Naprawa zespołów i podzespołów pojazdów samochodowych :

podręcznik do kształcenia w zawodach mechanik pojazdów

samochodowych, technik pojazdów samochodowych / Michał

Markowski, Zbigniew Stanik. – Warszawa, 2015

Spis treści

I. Wprowadzenie do naprawy zespołów i podzespołów

pojazdów samochodowych

1. Wiadomości wstępne 14

1.1. Wprowadzenie 15

1.2. Treść podręcznika w odniesieniu do podstawy programowej 16

1.3. Wyposażenie pracowni naprawy pojazdów samochodowych 17

1.3.1. Tradycyjne narzędzia ręczne - wyposażenie typowej szafki

narzędziowej 17

1.3.2. Narzędzia dodatkowe 23

1.3.3. Urządzenia warsztatowe 25

2. Zasady bezpiecznej pracy podczas naprawy pojazdów

samochodowych 32

2.1. Uwagi ogólne 33

2.2. Czynności wykonywane przed przystąpieniem do ćwiczeń 34

2.3. Czynności wykonywane w czasie ćwiczeń 34

2.4. Czynności zabronione w czasie wykonywania ćwiczeń 35

2.5. Czynności po wykonaniu ćwiczenia 35

2.6. Uwagi końcowe 35

3. Budowa, obsługa i naprawa pojazdów samochodowych

- wiadomości ogólne 36

3.1. Parametry techniczne pojazdów samochodowych 38

3.1.1. Konstrukcja silnika oraz jego podstawowe parametry 38

3.1.2. Układ napędowy oraz układ jezdny 44

3.1.3. Osiągi pojazdu 45

3.1.4. Informacje dodatkowe 46

3.2. Eksploatacja, obsługa i czynności serwisowe pojazdu 46

3.2.1. Eksploatacja 46

3.2.2. Obsługa pojazdu i przeglądy techniczne 48

3.3. Sposoby montażu i demontażu 52

3.3.1. Podział połączeń 52

3.3.2. Połączenia śrubowe 53

3.3.3. Połączenia nitowe 63

3.3.4. Połączenia zatrzaskowe 65

3.3.5. Opaski zaciskowe 66

3.3.6. Połączenia wciskowe 67

3.3.7. Połączenia wpustowe oraz wielowpustowe 70

3.3.8. Zastosowanie narzędzi ręcznych 71

3.4. Dobór zespołów i podzespołów 77

3.4.1. Części oryginalne 78

3.4.2. Zamienniki (części nieoryginalne) 78

3.4.3. Części używane 79

3.4.4. Części regenerowane 79

3.5. Przyjęcie pojazdu do naprawy oraz czynności związane

ze wstępną diagnostyką 81

3.6. Uwagi ogólne do naprawy zespołów i podzespołów 83

3.7. Ocena kosztu naprawy 85

3.7.1. Cena części zamiennych 85

3.7.2. Cena pracy 85

3.7.3. Cena usług obcych 86

3.7.4. Cena usług dodatkowych 86

3.8. Zagadnienia ochrony środowiska 86

Utrwalenie wiadomości 90

II. Naprawa zespołów i podzespołów w podwoziach pojazdów

samochodowych

4. Układ napędowy 94

4.1. Rodzaje układów napędowych 96

4.1.1. Napęd na koła przednie 97

4.1.2. Napęd na kola tylne - układ klasyczny 100

4.1.3. Napęd na wszystkie koła 103

4.1.4. Alternatywne układy napędowe 104

4.2. Sprzęgła 107

4.2.1. Zasada działania zestawu sprzęgła 107

4.2.2. Budowa sprzęgła 108

4.2.3. Inne konstrukcje sprzęgieł 115

4.2.4. Naprawa sprzęgieł 123

4.2.5. Weryfikacja sprzęgła po naprawie 133

4.3. Skrzynie biegów 135

4.3.1. Przełożenia skrzyni biegów 135

4.3.2. Mechaniczne skrzynie biegów 140

4.3.3. Automatyczne skrzynie biegów 164

4.4. Przekładnie główne i mechanizm różnicowy 196

4.4.1. Przekładnia główna 196

4.4.2. Mechanizm różnicowy 198

4.4.3. Naprawa przekładni głównych, mechanizmów różnicowych

oraz weryfikacja po naprawie 209

4.5. Przeguby, wały i półosie napędowe 213

4.5.1. Przeguby 214

4.5.2. Wały napędowe 218

4.5.3. Półosie napędowe 219

4.5.4. Naprawa przegubów, wałów napędowych oraz półosi

napędowych 219

Utrwalenie wiadomości 224

5. Układ hamulcowy 230

5.1. Wymiana płynu hamulcowego oraz odpowietrzanie układu

hamulcowego 232

5.2. Naprawa pompy hamulcowej, układów wspomagania

oraz przewodów hamulcowych 234

5.3. Naprawa hamulca postojowego 238

5.4. Naprawa tarczowych układów hamulcowych 239

5.4.1. Wymiana klocków hamulcowych w zaciskach pływających 242

5.4.2. Wymiana klocków hamulcowych w zaciskach stałych 242

5.4.3. Wymiana tarcz hamulcowych 243

5.4.4. Naprawa zacisku hamulcowego 245

5.5. Naprawa bębnowych układów hamulcowych 245

5.6. Weryfikacja po naprawie 249

Utrwalenie wiadomości 250

6. Układ kierowniczy 252

6.1. Regulacja parametrów geometrycznych osi pojazdu 254

6.2. Naprawa kolumny kierowniczej 255

6.3. Naprawa przekładni kierowniczych 257

6.4. Naprawa drążków i końcówek drążków kierowniczych

oraz wymiana sworzni kierowniczych 259

6.5. Weryfikacja po naprawie 261

Utrwalenie wiadomości 262

7. Układ zawieszenia 264

7.1. Demontaż i montaż elementów układów zawieszeń 266

7.1.1. Demontaż zawieszenia ze sztywnym mostem napędowym

i resorami piórowymi 267

7.1.2. Demontaż zawieszenia z łamanym mostem napędowym

i sprężynami śrubowymi 269

7.1.3. Demontaż zawieszenia typu McPherson 271

7.1.4. Demontaż zawieszenia z belką skrętną lub z drążkiem

skrętnym 273

7.1.5. Demontaż zawieszenia wielowahaczowego 274

7.2. Naprawa elementów układu zawieszenia 275

7.2.1. Amortyzatory 275

7.2.2. Elementy sprężyste 276

7.2.3. Wahacze 277

7.2.4. Stabilizatory oraz łączniki stabilizatorów 277

7.2.5. Łożysko kolumny McPhersona 278

7.2.6. Wymiana i konserwacja elementów gumowych

i gumowo-metalowych 279

7.2.7. Naprawa elementów zawieszenia pneumatycznego

oraz hydropneumatycznego 279

7.3. Weryfikacja po naprawie 280

Utrwalenie wiadomości 282

8. Koła jezdne i ogumienie 284

8.1. Naprawa łożyskowania kół jezdnych 285

8.1.1. Wymiana łożysk stożkowych 286

8.1.2. Wymiana dwurzędowych łożysk kulkowych 286

8.1.3. Wymiana piast zespolonych 287

8.2. Naprawa kół jezdnych 288

8.2.1. Naprawa obręczy 288

8.2.2. Naprawa ogumienia 289

8.3. Wyważanie kół 291

8.4. Weryfikacja po naprawie 292

Utrwalenie wiadomości 294

III. Naprawa zespołów i podzespołów silników pojazdów

samochodowych

9. Budowa oraz działanie silnika spalinowego 298

9.1. Wprowadzenie 299

9.2. Podstawy budowy silników spalinowych 302

9.3. Konstrukcje silników spalinowych 305

9.4. Wybrane parametry silników spalinowych 309

9.5. Praca silników spalinowych 314

9.5.1. Proces spalania w silniku ZI oraz ZS 315

9.5.2. Fazy rozrządu 321

9.5.3. Wymiana ładunku w tłokowym silniku spalinowym 323

9.6. Paliwa konwencjonalne stosowane do zasilania tłokowych

silników spalinowych 327

9.6.1. Benzyna 327

9.6.2. Olej napędowy 328

Utrwalenie wiadomości 330

10. Układ karbonowo-tłokowy 332

10.1. Kinematyka układu korbowo-tłokowego 333

10.2. Obciążenia układu korbowo-tłokowego 337

10.3. Budowa układu korbowo-tłokowego 338

10.3.1. Tłok 340

10.3.2. Korbowód 345

10.3.3. Wał korbowy 347

10.4. Naprawa układu korbowo-tłokowego 349

10.4.1. Naprawa tłoków oraz pierścieni tłokowych 349

10.4.2. Naprawa korbowodu oraz sworzni tłokowych 351

10.4.3. Naprawa wału korbowego i panewek łożysk głównych 352

10.4.4. Montaż tłoka i korbowodu w cylindrze, połączenie

korbowodu z wałem korbowym 354

Utrwalenie wiadomości 356

11. Układ rozrządu 358

11.1. Rodzaje układów rozrządu 359

11.2. Budowa układu rozrządu 362

11.2.1. Zawory oraz mechanizmy współpracujące 362

11.2.2. Wałek rozrządu 368

11.2.3. Napęd układu rozrządu 370

11.2.4. Sterowane układy rozrządu o zmiennych parametrach

ruchu zaworów 373

11.3. Powierzchnie współpracujące z zaworem 375

11.4. Naprawa układu rozrządu 376

11.4.1. Naprawa przeniesienia napędu w układzie rozrządu 377

11.4.2. Wymiana elementów pasowego napędu układu rozrządu 381

11.4.3. Wymiana elementów łańcuchowego napędu układu rozrządu 383

11.4.4. Wymiana elementów zębatego napędu układu rozrządu 387

11.4.5. Naprawa wałków rozrządu oraz elementów łożyskujących

w silniku górnozaworowym 389

11.4.6. Naprawa zaworów oraz mechanizmów współpracujących 392

11.5. Regulacja luzu zaworowego 403

11.5.1. Regulacja luzu zaworowego w mechanizmie dźwigienkowym 405

11.5.2. Regulacja luzu zaworowego w rozwiązaniu z popychaczami

szklankowymi 406

Utrwalenie wiadomości 407

12. Blok oraz głowica silnika spalinowego 410

12.1. Blok 412

12.1.1. Konstrukcja bloku silnika 413

12.1.2. Tuleje cylindrowe 415

12.2. Głowica 416

12.3. Uszczelnienie połączenia głowicy z blokiem silnika 418

12.4. Naprawa głowicy oraz bloku silnika 419

12.4.1. Naprawa głowicy 419

12.4.2. Naprawa bloku (kadłuba) silnika 422

12.5. Wymiana uszczelki podgłowicowej 427

12.6. Obróbka powierzchni czołowej głowicy oraz bloku silnika 428

Utrwalenie wiadomości 430

13. Układ chłodzenia 432

13.1. Działanie pośredniego układu chłodzenia silnika 435

13.2. Elementy składowe pośredniego układu chłodzenia 437

13.2.1. Ciecze chłodzące 437

13.2.2. Pompa cieczy chłodzącej 439

13.2.3. Chłodnica 440

13.2.4. Wentylator chłodnicy 441

13.2.5. Termostat 443

13.3. Naprawa układu chłodzenia 444

13.3.1. Czynności obsługowe związane z płynem chłodzącym 444

13.3.2. Czynności naprawcze układu chłodzenia 446

13.3.3. Weryfikacja po naprawie 449

Utrwalenie wiadomości 452

14. Układ smarowania 454

14.1. Oleje silnikowe 455

14.1.1. Rodzaje olejów silnikowych 456

14.1.2. Klasyfikacja olejów silnikowych 457

14.2. Rodzaje układów smarowania 459

14.3. Budowa układu smarowania 460

14.3.1. Rozpylacz olejowy tłoka 461

14.3.2. Filtry oleju 462

14.3.3. Zawory przelewowe 464

14.3.4. Pompy oleju 464

14.4. Naprawa układu smarowania 466

14.4.1. Wymiana oleju silnikowego 466

14.4.2. Naprawa pomp olejowych 470

14.4.3. Naprawa pozostałych elementów instalacji układu smarowania

silnika 472

14.4.4. Weryfikacja po naprawie 472

Utrwalenie wiadomości 474

15. Układ dolotowy i wylotowy 476

15.1. Układ dolotowy 477

15.1.1. Wymiana filtra powietrza 478

15.1.2. Naprawa kolektora dolotowego oraz kanałów dolotowych 479

15.1.3. Naprawa elementów doładowania silnika 481

15.2. Układ wylotowy 489

15.2.1. Naprawa kolektorów wydechowych, tłumików

oraz rur łączących 491

15.2.2. Naprawa katalizatorów oraz filtrów cząstek stałych 494

Utrwalenie wiadomości 497

16. Mechaniczne elementy układów zasilania silników

ZI oraz ZS 500

16.1. Diagnozowanie oraz ocena działania systemów układu zasilania

silników spalinowych 504

16.2. Naprawa elementów układu zasilania silników ZI 505

16.2.1. Naprawa wtryskiwaczy paliwa 509

16.2.2. Naprawa regulatora ciśnienia paliwa 511

16.2.3. Naprawa pomp wysokiego ciśnienia, akumulatora ciśnienia

oraz zaworu regulacji ciśnienia 511

16.2.4. Naprawa nastawników prędkości obrotowej biegu jałowego 512

16.2.5. Naprawa przepustnic 512

16.3. Naprawa elementów układu zasilania silników ZS 514

16.3.1. Naprawa rozdzielaczowych pomp wtryskowych

oraz wtryskiwaczy mechanicznych 518

16.3.2. Naprawa pompowtryskiwaczy 521

16.3.3. Naprawa pomp wysokiego ciśnienia układu Common Rail

oraz wtryskiwaczy elektromagnetycznych i piezoelektrycznych 523

Utrwalenie wiadomości 526

Testy 528

Literatura 576

Spis ilustracji 576

oprac. BPK