych musi spe ni kryteria formalne

i merytoryczne. Kryteria formalne dotyczy y: samego wniosku, charakterystyki wnioskodawcy,

cech formalnych projektu oraz pozosta ych, specyficznych wymogów formalnych. Kryteria mery-

toryczne obejmowa y m.in. ocen modelu biznesowego, stopie rentowno ci w okresie trwa o ci,

liczb róde przychodów, analiz rynku, koncepcje promocji. W sumie, od 2010 roku, potencjalny

beneficjent musia spe ni 18 kryteriów formalnych (odno nie projektu, wnioskodawcy i wniosku)

oraz 17 merytorycznych (w tym 4 merytoryczne fakultatywne). W tym miejscu warto podkre li , e

kryteria merytoryczne fakultatywne, wbrew swej nieco myl cej nazwie, musia y by w okre lonym

stopniu spe nione. Wynika o to z konkurencji w ramach poszczególnych rund i ustawienia oceny

wniosków w sposób uwzgl dniaj cy kryteria fakultatywne.

Dzia anie 8.1 PO IG cieszy o si du ym zainteresowaniem potencjalnych e-przedsi biorców.

wiadczy o tym liczba z o onych w poszczególnych konkursach wniosków o dofinansowanie.

W tabeli 3 i 4 zawarto zbiorcze dane za ca y okres funkcjonowania dzia ania 8.1, dotycz ce liczby

z o onych i zaakceptowanych wniosków, jak równie sumarycznej warto ci wnioskowanego

i otrzymanego dofinansowania.

Tabela 3. Liczba wniosków z o onych i dofinansowanych

w trakcie realizacji dzia ania 81.1 PO IG

Runda konkursowa Liczba z o onych

projektów

Liczba projektów

dofinansowanych

Wspó czynnik

sukcesu

I/2008 452 222 49,12%

I/2009 822 352 42,82%

II/2009 1323 434 32,80%

III/2009 2806 335 11,94%

I/2010 1852 166 8,96%

I/2011 1398 122 8,73%

II/2011 746 91 12,20%

I/2012 718 111 15,46%

II/2012 817 131 16,03%

III/2012 1221 212 17,36%

I/2013 768 115 14,97%

II/2013 871 154 17,68%

III/2013 1437 176 12,25%

Suma: 15231 2621 17,21%


Miros aw Moroz



122

Tabela 4. Warto wnioskowanego i zaakceptowanego dofinansowania

w trakcie realizacji dzia ania 81.1 PO IG

Runda konkursowa

Warto

wnioskowanego

dofinansowania

[w mln PLN]

Warto

zatwierdzonego

dofinansowania

[w mln PLN]

Stosunek

warto ci

zatwierdzonej

do wnioskowa-

nej

I/2008 195,0 92,0 47,18%

I/2009 492,0 217,0 44,11%

II/2009 898,0 278,0 30,96%

III/2009 1896,2 233,0 12,29%

I/2010 654,2 74,7 11,42%

I/2011 602,5 57,4 9,53%

II/2011 326,4 43,2 13,24%

I/2012 315,2 51,3 16,28%

II/2012 362,7 60,6 16,71%

III/2012 535,2 100,3 18,74%

I/2013 337,5 54,1 16,03%

II/2013 403,9 75,9 18,79%

III/2013 671,8 90,2 13,43%

Suma: 7690,6 1427,7 18,56%

ród o: obliczenia w asne na podstawie [6], [7].

Tabela 3 i 4 wskazuj na znaczny poziom zainteresowania potencjalnych e-przedsi biorców.

cznie w latach 2008–2013 z o ono 15 231 wniosków o dofinansowanie, z czego zaakceptowano

2621. Oznacza to redni wspó czynnik powodzenia na poziomie 17,2 %. Tym niemniej warto pod-

kre li kilka okresów funkcjonowania programu. Na pocz tku, w latach 2008–2009 relatywnie

atwo by o pozyska dotacje, o czym wiadcz wyliczone wspó czynniki sukcesu na poziomie prze-

kraczaj cym 30 %. Po konstatacji, e mo e za atwo jest sta si beneficjentem programu, jak

równie na kanwie enuncjacji prasowych o dofinansowaniu wielu niezbyt innowacyjnych projek-

tów, instytucje nadzoruj ce dzia anie 8.1 zdecydowa y o zaostrzeniu kryteriów oceny.

Konsekwencj tego sta y si najni sze poziomy wspó czynnika sukcesu na prze omie 2010 i 2011

roku. W obliczu skarg przedsi biorców i „z ej prasy” wokó obowi zuj cych kryteriów oceny, z a-

godzono nieco ich wyk adnie. Spowodowa o to, e w kolejnych latach beneficjentami stawa a si

nieco wi ksza frakcja sk adaj cych wnioski o dofinansowanie.

Opisane powy ej zmiany rzutowa y w podobny sposób na wielko przyznanego dofinansowa-

nia. Zainteresowani z o yli czne zapotrzebowanie na ponad 7,5 miliardów z otych. Jednak, jak

wspomniano wcze niej, bud et dzia ania 8.1 wynosi oko o 1,5 miliarda z otych. Dlatego te rednio

w ramach ka dej rundy konkursowej przyznano oko o 18,5 % wnioskowanych kwot. Przedzia

zmienno ci waha si od 9,5 % w I konkursie w 2011 roku do 47,1 w konkursie z 2008 roku.

123

4. Skutki realizacji dzia ania 8.1 PO IG

Zako czenie realizacji dzia ania 8.1 sk ania do przyjrzenia si skutkom jego realizacji. Od razu

jednak w tym miejscu nale y poczyni zastrze enie, i nie wszystkie projekty si zako czy y. Stan-

dardowy okres realizacji projektu wynosi bowiem 2 lata. Te projekty, które rozpocz y si w 2012

roku lub pó niej, w momencie pisania niniejszego opracowania, nie mog y osi gn zaplanowanych

efektów. Z drugiej strony definitywny koniec przyjmowania wniosków o dofinansowanie pozwala

na podsumowuj c ocen skutków funkcjonowania omawianego programu.

Autor, aby zwi kszy obiektywizm przeprowadzonej analizy, si gn po metod 360 stopni.

Polega ona na ocenie danego zjawiska z mo liwie wielu perspektyw. W niniejszym przypadku ba-

dania obj y:

przedsi biorców/zarz dzaj cych firmami internetowymi;

przedsi biorców/zarz dzaj cych firmami internetowymi którzy pozyska y dofinanso-

wanie w ramach dzia ania 8.1;

eksperta zewn trznego, którego rol by a ocena wniosków o dofinansowanie.

Z metodycznego punktu widzenia w artykule zastosowano 3 metody badawcze. Nale do nich:

krytyczna analiza dokumentacji,

wywiady nieskategoryzowane;

obserwacja uczestnicz ca.

Wybór metod zosta podyktowany specyfik przedmiotu bada . Delikatna materia jak jest

kwestia pozyskania dofinansowania w warunkach konkursowych (wielu ch tnych), sk oni a autora

do zastosowania metod krytycznej analizy dokumentacji (system SIMIK) oraz wywiadów nieskate-

goryzowanych z zarz dzaj cymi przedsi biorstwami internetowymi. Z kolei obserwacja

uczestnicz ca wynika z osobistych do wiadcze autora, który by w latach 2009 – 2013 ekspertem

zewn trznym oceniaj cym wnioski o dofinansowanie w ramach dzia ania 8.1 PO IG.

Celem przeprowadzonych bada jest analiza i ocena funkcjonowania dzia ania 8.1 „Wspieranie

dzia alno ci gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej” PO IG w opinii trzech wy ej

wymienionych grup podmiotów. Ocena powy sza b dzie kre lona z punktu widzenia korzy ci i wad

dla rozwoju e-biznesu w Polsce. Co prawda oceniane dzia anie 8.1 ca kowicie si zako czy o, jed-

nak w kolejnym okresie programowania na lata 2014 – 2020 znajduj si dzia ania ukierunkowane

na gospodark elektroniczn . Tym samym celowe jest wyci gni cie wniosków z dotychczasowych

dzia a w analizowanej materii.

Ocen zacznie przedstawienie stopnia realizacji 3 g ównych celów dzia ania 8.1. dane zgroma-

dzone w ramach systemu SIMIK (System Informatyczny Monitoringu i Kontroli finansowej

Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójno ci) umo liwiaj analiz realizacj celów programu 8.1.

Dane w tej materii zawiera tabela 5.


Miros aw Moroz



124

Tabela 5. Wymierne efekty realizacji celów dzia ania 8.1 „Wspieranie dzia alno ci gospodarczej

w dziedzinie gospodarki elektronicznej” wed ug stanu z po owy 2013 roku

Cel Poziom osi gni tyStopie spe nienia

celów (skuteczno )

Liczba przedsi biorców, którzy otrzymali

dofinansowanie 1174 58,7%

Liczba nowopowsta ych e-us ug 2874 71,8%

Liczba stworzonych miejsc pracy 1717,63 37,3%

ród o: obliczenia w asne na podstawie [11].

Wyniki funkcjonowania dzia ania 8.1 zosta y zaprezentowane wed ug najnowszych publicznie

udost pnionych danych z po owy 2013 roku. Jest oczywistym, e przytoczone wska niki b d ro-

sn wraz z post pem realizacji projektów startuj cych w latach 2012 i 2013. Jednocze nie z uwagi

na nieliniowy charakter liczby podpisanych umów w poszczególnych rundach konkursowych, od-

o enie w czasie wyp aty dotacji na konto przedsi biorcy (wska nik nr 1) oraz rezygnacj niektórych

z beneficjentów z prowadzenia projektu, nie jest mo liwa ekstrapolacja trendu i oszacowanie doce-

lowych warto ci prezentowanych wska ników. Tym niemniej pisz cy te s owa zaryzykowa by tez ,

e dwa pierwsze cele zostan osi gni te, natomiast je eli chodzi o stworzone w e-biznesie miejsca

pracy najprawdopodobniej nie uda si osi gn zamierzonego poziomu zatrudnienia.

Komentarza wymaga rozbie no mi dzy liczb firm, z którymi podpisano umowy o dofinan-

sowanie (patrz tabela 3), a liczba przedsi biorców, którzy faktycznie otrzymali rodki finansowe

z programu. Ró nica ta wynika z kilku przes anek. Po pierwsze, termin wyp aty dotacji docieraj cej

do przedsi biorców podlega pewnemu przesuni ciu w czasie. Dodaj c do tego czas na proces oceny

formalnej i merytorycznej, a w niektórych przypadkach skorzystanie procedury odwo awczej, poja-

wia si pierwszy czynnik – od o enie w czasie wyp aty rodków finansowych. Co wi cej – w trakcie

realizacji projektu kilkukrotnie pojawi y si opó nienia wymagalnych p atno ci, a wi c by to ko-

lejny czynnik w analizowanym zakresie [8]. Po drugie pewna nieznana bli ej cz firm

zrezygnowa a z udzia u w projekcie [4].

Dzia anie 8.1 „Wspieranie dzia alno ci gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej”

w wietle przyj tych celów nale y oceni generalnie pozytywnie. Ju w po owie 2013 roku aktyw-

nie dzia a o co najmniej 1174 przedsi biorstw internetowych (a dane z tabeli 3 wskazuj , e w chwili

obecnej ta liczba jest znacz co wy sza). W tej liczbie mie ci si 1126 mikroprzedsi biorstw oraz 48

ma ych firm. Uruchomiono prawie 2900 e-us ug, a wiec internauci dostali wiele nowych mo liwosci

wykorzystania technologii teleinformatycznych (Internetu i technologii mobilnych). W tej liczbie

znajduj si takie serwisy jak diki.pl czy kontomierz.pl. W liczbach bezwzgl dnych oznacza to red-

nio 2,44 e-us ugi na przedsi biorstwo. Obiektywnie rzecz bior c jest to bardzo dobry wynik, gdy

pokazuje, e typowy e-biznes uruchomi prawie 3 nowe elektroniczne us ugi. Nieco gorzej wypada

ocena pod wzgl dem ilo ci specjalistów, których mia przysporzy elektronicznej gospodarce ana-

lizowany program. Warto przy tym przypomnie , e w pierwotnych wytycznych ich liczba mia a

si gn a 17 500. By mo e jednak niematerialny charakter dzia alno ci w przestrzeni wirtualnej,

zautomatyzowany poprzez oprogramowanie, czyni od pocz tku nierealnymi wy ej wymienion

skal zatrudnienia. Tak czy inaczej w tym przekroju ocena dzia ania 8.1 jest raczej negatywna.

Równie w rodowisku e-przedsi biorców dzia anie 8.1 nie cieszy si jednoznacznie pozy-

tywn opini . Z wywiadu jaki przeprowadzi autor w ród 6 beneficjentów programu, rysuje si

125

ambiwalentny stosunek do otrzymanego wsparcia. Pozytywnie oceniono mo liwo rozwoju przed-

si biorstwa za rodki unijne, pojawienie si w ofercie nowych e-us ug oraz efekt wizerunkowy

w postaci informacji o wygranym konkursie. Z drugiej strony jako najwa niejsze ujemne aspekty

funkcjonowania w ramach dzia ania 8.1 wskazywano:

du biurokracj zwi zan z pozyskaniem, rozliczaniem i finansowaniem dotacji (tu wszyscy

indagowani jednog o nie podkre lali nadmierny formalizm procedur programowych);

3 przedsi biorców zwróci o uwag na przed u anie si terminów p atno ci ponad ustalone

w harmonogramie terminy (jak wspominaj by o to wyzwaniem dla zachowania p ynno ci

ich przedsi wzi cia, jako e byli przygotowani na wp yw okre lonych rodków w z góry

znanym terminie);

3 przedsi biorców zakwestionowa o kompetencje ekspertów oceniaj cych i kontroluj cych

ich przedsi wzi cia (stwierdzili, e oceniaj cy nie mieli odpowiedniej wiedzy informatycz-

nej i ekonomicznej aby oceni model biznesowy danego projektu);

1 przedsi biorca wskaza na wykraczaj cy poza ramy prawne proces odwo awczy – zgodnie

z zapisami procedura odwo awcza powinna zako czy si do 70 dni, a zako czy a si po

ponad 180 dniach (jak wyartyku owa sam przedsi biorca: „ ja musia em przestrzega co do

literki dokumenty programowe – inaczej odpad bym w przedbiegach. Natomiast druga strona

nie raczy a si stosowa do wyznaczonych przez siebie ram prawnych”).

Generalizuj c 4 z 6 przedsi biorców bior cych udzia w wywiadzie nieskategoryzowanym po-

wa nie zastanowi oby si na wzi ciem jeszcze raz udzia u w programie.

Z kolei w ród 4 przedsi biorców/zarz dzaj cych przedsi biorstwami internetowymi, którzy nie

korzystali z dzia ania 8.1, analizowany program postrzegany by jednoznacznie negatywnie. Argu-

menty, które by y w tym kontek cie artyku owane w zasadzie sprawdzi mo na do dwóch w tków:

psucia rynku w wyniku interwencji pa stwowej,

niskiej jako ci projektów, które pozyska y dofinansowanie.

Psucie rynku polega o w opinii indagowanych przede wszystkim na zaburzeniu równowagi ryn-

kowej w zakresie wynagrodze programistów, koderów i grafików. Poniewa dzia anie 8.1 w ród

kosztów kwalifikowanych przewidywa o pozycj „wynagrodzenia” – poziom stawek które mogli

zaoferowa potencjalni beneficjenci przekracza rednie rynkowe. To w dalszej kolejno ci powodo-

wa o ogólna presj p acow dla ca ego sektora. Po drugie, zaburzeniu uleg y ceny reklamy

graficznej (display marketing), co wynik o z pojawienia si wielu wydawców, dla których przy-

chody z reklamy nie stanowi y g ównego ród a przychodów. W tym stanie rednia stawka CPM

spad a, co niekorzystnie odbi o si na ekonomice zarz dzanych przez nich firm. Z kolei zarzut o ni-

skiej innowacyjno ci, czy szerzej przydatno ci okre lonych przedsi wzi , ma swoje ród o

w upowszechnieniu informacji o przyznaniu wysokich dotacji (si gaj cych 850 tysiecy PLN) na

realizacj relatywnie prostych rozwi za , takich jak serwisy spo eczno ciowe itd. Jako praktycy

wskazywali, e tak sam funkcjonalno projektu mo na by oby uzyska na wolnym rynku za u a-

mek (20 – 50 %) kwot dotacji.

Ekspert zewn trzny mia za zadanie ocenia merytorycznie dany wniosek o dofinansowanie,

jak równie ewentualnie uczestniczy w kontroli danego beneficjenta. Ocena merytoryczna by a

dokonywana „na dwie r ce”: przez eksperta zewn trznego oraz pracownika Regionalnej Instytucji

Finansuj cej. Chodzi o o zobiektywizowanie oceny danego wniosku. Z punktu widzenia oceniaj -

cego pod wzgl dem merytorycznym niew tpliwym pozytywnym aspektem uruchomienia dzia ania

8.1, by a eksplozja pomys ów na e-biznes. Jak wskazuj dane liczbowe zamieszczone


Miros aw Moroz



126

w tabeli 3 kolejne rundy konkursowe mobilizowa y wielu zainteresowanych. Z drugiej jednak strony

proces oceny by ci le sformalizowany i polega na sprawdzeniu spe nienia przez wnioskodawc

kolejnych kryteriów oceny merytorycznej. Zapewnia o to du y poziom standaryzacji w przekroju

wszystkich RIFów w ca ym kraju. Powodowa o to jednak, e odpada y pomys y merytorycznie bar-

dzo dobre, ale niedopracowane w warstwie zgodno ci z programem. W takiej sytuacji ekspert

zewn trzny chc c nie chc c musia zdyskwalifikowa tego pokroju projekt. Na tej zasadzie dofi-

nansowanie dostawa y projekty niekoniecznie najbardziej innowacyjne, ale takie, które spe nia y

wymagania programowe oceny merytorycznej. Warto tutaj nadmieni , e od pocz tku funkcjono-

wania dzia ania 8.1 pojawi y si firmy doradcze, które za odpowiednim wynagrodzeniem dba y

o ow zgodno , co te nie pozostawa o bez wp ywu na jako przedstawianych do oceny projek-

tów.

5. Podsumowanie

Na podstawie zgromadzonych do tej pory wymiernych efektów dzia ania 8.1 PO IG, jak rów-

nie przeprowadzonych pilota owych bada , sformu owa mo na diagnoz funkcjonowania

analizowanego programu. Bior c pod rozwag zarówno pozytywne, jak i negatywne czynniki rea-

lizacji programu, autor sk ania si do raczej pozytywnej oceny funkcjonowania dzia ania 8.1. Sk ada

si na to ilo powsta ych nowych e-biznesów, uruchomionych przez nich e-us ug, dop yw „ wie ej

krwi” jako nowej kadry, a przede wszystkim zmotywowanie wielu osób do wykreowania pomys u

na przedsi wzi cie internetowe. Niew tpliwie plusem omawianego programu jest te rozpropago-

wanie e-biznesu jako jednej z dróg rozwoju zawodowego.

Generalnie pozytywna ocena dzia ania 8.1 nie przys ania powa nych negatywnych aspektów

jego funkcjonowania. W opinii pisz cego te s owa podstawowym problemem by a kwestia wy o-

nienia zwyci zców poszczególnych konkursów. Przyj ta mocno sformalizowana

i sparametryzowana formu a oceny nie do ko ca sprawdzi a si w niematerialnym i dynamicznym

wiecie e-biznesu. Mo na zrozumie za o enia le ce u podstaw przyj cia takiej formu y, tj. mo -

liwo obrony przed kolejnymi instancjami odwo awczymi oraz ch ujednolicenia procedur oceny

w skali ca ego kraju. Jednak w chwili obecnej, w obliczu przygotowania si do kolejnego okresu

programowania na lata 2014–2020, powstaje pytanie jak lepiej merytorycznie ocenia sk adane

wnioski o dofinansowanie. Wydaje si , e w tym wzgl dzie istniej dwa interesuj ce rozwi zania.

Zdaniem autora do oceny wniosków mo na by oby dokooptowa specjalistów z funduszy Venture

Capital, dzia aj cych w dziedzinie technologii teleinformatycznych. Osoby takie wnios yby bardziej

prorynkowego ducha. Niew tpliwie te mo na by oby odformalizowa sam proces pozyskania, roz-

liczania i finansowania dotacji. Pierwszym krokiem w tym wzgl dzie mog oby by szersze

dopuszczenie przedsi biorców do udzia u w poszczególnych etapach procedowania danego pro-

jektu.

Na zako czenie warto podkre li elastyczno zasad dzia ania 8.1. Przejawi o si to w sposób

normatywny poprzez zmiany poziomu warto ci celów (patrz tabela 2). W sposób praktyczny ewo-

luowanie wytycznych mia o miejsce w trakcie spowolnienia gospodarczego Polski z lat 2008–2009.

Wprowadzono wówczas uproszczenia w procedurze uzyskania zaliczek, jak równie z agodzono

wymogi dotycz ce zabezpiecze projektu. By o to niew tpliwie wyj cie naprzeciw oczekiwaniom

beneficjentów.

127

Bibliografia

[1] Cimochowski G. i in., Polska internetowa. Jak Internet dokonuje transformacji polskiej

gospodarki, BCG, Warszawa 2011.

Dotacje na innowacje. Innowacyjna Gospodarka 2007 – 2013, Ministerstwo Rozwoju Regio-

nalnego, Warszawa 2008, p. 3.

[3] Garapich A., 2012. E commerce w Polsce 2012. [Online]. Dost pne: http://www.slides-

hare.net/P_B_I/e-commerce-w-polsce-2012.

[4] Heller M., 8.1 w innym spojrzeniu, 2013. [Online]. Dost pne: http://mamstartup.pl/aktual-

nosci/1225/8-1-w-innym-spojrzeniu.

[5] Kenneth-Hensel P.A., Neeley C.R., Min K.S., Uncorking the Mystery of marketing Wine to

Generation Y: Lessons from Consumer Psychology, "Marketing Management Journal", 2011,

Vol. 21, Iss. 2.

[6] Komunikaty Dzia ania 8.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2009 – 2013.

Polska Agencja Rozwoju Przedsi biorczo ci. [Online]. Dost pne: http://poig.parp.gov.pl/in-

dex/index/771.

[7] Osiecki A., B dzie kontrola projektów internetowych, „Rzeczpospolita”,19.08.2010, [Online].

Dost pne: http://www.rp.pl/artykul/9211,524567_Bedzie_kontrola_projektow_interneto-

wych.html.

[8] Osiecki A., Na wyp aty e-dotacji zabrak o pieni dzy, „Rzeczpospolita”, 29.08.2011. [Online].

Dost pne: http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/708451.html

[9] Piecuch T., Przedsi biorczo . Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa

2010.

[10] Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013. Narodowe Strategiczne Ramy

Odniesienia 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007, p. 128.

[11] Sprawozdanie okresowe z realizacji Programu Innowacyjna Gospodarka za I pó rocze 2013 r.,

Za .1. Wska niki sprawozdanie I pó rocze 2013.xls, 2013. [Online]. Dost pne:

http://www.poig.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/Strony/default.aspx

[12] Szczegó owy opis priorytetów Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regio-

nalnego, Warszawa 2008.











Miros aw Moroz



128

ASSESMENT OF THE MEASURE 8.1 “SUPORT BUSINESS ACTIVITY IN THE FIELD

OF ELECTRONIC BUSINESS” OF THE OPERATIONAL PROGRAMME INOVATIVE

ECONOMY

Summary

E-business is a rapidly growing segment of the Polish economy. In the years

2007–2013 in the framework of the Operational Programme Innovative Economy

launched an action that would further accelerate and intensify doing businesses

online. It is measure 8.1 "Support business activity in the field of electronic business".

The primary objective of this article is to analyze and evaluate the functioning of

Measure 8.1 " Support business activity in the field of electronic business " OP IE in

years 2007–2013. Completion of this action gives chance to look at the assumptions

and objectives underlying the measure 8.1, as well as achieved effects of the above-

mentioned program.

Taking into consideration both positive and negative impacts of the program, the

author is inclined to rather positive assessment of the functioning of the measure 8.1

OPIE. It consists of a number of created new e-businesses, running their e-services,

the supply of new e-business’ staff, and above all to motivate many people to create

an e-business idea. On the other hand, the basic problem was the heavily formalized

and quantitative formula for the evaluation of potential beneficiaries.

Keywords: E-business, Measure 8.1 "Support business activity in the field of electronic

business", Innovative Economy Operational Programme, e-entrepreneurship

Miros aw Moroz

Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsi biorstwa

Wydzia Nauk Ekonomicznych

Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu

Ul. Komandorska 118/120, 53-345 Wroc aw

e-mail: [email protected]

Ocena funkcjonowania Działania 8.1 „Wspieranie ... · dziaáania 8.1 „Wspieranie dziaáalno ci...

Documents

Transcript of Ocena funkcjonowania Działania 8.1 „Wspieranie ... · dziaáania 8.1 „Wspieranie dziaáalno ci...