Nowoczesne środki dydaktyczne i techniki nauczania w procesie … · 2009-06-25 · Nowoczesne...

"Nauczyciel przedmiotów zawodowych w zakresie organizacji usług gastronomicznych i hotelarstwa oraz architektury krajobrazu - studia podyplomowe" projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. C.K. Norwida 25/27, 50-375 Wrocław, tel.: +48 (0)71 320 5108, fax: +48 (0)71 320 5137, email: [email protected]

Nowoczesne środki dydaktyczne i techniki nauczania w procesie kształcenia praktycznego

Ewa Piotrowska



I. Jakie jest współczesne kształcenie?

Uczeń (opis cechy z plakatu)

Szkoła, Nauczyciel, Rodzice (pomóc w rozwoju cechy)

Praca w 12 zespołach- wypisywanie skojarzeń na kartach pracy



II. Jakie są rezultaty kształcenia we współczesnej szkole przygotowującej do wykonywania zawodu?

Studium dokumenty OKE Zdawalność Egzaminu w 2008 r.



Wyniki egzaminu zawodowego w wybranych typach szkółi zawodach ( dokument OKE 2008 r.)

Slajd 4



III. Jaką młodzież przywitamy w progach naszych szkól w 2009r.



IV. Co możemy zrobić, aby młodzież lepiejprzygotować do zdania egzaminu i przygotowania do zawodu ?

1. Cele

2. Metody

3. Zasady

4. Środki dydaktyczne



Środki dydaktyczne stosujemy tam, gdzie zachodzi potrzeba wsparcia lub uzupełnienia informacji przekazywanych przez nauczyciela.

Miejsce środków dydaktycznych w procesie kształcenia



Nowoczesny proces kształcenia wymaga od nauczyciela pełnego opanowania wiedzy merytorycznej oraz dysponowania odpowiedniąbazą i środkami dydaktycznymi na najwyższym poziomie technicznym.Same środki, uczyć nie mogą, uczy za ich pomocą nauczyciel. Jednak gwarantują one podniesienie jakości nauczania i zmniejszenie zużycia czasu , a także zapewniają optymalnąorganizację zajęć dydaktycznych.



Rola środków dydaktycznych:•aktywizują proces nauczania,

•ukierunkowują percepcję,

•rozwijają aktywność i samodzielność,

•poszerzają źródła informacyjne,

•organizują kontrolę i samoocenę



Najważniejsza czynność w uczeniu

to „wgląd”, który jest stopniowym dochodzeniem do zrozumienia związków między postacią a tłem, częścią i całością, środkiem a celem.

Uczenie się jest szeregiem odkryć i wynalazków .



Uczenie się nie może być ograniczone ani do czynności intelektualnych, ani sensorycznych.

Czynności te są ze sobą powiązane: spostrzeganie i działanie tworzą bezpośredni związek między świadomością człowieka a otaczającym światem, dostarczają treści do myślenia, sąpodstawą do tworzenia wyobrażeń i pojęć. Z tymi czynnościami wiążą się czynności werbalne.

Trzy główne formy czynności ludzkich są ściśle powiązane genetycznie i funkcjonalnie (ruchowe czynności przedmiotowe, czynności werbalne, czynności umysłowe).



Definicja uczenia się:

Uczenie się jest więc nabywaniem umiejętności regulowania stosunków z otaczającym światem, jest przyswajaniem zmian w motoryce, myśleniu, świadomym działaniu i w wiadomościach.



Uczenie się jest procesem wszechstronnym, obejmującym następujące aktywności:

• emocjonalne (motywacja i przezywanie),

• intelektualne (myślenie i odkrywanie),

• sensoryczne (obserwacja i spostrzeganie),

• motoryczne (manipulowanie, działanie),

• recepcyjne (przyjmowanie informacji słownych),

• werbalne (ekspresja słowna, dyskusja).



Uczenie się jest czynnością zmierzającą do zdobywania wiadomości i umiejętności.

Jest ono najskuteczniejsze, gdy jest podejmowane z chęciąpoznania przedmiotu nauczania.



W szkole aktywność sensoryczną w uczeniu się poprawiają:

• okazy, modele

• obrazy rysowane, drukowane i wyświetlane

• filmy, przeźrocza, audycje telewizyjne, prezentacje komputerowe

• ilustracje w podręcznikach

• gabloty technologiczne

• modele działające

• makiety, przekroje

• schematy i rysunki techniczne

• graficzne obrazy procesu produkcyjnego



Między aktywnością motoryczną i intelektualną, między działaniem i myśleniem zachodzi ścisły związek. W uczeniu się ludzi nie możemy oddzielić działania od myślenia.



Najbardziej znane podejście do podziału środków dydaktycznych to podziały według:

• Okonia

• Fleminga

• Leii

• Kupisiewicza

• Nowackiego

• Godlewskiego



Środki dydaktyczne stosujemy odpowiednio do potrzeb wynikających z treści realizowanego tematu i zależą od inwencji nauczyciela i stanu wyposażenia pracowni, laboratorium czy warsztatów.

Środki same nie uczą za nauczyciela, lecz tylko wspomagają proces zdobywania umiejętności. Nauczyciel nadal pozostaje centralną postacią w procesie organizacji procesu dydaktycznego- od niego zależy umiejętnośćwykorzystania środków przekazu.



Definicja środka dydaktycznego określanego w kategoriach teorii informacji

Środek dydaktyczny można uznać za narzędzie nauczania, za pomocą którego nauczyciel przekazujący wiadomości „przekształca ucznia z nie poinformowanego w poinformowanego”.



Technicznymi środkami nauczania nazywamy „całokształt pomocy dydaktycznych i odpowiedniej aparatury, za pomocą której przekazuje się zakodowanąinformację.

Wymienić tu należy: rzutniki przeźroczy i multimedialne, filmy, foliogramy, programy komputerowe.

Środki techniczne stanowią więc ogół pomocy audiowizualnych i maszyn dydaktycznych, za pomocąktórych odtwarza się zakodowaną informację.



Podział technicznych środków nauczania według niektórych autorów:

• dźwiękowe (magnetofony, aparatura radiowa)

• wizualne (filmy, wideokasety, płyty audio )

• kombinowane (aparatura filmowa i telewizyjna)

• komputery

• techniczne środki badania i dokumentowania procesunauczania



Podział środków według Okonia

• środki słowne ( podręczniki i teksty drukowane),

• środki wizualne (modele, obrazy, środki i mapy),

• mechaniczne środki wizualne (aparat fotograficzny, rzutnikpisma, mikroskop),

• środki słuchowe ( magnetofon, radio),

• środki dźwiękowo- słuchowe ( telewizor),

• środki automatyzujące proces dydaktyczny- maszynydydaktyczne , laboratoria językowe),



Próba systematycznego podziału oraz ujednolicenia terminologii środków dydaktycznych

Środkami dydaktycznymi nazywać będziemy przedmioty będące źródłami bodźców, urządzenia techniczne służące do wytwarzania różnego rodzaju wyrobów, urządzeń, aparatów oraz przeznaczone do nauczania i doskonalenia w ich obsłudze, jak również materiały i urządzenia umożliwiające wykorzystanie automatyzacji w procesach nauczania i uczenia się.

Definicja środka dydaktycznego



Na podstawie analizy dotychczasowej klasyfikacji środków dydaktycznych, proponuje się przyjęcie następującego, usystematyzowanego podziału na grupy, uwzględniającego funkcję w procesie nauczania, jak również specyfikę produkcyjną:

• grupa I- pomoce dydaktyczne

• grupa II- materiały dydaktyczne

• grupa III- techniczne środki dydaktyczne

• grupa IV- dydaktyczne środki pracy



Pomoce dydaktyczne są to środki przeznaczone do poznania bezpośredniego będące źródłem bodźców, oddziałujących bezpośrednio na nasze zmysły.

Materiały dydaktyczne są to środki przeznaczone do poznania pośredniego, oddziałującego pośrednio na nasze zmysły za pomocątechnicznych środków dydaktycznych oraz środki pomocnicze do urządzeń automatycznych wykorzystywanych w procesie dydaktycznym.

Techniczne środki dydaktyczne są to urządzenia przeznaczone do eksponowania określonych materiałów dydaktycznych (wizualnych lub audiowizualnych), to jest do przekazywania bodźców wzrokowych , słuchowych lub wzrokowo-słuchowych, oraz urządzenia wykorzystywane w procesie dydaktycznym.



Dydaktyczne środki pracy są to rzeczywiste przedmioty, urządzenia, aparaty, narzędzia lub maszyny przeznaczone do ich poznania, wykonywania właściwych im manipulacji, pomiarów, regulacji, badań itp. służące do produkcji gotowych wyrobów i przedmiotów powszechnego użytku.

Wyposażenie i zestawy kompleksowe są to komplety względnie zespoły różnych rodzajów technicznych środków- celowo dobrane, odpowiednio połączone do spełniania określonych funkcji dydaktycznych w odniesieniu do konkretnego przedmiotu, np. laboratoria językowe, pracownia gastronomiczna.



Klasyfikacja środków dydaktycznych – rys. 1



Fleming wyróżnia następujące funkcje dydaktycznych środków audiowizualnych:• zbliżenie ucznia do poznawanej rzeczywistości, do rzeczy, zjawiski procesów,

• aktywizowanie spostrzegania oraz myślenia wyobrażeniowego i pojęciowego,

• budzenie motywów uczenia się przez wywołanie zainteresowania przedmiotem poznania,

• umożliwienie rozwiązywania problemów, co stanowi główneźródło poznania i oraz weryfikację przewidywań, wyobrażeń i pojęć.

Niektóre typy makiet, głownie modeli służą do kształtowania umiejętności manualnych, co może stanowić ich piątą funkcję dydaktyczną.



Środki dydaktyczne w procesie nauczania mogą pełnić rolę:

•zasadniczego środka wiedzy,

•zastosowania teorii w praktyce,

•pomocniczą w kształtowaniu umiejętności manualnych,

•sprawdzania dokładności wyobrażeń i pojęć,

•sprawdzania słuszności myślenia i przewidywania,uzasadniania i wyjaśniania,

•ilustracji wiadomości podanych słownie,

•sprawdzenie stopnia opanowania wiedzy.



Kryteria oceny środków dydaktycznych

Przydatność środków dydaktycznych należy oceniaćbiorąc pod uwagę następujące właściwości:• cel zastosowania,

• dostosowanie do odbiorcy,

• warunki wykorzystania,

• kwalifikacje dydaktyczno-wychowawcze,

• cechy użytkowe,

• cechy techniczno-ekonomiczne i estetyczne.



Do najważniejszych kryteriów dydaktycznych należy zaliczyć:

• cel zastosowania,

• dostosowanie do odbiorcy

• kwalifikacje dydaktyczno- wychowawcze.



Kryterium celu zastosowania określa, w jakim stopniu oceniany środek dydaktyczny jest stosowany do treści tematycznej programu nauczania w odniesieniu do konkretnego przedmiotu, tematu, zajęcia, typu szkoły i klasy.

Kryterium dostosowania do odbiorcy stwierdza na ile oceniany środek dydaktyczny jest właściwy ze względu na możliwości przy uwzględnieniu klasy, typu szkoły, wykształcenia ogólnego, poziomu naukowego itp.

Kryterium funkcji dydaktyczno-wychowawczych ma na celu określenie, w jakim stopniu oceniany środek dydaktyczny oddziałuje wychowawczo na ucznia.



Zasady dobierania wyposażenia dydaktycznego

Wyposażenie dydaktyczne utożsamiamy ze środkami dydaktycznymi, do których zaliczamy przedmioty i urządzenia, które dostarczając uczniom określonych bodźców sensorycznych, oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk, itp., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznanie rzeczywistości.



W celu uczynienia procesu dydaktycznego bardziej efektywnym dąży się do stosowania różnych metodi środków technicznych.

Szczególne miejsce w racjonalnie zorganizowanym procesie kształcenia i doskonalenia zajmują zwłaszcza środki audiowizualne ze względu na ich szerokie zastosowanie w praktyce pedagogicznej.



Środki audiowizualne mogą być wykorzystane w celu:•wprowadzenia do dyskusji, stworzenia sytuacji problemowej,

•ilustracji treści podawanych werbalnie,

•podsumowania i utrwalania wiadomości,

•uzupełnienia i rozszerzenia tematu zajęć,

•jako samodzielny materiał formacyjny,

•jako środek weryfikacji słuszności i dokładności wyobrażeń i pojęć,

•jako środek pokazania zastosowania teorii w praktyce,

•jako środek sprawdzający stopień opanowania wiedzy.



Właściwości rozmaitych środków dydaktycznych dajądużą swobodę w doborze do różnych sytuacji dydaktycznych.

Jednak proces dobierania powinien prowadzić do wskazania tych środków, którymi najbardziej skutecznie można wesprzeć proces nauczania-uczenia się.



Aktualnie stosowane zasady doboru środków dydaktycznych, obok wymagań stawianych przez sytuacjędydaktyczną, biorą pod uwagę także takie czynności jak:

• fizyczne właściwości środków

• cechy zadania dydaktycznego

• poziom rozwoju uczniów



Środki dydaktyczne w kształceniu zawodowym obejmują:

•Wyposażenie szkoły, do którego zaliczamy stoły laboratoryjne, tablice, maszyny, urządzenia, stanowiska szkoleniowe w warsztatach,

•Wyposażenie stanowiska pracy nauczyciela, w skład którego można zaliczyć modele, foliogramy, komputery do nauczania itp.,

•Wyposażenie ucznia, obejmuje głównie przybory do pisania, książki, ilustracje, zeszyty, przybory kreślarskie, pomiarowe, laboratoryjne, narzędzia.



Środki multimedialne

Przez media rozumiemy wszelkiego rodzaju przedmioty i urządzenia przekazujące odbiorcom określone informacje poprzez słowa, obrazy i dźwięk. Do mediów zaliczamy więc radio, telewizję, magnetowidy, magnetofony i komputery, a także tablice, podręczniki, mapy, modele, przedmioty.



Jeżeli w procesie przekazywania informacji zgromadzone środki umożliwiają nam połączenie wielu źródełinformacji, tzn. że uczący będą mogli się zetknąć ze wszystkimi możliwymi rodzajami informacji słownych, wzrokowych i dźwiękowych- to wówczas środki te będziemy nazywali środkami multimedialnymi.

Z taką sytuacją spotykamy się najczęściej podczas zajęćw pracowni przedmiotowej np. gastronomicznej, w laboratorium, a także podczas ćwiczeń w warsztatach szkolnych.



Środki multimedialne to celowo dobrane materiały i środki dydaktyczne pożądane z punktu widzenia najbardziej efektywnej pracy nauczyciela i uczących się.

Kształcenie multimedialne jest strategią dydaktyczną, której istota polega na kompleksowym wykorzystaniu środków dydaktycznych w nauczaniu-uczeniu się.

Nowoczesne środki dydaktyczne i techniki nauczania w procesie … · 2009-06-25 · Nowoczesne...

Documents

Transcript of Nowoczesne środki dydaktyczne i techniki nauczania w procesie … · 2009-06-25 · Nowoczesne...