2

Drodzy CzytelnicyOddajemy do Paƒstwa oceny kolejny numer kwartalnika Miejskiego Szpitala Zespolonego

„Zdrowe ˚ycie“. Uwzgl´dniajàc uwagi jakie otrzymaliÊmy, postanowiliÊmy zmieniç szat´ graficznàkwartalnika, wprowadziç kilka nowych pozycji, pozostawiajàc jednoczeÊnie sta∏e, lubiane przezPaƒstwa rubryki. Nie zabraknie zatem relacji z najwa˝niejszych akcji organizowanych przez MiejskiSzpital Zespolony w Olsztynie, du˝o miejsca poÊwi´cimy rozwojowi technologicznemu naszej pla-cówki, regularnie odwiedzaç b´dziemy tak˝e szpitalne oddzia∏y, prezentujàc pracujàcy tam personel.Przedstawimy osiàgni´cia, tytu∏y i wyró˝nienia przyznane Szpitalowi. JesteÊmy przekonani, ˝e nawetostatnie strony - na których czytelnicy znajdà „ciekawostki“ zdrowotne, przewodniki dla pacjentaoraz informacje dotyczàce bezpieczeƒstwa w szpitalu, a tak˝e ma∏à porcj´ humoru - przypadnàPaƒstwu do gustu, a ca∏y kwartalnik stanie si´ jednà z ulubionych lektur podczas pobytu w MiejskimSzpitalu Zespolonym w Olsztynie.

Redakcja

styczeƒ � luty � marzec � 2010

Spis treÊciOd redakcji ………………………………...................................... 2˚yczenia Êwiàteczne ………………………………......................... 3Warmiƒskie Âwi´ta ………………………………............................ 3Jak dawniej obchodzono Âwi´ta Wielkanocne?

Nale˝ymy do Najlepszych ………………….................................. 4Prezentacja najwa˝niejszych osiàgni´ç Szpitala w ubieg∏ym roku

Bez ci´cia i bez bólu ..……………………….................................. 5Co to jest Videobronchoskop, komu i do czego s∏u˝y?

Masa˝e i wirówki …………..……………………........................... 6Relacja z Dnia Otwartego pracowni fizjoterapii

Odchudzamy Olsztyniaków ……………....................................... 7Relacja ze wspólnej akcji Miejskiego Szpitala Zespolonego orazUrz´du Miasta Olsztyn poÊwieconej badaniom poziomu t∏uszczu w organizmie

Mamy 5 lat ………………………………....................................... 8OLO czyli jedyny w Polsce szpitalny oddzia∏ leczenia oty∏oÊci w kwietniuÊwi´tuje 5 - lecie dzia∏alnoÊci

Zawsze towarzyszy∏ mi aparat …………………............................ 10Rozmowa z Andrzejem Bujnowskim, by∏ym ordynatorem anestezjologii,którego wystawa prezentowana jest w sali im. Jana Janowicza

Czy wiesz co jesz? ………………………………............................. 12Dietetyczka Anna Szmit radzi jak czytaç opakowania produktów spo˝ywczych

Legitymacje do lamusa .……........................................................ 13Jakie prawa majà pacjenci bez legitymacji ubezpieczeniowych?

Uwaga alarm ………………………………................................... 14Co oznaczajà dane znaki?

Krzy˝ówka ………………………………........................................ 15Humor ……………………………….............................................. 15

„„SS∏∏uu˝̋yymmyy ppaaccjjeennttoomm zzaawwsszzee wwtteeddyy,, kkiieeddyy nnaass ppoottrrzzeebbuujjàà““

Wy daw ca:Miej ski Szpi tal Ze spo lo nyw Olsz ty nieul. Nie pod leg∏oÊci 44,tel. in for ma cja 89 532 61 11

Re dak cja:Da ria Ro dzie wiczAr tur Âwi toƒ

Pro jekt Gra ficz ny:Ma te usz Ba gniew ski

Sk∏ad kom pu te ro wy:Adam Szaw dzia niec

Druk: Dru kar nia Leo

Nak∏ad 800 egz.

Dys try bu cja:Kol por ta˝ w∏asny na te re nieMiej skie go Szpi ta la Ze spo lo ne gow Olsz ty nie

Kwar tal nik jest bezp∏at ny

Kontakt:rzecznik@szpital.olsztyn.pl

3

styczeƒ � luty � marzec � 2010

Jesz cze sto lat te mu na War mii obo -wiàzy wa∏y ry go ry stycz ne za sa dy do tyczàcepo stu. Nie spo˝ywa no ani mi´sa, anit∏uszczów zwierz´cych, ani na wet mas∏a.Zast´po wa no je ole jem, prze wa˝nie wy ro -bio nym z sie mie nia lnia ne go. T́ skniàc zaob fi tym je dze niem miesz kaƒcy War miiwy myÊli li na wet po rze kad∏o, cz´stowyg∏asza ne w Wielkà So bot´ „Jesz cze noc -ka i Wiel ka noc ka, mi´sko chodê do mnie“.

In nym, nie zwy kle wa˝nym zwy cza jempo st ne go okre su przed Âwi´ta mi Wiel ka -noc ny mi - któ ry oczy wiÊcie troch´ zmie -nio ny, ale trwa do dziÊ - jest zwy czajporzàdków w za gro dzie. Wed∏ug ró˝nychprze ka zów przed roz pocz´ciem Wiel kie -go Ty go dnia miesz kaƒcy War mii za bie ra -li si´ za sprzàta nie do mów. A gdy ju˝wsz´dzie by∏o czy sto - zgod nie z tra dycjà- na sta ran nie wy szo ro wa nej pod∏od zeroz sy py wa no bia∏y, czy sty pia sek i „je gli -ki“ czy li drob ne ga∏àzki Êwier ko we lubpo ci´ty ta ta rak. W ten sam spo sób de ko -ro wa no te˝ drog´ pro wadzàcà do do mu.Pa nie przy go to wy wa∏y te˝ Êwi´conk´ - aw niej pi san ki. Na War mii jaj ka wiel ka -noc ne de ko ro wa no skrom nie - far bo wa -no w ce bu li i ozi mi nie, zdo bio no(wy dra py wa no) ma∏ym or na men temgeo me trycz nym. A wszyst ko po to, bymo˝na by∏o god nie prze˝yç Tri du um Pas -chal ne.

I tak na przyk∏ad, na znak ˝a∏oby poÊmier ci Je zu sa Chry stu sa, w Wiel ki Piàtek

po wsi bie ga li ch∏opcy z drew nia ny miko∏at ka mi. W Wielkà So bot´ od by wa∏o si´na bo˝eƒstwo pod czas któ re go Êwi´co nowod´ i ogieƒ. Po tem spa la no naj star szywe wsi drew nia ny krzy˝ przy dro˝ny. Cocie ka we - po zo sta∏e po spa le niu zw´glo necz´Êci krzy˝a miesz kaƒcy za bie ra li do do -mów, po nie wa˝ w tam tych cza sachuwa˝ano, ˝e w´gle te sà nie za wod nymÊrod kiem prze ciw wszel kim bó lom. Nocz so bo ty na nie dzie l´ na zy wa no nocà du -chów, bo wed∏ug pra sta rych wie rzeƒ - takjak w noc wi gi lijnà i za dusz kowà - na zie -mie scho dzi∏y du sze zmar∏ych przod ków.Dla te go na noc zo sta wia no w pie cu roz -pa lo ny ogieƒ. Wie rzo no tak˝e, ˝e mo˝nado wie dzieç si´, kto w t´ noc by∏ w do mo -stwie. Aby to usta liç, po sy py wa no ∏aw´do sie dze nia pia skiem. W do brym zwy -cza ju by∏o te˝ zo sta wia nie w Wielkà So -bot´, na gro bach ro dzin nych ko lo ro wychpi sa nek.

Z ko lei w Âwiàtecznà Nie dziel´ wsta wa -no przed Êwi tem, aby ob ser wo waçwschodzàce tzw. „skaczàce“ s∏oƒce, naktó rym we dle prze ko naƒ lu do wychmo˝na by∏o zo ba czyç ba ran ka. Póêniej -zgod nie z tra dycjà - na le˝a∏o w mil cze niupójÊç do stru mie nia czy je zio ra i zwró ciç si´do nie go s∏owa mi: „Wo do krysz ta∏owa, ob -my wasz wszel kie ko rze nie, ob myj i mnie.Ob myj mnie ochrzczo ne go, Bo gu po le co -ne go“ i po wy po wie dze niu tych s∏ów - ob -myç si´ wodà. Zwy czaj ten mia∏ za pew niçmiesz kaƒcom zdro wie i urod´. Wodà ze

stru mie nia skra pia no te˝ zwierz´ta do mo -we, co mia∏o za pew niç im do bry chówi zdro wie. Do pie ro po ta kiej ce re mo nii za -sia da no do sto∏u przy Ênia da niu, któ re naWar mii by∏o skrom ne. Na nim by∏y za -wsze ja ja na twar do, chleb ra zo wy wy pie -ka ny w sze ro kich for mach, twa róg,mas∏o ukszta∏to wa ne na ba ran ka z ocza -mi z pie przu i usza mi z list ków bo ró wekoraz ró˝no rod ne cia sta i s∏one cia stecz kaw kszta∏cie pta ków, sym bo li zujàce na -dejÊcie wio sny. Po Ênia da niu wiel ka noc -nym ca∏a ro dzi na sz∏a do koÊcio∏a, abywspól nie prze˝ywaç zmar twych wsta nieChry stu sa. A po tem wspól ny obiad iwiel ka ra doÊç, bo post prze cie˝ prze sta∏ju˝ obo wiàzy waç ...

DRèród∏o u au to ra

War miƒskie Âwi´ta– czy li jak kie dyÊ w re gio nie ob cho dzo no Wiel ka noc. A by∏o to tak...

We wrzeÊniu pla ców ka po raz ko lej nyotrzy ma∏a za szczyt ny ty tu∏ „Szpi tal Przy -ja zny Dziec ku“. To wy ró˝nie nie - przy zna -wa ne z ini cja ty wy Âwia to wej Or ga ni za cjiZdro wia i Fun du szu Na ro dów Zjed no czo -nych na Rzecz Dzie ci - po ka zu je, ˝e szpi -tal s∏u˝y w pe∏ni do bru dziec ka i mat kiumo˝li wiajàc na tu ral ne kar mie nie pier sià,za pew niajàc god noÊç ko bie cie rodzàceji wy sokà ja koÊç opie ki oko∏opo ro do wej.Przy po mnij my, ˝e od wie lu lat Miej skiSzpi tal Ze spo lo ny w Olsz ty nie prze strze -ga „10 kro ków do uda ne go kar mie niapier sià“, m. in. po ma ga w kar mie niupier sià ju˝ w pierw szych mi nu tach popo ro dzie, umo˝li wia prze by wa nie mat cez dziec kiem przez ca∏à dob´, a tak˝e uczyma my tech ni ki kar mie nia. Po raz pierw szySzpi tal ty tu∏ ten otrzy ma∏ w 1996 ro ku.

W li sto pa dzie Szpi tal Miej ski otrzy ma∏z∏otà sta tu etk´ w ogól no pol skim kon kur -sie Per∏y Me dy cy ny. „Per∏a Esku la pa“przy zna na zo sta∏a pla ców ce za wy so ki po -ziom us∏ug me dycz nych, bez pie czeƒstwopa cjen tów i dost´pnoÊç do Êwiad czeƒ. Dokon kur su przystàpi∏o po nad 60 szpi ta lii przy chod ni spe cja li stycz nych, któ rychoce nia no na pod sta wie wskaêni ków eko -no micz nych i sta ty stycz nych na prze∏omie2007/2008 r. Ju ry do ce ni∏o te˝ Miej skiSzpi tal Ze spo lo ny za wdro˝enie no wo -cze sne go mo de lu zarzàdza nia, opty ma li -zacj´ kosz tów, wzo rowà or ga ni zacj´pra cy i sta∏e pod no sze nie kwa li fi ka cji ze -spo∏ów pra cow ni czych. W tym pre -sti˝owym kon kur sie Miej ski Szpi tal

Ze spo lo ny ju˝ po raz dru gi zdo by∏ pierw -sze miej sce.

„Bez piecz ny Szpi tal 2009“ to ko lej ny ty -tu∏ ja ki przy zna no Miej skie mu Szpi ta lo wiZe spo lo ne mu. Opu bli ko wa ny w grud niuran king dzien ni ka „Rzecz po spo li ta“ po -wsta∏ na pod sta wie an kiet przy go to wa -nych przez Cen trum Mo ni to ro wa niaJa koÊci w Ochro nie Zdro wia. Oce nia noja koÊç zarzàdza nia, in fra struk tur´ i kon -ser wacj´ sprz´tu me dycz ne go, in for ma ty -zacj´, kon dycj´ fi nan sowà; ja koÊç opie kinad pa cjen tem - w tym m.in. wa run ki wsa lach ope ra cyj nych i szpi tal nych, wy -kszta∏ce nie ka dry me dycz nej, rozsàdnezarzàdza nie an ty bio ty ka mi. Do dat ko wepunk ty pla ców ka otrzy ma∏a za po sia da necer ty fi ka ty ja koÊci i akre dy ta cje. Miej skiSzpi tal Ze spo lo ny zdo by∏ 846, 25 na 1000mo˝li wych punk tów i w ten spo sób sta∏ si´fi na listà ran kin gu „Rzecz po spo li tej“.

Jo an na Szy man kie wicz-Czu˝da niukdy rek tor Miej skie go Szpi ta la Ze spo lo ne -go zo sta∏a wy ró˝nio na w X edy cji kon kur -su Suk ces Ro ku w Ochro nie Zdro wia –Li de rzy Me dy cy ny. Ce lem kon kur su by∏odo ce nie nie osób oraz pod mio tów, któ -re w da nym ro ku od nios∏y suk ces w ochro -nie zdro wia. Po pra wa sy tu acji fi nan so wejszpi ta la, roz bu do wa pla ców ki i bar dzo do -bre zarzàdza nie to tyl ko nie któ re atu ty zaja kie wy ró˝nio no dy rek tor Miej skie goSzpi ta la Ze spo lo ne go w Olsz ty nie. W kon -kur sie w szeÊciu ka te go riach ry wa li zo wa∏opo nad 50 osób.

4

styczeƒ � luty � marzec � 2010

Na le˝ymy do Naj lep szychW ubieg∏ym ro ku Miej ski Szpi tal Ze spo lo ny w Olsz ty nie by∏ wie lo -krot nie na gra dza ny pre sti˝owy mi wy ró˝nie nia mi

To praw dzi wy prze∏om w le cze niu pa -cjen tów“ - pod kreÊla na wst´pie pre zen -tujàc no wy sprz´t dr n. med. Alek san derStan kie wicz, or dy na tor od dzia∏u chi rur -gii klat ki pier sio wej MSZ w Olsz ty nie.Je go zda niem bez za ku pu ta kichurzàdzeƒ nie by∏oby mo˝li we szyb kieroz po zna nie me dycz ne cho ro by. „Wswo jej ka rie rze za wo do wej od pra wie 40lat zaj muj´ si´ cho ro ba mi klat ki pier sio -wej – mó wi dr n. med. Alek san der Stan -kie wicz. Prze szed∏em wszyst kie stop niedia gno sty ki. Poczàtko wo opie ra liÊmy si´tyl ko na zdj´ciach rent ge now skich. I takjak zo ba czy liÊmy, coÊ co przy po mi na∏ogu za - to wie dzie liÊmy, ˝e zmia na wp∏ucach jest du˝a. Ale nie wie dzie liÊmy,czy jest to no wo twór, do pie ro w trak cieza bie gu ope ra cyj ne go trze ba by∏o podjàçna tych mia stowà de cyzj´: „wy ci na my czyzo sta wia my“. Le cze nie in wa zyj ne (w tymope ra cja) mo˝e bo wiem do pro wa dziç dopo wik∏aƒ, a rolà le ka rzy jest wy le czyç iprzed∏u˝yç ˝ycie pa cjen tom. Dla te go takwa˝na jest tu dia gno sty ka. Bez wàtpie niaprze∏omem by∏o wpro wa dze nie no wo -cze snej wer sji ba da nia rent ge now skie go– to mo gra fii kom pu te ro wej. Dzi´ki te -mu mo˝na wy kryç gu zy wiel koÊci kil kumi li me trów pod czas gdy po przed nie ba -da nia po ka zy wa∏y zmia ny o obj´toÊci po -wy˝ej kil ku cen ty me trów. Le ka rze sà te˝w sta nie na pod sta wie to mo gra fii kom pu -te ro wej okreÊliç z du˝ym praw do po do -bieƒstwem, któ re guz ki sà z∏oÊli we, a któ re∏agod ne, ale roz strzy gajàce jest ba da nie hi -sto pa to lo gicz ne zmia ny.

Pro gram „Po pra wa stan dar dów le cze niaope ra cyj ne go i sko ja rzo ne go ra ka p∏uca -do po sa˝enie i mo der ni za cja kli nik i od -dzia∏ów to ra ko chi rur gii“ do po sa˝y∏ od dzia∏chi rur gii klat ki pier sio wej w ko lej ne sprz´ty,któ re umo˝li wiajà le ka rzom m.in. na pre cy -zyj ne do bra nie cho re go do ope ra cji orazszer sze ni˝ obec nie sto so wa nie le cze nia sko -ja rzo ne go. No we wspó∏pra cujàce ze sobàurzàdze nia i prze pro wa dza ne ba da nia ta kiejak vi de obron cho sko pia lub vi de oto ra ko -sko pia po wo dujà, ˝e pa cjent nie mu si ju˝byç „ci´ty“ do dok∏ad ne go ba da nia. Te razpod opiekà le ka rzy i per so ne lu piel´gniar -skie go na spe cjal nym ∏ó˝ku wk∏ada na mujest przez nos lub usta son da z vi deo czuj ni -ka mi, prze ka zujàcy mi od czyt z wn´trzaklat ki pier sio wej na mo ni to ry pi lo tujàce.Le karz majàc mo˝li woÊç ste ro wa niaurzàdze nia mi, ob ser wu je ja ki jest stan za -awan so wa nia cho ro by (za bu rze nia ta kie jakcia∏a ob ce, krwa wie nia, gu zy, sta ny za pal ne)oraz mo˝e po braç tkank´ do ana li zy. Po ta -kim ba da niu le karz de cy du je, czy pa cjen tana le˝y ope ro waç, czy wy star czy gdy pod dasi´ cho re go za bie go wi naÊwie tleƒ lub che -mio te ra pii.

W opi nii eks per tów sprz´t to pod sta wado wy so ko spe cja li stycz ne go le cze nia. Beznie go nie mo˝na po sta wiç od po wied nioszyb ko dia gno zy, któ ra cz´sto mo˝e ura to -waç ˝ycie pa cjen tom.

W znacz nym stop niu mo˝e w tym po mócza ku pio ny ostat nio bez prze wo do wy bron -cho skop in ter wen cyj ny. Nie wy ma ga on do -dat ko we go za si la nia (jest na ba te rie),na tych miast wpro wa dzo ny do or ga ni zmu

cho re go po ka zu je ja kie sà za bu rze nia i le ka -rze mogà szyb ko po dej mo waç de cyzj´ o ko -lej nych dzia∏aniach me dycz nych. „To jestbar dzo wa˝ne, gdy tra fia do nas pa cjent,któ ry nie by∏ wczeÊniej dia gno zo wa ny, a np.si´ du si“ - pod kreÊla dr n. med. Alek san derStan kie wicz.

Na od dzia le chi rur gii klat ki pier sio wejpra wie co dzien nie prze pro wa dza ne sà te -raz ba da nia no wy mi me to da mi. Nie maokreÊlo ne go cza su jak d∏ugo pa cjent mabyç ba da ny. Wia do mo, ˝e mu si byç„dok∏ad nie spraw dzo ny“, bo na za re je -stro wa nym cy fro wo ob ra zie mo˝na obej -rzeç na wet naj mniej sze gu zy, po wo dujàceogni ska za pal ne w or ga ni zmie, któ re na -le˝y wy le czyç lub usunàç.

Z da nych Âwia to wej Or ga ni za cji Zdro -wia wy ni ka, ˝e na ra ka p∏uc lu dzie umie -rajà co 10 mi nut. To te˝ najcz´Êciejwyst´pujàcy rak w Pol sce. Jednà z g∏ów -nych przy czyn za pa dal noÊci jest pa le nie pa -pie ro sów. Mi mo wie lu ba daƒ na uko wychna dal nie wy na le zio no sku tecz ne go le kar -stwa na zwal cza nie cho rób no wo two ro -wych, dla te go wcze sne i dok∏ad ne ichzdia gno zo wa nie mo˝e ura to waç ˝ycie wie -lu pa cjen tom.

DR/AÂ

5

Bez ci´cia i bez bóluTakie diagnozowanie umo˝liwia nowy sprz´t zakupiony dla potrzeboddzia∏u chirurgii klatki piersiowej.

styczeƒ � luty � marzec � 2010

No wy sprz´t za ku pio no z gran tu Mi -ni ster stwa Zdro wia w ra mach pro -gra mu pn. „Po pra wa stan dar dówle cze nia ope ra cyj ne go i sko ja rzo ne gora ka p∏uca - do po sa˝enie i mo der ni -za cja kli nik i od dzia∏ów to ra ko chi rur -gii“. Otrzy ma∏o je 12 kli nik i 4od dzia∏y szpi tal ne w Pol sce. W 2009 r.Miej ski Szpi tal Ze spo lo ny otrzy ma∏na ten cel bli sko 500 tys. z∏.W su mie po tzw. „wk∏adzie w∏asnym“Szpi ta la, tyl ko w ubieg∏ym ro ku od -dzia∏ chi rur gii klat ki pier sio wej otrzy -ma∏ sprz´t za po nad 800 tys. z∏.ZZaa kkuu ppiioo nnoo::

EENN DDOO UULL TTRRAA SSOO NNOO GGRRAAFF -- EEBBUUSSVVII DDEE OOBBRROONN CCHHOO SSKKOOPPSà to wspó∏dzia∏ajàce ze sobà urzàdze -nia i ba za do wy ko ny wa nia tzw. EBU SATBNA tj. pod kon trolà ul tra so no gra fubron cho sko po we go biop sji cien ko -ig∏owej struk tur pa to lo gicz nych wobr´bie Êród pier sia i p∏uc.VVII DDEE OOGGAA SSTTRROO SSKKOOPPS∏u˝y m.in. do zak∏ada nia sten tówprze∏yko wych czy li pro tez rozpr´˝al -nych w prze bie gu zw´˝eƒ prze∏yku z po -wo du no wo two ru lub in nych przy czyn.

Do dat ko wo w 2009 r. do po sa˝onosal´ ope ra cyjnà w dia ter mie w po sta -ci no˝a ul tradêwi´ko we go oraz za ku -pio no sprz´t do wen ty la cji dy szo wej.

Badanie videobronchoskopem

W jed nym z pe rio dy ków po da no, ̋ e takzwa ne oÊrod ki spa mo˝na Êmia∏o po rów -naç do szpi tal nych pla có wek fi zjo te ra pii.Mo˝na? Wie lu za pew ne po le mi zu je ju˝ zsamà próbà po rów na nia, lecz przy znaçtrze ba, ̋ e wy po sa˝enie w pra cow niach jestpo dob ne. Ale pod sta wo wym za da niemSzpi ta la jest le cze nie pa cjen tów. W oÊrod -kach spa - prze by wajà dla przy jem noÊci,p∏acàc za po byt cz´sto du˝e pie niàdze.Jed nak, aby sku tecz nie po zbyç si´ do le gli -woÊci narzàdów ru chu po trzeb na jest fa -cho wa dia gno za i pro fe sjo nal ne le cze nie

re ha bi li ta cyj ne. Ta kie za pew nia pra cow niafi zjo te ra pii Miej skie go Szpi ta la Ze spo lo -ne go w Olsz ty nie.

Aby prze ko naç si´ o wy so kim stan dar -dzie ofe ro wa nych za bie gów zor ga ni zo wa -no na poczàtku lu te go Dzieƒ Otwar ty.Ka˝dy móg∏ za dar mo i bez skie ro wa niasko rzy staç z ma sa˝y su chych, ma sa˝y wod -nych, a tak˝e krio te ra pii czy la se ro te ra pii.Jed nym z ce lów po sta wio nych przez per -so nel by∏o pod nie sie nie Êwia do moÊci pa -cjen tów do tyczàcej cho ro by cy wi li za cyj nej,jakà jest ze spó∏ bó lo wy kr´gos∏upa. Za pa -da na nià nie mal ka˝dy, kto pro wa dzi sta -tycz ny tryb ˝ycia za wo do we go (m. in.:kie row cy, pra cow ni cy biu ro wi, fi zycz nipra cow ni cy na bu do wach).

Ka˝dy z od wie dzajàcych w DzieƒOtwar ty pa cjen tów na poczàtku tra fia∏ dokie row ni ka pra cow ni mgr Ze no na Mi -chal skie go na kon sul ta cje, któ re by∏yniezb´dne, aby do braç od po wied ni za bieg.Po wy wia dzie me dycz nym pa cjen ta miopie ko wa∏y si´: Ka ta rzy na Racz kow ska,˚ane ta KoÊmi der, Ur szu la Du zi kow ska

oraz sta˝yst ka An na G´tek i prak ty kant kaKa ro li na Koz∏owska.

Naj wi´kszym za in te re so wa niem pa cjen -tów cie szy∏y si´ ma sa˝e lecz ni cze, trwajàceoko∏o 15 mi nut (tzw. ma sa˝e bodêco we).Po zwo li∏y one cho rym na po pra wie niespraw noÊci mi´Êni - g∏ów nie ple ców. Za do -wo le nia nie kry∏y te˝ oso by, któ re ko rzy sta∏yz hy dro te ra pii czy za bie gów fan go (tzw.ok∏ad ów pa ra fi no wo - bo ro wi no wych). Tozna ko mi ta spra wa - stwier dzi∏ po za bie guJa nusz Bor kow ski Olsz ty na. „Na wet nie wie -dzia∏em, ̋ e tu ma my tak do brze wy po sa˝onà

pra cow ni´ fi zjo te ra pii“ - do da∏. Na tzw. elek -to ro lecz nic two, krio te ra pí oraz la se ro te ra píkie ro wa ni by li pa cjen ci, ze skie ro wa niem odle ka rza. Ale pod czas da nia otwar te go mo gli

sko rzy staç z ww. za bie gów bez ko lej ki. „Tu za -wsze by∏ wy so ki po ziom us∏ug i bar dzo mi∏yper so nel. A jak te raz mog´ jesz cze iÊç na za -bieg bez ko lej ki - to nic wi´cej mi nie trze ba“- stwier dzi∏a Da nu ta Koz∏owska z Dy wit.

Wie lu miesz kaƒców zach´co nych in for -ma cja mi w me diach - obej rza∏o pla cówk´,za po zna∏o si´ ze sprz´tem i mo˝li woÊcia mipra cow ni, oraz po zna∏o ja kie za bie gi wy -ko nu je Miej ski Szpi tal Ze spo lo ny. W su miez da nych szpi tal nej ewi den cji pa cjen tówwy ni ka, ˝e pra cow ni´ fi zjo te ra pii pod czasDnia Otwar te go od wie dzi∏o bli sko 70osób. Po∏owa z nich zde cy do wa∏a si´ nadal sze ko rzy sta nie z us∏ug Szpitala, a licz nete le fo ny z za py ta nia mi do tyczàcy mi ofer typra cow ni fi zjo te ra pii udo wad niajà po -trzeb´ ta kich dni.

DR/AS

Ma sa˝e i wi rów ki– czy li ca∏a praw da o fi zjo te ra pii w Miej skim Szpi ta lu Ze spo lo nym

6

styczeƒ � luty � marzec � 2010

Nie któ re za bie gi po rów ny wa ne sà do tych z zak∏ad ów spa... Na zdj´ciu pa cjent ka pod czas ma -sa˝u pod wod ne go

Naj wi´kszym za in te re so wa niem cie szy∏ysi´ ma sa˝e lecz ni cze wy ko ny wa ne przezUr szul´ Du zi kowskà

Hydrote ra pia - le czy i przy no si ulg´

7

styczeƒ � luty � marzec � 2010

Przy czyn mo˝e byç wie le: cho ro by, przyj -mo wa nie le karstw majàcych dzia∏aniaubocz ne, stres al bo nie zdro wy tryb ̋ ycia. Zoty∏oÊcià zma ga si´ ju˝ po nad po∏owa Po la -ków, a wal ka z nià nie jest ∏atwa. Naj -wa˝niej szy jest jed nak pierw szy krok - do bradia gno za. Dla te go 1 mar ca, kie dy na ca∏ymglo bie ob cho dzi my Âwia to wy Dzieƒ Wal ki zOty∏oÊcià w Olsz ty nie w trzech ap te kach -miesz kaƒcy mo gli spraw dziç: czy i w ja kimstop niu do ty ka ich ten pro blem.

„Przy cho dzi li do nas lu dzie w ró˝nym wie -ku. Dzie ci, oso by star sze, stu den ci a na wetza pra co wa ni biz nes me ni” - mó wi Do ro ta¸o pa ta piel´gniar ka Szpi ta la Miej skie go. Jaksi´ oka za∏o tyl ko nie licz ni nie mie li pro ble -mu z nad wagà. Naj prost szym spo so bem naspraw dze nie „Czy ma si´ pro blem z nad -wagà?“ jest ba da nie tkan ki t∏uszczo wej. Dospe cjal ne go urzàdze nia, przy po mi najàce gokszta∏tem wo lant sa mo lo to wy - per so nel me -dycz ny wpro wa dza pod sta wo we da ne pa -cjen ta czy li wzrost, wag´, wiek i p∏eç.Nast´pnie ba da ny z wy pro sto wa ny mi przedsie bie r´ko ma trzy ma urzàdze nie przez kil kase kund. Do elek tro nicz nych czyt ni ków - za -mo co wa nych w uchwy cie „wp∏ywajà” da nez or ga ni zmu (prze ka zy wa ne przez r´ce trzy -majàce go urzàdze nie). Po sy gna le dêwi´ko -wym na wyÊwie tla czu po ka zujà si´ wy nikiba da nia. Piel´gniar ki - na pod sta wie da nych- przy porzàdko wujà wów czas pacjenta dookreÊlo nych grup: szczup∏y, nor mal ny, omoc nej bu do wie cia∏a, oty∏y oraz nad mier -nie oty∏y. Nie któ rzy z ba da nych pod czasak cji „Od chu dza my Olsz ty nia ków” by li za -sko cze ni wy ni kiem. „Te raz ju˝ wiem, musz´wziàç si´ za sie bie“ stwier dzi∏ po ba da niuS∏awo mir Gie rzym ski z Olsz ty na. „Wie -

dzia∏em, ˝e do szczup∏ych nie na le˝´, ale 30kg za du˝o to jest ju˝ pro blem“. Z da nychpre zen to wa nych przez le ka rzy wy ni ka, ˝enad wa ga i oty∏oÊç do ty czy w Pol sce 62%m´˝czyzn i 50 % ko biet. Oprócz z∏ego sa mo -po czu cia pro blem ten jest przy czynà ko lej -nych cho rób: mi´dzy in ny mi uk∏adukrà˝enia, cu krzy cy, uk∏adu po kar mo we go, atak˝e zwy rod nie nia sta wów i kr´gos∏upa.Mogà te˝ po wstaç za bu rze nia hor mo nal ne.Dla te go w opi nii spe cja li stów - na le˝y dbaç osie bie i nie do pusz czaç do nad mier nejoty∏oÊci. U osób oty∏ych cz´Êciej te˝wyst´pujà no wo two ry. U ko biet to prze -wa˝nie rak pier si i trzo nu ma ci cy, u m´˝czyzn- rak okr´˝ni cy i gru czo∏u kro ko we go.

Pod czas ak cji „Od chu dza my Olsz ty nia -ków“ piel´gniar ki ze Szpi ta la Miej skie gooprócz po mia rów tkan ki t∏uszczo wej, ba -da∏y te˝ ciÊnie nie t´tni cze i st´˝enie glu -ko zy we krwi. „Lu dzie oty li bar dzocz´sto majà pod wy˝szo ne ciÊnie nie t´tni -cze, co po wo du je cho ro by ser ca” - stwier -dza El˝bie ta Naj mo wicz, piel´gniar kaSzpi ta la Miej skie go bioràca udzia∏ w ak -cji. Jej zda niem ta kie ak cje nie tyl ko edu -kujà miesz kaƒców w za kre sie le cze niaoty∏oÊci, ale za po bie gajà cho ro bom ser caczy uk∏adu krà˝enia. Oprócz in for ma cjio sta nie zdro wia - miesz kaƒcom roz da wa -no ulot ki zach´cajàce do zdro we go try bu˝ycia. Roz ma wia no te˝ z ba da ny mi oró˝nych ro dza jach diet, ja kie po win ni sto -so waç. „To jest ta kie moc ne ude rze nie, te -raz zda∏am so bie spraw´ jak êle post´pu j´wra cajàc po pra cy do do mu i jedzàc co kol -wiek“ – ko men tu je prze ba da na pod czas ak -cji olsz ty nian ka Ja dwi ga Na∏´cz. „Koƒcz´z wrzu ca niem w sie bie dos∏ownie wszyst -kie go“.

Ak cja „Od chu dza my Olsz ty nia ków“ zo -sta∏a zor ga ni zo wa na przez Wy dzia∏ Zdro wia

i Poli ty ki Spo∏ecz nejUrz´du Mia sta w Olsz -ty nie przy wspó∏udzia -le piel´gnia rek zeSzpi ta la Miej skie gow Olsz ty nie. By∏a swe -go ro dza ju ape lem domiesz kaƒców sto li cy

War mii i Ma zur, aby uzmys∏owi li so bie, ˝ewszyst ko co jedzà ma prze∏o˝enie na to jaksi´ czujà.

DR

Od chu dza nie Olsz ty nia ków– czy li o wspól nej ak cji Szpi ta la Miej skie go i Urz´du Mia sta. W Dniu Wal ki z Oty∏oÊcià spe cja liÊciradzi li miesz kaƒcom re gio nu jak zrzu ciç zb´dne ki lo gra my i jak màdrze za dbaç o sie bie.

Po miar tkan ki t∏uszczo wej

Ak cja cie szy∏a si´ du˝ym za in te re so wa niem miesz kaƒców Olsz ty na

To by∏o wy zwa nie no wych cza sów, wy -zwa nie, któ re mu kil ku na stu pra cow ni kówSzpi ta la wysz∏o na prze ciw. Od dzia∏ le cze -nia oty∏oÊci jest no wa tor skim od dzia∏em,któ ry ru szy∏ w po∏owie kwiet nia 2005 r.i skie ro wa ny jest dla wszyst kich, któ rzyszu kajà spo so bu na po pra wie nie swo jejsyl wet ki, za cho wa nie spraw noÊci ru cho -wej oraz po pra wie nie sa mo po czu cia.„Poczàtki funk cjo no wa nia od dzia∏u przy -po mi na∏y troch´ wiel ki cha os po stwo rze -niu Êwia ta. Ka˝dy mia∏ swojà wizj´pro wa dze nia te go ty pu le cze nia. Pew neby∏o tyl ko to, ˝e pa cjen ci po win ni mieçdu˝o zaj´ç ru cho wych, od po wied niàdiet´“ – wspo mi na Ry szard Wie re miejpro wadzàcy w od dzia le zaj´cia ru cho we.„By∏o jed nak wie le nie wia do mych. Ile ra -zy majà byç pa cjen ci ba da ni? Ja kie po win -ni jeÊç po si∏ki? Jak cz´sto po win ny byçzor ga ni zo wa ne çwi cze nia? Czy wi´cejzaj´ç w sa li gim na stycz nej - czy nazewnàtrz?“ Naj wa˝niej sze oka za∏o si´ tuza an ga˝owa nie pre so ne lu me dycz ne go iprzez la ta z tur nu su na tur nus wy pra co wa -no od po wied nie for my te ra pii dla osóboty∏ych.

ååwwiicczzàà,, aabbyy ∏∏aadd nniiee wwyyggllààddaaçç?? NNiiee ttyyll kkoo......

Mo ty wa cja, ja ka de ter mi nu je pa cjen tówdo od chu dza nia jest ró˝na. Jed ni chcà ∏ad -nie wyglàdaç - zw∏asz cza ko bie ty, in ni oba -wiajà si´, ˝e b´dà nie do∏´˝ni - zw∏asz czaoso by przed przejÊciem na eme ry tur´.Jesz cze in ni przy je˝d˝ajà dla to wa rzy stwabo razem jest ∏atwiej. „Naj wi´cej za le˝y odsa me go pa cjen ta. Je˝eli ktoÊ chce pra co -waç to wia daç efek ty. In ni z ko lei widzàcjak cho cia˝ je den z pa cjen tów sta ra si´ ipra cu je nad sobà, mo ty wujà si´, i wte dywspól nie dzia∏ajà“ – mó wi mgr Ry szardWie re miej.

DDzziieeƒƒ ppoo uukk∏∏aaddaa nnyy jjeesstt oodd rraa nnaa

Tur nu sy za czy najà si´ w nie dziel´. Pa -cjen ci przyj mo wa ni sà przez piel´gniar ki,póêniej ba da ni przez le ka rza i kie ro wa nido po ko jów. Nast´pne go dnia roz po czy nasi´ w∏aÊci wa te ra pia. Za sa da jest ta ka, ˝eka˝de go dnia dla pa cjen tów przy go to wy -wa ne sà çwi cze nia fi zycz ne, mniej wi´cej4x dzien nie po 40 mi nut ru chu. Sà to dlaprzyk∏adu çwi cze nia z in struk to rem lub in -

dy wi du al nie na si∏owni, spa ce ry w sty luNor dic Wal king (cho dze nie z kij ka mi donart przyp. red.) czy mu zy ko te ra pia. Dote go ka˝dy pa cjent cho dzi na ma sa˝e -wod ne lub su che, jed ne sà do po∏udnia, in -ne po obie dzie (na prze mien nie), oraz nasau ne. Od go dzi ny 18 - pa cjen ci majà czaswol ny. „Prze wa˝nie chodzà na Sta re Mia -sto, cza sa mi do ki na czy te atru. Jak jestciep∏o to ch´tnie je˝d˝à te˝ na ba sen.Zda rza∏o si´, ˝e or ga ni zo wa li si´ w grupyi przy go to wy wa li przed sta wie nia. Tym by -liÊmy za sko cze ni naj bar dziej“ - stwier dzaDa nu ta Mie cza niec piel´gniar ka pra cujàcana od dzia le. W ciàgu ro ku or ga ni zo wa -nych jest 20 tur nu sów lecz ni czych.

DDiiee ttaa

Po si∏ki w szpi ta lu sà uroz ma ico ne. Niema dnia, by o okreÊlo nej po rze po wta rza∏ysi´ te sa me da nia. Na Ênia da nie naprzyk∏ad po da wa ne sà wa fle ry˝owe nake fi rze, obiad to ry ba pie czo na w fo lii i ze -staw su ró wek, oczy wiÊcie bez ziem nia -ków!!! Ko la cja to sa∏at ka z tuƒczy ka lubsa∏at ka grec ka. Do dat ko wo uczest ni cy tur -

8

styczeƒ � luty � marzec � 2010

Ma my 5 latOto hi sto ria je dy ne go w Pol sce szpi tal ne go od dzia∏u le cze nia oty∏oÊci, dzia∏ajàce go w Szpi ta lu Miej skimw Olsz ty nie

åwiczenia to podstawa

nu sów co dzien nie pijà du˝o wo dy. „Cz´stopy tam si´, co pa cjen tom sma ku je, ja kiepo tra wy chcie li by zjeÊç. Ni gdy nie na rze -ka li. Py tajà mnie jak zro biç posi∏ki w do -mu, cze go si´ wy strze gaç? Czy ka waszko dzi?“ - opo wia da die te tycz ka An naSzmit. Obec nie ka˝dy z pa cjen tów pod da -wa ny jest die cie 1000 kcal.

OOdd ddzziiaa∏∏ jjaakk ddoo bbrryy rraa ttooww nniikk

Na pew no ka˝dy za sta na wia si´, dla cze -go oso by z nad wagà zg∏aszajà si´ na od -dzia∏? Co przy ciàga je do Olsz ty na?Oka zu je si´, ̋ e jest to bar dzo pro wi zo rycz -na spra wa. Po pro stu trak tujà ten od dzia∏ja ko ostat nià desk´ ra tun ku. „Twierdzà, ˝eju˝ ty le me tod sto so wa li, ju˝ ty le ra zy by lina die cie, ju˝ ty le mie li po sta no wieƒ - i nic.To tu mu szà coÊ zmie niç i zmie niajà“ - opo -wia da Da nu ta Mie cza niec. Po dwóch ty go -dniach opusz czajà Szpi tal zm´cze ni, aleszcz´Êli wi. Naj wi´cej - 12 ki lo gra mów -schud∏ je den z pa cjen tów, któ ry przed roz -pocz´ciem tur nu su le d wo si´ ru sza∏ i wa˝y∏180 kg. „Ale nie o re kor dy nam cho dzi,tyl ko o to, aby pa cjen ci opusz czajàc szpi talczu li si´ do brze, by li zdrow si ni˝ przed roz -pocz´ciem ku ra cji. To nie przy pa dek, ˝ewie le osób, któ re raz sko rzy stajà z le cze niaszpi tal ne go na od dzia le cz´sto tu wra cajà.Ale nie dla te go, ˝e za czy najà tyç, ale - jaksa mi mó wià - to dla nich ta ka for ma re -lak su, ode rwa nia si´ od pro ble mów w pra -cy. U nas czujà si´ jak w do mu“ - do da jeDa nu ta Mie cza niec.

PPaa ccjjeenn ccii ssàà rróó˝̋nnii

By wa∏o tak, ˝e na od dzia le by∏o na wetpo 20 osób. Zde cy do wa na wi´kszoÊç tolu dzie mi li, uÊmiech ni´ci, trak tujàcy swojàoty∏oÊc jak coÊ nor mal ne go. Ale per so nel

cz´sto od bie ra te le fo ny od za in te re so wa -nych, z proÊbà o szybkà in ter wencj´. „Nie -któ rzy myÊlà, ˝e je steÊmy cu do twór ca mi,a prze cie˝ si∏a tkwi w pa cjen cie. My jà tyl -ko po ma ga my od na leêç“ – twier dzi Ry -szard Wie re miej.

SSaa mmii oo ssoo bbiiee……

Dzien ni kar ska cie ka woÊç za pro wa dzi∏anas do pa cjen tów. Spo tka liÊmy ich uÊmiech -ni´tych, za do wo lo nych, bar dzo po god nych.Nie mó wi li o swo im wyglàdzie, a ra czej opla nach na przysz∏oÊç. „Wresz cie czuj´ si´ do -brze, tak jak za cza sów li ceum - stwier dzi∏apa ni Jo an na, któ ra do Olsz ty na przy je cha∏a zLon dy nu.

„Ta ki tur nus to Êwiet na rzecz! Trze ba toza li czyç, ˝eby mo˝na by∏o mó wiç o lep -szym sa mo po czu ciu. A po za tym to do sko -na∏y czas na do tle nie nie p∏uc“. „Czuj´, ˝emam wi´cej si∏y!“ - do da je pan Sta nis∏aw z¸´gajn. Pan Wit z Ka to wic zo sta∏ na dru gitur nus - jak stwier dzi∏ - „tu po czu∏em, ˝echudn´, ̋ e mog´ nor mal nie funkcjonowaçi in ni ak cep tujà mnie ta kim ja kim je stem.W do dat ku po ca∏ym dniu nie chce si´ jeÊçi oto w∏aÊnie cho dzi“. Roz stajàc si´ z ni mi˝yczy liÊmy wy trwa∏oÊci w dà˝eniu do ce lu,ja kim jest zrzu ce nie nad mier nej wa gi cia∏a.A per so ne lo wi na od dzia le sa mych mi∏ychchwil i ko lej nych 5-u lat pra cy na wy so -kim po zio mie me dycz nym.

Ar tur Âwi toƒ (DR)

9

styczeƒ � luty � marzec � 2010

OODD DDZZIIAA¸̧ LLEE CCZZEE NNIIAA OOTTYY¸̧OOÂÂCCIIoottwwaarrttoo 1166..0044..22000055rr.. ii mmiieeÊÊccii ssii´́ww ddrruu ggiieejj ppllaa ccóóww ccee MMiieejj sskkiiee ggoo SSzzppii --ttaa llaa ZZee ssppoo lloo nnee ggoo,, cczzyy llii oobbiieekk cciieepprrzzyy uull.. WWoojj sskkaa PPooll sskkiiee ggoo 3300.. NNaa jjeedd --nnyymm -- ddwwuu ttyy ggoo ddnniioo wwyymm ttuurr nnuu ssiiee --pprrzzee bbyy wwaa mmaa xxyy mmaall nniiee 1144 oossóóbb.. PPaa --ccjjeenn ccii zzaa kkwwaa ttee rroo wwaa nnii ssàà ww ppoo kkoo jjaacchhjjeedd nnoo lluubb ddwwuu oossoo bboo wwyycchh.. ZZaa ppeeww --nniioonnàà mmaajjàà ooppiieekk´́ llee kkaa rrzzaa ddiiaa bbee ttoo lloo --ggaa oorraazz eenn ddoo kkrryy nnoo lloo ggaa;; iinn ddyy wwii dduu aall nneeii ggrruu ppoo wwee ssppoo ttkkaa nniiaa zz ppssyy cchhoo lloo ggiieemm..KKoo rrzzyy ssttaajjàà zz mmaa ssaa˝̋yy wwoodd nnyycchh,, ssuu --cchhyycchh ssaauu nnyy,, zzaa bbiiee ggóóww ffii zzjjoo ttee rraa ppeeuu --ttyycczz nnyycchh,, ssii∏∏oowwnnii.. TTuurr nnuu ssyy nniiee ssààrree ffuunn ddoo wwaa nnee pprrzzeezz NNaa rroo ddoo wwyy FFuunn --dduusszz ZZddrroo wwiiaa.. DDoo tteejj ppoo rryy oodd cchhuu --ddzzii∏∏oo ssii´́ ppoo nnaadd 885500 ppaa ccjjeenn ttóóww..11//55 zz nniicchh ttoo ggooÊÊcciiee zz zzaa ggrraa nnii ccyy,,gg∏∏óóww nniiee zz NNiiee mmiieecc.. SSzzcczzee ggóó∏∏oowwee iinn --ffoorr mmaa ccjjee ddoo ttyycczzààccee ppoo bbyy ttuu zznnaajj dduujjààssii´́ nnaa:: wwwwww..oolloo..sszzppii ttaall..oollsszz ttyynn..ppllPersonel oddzia∏u leczenia oty∏oÊci, od lewej: Danuta Mieczaniec, Beata Siecka, Agnieszka

Bieniarz, Dorota ¸opata, Anna Szmit i Ryszard Wieremiej

Posi∏ki sà urozmaicone

- Jak zacz´∏a si´ paƒska przy go da z fo to -gra fo wa niem?

To by∏ przy pa dek. Po woj nie prze pro wa -dzi liÊmy si´ z ro dzi ca mi z Wo∏omi na doNi dzi cy. Tam ko le ga zna laz∏ sta ry apa ratna kli sze - ta ki ty pu Bo ral - Ko dak wskrzy necz ce. I tak si´ ba wi liÊmy. Nie wie -dzie liÊmy na wet jak si´ wy wo∏uje tezdj´cia. Ale by∏a fraj da z sa me go u˝ywa niata kie go sprz´tu. Póêniej ja gdzieÊ sam wy -kom bi no wa∏em in ny apa rat, na szkla ne

ne ga ty wy. Jak mnie to wciàgn´∏o! Naj -pierw szed∏em fo to gra fo waç. Pierw sze coutrwa li∏em to kwiat ka. On by∏ ta ki ∏ad nyko lo ro wy - a zdj´cia czar no -bia∏e. Ale iletrze ba si´ by∏o nag∏owiç, ˝eby do brze ska -dro waç. Bo mo˝na by∏o zro biç tyl ko jed nozdj´cie, tyl ko raz ods∏oniç obiek tyw ipstryknàç. Po tem sz∏o si´ do fo to gra fa z tànaÊwie tlonà p∏ytkà. Nie by∏o ˝ad nychwzor ców, ˝ad nych ksià˝ek, nic o fo to gra -fii. Wszyst ko cze go si´ do wia dy wa∏em tood te go fo to gra fa w Ni dzi cy.

- W do mu nie mo˝na by∏o wy wo∏ywaç fil -mów?

Mo˝na by∏o. Ale gdzieÊ od 1950 ro ku.Pa mi´tam jak po je cha∏em wów czas doWar sza wy i ku pi∏em niezb´dne Êrod ki -utrwa lacz, wy wo∏ywacz, chlor oraz pa pierfo to gra ficz ny. Zaczà∏em sam si´ w to ba wiç.Naj pierw w∏o˝y∏em pa pier mi´dzy szkla nep∏yt ki, roz puÊci∏em wy wo∏ywacz, za -winà∏em ˝arówk´ na czer wo no i zaczà∏emcoÊ two rzyç. I... no nie wy cho dzi∏o mi tozdj´cie. By∏o ja kieÊ bla de… ta kie jak zzaÊwia tów. W pew nym mo men cie wesz∏a dopo ko ju ma ma py tajàc: Co ty tak eks pe ry -men tu jesz? - spoj rza∏a, prze czy ta∏a ety kit´na opko wa niu i po wie dzia∏a: sy nu, tu trze -ba wsy paç wi´cej te go prosz ku. Fak tycz nie!Do la∏em za du˝o wo dy. Roz puÊci∏em pro -szek w li trze a trze ba by∏o w 100 ml.Zdj´cie oczy wiÊcie wysz∏o, su szy∏em jepoczàtko wo na szkle, póêniej na sznur kach,ale naj wa˝niej sze, ˝e po zna∏em o co w tymwszyst kim cho dzi. I tak to si´ zacz´∏o.

- A jak uda∏o si´ po go dziç prac´ za wo -dowà z fo to gra fià?

Kie dy tra fi∏em do olsz tyƒskie go Szpi -ta la Miej skie go (1.01.1978 r. przyp.red.)to zo sta∏em sze fem ane ste zjo lo gów i blo -ku ope ra cyj ne go. Ale, jak si´ oka za∏oby∏o tu ju˝ ko∏o fo to gra ficz ne dzia∏ajàceprzy jed nej z or ga ni za cji m∏odzie˝owych- chy ba ZSMP (Zwiàzku So cja li stycz nejM∏odzie˝y Pol skiej). Wi´c si´ za ofe ro -wa∏em, ˝e im po mog´, zo bacz´ co po tra -fià. Sprz´t mie li bar dzo znisz czo ny.Na wet bar dzo do bry apa rat Ki jevwyglàda∏ zu pe∏nie jak by go m∏otka mikle pa li. Nie by∏o ciem ni, ale zna laz∏y si´w bu dyn ku ad mi ni stra cji pu ste 3 ∏azien -ki, wi´c mo˝na by∏o coÊ z ni mi zro biç.Zle ci∏em ich prze bu dow´, wy rzu co nostamtàd gra ty, po ma lo wa no Êcia ny, za -mon to wa no po wi´kszal nik, wy wo∏ywaczi oka za∏o si´, ˝e w nieu˝ywa nych ∏azien -kach po wsta∏a ca∏kiem faj na ciem nia.I tak dzia∏a∏em przez po nad 20 lat. Naod dzia le ja ko le karz, a w ciem ni ja ko fo -to graf. Fo to gra fo wa∏em nie mal wszyst -ko, bo kli sze by∏y ju˝ niez∏ej ja koÊci,na wet ta nie i mo˝na je by∏o ku piç w skle -pach fo to -opty ki. Z sa me go szpi ta lamam chy ba z 1000 zdj´ç, któ re wy ko rzy -sta no mi´dzy in ny mi pod czas ju bi le uszu125-le cia szpi ta la.

- A co naj bar dziej lu bi pan fo to gra fo waç?

Przy rod´, nie wiem czy to dla te go, ˝epierw sze zdj´cie to by∏ kwia tek, czy dla te -go, ̋ e dru ga pa sja to ∏owiec two, po pro stujak je stem wÊród kwia tów, gdzieÊ nad je -zio rem, w le sie, na wet w par ku tochcia∏bym ten wi dok za pa mi´taç na za -wsze. Oczy wiÊcie po do bajà mi si´ te˝ za -

10

Za wsze to wa rzy szy∏ mi apa ratZ An drze jem Buj now skim - by∏ym sze fem ane ste zjo lo gów o je go naj -wi´kszej pa sji - fo to gra fo wa niu roz ma wia Da ria Ro dzie wicz.

styczeƒ � luty � marzec � 2010

An drzej Buj now ski z apa ra tem prak tycz nie si´ nie roz sta je

Panorama Kijowa przemys∏owego

byt ko we bu dyn ki czy fo to gra fie utrwa -lajàce na sze ˝ycie. Ale do nich jak bymwk∏ada∏ troch´ mniej ser ca, nie mam ta -kie go za pa∏u, któ ry za wsze ujaw nia si´ wemnie gdy prze by wam w na tu ral nym Êro -do wi sku.

- Ale wy sta wa po ka zujàca Ki jów pre zen -tu je g∏ów nie bu dow le sto li cy Ukra iny?

Nie zu pe∏nie. Prosz´ zwró ciç uwag´, ˝ena wet je˝eli naj wi´cej miej sca na zdj´ciuzaj mu je pa no ra ma mia sta czy ja kaÊ za byt -ko wa bu dow la - to obok nie ja ko w ram ceczy w dru gim pla nie sà do mi nujàce w Ki -jo wie pi´kne bzy czy kasz ta now ce. Ale tonie ta kie bzy jak u nas. Tam sà praw dzi wedrze wa ca∏e w bie li lub czer wie ni po pro -stu Êlicz nie kom po nujàce si´ z ca∏ym wi -do kiem, ja ki mo˝na ujàç w obiek ty wieapa ra tu fo to gra ficz ne go. Wi´c to troch´ta kie po∏àcze nie mar twej na tu ry - czy litych cha rak te ry stycz nych bu dyn ków zez∏oty mi ko pu∏ami, mo nu men tal nych po -mni ków i pi´knej in fra struk tu ry tech nicz -nej (mo sty, wie˝e obron ne) - z zie lonà,do mi nujàcà w Ki jo wie przy rodà.

- A co da je pa nu fo to gra fo wa nie?

Po wiem prze wrot nie. Gdy bym mia∏ po -je chaç za dar mo do naj pi´kniej sze gozakàtka Êwia ta, na przyk∏ad na Mau ri tius,ale nie po zwo lo no by mi za braç apa ra tufo to gra ficz ne go - to bym nie po je cha∏. Popro stu nie wy trzy ma∏bym bez te gourzàdze nia. Te raz mam cy frowà lu strzank´z su per obiek ty wem, wi´c mog´ fo to gra -

fo waç nie mal wszyst ko z bli ska czy z da le -ka. Tak mnie to wciàgn´∏o, ˝e bez apa ra tuczuj´ si´ jak bez r´ki.

- Na ko niec prosz´ po wie dzieç. Kie dy le -piej si´ fo to gra fo wa∏o? 50 lat te mu apa -ra ta mi ana lo go wy mi czy te raz gdyapa rat cy fro wy - jest w nie mal ka˝dejko mór ce?

To trud ne py ta nie. Sàdz´, ˝e dla fo to -gra fa lep sza by∏a ta sta ra me to da. Bowów czas mie liÊmy tyl ko 36 zdj´ç do wy -ko rzy sta nia na kli szy. I za nim pstrykn´∏osi´ apa ra tem trze ba by∏o si´ po wa˝nie za -

sta no wiç, czy zro biç uj´cie ta kie, czy in ne,czy jest od po wied nie Êwiat∏o, aby zdj´cienie by∏o zbyt ciem ne. Wi´c ro bi∏o si´ jed -no zdj´cie po kil ku pró bach u∏o˝enia apa -ra tu i do pie ro wów czas pstry ka∏o.Zwal nia∏o mi gawk´. A te raz trza ska si´tych zdj´ç kil ka naÊcie, bo jed no z nich napew no b´dzie do bre. Kie dyÊ by∏a ta nie -pew noÊç - wysz∏o do brze czy nie? Te razwi daç to na wyÊwie tla czu. GdzieÊ za gin´∏ata ma gia fo to gra fo wa nia, ale ro bie niezdj´ç wcià˝ mnie fa scy nu je.

Dzi´kuj´ za roz mow´.

11

styczeƒ � luty � marzec � 2010

An drzej Buj now skiuro dzi∏ si´ w 1937 r. w Wo∏omi niepod War szawà. W 1945 r. wraz z ro -dzinà prze niós∏ si´ do Ni dzi cy, gdziedo ràk chwy ci∏ pierw szy apa rat fo to -gra ficz ny. Ukoƒczy∏ Aka de mi´ Me -dycznà w Gdaƒsku, a od 1978 r. by∏or dy na to rem od dzia∏u ane ste zjo lo giii kie row ni kiem blo ku ope ra cyj ne gow Szpi ta lu Miej skim w Olsz ty nie.Tu do eme ry tu ry czy li 1996 r. pro -wa dzi∏ ko∏o fo to gra ficz ne. Dr Buj -now ski mi mo ogrom nej pa sjifo to gra fo wa nia ni gdy nie star to wa∏w kon kur sach. Pierwszà wy staw´pre zen to wa∏ we wrzeÊniu 2000 r. wsa li im. Ja na Ja no wi cza w Miej skimSzpi ta lu Ze spo lo nym w Olsz ty niept. „åwierç wie ku Szpi ta la Miej skie -go w obiek ty wie mo je go apa ra tu”.W 2006 r. za pre zen to wa∏ zbiór fo to -gra fii pt. „W umi∏owa nej ma zur skiejkniei”. Od mar ca 2010 r. wy staw´pt. „Ki jów – mia sto z∏otych ko pu∏,kwitnàcych bzów i kasz ta nów”mo˝na oglàdaç w sa li im. Ja na Ja no -wi cza w Szpi ta lu Miej skim. W sa li im. Ja na Ja no wi cza mo˝na oglàdaç wy staw´ zdj´ç An drze ja Buj now skie go z pod ró˝ydo Ki jo wa

Cer kiew Âw. Ja na w Ki jo wie

Co raz cz´Êciej o no wych pro duk tach po -ja wiajàcych si´ na ryn ku spo˝yw czym do -wia du je my si´ z re klam. Nie mal ka˝de godnia przed na szy mi ulu bio ny mi se ria la miktoÊ zach´ca nas do ku po wa nia so ków bezcu kru i ser ków ty pu „li ght”, prze ko nu jena wet, ˝e w tro sce o zdro wie na szych po -ciech le piej ku po waç mar ga ryn´ do sma -ro wa nia pie czy wa ni˝ mas∏o. Ale czy napew no jest to zdro we i od po wied nie dlanas? Skle po we pó∏ki ugi najà si´ pod set ka -mi pro duk tów, po któ re ch´tnie si´ga my,nie ste ty cz´sto bez za sta no wie nia. Bo ni byilu z nas czy ta ozna cze nia na ety kie cie?Prze wa˝nie nikt. Pa trzy my na nazw´ pro -duk tu ewen tu al nie pro du cen ta i wrzu ca mywy bra ny pro dukt do ko szy ka. I tu mo˝enas spo tkaç nie spo dzian ka. Nie któ re to wa -ry majà co praw da ozna cze nia, ostrze -gajàce kon su men tów przed za war ty misub stan cja mi szkodzàcy mi (np. kon ser wan -ty), ale tyl ko nie licz ni czy tajà te in for ma -cje. War to jed nak b´dàc w mar ke ciespo˝yw czym chwil´ si´ za sta no wiç i spoj -rzeç na nazw´ pro duk tu oraz je go cha rak -ter, spraw dziç ter min przy dat noÊci dospo˝ycia, sk∏ad to wa ru - zwra cajàc przytym uwag´: czy da ny pro dukt za wie ra lubnie – sztucz ne s∏od zi ki, (np. aspar tam).

TTaa jjeemm nnii cczzaa llii ttee rraa EEIn nym sk∏ad ni kiem nie na tu ral nym sà

do dat ki ozna czo ne sym bo lem E, któ ryumiesz czo ny na opa ko wa niu jest de kla -racjà pro du cen ta, ˝e sto so wa ne w pro ce -sie pro duk cji sub stan cje do dat ko we sànie szko dli we dla zdro wia, co wa˝ne - przyw∏aÊci wym sto so wa niu. I tak sym bo le: E100 – 199 to barw ni ki; E 200 – 299 tosub stan cje kon ser wujàce; E 300 – 399 toprze ciw u tle nia cze, E 400 – 499 to sub -stan cje sta bi li zujàce, zag´szcza cze i emul -ga to ry; E > 500 to po zo sta∏e sub stan cje,np. an ty bio ty ki.

KKaa lloo rriiee ii sskk∏∏aadd nnii kkii oodd˝̋yyww cczzeeKo lej na rzecz na którà po win niÊmy

zwró ciç uwag´ to war toÊç od˝yw cza pro -duk tu, tzn. ka lo rycz noÊç, za war toÊçbia∏ka, t∏uszczu i w´glo wo da nów. Zda rzasi´, ˝e pro du cen ci ten ele ment po dajàma∏ymi li ter ka mi na opa ko wa niu, a tow∏aÊnie na tej pod sta wie mo˝emy stwier dziçczy da ny pro dukt jest do bry i czy za wie rawszyst kie niezb´dne do pra wid∏owe go roz -wo ju sk∏ad ni ki od˝yw cze. Sym bol %GDAczy li Wska za nie Dzien ne go Spo˝ycia topod po wiedê ile ka lo rii i sk∏ad ni ków od˝yw -

czych po win niÊmy dzien nie spo˝ywaç, abydie ta by∏a zbi lan so wa na i zdro wa.

AA cczzyy ssee rreekk ttyy ppuu „„llii gghhtt””jjeessttrrzzee cczzyy wwiiÊÊcciiee „„llii gghhtt””??

Za pew ne ka˝de mu z nas zda rzy∏o si´stanàç przed pó∏kà skle powà i chwil´ za sta -no wiç si´ czy nie le piej by∏oby ku piç jo gurt,se rek ty pu „li ght”, po dob no majàcy mniejka lo rii. Nie ste ty nie za wsze jest to rozsàdnyi do bry wy bór. Jak wy ni ka z ba daƒPaƒstwo wej In spek cji Han dlo wej - pro du -cen ci aby ob ni˝yç za war toÊç t∏uszczu wzbo -ga cajà swój pro dukt w cu kry, a ̋ eby ob ni˝yçza war toÊç cu kru – w t∏uszcze. Mo˝emy tojed nak stwier dziç po prze czy ta niu ety kie typro duk tu, po rów nujàc sk∏ady np. jo gur tów:100% war toÊcio we go i te go o ob ni˝onejza war toÊci t∏uszczu. Dla te go cz´sto wy bie -ra nie pro duk tów ty pu „li ght” jest zgub ne,po nie wa˝ myÊli my, ˝e jeÊli jest to pro duktmniej ka lo rycz ny i mo˝na zjeÊç go wi´cej ni˝te go pe∏no war toÊcio we go. A jak po ka zujàba da nia - wca le tak nie jest.

SSoo kkii „„bbeezz ccuu kkrruu”” ssàà bbeezz ccuu kkrruu??Co raz cz´Êciej na ryn ku dost´pne sà

na po je lub so ki, na któ rych opa ko wa niuz da le ka bi je w nas cz´sto sze ro ko re kla -mo wa ny na pis – pro dukt bez cu kru. I w tymprzy pad ku zda rzajà si´ ma∏e odst´pstwa,

bo cu kier ukry ty jest pod po sta cià aspar ta -mu (E951, s∏od zik ok. 180 ra zy s∏od szy odcu kru), sy ro pu glu ko zo wo – fruk to zo we -go czy ogól nie na zwa nych sub stan cjis∏odzàcych. Czy tajàc ety kie ty mo˝emy si´o tym prze ko naç. Sok, któ ry rze czy wiÊcienie za wie ra cu kru w sk∏adzie ma wy mie -nio ne w´glo wo da ny i w tym cu kry o tejsa mej za war toÊci (np. w´glo wo da ny …….13 g, w tym cu kry …….. 13 g). Sà to cu kryna tu ral nie po zy ska ne z owo ców.

MMaass∏∏oo ttoo nniiee zzaa wwsszzee mmaass∏∏ooJak wie my, praw dzi we mas∏o, któ re jest

niezb´dne do pra wid∏owe go roz wo jucz∏owie ka za wie ra w swo im sk∏adzie po nad80% t∏uszczu mle ko we go. JeÊli wyst´pujàin ne sk∏ad ni ki, np. ole je roÊlin ne, a co gor -sza do da ne utwar dzo ne kwa sy t∏uszczo we,to wte dy nie jest ju˝ to mas∏o, tyl ko pro -dukt do nie go po dob ny. Cz´sto na zy wa nymi xem z mas∏em al bo pro duk tem do sma -ro wa nia pie czy wa. JeÊli chce my jeÊç praw -dzi we mas∏o, po win niÊmy si´gaç po ta kipro dukt, któ ry prze trzy my wa ny w lo dów -ce pod na ci skiem pal ca nie ugi na si´.

War to za tem czy taç in for ma cje umiesz -czo ne na opa ko wa niach czy ety kie tach,po nie wa˝ to w∏aÊnie one po win ny u∏atwiaçdo ko na nie od po wied nie go dla na szych po -trzeb wy bo ru pro duk tu. Pa mi´taj my ospraw dze niu ter mi nu przy dat noÊci dospo˝ycia, zaj rzyj my do sek cji sk∏ad ni ków,sprawdêmy war toÊç od˝ywczà pro duk tu,bo prze cie˝ od daw na wia do mo, ˝e „je mypo to aby ̋ yç, a nie ̋ yje my po to, aby jeÊç”.

mgr in˝. An na Szmittech no log ˝yw noÊci, sp. ˝ywie nia cz∏owie ka

èród∏o u au to ra

12

Czy wiesz co jesz?To py ta nie za pew ne za da je so bie nie mal ka˝dy, patrzàc na ku po wa ne pro duk ty spo˝yw cze. Ka˝dy z nich- bez wzgl´du na to czy jest w opa ko wa niu szkla nym, kar to no wym czy pla sti ko wym, ko lo ro wym czy sza -rym - ma na ety kie cie kil ka cyfr i zna ków, któ rych zna cze nia cz´sto nie ro zu mie my. Oto roz szy fro wa nacz´Êç z nich.

styczeƒ � luty � marzec � 2010

Opakowanie 250 ml zawiera:

% wskazanego dziennego spo˝yciadla osoby doros∏ej

Kwasyt∏uszczowenasycone0,1 g

1%

kcal140

7%

Cukry3,0 g

3%

T∏uszcz1 g

1%

Sód0,1 g

4%

Zak∏ad Ubezpieczeƒ Zdrowotnych od poczàtku tego roku niewydaje i nie potwierdza legitymacji ubezpieczeniowych. Oznaczato, ˝e zak∏ady pracy oraz osoby prowadzàce dzia∏alnoÊçpozarolniczà nie otrzymujà ju˝ ksià˝eczek z pieczàtkami, gdzie by∏zapis o zatrudnieniu. Jakie dokumenty poÊwiadczajà zatem prawodo ubezpieczenia zdrowotnego? I co z wydanymi ju˝ legitymacjami?Okazuje si´, ˝e do czasu wydania Karty UbezpieczeniaZdrowotnego przez NFZ, dokumentem potwierdzajàcym prawodo Êwiadczeƒ mo˝e byç nawet zwyk∏e zaÊwiadczenie potwierdzajàceop∏acanie sk∏adek zdrowotnych. W zale˝noÊci od grupy zawodowejpacjenta w przychodniach i szpitalach respektowane sà ró˝ne dowodyi poÊwiadczenia… Uwaga! Co wa˝ne - pomimo zmian nadal mo˝naokazywaç lekarzowi starà legitymacj´ ubezpieczeniowà, która wwi´kszoÊci przypadków wa˝na by∏a na co najmniej rok. Ponadtowydane dotychczas druki, mogà byç poÊwiadczane przezpracodawców - do czasu wyczerpania miejsc na wpisy. W tabeliponi˝ej prezentujemy w skrócie, jakie dokumenty sà wymagane:

I na koniec wa˝na informacja! Wymienione w tabelachdokumenty sà wa˝ne przez 30 dni od: • daty wystawienia - zaÊwiadczenie z zak∏adu pracy, zaÊwiadczenia

ZUS i KRUS,• daty poÊwiadczenia - legitymacja ubezpieczeniowa, • daty op∏acenia sk∏adki - ZUS RMUA, dowód wp∏aty sk∏adki na

ubezpieczenie zdrowotne, • daty wa˝noÊci dokumentu - legitymacja rencisty.

Wyjàtkami sà dokumenty wydawane bezterminowo i te któremajà terminowà decyzj´. Legitymacja emeryta jest wa˝nabezterminowo. ZaÊwiadczenie z Urz´du Pracy o zg∏oszeniu doubezpieczenia zdrowotnego - do koƒca terminu wa˝noÊci, decyzjawójta (burmistrza, prezydenta) - wa˝na 90 dni od dniaokreÊlonego w decyzji.

Oprac. DRèród∏o: NFZ, ZUS

13

Legitymacje ubezpieczeniowe odesz∏y do lamusa!Nowe przepisy majà usprawniç przyjmowanie pacjentów, ale wi´kszoÊç z nich jest jednakzdezorientowana i nie wie czy majà iÊç do lekarza ze starà legitymacjà? Czy za∏atwiaç nowe zaÊwiadczenia?Dlatego prezentujemy obecnie obowiàzujàce zasady poÊwiadczenia o ubezpieczeniu zdrowotnym.

styczeƒ � luty � marzec � 2010

Brak dokumentu potwierdzajàcego prawo do korzystaniaz bezp∏atnej opieki zdrowotnej nie mo˝e byç powodemodmowy udzielenia Êwiadczenia. JeÊli pacjent nie posiadaaktualnego zaÊwiadczenia potwierdzajàcego prawo dobezp∏atnej opieki medycznej, mo˝e taki dokumentprzedstawiç w innym czasie. Je˝eli chory przebywa wszpitalu - nie póêniej ni˝ w terminie 30 dni od dniaprzyj´cia. W pozosta∏ych przypadkach w terminie 7 dniod dnia zakoƒczenia leczenia. Narodowy FunduszZdrowia ostrzega, ˝e niedostarczenie dokumentu w wy˝ejwymienionych terminach mo˝e skutkowaç obcià˝eniempacjenta kosztami udzielonego Êwiadczenia medycznego.

osoba zatrudniona na podstawieumowy o prac´

osoba prowadzàca dzia∏alnoÊçgospodarczà

• druk zg∏oszenia do ubezpieczeniazdrowotnego i aktualnie potwierdzony raportmiesi´czny ZUS RMUA wydawany przezpracodawc´ (nie dotyczy osób na urlopie bezp∏atnym powy˝ej 30 dni), lub aktualne zaÊwiadczenie z zak∏adu pracy,

• legitymacja ubezpieczeniowa z aktualnym wpisem i pieczàtkà pracodawcy

• druk zg∏oszenia do ubezpieczenia zdrowot-nego oraz aktualny dowód wp∏aty sk∏adki na ubezpieczenie zdrowotne

• dowód op∏acenia sk∏adki zdrowotnej przez osob´, która zg∏osi∏a cz∏onków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego (ZUS RMUA) i kserokopia zg∏oszenia (ZUS ZCNA - je˝eli zg∏oszenie nastàpi∏o po 1 lipca 2008 r. lub ZUS ZCZA je˝eli zg∏oszenie nastàpi∏o przed dniem 1 lipca 2008 r.), • legitymacja rodzinna z wpisanymi danymi cz∏onków rodziny wraz z aktualnà datà i pieczàtkà zak∏adu pracy, • aktualne zaÊwiadczenie wydane przez pracodawc´, zaÊwiadczenie z KRUS o ubez-pieczeniu cz∏onków rodziny,• legitymacja emeryta/rencisty z wpisanymi cz∏onkami rodziny podlegajàcymi ubezpie-czeniu, potwierdzajàca dokonanie zg∏oszenia w dniu 1 stycznia 1999 r. lub póêniej, wraz z aktualnym odcinkiem wyp∏aty Êwiadczenia - dotyczy tylko KRUS, dodatkowo: w przypad-ku dzieci uczàcych si´ - pomi´dzy 18. a 26. rokiem ˝ycia - nale˝y przedstawiç dokument potwierdzajàcy fakt• kontynuacji nauki - legitymacj´ szkolnà/ studenckà lub dokument potwierdzajàcy znaczny stopieƒ niepe∏nosprawnoÊci, • w przypadku studentów po ukoƒczeniu 26. roku ˝ycia-zg∏oszenie do ubezpieczenia przez uczelni´ (druk ZUS ZZA) oraz legitymacja studencka lub doktorancka

• aktualne zaÊwiadczenie z urz´du pracy o zg∏oszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego

• umowa zawarta z NFZ i dokument ZUS potwierdzajàcy zg∏oszenie do ubezpieczenia zdrowotnego wraz z aktualnym dowodem op∏acenia sk∏adki zdrowotnej

• zaÊwiadczenia z ZUS informujàce o ciàg∏oÊci zwolnienia (takie osoby majà prawo do Êwiadczeƒ do ostatniego dnia zwolnienia)

cz∏onek rodziny osoby ubezpieczonej

osoba bezrobotna

osoba ubezpieczona dobrowolnie

osoba przebywajàca na ciàg∏ymzwolnieniu lekarskim

• legitymacja emeryta lub rencisty. W przy-padku legitymacji wydanej przez ZUS numer legitymacji powinien zawieraç oznaczenie oddzia∏u NFZ. Je˝eli 3. i 4. pozycja legityma-cji zawiera znaki "--", legitymacja nie jest dokumentem potwierdzajàcym uprawnienia do Êwiadczeƒ zdrowotnych. W takim przy-padku nale˝y przedstawiç inny dowód ubezpieczenia. Np. osoba pobierajàca rent´/emerytur´ ZUS, ale zamieszka∏a na terenie innego paƒstwa, powinna przedstawiç aktualnà kart´ EKUZ; • zaÊwiadczenie z ZUS lub KRUS (WBA, ZER MSWiA.), • aktualny odcinek emerytury lub renty • dokument potwierdzajàcy kwot´ przekazanej emerytury lub renty, w tym w szczególnoÊci odcinek przekazu lub wyciàg

• decyzja wójta (burmistrza, prezydenta) gminy w∏aÊciwej ze wzgl´du na miejsce zamieszkania tej osoby

• zaÊwiadczenie lub legitymacja aktualnie podstemplowane przez KRUS (dowód wp∏aty sk∏adki w przypadku prowadzenia dzia∏ów specjalnych produkcji rolnej)

• poÊwiadczenie wydane przez NFZ (w przy-padku zamieszkiwania na terenie RP), karta EKUZ (lub certyfikat jà zast´pujàcy) wydana przez inny ni˝ Polska kraj cz∏onkowski UE lub EFTA

osoba nieubezpieczona, spe∏niajàca kryterium dochodowe uprawniajàce do otrzymywania Êwiadczeƒ z pomocy spo∏ecznej

osoba ubezpieczona w innym ni˝ Polska paƒstwie cz∏onkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu

osoba ubezpieczona w KRUS

emeryci i renciÊci

SYGNA Y̧ ALARMOWEALARM PO WIETRZ NY - ostrze˝enie lud -noÊci przed gro˝àcym nie bez pie czeƒstwemna pa du (za gro˝enia) z po wie trza;ALARM O SKA˚ENIACH – ostrze˝enielud noÊci przed bez poÊred nim nie bez pie -czeƒstwem ska˝eƒ pro mie nio twór czych,che micz nych czy bio lo gicz nych;

KO MU NI KA TY OSTRZE GAW CZE:UPRZE DZE NIE O ZA GRO˚ENIUSKA˚ENIA MI /ZA KA˚ENIA MI/ - po da -je si´, gdy do mo men tu ska˝enia, za -ka˝enia / dojÊcia ob∏oku ska˝eƒ lub opa dupro mie nio twór cze go/ po zo sta je, co naj -mniej pó∏ go dzi ny;

UPRZE DZE NIE O KL¢ SKACH ̊ YWIO ̧ O -WYCH I ZA GRO˚ENIU ÂRO DO WI SKA -ostrze˝enie lud noÊci przed gro˝àcym nie -bez pie czeƒstwem cza su po ko ju - tj. przedkl´ska mi ̋ ywio∏owy mi, ka ta kli zma mi i in -ny mi wy pad ka mi i awa ria mi po wsta∏ymiw Êro do wi sku czy prze myÊle: po wo dzia -

mi, su sza mi, po˝ara mi, epi de mia mi,ska˝enia mi pro mie nio twór czy mi (awa riere ak to rów ato mo wych), ska˝enia mi Êrod -ka mi tok sycz ny mi Êrod ka mi pro duk cyj ny -mi, awa ria mi ga zo ciàgów itp.;W Szpi ta lu za wsze po wia da mia my Izb´Przyj´ç – tel. wew. 777, 205, 210, 221(174 – Szpi ta la nr 2).

OD WO ̧ A NIE ALAR MU - jed no li ty sy -gna∏ od wo∏ujàcy po przed nio og∏oszo ny alarm.

SY GNA ̧ Y WZY WA NIA PO MO CY1. Mi´dzy na ro do wym sy gna∏em w z y w an i a po mo cy jest: sy gna∏ dêwi´ko wy lubsy gna∏ Êwietl ny nada wa ny 6 ra zy na mi nut´po ka˝dej se rii sy gna∏ów 1 mi nu ta prze rwy.

JEÂLI NIE PA MI¢ TASZ CO OZNA CZADA NY SY GNA¸ ALAR MU CZY KO -MU NI KA TU Z A P A M I ¢ T A J: JE˚ELI WY JE SY -RE NA lub BI JE DZWON czy GONGprzez 1 MI NU T¢ TO JEST TO SY GNA¸

DLA CIE BIE - W¸ÑCZ RA DIO czy TV –pa smo lo kal ne - S¸U CHAJ I PY TAJ,RÓB CO KA˚Ñ.

PO US¸Y SZE NIU ALAR MU CZYOSTRZE˚ENIA NA SZYM OBO -WIÑZKIEM JEST:1. Nie wpa daç w pa nik ́i nie wy wo∏ywaç pa ni ki!2. Pod porzàdko waç si´ po le ce niom w∏adzad mi ni stra cyj nych oraz s∏u˝b OC prze ka -zy wa nych w pu bli ka to rach i ko mu ni ka -tach, post´po waç zgod nie z po le ce nia miw/w oraz po sia danà wiedzà w tym za kre -sie, or ga ni zo wa nie sa mo obro ny i w∏àcze -nie si´ w or ga ni zo wa ne ak cje po mo cy.3. Nie je steÊmy sa mi: sprawdêmy czy na si bli -scy lub sàsie dzi sà zo rien to wa ni w sy tu acji,czy nie po trze bujà po mo cy, proÊmy o po mocin nych, gdy jej p o t r z e b u j e my ! ! !

TE LE FO NY ALAR MO WEPo li cja - 997, Po go to wie Ra tun ko we -999, Stra˝ Po˝ar na - 998, Te le fon alar mo -wy z tel. kom. - 112, DY˚URNY MIA STA– 89-522-81-12 (89-522-24-11/12)

Oprac. na podst. ma te ria∏ów Ry szar da K´dzio raspe cja li sty ds. obron nych MSZ w Olsz ty nie

14

SY GNA ̧ Y ALAR MO WE

styczeƒ � luty � marzec � 2010

W mar cu po raz ko lej ny Êwi´to wa liÊmyMi´dzy na ro do wy Dzieƒ Obro ny Cy wil nej.Wie lu za pew ne za da je so bie py ta nie: co toza in sty tu cja? Czym si´ zaj mu je i czy wobec nym uk∏adzie spo∏ecz no -po li tycz nym,w Unii Eu ro pej skiej w ogó le jest po trzeb -na? Oka zu je si´, ̋ e Tak! Te go ty pu or ga ni -za cje po wo∏ywa ne sà nie mal wewszyst kich kra jach zjed no czo nej Eu ro py,choç ich na zwy ró˝nià si´ od pol skiejObro ny Cy wil nej. Ich pod sta wo wym ce -lem jest udzie la nie po mo cy po szko do wa -nym w cza sie woj ny oraz wspó∏dzia∏anie zzwal cza niu kl´sk ˝ywio∏owych, a tak˝eochro na dóbr kul tu ry.Do re ali za cji tych za∏o˝eƒ niezb´dne sàod po wied nie sy gna∏y ostrze gaw cze po -zwa lajàce w spo sób zor ga ni zo wa ny wy -ko naç czyn noÊci ra tow ni cze. I tu tkwiisto ta po trze by zna jo moÊci sy gna∏ów alar -mo wych i ko mu ni ka tów ostrze gaw czychoraz za sad dzia∏ania po ich us∏ysze niu. Jest to nie zwy kle wa˝ne zw∏asz cza na od -dzia∏ach szpi tal nych gdzie wi´kszoÊç pa -cjen tów b´dzie - w przy pad ku za gro˝enia- wy ma ga∏a po mo cy do dat ko wej.Dla re ali za cji tych przed si´wzi´ç na pod -sta wie pla nu obro ny cy wil nej, w Miej -skim Szpi ta lu Ze spo lo nym w Olsz ty niepo wo∏ano Ze spó∏ Kry zy so wy.Je go za da niem jest mie dzy in ny mi od po -wied nie przy go to wa nie do ewa ku acjioraz sa me go jej pro wa dze nia. Na le˝y pa -mi´taç, ˝e bar dzo wa˝nà jest treÊç in for -ma cji prze ka za na stra˝y po˝ar nej.Wy czu lajàc Paƒstwa na co raz cz´stszeprzy pad ki prób ak tów ter ro ry stycz nych,zwra ca my uwag´ jak nie zwy kle wa˝nyjest spo sób pro wa dze nia roz mo wy z jed -nost ka mi stra˝y po˝ar nej czy funk cjo na -riu sza mi po li cji.

Przy cho dzi le karz do pa cjen tai mó wi: - Wszyst ko jest do brze, ope ra cja si´uda∏a. Tyl ko nie ro zu miem dla cze goprzed ope racjà bi∏ pan, ko pa∏ i wy zy -wa∏ piel´gniar ki. A pa cjent na to: - Pa nie, ja tu mia∏em tyl ko oknaumyç.

• • •

Sie dzi goÊç u den ty sty: bo ro wa nie,plom bo wa nie, bo ro wa nie... Ca∏a ta hi -sto ria troch´ trwa, wi´c goÊç za ga du -je do den ty sty: - Pa nie dok to rze, mo˝e zro bi li byÊmyprzerw´ na pa pie ro sa? Na to den ty sta nie wie le myÊlàc ∏apieza klesz cze i wy ry wa mu je dynk´ naprze dzie.

• • •

Przy cho dzi hi po chon dryk do le ka rzai mó wi: - Pa nie dok to rze, ˝ona mnie ciàglezdra dza, a mnie ro gi nie rosnà. - Pa nie, to tyl ko prze noÊnia - mó wile karz. - Uff, a ju˝ myÊla∏em, ˝e mam cze -goÊ nie do bór...

• • •- Pa nie dok to rze -py ta pa cjent ka -jakmam si´ po zbyç zb´dnych ki lo gra -mów? - Naj le piej -ra dzi le karz -zo sta wiç jena ta le rzu...

• • •Der ma to log wy jaÊnia przy czy ny∏ysie nia...- JeÊli pa cjent ∏ysie je od czo∏a to odmyÊle nia- JeÊli od czub ka g∏owy to od se xu- JeÊli i tu i tu to od myÊle nia o sek -sie...

• • •- Ja ki le karz ni gdy nie poÊlu bi pa -cjent ki? - We te ry narz

• • •Pe wien fa cet, troch´ ju˝ star szy,za czy na∏ mieç za ni ki pa mi´ci. Kie dyÊ na spo tka niu z przy ja ció∏miu nie go w do mu zaczà∏ opo wia daç, ˝e te raz le czy si´ u ta kie go do bre gole ka rza, na to goÊcie, ˝e te˝ by chcie li i jak si´ ten le karzna zy wa: - no w∏aÊnie mia∏em na koƒcu j´zy -ka... pa mi´ta cie mo˝e, by∏ ta ki grec -ki po eta, w sta ro˝yt noÊci, ta ki Êle py... - No by∏, Ho mer. To co, ten le karzma na na zwi sko Ho mer? - Nie, nie! On na pi sa∏ takà epo pej´,o tym jak Gre cy si´ t∏ukli pod ta kimmia stem w sta ro˝yt noÊci, któ re pró -bo wa li zdo byç... - no tak, zdo by wa li Tro je. To co, tenle karz si´ ja koÊ po dob nie na zy wa? Al bo miesz ka na ta kiej uli cy? - nie, nie, nie! Tam by∏ ta ki wódz,tych, no, Gre ków, ta ki g∏ów ny... - Aga mem non? - O o o! No i on mia∏ bra ta... - Me ne la osa. Ale co to ma wspól ne -go z le ka rzem??? - Za raz mó wi´. I tam by∏ ta ki wództro jaƒski, któ ry te mu Me ne... jak mutam, upro wa dzi∏ ˝on´. - Aaaa, Pa rys! Ten le karz na zy wasi´ Pa rys? - Nie eeee! Nie! Ta ˝ona, co on jaupro wa dzi∏, to jak mia∏a na imi´? - He le na. - No w∏aÊnie, He le na! He len ka -aaaaaaaa - wo∏a do ˝ony w kuch ni -jak si´ na zy wa ten mój le karz???

• • •

PIONOWO1) ostry, punktowy ból2) solny w ˝o∏àdku3) wietrzna lub prawdziwa5) zdolnoÊç przewidywania7) jeden z gruczo∏ów8) silny ból g∏owy

11) przyczyna mia˝d˝ycy13) Êrodek opatrunkowy15) na koƒcu strzykawki16) na ustach chirurga18) najwa˝niejszy w szpitalu21) kontuzja22) pràd czynnoÊciowy w organizmie

POZIOMO1) zawdzi´czamy kubkom na j´zyku3) np. mruganie4) wywo∏uje czerwonk´6) wykonuje analizy lekarskie9) objaw padaczki

10) ∏zowy przy oku12) odmierzona iloÊç leku14) zabieg u chorego na nerki17) ˝ywienie wg przepisu19) oddziela wn´trze komórki od Êwiatazewn´trznego20) l´k przed ciemnoÊcià23) substancja, którà odkry∏ AleksanderFlaming, pierwszy antybiotyk24) przyj´ç w szpitalu25) koƒczyna dolna26) katarakta inaczej

15

styczeƒ � luty � marzec � 2010

1

4

6

11

15 17

13 16

7

10

14188

5

9

3

2

12

2

1

1110

17

23

18 21

24

22

25

26

3

4

5

7

9

8

6 13

14

12

20

16

19

15

Cy fry ozna czo ne ko lo rem ró˝owymtworzà has∏o krzy˝ów ki.

K R Z Y ˚ Ó W K A

H U M O R