Grupa dwudziestu członków Szkolnego Koła Turystycznego ,,Trzy kilometry” działającego przy ZS w Lipie wraz z opiekunami, w okresie od 6 do 9 października 2016 r. była w Tatrach. Celem tej turystycznej wyprawy była realizacja projektu pt. "Poznanie niszczącej siły natury na przykładzie zniszczeń dokonanych przez wiatry halne na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego”. Na realizacje tego celu uzyskaliśmy wsparcie finansowe od Starostwa Powiatowego w Stalowej Woli.

Halny to najbardziej znany wiatr w Polsce, rodem z Karpat i Sudetów, najsilniejszy jest w Tatrach.

Halny wieje najczęściej w październiku listopadzie, rzadziej w lutym i marcu. To ciepły, suchy, porywisty wiatr, wiejący z południa ku dolinom. Powstaje on na skutek różnic ciśnienia między jednym, a drugim stokiem góry, gdy po południowej występuje wysokie ciśnienie, a po północnej niskie.

Skąd się bierze wiatr halny ?

Jak powstaje wiatr halny ? - grafika

Aby halny mógł powstać, po obu stronach gór muszą utworzyć się 2 ośrodki baryczne: wyżowy i niżowy. Na południu znajduje się wyż. Po drugiej stronie, zawietrznej - ośrodek niżowy. Jeśli w równej odległości pomiędzy nimi znajdą się Tatry, zaczyna wiać halny. Na południu temperatura powietrza jest niższa, ciepłe powietrze unosi się do gór oziębiając się około 0,6 stopnia Celsjusza na 100 metrów wysokości. Po osiągnięciu wierzchołków gór spadając po zawietrznej na dół osiąga większą prędkość i ociepla się 1 stopień Celsjusza na 100 metrów ogrzewając powietrze i zwiększając swoją prędkość. Towarzyszy mu charakterystyczny wał chmur, który przewala się na drugą stronę łańcucha, ale póki co nie spływa w dół. Dopiero gdy chmury zaczynają spływać na północną stronę, halny wzrasta. Po halnym pogoda zazwyczaj załamuje się, zaczyna się opad. Przed i w trakcie halnego ciśnienie gwałtownie spada.

Przyczyny powstawania wiatru halnego

Jak powstaje wiatr halny ? - grafika

Podczas realizacji projektu uczniowie uczestniczyli w zajęciach w Edukacyjnym Centrum Przyrodniczym Tatrzańskiego Parku Narodowego gdzie uzyskali kompendium wiedzy o geologicznej historii powstania Tatr i występujących w obrębie TPN przedstawicielach fauny i flory. Ponadto w trakcie interaktywnych zajęć uczniowie dowiedzieli się o tym jak funkcjonuje ochrona środowiska naturalnego na terenie parku. Przez cały czas zajęć uczniowie mieli do dyspozycji tablety, na których udzielali odpowiedzi na zadawane w trakcie pokazu pytania. Na koniec przedstawiono zwycięzców swoistego rodzaju quizu. Poza tym mieliśmy również możliwość obejrzenia interaktywnej makiety Tatr. W nowoczesny sposób ukazywała ona wszystkie pasma i szczyty górskie oraz ich piętrowość. Pobyt w ECP TPN wszystkim się bardzo podobał.

Realizacja projektu

Wizja lokalna – Dolina Kościeliska

Wędrując dnem Doliny Kościeliskiej mieliśmy okazje zobaczyć z jaką siłą wieją tutaj wiatry. Było to przecież celem naszej turystycznej wyprawy. Wszyscy mogli dostrzec setki powalonych świerków na zboczach doliny. Robiły one przerażające wrażenie. Jak nam jednak mówiono w Edukacyjnym Centrum Przyrody TPN natura z tym faktem sobie poradzi. Będzie co prawda to trwało kilkadziesiąt lat, ale na powalonych pniach już niedługo pojawią się nowe pokolenia świerków. To co jest niepokojące to skala zjawiska, która ze względu na zmiany klimatyczne bardzo się w ostatnich czasach nasila.

Nasza dokumentacja fotograficzna

Trochę historii

Rekordowo długo halny wiał w 1951 roku - 11 dni. Największą prędkość tego wiatru zanotowano w nocy z 6 na 7 maja 1968 roku - około 310 km/h, a jednym z jego skutków były katastrofalne zniszczenia w lasach.

Krystyna Gorazdowska

Zniszczenia w drzewostanie w Dolinie Kościeliskiej w wyniku wiatru halnego w 2013 r.

Przyrodnicy oszacowali szkody po halnym ( grudzień 2013 r.) . Okazuje się, że silne wiatry powaliły około 125 tys. metrów sześciennych drzew w Tatrzańskim Parku Narodowym i w lasach Doliny Chochołowskiej. W strefie ochrony ścisłej, czyli tam, gdzie leśnicy nie ingerują w przyrodę, halny przewrócił 20 tys. m sześciennych drzew. Natomiast na terenach objętych ochroną czynną, gdzie przyrodnicy mogą na przykład wycinać drzewa, uszkodzeniu uległo 60 tys. m sześciennych drzew, głównie świerków - powiedział Szymon Ziobrowski z TPN. Wspólnota Leśna - właściciel lasów w rejonie Doliny Chochołowskiej - straty w drzewostanie szacuje na około 45 tys. m sześciennych.

Jodły i buki zamiast świerków ,,Do odbudowy lasów podchodzimy w każdym rejonie Tatr inaczej. Na terenie ścisłych rezerwatów przyroda jest pozostawiona sama sobie, to znaczy powalone drzewa są pozostawione do naturalnego rozkładu, a na tym podłożu wyrastają nowe drzewa, które same się nasiały - wyjaśnił Filip Zięba z TPN. W reglu dolnym, gdzie żywioł pozostawił wykarczowane polany, w miejsce świerków władze parku zamierzają posadzić jodły i buki. W strefie ochrony czynnej powalone drzewa zostały jedynie okorowane, aby nie stały się siedliskiem korników, a następnie pozostawione do rozkładu. W każdym przypadku musieliśmy zastanowić się, czy wywózka drzewa z lasu nie przyczyni się do wyrządzenia większej szkody przyrodzie, dlatego decyzje co do każdego obszaru wiatrołomów są podejmowane indywidualnie" - powiedział przyrodnik.

Jak temu zaradzić ?

Uczestnicy przy tworzeniu pokazu multimedialnego nt. Projektu

Uczestnicy projektu – (zdjęcie przy schronisku na Hali Ornak, w tle mało widoczny Ornak (1854 m n.p.m.)

- dziękują Zarządowi Starostwa Powiatu Stalowowolskiego za finansowe wsparcie bez którego ta wyprawa nie doszedłby do skutku.

https://pl-pl.facebook.com/Trzy-Kilometry-977307335659619/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Wiatr_halny http://www.twojapogoda.pl/wiadomosci/107370,wszystko-na-temat-wiatru-halnego http://krakow.wyborcza.pl/krakow/

1,44425,17178875,Rok_po_wielkim_halnym__pozostaly_ogolocone_lasy_w.html https://www.google.pl/search?q=najwi

%C4%99ksze+wiatry+halne&biw=1280&bih=625&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwirz-LBqavQAhVB2SwKHUhPCvoQ_AUIBigB#imgrc=X3RmJFdRfQoSCM%3A

oraz Google grafika

Źródła zdjęć i informacji