NAPŁYW BEZPOŚREDNICH INWESTYCJI NEXT 11 A … · ns w N ajac nyc... ły k dł d wo wy iżs zy r...
Transcript of NAPŁYW BEZPOŚREDNICH INWESTYCJI NEXT 11 A … · ns w N ajac nyc... ły k dł d wo wy iżs zy r...
Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 269 · 2016
Blandyna Puszer Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Finansów i Ubezpieczeń Katedra Bankowości i Rynków Finansowych [email protected]
NAPŁYW BEZPOŚREDNICH INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH DO WYBRANYCH KRAJÓW
NEXT 11 A POTENCJAŁ INWESTYCYJNY TYCH PAŃSTW
Streszczenie: Grupa Next 11 (N-11) to grupa państw-liderów gospodarek wschodzących, którą tworzą Korea Południowa, Meksyk, Indonezja, Turcja, Filipiny, Egipt, Wietnam, Pa-kistan, Nigeria, Bangladesz oraz Iran. Grupa N-11 jest uważana za grupę, która rozpocznie następny cykl wzrostu rynków wschodzących. Do krajów będących przedmiotem zaintere-sowania w tym opracowaniu należą: Bangladesz, Filipiny, Iran, Korea Południowa, Meksyk, Nigeria, Pakistan. Wielkość i dynamika napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych do tych krajów w latach 2005-2014 wykazuje duże zróżnicowanie. Kraje są zainteresowa-ne jak największym napływem BIZ i dlatego też podejmują działania prowadzące do eli-minowania barier i zapewnienia sprzyjających warunków dla zagranicznych inwestorów. Celem opracowania jest przedstawienie najważniejszych tendencji w napływie bezpośred-nich inwestycji zagranicznych (BIZ) do krajów N-11 w latach 2005-2014, ze szczególnym uwzględnieniem podejmowanych działań prowadzących do eliminowania barier i zapew-nienia sprzyjających warunków dla zagranicznych inwestorów. Sformułowano następujące wnioski: kraje N-11 stają się znaczącym miejscem napływu BIZ; globalny kryzys finan-sowy oddziaływał negatywnie na napływ BIZ do tych krajów. Słowa kluczowe: kraje Next 11, bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ), atrakcyj-ność inwestycyjna. Wprowadzenie
Grupa Next 11 to grupa państw-liderów gospodarek wschodzących, którą tworzą Korea Południowa, Meksyk, Indonezja, Turcja, Filipiny, Egipt, Wietnam,
Blandyna Puszer 178
Pakistan, Nigeria, Bangladesz oraz Iran. N-11 jest uważana za grupę, która roz-pocznie następny cykl wzrostu rynków wschodzących. Przemawiać za tym mo-gą m.in. takie czynniki, jak zdywersyfikowane i dynamicznie rozwijające się go-spodarki, coraz bardziej otwarte rynki i zwiększone zainteresowanie inwestorów zagranicznych, dobra sytuacja demograficzna, szybki rozwój ich rynków we-wnętrznych i korzystne perspektywy wzrostu gospodarczego. Grupa N-11 jest bardzo silnie zróżnicowana, są w niej kraje będące potęgami technologicznymi (Korea Południowa), gospodarki aspirujące do awansu do rozwiniętego świata, biedne kraje uzyskujące przewagę konkurencyjną dzięki bardzo taniej sile robo-czej oraz państwa bardzo niestabilne polityczne i zagrożone wojną (Iran, Pakistan). Meksyk i Turcja to również największe i najbardziej płynne rynki kapitałowe tej grupy. Do krajów będących przedmiotem zainteresowania w tym opracowaniu należą: Bangladesz, Filipiny, Iran, Korea Południowa, Meksyk, Nigeria, Pakistan.
W literaturze dotyczącej BIZ istnieje dużo analiz koncentrujących się na ocenie ich wpływu na kraj importujący (goszczący, tzw. host countries), wymie-niających wiele determinant decydujących o korzystnym czy też negatywnym wpływie tych inwestycji. Badania dotyczące BIZ prowadzone są między innymi przez UNCTAD, Grupę Banku Światowego, MFW. W polskiej literaturze prace wielu autorów dają mocną ocenę uwarunkowań i tendencji BIZ; słabiej, a nawet w ogóle są reprezentowane globalne rozważania dotyczące krajów N-11. W artykule podjęto próbę przedstawienia i oceny najważniejszych tendencji w napływie bez-pośrednich inwestycji zagranicznych do krajów N-11 w latach 2005-2014, ze szczególnym uwzględnieniem warunków globalnego kryzysu finansowo-gospo-darczego oraz podejmowanych działań prowadzących do eliminowania barier i za-pewnienia sprzyjających warunków dla zagranicznych inwestorów.
W opracowaniu wykorzystane zostały: analiza przyczynowo-skutkowa oraz analiza porównawcza. Należy podkreślić, że z uwagi na ograniczoną objętość ar-tykułu poruszono jedynie niektóre kwestie i zasygnalizowano wybrane problemy. 1. Rozmiary i struktura BIZ w wybranych krajach Next 11
Znaczny wzrost wartości przepływów BIZ w gospodarce światowej nastąpił w latach 90. XX w. Wartość napływu BIZ do krajów goszczących wzrosła z 207 455 mld USD w 1990 r. do 1 402 680 mld USD w 2000 r., w 2007 r. osią-gnęła najwyższy poziom 1 870 940 mld USD, a w 2014 r. – 1 228 283 mld USD. Równocześnie doszło do zmiany struktury napływu pomiędzy krajami rozwinię-tymi a krajami rozwijającymi się i transformacji gospodarczej [Wojtyna, 2011,
sazugkk
ajN
W
Ź
ws4wMn
s. 1a iczostutrzgospkrajkim
atrajówN-1
Wy
Źród
w bsyku44,6wpłMekniew
3-3ch utałyzympodjów
m temW
akcyw N11, m
kre
dło: U
Nbadau ró6 mływksywie
30]. udziy kr
mujądarc
w rompi
Wedłyjny-11mo
es 1.
UNC
Napłanyósł
mld w nayku.elkie
W iał wrajeącymczegozwie wługym . Ożna
. Wi(w
CTAD
ływych
do USa n Jede zm
19wyn
e rozm sgo
wijajwzrg da
miOcena za
ielkw ml
D (ró
w BIlata200
SD. napłdnamni
N
90 noszwisię w Ującyrostuanyciejscniajauw
kośćln Uóżne
IZ dach07 rMoływak wiejs
Napł
r. psił 8ijająkry
USAych u Pch cemjąc
waży
ć napUSD
lata)
do h utrr., nożn
w BIwe wszen
ływ
pozy83%ące
yzysA [się
KBUN
m dlwie
yć z
pływD)
).
Banrzymnast
na sIZ wsznie
bez
ycję%, we sięsemBarę naB. NCTla ielkozróż
wu
nglmywtępntwido
zystakty
zpoś
ę lidw 2ę. M
m gorclaa gl
TADnwośćżnic
BIZ
adewałnie ierd
witkichywn
śred
der000
Możospay, 2loba
D oestoć i dcow
Z do
eszuł sięspa
dzićięksh bnoś
dnic
a w0 r. żna poda201alny
orazoródyn
wani
o wy
u, Fę naadać, żeszoadaści i
ch in
w na– 8ws
arcz10, y k
z Mw b
namie t
ybra
Filipa st
ał, be glści
anycinw
nwes
apły81%skazzyms. 1
kryz
MFWbezp
mikęego
anyc
pin,tabiby wlobawy
ch lwest
styc
ywi%, azać,m w154zys
W rpośę nao pr
ch k
, Irailnyw 20alnyybralatatoró
cji z
e Ba w, że
w U4-16
fin
rynkśredapłyroce
kraj
anuym 013y kany
ach wów z
zagr
BIZ w 20e by
UE i60],ans
ki kdnicywuesu
ów
u, Kpoz
3 r. kryzych w tzag
rani
zaj010 yło i sła a t
sow
krajch, wu B(wy
Nex
Koreziomosi
zys pa
tychgran
iczny
jmor. sto sabytakż
wy, p
jóww t
BIZ ykr
xt 1
ei, Nmieiągnfina
aństh krnicz
ych
owaspaspoymi że nprz
w rotymdo
res
1 w
Nige, a nąć anstw Nrajacznyc
h...
ały kadł dwowy
niższy r
ozwm rów
wy1).
w lat
geriw prekowN-1ch mch,
krajdo 4dowynikszą elat
wijajwnybra
tach
ii orprzkord
wy m11, możktó
je r48%wankamwrtyw
ającyież any
h 20
raz ypadow
miałz wżnaórzy
rozw%; lne gmi ważli
wnie
ychryn
ych
005-
Paadkwą wł niwyj
a zauy z
winlidegłówwzriwoe w
h sinki kra
-201
akisku Mwariewjątkuwao w
17
nięteeremwnirostości
wyso
ię skra
ajów
14
tanMekrtośielkkiemaży
wiel
9
e, m ie tu ią o-
są a-w
nu k-ść ki m yć le
1
wndnbi
W
Ź
wpw
Nj7BHnik
zn6
180
więnikado rniembraninw
Wy
Źród
w zprzywar
Napjedn700BryHonnieji odka (
z 29nap620
0
ększało rozwm pnyc
westy
kre
dło: U
Nzestayrortoś
Bpływnak0 mlytanngkszy
dzie(2,9
W916
pływ00 m
zą oto
wojprojch kycj
es 2.
UNC
Naleawist),ść [Zangw B
kże ln U
nii (kongych żow
9%) W p6 mw tymln
ostrgłóju sjektkraji za
. Wa(w
CTAD
ży pieni a sZysgladBIZwid
USD11,9gu (sek
wy (ora
przyln Uych
n US
rożnównsytutówach
agra
artow ml
D (ró
podiu zsamsk, 2deszZ judaćD, a9%(7,3ktor(25az pypaUSD
h inSD
noścnie zuacj
w inh Nanic
ość sln Uóżne
dkrez np
m za201z w uż w rega ju
%), K3%)rów ,6%
przedkuD w
nwe. N
cią ze sji wwes
Nextczny
skumUSD
lata)
eślip. krasób15,
20w 2guluż wKore
orado
%), semyu Fw 2stycajw
i sspa
w gostyct 11ych
mulD)
).
ić, żrajab bes. 214
200arnw 2ei Paz Ncelosekt
ysł sFilip2007cji
więk
elekadkuospocyjn
1 zah (w
low
że pamiezpo268]r. b9 r
ny z2013PołuNorowytor spożpin 7 r. zac
kszy
ktyu skodanycanotwyk
wany
przy G-ośre]. był . po
znac3 r.udnrweychbanżyw
krdo
cząły ka
B
wnkłonarcech wtow
kres
ych
yro-20 edn
odbowrcząc 15
niowgii,
h dlankowwczyryzyo 12ł siapit
lan
oścnnoe śww w
wano2),
BIZ
st w(94
nich
biorróccy
599 wej Japa BIwy y (3ys 298 ię ztał
dyn
cią pości wiatwyno p, któ
Z do
wart4-prh inw
rcą ił dwzrml(8,8ponIZ n(20
3,5%spoml
zwizaa
na P
poddo
townikurzyóry
o wy
toścrocewes
BIZdo prosn U8%)nii, Hnale0,5%%) [owoln Uęks
anga
Pusz
dcho inwwej, u zjayrosy wy
ybra
ci Bentostyc
Z o pozt ic
USD), PHoleżą %), [BanodoUSDszaćażo
zer
odzwesa taawi
st wynió
anyc
BIZowycji z
łącziomch nD. IPakilandmitelenglaowaD wć, bowa
zili stycakżiska
wartósł
ch k
Z w y przag
cznemu napnw
istandii, iędzekoadeał sw 20by wali i
do cji nże za tztoścpon
krajó
tycrzy
gran
ej wsprływ
westonu (Ind
zy inomuesh Bsiln010w 2nw
nona s
z prozw. ci zanad
ów
ch kyrosnicz
wartrzed
wu, orzy(8,5dii inny
unikBan
ny s0 r.;201esto
owyskuoblcre
asod 10
N-1
krajt), U
znyc
toścd gw y p5%)i Srymikacjank, 2spa; jed14 rorzy
ych utekemedit
obów00%
11 l
jachUEch m
ci 9glob200
poch), Siri La: pra (1201
adekdnar. oy z
inwk nieów t crw b
%.
atac
h by (80mia
9345baln09 rhodingankrzem14,815, sk nak juosią
W
wesepez f
runcbezp
ch 2
ył n0-prał na
5,8 negor. w
dzą apu
ki. Dmys8%)s. 1napłuż ągną
Wielk
tycjewnfinach. pośr
2005
najwrocajm
mlno kwynz W
uru Do nsł te), en3]. ływod ąć pkiej
cji. WnoścansoW red
5-20
więkcentmnie
n UkryzniósWie
(7,7najwekstnerg
wu 201pozj Br
Wyci cowawy
dnic
014
ksztowejsz
USDzysusł olkie7%)ważtylngety
BIZ11 rziomryta
y-co a-y-ch
zy wy zą
D. u, n ej ), ż-ny y-
Z r. m a-
Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych... 181
nii (33%), USA (20%), Japonii (16%), Holandii (9,1%), Singapuru i Korei (po-nad 3%) oraz z Australii i Kajmanów. Inwestorzy podejmują inwestycje przede wszystkim w sektorze produkcji nastawionej na eksport, w transporcie, hotelar-stwie i gastronomii, w branży energetycznej oraz gazownictwie [www 1].
W latach 2005-2014 w Iranie nastąpił wzrost wartości bezpośrednich inwe-stycji zagranicznych o ok. 140%.
Inwestorzy pochodzą z USA, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Singa-puru, Indonezji i Omanu, Niemczech, Włoch i Francji, a także Kanady i Australii. Największa ilość BIZ jest notowana w sektorze przemysłowym, chemicznym, energetycznym, telekomunikacyjnym, transporcie oraz górnictwie [Ghoochkan-loo, 2015, s. 3].
Do Korei napływ BIZ był na drugim miejscu (wśród wybranych państw N-11), jednak w wyniku globalnego kryzysu finansowego w 2009 r. nastąpił jego spadek. Od tego okresu średnioroczna wartość napływu BIZ oscyluje wokół 10 000 mln USD. Najwięcej kapitału wnieśli inwestorzy z Japonii (28%), USA (19%) Ho-landii (około 12%), Wielkiej Brytanii (ponad 9%), Niemiec, a także Węgier, Singapuru, Francji oraz Malty. Do najważniejszych sektorów docelowych dla bezpośrednich inwestycji należą: produkcja, handel oraz pośrednictwo finanso-we [www 2].
Spośród wybranych krajów Next 11 Meksyk jest największym odbiorcą BIZ. Najwięcej kapitału napłynęło w 2013 r. – ponad 44 000 mln USD. Więk-szość inwestycji zagranicznych pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. Sporo kapi-tału pochodzi z Belgii, Holandii, Japonii, Niemiec, Hiszpanii, Kanady oraz Wielkiej Brytanii. Zdecydowanie najwięcej inwestycji napłynęło do sektora przemysłowego – 46%, w którym najważniejsze są: produkcja sprzętu samocho-dowego, przemysł spożywczy oraz produkcja napojów i tytoniu. Ponad 17% przypada na sektor usług finansowych i ubezpieczeń, 9% stanowi handel, a in-westycje w rolnictwo obejmują tylko 0,3% [Chrzęściewska, 2014, s. 135].
Załamanie napływu BIZ do Nigerii zanotowano w 2010 r., wówczas wyniósł on 6099 mln USD. Ponowny spadek napływu nastąpił od 2012 r., a w 2014 r. in-westorzy zaangażowali tylko ponad 4000 mln USD. Jednak wartość skumulo-wana z roku na rok powiększała się i łączna wartość zainwestowanego kapitału do 2014 r. stanowiła ponad 86 mld USD. Największa część kapitału została za-inwestowana w sektorze finansowym, następnie w branży ropy i gazu (ponad 30%), produkcji oraz transporcie. Inwestorzy zagraniczni pochodzili głównie z USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Indii, Kanady oraz RPA [Mohammet et al., 2012, s. 156].
1
jzzAsc
snśGpnmwni
W
Ź
182
jednzmnz UArasektche
sponiemścioGłópodnie manwiąnowinw
Wy
Źród
2
Wnakniej
USAabii toramic
Wdarmatoweówndstaw
wpnenązańwocwesty
kre
dło: U
W Pak znjszy
A orSau
ach czn
W zwrczeteriaej tenymw n
pływntnąń teczesycj
es 3.
UNC
akisnaczył sraz udyjak
a, twiąej, alnyech
m cenowwu ną ceechnsnyci pr
. Wa20
CTAD
stanzącsię Ch
yjskk: rranzkuwyych
hnolelemwego
na echąnolch trzed
arto05-
D (ró
nie cy sdo
hin, kiejrop
nspou z sok
h Blogi
m teo podzią telogitechdsta
ość i201
óżne
wrspa85a t
, Jaa i
ort ozac
kimIZ ii, zej foodmałal
ego icznhnikawi
inw14 (w
lata)
az zdek
59 mtakżapon
gaorazchodi kstazwłormmiotlnotyp
nychk zaają
westyw m).
z gk mmlnże znii
az, hz sedzą
koszały łasz
my intu (ść ppu ih, arząwy
ycji mln
globmożn Uz Wi Khanektoącymztamsię zczanwinwpodinwtranądz
ykre
greUSD
B
balnna
USDWielKorendelor fim pmi
jeda naesto
westdmiwestnsfezaniesy
eenfD)
lan
nymzao
D. Glkie
ei Pl, te
finanprocinn
dnya ryowatycjiotutycjer nia it3-4
field
dyn
m krobsGłóej B
Połueleknsocesenowym zynkaniae ty
u, wi jenowtp. 4.
d w
na P
ryzyserwwn
Brytudnikomowyem
wacjz g
kacha, nypu
w ktest wyc[W
wy
Pusz
ysemwowi intaniiowmuny [wlibei o
główh ro
najcgre
tórytranch
Wiśni
ybran
zer
m fwaćnweii, N
wej. nikawwweral
orazwnyozw
częśeenf
y innsmtechiew
nyc
fina westoNiePo
acjaw 3lizaz koych wijaściejfiel
nwesmisjhno
wska
ch kr
ansow 20orzyemiedej
a, b].
acji ontkan
ającej ozld), stora w
ologa, 2
raja
owy012y wec, mu
bran
zagtroląnałychznajestrzy
wiedgii, 201
ach N
ym 2 r.w P
Noują inża
graną i ów h siaczat ossą
dzykn
1, s
Nex
nap, gaki
orwinwod
niczocdo
ię, wającsiągzaa
y prnows. 60
xt 1
pływgdy stan
wegiwestdzież
znechroostęw t
cej sgnięangodu
w-ho0].
1 w
w Bna
nie ii, Stycjżow
ej poonąępu tymstwcie
gażoukcyow, Wa
w lat
BIZapły
poSzwe w
wa,
olitą ak
do m N
orzi u
owayjnad
arto
ach
Z myw ochowajcw ta
bra
tykiktyw
waNextzeniutrzyani.nej, daptość
h
malaBIZ
odzcariakicanż
i gowówartot 11ie oyma
Imroz
tacjtyc
ał, Z
zą i, h ża
o-w o-1. d a-
m-z-ja ch
W
Ź
wa
nn
W
Ź
Wy
Źród
wara na
niannyc
Wy
Źród
kre
dło: U
Brtośajw
Wniu ch re
kre
dło: U
es 4.
UNC
iorąci n
więcW w
nieelac
es 5.
UNC
. Ilo20
CTAD
ąc pnajwej i
wybredocji B
. Śrew
CTAD
ość n05-
D (ró
podwięcnwranyborBIZ
ednlata
D (ró
N
napł201
óżne
d uwcej estoychru kZ do
nioroach 2óżne
Napł
ływ14
lata)
waginworóh krkrajo na
oczn200lata)
ływ
wu in
).
gę wwestw zrajajowakła
na r05-2).
bez
nwe
wybtycjzainach wegoadó
relac2014
zpoś
estyc
branji tynweN-
o ków b
cja B4 (w
śred
cji g
ne kypuesto11 apitbrut
BIZw %)
dnic
gree
kraju greowa
naptałutto
Z do)
ch in
enfi
je Neenf
ało kpływu, o(wy
o nak
nwes
eld
N-1nfielkapw Bo czykre
kład
styc
w w
1, nld n
pitałBIZzymes 5
dów
cji z
wyb
nalenapłł w
Z mm św5).
w bru
zagr
bran
eżyłynęIran
miał wia
utto
rani
nych
y wsęło nieistodcz
o w
iczny
h kra
skado , a totnezy w
wyb
ych
ajac
azaćMetakże znwys
bran
h...
ch N
ć, żeeksyże wnacsoko
nych
Next
e pykuw Mczeność
h kr
t 11
od u orMeknie ć śre
raja
w l
wzraz Nksykw uedn
ch N
lata
zglęNigku. uzu
nior
N-1
18
ach
ędemgeri
upełrocz
1
3
m ii,
ł-z-
1
włundsp
W
Ź
sndB0
184
wyżła zutrznycdo Pszybprzy
Wy
Źród
scemnajwdzieBIZ0,69
4
Rższyznaczymch kPKbkiykła
kre
dło: U
Wm lwięej aZ wy9%
elacym czn
mywkrajó
KB wegoado
es 6.
UNC
Wedłlokoększatrakyno, M
cje poz
nie pwaniów w lo wowo
. Śre20
CTAD
ługowazy ukcyosił
Meks
te wziomprzia nN-
atacwzroo ni
edn05-
D (ró
g daaniaudzyjne
w syk
w nmieekrniżs-11,ch
ostuskie
nioro201
óżne
anyca k
ział e stBan
ku 1
nieke niroczszeg, z w200
u goe ko
oczn14 (w
lata)
ch Uapitw ają ngl,5%
któriż śrzongo śwyj05-2ospoosz
na rw %)
UNtałułącsię
ade%, N
rychreda pśredjątk201odaty p
relac%)
NCTu prczneę ryeszuNig
h krdniaprzedniokiem14 warczprac
cja B
TADrzezej wynkiu 0,erii
B
rajaa śwez Moro
m Mwynzegocy,
BIZ
D ryz inwarti kr,03%i 0,3
lan
ach wiatoMekocznMeknikao kwie
Z do
ynknwetoścrajó%, n31%
dyn
w zowaksyknegoksyka, ż
krajuelko
o PK
i krestoci Bów na
%, w
na P
zalea. Wk. No Pku. że du loość
KB w
rajóorówBIZN-Filiw P
Pusz
eżnWe Nap
PKBZ o
dla okaryn
w w
ów ww zZ m11. ipin
Paki
zer
noścws
pływB (woceninw
aty nku
wybr
wsczagr
miałyUd
nachistan
ci odzysw Bwykny
westważ
u.
rany
choraniy Cdziah 0,nie
d rostkicBIZkresśredtoróżne
ych
dząiczn
Chinał w,18%0,0
okuch l
Z bys 6)dniów e by
kraj
ącycnycny (w sk%, 09%
u utrlataył j) w orozag
yły
ajach
ch bch. W(okkumw I
%.
rzyach ednwi
oczngraninn
h N
byłyWś
k. 26mulIran
myśre
ną zięksnej niczne d
-11
y isśród6%ownie
ywaedniz deszośnapznydete
w l
stotd ty
%). Cane0,1
ne bia taeterści pływych erm
latac
tnymych Corej w5%
była zormiwy
wu op
mina
ch
m mkra
raz wart%, K
ły nostainanybra
BIZrócanty
miejajówbar
toścKore
na a-nt a-Z
cz y,
j-w r-ci ei
Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych... 185
2. Czynniki sprzyjające w inwestowaniu w wybranych krajach Next 11
Wybrane kraje N-11 zaczynają być postrzegane przez inwestorów zagra-nicznych jako państwa atrakcyjne do inwestowania, czego dowodem jest do-tychczasowa wartość BIZ. Wpływają na to między innymi oferowane przez nie wyjątkowe szanse biznesowe i inwestycyjne. Należy zauważyć, że zagrożenie spadkiem napływu BIZ do analizowanych krajów w okresie ostatniego kryzysu spowodowało wprowadzanie przez rządy programów zachęt inwestycyjnych i in-nych instrumentów wspierających inwestycje zagraniczne.
W Bangladeszu rząd aktywnie poszukuje inwestorów zagranicznych, szcze-gólnie w branżach odzieżowej, energetycznej oraz infrastruktury. Oferuje on sze-reg zachęt inwestycyjnych w ramach polityki przemysłowej i strategii rozwoju kraju zorientowanej na eksport. Do najważniejszych zachęt inwestycyjnych można zaliczyć: możliwość tworzenia przedsiębiorstw z 100% udziałem kapitału zagranicznego (w większości branż), zwolnienia podatkowe, obniżone cła przy-wozowe (np. dla wyrobów odzieżowych). Poza tym zagraniczne firmy działają-ce w specjalnych strefach ekonomicznych mogą skorzystać między innymi z od-roczenia należności celnych, zwolnień podatkowych. Jednak władze zdają sobie sprawę, że dalszy napływ BIZ w dużym stopniu jest uzależniony od: poprawy infrastruktury, zmniejszenia pewnych ograniczeń inwestycji, zmniejszenia biu-rokratycznych opóźnień i korupcji. Brakuje także skutecznych mechanizmów rozstrzygania sporów inwestycyjnych i gospodarczych [U.S. Department of State, 2015, s. 4-8].
Główne atuty Filipin to rosnąca klasa średnia, silny popyt krajowy, a także stabilne polityczne środowisko oraz tania siła robocza. Poza tym rząd wdrożył reformy mające na celu poprawę atrakcyjności inwestycyjnej kraju, między in-nymi liberalizację napływu kapitału do wybranych branż (np. ubezpieczenia, banki, telekomunikacja, energetyka). Zostały także utworzone specjalne strefy ekonomiczne. Napływ inwestycji jest hamowany przez słabą infrastrukturę i ko-rupcję [www 4].
Iran można zaliczyć do krajów o dużej atrakcyjności inwestycyjnej, gdyż posiada ogromne rezerwy gazu ziemnego, różnorodność zasobów naturalnych, tanią siłę roboczą w porównaniu do innych krajów uprzemysłowionych i Azji Środkowej oraz Zatoki Perskiej. W zakresie ram polityki inwestycyjnej Iran za-twierdził prawo wspierające i zachęcające do podejmowania inwestycji. Do najważniejszych zachęt można zaliczyć brak ograniczeń co do wysokości udzia-łu w kapitale podstawowym i ilości podejmowanych inwestycji zagranicznych
Blandyna Puszer 186
oraz dotyczących transferu zysków za granicę i przenoszenia inwestycji zagra-nicznych, ułatwienia w zakresie wjazdu i pobytu zagranicznych inwestorów, możliwość ubezpieczania ryzyk niehandlowych i rozstrzygania sporów w ramach arbitrażu międzynarodowego. Jednak istnieje cała gama barier ograniczających napływ BIZ, które można podzielić na wynikające z czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Czynniki zewnętrzne to sankcje podejmowane wobec gospo-darki irańskiej, np. zakazy przekazywania do Iranu sprzętu i technologii wyko-rzystywanych w sektorze petrochemicznym (m.in. do poszukiwania i produkcji ropy naftowej i gazu ziemnego), udzielania pomocy technicznej i finansowej związanej z tym sprzętem, zakupu gazu ziemnego, importu, zakupu i transpor-towania większości produktów naftowych, a także zamrożenie środków finan-sowych i zasobów gospodarczych oraz zakaz udostępniania środków finansowych i zasobów gospodarczych określonym podmiotom. Do czynników wewnętrznych zalicza się: ryzyko prawne i polityczne inwestycji, brak odpowiedniej infrastruk-tury [Ghoochkanloo, 2015, s. 4].
Korea zachęca inwestorów zagranicznych do podjęcia działalności poprzez: ulgi podatkowe, np. redukcja lub zwolnienie z podatku dochodowego, podatku od nabycia (acquisition), podatku rejestracyjnego i podatku od nieruchomości, zwolnienie z opłat celnych, akcyzy i VAT, pomoc w płaceniu czynszu przy ko-rzystaniu z własności państwowej oraz preferencyjne warunki lokalizacyjne, a także dotacje. Rząd oferuje specjalne lokalizacje przemysłowe dla zagranicz-nych firm działających w wybranych sektorach, inwestujących powyżej pewnej sumy lub posiadających zaawansowaną technologię. Rozróżnia się cztery typy specjalnych okręgów przemysłowych: indywidualne strefy inwestycji zagra-nicznych (wykorzystywane przez zagraniczne firmy zainteresowane przemysłem wytwórczym, turystyką, logistyką lub działalnością badawczo-rozwojową; firmy są upoważnione do otrzymywania korzyści podatkowych oraz obniżki lub zwol-nienia z czynszu dzierżawnego), strefy inwestycji zagranicznych oparte na okrę-gach przemysłowych (zarezerwowane dla firm z zagranicznym kapitałem tylko na zasadzie dzierżawy; czerpią korzyści wynikające z dużej ulgi w czynszu), strefy wolnego handlu (oferujące wyjątkowe przywileje dla przedsiębiorstw w takich dziedzinach, jak przemysł wytwórczy, logistyka i dystrybucja, a także import i eksport) i wolne strefy ekonomiczne – korzystają one z szerokiego wsparcia rządowego w zakresie infrastruktury oświatowej, służby zdrowia, miesz-kaniowej itp. oraz bezpośredniego wsparcia działalności gospodarczej rezydują-cych w nich firm o kapitale zagranicznym [WPHI Seul, 2013, s. 1].
Atutami Meksyku w zakresie pozyskiwania BIZ są uczestnictwo w strefie wolnego handlu NAFTA, układy o wolnym handlu z 44 państwami świata, tania
Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych... 187
siła robocza oraz bliskość rynku Stanów Zjednoczonych. Do pozytywnych wa-runków należy coraz większa płynność rynku, zrównoważona i stabilna sytuacja polityczna oraz ukierunkowanie na inwestycje. Meksyk kusi niskimi kosztami pracy – należą do najniższych na świecie i stanowią doskonałą alternatywę dla rynków azjatyckich. Wśród czynników skłaniających do inwestowania na tym terenie wymienić można również proste warunki zakładania przedsiębiorstw [Chrzęściewska, 2014, s. 137]. Do najczęstszych problemów, z którymi spotyka-ją się przedsiębiorstwa zagraniczne w Meksyku, należą: restrykcyjne prawo do-tyczące BIZ, ograniczenia dla inwestycji zagranicznych w niektórych sektorach (m.in. energetyka, telekomunikacja, lądowy transport osób), problemy dotyczące spełnienia wymogów meksykańskich norm NOMS, wymaganych dla uzyskania zezwolenia na sprzedaż produktu (np. etykietowanie), częste łamanie praw wła-sności intelektualnej i fałszowanie znaków towarowych. Poza tym gospodarcze i celne regulacje prawne są mało przejrzyste, bardzo skomplikowane i podlegają ciągłym zmianom, co powoduje, że przedsiębiorcy muszą często dostosowywać się do nowych przepisów [www 5].
Nigeria w ramach atrakcyjności inwestycyjnej liberalizuje swoją gospodar-kę, promując partnerstwo publiczno-prywatne, a także zachęca do tworzenia strategicznych sojuszy z zagranicznymi firmami, zwłaszcza w ramach rozwoju infrastruktury oraz pozyskania technologii w najważniejszych sektorach, takich jak energetyka, transport czy sektor medyczny. W zakresie możliwości inwesty-cyjnych Nigerian Investment Promotion Commission pozwala zagranicznym firmom posiadać 100% własność w sektorach innych niż naftowy i gazowy. W tych dwóch sektorach inwestycje są ograniczone do spółek joint venture lub umów o podziale produkcji. Poza tym zostały wprowadzone liczne ułatwienia, np.: uzyskanie statusu pionierskiego, ulgi podatkowe, zwolnienia podatkowe. Rząd Nigerii stworzył strefy wolnego handlu/produkcji eksportowej – są to wy-dzielone strefy produkcji przemysłowej korzystające z szeregu ułatwień, w któ-rych produkcja jest prawie w całości przeznaczona na eksport. Nigeria posiada także zasoby surowcowe, ludzkie i rolne, stabilny system polityczny, zliberali-zowany rynek wymiany walut i zasad transferu kapitału, relatywnie dobrze roz-winięty sektor bankowy i finansowy oraz tanią siłę roboczą. Jej największym mankamentem jest korupcja [www 6].
W Pakistanie jedną z istotnych zachęt do podejmowania BIZ jest brak ograniczeń kapitałowych dla inwestorów zagranicznych w większości sektorów gospodarki. Kraj prowadzi najbardziej liberalną politykę w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego w całej Azji Południowej. Posiada liczne zachęty inwe-stycyjne, w tym zwolnienia podatkowe, zmniejszenie taryf celnych. Do najistot-
Blandyna Puszer 188
niejszych problemów Pakistanu należą kryzys energetyczny, niestabilność go-spodarcza i polityczna oraz pogarszające się bezpieczeństwo [USAID, 2014, s. 15].
Poprzez liczne programy i zachęty wybrane kraje N-11 starają się o popra-wę atrakcyjności inwestycyjnej swoich rynków dla inwestorów zagranicznych. W celu oceny atrakcyjności inwestycyjnej sporządzane są różne rankingi. W opu-blikowanym wspólnie przez World Bank i International Finance Corporation rankingu „Doing Business 2015”, grupującym gospodarki pod względem przy-jazności dla prowadzenia biznesu, Bangladesz zajął 173. miejsce, Filipiny – 95., Korea Południowa – 5., Meksyk – 39., Nigeria – 170., Pakistan – 128. miejsce (na 189 krajów). W ratingu TI Corruption Perceptions Index w 2015 r. Bangladesz zajmuje 145. miejsce, Filipiny – 85., Korea Południowa – 43., Meksyk – 35., Nigeria – 136., a Pakistan 126. miejsce. W Global Innovation Index Bangladesz zajmuje 129. miejsce, Filipiny – 100., Korea Południowa – 16., Meksyk – 66., Nigeria – 110., a Pakistan – 129. miejsce [www 4].
W rankingu Index of Economic Freedom sporządzanym przez Heritage Foun-dation i klasyfikującym kraje według wskaźnika wolności gospodarczej w 2015 r. Bangladesz był na 131. miejscu, Filipiny na 76., Iran – 171., Korea Południo- wa – 29., Meksyk – 59., Nigeria – 120., a Pakistan na 121. [www 7].
Pomimo dość zróżnicowanej sytuacji w zakresie atrakcyjności inwestycyj-nej inwestorzy bezpośredni coraz bardziej preferują rynki wschodzące dla swojej działalności. Według danych UNCTAD na liście 20 najatrakcyjniejszych krajów goszczących w latach 2013-2014 znalazł się Meksyk (10 miejsce). Biorąc pod uwagę prognozy, wskazuje się, że Meksyk i Korea będą wśród 20 najatrakcyj-niejszych krajów goszczących [UNCTAD, 2015, s. 5 i 26]. Podsumowanie
Przedstawione kraje N-11 są obecnie dość atrakcyjnym miejscem lokowania zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Światowy kryzys finansowo-gospodarczy oddziaływał negatywnie na napływ BIZ do analizowanych krajów, jednak sto-sunkowo szybko powróciły one na ścieżkę wzrostu. Oczekuje się, że ta pozy-tywna tendencja utrzyma się w kolejnych latach. BIZ spełniają przede wszystkim ważną rolę w unowocześnieniu gospodarek krajów N-11. Wprowadzają do przed-siębiorstw nowe technologie, nowe formy zarządzania i organizacji produkcji. Poza tym w znacznej mierze rekompensują występujące niedobory wewnętrznych źródeł akumulacyjnych i stanowią ważne dodatkowe źródło finansowania inwe-stycji przedsiębiorstw. Zagraniczni inwestorzy bezpośredni odgrywają istotną
Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych... 189
rolę w procesach przebudowy i modernizacji gospodarek, co jest wynikiem przede wszystkim rosnących wydatków inwestycyjnych. Inwestorzy zagraniczni w badanych krajach pełnią coraz większą rolę w obrotach handlu zagranicznego, w wyniku czego rośnie wartość sprzedaży eksportowej, a także mają znaczący udział w imporcie, co wynika przede wszystkim z importu inwestycyjnego. W związku z tym kraje Next 11 są zainteresowane jak największym napływem BIZ i dlatego też podejmują działania prowadzące do eliminowania barier i za-pewnienia sprzyjających warunków dla zagranicznych inwestorów. Literatura Bangladesh Bank (2015), Foreign Direct Investment in Bangladesh, Survey Report.
Barclay L.A. (2010), Creating an Institutional Environment for FDI-facilitated Deve-lopment: The Case of the Jamaican Bauxite Industry, ”The European Journal of Development Research”, Vol. 22, No. 2, April, EADI, Geneva.
Chrzęściewska A. (2014), Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Meksyku, Przemiany strukturalne i koniunkturalne na światowych rynkach, „Prace Naukowe Uniwersy-tetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 369.
Ghoochkanloo S. (2015), FDI, Efficient Technology Transfer Strategy In Developing Countries (Iran Case Study), International Association for Management of Techno-logy, IAMOT 2015 Conference Proceedings.
Sacio-Szymańska A. (2011), Pozycja Polski w świetle wybranych metodyk oceny inno-wacyjności i konkurencyjności, „Problemy Eksploatacji”, nr 3.
Tumala M.M., Ajibola O.I., Omotosho B.S., Baruwa O.A. (2012), Survey of Foreign As-sets and Liabilities in Nigeria 2011 Report, “CBN Journal of Applied Statistics”, Vol. 3, No. 2.
UNCTAD (2015), World Investment Report 2015, New York and Geneva.
U.S. Department of State (2015), Bangladesh Investment Climate Statement 2015.
USAID (2014), USAID Trade Project. Pakistan and Central Asian Republics: Invest-ment Climate and Policy Regime, June.
Wiśniewska J. (2011), Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w procesie kreowania in-nowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, „Studia i Prace WNEiZ”, nr 21, Uniwersytet Szczeciński.
Wojtyna A. (2011), Gospodarki wschodzące w obliczu kryzysu finansowego – duża od-porność czy podatność? [w:] A. Wojtyna (red.), Kryzys finansowy i jego skutki dla krajów na średnim poziomie rozwoju, PWE, Warszawa.
WPHI Seul (2013), Republika Korei. Przewodnik rynkowy 2012, Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Seulu.
Blandyna Puszer 190
Zysk W. (2015), Kraje Next Eleven – wschodzące światowe potęgi a kryzys gospodarczy, „Studia i Prace WNEiZ”, nr 41, tom 3, Uniwersytet Szczeciński.
[www 1] http://www.investphilippines.gov.ph (dostęp: 10.10 2015).
[www 2] http://www.bok.org.kr (dostęp: 5.10.2015).
[www 3] http://www.boi.gov.pk (dostęp: 6.10.2015).
[www 4] http://www.state.gov.e/eb/, 2015 Investment Climate Statements (dostęp: 25.09.2015).
[www 5] http://www.informatorekonomiczny.msz.gov.pl/meksyk (dostęp: 1.10.2015).
[www 6] http://www.informatorekonomiczny.msz.gov.pl/nigeria (dostęp: 2.20.2015).
[www 7] http://www. heritage.org/index/ranking (dostęp: 8.10.2015).
FOREIGN DIRECT INVESTMENT INFLOW TO SELECTED NEXT 11 COUNTRIES AND THE INVESTMENT POTENTIAL OF THESE COUNTRIES Summary: The Next 11 are a group of countries – the leaders of the emerging markets that consist of South Korea, Mexico, Indonesia, Turkey, Philippines, Egypt, Vietnam, Pakistan, Nigeria, Bangladesh and Iran. In the article the subject of interest are the fol-lowing countries: South Korea, Mexico, Philippines, Pakistan, Nigeria, Bangladesh and Iran. The Next 11 are considered to be the countries which will begin the next cycle of growth in emerging markets. Important factors support this argument, such as: diversi-fied and rapidly developing economies, more and more open markets and increased in-terest of foreign investors. The size and dynamics of foreign direct investment to the se-lect N-11 show a large variation of this process in the years 2005-2014. The select N-11 are interested in the greatest inflow of FDI possible and therefore undertake measures required to eliminate barriers and to provide favorable conditions for foreign investors. Keywords: foreign direct investment, investment climate, the select Next 11 countries.