[Nr 34] Centrum Cyklotronowe Bronowice IFJ PAN w Krakowie – teraźniejszość i przyszłość radioterapii protonowejw Polsce

Michael Waligórski 1,2,*, Marek Jeżabek 1, Tomasz Kajdrowicz 1, Paweł Olko 1, Jan Swakoń 1

1 Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie2Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Krakowie

*PrelegentAdres email: z5waligo@cyfronet.pl

Cel: Przedstawienie działalności oraz perspektyw rozwoju Centrum Cyklotronowego Bronowice IFJ PAN – pierwszegobadawczo-klinicznego ośrodka radioterapii protonowej w Polsce.

Materiał i metody:Centrum Cyklotronowe Bronowice Narodowego Centrum Radioterapii Hadronowej przy InstytucieFizyki Jądrowej PAN (CCB) powstało w roku 2011. Ośrodek dysponuje cyklotronem AIC-144 skonstruowanym w IFJw latach 80., obecnie generującym wiązkę protonów o energii 60 MeV, oraz zakupionym i uruchomionym w roku 2012cyklotronem izochronicznym Proteus C-235, generującym wiązki protonów o energiach 70–230 MeV. W latach 2008–2012 zbudowano i uruchomiono w IFJ stanowisko do radioterapii gałki ocznej wykorzystujące wiązkę protonówz cyklotronu AIC-144. Aktualnie, od 2011 roku, prowadzona jest tu radioterapia pacjentów z czerniakiem gałki ocznej,początkowo w ramach terapii doświadczalnej (15 pacjentów), zaś od roku 2013 w ramach kontraktu SzpitalaUniwersyteckiego w Krakowie z NFZ. Do sierpnia 2013 napromieniono łącznie 25 pacjentów Kliniki Okulistykii Onkologii Okulistycznej CM UJ, przy współpracy z Centrum Onkologii Oddział w Krakowie. Cyklotron Proteus C-235został już uruchomiony wraz z towarzyszącą mu infrastrukturą. Trwają prace nad uruchomieniem ramienia (gantry)z wiązką skanującą oraz nad wyposażeniem części medycznej ośrodka. Prowadzone są już badania podstawowew zakresie fizyki jądrowej oraz fizyki medycznej i dozymetrii, inżynierii materiałowej i radiobiologii. Prowadzone są takżeprace nad konstrukcją nowego stanowiska do radioterapii okulistycznej. Od roku 2015, po pełnym wyposażeniumedycznym, prowadzone będą w CCB NCRH prace nad klinicznym wykorzystaniem wiązki protonowej do rutynowejradioterapii nowotworów oka na nowym stanowisku oraz, po uruchomieniu skanującej wiązki protonowej na stanowiskuramienia obrotowego (gantry) – nad radioterapią protonową dla wszystkich lokalizacji. Ostatnio IFJ uzyskał dotację nabudowę drugiego stanowiska gantry, co umożliwi zwiększenie liczby leczonych pacjentów i utworzenie pierwszegow Polsce ośrodka rutynowo napromieniającego wiązką skanującą protonów pacjentów z chorobami nowotworowymi wewszystkich lokalizacjach.

Wyniki i wnioski: Pierwszy w Polsce ośrodek rutynowej radioterapii protonowej oka już działa, zaśw roku 2015 rozpoczniepracę drugie takie stanowisko wykorzystujące cyklotron Proteus C-235. Na podstawie dotychczasowych postępów prac,zgodnie z przewidywanym harmonogramem, od roku 2015 lub 2016 możliwe będzie napromienianie skanującymi wiązkamiprotonowymi, na dwóch stanowiskach gantry, pacjentów z guzami nowotworowymi we wszystkich lokalizacjach.Zapraszamy więc lekarzy radioterapeutów do współpracy z pierwszym w Polsce ośrodkiem terapii protonowej.

http://dx.doi.org/10.1016/j.onko.2013.09.035

[Nr 35] Ocena wpływu wybranych czynników histopatologicznych i klinicznych na skuteczność przedoperacyjnejchemioterapii u pacjentek z rakiem piersi

Marzena Chajewska-Ciekańska 1, Maria Litwiniuk 2,3

1Oddział Chemioterapii, Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiegow Poznaniu2Katedra i Klinika Onkologii Uniwersytet Medyczny w Poznaniu3Oddział Chemioterapii, Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań

Adres email: marzena.chajewska@gmail.com

Cel: Celem pracy była ocena wpływu wybranych czynników histopatologicznych na skuteczność przedoperacyjnejchemioterapii u pacjentek z rakiem piersi.

Materiał i metody: Ocenie retrospektywnej poddano grupę 308 kobiet z potwierdzonym histologicznie lub cytologiczniewczesnym i miejscowo zaawansowanym rakiem piersi. Wszystkie pacjentki leczone były w Klinice Onkologii UniwersytetuMedycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu w latach 2000–2010. W pierwszym etapie poddane były leczeniusystemowemu w formie chemioterapii, po której przeprowadzono zabieg chirurgiczny. Analizowano wybrane czynnikikliniczne, między innymi wiek pacjentki, BMI, wielkość guza, rodzaj chemioterapii, czas stosowania leczenia. Pacjentki zewzględu na stan receptorów steroidowych ER, PgR oraz HER-2 podzielono na 4 grupy immunofenotypowe:

Zeszyty Naukowe WCO, Letters in Oncology Science 10S (2013) 1–7918

1. ER(+), PgR(+), HER-2(-)2. ER(+), PgR(+/-), HER-2(+/-)3. ER(-), PgR(-), HER-2(+)4. ER(-), PgR(-), HER-2(-)

Stan receptorów ER, PgR i HER-2 oceniano metodami immunohistochemicznymi z użyciem odpowiednio kompleksuEnVision TM+/HRP i zestawu HercepTEST. Niejednoznaczne wyniki stanu receptora HER-2 weryfikowano metodą FISH.Skuteczność chemioterapii oceniano na podstawie stopnia odpowiedzi patologicznej w analizowanym materialepooperacyjnym, określanym jako całkowita remisja patologiczna (pCR), częściowa remisja patologiczna (pPR) i brakodpowiedzi. pCR zdefiniowano jako brak komponenty inwazyjnej i nieinwazyjnej w guzie po zastosowanej chemioterapii.

Wyniki: W analizowanej grupie 308 chorych uzyskano następujące wyniki: pCR u 29 (9%), pPR u 262 (85%), brakodpowiedzi u 17 (5,52%) W poszczególnych grupach immunofenotypowych zdefiniowanych w punkcie materiał i metodawyniki kształtowały się następująco:1. Grupa pierwsza licząca 120 pacjentek: pCR 4 (3,4%), pPR 105 (87,5%), brak odpowiedzi 11 (9,2%).2. Grupa druga licząca 52 pacjentki: pCR 3 (5,8%), pPR 46 (88,5%), brak odpowiedzi 3 (5,8%).3. Grupa trzecia licząca 46 pacjentek: pCR 3 (6,5%), pPR 43 (93,5%), brak odpowiedzi 0.4. Czwarta grupa licząca 90 pacjentek: pCR 19 (21,1%), pPR 68 (75,6%), brak odpowiedzi 3 (3,3%).

W grupie 3. pCR uzyskano tylko u pacjentek, u których w ramach leczenia przedoperacyjnego zastosowano terapięcelowaną anty HER-2.

Wnioski: Odpowiedź na przedoperacyjną chemioterapię zależy przede wszystkim od biologii nowotworu. U pacjentekz rakiem piersi terapia celowana anty-HER-2 powinna być stosowana od początku leczenia.

http://dx.doi.org/10.1016/j.onko.2013.09.036

[Nr 36] Ocena parametrów klinicznych i histopatologicznych u chorych na raka piersi otrzymujących chemioterapięprzedoperacyjną

Joanna Załuska 1, Piotr J. Wysocki 1,2, Maria Litwiniuk 1,2

1Oddział Chemioterapii, Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań2Uniwersytet Medyczny w Poznaniu

Adres email: joanna.zaluska@wco.pl

Cele:1. Ocena odpowiedzi klinicznej na chemioterapię przedoperacyjną.2. Ocena odpowiedzi histopatologicznej na chemioterapię przedoperacyjną – ocena w badaniu mikroskopowym

występowania uszkodzeń w guzie.3. Ocena zmian ekspresji antygenu proliferacyjnego Ki-67 – w biopsji gruboigłowej pobranej przed leczeniem

przedoperacyjnym i w materiale pooperacyjnym.Materiał i metody: 72 pacjentki z miejscowo zaawansowanym, pierwotnie nieoperacyjnym rakiem gruczołu piersiowego

otrzymywały chemioterapię przedoperacyjną wg schematu AC. Oceniano: typ histologiczny nowotworu, stopieńzaawansowania, stan receptorów steroidowych oraz status receptora HER2. W badaniu histopatologicznym ocenianoodpowiedź guza na chemioterapię neoadjuwantową.

Wyniki: Całkowitą odpowiedź na leczenie przedoperacyjne uzyskano u 6 chorych, znaczną odpowiedź u 19, częściowąodpowiedź u 20, natomiast 6 chorych nie uzyskało odpowiedzi na chemioterapię. Wśród chorych, które odpowiedziały naleczenie, większą odpowiedź uzyskiwano w przypadku guzów bez zajęcia pachowych węzłów chłonnych (wynik znamiennystatystycznie). Zmiana ekspresji Ki-67 oceniana w materiale przed i po chemioterapii była zależna od ekspresji receptorówhormonalnych w guzie – pacjentki bez ekspresji receptorów częściej uzyskiwały spadek Ki-67 > 50%. Ponadto u chorychz nadekspresją receptora HER2 obserwowano trend do większej zmiany Ki-67. 78% chorych z nadekspresjąHER 2 uzyskałospadek Ki-67 > 50%, natomiast u chorych bez nadekspresji tego receptora było to 50% pacjentek. Nie zaobserwowanoznamiennych różnic w aktywności chemioterapii przedoperacyjnej u chorych w zależności od wartości wskaźnika masy ciała(BMI). Jednakże zaobserwowano trend w kierunku częstszej odpowiedzi u chorych z nadwagą BMI > 26 kg/m2

w porównaniu z chorymi z prawidłową masą ciała.Wnioski: Uzyskane wyniki potwierdzają wcześniejsze obserwacje, że status hormonalny raka piersi ma istotny wpływ na

skuteczność chemioterapii przedoperacyjnej. Interesująca obserwacja wskazująca na istnienie potencjalnej zależnościpomiędzy stanem odżywienia a skutecznością leczenia neoadjuwantowego wymagaweryfikacji na większej populacji chorych.

http://dx.doi.org/10.1016/j.onko.2013.09.037

Zeszyty Naukowe WCO, Letters in Oncology Science 10S (2013) 1–79 19