Nanofinanse. Codzienność instytucją makroekonomicznej stabilności

Prof. zw. dr hab. Jan K. SolarzSpołeczna Akademia Nauk

Plan wystąpienia

1. Renesans zainteresowania ekonomią instytucjonalną

2. Codzienność jako instytucja społeczna i ekonomiczna i mit mikroekonomii

3. Makroekonomiczna analiza codzienności4. Przedmiot badania i wgląd nanofinansów5. Wnioski dla teorii ekonomii i polityki

gospodarczej

Przesłanki boomu NEI

• Trudności głównego nurtu ekonomii w wyjaśnianiu rzeczywistości;

• Antynomie globalizacja gospodarki; niemoc państwa narodowego

• Triada poznawcza: istoty ludzkie - instytucje-społeczeństwo;

• Krach odgórnej modernizacji,• Drastyczne ograniczenie wolności i praw

człowieka w walce z terroryzmem

Wybrane skutki globalizacji

Zaniechanie interwencji

państwa •Poziom globalny polityki gospodarczej•Odwrót od Keynesa(FSB)

Likwidacja państwa opiekuńczego •Brak nadrzędnego ośrodka decyzyjnego (GATS)

•Zanik państwa opiekuńczego (Brak satysfakcji z PKB per capita)

Społeczeństwo i gospodarka ryzyka •Zmiana relacji zasoby i wydatki w cyklu życia

•Indywidualizacja ryzyka

Przedmiot i wgląd w analizę instytucjonalną finansów

Poziom analizy Przedmiot analizy Wgląd

Metafinanse Instytucje Globalna nierównowaga

Megafinanse Merit goods Bezpieczeństwo

Makrofinanse Dobra publiczne Deficyt finansów publicznych

Mezzofinanse Dobra wspólne Infrastruktura realna i finansowa

Mikrofinanse Dobra klubowe Finanse behawioralne

Mikro-mikrofinanse Dobra prywatne Neurofinanse

Nanofinanse Habitus Codzienność

habitus

• Własność nieruchomości mieszkalnej rozpowszechnia się na 75 % gospodarstw domowych w UE,

• Wartość nieruchomości mieszkalnych przekracza PKB UE,

• Nadanie nieruchomościom mieszkalnym cech płynności finansowej może przezwyciężyć ”kryzys systemów emerytalnych” lub zapewnić skuteczne zarządzanie ryzykiem finansowym codzienności.

Macierz poznawcza nanofinansówOgraniczona racjonalność

Asymetria informacji

Pryncypał-posłaniec

Koszty transakcyjne

Koszty zewnętrzneRyzyko systemowe

Fiskalizm

Finansizm

Endogeniczny rozwój

Codzienność,Cykl życia w XXI wieku

Zarządzanie ryzykiem systemowymNiesprawność Rozpoznanie Pomiar Rozproszenie Odrzucenie

Rynku Nieprofesjonalne

Błąd wyceny Brak przejrzystości

Kumulacja niepewności

Państwa Fiskalizm Płynny Shadow banking

Arbitraż prawny

Regulacji Zaufanie nieograniczone

Model biznesowy (handel ryzykiem)

Brak świadomości ryzyka

Przestępczość w białych kołnierzykach

Nadzoru Brak odpowiedzialnych za przyszłość

Brak wiarygodnych danych (scalonych)

Brak etyki powiernictwa

Brak dyscypliny finansowej

fiskalizm

• System finansowy projektowany pod potrzeby finansowania długu publicznego zorientowany na rynek kapitałowy,

• Realnie ujemne stopy procentowe depozytów ludności, przymusowe oszczędności ex post,

• Brak zbilansowania wydatków i dochodów w cyklu życia młodzieży,

• Ustawa karno-skarbowa zakorzeniona jest w systemie prawnym lat 50 tych XX wieku w Polsce

finansizm

• Przekroczenie przez system finansowy właściwej skali (100% PKB),

• Wysokie koszty pośrednictwa finansowego osłabiające przewagi konkurencyjne,

• Rozmycie dyscypliny finansowej codzienności,• Rozproszenie ryzyka= świadome zarządzanie

ryzykiem finansowym codzienności przez wszystkich

Gospodarka i społeczeństwo ryzykaSpołeczeństwo obywatelskie

Niesprawność systemu politycznego

Niesprawność państwa

Zakorzenienie w kulturze (jakość to będzie)

Zarządzanie ryzykiem finansowania codzienności przez polityków

Brak kapitału zaufania

Modernizacja refleksyjna Społeczeństwo ryzyka Zarządzanie ryzykiem systemowym

Finansowanie codziennościPoziom abstrakcji

Koszty zewnętrzne

Koszty transakcyjne

Teoria agencji

Asymetria informacji

Ograniczona racjonalność

Mega Międzynarodowy system

Makro BIZ

Mezzo Pokusa nadużyć

Mikro Koszty regulacji

Nano Złe przyzwyczajenia (bad merits)

Wnioski poznawcze i praktyczne• Przyzwyczajenia miliardów ludzi rodzą od dołu

megaterndy, strukturalne niezrównoważenie finansów codzienności,(kredyty hipoteczne w walutach, kredyty konsumenckie, kredytowe kart),

• Nowa Ekonomia Instytucjonalna powinna pogłębić mikroekonomiczne fundamenty ekonomii o nanofinanse oraz makroekonomiczne analizy o nanofinanse,

• Nanofinanse znajdują się na wstępnym etapie ich rozwoju i pozyskują dane do swych analiz,

• Codzienność i cykl życia człowieka są ważnymi poznawczo i praktycznie problemami badań ekonomicznych

Bibliografia

1. Chmielewski P. ( 2011), Homo agents. Instytucjonalizm w naukach społecznych, Poltext

2. Nowa ekonomia instytucjonalna wobec kryzysu gospodarczego (2012), red. S.Rudolf, WSEiP, Kielce

3. Rudolf S.(2010), Nowa Ekonomia Instytucjonalna, Przedsiębiorstwo Przyszłości 1/2010 , s. 9-21

4. Solarz J. (2012), Nanofinanse. Codzienność zmienia świat, C.H.Beck, Warszawa