Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Departament … · 2013. 11. 12. · karykatury,...

Związek Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska ul. Krucza 16/22, 00-526 Warszawa tel. +48 22 434 21 58 fax + 48 22 434 21 69 www.iabpolska.pl

Warszawa, 5 listopada 2013r.

Ministerstwo Kultury

i Dziedzictwa Narodowego

Departament Własności

Intelektualnej i Mediów

Kwestionariusz FPA

Dozwolony Użytek Publiczny

Opinia Związku Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska w wybranych

kwestiach

1. Dozwolony użytek publiczny związany z obiegiem

informacji

a) użytek informacyjny

1. Czy zasadne jest rozszerzenie kręgu beneficjentów dozwolonego użytku

informacyjnego na podmioty inne niż prasa, radio i telewizja w zakresie w jakim

zezwala na to dyrektywa INFOSOC?

2. Czy Państwa zdaniem beneficjentem dozwolonego użytku określonego art. 25 w

ust. 4 Ustawy winien być każdy, czy tylko prasa, radio i telewizja?

W naszej ocenie konieczne jest zmodyfikowanie treści art. 25 ust. 1 pkt 1 lit b)

PrAut do dyrektywy INFOSOC w związku z opublikowanym sprostowaniem jej


postanowień. Nowe tłumaczenie dyrektywy, a konkretnie jej art. 5 ust. 3 lit c) było

przedmiotem sprostowania (opublikowanego w 2012 r.), gdzie zastąpiono zwrot

„c) zwielokrotniania przez prasę, publicznego udostępniania utworów i podawania

do publicznej wiadomości aktualnych artykułów na tematy gospodarcze,

polityczne lub religijne (…)”, zwrotem „zwielokrotniania przez prasę, publicznego

udostępniania utworów i podawania do publicznej wiadomości artykułów na

aktualne tematy gospodarcze, polityczne lub religijne (…).” Zmiana ta jednak nie

została dotychczas wprowadzona do polskiej ustawy. Nie trzeba przy tym chyba

dodawać, że zakresy tych pojęć są znacząco różne (w polskiej ustawie PrAut jest

ono węższe niż w obecnym brzmieniu tłumaczenia dyrektywy INFOSOC).

Jeżeli zaś chodzi o poszerzenie kręgu podmiotów, które byłyby beneficjentem

dozwolonego użytku informacyjnego, to wskazać należy, że w naszej ocenie nie jest

to zasadne. Trudno bowiem przyjąć, że właściwym jest przyjęcie, że każdy, kto

założy sobie stronę internetową/portal internetowy, mógł na niej swobodnie

zamieszczać utwory chronione prawem w granicach wyznaczonych przez art. 25

PrAut. Dozwolony użytek w celach informacyjnych przyznany został bowiem co do

zasady mediom (prasie, telewizji i radio), a nie wszelkim pozamedialnym

podmiotom. Tak też, zdaje się, należy interpretować treść art. 5 ust. 3 lit c)

dyrektywy INFOSOC.

Nie należy zapominać, iż obecnie obowiązujące przepisy ustawy Prawo prasowe

umożliwiają uzyskanie statusu wydawcy tytułu prasowego poprzez zgłoszenie do

rejestru dzienników i czasopism szerokiemu spektrum podmiotów. Oznacza to, że

krąg podmiotów mogących korzystać z uprawnień prasy do informowania o

aktualnych tematach nie jest zamknięty.

b) prawo cytatu

1. Czy Państwa zdaniem istnieje potrzeba wprowadzenia do polskiej ustawy

sformułowania, które uzależnia możliwość skorzystania z prawa do cytowania od

zgodności samego cytatu z uczciwymi praktykami?

Tak, w naszej ocenie istnieje potrzeba wprowadzenia takiego obwarowania. Często

bowiem można się spotkać z sytuacją, gdy korzystanie z danego cytatu pozostaje w

sprzeczności z uczciwymi praktykami rynkowymi. Innymi słowy: prawo cytatu

bywa wykorzystywane przez podmioty konkurencyjne (zwykle ma to miejsce na

rynku prasowym) w nieuczciwy sposób, wprawdzie w sposób nie naruszający

czyichś praw na gruncie PrAut, ale już mogących stanowić czyn nieuczciwej

konkurencji.


2. Czy Państwa zdaniem istnieje potrzeba zniesienia wymagania, by wypowiedź lub

materiał, w którym znajduje się cytowany utwór, same spełniały przesłanki

utworu?

W naszej ocenie właściwym jest pozostanie przy obecnym wymaganiu, by

wypowiedź lub materiał, w którym znajduje się cytowany utwór same spełniały

przesłanki utworu. Wymóg ten nie jest trudny do spełnienia, a przyczyni się to do

poszerzania, i tak dość szeroko formułowanych, granic prawa cytatu. Jak się

bowiem można przekonać po lekturze orzecznictwa polskich sądów, już w zasadzie

każde przytoczenie całości cudzego utworu pod pretekstem przeprowadzenia

analizy krytycznej (sprowadzającej się do krótkiego, nic niewnoszącego

merytorycznie komentarza), jest uznawane za korzystanie z dobrodziejstwa prawa

cytowania. Zniesienie tego wymogu niewątpliwie pogorszyłoby tę sytuację.

3. Czy uzasadnionym jest rozszerzenie prawa cytowania na wszystkie utwory

w całości (a nie tylko drobne utwory lub ich urywki)?

Nie. O ile trafne są argumenty, zgodnie, z którymi np. w przypadku utworu

plastycznego, dla dokonania np. analizy krytycznej konieczne jest zaprezentowanie

całości utworu, to w przypadku np. utworów słownych, czy muzycznych, trudno

mówić o tym, by dla celów osiągnięcia jednego z celów, o których mowa w art. 29

PrAut konieczne było przytoczenie całości takiego utworu. Jeżeli zatem należałoby

rozszerzyć prawo cytowania na utwór w całości, należałoby rozważyć wskazanie

konkretnych utworów (katalog zamknięty) i wskazanie konkretnych celów, dla

których (i tylko dla których) dopuszczalne byłoby przytoczenie tego utworu w

całości.

4. Czy uzasadnionym jest wprowadzenie otwartego katalogu dopuszczalnych celów

użycia cytatu?

Nie, zwłaszcza przy jednoczesnym rozszerzeniu prawa cytowania na wszystkie

utwory w całości (a nie drobne utwory lub urywki utworów). Stanowiłoby to

zaprzeczenie wyjątkowego charakteru dozwolonego użytku i otworzyło pole do

wykorzystywania cudzej twórczości także w celach stricte komercyjnych.

5. Czy Państwa zdaniem w obecnym stanie prawnym korzystanie z utworów do celów

karykatury, parodii, pastiszu jest nadmiernie ograniczone? Czy uzasadnionym jest

wyłączenie korzystania z utworów w ramach dozwolonego użytku publicznego do

celów karykatury, parodii i pastiszu do odrębnego przepisu?

W naszej ocenie w obecnym stanie prawnym korzystanie z utworów do celów

karykatury, parodii, czy pastiszu nie jest ograniczone. Niewątpliwie takie

korzystanie jest uzasadniane celem w postaci czy to analizą krytyczną, czy po

prostu gatunkiem twórczości. Nie ma zatem konieczności wyłączania korzystania z


utworów w ramach dozwolonego użytku publicznego do celów karykatury, parodii

i pastiszu do odrębnego przepisu. To praktyka sądowa powinna wskazywać

granice takiego korzystania na podstawie przepisów oraz ogólnych zasad

prawnych (np. zasady współżycia społecznego).

c) działalność ośrodków informacji i dokumentacji

1. Czy Państwa zdaniem istnieje potrzeba zachowania art. 30 Ustawy biorąc pod

uwagę, że może on dotyczyć obecnie tylko użytku analogowego?

Naszym zdaniem należy wykreślić art. 30 Ustawy z uwagi na jego dezaktualizację.

Zgodnie z treścią przepisu art. 5 ust. 3 lit. o dyrektywy INFOSOC może on dotyczyć

tylko i wyłącznie analogowych form korzystania z utworu, które w dzisiejszych

czasach, w dobie rozwoju technologicznego, w odniesieniu do ośrodków

dokumentacji i informacji tracą na znaczeniu i w zasadzie już nie występują.

Aktualnie wszelka eksploatacja utworów i przedmiotów praw pokrewnych w

Internecie lub w innych sieciach nie jest realizowana „przy zastosowaniu urządzeń

analogowych”. Tym samym nie wydaje się, aby istniało praktyczne uzasadnienie

dla zachowanie tego przepisu, gdyż cele jakie ma ten przepis spełniać mogą być

skutecznie realizowane przez inne przepisy Ustawy np. art. 27 czy art. 28.

d) wykonywanie utworów podczas ceremonii religijnych, imprez

szkolnych i akademickich lub oficjalnych uroczystości państwowych

1. Czy istnieje potrzeba rozszerzenia art. 31 na pola eksploatacji określone w art.

2, 3 i 4 dyrektywy INFOSOC (zwielokrotnianie, publiczne udostępnianie i

rozpowszechnianie)?

Można uznać takie rozszerzenie za zasadne tylko w zakresie w jakim cel działania

(zwielokrotnianie, publiczne udostępnianie, rozpowszechnianie) pozostaje

niekomercyjny i ma związek z informowaniem odbiorców o przebiegu ceremonii,

imprez albo uroczystości. W innym wypadku stanowiłoby to rażące naruszenie

interesów osób uprawnionych do utworów. .


2. Dozwolony użytek publiczny dotyczący działalności instytucji

kultury

a) korzystanie z utworów w celach dydaktycznych lub prowadzenia

własnych badań

1. Czy Państwa zdaniem uzasadnionym jest zniesienie ograniczenia podmiotowego

dozwolonego użytku w zakresie nauczania i badań naukowych?

Tak, skoro dyrektywa nie zawiera tego typu ograniczeń, ale tylko pod warunkiem

doprecyzowania, że cel dydaktyczny lub prowadzone badania nie mogę mieć

charakteru komercyjnego (nawet pośrednio). Rezygnacja z podmiotowego

ograniczenia dozwolonego użytku będzie w tym wypadku oznaczać, że korzystać z

dozwolonego użytku w zakresie nauczania i badań naukowych będzie mogła

nieograniczona liczba podmiotów, w tym również tych, które prowadzą działalność

o charakterze komercyjnym. W takiej sytuacji należy wprowadzić do Ustawy

rozwiązania, które zapobiegną wykorzystaniu utworów w celach zarobkowych.

2. Czy konieczne jest wyraźne wprowadzenie do brzmienia art. 27 Ustawy przesłanek

określonych dyrektywą, w tym niekomercyjnego charakteru korzystania oraz

ograniczenia korzystania do ilustracji procesu dydaktycznego lub badań?

Konsekwencją zniesienia ograniczenia podmiotowego dozwolonego użytku w

zakresie nauczania i badań naukowych jest doprecyzowanie, że korzystanie z

utworów w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań jest

dopuszczalne pod warunkiem, że nie jest ono skierowane na osiągnięcie

bezpośredniej bądź pośredniej korzyści gospodarczej lub handlowej. Należy

bowiem przeciwdziałać korzystaniu z tego wyjątku przez podmioty o charakterze

komercyjnym.

Rezygnacja z ograniczenia podmiotowego w postaci dozwolonego użytku, o której

mowa w przepisie art. 27 Ustawy, przy jednoczesnym pozostawieniu w tym

przepisie sformułowania „w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych

badań” jako przesłanki dozwolonego użytku, spowoduje, iż wprowadzenie do

brzemienia art. 27 Ustawy przesłanki korzystania z utworów jedynie do ilustracji

procesu dydaktycznego lub badań, nie jest konieczne. Naszym zdaniem bowiem

wskazanie w art. 27 Ustawy, że korzystanie odbywa się w celach dydaktycznych lub


prowadzenia własnych badań zawiera w sobie przesłankę korzystania do ilustracji

procesu dydaktycznego lub badań.

b) korzystanie z utworów przez biblioteki, archiwa i szkoły

1. Czy Państwa zdaniem uzasadnionym jest zastąpienie katalogu pomiotów

określonego w art. 28 pkt 1 Ustawy, ogólnym terminem „instytucje dostępne dla

publiczności” zgodnie z brzmieniem dyrektywy 2006/115/WE w sprawie prawa

najmu i użyczenia?

Tak, z uwagi na fakt, że przepisy prawa polskiego powinny być spójne z przepisami

prawa europejskiego i zgodne z dyrektywami.

2. Czy uzasadnionym jest zniesienie przesłanki rozpowszechnienia w odniesieniu

do publicznego użyczania egzemplarzy utworów?

Wydaje się, że zniesienie przesłanki rozpowszechnienia w odniesieniu do

publicznego użyczania egzemplarzy utworów przez instytucje dostępne dla

publiczności jest zasadne. Skoro dyrektywa 2006/115/WE nie wymaga, aby

przesłanką publicznego użyczania egzemplarzy utworów było ich wcześniejsze

rozpowszechnienie to nie ma żadnego uzasadnienia, aby tego typu przesłanka

istniała w polskiej regulacji. Zniesienie przesłanki rozpowszechnienia umożliwi

użyczanie w oparciu o dozwolony użytek utworów nieudostępnionych publicznie

np. podarowanych przez twórcę danej instytucji chcącej następnie udostępniać ten

utwór w ramach dozwolonego użytku publicznego czy też rozpraw doktorskich,

których status jako „publikacji” stanowi przedmiot kontrowersji w doktrynie.

3. Czy uzasadnione jest uregulowanie w Ustawie kwestii przedstawionych

w motywie 10 dyrektywy 2006/115/WE?

Tak, bowiem polska regulacja powinna być spójna z rozwiązaniami europejskimi i

dążyć do kompleksowego uregulowania kwestii poruszonych w dyrektywie

2006/115/WE.

c) użytek biblioteczny, edukacyjny, muzealny i archiwalny określony w

dyrektywie INFOSOC

1. Czy uzasadnionym byłoby rozszerzenie zakresu podmiotowego dozwolonego użytku

w zakresie sporządzania egzemplarzy utworów oraz udostępniania zbiorów za

pośrednictwem terminali o muzea? Czy uzasadnionym jest wprowadzenie

przesłanki „ogólnej dostępności” beneficjentów tego wyjątku oraz przesądzenie

wprost ich niekomercyjnego charakteru ?


Tak, gdyż nie ma żadnego prawnego uzasadnienia w dalszym ograniczaniu zakresu

podmiotowego dozwolonego użytku, o którym mowa w przepisie art. 28 pkt 2 i 3

Ustawy. Co więcej brak rozszerzenia zakresu podmiotowego może narazić Polskę

na zarzut nieprawidłowej implementacji dyrektywy INFOSOC. Z tych samych

powodów uzasadnione jest naszym zdaniem zarówno wprowadzenie przesłanki

„ogólnej dostępności” jak i przesłanki niekomercyjnego charakteru korzystania z

utworów w ramach postaci dozwolonego użytku, o których mowa w przepisach art.

28 pkt. 2 i 3 Ustawy przez ich beneficjentów. W aktualnym brzmieniu przepisów

art. 28 pkt. 2 i 3 Ustawy ten niekomercyjny charakter korzystania nie jest

przesądzony.

2. Czy Państwa zdaniem ochrona praw osobistych twórców byłaby dostatecznym

zabezpieczeniem ich interesów, jeśli zniesione zostałoby ograniczenie

zastosowania art. 28 pkt 2) wyłącznie do utworów rozpowszechnionych?

W naszej ocenie w przypadku zniesienia przesłanki rozpowszechniania w

odniesieniu do publicznego użyczania egzemplarzy utworów ochrona praw

osobistych twórców stanowiłaby dostateczne zabezpieczenie ich interesów.

3. Czy Państwa zdaniem istnieje potrzeba wyraźnego przesądzenia w Ustawie, czy

biblioteki, archiwa i szkoły mogą udostępniać egzemplarze utworów

sporządzonych na podst. art. 28 pkt. 2?

Tak, bowiem z aktualnego brzmienia przepisu art. 28 pkt. 2 Ustawy wynika jedynie,

że beneficjenci tej postaci dozwolonego użytku mają prawo do sporządzania

egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony

własnych zbiorów. Możliwość udostępniania egzemplarzy utworów sporządzanych na

podstawie przepisu art. 28 pkt. 2 Ustawy powinna być przez ten przepis wyraźnie

przewidziana.

d) wystawianie egzemplarzy utworów plastycznych

1. Czy istnieje potrzeba rozszerzenia przepisu art. 32, a jeśli tak, to w jakim

zakresie ?

2. Czy Państwa zdaniem istnieje potrzeba doprecyzowania obecnego

brzmienia art. 32, tak aby usunąć wyżej wskazane wątpliwości co do

pojęcia „utwór plastyczny” oraz niekomercyjnego charakteru działalności

muzeów?

e) rozpowszechnianie utworów wystawionych w publicznie dostępnych

zbiorach w celu promocji lub informacji


1. Czy uzasadnione jest rozszerzenie zakresu art. 33 pkt. 2 Ustawy, by umożliwić

prowadzenie działań promocyjnych w internecie?

Istotnie, brzmienie wspomnianego przepisu art. 5 ust. 3 lit j Dyrektywy INFOSOC nie

stawia żadnego ograniczenia co do „miejsca”, którym wystawy publiczne lub dzieła

artystyczne mają być reklamowane. Wymaga jedynie, by takie działania odbywały się

„w stopniu koniecznym dla promocji danego wydarzenia, z wyłączeniem wszelkiego

innego handlowego wykorzystania”. Naszym zdaniem możliwe jest rozszerzenie

zakresu art. 33 pkt 2 PrAut, tak by umożliwić działania promocyjne w Internecie,

oczywiście z zachowaniem w/w ograniczeń. Naszym zdaniem, poprawność legislacyjna

nakazuje również, by całość regulacji dot. tej postaci dozwolonego użytku, znalazła się

w jednym przepisie.

Charakter prawny przepisów o dozwolonym użytku

1. Czy zetknęli się Państwo w swojej praktyce z próbami umownego ograniczania

ustawowych zasad dotyczących dozwolonego użytku?

Nie, w naszej praktyce nigdy nie spotkaliśmy się z przypadkiem podejmowania prób

umownego ograniczania ustawowych zasad dotyczących dozwolonego użytku ani

kwestionowania bezwzględnego charakteru przepisów w tym zakresie.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Departament … · 2013. 11. 12. · karykatury,...

Documents

Transcript of Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Departament … · 2013. 11. 12. · karykatury,...