NISZE AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJNA DOLNYM ŚLĄSKU

mgr Andrzej Raczyk

• identyfikacja nisz aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku

•określenie najważniejszych czynników determinujących powstawanie zróżnicowań wewnątrzregionalnych

•określenie wpływu nisz aktywności na otoczenie•określenie prawdopodobnego scenariusza kształtowania się aktywności gospodarczej w przyszłości

•wypracowanie potencjalnego wzorca wskaźników do obiektywnego badania zróżnicowań intraregionalnych

CELE PRACY

• zróżnicowania wewnątrzregionalne są warunkowane przede wszystkim czynnikami o charakterze lokalnym

• w wyniku procesu transformacji kształtuje się nowy obraz przestrzeni gospodarczej regionu

• ukształtowane w początkowym okresie transformacji struktury przestrzenne charakteryzują się względną trwałością

• znaczenie najważniejszych czynników warunkujących rozwój gospodarczy poszczególnych obszarów może ulec zmianie w najbliższej perspektywie

• rozwój przestrzenny nisz aktywności gospodarczej prowadzi do zwiększania się dysproporcji wewnątrzregionalnych

HIPOTEZY BADAWCZE

POJĘCIE NISZY W LITERATURZE

• nisza ekologiczna

• nisza architektoniczna

• nisza geologiczna

• nisza rynkowa,

• nisza przestrzenna

Nisza aktywności - obszar, który wskutek określonych cech fizjograficznych, technicznych i społeczno – gospodarczych tworzy warunki sprzyjające dla działalności gospodarczej

DEFINICJA NISZY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ PRZYJĘTA W PRACY

Źródło: opracowanie własne na podstawie G. Myrdala (1958)

DETERMINANTY KUMULATYWNEGO PROCESUWZROSTU W UKŁADZIE INTRAREGIONALNYM

Popyt nadobra i usługi

M ie jscow epodm ioty

gospodarcze

Inw estorzyzew nętrzn i

D ochodysam orządów

loka lnych

Instrum entypolityki

regionalnejKapita ł ludzki

D ochodygospodarstwdom ow ych

M obilnośćprzestrzenna

ludnościIn frastruktura

Uw arunkow ania zew nętrzne

• przedsiębiorczość indywidualna(podmioty gospodarcze osób fizycznych zarejestrowane w rejestrze REGON na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym)

• „duża przedsiębiorczość”(spółki prawa handlowego z przewagą kapitału polskiego zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym)

• przedsiębiorczość zagraniczna (spółki prawa handlowego z przewagą kapitału zagranicznego zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym)

• aktywność obywatelska społeczności lokalnych (fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 tysięcy mieszkańców w wieku prod.)

• stopa bezrobocia (liczba bezrobotnych na 100 osób w wieku produkcyjnym)

• natężenie usług(pracujący w sektorze usług na 1000 mieszkańców)

• otoczenie biznesu (udział podmiotów gospodarczych sekcji Pośrednictwa finansowego oraz Obsługi nieruchomości i firm w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych)

• podatki od osób prawnych (podatki od osób prawnych (CIT) w przeliczeniu na mieszkańca w relacji do średniej krajowej – wartość średnia z okresu trzech lat)

• saldo migracji wewnętrznych (średnioroczne saldo migracji wewnętrznych na 1000 mieszkańców liczone dla okresu trzech lat)

WSKAŹNIKI OCENY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ

WyszczególnieniePKB na

mieszkańca

wskaźnik syntetyczny aktywności gospodarczej 0,983

przedsiębiorczość indywidualna 0,813

"duża" przedsiębiorczość 0,948

przedsiębiorczość zagraniczna 0,921

aktywność obywatelska społeczności lokalnych 0,734

stopa bezrobocia -0,707

natężenie usług 0,971

rozwój sektora otoczenia biznesu 0,755

podatki od osób prawnych 0,930

saldo migracji wewnętrznych 0,314

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO NA MIESZKAŃCA I WSKAŹNIKI OCENY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ -

WSPÓŁCZYNNIK KORELACJI PEARSONA (WG. NTS III, 2000r.)

Przedsiębiorczość zagraniczna

4 0 6 0 8 0 1 0 0 1 2 0 1 4 0 1 6 0 1 8 0 2 0 0 2 2 0

gm inym ie jskie

gm inym ie jsko - w ie jskie

gm inyw ie jskie

H ISTO G R AM D LA 2000 r.

A - zmiana wskaźnika w latach 1993 - 2000B - stan w 2000 r.

g r a n i c e p o w i a t ó w ( N T S 4 )

g r a n i c a w o j e w ó d z t w a ( N T S 2 )

5 , 5

1 0

1 4

2 6

A

0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0

5,3

11,2

16,5

28,5

B

0 10 20 30 40 50

granice pow iatów (N TS 4)

granica w ojew ództwa (NTS 2)

„Duża przedsiębiorczość”A - zmiana wskaźnika w latach 1993 - 2000B - stan w 2000 r.

0 10 20 30 40 50 60 70 80

gm inym ie jskie

gm inym ie jsko - w ie jskie

gm inyw ie jskie

H ISTO G R AM D LA 2000 r.

granice pow iatów (NTS 4)

granica wojew ództwa (N TS 2)

2,4

6,1

9,7

16,0

A

0 10 20 30 40 50

9

1 8

2 4

4 0

B

0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0

g r a n i c e p o w i a t ó w ( N T S 4 )

g r a n i c a w o j e w ó d z t w a ( N T S 2 )

Stopa bezrobociaA - stan w 1993B - stan w 2000 r.

4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26

gm inym ie jskie

gm inym ie jsko - w ie jskie

gm inyw ie jskie

H ISTO G R AM D LA 2000 r.

11,0

14,0

16,5

19,5

A

0 10 20 30 40 50

granice pow iatów (NTS 4)

granica wojew ództwa (N TS 2)

11,0

14,0

16,5

19,5

B

0 10 20 30 40 50

granice pow iatów (N TS 4)

granica w ojew ództw a (N TS 2)

Otoczenie biznesuA - zmiana wskaźnika w latach 1993 - 2000B - stan w 2000 r.

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30

gm inym ie jskie

gm inym ie jsko - w ie jskie

gm inyw ie jskie

H ISTO G R AM D LA 2000 r.

granice pow iatów (NTS 4)

granica wojew ództwa (N TS 2)

3,5

5,1

6,4

8,0

A

0 10 20 30 40 50

9,0

10,8

13,7

17,0

B

0 10 20 30 40 50

granice pow iatów (NTS 4)

granica w ojew ództw a (N TS 2)

nisze aktywności gospodarczejpowyżej 100 % średniej krajowej

obszary stwarzające podstawy do przyspieszenia procesów wzrostu80 – 100 % średniej krajowej

obszary o niskiej aktywności60 – 80 % średniej krajowej

obszary o bardzo niskiej aktywności poniżej 60 % średniej krajowej

*) - wartość wskaźnika syntetycznego w relacji do średniej krajowej

OBSZARY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ *

Obszary aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku

g r a n i c e p o w i a t ó w ( N T S 4 )

g r a n i c a w o j e w ó d z t w a ( N T S 2 )

6 07 08 01 0 0

1 9 9 4

0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0

g r a n i c e p o w i a t ó w ( N T S 4 )

g r a n i c a w o j e w ó d z t w a ( N T S 2 )

6 07 08 01 0 0

2 0 0 0

0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0

g r a n i c e p o w i a t ó w ( N T S 4 )

g r a n i c a w o j e w ó d z t w a ( N T S 2 )

6 07 08 01 0 0

2 0 1 0( p r o g n o z a )

0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0

Nisze aktywności oraz obszary stwarzające podstawy do przyspieszenia procesów wzrostu

granica województwa (NTS 2)

0 10 20 30 40 50

nisze aktywności gospodarczejobszary stw arzające podstaw y do przyspieszenia procesów wzrostu

2000

granica województwa (NTS 2)

0 10 20 30 40 50

nisze aktyw ności gospodarczejobszary stw arzające podstaw y do przyspieszenia procesów w zrostu

2010(prognoza)

Obszary aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku

g r a n i c e p o w i a t ó w ( N T S 4 )

g r a n i c a w o j e w ó d z t w a ( N T S 2 )

6 07 08 01 0 0

1 9 9 4

0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0

g r a n i c e p o w i a t ó w ( N T S 4 )

g r a n i c a w o j e w ó d z t w a ( N T S 2 )

6 07 08 01 0 0

2 0 0 0

0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0

g r a n i c e p o w i a t ó w ( N T S 4 )

g r a n i c a w o j e w ó d z t w a ( N T S 2 )

6 07 08 01 0 0

2 0 1 0( p r o g n o z a )

0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

w ska Ÿn ik syn te tyczn y a ktyw n o œci g o sp o d a rcze j

0

8

16

24

32

liczb

a je

dn

ost

ek

1994

2010 (prognoza)

Syntetyczny wskaźnik aktywności gospodarczej

• głównym czynnikiem kształtującym nisze aktywności gospodarczej są: ośrodki miejskie, duże przedsiębiorstwa przemysłowe, renta położenia, rozwój sektora usług dla biznesu, turystycznych i uzdrowiskowych

• niewielka jest jeszcze rola tzw. „usług nowych” w aktywizacji poszczególnych obszarów

• przestrzenny układ obszarów aktywności gospodarczej ma charakter węzłowo - pasmowy

• ukształtowane w początkowym okresie transformacji struktury przestrzenne mają charakter trwały

• następuje dalszy wzrost dysproporcji wewnątrzregionalnych

WNIOSKI