Miesięcznik Państwowej Inspekcji Pracy Nr 4 (398) 2016 z .pdf · na lata 2014-2020. Priorytetem...

Miesięcznik Państwowej Inspekcji Pracy Nr 4 (398) 2016

Ukazuje się od 1929 roku www.pip.gov.pl

3IP 4/2016

W numerze

9

Wydawca: Główny Inspektorat PracyRedaktor prowadzący: Beata Pietruszka-Śliwińska. Redaktor techniczny: Jan KlimczakAdres: ul. Barska 28/30, 02-315 Warszawa, tel. 22 39 18 314; [email protected] 0239-3417 Nakład: 1600 egz. Drukarnia: TINTA

Okładka: fot. Marek Bodył

Zmiana warunków zatrudnienia nauczycieli Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowaniaświadczy pracę, co do zasady, w pełnym wymiarzezajęć i dlatego ograniczenie wymiaru zatrudnieniamoże być praktykowane wyłącznie jako wyjątek od zasady.

W SEJMIE RP

Wiadomości nie tylko z kraju

Trzeba podnieść inspekcję z kolan.

Rozmowa z Romanem Giedrojciem,

głównym inspektorem pracy.

Zmiana warunków zatrudnienia

nauczycieli

Przyczyny obiektywne umów na czas

określony

Święto drwali

Specjalistyczne maszyny leśne

Niebezpieczna praca w lesie

Instytucje partnerskie PIP

Orzecznictwo

Szkolenia prewencyjne w Wielkopolsce

Nowości wydawnicze

Agrotech

Z inspektorskiej praktyki

Wspomnienie

Biblioteka

Ręka pochwycona przez wilka

3

4

6

9

13

16

17

24

25

27

28

29

30

32

33

35

36

Pozyskiwanie drewnastwarza zagrożenie

zdrowia i życia osóbwykonujących takie

prace.

36 Ręka pochwycona przez wilka

17Specjalistyczne maszyny leśne

W SEJMIE RP

Posłowie przyjęli program PIPKomisja do Spraw Kontroli Państwowej na posiedzeniu 10 marca 2016 r. w gmachu Sejmu przyjęła pro-gram działania Państwowej Inspekcji Pracy na lata 2016-2018. Dokument przedstawił posłom głównyinspektor pracy Roman Giedrojć, jednocześnie informując, że wprowadził pewne modyfikacje do pro-gramu zaprezentowanego w grudniu ub.r. Radzie Ochrony Pracy przez poprzedniego głównego in-spektora pracy.

Generalnie plan działania PIP na najbliższe lata ukierunko-wany został na wspieranie pracodawców w dążeniu do ograni-czania zagrożeń, które skutkują wypadkami przy pracy i choro-bami zawodowymi, zgodnie z unijną strategią w zakresie bhpna lata 2014-2020. Priorytetem pozostanie problematyka na-wiązywania i rozwiązywania stosunku pracy (zwłaszcza nad-używania umów prawa cywilnego), a także czasu pracy.

Zgodnie z decyzją głównego inspektora pierwsza kontrola wmikroprzedsiębiorstwach, małych oraz średnich zakładach mabyć swego rodzaju audytem i instruktażem dla pracodawcy. In-spektor wskaże nieprawidłowości w kontrolowanym zakładzie,dokona ich analizy pod kątem prawnym i technicznym oraz za-stosuje odpowiednie środki prawne, tj. decyzje, wystąpienia i po-lecenia. Pracodawca będzie miał czas na wyeliminowanie uchy-bień i pewność, że okresowo nie zostaną nałożone sankcje.

W trosce o osiągnięcie efektów w ograniczaniu patologii narynku pracy Roman Giedrojć zapowiedział podjęcie działańzmierzających do uproszczenia procedur kontrolnych PIP. Cho-dzi głównie o zlikwidowanie obowiązku dostarczania upoważ-nienia do kontroli, co poprawiłoby skuteczność, obniżyło kosz-ty i zaoszczędziło czas inspektorów. Konieczne jest równieżwprowadzenie przepisów jednoznacznie stanowiących, że in-spektor pracy ma prawo bez wcześniejszego powiadamianiaprzeprowadzić kontrolę o każdej porze dnia i nocy w każdymprzedsiębiorstwie.

Bez zmian pozostaje planowana na 2016 rok liczba 80 tys.kontroli i przygotowanie oferty prewencyjno-promocyjnej dla110 tys. pracodawców, przedsiębiorców, pracowników i innychosób świadczących pracę, rolników indywidualnych, dyrekto-rów szkół, nauczycieli.

– Program zakłada prowadzenie kompleksowych kontroli wzakładach różnych branż oraz zwiększenie zaangażowania in-spektorów pracy w działania prewencyjne. Jeśli dodamy do tegorealizację nowych zadań powierzonych PIP i nowych zasadpierwszej kontroli w mikroprzedsiębiorstwach, małych i średnichzakładach, to być może czasochłonność tych zobowiązań sprawi,że w drugim półroczu br. zaistnieje potrzeba wystąpienia do ROPo zmniejszenie planowanej liczby kontroli – powiedział RomanGiedrojć. Podkreślił, że priorytetem ma być jakość kontroli, czyliefekty osiągnięte w zakładach: poprawa warunków pracy i prze-strzeganie uprawnień pracowniczych.

– Cieszę się, że główny inspektor pracy stawia na skutecz-ność inspekcji. To ważny aspekt działalności organów nadzorui kontroli, ale też jest to szczególnie ważne dla pracowników.Przyjęcie skuteczności za jeden z priorytetów niewątpliwieprzyczyni się do zmniejszenia nieprawidłowości w procesiepracy – stwierdziła poseł Bożena Borys-Szopa. W posiedze-niu, któremu przewodniczył poseł Tadeusz Dziuba, wzięliudział: zastępca głównego inspektora pracy Leszek Zając orazdyrektorzy departamentów GIP.

16 Święto drwali

Na konieczność systemowych zmian na rynku pracy w celuwyeliminowania zjawiska zastępowania umów o pracę umowa-mi cywilnoprawnymi, nielegalnego zatrudnienia oraz tzw. samo-zatrudnienia wskazała Rada Ochrony Pracy w stanowisku przyję-tym 29 marca br. na posiedzeniu w Centralnym Instytucie Ochro-ny Pracy w Warszawie. Stanowisko wypracowane zostało w opar-ciu o materiał Państwowej Inspekcji Pracy dotyczący oceny skalizjawiska zawierania umów cywilnoprawnych i zatrudnienia wszarej strefie, omawiany na poprzednim posiedzeniu ROP.

Podczas posiedzenia Rada Ochrony Pracy pozytywnie zaopi-niowała wniosek marszałka Sejmu dotyczący odwołania Mał-gorzaty Hofman ze stanowiska zastępcy głównego inspektora

pracy. Pozytywnie zaopiniowała również wniosek głównego in-spektora pracy w sprawie odwołania Elżbiety Lipińskiej ze sta-nowiska okręgowego inspektora pracy w Warszawie.

W głównym punkcie obrad Rada zapoznała się ze stanem re-alizacji III etapu rządowego programu wieloletniego „Poprawabezpieczeństwa i warunków pracy”. Problematykę przybliżyłuczestnikom obrad Stanisław Szwed, sekretarz stanu w Mini-sterstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, a zarazem pełno-mocnik organu nadzorującego program, zaś wyniki III etapuprogramu zaprezentowała prof. dr hab. n. med. Danuta Kora-decka, dyrektor CIOP-PIB.

W posiedzeniu, któremu przewodniczył poseł Janusz Śnia-dek, uczestniczyli główny inspektor pracy Roman Giedrojć zewspółpracownikami oraz przewodniczący sejmowej Komisji doSpraw Kontroli Państwowej poseł Wojciech Szarama. (D.D.)

Rada o umowach cywilnoprawnych

4

Wiadomościnie tylko z kraju

Pamięci ofiar wypadków Z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci OfiarWypadków przy Pracy 28 kwietnia każdego rokupracownicy oraz ich przedstawiciele uczestnicząw wydarzeniach, demonstracjach i innych akcjachorganizowanych na całym świecie. Hasłem prze-wodnim tegorocznych obchodów jest „Skuteczneprawo – skuteczne egzekwowanie – skutecznezwiązki zawodowe”. 28 kwietnia MiędzynarodowaOrganizacja Pracy obchodzi Światowy Dzień Bez-pieczeństwa i Zdrowia w Pracy. Celem akcji jest za-pobieganie wypadkom przy pracy i chorobom za-wodowym. Kampania ma na poziomie międzyna-rodowym skupić uwagę na aktualnych proble-mach związanych z bhp. Temat Światowego DniaBezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy w 2016 roku to„Stres w miejscu pracy – wspólne wyzwanie”.

Warsztaty edukacyjne Specjaliści z OIP w Warszawie przeprowadzili 2 marca br. w ZSP im. W. Witosa w Jasieńcu warsz-taty w ramach programu edukacyjnego „Kulturabezpieczeństwa”. Omówili zagadnienia z prawapracy, ze szczególnym uwzględnieniem umów cy-wilnoprawnych oraz nawiązywania stosunku pra-cy. W lekcjach wzięło udział 96 uczniów m.in. z Technikum Informatycznego oraz Technikum Ży-wienia i Usług Gastronomicznych. Uczniom prze-kazano wydawnictwa PIP związane z podejmowa-niem pierwszej pracy i nawiązywaniem stosunkupracy.

Dla służby BHP i związkowców72 członków Oddziału Gdańskiego Ogólnopol-skiego Stowarzyszenia Pracowników Służby BHPwzięło udział w szkoleniu, które przeprowadził 16lutego br. Kamil Sobkiewicz, młodszy specjalistaw OIP w Gdańsku. Spotkanie dotyczyło ochronyzdrowia pracowników w miejscu pracy. Z koleipodczas posiedzenia Komisji Młodych FederacjiZwiązku Zawodowego Pracowników PKP, zorgani-zowanego 18 marca br. przez Zarząd GłównyZwiązku Zawodowego Kolejarzy RP w Gdańsku,Kamil Sobkiewicz przedstawił zagadnienia doty-czące karania pracowników, równoważnego cza-su pracy, przepisów bhp oraz zasad zawierania i rozwiązywania umów o pracę.

O harmonizacji prawa„Egzekwowanie prawa bez granic” to tytuł międzynarodowej konferen-cji, która odbyła się w Amsterdamie 23 lutego br. W spotkaniu uczestni-czyli przedstawiciele 14 krajów Unii Europejskiej. Głównym tematemkonferencji, zorganizowanej w ramach prezydencji Holandii w Radzie UE,była współpraca międzynarodowa pomiędzy krajowymi organami egze-kwowania prawa państw członkowskich. Zwrócono uwagę, że obecnienastępuje daleko posunięta harmonizacja prawa państw członkowskichUE. Obywatele tych krajów mogą swobodnie przekraczać granicę, istnie-je swoboda w przepływie towarów i usług. Brakuje natomiast harmoniza-cji w egzekwowaniu prawa krajów członkowskich UE. PIP reprezentowalispecjalista Krzysztof Wilkiewicz z Sekcji Współpracy z Zagranicą GIPoraz starszy inspektor – główny specjalista Jarosław Nyzio z Okręgowe-go Inspektoratu Pracy w Poznaniu, Oddział w Koninie.

Nowy zastępca OIP w WarszawieGłówny inspektor pracy 3 marca br. powierzył Annie Wójcik pełnienieobowiązków zastępcy okręgowego inspektora pracy ds. nadzoru w Okrę-gowym Inspektoracie Pracy w Warszawie. Anna Wójcik w 1994 r. ukończyłaPolitechnikę Warszawską, Wydział Budownictwa i Maszyn Rolniczych, kie-runek Budownictwo w zakresie konstrukcji budowlanych i inżynierskich,uzyskując tytuł magistra inżyniera. Ma ponad 22-letni staż pracy, od 1 września 1998 r. jest pracownikiem Okręgowego Inspektoratu Pracy wWarszawie. W 2000 roku ukończyła aplikację inspektorską, uzyskała kwali-fikacje państwowego inspektora pracy, a w połowie 2006 r. awansowałana stanowisko starszego inspektora pracy. Od listopada 2006 r. do marca2016 r. zajmowała stanowisko nadinspektora pracy, w tym do sierpnia2014 r. była koordynatorem zespołu nadzoru. Zgodnie z wykształceniemspecjalizuje się w zagadnieniach budowlanych, w szczególności w kontro-lach budów i odbiorów obiektów budowlanych. Upowszechnia zasadybezpiecznej pracy, biorąc udział w programach radiowych i telewizyjnychpoświęconych zagrożeniom przy pracach na budowie.

5

Wojewódzka Rada DialoguSpołecznegoInformację o stanie bezpieczeństwa i przestrzegania prawa pracy przed-stawił podczas posiedzenia Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego wŁodzi 3 marca br. Andrzej Świderski, okręgowy inspektor pracy w Łodzi.Na pytania, dotyczące między innymi uprawnień inspektorów pracy dokontrolowania tzw. szarej strefy, odpowiadała również uczestnicząca wposiedzeniu Rady dyrektor Departamentu Prawnego GIP Halina Tulwin.Tę część spotkania poprzedziło wystąpienie przewodniczącego Woje-

wódzkiej Rady DialoguSpołecznego Walde-mara Krenca (prze-wodniczący ZarząduRegionu Ziemia ŁódzkaNSZZ „Solidarność”),który podziękował by-łemu wojewodzie łódz-kiemu Jolancie Cheł-mińskiej za przewod-niczenie przez dwie ka-dencje pracom Woje-wódzkiej Komisji Dialo-gu Społecznego.

IP 4/2016IP 4/2016

Spotkanie Klubu 150 Zmiany w prawie pracy, programy prewencyjnedla pracodawców oraz konkursy realizowaneprzez inspekcję pracy w Opolu były tematemspotkania pracowników OIP z dyrektorami HR zprzedsiębiorstw działających na terenie woje-wództwa opolskiego. Spotkanie zorganizowa-no w ramach działalności Klubu 150, inicjatywybędącej elementem Opolskiej Platformy Inno-wacji. Przedsiębiorcy wysłuchali informacji natemat zasad przystąpienia i realizacji programu„Przeciwdziałanie negatywnym skutkom stresuw miejscu pracy”, które przedstawiła specjalistaAgnieszka Stefaniak. Z kolei nadinspektorGrzegorz Czapla omówił zmiany w przepisachprawa pracy, które weszły w życie w lutym br.Wiele pytań dotyczyło m.in. kwestii wymienia-nych w znowelizowanych przepisach tzw.obiektywnych przyczyn w umowach na czasokreślony oraz związanego z tym obowiązku za-wiadamiania okręgowego inspektora pracy.Uczestnicy spotkania otrzymali bezpłatne wy-dawnictwa PIP, m.in. na temat zakazu konkuren-cji i dokumentacji pracowniczej.

Zasłużony dla ZZ„Budowlani” Podczas posiedzenia Rady Okręgu Świętokrzy-skiego Związku Zawodowego „Budowlani” 19lutego br. przewodniczący związku ZbigniewJanowski wręczył odznakę Zasłużony dlaZwiązku Zawodowego „Budowlani” okręgowe-mu inspektorowi pracy Januszowi Czyżowi.To symboliczne podziękowanie za szczególnezaangażowanie we współpracę ze związkow-cami na rzecz bezpieczeństwa pracy i zawspólne rozwiązywanie problemów dla dobrapracowników. Janusz Czyż podkreślił, że dlaPIP związki zawodowe są nieocenionym part-nerem w dbałości o warunki pracy. Inspektorzyna bieżąco odbierają sygnały w sprawie elimi-nowania nieprawidłowości. Wspólnie ze związ-kami zawodowymi prowadzą działania infor-macyjno-promocyjne dotyczące ochrony ibezpieczeństwa pracy. W spotkaniu uczestni-czyła również przewodnicząca Okręgu Święto-krzyskiego Związku Zawodowego „Budowlani”Anna Bujnowska.

Z żałobnej karty

Rodzina, grono przyjaciół i znajomych oraz koleżanki i koledzy z OIP wPoznaniu 31 marca 2016 r. pożegnali na cmentarzu komunalnym na po-znańskim Junikowie zmarłego Marka Kulczyka, starszego inspektorapracy z Okręgowego Inspektoratu Pracy w Poznaniu.

Wiadomość o nagłej śmierci Marka pogrążyła w smutku i głębokiejżałobie wszystkich, którzy Go znali. Był absolwentem Wydziału Elek-trycznego Politechniki Poznańskiej; w Państwowej Inspekcji Pracy pra-cował od 2004 roku. Rozważny, sumienny, opanowany, doskonale przy-gotowany merytorycznie do każdej kontroli, to cechy wyróżniająceMarka jako inspektora pracy. Szczególną uwagę w działalności nadzor-czo-kontrolnej zwracał na nieprawidłowości w zakresie należnych pra-cownikom wynagrodzeń za pracę i skutecznie egzekwował ich wypłaty.Wysoko oceniany przez przełożonych, koleżeński, służył radą i pomocąmłodszym kolegom. Trudno oswoić się z myślą, że Marka już nie mawśród nas.

7IP 4/2016IP 4/20166

stawał niezmieniony. Cieszę się, jestem dumny z tego, żeudało się uzyskać w budżecie dodatkowe środki na podnie-sienie wynagrodzeń pracowników inspekcji.Chciałbym przy tym oświadczyć, że to dopieropoczątek. Już dziś pracuję nad tym, by w przy-szłorocznym budżecie znalazły się pieniądze nakolejne podwyżki. Trzeba podnieść inspekcję zkolan!

Skoro stawia pan na inspektorów, to pewnie do nichtrafi większa część pieniędzy, jakie w tegorocznym bu-dżecie inspekcja otrzymała do swojej dyspozycji?

Zasady podwyżki wynagrodzeń zostaną ustalone z działa-jącymi w naszym urzędzie organizacjami związkowymi. Za-proponuję takie rozwiązanie, które dowartościuje wszystkiegrupy pracownicze; w tym oczywiście i inspektorów pracy.

Warto być jednak inspektorem…Wszyscy, którzy mają odpowiednie kwalifikacje, a chcieli-

by zostać inspektorami pracy, uzyskają taką możliwość. Zaplikacji inspektorskiej będą mogli skorzystać pracownicyGIP i poszczególnych okręgów. W tym roku zostaną urucho-

mione dwie aplikacje w ramach naboru wewnętrznego.Nowi inspektorzy pracy w większości trafią na pierwszą liniędziałalności kontrolnej, nie ma jednak przeszkód, by osoba zuprawnieniami zajęła się prewencją, poradnictwem czy innądziałalnością ważną z perspektywy funkcjonowania naszegourzędu. Mamy wielu zdolnych ludzi, których wiedza i do-świadczenie powinny zostać wsparte pełnym kursem in-spektorskim. Jestem przekonany, że wzmocni to potencjałurzędu. Jeśli natomiast ktoś myśli, że samo zatrudnienie wPIP oznacza spełnienie zawodowe, to jest w błędzie. Szacu-nek do urzędu, solidna i efektywna praca, merytoryczneprzygotowanie to przymioty, których oczekuję od każdegopracownika.

Jakie przewiduje pan zmiany na stanowiskach kierow-niczych w GIP i w poszczególnych okręgach?

Kwestie personalne nie są dla mnie pierwszoplanowe. Każ-dy pracownik będzie „wykorzystany” zgodnie z jego kwalifi-kacjami i potencjałem zawodowym. Rewolucyjnych zmiannie przewiduję, co nie oznacza, że nie będzie ich w ogóle.Może się zdarzyć, że ktoś tempa i natężenia zadań nie wy-trzyma… Ci, którzy mnie znają, wiedzą, że dużo wymagamod siebie, dlatego też dużo wymagam i będę wymagać odinnych.

Wiele osób uważa, że inspektor pracy to ktoś, kto przy-chodzi na kontrolę, wypija kawę z pracodawcą i znika, aproblem pozostaje...

Kończymy z erą pustych kontroli. Inspektor ma rozwiązy-wać problemy, a nie dowartościowywać się tym, że jest in-spektorem pracy. Stawiam na samodzielność, specjalizację i

skuteczność. Inspektor ma przyjść do zakładu pracy, właści-wie rozpoznać i ocenić sytuację, zastosować dostępne środkiprawne. Z tego będzie rozliczany. Często pokutuje jednakprzeświadczenie, że inspektor jest wszechwładny. Zdespero-wani ludzie uważają, że rozwiąże on wszystkie ich kłopoty, atak po prostu nie jest. Bardzo często problem, z jakim zwracasię zatrudniony, nie mieści się w jurysdykcji inspektora. In-spektor może tylko tyle, albo aż tyle, na ile pozwala mu usta-wa o PIP z 13 kwietnia 2007 r.

Minęło już 9 lat od jej uchwalenia. W tym czasie zmieniłsię rynek pracy, generując nowe problemy i patologie, zktórymi inspektorom coraz trudniej jest walczyć.

Powiedział pan inspektor, że ma gotowy plan do zreali-zowania, jeśli chodzi o kierowanie urzędem. Jaki to plan?

Po pierwsze, trzeba uzdrowić urząd pod względem finan-sowym, dać pracownikom możliwość godziwego wynagro-dzenia. Po drugie, chcę, by praca w Państwowej InspekcjiPracy przynosiła satysfakcję. Będę dążył do tego, by każdypracownik inspekcji pracował w takiej formule, w jakiej czujesię najlepiej. Dla mnie najważniejszy jest inspektor pracy, conie oznacza, iż nie będę doceniać innych pracowników. Tojednak inspektor pracy jest podstawowym ogniwem inspek-cji, to on prowadzi czynności kontrolne. Na jego rzecz pracu-ją nadinspektorzy, okręgowi inspektorzy pracy, dyrektorzydepartamentów Głównego Inspektoratu Pracy, pozostalipracownicy, wreszcie główny inspektor pracy z zastępcami.Inspektor nie może być pozostawiony sam sobie. Na codzień konfrontuje się z korporacjami i rzeszą prawników, anie zawsze wie, jak poruszać się w tej sytuacji, bo np. ma zbytmałe doświadczenie. Chcę zmienić podejście do oceny pracyinspektora. Jeśli będzie robił trudne, szczegółowe kontrole,będzie dodatkowo wynagradzany, nawet gdy pracodawcazgłosi do protokołu zastrzeżenia lub skargę, które się nie po-twierdzą. Nigdy nie pozwolę na oczernianie i zniesławianiektóregokolwiek inspektora pracy, zawsze będę go bronił.

Ta deklaracja jest niezwykle ważna dla inspektorów.Tak było, gdy przyszedłem do inspekcji w 1985 roku. Za-

wsze mogłem liczyć na mojego szefa Marka Tkaczyka. Gdy

trzeba było coś rozstrzygnąć, przyjeżdżał do mnie do praco-dawcy w charakterze drugiej instancji. Mówił, co mi się nieudało, a pracodawcy wskazywał, co powinien zrobić, żebyzakład działał zgodnie z przepisami. Mój nauczyciel i mentorbył uczniem inspektorów okresu międzywojennego, więcmiałem to szczęście, że uzyskałem również ich wiedzę. Waż-ne było i nadal jest, by przekuwać tę wiedzę w czyny. Odbior-cą naszych kontroli czy działań prewencyjnych zawsze pozo-staje pracownik, który czeka, by inspektor mu pomógł. Le-piej porozumieć się z pracodawcą, bo w ten sposób łatwiejosiągnąć to, co pracownikowi się należy. Spojrzenie na kwe-stie kontroli nigdy nie jest zero-jedynkowe, bo choć są prze-pisy, to nie do końca doprecyzowują one rozmaite kwestie,np. mobbing czy nierówne traktowanie pracowników.

W tym roku po raz pierwszy od wielu lat pracownicy in-spekcji otrzymają podwyżki wynagrodzeń.

Przypomnę, że ostatnia podwyżka miała miejsce za kaden-cji pani Bożeny Borys-Szopy, głównego inspektora pracy wlatach 2006-2008. Nie chcę oceniać moich poprzedników,ale faktem jest, że od tego czasu, mimo iż wielokrotnie zmie-niało się kierownictwo urzędu, poziom wynagrodzeń pozo-

Trzeba podnieśćinspekcję z kolan

Roman Giedrojć, głównyinspektor pracy, w wywiadzie dla „Inspektora Pracy”.

Cieszę się, jestem dumny z tego, że udało się uzyskać w bu-dżecie dodatkowe środki na podniesienie wynagrodzeń pra-cowników inspekcji. Chciałbym przy tym oświadczyć, że todopiero początek.

Fot. PAP, Jacek Turczyk

9IP 4/2016IP 4/20168

Niestety ustawa o PIP, której autorem był Prezydent LechKaczyński, w dużym stopniu została w ostatnich latach po-psuta. Uważam, że konieczna jest tzw. nowelizacja czyszczą-ca, która doprowadziłaby ten akt prawny do stanu, w którym

zawierać będzie jasne i precyzyjne przepisy. Obecne rozwią-zania dotyczące uprawnień, zadań inspekcji zostały rozmytei znacznie odeszły od pierwotnie przyjętego kierunku i misji.Mam tu na myśli m.in. przepisy określające uprawnienia do-tyczące wszczynania i prowadzenia kontroli, a także rozwią-zania dotyczące środków prawnych, jakie pozostają w dys-pozycji inspektora pracy, np. ustne polecenia i nakazy wyda-wane w trakcie kontroli. Nasza ustawa musi wyraźnie przesą-dzać, że rygory ustawy o swobodzie działalności gospodar-czej nie dotyczą inspekcji pracy. Przepisy powinny jasnookreślać, że legitymacja inspektora upoważnia do prowa-dzenia i podejmowania kontroli u każdego pracodawcy okażdej porze dnia i nocy. Powołuję zespół ekspertów, któryprzygotuje propozycje zmian koniecznych dla poprawy sku-teczności inspekcji, a tym samym stanu przestrzegania pra-wa pracy. Wiele z nich w ostatnich latach sygnalizowano wła-ściwym organom, ale niestety nie zostały zrealizowane aniteż uwzględnione przez poprzednie rządy.

Wielu pracowników inspekcji obawia się, że nasz urządprzestanie podlegać Sejmowi i stanie się częścią resortupracy?

Będę robił wszystko, by inspekcja pracy jak najdłużej pod-legała Sejmowi RP. Niestety, tej formuły nie da się utrzymy-wać w nieskończoność, bo jesteśmy jedynym urzędem tegotypu na świecie z takim usytuowaniem. Uważam, że prędzej

czy później inspekcja zostanie włączona w struktury mini-sterstwa pracy. Chciałbym jednak, by nie wydarzyło się to zamojej kadencji, a na pewno nie przed 2019 r., kiedy będzie-my obchodzić setną rocznicę powołania polskiej inspekcjipracy przez Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Czy pomysł na pierwsze kontrole audytowe oznaczazmianę w podejściu do prewencji w urzędzie?

Nie ma lepszej prewencji niż kontrola. Są kraje w Unii Euro-pejskiej, które skupiają się wyłącznie na kontroli. Kontrolaaudytowa spowoduje, że inspektor pracy wykona za praco-

dawcę zadania, które musieliby zrealizować jego pracowni-cy, kadrowiec, pracownik zajmujący się bhp czy np. osobaodpowiedzialna za kwestie legalności zatrudnienia. W moimodczuciu jest to najlepszy projekt w zakresie prewencji u

tzw. niewielkiego pracodawcy. Co do funkcjonujących obecnie w urzędzie

rozwiązań prewencyjnych uważam, że niekiedyniepotrzebnie szliśmy zbyt daleko. Naszymsztandarowym projektem jest i powinien pozo-stać konkurs „Pracodawca – organizator pracy

bezpiecznej”. Natomiast dokładniej przyjrzę się takim przed-sięwzięciom jak „Zdobądź Dyplom PIP”, „Bezpieczna budo-wa”, „Zanim podejmiesz pracę” oraz innym. Realizujemy teprogramy, a np. liczba wypadków w budownictwie nie male-je, mimo że statystyki nie uwzględniają samozatrudniają-cych się podmiotów. Chciałbym, żeby nasze działania pre-wencyjne były bardziej skuteczne i przychylnie przyjmowa-ne przez pracodawców. Dziś w stosunku do części z nichudział w programach jest wymuszany. Nie będzie poprawywarunków pracy w Polsce bez zaangażowania się pracodaw-ców, ale nie pozornego, papierowego, lecz rzeczywistego.Programy prewencyjne mają być dopasowane do rzeczywi-stości, do realnych potrzeb pracodawcy. Nie potrzeba namwidowisk, a większej skuteczności.

Czy w związku z zarzutami niektórych posłów o zbyt-nią rozrzutność finały naszego sztandarowego konkursunadal będą miały tak uroczystą oprawę?

Gwarantuję, że otrzymają godną oprawę, choć niekoniecz-nie na zamku i odbywać się będą przy większym zaangażo-waniu pracowników inspekcji w ich organizację. Nie będzie-my niepotrzebnie wydawać pieniędzy i wynajmować w tymcelu zewnętrznych firm. Zaoszczędzone środki przeznaczy-my np. na sfinansowanie dojazdów inspektorów pracy nakontrole; dziś większość z nich musi dopłacać z prywatnychpieniędzy. Tak nie może być! Konieczna jest przy tym unifika-

cja działań w tym zakresie w skali całego urzę-du. Wówczas nie będzie dochodziło do dyspro-porcji, takich jak stawka za kilometr w Gdańskuwynosząca do niedawna jeszcze 21 groszy, a w

innych okręgach nawet 63 grosze, maksymalnie ponad 80groszy. To jeden z wielu problemów, które dotykają inspek-torów pracy, a które wymagają pilnego rozwiązania i wypra-cowania jednolitych regulacji. Moim marzeniem jest takimodel funkcjonowania urzędu, w którym inspektor pracywykonuje czynności kontrolne, wydaje środki prawne i natym jego rola się kończy.

Rozmawiali Beata Pietruszka-Śliwińska

i Tomasz Zalewski

Prawo

Zmiana warunków zatrudnienia nauczycieli

Na podstawie art. 22 ust. 1 Karty Nauczy-ciela1 organ prowadzący uprawniony jestdo zobowiązania nauczyciela do podjęciapracy w innej szkole lub szkołach, na tymsamym lub – za zgodą nauczyciela – na in-nym stanowisku, w celu uzupełnienia tygo-dniowego obowiązkowego wymiaru zajęćdydaktycznych, wychowawczych lub opie-kuńczych w wymiarze nie większym niż ½obowiązkowego wymiaru zajęć. Jeżeli na-uczyciel odmówi uzupełniania etatu, otrzy-muje wynagrodzenie za część obowiązko-wego wymiaru zajęć. Omawiany przepisjest rozwiązaniem umożliwiającym orga-nowi prowadzącemu, który nie jest dla na-uczyciela pracodawcą, istotną ingerencjęw warunki zatrudnienia (odmowa przyjęciapropozycji organu prowadzącego powo-duje ostatecznie zmniejszenie wysokościwynagrodzenia). Warunkiem zastosowaniaprzepisu jest brak możliwości zatrudnienianauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Ust.1 w art. 22 KN nie wskazuje procedury, jakapowinna być zachowana przy jego stoso-waniu, tzn. terminu zobowiązania i okresu,na jaki nauczyciel może być zobowiązanydo uzupełniania etatu. W moim przekona-niu może tu być brana pod uwagę jedynieprocedura obowiązująca przy stosowaniuart. 20 ust. 1 KN. W przepisach rozdziału 4„Nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosun-ku pracy” dostrzec można dążenie do stabi-lizacji zatrudnienia nauczycieli w trakcietrwania roku szkolnego, w dobrze pojętyminteresie uczniów. Wobec tego organ pro-wadzący powinien poinformować nauczy-ciela o zobowiązaniu go do uzupełnianiaetatu do końca maja, na podstawie za-twierdzonego arkusza organizacyjnego, zktórego będzie wynikał brak możliwości

zatrudnienia go w pełnym wymiarze. Jakoże szkoły funkcjonują w cyklu roku szkolne-go i arkusze organizacyjne ustalane są narok szkolny, zobowiązanie nauczyciela douzupełniania etatu dopuszczalne jest tylkona okres nadchodzącego roku szkolnego.

Omawiany przepis nie wskazuje również,jak postąpić w przypadku, gdy nauczycielnie chce lub nie może podjąć uzupełnianiaetatu na innym stanowisku i w związku ztym będzie chciał rozwiązać stosunek pra-cy. Rodzą się pytania: Czy rozwiązanie na-stąpi z przyczyn organizacyjnych? Wypo-wiedzenie składa nauczyciel czy dyrektorszkoły? Czy nauczycielowi przysługuje od-prawa pieniężna? Jeżeli wypowiedzeniepowinien złożyć nauczyciel, to należy mudać możliwość rozwiązaniu stosunku pracyz końcem roku szkolnego za trzymiesięcz-nym wypowiedzeniem. To z kolei wymu-sza, aby powiadomienie o nałożeniu obo-wiązku uzupełniania etatu dotarło do na-uczyciela w maju, tak aby jeszcze w majumógł złożyć wypowiedzenie. Uważam, żebrak jednak racjonalnych argumentówprzemawiających za rozwiązywaniem w tejsytuacji stosunku pracy przez dyrektora i wypłacaniem nauczycielom odpraw pie-niężnych. Obowiązek uzupełniania etatu w innej szkole może być nałożony na na-uczyciela zatrudnionego zarówno na pod-stawie umowy o pracę, jaki i na podstawiemianowania.

Przepis art. 22 ust. 1 KN nie daje nauczy-cielowi prawa do domagania się od dyrek-tora szkoły lub od organu prowadzącegoposzukiwania w prowadzonych placów-kach oświatowych, miejsca, w którym na-uczyciel może uzupełniać wymiar zatrud-nienia. Dyrektor szkoły nie ma również

Jacek Jankowski

W tekście opublikowa-nym w poprzednim nu-

merze „Inspektora Pracy” omówiłem roz-

wiązywanie stosunkówpracy z nauczycielami

zatrudnionymi w pu-blicznych placówkach

oświatowych. Na po-dobną uwagę zasługująrównież możliwości mo-dyfikacji stosunku pracy

nauczyciela wynikającez art. 22 ust. 1 i 2 Karty

Nauczyciela.

Nigdy nie pozwolę na oczernianie i zniesławianie którego-kolwiek inspektora pracy – zawsze będę go bronił.

Moim marzeniem jest taki model funkcjonowania urzędu, w którym inspektor pracy wykonuje czynności kontrolne, wy-daje środki prawne i na tym jego rola się kończy.

11IP 4/2016

obowiązku informowania nauczyciela omożliwości uzupełniania etatu. Takie sta-nowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku zdnia 14 maja 2014 r. (sygn. akt II PK 216/13;Lex nr 1475165): „Do trybu rozwiązania sto-sunku pracy na podstawie art. 20 ust. 1 pkt2 ustawy z 1982 r. – Karta Nauczyciela nienależy zasięgnięcie przez dyrektora szkołyinformacji co do możliwości uzupełniające-go zatrudnienia nauczyciela mianowanegow innej szkole lub innych szkołach prowa-dzonych przez ten sam organ. Dyrektorszkoły nie ma obowiązku ustalania możli-wości uzupełniającego zatrudnienia na-uczyciela. Przepisy prawa pracy nie nakła-dają też na dyrektora szkoły obowiązku in-formowania nauczyciela mianowanego omożliwości zatrudnienia uzupełniającego.Do trybu postępowania z art. 20 Karty Na-uczyciela nie należy również kompetencjaorganu prowadzącego szkołę, polegającana możliwości nałożenia na nauczyciela(któremu zatrudniająca szkoła nie może za-pewnić dalszego zatrudnienia w pełnymwymiarze zajęć) obowiązku podjęcia pracyw innej szkole lub szkołach i na tym samymstanowisku lub – za jego zgodą – na innymstanowisku, w celu uzupełniania obowiąz-kowego wymiaru zajęć, w wymiarze niewiększym niż ½ obowiązkowego wymiaruzajęć dlatego, że zawierający przytoczonątreść art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela nie macharakteru roszczeniowego wobec organu

prowadzącego szkołę, ani tym bardziej wo-bec dyrektora szkoły proponującego muzatrudnienie w ograniczonym wymiarzezajęć za proporcjonalnie zmniejszonymwynagrodzeniem, który ponadto nie jestadresatem wymienionej regulacji prawnej”.

W praktyce procedura zobowiązania na-uczyciela do uzupełniania etatu odbywasię najczęściej w ten sposób, że to nauczy-ciel uzyskuje informacje o „wolnych godzi-nach” w konkretnej szkole i uzgadnia z dy-rektorem podjęcie pracy, a organ prowa-dzący jedynie formalizuje uzupełnianieetatu.

Nauczyciele mianowani

Przepis art. 22 ust. 2 KN daje możliwość,w odniesieniu do nauczycieli zatrudnio-nych na podstawie mianowania, ograni-czenia zatrudnienia do wymiaru nie niższe-go niż ½ obowiązkowego wymiaru zajęć iproporcjonalnego zmniejszenia wynagro-dzenia. Ograniczenie wymiaru zatrudnie-nia wymaga zgody nauczyciela i może byćdokonane wówczas, gdy z przyczyn okre-ślonych w art. 20 ust. 1 KN niemożliwe jestzatrudnianie nauczyciela w pełnym wymia-rze zajęć oraz nie ma warunków do uzupeł-niania etatu w innej szkole (w trybie art. 22ust. 1 KN). Gdy nauczyciel nie wyrazi zgodyna ograniczenie wymiaru zatrudnienia i zmniejszenie wysokości wynagrodzenia,

dyrektor szkoły rozwiązuje z nim stosunekpracy w trybie art. 20 KN.

Nauczyciel zatrudniony na podstawiemianowania świadczy pracę, co do zasady,w pełnym wymiarze zajęć i dlatego ograni-czenie wymiaru zatrudnienia może byćpraktykowane wyłącznie jako wyjątek odzasady. Jeżeli ograniczenie wymiaru za-trudnienia może być dokonane tylko zprzyczyn określonych w art. 20 ust. 1 KN, towydaje się naturalnym, że należy równieżstosować procedurę obowiązującą przyrozwiązywaniu stosunku pracy i propozy-cja ograniczenia wymiaru zatrudnieniamoże być złożona nauczycielowi do końcamaja, dopiero po zatwierdzeniu przez or-gan prowadzący arkusza organizacyjnego ina okres nie dłuższy niż rok szkolny, tj. naokres, na który sporządzany jest arkusz or-ganizacyjny. Jeżeli na kolejny rok szkolnydyrektor nie przeprowadzi ponownie peł-nej procedury powodującej ograniczeniewymiaru zatrudnienia, z dniem 1 wrześnianauczyciel powraca do pełnego zatrudnie-nia. W mojej ocenie poważnym błędem jestjednorazowe zastosowanie ograniczeniawymiaru zatrudnienia na okres dłuższy niżjeden rok szkolny. Nie ma jednak prze-szkód, aby ograniczenie wymiaru zatrud-nienia stosować wobec tego samego na-uczyciela wielokrotnie i w kolejnych, nastę-pujących po sobie latach.

Decyzja za zgodą

Na ograniczenie wymiaru zatrudnienianauczyciel musi wyrazić zgodę. Abyumożliwić mu podjęcie świadomej i prze-myślanej decyzji, należy w propozycjiograniczenia wymiaru zatrudnienia po-dać, do ilu godzin następuje ograniczenie.Ogromne znaczenie ma to, czy ograniczo-no wymiar zatrudnienia na przykład do17/18 czy do 9/18 obowiązującego wy-miaru zajęć, a więc czy otrzymywane wy-nagrodzenie ulegnie zmniejszeniu o 1/18czy o połowę. Wskazany warunek ograni-czenia wymiaru jest w praktyce bardzotrudny do spełnienia. Do końca maja, kie-dy to należy złożyć nauczycielowi propo-zycję ograniczenia, dyrektorzy szkół bar-

dzo rzadko mają pewność co do pensum,które będą mogli zapewnić nauczycielomw nadchodzącym roku szkolnym. Problemten jest szczególnie widoczny w szkołachponadgimnazjalnych, w których rekruta-cja uczniów może trwać czasami nawet dopołowy lipca. Dopiero po zakończeniu re-krutacji dyrektor na podstawie informacjio liczbie przyjętych uczniów może opra-cować aneks do arkusza organizacyjnego,z którego będzie wynikała liczba godzinposzczególnych zajęć edukacyjnych orazliczba pracowników szkoły.

Uważam za istotne z praktycznegopunktu widzenia, aby w pisemnej propo-zycji ograniczenia wymiaru zatrudnieniadoręczanej nauczycielowi wskazać termin,w którym nauczyciel powinien udzielić od-powiedzi, czy wyraża zgodę na ogranicze-nie, oraz wskazać, jakie będą skutki nie-udzielenia odpowiedzi w wyznaczonymterminie (czy brak odpowiedzi zostaniepotraktowany jako wyrażenie zgody czyjako brak zgody na ograniczenie wymiaruzatrudnienia). Wprawdzie przepisy KartyNauczyciela nie stanowią, w jakim termi-nie nauczyciel powinien udzielić dyrekto-rowi odpowiedzi na propozycję ogranicze-nia wymiaru zatrudnienia, jednak z uwagina zasady współżycia społecznego zasad-ne jest, aby dyrektor nie żądał natychmia-stowej odpowiedzi, a dał nauczycielowikilka dni na podjęcie decyzji.

Przepis art. 22 ust. 2 KNdaje możliwość, w odnie-sieniu do nauczycieli zatrudnionych na podsta-wie mianowania, ograni-czenia zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż 1/2 obowiązkowegowymiaru zajęć i proporcjo-nalnego zmniejszenia wynagrodzenia.

Organ prowadzący powi-nien poinformować na-

uczyciela o zobowiązaniugo do uzupełniania etatu

do końca maja, na podsta-wie zatwierdzonego arku-

sza organizacyjnego, z któ-rego będzie wynikał brak

możliwości zatrudnienia gow pełnym wymiarze.

Dopiero po zakończeniurekrutacji dyrektor na pod-stawie informacji o liczbieprzyjętych uczniów może

opracować aneks do arku-sza organizacyjnego, z któ-rego będzie wynikała licz-ba godzin poszczególnych

zajęć edukacyjnych orazliczba pracowników szkoły.

1312 IP 4/2016IP 4/2016

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE

Przyczyny obiektywne umów na czas określony

Justyna Baranowska

W katalogu zadań Pań-stwowej Inspekcji Pracy

znajduje się badanieumów zawartych na czasokreślony, a od 22 lutego2016 roku także rejestro-

wanie umów zawartych z tzw. przyczyn obiek-

tywnych, dlatego teżwarto przyjrzeć się orze-

czeniom Trybunału Spra-wiedliwości Unii Europej-skiej (TSUE) dotyczącym

tych przyczyn.

Klauzula 5 Porozumienia zawartegoprzez UNICE, CEEP I ETUC stanowiącego za-łącznik do Dyrektywy Rady 99/70/WE zdnia 28 czerwca 1999 r. zobligowała pol-skiego ustawodawcę do aktualizacji i mo-dyfikacji krajowych przepisów. Stąd nowe-lizacja wprowadzona ustawą z dnia 25czerwca 2015 roku o zmianie ustawy – Ko-deks pracy oraz niektórych innych ustaw(Dz.U. z 2015 r. poz. 1220).

O zmianach w polskichprzepisach

Wspomnianą ustawą z dnia 25 czerwca2015 r. polski ustawodawca wprowadził zdniem 22 lutego 2016 r. ograniczenia doty-czące łącznego czasu trwania oraz pona-wiania umów na czas określony. Zgodniebowiem z art. 251 § 1 Kodeksu pracy w no-wym brzmieniu okres zatrudnienia na pod-stawie umowy o pracę na czas określony, atakże łączny okres zatrudnienia na podsta-wie umów o pracę na czas określony zawie-ranych między tymi samymi stronami sto-

sunku pracy, nie może przekraczać 33 mie-sięcy, a łączna liczba tych umów nie możeprzekraczać trzech. Jednocześnie w § 4ustawodawca przewidział cztery wyjątkiumożliwiające pracodawcom wyjście pozawskazane limity bez skutku prawnego w postaci przekształcenia w bezterminowezatrudnienie. Jednym z tych wyjątków sątzw. przyczyny obiektywne.

Państwowa Inspekcja Pracy została bez-pośrednio zaangażowana w te zmiany wdwóch obszarach:

– rejestracja umów terminowych zawar-tych z powodu tzw. przyczyn obiektyw-nych, które zgodnie z nowym art. 25 § 5 k.p.mają być zgłoszone właściwemu okręgo-wemu inspektorowi pracy w formie pisem-nej lub elektronicznej w terminie 5 dni ro-boczych od dnia jej zawarcia;

– sankcjonowanie w drodze postępowa-nia wykroczeniowego braku zawiadomie-nia właściwego okręgowego inspektorapracy w formie pisemnej lub elektronicznejo zawarciu umowy o pracę na czas określo-ny z przyczyn obiektywnych.

„1. W celu zapobieżenia nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów o pra-cę lub stosunków pracy zawieranych na czas określony, Państwa członkowskie, po skonsultowa-niu z partnerami społecznymi, zgodnie z ustawodawstwem krajowym, układami zbiorowymi i praktyką, i/lub partnerzy społeczni, wprowadzą, o ile nie istnieją równoważne rozwiązaniaprawne, zmierzające do zapobieżenia nadużyciom, w sposób uwzględniający potrzeby szcze-gólnych gałęzi i/lub grup pracowników, jeden lub więcej spośród następujących środków:

a/ obiektywne powody, uzasadniające odnowienie takich umów lub stosunków pracy;b/ maksymalną łączną długość kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy na czas okre-

ślony; c/ liczbę odnowień takich umów lub stosunków. […]”

Klauzula 5 Porozumienia zawartego przez UNICE, CEEP I ETUC stanowiącego załącznik doDyrektywy Rady 99/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r.

Przepis art. 22 ust. 2 KN w zdaniu drugimstanowi: „W razie braku zgody nauczycielazatrudnionego na podstawie mianowaniana ograniczenie wymiaru zatrudnienia iproporcjonalne zmniejszenie wynagrodze-nia, stosuje się przepisy art. 20”. Konse-kwencją odmowy nauczyciela jest wdroże-nie procedury zmierzającej do rozwiązaniastosunku pracy w wyniku wypowiedzenia,przy zachowaniu terminu wynikającego z art. 20 ust. 3 KN1 (doręczenie wypowie-dzenia do końca maja, ze skutkiem na ko-niec sierpnia). Wobec tego dotrzymaniewskazanych terminów w stosunku do na-uczyciela, któremu dyrektor zamierza zapro-ponować ograniczenie wymiaru zatrudnie-nia, wymaga od dyrektora uwzględnieniaczasu, jaki jest niezbędny do przeprowadze-nia procedury ograniczenia wymiaru za-trudnienia.

Nadmienić należy, że ograniczenie na-uczycielowi wymiaru zatrudnienia, w try-bie art. 22 ust. 2 KN, dopuszczalne jest wy-łącznie z przyczyn określonych w art. 20ust. 1 KN. W takim przypadku nauczycielnadal pozostaje zatrudniony na podstawiemianowania, mimo że nie świadczy pracyw pełnym wymiarze zajęć. Nie jest dopusz-czalne ograniczenie wymiaru zatrudnieniana wniosek nauczyciela i dalsze jego za-trudnianie na podstawie mianowania.

Istotnym, w odniesieniu do art. 22 ust. 2KN, jest wyrok Sądu Najwyższego (sygn.akt I PK 199/12 z dnia 27 lutego 2013 r.;OSNP 2013/23-24/276), w którym sąduznał, że „dyrektor szkoły ma obowiązekzłożenia nauczycielowi zatrudnionemu napodstawie mianowania propozycji ogra-niczenia zatrudnienia do wymiaru nie niż-

szego niż ½ obowiązkowego wymiaru za-jęć i proporcjonalnego zmniejszenia wy-nagrodzenia tylko wtedy, gdy przed upły-wem ustawowego terminu wypowiedze-nia dyrektor dysponuje pewną wiedzą omożliwości zapewnienia nauczycielowizatrudnienia w takim rozmiarze”. Z uza-sadnienia do wyroku wynika, że sąd –wskazując na „upływ ustawowego termi-nu wypowiedzenia” – miał na myśli terminwynikający z art. 20 ust. 3 KN, tj. 31 maja, anie termin wynikający z art. 20 ust. 5 KNpozwalającego skrócić okres wypowie-dzenia do 1 miesiąca.

W 2004 roku w Karcie Nauczyciela, w art.22 dodany został ust. 2a, który stanowi, żew przypadku rozwiązania stosunku pracy zprzyczyn organizacyjnych lub przeniesie-nia w stan nieczynny, po uprzednim zasto-sowaniu ograniczenia wymiaru zatrudnie-nia, nauczycielowi przysługuje odprawawynikająca z wynagrodzenia, jakie otrzy-mywałby, gdyby świadczył pracę w pełnymwymiarze zajęć. Przepis ten zapobiega sto-sowanej w przeszłości praktyce ogranicza-nia nauczycielom wymiaru zatrudnienia poto, aby w kolejnym roku szkolnym wypo-wiedzieć stosunek pracy i wypłacić propor-cjonalnie obniżoną odprawę.

starszy inspektor – główny specjalista Jacek Jankowski

OIP Białystok

Przypis

1 Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – KartaNauczyciela (Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.).

Pozwolę sobie na złożenie głębokiego pokłonu wdzięczności naszej mistrzyni iosobie, która o Karcie Nauczyciela wie wszystko, pani Ewie Preis, byłej pracownicyGłównego Inspektoratu Pracy. Przed kilkoma laty miałem problem ze zrozumieniemjednego z elementów ograniczenia wymiaru zatrudnienia i wykonałem telefon dopani Ewy, która jednym zdaniem, trafiającym w sedno problemu, rozjaśniła mrokmojej niewiedzy. A była to tylko jedna z bardzo wielu tego typu sytuacji. Nie wątpię,że jestem wyrazicielem woli wszystkich inspektorów pracy zajmujących się proble-mami Karty Nauczyciela, którzy mieli przyjemność współpracować z panią Ewą Preis– uczniowie dziękują mistrzowi.

Uważam za istotne z praktycznego punktu widzenia, aby w pisemnejpropozycji ograniczeniawymiaru zatrudnienia do-ręczanej nauczycielowiwskazać termin, w którymnauczyciel powinien udzie-lić odpowiedzi, czy wyrażazgodę na ograniczenie,oraz wskazać, jakie będąskutki nieudzielenia odpo-wiedzi w wyznaczonymterminie.

IP 4/2016 15

Wspólnotowe wyjaśnienia

W związku z treścią porozumienia ramo-wego stanowiącego załącznik do przywoła-nej Dyrektywy 99/70/WE, a także w związkuz celem wskazanym w klauzuli 5 tego poro-zumienia Trybunał Sprawiedliwości UE wswoich orzeczeniach wypowiedział się natemat umowy o pracę zawartej na czas okre-ślony z przyczyn obiektywnych.

Jednym z orzeczeń, o których wartowspomnieć, jest wyrok wydany w sprawieKonstantinos Adeneler i inni v. Ellinikos Or-ganismos Galaktoz – ELOG (wyrok Trybuna-łu z dnia 4 lipca 2006 r. w sprawie C-212/04), w którym Trybunał uznał, iż „po-jęcie ‘obiektywne powody’ w rozumieniuart. 5 ust. 1 lit. a) porozumienia ramowegomusi być rozumiane jako odnoszące się doprecyzyjnych i konkretnych okolicznościcharakteryzujących określoną działalność,a zatem mogące uzasadniać w tym szcze-gólnym kontekście wykorzystanie kolej-nych umów o pracę na czas określony. Oko-liczności te mogą głównie wynikać zeszczególnego charakteru zadań, dla wyko-nania których zawarto umowy, oraz ichswoistych cech lub w odpowiednim przy-padku z realizacji zasadnych celów politykisocjalnej państwa członkowskiego”. Trybu-nał podkreślił, iż zawieranie kolejnychumów na czas określony z przyczyn obiek-tywnych tylko z powodu obowiązywania

ogólnego krajowego przepisu dopuszcza-jącego taką możliwość jest sprzeczne zklauzulą 5 pkt 1 lit. a) porozumienia ramo-wego: „pojęcie ‘obiektywnych powodów’ wrozumieniu tej klauzuli wymaga, by wyko-rzystanie tego szczególnego rodzaju sto-sunków pracy […] było uzasadnione wy-stępowaniem konkretnych okoliczności,dotyczących w szczególności rozpatrywa-nej działalności i warunków jej wykonywa-nia”. Dodatkowo Trybunał wskazał, iż klau-zula 5 porozumienia ramowego nie zezwa-la na obowiązywanie przepisów krajo-wych, z których wynikałoby, iż „kolejneumowy” to takie, między którymi nie upły-nął okres przekraczający 20 dni roboczych.

W kolejnym ze swoich wyroków – wyrokTrybunału (druga izba) z dnia 26 stycznia2012 r. (C 586/10), (Bianca Kücük przeciwkoLand Nordrhein-Westfalen) – Trybunałorzekł, iż co do zasady okresowe (tymczaso-we) zapotrzebowanie na personel zastępu-jący może być uznane za obiektywny po-wód w rozumieniu klauzuli 5 pkt 1 lit. a) po-rozumienia ramowego w sprawie pracy naczas określony: „Sama okoliczność, że praco-dawca jest zobowiązany do korzystania ztymczasowych zastępstw w sposób powta-rzalny, a nawet stały, i że tym zastępstwommożna byłoby również zaradzić poprzez za-trudnienie pracowników na podstawieumów o pracę na czas nieokreślony, nieoznacza braku obiektywnego powodu w ro-

Trybunał podkreślił, iż za-wieranie kolejnych umówna czas określony z przy-czyn obiektywnych tylko z powodu obowiązywaniaogólnego krajowego prze-pisu dopuszczającego takąmożliwość jest sprzeczne z klauzulą 5 pkt 1 lit. a) porozumienia ramowego.

Trybunał wskazał, iż klau-zula 5 porozumienia ramo-wego nie zezwala na obo-wiązywanie przepisów kra-jowych, z których wynika-łoby, iż „kolejne umowy”to takie, między któryminie upłynął okres przekra-czający 20 dni roboczych.

zumieniu klauzuli 5 pkt 1 lit. a) tego poro-zumienia ramowego ani istnienia naduży-cia w rozumieniu tej klauzuli. Jednakżeprzy ocenie tego, czy ponowne zawieranieumów o pracę lub nawiązywanie stosun-ków pracy na czas określony jest uzasad-nione takim obiektywnym powodem, or-gany państw członkowskich powinny w ra-mach swoich kompetencji uwzględnićwszystkie okoliczności sprawy, w tym licz-bę i łączny czas trwania umów o pracę lubstosunków pracy na czas określony, zawar-tych w przeszłości z tym samym pracodaw-cą”. Obiektywne powody zdaniem Trybu-nału to „[…] ściśle określone i konkretneokoliczności charakteryzujące określonądziałalność, a zatem mogące uzasadniać wtym szczególnym kontekście wykorzysta-nie kolejnych umów o pracę na czas okre-ślony. Okoliczności te mogą w szczególno-ści wynikać ze szczególnego charakteruzadań, do wykonania których zawartoumowy, oraz ich swoistych cech lub w od-powiednim przypadku z realizacji słusz-nych celów polityki społecznej państwa członkowskiego”.

W wyroku z 2014 roku – wyrok Trybunału (trzecia izba) zdnia 26 listopada 2014 r. (w sprawach połączonych C‑22/13,od C‑61/13 do C‑63/13 i C‑418/13) – TSUE uznał, iż „[…] tym-czasowe zastąpienie innego pracownika celem zaspokoje-nia tymczasowego zapotrzebowania pracodawcy na perso-nel może bowiem zasadniczo stanowić obiektywny powódw rozumieniu klauzuli 5.1 lit. a) tego porozumienia ramowe-go”. Powołując się na swoje wcześniejsze orzecznictwo (m.in.w sprawie C-586-10), Trybunał podkreślił, iż „odnawianieumów czy stosunków pracy na czas określony w celu zaspo-kojenia potrzeb, które faktycznie mają nie tymczasowy, leczprzeciwnie, stały i długookresowy charakter, nie jest uzasad-nione w rozumieniu klauzuli 5.1 lit. a) porozumienia ramo-wego. Takie bowiem wykorzystywanie umów o pracę i sto-sunków pracy na czas określony narusza bezpośrednio zało-żenie, na którym oparte zostało porozumienie ramowe, mia-nowicie że umowy o pracę na czas nieokreślony stanowiąpowszechną formę stosunków pracy, nawet jeśli umowy opracę na czas określony cechują zatrudnienie w niektórychgałęziach, zawodach i rodzajach działalności”.

Jak więc definiować obiektywne powody?

Mając na uwadze przytoczone orzecznictwo, warto zwró-cić uwagę na fakt, iż Trybunał badał dwa poziomy zabezpie-czenia przed nadużyciami.

Po pierwsze, same obiektywne powody jako przesłankęumożliwiającą nielimitowanie tych terminowych stosunkówpracy. Trybunał jednoznacznie stwierdził, iż okoliczności mu-szą być konkretne oraz ściśle powiązane z prowadzoną przezzatrudniającego działalnością. Może to być np. szczególnycharakter zadań lub ich swoiste cechy.

Po drugie, realność obiektywnych przesłanek. Powołującsię na podstawowy cel klauzuli 5 porozumienia ramowego,jakim jest zapobieganie nadużyciom wynikającym z wyko-rzystywania kolejnych umów o pracę lub stosunków pracyzawieranych na czas określony, Trybunał podkreślił, iż każdo-razowo faktyczne potrzeby zatrudniającego mają mieć niestały, lecz ewidentnie tymczasowy charakter.

W naszym polskim Kodeksie pracy ustawodawca podkre-ślił konieczność wystąpienia rzeczywistych wyjątków od za-sady „33+3”, m.in. przesłanek obiektywnych, zawierając wnowym art. 251 § 4 dodatkowy warunek, aby zawarcie umo-wy w danym przypadku służyło zaspokojeniu rzeczywistegookresowego zapotrzebowania i było niezbędne w tym za-kresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.

Jak jednak będzie wyglądała praktyka? Odpowiedzi w konkretnych spornych sprawach udzielać będą właściwemiejscowo sądy pracy.

starszy inspektor Justyna BaranowskaOIP Zielona Góra

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Sala Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

1716 IP 4/2016IP 4/2016

W pierwszej części tekstu o specjalistycz-nych maszynach leśnych wiele uwagi po-święciłam opisaniu typów maszyn i ich moż-liwości przy pracach leśnych, pozyskiwaniu izrywce drewna. W tym artykule zamierzamwskazać wymagania dotyczące tych ma-szyn oraz ich operatorów.

Wymagania dotycząceoperatorów maszyn leśnych

Pracownik obsługujący maszynę leśnąpowinien posiadać zaświadczenie kwalifika-cyjne UDT do obsługi żurawi (stosownie dotypu żurawia zamontowanego na maszy-nie) oraz aktualne orzeczenie lekarskie, wktórym stwierdzono zdolność do wykony-wania pracy na określonym w skierowaniuna badania stanowisku pracy. W skierowa-niu na badania powinien być określonym.in. rodzaj pracy, podstawowe czynności,sposób i czas ich wykonywania, np. obsługamaszyny wielooperacyjnej, samojezdnej.

Ponadto pracownik ten powinien odbyćspecjalistyczne przeszkolenie (kwalifikacyj-ne) w zakresie bezpiecznej obsługi, w tymużytkowania, danego typu maszyny leśnej(harwestera, forwardera); wymaganie towynika z § 29 i 32 rozporządzenia MinistraGospodarki z dnia 30 października 2002 r.w sprawie minimalnych wymagań doty-czących bezpieczeństwa i higieny pracy wzakresie użytkowania maszyn przez pra-cowników podczas pracy oraz z § 61 rozpo-rządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecz-nej z dnia 26 września 1997 r. w sprawieogólnych przepisów bezpieczeństwa i hi-gieny pracy. Powinien też odbyć wstępneszkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higie-ny pracy obowiązujące na jego stanowisku

pracy (operatora maszyny) i okresowo pod-dawać się szkoleniom w tym zakresie. Nale-ży go wyposażyć w instrukcję obsługi ma-szyny oraz poinformować o ryzyku zawo-dowym związanym z pracami wykonywa-nymi przy pomocy maszyny, którą obsłu-guje, a także o zasadach ochrony przed za-grożeniami.

Wątpliwości budzi wymaganie dotycząceszkoleń i uzyskania kwalifikacji do obsługimaszyn typu harwester i forwarder. Obecnienie ma jasnych kryteriów co do kwalifikacjipotencjalnych operatorów. Brakuje regulacjiprawnych, które określałyby formę, czastrwania kursu z podziałem na część teore-tyczną, praktyczną warsztatową i praktycz-ną na mobilnych maszynach. Polska jest je-dynym krajem Unii Europejskiej, który w sposób prawny i instytucjonalny nie po-siada normalizacji precyzującej system szko-leń i kwalifikacji wymaganych od operato-rów harwesterów i forwarderów.

Operator powinien być wyposażony wodzież roboczą oraz środki ochrony indywi-dualnej i jest zobowiązany ich używać; wszczególności obuwie zabezpieczająceprzed poślizgnięciem, obuwie ze wzmoc-nionym noskiem zabezpieczającym przedzgnieceniem palców u nóg, rękawiceochronne powinny zabezpieczać przedszkodliwym wpływem smarów, olejóworaz innych płynów eksploatacyjnych. Wkabinie operator musi mieć specjalne ręka-wice z grubej skóry do wymiany piły łańcu-chowej w głowicy harwestera. Koniecznejest posiadanie hełmu, który trzeba zakła-dać po wyjściu z kabiny. W czasie ostrzeniałańcucha operator musi mieć założoneokulary ochronne, zabezpieczające przedopiłkami metalu.

Pozyskiwanie i zrywka drewna

Specjalistyczne maszyny leśne (cz. II)

Teresa Domżalska

Pozyskiwanie drewnastwarza zagrożenie zdro-wia i życia osób wykonu-jących takie prace. Wyko-

nawcy minimalizują ry-zyko poprzez ogranicza-nie wykonawstwa na po-ziomie ręczno-maszyno-wym i przechodzenie napozyskiwanie maszyno-we, stąd coraz istotniej-

sza jest znajomość za-gadnień związanych

z tą formą pracy.

Święto drwaliW Spychowie odbyła się ogólnopolskakonferencja dla zakładów usług leśnych,połączona z wystawą i pokazami maszynstosowanych w leśnictwie, a także VII Świę-to Drwala, w ramach którego o Złotą Sie-kierę nadleśniczego Nadleśnictwa Spycho-wo rywalizowali miejscowi pilarze. W obuimprezach uczestniczyło 27 lutego br. kil-kaset osób z Polski i ze Słowacji.

Podczas konferencji starszy inspektor pracy – specjalistaAdam Sieradzki przedstawił założenia programu prewen-cyjnego „Zdobądź Dyplom PIP”, zachęcał do udziału w nim,do skorzystania z fachowej pomocy i korzystania z wydaw-nictw PIP.

W zawodach wzięło udział 16 drwali – pilarzy, w tym 12 z zakładów usług leśnych świadczących usługi na rzecz Nad-leśnictwa Spychowo. Poza konkursem sprawdzało swojeumiejętności 4 uczniów Zespołu Szkół Leśnych w Rucianem-Nidzie. Zawodnicy byli oceniani w pięciu konkurencjach:bezpieczne ścięcie i powalenie sosny „na precyzję”, zmianałańcucha w pilarce na czas, dwie konkurencje przerzynki,czyli precyzyjne odcinanie krążka z kłody oraz okrzesywaniepni z gałęzi. Za najlepszego drwala komisja uznała po razdrugi z rzędu Sylwestra Jurczyka z Zakładu Usług Leśnych„Drewpol”. Poza symboliczną Złotą Siekierą odebrał on na-grodę w postaci profesjonalnej pilarki spalinowej. Będzie re-prezentował Nadleśnictwo Spychowo na zawodach regio-nalnych, które odbędą się w czerwcu 2016 r. Na niższychstopniach podium stanęli: Robert Mysiorski – ZUL „Żubr” (IImiejsce) oraz Andrzej Maciora – ZUL Beata Skłodowska i Dariusz Kaczyński (III miejsce). Zespołowo najlepsza oka-zała się reprezentacja „Drewpolu”. Tytuł Najbezpieczniej Pra-cującego Drwala 2016 roku został przyznany AndrzejowiKozickiemu z ZUL-a „Żubr". Otrzymał on z rąk inspektora A.Sieradzkiego profesjonalną siekierę ufundowaną przez OIP.

Dużą atrakcją i nowością były pokazy pracy maszyn na po-wierzchni wystawowej, a następnie w lesie. Prezentowanomożliwości m.in. harwesterów i forwarderów, skiderów, cią-gników i przyczep zrywkowych. Dla wszystkich widzów i ki-biców przewidziano dodatkowe atrakcje, np. wielobój drwa-la, obejmujący m.in. rzut toporkiem i gumofilcem do celu, rą-banie drewna na czas.

główny specjalista Jacek ŻerańskiOIP Olsztyn

Forwarder

Fot. T. Domżalska

Harwester

IP 4/201620

Przed rozpoczęciem pracy operator musi zapoznać się z po-wierzchnią roboczą, ustalić trasy przejazdów, miejsca składo-wania drewna, a także określić kierunek obalania drzew, bio-rąc pod uwagę ich pochylenie oraz sposób i kierunek zrywki.

Czynności serwisowe należy wykonywać regularnie i zgod-nie ze wskazaniami producenta. Podczas wykonywania na-praw i czynności serwisowych maszyna powinna być wyłą-czona, a żuraw oparty o podłoże w celu unieruchomienia ko-lumny i wysięgników.

Codzienna obsługa harwesterów obejmuje m.in. sprawdze-nie, czy nie ma wycieku oleju, stanu oleju w silniku i płynu wukładzie chłodzenia (w zbiorniku wyrównawczym), stanu mo-cowań żurawia, głowicy lub chwytaka, położenia elementówruchomych (sworzni), wyczyszczenie filtrów powietrza (pod-czas suszy), smarowanie głowicy, rotatora, zawiesi i przegu-bów, kontrola akumulatorów, kontrola układu klimatyzacji i turbosprężarki.

Tygodniowy przegląd maszyn wielooperacyjnych obejmu-je: czyszczenie filtra powietrza, czyszczenie chłodnicy, smaro-wanie całego żurawia, wózków jezdnych, niektórych wałównapędowych i innych elementów wskazanych w tabeli smaro-wania, sprawdzenie i dokręcenie przewodów powietrznychukładu dolotowego, sprawdzenie wszystkich połączeń i ewentualne dokręcenie śrub, sprawdzenie stanu ogumieniai ciśnienia w oponach, sprawdzenie stanu elektrolitu w aku-mulatorze i wyczyszczenie szyb kabiny.

Każdy operator musi dostosować do siebie ustawienie fote-la, prędkość żurawia oraz głowicy lub chwytaka, odpowiedniodo swoich umiejętności, tak aby praca była jak najbardziejbezpieczna i wydajna.

Forwarderów i harwesterów nie trzeba rejestrować w wy-dziale komunikacji – traktowane są jak pojazdy wolnobieżne.W Polsce nie płaci się też podatku za ich posiadanie (taki po-datek istnieje np. w Niemczech). Jeżeli maszyny te uczestnicząw ruchu na drogach publicznych, to powinny spełniać warun-ki techniczne określone w przepisach ruchu drogowego, aoperator powinien mieć przy sobie prawo jazdy kat. T lub naterytorium Rzeczypospolitej Polskiej prawo jazdy kat. B, C1, C,D1, D, zgodnie z wymaganiami wynikającymi z art. 6 ust. 1 pkt11a oraz art. 6 ust 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierują-cych pojazdami (Dz.U. z 2015 r., poz. 155). Ponadto operatorpowinien mieć przy sobie dokument potwierdzający zawarcieumowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialnościcywilnej posiadacza pojazdu lub dowód opłacenia składki zato ubezpieczenie.

Wymagania dotyczące maszyn leśnych

Należy wyraźnie zaznaczyć, że dozorowi technicznemupodlegają żurawie zamontowane na harwesterach, harwar-derach i forwarderach, a nie całe te maszyny. Inspektor UDT,

wykonując badanie techniczne, dopuszcza do eksploatacjitylko żuraw, nie całą maszynę. Przed przystąpieniem do ichużytkowania należy je zarejestrować w Urzędzie DozoruTechnicznego. Decydują o tym zagrożenia stwarzane przezte urządzenia, opisane w art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 21 grud-nia 2000 r. o dozorze technicznym (tekst jednolity: Dz.U. z 2015 r., poz. 1125). Rodzaje urządzeń technicznych, którenależy zarejestrować w jednostce dozoru technicznego, wy-mienione są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicz-nych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. z 2012 r.,poz. 1468).

Wszystkie trzy wymienione rodzaje maszyn używanych wleśnictwie służą do przemieszczania ładunków w ograniczo-nym zasięgu przy pomocy żurawia przeładunkowego leśne-go, wszystkie trzy mogą zagrażać życiu i zdrowiu ludzkiemupoprzez wyzwolenie energii potencjalnej lub kinetycznej(art. 4 pkt 1 lit. b) ww. ustawy) i to właśnie decyduje o ko-nieczności ich zgłoszenia pod dozór techniczny. Są one wy-mienione jako żurawie w § 1 pkt 6 lit. c wspomnianego roz-porządzenia.

Urządzenia techniczne, w tym żurawie leśne, objęte dozo-rem technicznym mogą być eksploatowane tylko na podsta-wie decyzji zezwalającej na ich eksploatację, wydanej przezorgan właściwej jednostki dozoru technicznego. Na podsta-wie pozytywnych wyników badań i wykonanych czynnościorgan właściwej jednostki dozoru technicznego sporządzaprotokół z badania oraz wydaje decyzję zezwalającą na eks-ploatację urządzenia, w której ustala formę dozoru technicz-nego, jaką będzie objęte to urządzenie. W przypadku nieprze-strzegania przez eksploatującego przepisów o dozorze tech-nicznym organ właściwej jednostki dozoru technicznego wy-daje decyzję o wstrzymaniu eksploatacji urządzenia. Decyzjętaką wydaje się również w razie stwierdzenia zagrożenia życialub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska.

Terminy i rodzaje badań żurawi leśnych: żurawie przenośneo udźwigu do 3200 kg – dozór ograniczony, badanie doraźne,kontrolne co 2 lata; żurawie przenośne o udźwigu powyżej3200 kg – dozór pełny, badanie okresowe co rok.

Przy rejestracji żurawia (maszyny z żurawiem) w UDT nie-zbędne są następujące dokumenty: paszport żurawia i dekla-racja zgodności, wydawane przez producenta (zawsze są wy-magane w języku polskim), dane techniczne żurawia, instruk-cja obsługi żurawia z układami elektrycznymi i hydrauliczny-mi. Jeśli żuraw był już zarejestrowany w Polsce, ale poprzedniwłaściciel zgubił dokumenty UDT, to komplet dokumentówmożna odzyskać we właściwym terenowo UDT.

W praktyce można spotkać się z nazywaniem żurawi łado-waczami, co jest nadużyciem ze strony producentów tychurządzeń, mającym na celu obejście prawa i wyłączenie ichproduktów spod dozoru UDT.

Organizacja pracy przy użyciumaszyn leśnych

Niedopuszczalne jest prowadzenie prac z zakresu gospodarki leśnej podczas obfi-tych opadów atmosferycznych, przy silnymwietrze, podczas burz, przy temperaturzepowietrza poniżej -20oC oraz w warunkachograniczonej widoczności.

Prace z zakresu ścinki drewna przy użyciuharwesterów mogą być wykonywane napowierzchni roboczej przez jedną osobępod warunkiem wyposażenia jej w skutecz-ny środek łączności (telefon komórkowy).Jeżeli maszyna dysponuje sprawnym oświe-tleniem zapewniającym dobrą widoczność,praca może być prowadzona w warunkachzapadającego zmroku i warunkach noc-nych.

Każdy forwarder lub harwester ma okre-śloną strefę niebezpieczną, której obszarjest uzależniony od klasy zamontowanegożurawia. Wielkość strefy niebezpiecznejokreślona jest w instrukcji obsługi żurawiadanej maszyny oraz powinna być naniesio-na w widocznym miejscu na żurawiu. Strefyte nie mogą być mniejsze niż dwukrotna wy-sokość ścinanych drzew dla harwestera orazsuma maksymalnego wysięgu żurawia i ła-dowanego drewna dla forwardera. W strefietej nie mogą się znajdować żadne osoby. Je-

żeli znajdują się tam ludzie, pracę należyprzerwać. Niedopuszczalne jest rozpoczęciei prowadzenie pracy bez upewnienia się, żew strefie niebezpiecznej nie znajdują sięosoby postronne lub zwierzęta. W strefieniebezpiecznej nie mogą być wykonywaneżadne inne prace.

Ogólne zasady pracy forwarderem wprzypadku zrywki wielu sortymentów z jed-nej powierzchni roboczej: zaplanowanietras przejazdów, zerwanie w pierwszej kolej-ności sortymentu głównego, dążenie dozrywania jednego sortymentu w danymprzejeździe oraz ewentualnie łączenie sorty-mentów rzadko występujących. Przy zała-dunku należy stać po skosie względem pa-kietów wyrobionych sortymentów – takieustawienie zapewnia lepszą widoczność.Natomiast przy rozładunku – pod kątemprostym, w przeciwnym razie układana my-gła nie będzie prosta, tylko przyjmie kształtwachlarza, rogala.

Należy zgłosić zarządcy drogi i policji pla-nowane pozyskanie przy drogach publicz-nych, służby te powinny ze swojej stronyzapewnić osoby uprawnione do kierowa-nia ruchem. Duże niebezpieczeństwo nie-sie za sobą praca w pobliżu napowietrz-nych linii energetycznych czy telekomuni-kacyjnych. Jeżeli praca w ich sąsiedztwiestwarza ryzyko zerwania linii lub powstania

Każdy forwarder lub har-wester ma określoną strefę

niebezpieczną, której obszarjest uzależniony od klasy

zamontowanego żurawia.Wielkość strefy niebezpiecz-nej określona jest w instruk-

cji obsługi żurawia danejmaszyny oraz powinna być

naniesiona w widocznymmiejscu na żurawiu. Strefyte nie mogą być mniejszeniż dwukrotna wysokość

ścinanych drzew dla harwe-stera oraz suma maksymal-nego wysięgu żurawia i ła-

dowanego drewna dla forwardera.

IP 4/2016 IP 4/2016 23

rawia i długości przenoszonego ładunku plus 5 m. Za prze-strzeganie tej zasady odpowiada operator ciągnika.

Zabrania się przebywania pod ładunkiem wiszącym nachwytaku żurawia.

Podczas zrywki i wywozu drewna niedopuszczalne jest:● przebywanie na transportowanym ładunku – drewnie za-

ładowanym na wózek forwardera;● przebywanie w zasięgu żurawia;● przerzynanie drewna znajdującego się na pojeździe;● przebywanie i przechodzenie pod zawieszonym ładun-

kiem;● pozostawienie ładunku zawieszonego na żurawiu w cza-

sie, gdy nie jest on przemieszczany.

Zrywka drewna odbywa się po szlakach zrywkowych, któ-rych parametry powinny być dostosowane do gabarytówmaszyny i zapewnić jej swobodę manewrowania. Przy pracyforwarderem szerokość szlaku powinna być większa od sze-rokości maszyny o 0,5 m z każdej strony. Maksymalny spadekpowierzchni, na której można podjąć pracę forwarderem,wynosi 30% z zastrzeżeniem, iż producent może określićmniejszy próg spowodowany uwarunkowaniami konstruk-cyjnymi maszyny.

Dopuszcza się wysokość układanych stosów nieregular-nych po zrywce nasiębiernej: do 2 m dla kłód i wyrzynków;do 3 m dla pozostałego drewna o długości do 2 m; do 4 m dlapozostałego drewna o długości powyżej 2 m. Stos powinienbyć stabilny, z wyrównanymi czołami ułożonymi prostopa-dle do podłoża, zabezpieczony przed rozsunięciem.

Długość zrywanych sortymentów przy zrywce nasiębier-nej maszynami wyposażonymi w urządzenia dźwigowe niemoże być mniejsza niż 1,80 m, gdyż ładunki o mniejszej dłu-gości nie mieszczą się pomiędzy kłonicami. Projektując dłu-gość sortymentów, zawsze należy mieć na uwadze poszuki-wanie takich rozwiązań, które pozwolą na możliwie pełnewykorzystanie ładowności maszyn zrywkowych.

Pozytywnym przykładem szukania rozwiązań zapewniają-cych pełne wykorzystanie maszyn leśnych oraz wyelimino-wanie ręcznego przemieszczania ciężarów i nadmiernegoobciążenia układu mięśniowo-szkieletowego pracownikówsą działania podjęte w 2012 r. na terenie RDLP w Pile w zakre-sie zrywki nasiębiernej sortymentu S4 (drewna opałowego)pozyskiwanego dotychczas w długościach do 1,20 m. Dyrek-tor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Pile wydałzarządzenie w sprawie szczególnych warunków pozyskaniadrewna grupy S4 w długościach do 2 mb, które od kwietnia2012 r. zostało wdrożone w życie na terenie RDLP, tj. w 20podległych nadleśnictwach. Decyzja ta bardzo ucieszyłaprzedsiębiorców leśnych dysponujących przyczepami dozrywki drewna wyposażonymi w żurawie, ponieważ rozstaw

kłonic na większości dostępnych na rynku przyczepkachzrywkowych nie jest dostosowany do przewożenia drewna owymiarach krótszych niż 2 mb.

W procesie technologicznym pozyskiwania i zrywki drewnaz wykorzystaniem maszyn wielooperacyjnych (harwesterów,forwarderów), rębaków oraz ciągników występują następują-ce czynniki szkodliwe i uciążliwe:

● przeciążenia układu ruchu spowodowane monotoniąpracy i monotypią ruchów, długotrwała aktywność tych sa-mych grup mięśniowych i wymuszona automatyzacja mi-kroruchów roboczych w pracy siedzącej o charakterze sta-tycznym;

● przeciążenia układu psychofizycznego w wyniku stresuzwiązanego z obsługą maszyny wymagającej dużej sprawno-ści, umiejętności, prawidłowej techniki pracy, wzmożonejuwagi;

● hałas wpływający na układ nerwowy, wywołujący zmę-czenie i stres;

● drgania o charakterze ogólnym, rejestrowane na siedzi-sku, które mogą u osób o szczególnej wrażliwości osobniczejwpływać na pojawienie się dolegliwości typowych dla prze-ciążenia kręgosłupa;

● upadki na niższy poziom podczas wejść (zejść) do kabinylub upadki na tym samym poziomie na skutek nierównego,mokrego podłoża, czego wynikiem mogą być ogólne potłu-czenia i złamania kończyn;

● skaleczenia podczas czynności obsługowych (smarowa-nia przegubów maszyny, zawiesi chwytaków i samych chwy-taków, zawiesi głowicy i głowicy, elementów konstrukcyjnychżurawi, oczyszczaniu wózka).

starszy inspektor – specjalista Teresa Domżalska

OIP PoznańBibliografia

Podczas przygotowywania tego artykułu wykorzystanomateriały:

Perspektywy rozwoju techniki leśnej, PTL, Mostki 2014.J. Grodecki, Problemy organizacyjne, społeczne i ekonomicz-

ne pozyskania drewna, 2014.Wizja przyszłości polskich lasów i leśnictwa, PTL 2014.Poradnik dla operatorów maszyn leśnych agregowanych na

ciągnikach, DGLP Warszawa – Bedoń 2008. J. Kapral, J. Wiśniewski, A. Krzypkowski, K. Cudak, Maszyno-

we technologie pozyskania drewna, materiały do szkoleń opera-torów, Bedoń 2006.

L. Hoffman, Zasady i techniki pracy leśnymi maszynami wielo-operacyjnymi, Bedoń 2006.

D. Szumicki, W. Urbaniak, Budowa i obsługa techniczna for-warderów i harwesterów, Bedoń 2006.

łuku elektrycznego, trzeba powiadomić odpowiednie służby, które zagwa-rantują wyłączenie napięcia. Minimalna odległość od linii napowietrznych,w jakiej można przystąpić do wykonywania pracy, jest zróżnicowana w za-leżności od napięcia. W szczególności eksploatacja może się odbywać, podwarunkiem zachowania dopuszczalnych odległości poziomych w całejstrefie urządzenia, a mianowicie: dla napięcia znamionowego do 1 kV – do-puszczalna odległość pozioma wynosi 3 m, dla napięcia znamionowegopowyżej 1 kV do 30 kV – dopuszczalna odległość pozioma wynosi 5 m, dlanapięcia znamionowego powyżej 30 kV do 110 kV – dopuszczalna odle-głość pozioma wynosi 10 m, a dla napięcia znamionowego powyżej 110 kVdo 220 kV – dopuszczalna odległość pozioma wynosi 20 m. Dopuszczalnaodległość pozioma urządzenia od linii elektroenergetycznych jest to odle-głość skrajnego, nieuziemionego przewodu tej linii od strefy działaniaurządzenia, czyli przestrzeni wyznaczonej skrajnymi położeniami elemen-tów urządzenia łącznie z przemieszczanym ładunkiem i uwzględnieniemmożliwości rozkołysania ładunku.

Podstawowe wymagania przy zrywce ciągnikiem

Przy zrywce ciągnikowej należy zachować szczególną ostrożność, przyczym zabrania się: dotykania lin, łańcuchów i drewna będącego w ruchu;przechodzenia przez liny i ciągnięte drewno w czasie ruchu; przebywania i chodzenia przed dłużycami, obok nich lub w zasięgu zrywanego drewna;przejazdu bez ładunku przy nienawiniętych na bęben i wlokących się po zie-mi linach; zrywania drewna ze zrębu nieoczyszczonego lub dokonywaniazrywki na zrębach zupełnych z pozostawionymi pojedynczo drzewami; łą-czenia liny za pomocą węzłów; odpinania ładunku przed zatrzymaniem po-jazdu i zupełnym zwolnieniem lin; przebywania w zasięgu lin lub żurawia.

Należy zachować szczególną ostrożność przy podnoszeniu drewna podkątem większym niż 45 stopni – ładunek należy podciągnąć jak najbliżej pły-ty oporowej ciągnika. W czasie pracy na zboczu nie wolno stosować ostrychskrętów, zwłaszcza w górę zbocza. Jeżeli taki skręt jest konieczny, należy naj-pierw zwolnić linę, ustawić ciągnik prostopadle do warstwicy, a następnie je-chać w górę. W czasie jazdy z ładunkiem pomocnik powinien iść minimum 5 m za ładunkiem. W cięciach pielęgnacyjnych dopuszcza się przebywaniepomocnika w drzewostanie obok wyciąganego ładunku.

Podstawowe wymagania przy zrywce forwarderem

Przed rozpoczęciem pracy zawsze należy się upewnić, czy nikt nie przeby-wa w zasięgu żurawia. Podczas jazdy bez ładunku chwytak żurawia powinienbyć zamknięty na poprzeczce ramy ciągnika, zaś w czasie jazdy z ładunkiemżuraw powinien być położony możliwie jak najniżej na ładunku. W wyjątko-wych sytuacjach w czasie jazdy wzdłuż warstwic żuraw może być wykorzy-stany jako przeciwwaga. Połączenie śrubowe podstawy żurawia z ramą cią-gnika musi być sprawdzane codziennie. Jeżeli silnik jest wyłączony, chwytakżurawia musi być oparty o ramę ciągnika lub trwale o podłoże.

W czasie pracy ciągnika poza operatorem nikt nie może przebywać w stre-fie zagrożenia, obejmującej obszar o promieniu równym sumie wysięgu żu-

24 IP 4/2016IP 4/2016

Niebezpiecznapraca w lesieNieprzestrzeganie procedur i łamanie in-strukcji doprowadziły do tragicznych wy-padków, w których ucierpieli doświadczenipracownicy leśni. Wieloletnia praktyka niezawsze pozwala uniknąć zagrożeń w miej-scu pracy.

Inspektor pracy z OIP w Olsztynie badał okoliczności wy-padku, do którego doszło w lesie podczas pozyskiwaniadrewna. Pilarz z wieloletnim doświadczeniem (posiadającyuprawnienia od 30 lat) ściął ponad 20-metrową brzozę ośrednicy pnia 50-60 cm, która padając, zawiesiła się na dębie,znacznie go przygięła i naprężyła przyciśnięte gałęzie. Po-szkodowany, trzymając pilarkę, wszedł po zawieszonej brzo-zie na dąb na wysokość około 2,5 metra, aby odciąć konar, naktórym zawiesiła się brzoza. Podczas przerzynania naprężo-nej gałęzi doprowadził do jej pęknięcia i odbicia w górę. Ga-łąź uderzyła pracownika od dołu w lewą część twarzy, powo-dując chwilową utratę przytomności i upadek na ziemię.

Pierwszej pomocy udzielił mu kole-ga – zatrzymał krwawienie, a potemzadzwonił do pracodawcy, którywezwał pogotowie ratunkowe. Wwyniku wypadku poszkodowanydoznał licznych złamań kości twa-rzoczaszki po lewej stronie twarzy.

Inspektor pracy stwierdził, że pra-cownik kompletnie zlekceważył za-grożenie, mimo dużego doświad-czenia w zawodzie. Poszkodowanyposiadał wymagane, dodatkoweuprawnienia kwalifikacyjne, aktual-ne orzeczenie lekarskie, przeszkole-nie z zakresu bhp, był wyposażonyw odzież roboczą i ochrony osobi-ste, zgodnie z wymogami stanowi-ska pracy pilarza.

Inspektor pracy ustalił następu-jące przyczyny wypadku:

● popełnienie błędu, podjęcieniewłaściwej decyzji przez samegoposzkodowanego, który próbował

zrzucić zawieszone drzewo w sposób zabroniony, wchodzącna nie, na wysokość ok. 2,5 metra;

● podjęcie przerzynki naprężonej gałęzi, co doprowadzi-ło do jej odbicia i uderzenia w twarz pilarza;

● zaskoczenie niespodziewanym zdarzeniem (odbiciemgałęzi);

● nietrzeźwość poszkodowanego, która z pewnością mia-ła wpływ na podejmowane decyzje i jego zachowanie (obec-ność alkoholu we krwi pracownika stwierdzono w szpitalu,do którego został przewieziony, a ponadto sam poszkodo-wany zeznał, że poprzedniego dnia pił alkohol z sąsiadem dopóźnej nocy, a właściwie do wczesnego rana).

Inspektor pracy w dokumentach pokontrolnych wskazałna zaniedbania organizacyjne po stronie pracodawcy, pole-gające na braku powiadomienia właściciela lub dysponentalinii energetycznej o ścince i obalaniu drzew rosnących w jejzasięgu. Pracodawca oświadczył, że zabronił pracownikomobalania drzew w zasięgu linii energetycznej. Brak właściwe-go nadzoru sprawił, że zarządzenie to nie było przestrzega-ne, w związku z czym inspektor zastosował wobec właścicie-la zakładu środek wychowawczy w postaci ostrzeżenia. W ra-mach realizacji wniosków profilaktycznych wypadek zostałomówiony podczas dodatkowego szkolenia z pracownikamizakładu.

Z kolei na terenie OIP w Zielonej Górze doszło do śmiertel-nego wypadku przy pracy. Tym razem również ofiarą był do-świadczony pilarz. Operator forwardera (maszyny wieloope-racyjnej przy zrywce i składowaniu drewna) zobaczył za zwa-lonym drzewem przygniecione gałęziami ciało pilarza, którypracował w tej części lasu. Zawiadomił pracodawcę oraz po-gotowie ratunkowe. Przybyły na miejsce zespół ratownikówmedycznych stwierdził zgon. Nie było bezpośrednich świad-ków wypadku, jednak inspektorowi udało się z dużym praw-dopodobieństwem ustalić jego przebieg.

Wszystko wskazuje na to, że ścinane przez pilarza drzewonie upadło w zaplanowany sposób, tylko zawiesiło się na ga-łęziach sąsiednich drzew. Poszkodowany, jako doświadczo-ny pracownik (staż ok. 30 lat), podjął próbę samodzielnegościągnięcia drzewa. W tym celu przystąpił do skrócenia od-ziomka, odcinając od niego wałek o długości 1,88 m. Praw-dopodobnie ten zabieg nie przyniósł efektu, gdyż obok pniaznajdował się drugi wałek o podobnej długości 1,87 m (dłu-gość wałków odpowiadała długości jednego z sortymentówwyrabianych na tej powierzchni).

Gdy drzewo nie upadło po odcięciu drugiego wałka, pilarznajprawdopodobniej zdecydował się iść do swojego samo-chodu, zrobić sobie przerwę w pracy i jednocześnie poprosićo pomoc operatora forwardera, który pracował nieopodal.Wziął więc pilarkę i skierował się do zaparkowanego w pobli-żu samochodu. Gdy przechodził pod zawieszonym drze-

wem, ścięta sosna osunęła się na niego i uderzyła konarami wgłowę, przygniatając mu szyję i kręgosłup, co w konsekwencjispowodowało uraz czaszkowo-mózgowy ze złamaniem kościczaszki, krwawienie do układu mózgowego i śmierć pracow-nika.

Przyczyny wypadku ustalone przez inspektora pracy, orga-nizacyjne:

● niezachowanie zasad bezpiecznej ścinki przez poszko-dowanego;

● nieużywanie przez poszkodowanego, w chwili wypadku,przydzielonych mu środków ochrony indywidualnej w postacihełmu wyposażonego w siatkę ochronną twarzy i oczu (hełmznajdował się w samochodzie poszkodowanego);

● wykonywanie prac pozyskaniowych w pojedynkę;● praca bez nadzoru – pracownik samodzielnie podjął

próbę ściągnięcia zawieszonego drzewa, mimo że tego typuczynności jako prace szczególnie niebezpieczne powinny sięodbywać z zachowaniem zasady nadzoru bezpośredniego,

polegającego na stałym kontakcie pracodawcy lub osobyprzez niego wyznaczonej z pracownikiem;

● brak elementów wyposażenia dodatkowego ułatwiają-cych ściąganie drzew zawieszonych, jak obracak czy wcią-garka linowa typu tirfor.

Ponadto inspektor ustalił także przyczyny ludzkie: ● zlekceważenie zagrożenia przez poszkodowanego –

próba obalenia drzewa poprzez skracanie odziomka; meto-da wynikająca z rutyny, stażu pracy oraz pośpiechu;

● wykonywanie pracy bez usunięcia zagrożenia – po-śpiech spowodowany być może chęcią szybszego zakończe-nia pracy.

W związku z nieprawidłowościami inspektor wydał 3 decy-zje oraz 8 wniosków w wystąpieniu. Osobę działającą w imie-niu pracodawcy w związku z popełnieniem wykroczeń uka-rał mandatem karnym. O wynikach kontroli powiadomił pro-kuraturę.

Z dokumentacji OIP

Instytucje partnerskie PIP za granicą

FrancjaGeneralna Dyrekcja ds. PracyGeneralna Dyrekcja ds. Pracy funkcjonuje w ramach Mini-

sterstwa Pracy, Zatrudnienia, Kształcenia Zawodowego i Dia-logu Społecznego. Pełni rolę jednostki centralnej w systemieinspekcji pracy we Francji.

Istotnym elementem systemu na poziomie centralnymjest również Krajowa Grupa ds. Kontroli, Nadzoru i Wsparcia(Groupe national de contrôle, de veille et d’appui), której za-daniem jest wspieranie działań inspekcji pracy na poziomielokalnym oraz podejmowanie interwencji na poziomie kra-jowym. Na szczeblu regionalnym funkcjonują RegionalneDyrekcje ds. Przedsiębiorstw, Konkurencji, Konsumpcji, Pra-cy i Zatrudnienia (DIRECCTE). W skład każdej dyrekcji regio-nalnej wchodzą jednostki regionalne ds. kontroli i wsparciaoraz pion pracy. W ramach DIRECCTE działa również sieć ds.szczególnego ryzyka w miejscu pracy, zwłaszcza na stanowi-skach o podwyższonym ryzyku (np. z uwagi na obecnośćazbestu). Na poziomie departamentów funkcjonują jednost-ki terytorialne (unités territoriales), pod które podlegają sek-cje inspekcyjne (unités de contrôle).

Najważniejsze obszary działalności francuskiej inspekcjipracy:

● kontrole w zakresie bhp i prawa pracy,● działania w ramach dialogu społecznego (wsparcie,

działania animacyjne i koordynacja),● działalność informacyjna i doradcza,● proponowanie zmian w prawodawstwie,● działania rozjemcze w przypadku pojawienia się kon-

fliktów zbiorowych.Wdrożona w 2015 roku reforma systemu inspekcji pracy

wprowadziła szereg istotnych zmian mających na celu roz-szerzenie i wzmocnienie kompetencji francuskich inspekto-rów pracy, a także zwiększenie transparentności ich działań.Założeniem reformy jest również przekwalifikowanie kon-

25

IP 4/2016IP 4/201626 27

trolerów (pracowników o niższych kwalifikacjach prowadzą-cych czynności kontrolne) na inspektorów pracy. W tym celukontrolerzy przechodzić będą półroczne szkolenia zakoń-czone egzaminem zawodowym. Nowi inspektorzy pracyzostaną przydzieleni do poszczególnych sekcji specjali-stycznych. Zgodnie z założeniami reformy ujednoliceniestruktur francuskich służb kontrolnych ma służyć wzmoc-nieniu dialogu pomiędzy inspektorami pracy, zapewnieniuskuteczniejszej wymiany informacji na temat kontrolowa-nych przedsiębiorstw oraz poprawie wzajemnego wsparciadla inspektorów.

Krajowy Instytut Pracy, Zatrudnienia i Kształ-cenia Zawodowego (INTEFP)

Krajowy Instytut Pracy, Zatrudnienia i Kształce-nia Zawodowego z siedzibą w Marcy l’Etoile, k. Lyonu działa w strukturach Ministerstwa Pracy,Zatrudnienia, Kształcenia Zawodowego i DialoguSpołecznego. Dysponuje regionalnymi ośrodkamiszkoleń działającymi w najważniejszych miastachFrancji: w Paryżu, Montpellier, Nantes, Nancy, Lille i Bordeaux. Instytut prowadzi szkolenia wstępne i okresowe dla pracowników ministerstwa orazszkolenia zewnętrzne dla kadr wyższych, w tymszkolenia online.

Francuscy kandydaci na inspektorów pracy, od-bywający 18-miesięczne szkolenie przygotowują-ce do zawodu, mogą poznawać sposoby funkcjo-nowania i metody pracy innych inspekcji pracydzięki międzynarodowemu stażowi, realizowane-mu w administracji pracy innego państwa człon-kowskiego UE lub w instytucji europejskiej. Od2011 roku Państwowa Inspekcja Pracy równieżwspiera tę inicjatywę. Wizyty studyjne francuskichkandydatów na inspektorów pracy dotychczas od-były się w Ośrodku Szkolenia PIP we Wrocławiuoraz w Okręgowych Inspektoratach Pracy w Szcze-cinie i Krakowie. Dzięki spotkaniom z inspektoramipracy i wizytom w zakładach pracy stażyści zdoby-wają doświadczenie i wiedzę, korzystają z dobrychpraktyk starszych kolegów z Polski. Tematem tego-rocznego stażu, który odbędzie się w OS PIP weWrocławiu w dniach 3-7 października, będzie pre-wencja i kontrola narażenia pracowników na sub-stancje niebezpieczne. Po zakończeniu stażu zostanie zorga-nizowany w siedzibie INTEFP tzw. tydzień europejski, w celuprzekazania przedstawicielom instytucji przyjmujących in-formacji uzyskanych przez stażystów w poszczególnychpaństwach. Tydzień europejski jest również okazją do zapre-zentowania zagranicznym partnerom systemu francuskiegoi podjęcia tegorocznego tematu w ujęciu europejskim.

Ponadto od 2010 roku Państwowa Inspekcja Pracy współ-pracuje z INTEFP w ramach realizacji europejskiego projektuz zakresu delegowania pracowników, koordynowanegoprzez INTEFP i współfinansowanego przez Komisję Europej-ską, który ma na celu poprawę stosowania dyrektywy96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramachświadczenia usług poprzez usprawnienie współpracy mię-dzy organami administracji publicznej a partnerami społecz-nymi w Europie.

Obecnie trwają prace nad podpisaniem porozumienia owspółpracy dwustronnej między polską i francuską inspek-

cją pracy, mającego na celu w szczególności intensyfikacjędziałań w zakresie kontroli przestrzegania przepisów o dele-gowaniu pracowników w ramach transgranicznego świad-czenia usług oraz walkę z pracą niezadeklarowaną.

opracowała: młodszy specjalista Nina DulnaSekcja Współpracy z Zagranicą GIP

Orzecznictwo

Ostrożnie z odrzucaniem zmian płacowychOdejście z firmy z powodu nieprzyjęcia no-wych warunków zatrudnienia wynikają-cych z zakładowego układu zbiorowegonie musi być traktowane jako zwolnienie zprzyczyn leżących po stronie pracodawcy.

Taki jest wynik sporu sądowego wszczętego przez pracow-nicę, która nie zaakceptowała wręczonego jej wypowiedzeniazmieniającego warunki pracy i płacy. Nowe zasady nie prze-widywały wypłaty nagród z zysku od 2016 roku, uzgodnionoteż, że nagrody jubileuszowe będą wypłacane jeszcze przez 4 lata, a następnie zostaną zlikwidowane, odprawy emerytal-ne będą wypłacane w wysokości wynikającej z Kodeksu pracy,zmienił się też system premiowania. Jednocześnie zwiększo-no pracownikom podstawę wynagrodzenia, włączając do niejdodatek stażowy i wartość bonu żywieniowego.

Pracownica odmówiła podpisania porozumienia z praco-dawcą, w związku z tym ten wręczył jej wypowiedzenie zmie-niające warunki pracy i płacy. Zaproponowane warunki byłyzgodne z treścią zmienionego układu zbiorowego. Pracowni-ca odmówiła ich przyjęcia, złożyła stosowne oświadczenie,wskutek czego umowa o pracę rozwiązała się po upływieokresu wypowiedzenia. Pracodawca wydał świadectwo pracy.Kobieta domagała się jego sprostowania – wskazując, że doutraty pracy doszło na podstawie przepisów ustawy z dnia 13marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pra-cownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pra-cowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.). Pracodawca odmó-wił, więc sprawa trafiła do sądu.

Sąd rejonowy oddalił powództwo. W jego ocenie przyczynąwprowadzania zmian w systemie wynagradzania nie były ne-gatywne wyniki ekonomiczne, nie powstała po stronie praco-dawcy konieczność zwalniania pracowników, ograniczeniazatrudnienia. Celem ustalenia nowych zasad było ujednolice-nie zasad wynagrodzenia. Zdaniem sądu przepisy wspomnia-nej ustawy w żaden sposób nie mogą odnosić się do sytuacjipowódki i stanu faktycznego w niniejszej sprawie. Art. 10 ust 1tej ustawy stanowi, że przepisy dotyczące świadczeń dla zwal-nianych grupowo mają odpowiednie zastosowanie, jeżeliprzyczyny leżące po stronie pracodawcy stanowią wyłącznypowód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lubjego rozwiązanie na mocy porozumienia stron.

Tymczasem z materiału dowodowego wynika, że wyna-grodzenie powódki na nowych zasadach byłoby niższe o2,49% niż poprzednie, a przy uwzględnieniu w średniej na-grody jubileuszowej niższe średnio o 6,7%. Trudno przyjąć,by takie wynagrodzenie było dla powódki wysoce nieko-rzystne. Odmowa przyjęcia nowych warunków w oceniesądu nie zasługiwała na aprobatę, bowiem złożono jej kon-kretne propozycje zatrudnienia, jasno określono warunkipłacowe, a warunki te nie były znacząco różne od poprzed-nich. Powódka, nie przyjmując nowych warunków wynagro-dzenia, współprzyczyniła się do rozwiązania stosunku pracy.Sąd zważył również, że na 471 osób, które zostały objęte no-wymi zasadami wynagradzania, tylko dwie nie podpisały po-rozumienia wprowadzającego nowe zasady.

Była pracownica odwołała się od tego rozstrzygnięcia, jed-nak Sąd Okręgowy w Łodzi uznał, że apelacja nie zasługujena uwzględnienie. W ocenie sądu – w świetle przepisów roz-porządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja1996 roku w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracyoraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania – obo-wiązek wskazania przez pracodawcę w świadectwie pracy, iżdo rozwiązania stosunku pracy doszło z przyczyn niedoty-czących pracownika, tj. na podstawie ustawy z dnia 13 marca2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pra-cownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pra-cowników, nie istnieje. Już z tego względu roszczenie po-wódki o sprostowanie świadectwa pracy w ten sposób niemogło zostać uwzględnione.

Nawet gdyby uznać wskazany pogląd za nieprawidłowy,zbyt restrykcyjny czy nieodpowiedni w realiach życia i obro-tu gospodarczego, to i tak brak jest podstaw do uwzględnie-nia żądań apelacji. W świetle materiału zgromadzonego wsprawie nie sposób uznać, iż warunki wynagradzania zapro-ponowane powódce były rażąco mniej korzystne, a przez tokrzywdzące i dolegliwe. Tym samym nieuprawnione jesttwierdzenie, że odmowa ich przyjęcia była uzasadniona, aprzyczyny tego stanu rzeczy obciążały wyłącznie pracodaw-cę, co z kolei sprawiało, iż do wskazanej sytuacji faktycznejwinny znaleźć zastosowanie przepisy art. 10 ust. 1 tzw. usta-wy o zwolnieniach grupowych. Powódka, odmawiając przy-jęcia nowych warunków wynagradzania – godziwych, choćnieco gorszych w porównaniu z poprzednimi – współprzy-czyniła się do rozwiązania trwającego stosunku pracy. Stądzapis, iż wypowiedzenie umowy o pracę było spowodowanewyłącznie przyczynami niedotyczącymi pracownika, zgod-nie ze zgłoszonym w procesie żądaniem, nie mógł być za-mieszczony w wydanym świadectwie pracy.

Sygn. akt VII Pa 334/15.

główny specjalista Tomasz Zalewski

IP 4/2016 IP 4/2016 29

Nowości wydawniczeSzkoleniaprewencyjne w WielkopolsceCykl szkoleń dla wykonawców i podwyko-nawców realizujących inwestycje budowla-ne na terenie Wielkopolski przeprowadziliw lutym i marcu br. inspektorzy pracy z Okręgowego Inspektoratu Pracy w Po-znaniu, w ramach podejmowanych przezPaństwową Inspekcję Pracy działań infor-macyjno-edukacyjnych „Budowa. Stop wypadkom” .

Celem tych działań jest ograniczanie zagrożeń wypadko-wych, a także wzrost świadomości i wiedzy o bezpieczeń-stwie i higienie pracy podczas wykonywania robót budowla-nych. 11 lutego br. inspektorzy pracy Ewa Groblewska i An-toni Kołata przeprowadzili szkolenie dla osób kierującychpracami budowlanymi na wielkopolskim odcinku drogi eks-presowej S 5 Poznań – Wrocław. Uczestniczyli w nim przed-stawiciele włoskiej firmy TOTO, będącej generalnym wyko-nawcą inwestycji, a także firm podwykonawczych. Inspekto-rzy omówili obowiązki inwestora, kierownika budowy orazkierowników robót, wynikające zarówno z prawa budowla-nego, jak i z przepisów Kodeksu pracy, przedstawili listę kon-

trolną z komentarzem jako narzędzie do samokontroli pod-czas realizacji inwestycji drogowych. Wskazali dobre praktykiw zakresie zapewniania i egzekwowania przepisów bhp nabudowie. Szkolenie przeprowadzono w siedzibie Okręgo-wego Inspektoratu Pracy w Poznaniu, a uczestniczył w nimtakże zastępca okręgowego inspektora pracy KrzysztofDuda, który zwrócił uwagę na konieczność bezwzględnegoprzestrzegania przepisów bhp przez wszystkich realizują-cych inwestycję.

Z kolei podczas szkolenia 26 lutego br. zorganizowanegona terenie budowy, zespołu mieszkalno-handlowo-usługo-wego zlokalizowanego na terenie starej zajezdni tramwajo-wej w Poznaniu przy ulicy Gajowej, inspektorzy pracy EwaGroblewska i Mirosław Leszczyński omówili, uwzględnia-jąc specyfikę budowy, zagadnienia dotyczące przygotowa-nia pracowników do pracy, zabezpieczenia placu budowyprzed zagrożeniami, zasady bezpiecznej eksploatacji ruszto-wań, drabin, maszyn i urządzeń technicznych.

Ostatnie szkolenie, przeprowadzone 3 marca br. w siedzi-bie Okręgowego Inspektoratu Pracy w Poznaniu, adresowa-ne było do firm realizujących budowy Zespołu Jednostek

Skarbowych w Poznaniu, ze-społu mieszkalno-usługowego„Moja Malta” oraz galerii han-dlowej „Posnania”. Obejmowałozagadnienia związane z bezpie-czeństwem pracy na budo-wach, omówienie listy kontrol-nej, wskazanie dobrych praktykoraz prezentację założeń kon-kursu Państwowej Inspekcji Pra-cy „Buduj bezpiecznie”.

Jacek StrzyżewskiOIP Poznań

Ostatnie lata przyniosły znaczące zmiany w przepisach dotyczących uprawnieńrodzicielskich. Nowe rozwiązania prawne zostały niejako wymuszone względamispołecznymi, m.in. spadkiem urodzeń. Konsekwencją tego stanu była koniecz-ność zaproponowania młodym rodzicom rozwiązań prawnych, które ułatwią imgodzenie obowiązków pracowniczych i rodzicielskich. Ostatnia nowelizacja Ko-deksu pracy w tym zakresie zawiera rozwiązania korzystne zarówno dla pracują-cych rodziców, jak i dla zatrudniających ich przedsiębiorców,którym pozwala np. na odpowiednie zaplanowanie pracypodczas nieobecności pracownika. Z kolei rodzice mają od2016 r. możliwość korzystania z przeznaczonych dla nichurlopów w wielu dogodnych wariantach.

Państwowa Inspekcja Pracy prezentuje trzecią publika-cję z serii o uprawnieniach rodzicielskich. Nowe wydaw-nictwo różni się jednak znacznie od dwóch wcześniej-szych. Poprzednie broszury, niewielkie objętościowo,powstały z myślą o kobietach w ciąży oraz pracującychojcach. Zawierały jedynie informacje najistotniejszedla tej grupy czytelników. „Rodzice w pracy. Informa-tor” to kompendium prawa pracy, adresowane za-równo do pracujących rodziców, jak i do przedsię-biorców, którzy ich zatrudniają. Ambicją wydawcybyło stworzenie publikacji użytecznej i pomocnejtakże tym czytelnikom, którzy nie mają wykształ-cenia prawniczego, a stykają się zawodowo z za-gadnieniami prawa pracy. Książka na 167 stro-nach przedstawia możliwie najpełniejszy stanwiedzy z wielu dziedzin. Dzięki temu odbior-ca nie musi poszukiwać informacji w różnychźródłach, co oszczędza mu żmudnego i cza-sochłonnego przedzierania się przez mean-dry przepisów. Zamysł stworzenia tak ob-szernej pozycji wymagał współpracy zwieloma specjalistami. Przy udziale Bar-bary Kaszyckiej, Katarzyny Nogań-skiej, Jolanty Zedlewskiej i Karola Ła-pińskiego powstała praca zbiorowa,którą podzielono na 6 rozdziałów.Tekst objęła nadzorem merytorycz-nym Katarzyna Pietruszyńska. Publikacjaprzybliża zagadnienia z zakresu rodzicielstwa, a jednocze-śnie opisuje m.in. zasady zawierania umów o pracę, udzielania urlopówwypoczynkowych, rozliczania czasu pracy, naliczania wynagrodzeń oraz obowiąz-ki pracodawcy wobec kobiet w ciąży lub karmiących piersią. Dodatkowym atutemksiążki jest przystępny język przekazu oraz liczne przykłady ilustrujące zastosowa-nie przepisów w praktyce. Uwzględniono stan prawny na dzień 1 marca 2016 r.

30

W Kielcach po raz 22. odbyły się wdniach 18-20 marca 2016 r. Między-narodowe Targi Techniki RolniczejAGROTECH, największa w Polsceimpreza rolnicza organizowana whalach. W związku z rozpoczęciemkolejnej edycji kampanii PIP „Sza-nuj życie! Bezpieczna praca w go-spodarstwie rolnym” Okręgowy In-spektorat Pracy w Kielcach zorgani-zował stoisko informacyjne.

Patronat nad targami objął główny inspektorpracy Roman Giedrojć, którego list okoliczno-ściowy do Zarządu Targów Kielce odczytał dyrek-tor Departamentu Prewencji i Promocji GIP Zbi-gniew Kowalczyk. Szef inspekcji pracy kierowałsłowa uznania za wkład wniesiony w kształtowa-nie kultury bezpiecznej pracy w rolnictwie i po-dziękowanie za współpracę w upowszechnianiuwiedzy na temat zapobiegania wypadkom zwią-zanym z obsługą maszyn i pojazdów rolniczych.

Przedstawiciele Okręgowego Inspektoratu Pra-cy w Kielcach udzielali porad prawnych przy sto-isku informacyjnym, emitowano filmy instrukta-żowe dla rolników oraz spoty reklamowe kampa-nii „Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodar-stwie rolnym”, dystrybuowano wydawnictwa PIPoraz okolicznościowe ulotki informacyjne opra-cowane przez Polskie Wydawnictwo Rolnicze,partnera kampanii.

Podczas targów rozstrzygnięty został krajowyfinał Olimpiady Młodych Producentów Rolnych,który również honorowym patronatem objąłgłówny inspektor pracy Roman Giedrojć. Celemolimpiady było poszerzanie wiedzy młodego po-kolenia producentów rolnych oraz uczniów po-siadających lub wspólnie prowadzących gospo-darstwa rolne. Głównym organizatorem był Za-rząd Krajowy Związku Młodzieży Wiejskiej.

Kieleckie centrum wystawiennicze odwiedziłokilkadziesiąt tysięcy zwiedzających oraz produ-cenci i dystrybutorzy ciągników, maszyn i narzę-dzi rolniczych, urządzeń do produkcji roślinnej i zwierzęcej, środków do produkcji rolniczej czybudownictwa inwentarskiego.

nadinspektor pracy Barbara KaszyckaOIP Kielce

„Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym”

32 33IP 4/2016IP 4/2016

Z inspektorskiej praktyki

Stolarze na zleceniach

Duży zakład meblarski świadomie zatrud-niał część załogi na podstawie umów cy-wilnoprawnych w warunkach charaktery-stycznych dla stosunku pracy. Firma tłu-maczyła, że w czasie krótkotrwałej umowyzlecenia sprawdza przydatność nowychpracowników.

Podczas kontroli inspektor z OIP w Olsztynie stwierdził, żefirma przy produkcji mebli poza 564 osobami zatrudnionymiw ramach umów o pracę zatrudnia przy podobnych czynno-ściach i na takich samych stanowiskach 60 osób na podsta-wie umów cywilnoprawnych (tj. umów zlecenia). Co więcej,zlecenia były realizowane w warunkach charakterystycznychdla stosunku pracy. Prezes zarządu spółki przyznał, że zawar-te w zakładzie umowy cywilnoprawne są niezgodne z cha-rakterem świadczonej pracy. Dodał, że umowy zlecenia sąstosowane wobec nowych pracowników w celu sprawdze-nia ich przydatności do pracy oraz że są zawierane zwykle namiesiąc, a później w przypadku wybranych osób są prze-kształcane w umowy o pracę.

Inspektor pracy przeprowadził z 24 osobami rozmowy natemat warunków wykonywania pracy w ramach zawartych zprzedsiębiorcą umów zlecenia. W trakcie rozmowy osoby tezłożyły do protokołu kontroli pisemne oświadczenia, wska-zując, iż wykonują pracę osobiście, w normatywnym czasiepracy, otrzymują polecenia co do sposobu i miejsca wykony-wania pracy, występuje nadzór nad ich pracą, podpisują listyobecności, potwierdzając przybycie do pracy, ich wynagro-dzenie naliczane jest według stawki godzinowej oraz wypła-cane w terminie wypłat wynagrodzeń pracowniczych. Po-nadto pracownicy ci wykonywali pracę w stałym miejscu izostali wyposażeni w środki oraz narzędzia pracy będącewłasnością zleceniodawcy. Wszyscy zleceniobiorcy zostalipoddani szkoleniu w zakresie bezpieczeństwa i higieny pra-cy. Jednocześnie osoby pracujące na podstawie umów cy-wilnoprawnych oświadczyły inspektorowi, że zawarły umo-wy zlecenia dobrowolnie i zgodnie ze swoją wolą oraz niewyrażają zainteresowania ustalaniem istnienia stosunkupracy w ramach powództwa sądowego.

W ocenie inspektora pracy warunki umów zlecenia doty-czące tych osób były niezgodne z charakterem świadczonejpracy, ponieważ na ich podstawie wymienione osoby zobo-wiązały się do osobistego wykonywania pracy określonego

rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwemoraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a praco-dawca – do zatrudnienia tych osób za wynagrodzeniem.

Jeszcze w trakcie kontroli pracodawca z 8 zleceniobiorca-mi zawarł umowy o pracę. W efekcie realizacji ustnego pole-cenia inspektora pracy, dotyczącego przekształcenia pisem-nych umów zlecenia w umowy o pracę, umowy o pracę za-warto podczas kontroli z kolejnymi 13 osobami. W trakciekontroli prezes zarządu spółki złożył pisemne zobowiązaniedo niezwłocznego przekształcania zawartych w zakładzieumów cywilnoprawnych w umowy o pracę.

W wyniku kontroli inspektor skierował do pracodawcywniosek dotyczący niezawierania umów zlecenia w warun-kach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinnybyć zawarte umowy o pracę, a także zastosował wobec pre-zesa zarządu spółki karę grzywny w związku z tym wykrocze-niem.

OIP Olsztyn

Lojalność załogi chroni przed sankcjami

Zatrudnieni, by zachować pracę, mogą tu-szować łamanie prawa przez firmę, nawetgdy inspektor dysponuje dowodami nad-użyć w postaci ewidencji czasu pracy.

Podczas kontroli firmy oferującej pokrycia dachowe osobazajmująca się dokumentacją pracowniczą okazała inspekto-rowi pracy z OIP w Opolu listę obecności zatrudnionych. Naliście tej zewidencjonowano godziny w poszczególnychdniach pracy. Informacje w niej zawarte wskazywały, że pra-ca była wykonywana z naruszeniem norm czasu pracy (pozasobotami praca miała trwać po 12 godzin dziennie), w porzenocnej i bez zachowania wymaganego nieprzerwanego od-poczynku. Zewidencjonowano m.in. pracę pracownika mło-docianego w godzinach nadliczbowych i z naruszeniem za-sady nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego.

Pracodawca odmówił skopiowania tej listy obecności,twierdząc, iż są to jego prywatne zapisy i nie stanowią oneewidencji czasu pracy. Następnie okazano inspektorowi ewi-dencję czasu pracy, w której nie wykazano żadnych przekro-czeń norm czasu pracy. Pracodawca nie miał świadomości, iżinspektor pracy sporządził dokumentację fotograficzną listyobecności przed prośbą o jej skopiowanie. Wobec tego pra-codawca złożył wyjaśnienia, iż godziny wykazane na listachobecności nie są godzinami rozpoczynania i zakończeniapracy, lecz jedynie godzinami wyjazdu i powrotu pracowni-ków do siedziby zakładu. Pracownicy w umowach o pracę

mają natomiast wskazane jako miejsce świadczenia pracywojewództwo opolskie i województwo śląskie, zatem praco-dawca liczy godziny pracy od czasu stawienia się pracowni-ka na wyznaczonej budowie.

Inspektor przesłuchał pracownika, który początkowo po-twierdził, iż na listach obecności znajdują się godziny pracy,które każdy z pracowników wpisuje po powrocie z pracy. Wtrakcie przesłuchania w obecności pracodawcy zmienił ze-znania i podtrzymał wersję pracodawcy, iż wykonuje pracępo 8 godzin dziennie za wynagrodzeniem w wysokości mini-malnego wynagrodzenia za pracę. A w lokalnym dziennikuukazał się artykuł o firmie, w której wspólnicy firmy chwalilisię wypłacaniem wynagrodzenia brygadzistom po 4,5 tys. zł,a pomocnikom po 3,2 tys. zł na rękę.

Przesłuchanie pracownika młodocianego w charakterzeświadka nie było możliwe ze względu na to, iż pracownik ównie ukończył 17 lat, w związku z czym nie podlega on odpowie-dzialności karnej. Przesłuchania innych pracowników w obec-ności pracodawcy zapewne nie przyniosłyby efektu, natomiastuniemożliwienie uczestnictwa pracodawcy w przesłuchaniachnaraziłoby inspektora pracy na zarzut pominięcia strony w po-stępowaniu kontrolnym. Pracodawcę ukarano mandatem kar-nym m.in. za niezapewnienie wymaganego nieprzerwanegoodpoczynku cotygodniowego, obejmującego niedzielę, gdyżw tym przypadku pracodawca nie mógł się wytłumaczyć z fak-tu zatrudniania pracownika młodocianego w soboty i następ-nie w poniedziałek w następnym tygodniu.

OIP Opole

Ze smutkiem przyjęliśmy informację o śmierci

Andrzeja Niedziałka

Zmarł 26 lutego 2016 roku.

W 1970 roku ukończył Szkołę Główną GospodarstwaWiejskiego w Warszawie i uzyskał tytuł magistra inżynie-ra mechanicznej technologii drewna. Karierę zawodowąrozpoczął już w czasie studiów, pracując w ZakładachStolarki Budowlanej oraz w Przedsiębiorstwie Konserwa-cji Zabytków w Warszawie. Następnie pracował w War-szawskich Fabrykach Mebli, gdzie zaczynał jako starszymistrz, a w przeciągu 4 lat osiągnął pozycję kierownikaWydziału Maszyn.

W 1974 roku został przyjęty w poczet inspektorów pra-cy w Inspektoracie Pracy Zarządu Głównego Związku Za-wodowego Pracowników Leśnych i Przemysłu Drzewne-go, gdzie 1 stycznia 1977 roku objął funkcję zastępcy kie-rownika. W Głównym Inspektoracie Pracy zatrudnionybył od 1 kwietnia 1981 r. na stanowisku starszego specja-listy Zespołu Rolnictwa, Drobnego Przemysłu i Usług. Wpracy wykazywał się dużą samodzielnością, szeroką wie-dzą i kompetencjami społecznymi. W 1984 r. przeniesio-ny do pracy w Zespole Techniki, Bezpieczeństwa i Higie-ny Pracy oraz Ergonomii, a rok później do Zespołu Kon-troli Warunków Pracy i Ergonomii. W okresie od marca dolistopada 1991 roku piastował stanowisko wicedyrektoraZespołu Warunków Pracy GIP. W okresie reorganizacji zaj-mował stanowisko głównego specjalisty w Departamen-cie Warunków Pracy, gdzie koncentrował się na analizieprzyczyn wypadków przy pracy, doskonaleniu metodprowadzenia dochodzeń powypadkowych przez inspek-

torów pracy, ocenie zagrożeń zawodowych w przemyśledrzewno-papierniczym i małych zakładach. Ponowniewicedyrektorem Departamentu Warunków Pracy był odlutego 1997 r. do czerwca 2000 r., następnie do maja 2007roku pracował jako główny specjalista ds. bhp przy ob-róbce drewna.

W 1984 roku odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi zawyróżniającą się pracę, zaangażowanie, pracowitość, su-mienność, a także wiedzę i praktyczne działania w zakre-sie badania i likwidacji zagrożeń wypadkowych, co wznaczący sposób wpłynęło na ukierunkowanie działalno-ści inspekcji pracy w tym obszarze. Opracował ramowewytyczne do badania wypadków przy pracy, organizowałkontrole w zakresie bhp w konstrukcji i produkcji maszyndla przemysłu drzewnego oraz załadunku, wyładunku iskładowania surowca drzewnego, materiałów tartych iwyrobów drewnopochodnych. Był współtwórcą nowychmetod przeprowadzania kontroli, uwzględniających za-gadnienia ochrony pracy w stosowanych w zakładachsystemach zarządzania. Opracował zadania i zakres dzia-łania sekcji profilaktyki w okręgowych inspektoratachpracy (późniejszych sekcji wypadkowych). Przez wiele latszkolił kadrę inspektorską i podinspektorów w OśrodkuSzkolenia PIP. Był członkiem Komisji Ergonomii przy Za-rządzie Głównym Stowarzyszenia Inżynierów i Techni-ków Leśnictwa i Drzewnictwa.

W 2007 r. przeszedł na emeryturę po 40 latach pracy za-wodowej. Był pracowitym i wytrwałym człowiekiem odużym harcie ducha. Zawsze koleżeński, służył pomocą iwsparciem. Był przewodnikiem po meandrach inspekcyj-nych i po prostu dobrym człowiekiem.

Pozostanie w naszej pamięci.Koleżanki i koledzy

z Głównego Inspektoratu Pracy

INFORMACJA OKRESOWAAKTY PRAWNE

Akt poprawki do Konstytucji Międzynaro-dowej Organizacji Pracy, przyjęty w Genewiednia 19 czerwca 1997 r. // Dziennik Ustaw. –2016 poz. 341.

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczy-pospolitej Polskiej z dnia 27 stycznia 2016 r.w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstuustawy o ochronie przeciwpożarowej //Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 191.

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczy-pospolitej Polskiej z dnia 9 lutego 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstuustawy o ubezpieczeniu społecznym rolni-ków // Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 277.

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczy-pospolitej Polskiej z dnia 29 stycznia 2016 r.w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstuustawy o bezpieczeństwie morskim //Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 281.

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczy-pospolitej Polskiej z dnia 9 lutego 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstuustawy – Prawo budowlane // DziennikUstaw. – 2016 poz. 290.

Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 27 stycznia 2016 r. wsprawie ogłoszenia jednolitego tekstu roz-porządzenia Ministra Infrastruktury w spra-wie ogólnych warunków technicznych eks-ploatacji pojazdów kolejowych // DziennikUstaw. – 2016 poz. 226.

Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 23 lutego 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu roz-porządzenia Ministra Transportu w sprawiesystemu zarządzania bezpieczeństwem w transporcie kolejowym // Dziennik Ustaw.– 2016 poz. 328.

Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy iPolityki Społecznej z dnia 22 stycznia 2016 r.w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu roz-

porządzenia Ministra Pracy i Polityki Spo-łecznej w sprawie określenia wzorów zgło-szeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpie-czenia zdrowotnego, imiennych raportówmiesięcznych i imiennych raportów mie-sięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika,deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozli-czeniowych korygujących, zgłoszeń danycho pracy w szczególnych warunkach lub oszczególnym charakterze oraz innych doku-mentów // Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 222.

Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 lutego 2016 r.w sprawie wysokości kwot jednorazowychodszkodowań z tytułu wypadku przy pracylub choroby zawodowej // Monitor Polski. – 2016 poz. 206.

Obwieszczenie Ministra Rozwoju z dnia 22stycznia 2016 r. w sprawie ogłoszenia jedno-litego tekstu rozporządzenia Ministra Go-spodarki, Pracy i Polityki Społecznej w spra-wie bezpieczeństwa i higieny pracy przyprodukcji, transporcie wewnątrzzakłado-wym oraz obrocie materiałów wybucho-wych, w tym wyrobów pirotechnicznych //Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 262.

Obwieszczenie Prezesa Kasy RolniczegoUbezpieczenia Społecznego z dnia 4 marca2016 r. w sprawie wysokości miesięcznejskładki na ubezpieczenie wypadkowe, cho-robowe i macierzyńskie w II kwartale 2016 r.// Monitor Polski. – 2016 poz. 231.

Obwieszczenie Prezesa Polskiego Komite-tu Normalizacyjnego z dnia 14 stycznia 2016roku w sprawie wykazu norm zharmonizo-wanych // Monitor Polski. – 2016 poz. 193.

Obwieszczenie Prezesa Zakładu Ubezpie-czeń Społecznych z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji podstawywymiaru zasiłku chorobowego przyjętej doobliczenia świadczenia rehabilitacyjnego w II kwartale 2016 r. // Monitor Polski. – 2016poz. 181.

Oświadczenie rządowe z dnia 16 lutego2016 r. w sprawie mocy obowiązującej Aktupoprawki do Konstytucji MiędzynarodowejOrganizacji Pracy, przyjętego w Genewiednia 19 czerwca 1997 r. // Dziennik Ustaw. –2016 poz. 342.

Rozporządzenie Ministra GospodarkiMorskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 26 lu-tego 2016 r. w sprawie audytów agencji za-trudnienia świadczących usługi pośrednic-twa pracy na statkach // Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 304.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury iBudownictwa z dnia 10 lutego 2016 r. zmie-niające rozporządzenie w sprawie szkoleniakierowców wykonujących przewóz drogo-wy // Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 251.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 25 lutego 2016 r. w sprawie interoperacyjności systemu kolei// Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 254.

Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 marca 2016 r. w sprawie ustalenia wysokości wynagrodze-nia za pracę i przyznawania innych świad-czeń związanych z pracą dla pracownikówPolskiego Komitetu Normalizacyjnego //Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 336.

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Roz-woju Wsi z dnia 28 stycznia 2016 r. uchylają-ce rozporządzenie w sprawie bezpieczeń-stwa i higieny pracy w zakładach przemysłurybnego // Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 263.

Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia23 lutego 2016 r. w sprawie raportu o bez-pieczeństwie zakładu o dużym ryzyku //Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 287.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2016 r. zmieniające rozporządzeniew sprawie warunków wynagradzania za pra-cę pracowników podmiotów leczniczychdziałających w formie jednostki budżetowej// Dziennik Ustaw. – 2016 poz. 305.

WYDAWNICTWA

Kodeks pracy 2016 z komentarzem / Alek-sander P. Kuźniar. – Stan prawny na 5 stycz-nia 2016 r. – Warszawa : INFOR, 2016. – 211 s.(Dodatek do nru 3/2016 Serwisu Prawno-Pracowniczego).

Zmiany 2016 w prawie pracy i ZUS – pyta-nia i odpowiedzi / Pr. zbiorowa // SerwisPrawno-Pracowniczy. – 2016, nr 4, 81 s.

Publikacja dotyczy: terminowych umów opracę, uprawnień pracowniczych związa-nych z rodzicielstwem, składek od umówzlecenia, zasiłków, świadczeń rodzinnych.

ARTYKUŁY Z CZASOPISM

Konstrukcja delegowania pracowników wcelu świadczenia usług na poziomie unijnymi w praktyce prawa polskiego / Anna Boguska// Monitor Prawa Pracy. – 2016, nr 2, s. 70-75.

Opracowała: Danuta Szot

Biblioteka

35IP 4/2016IP 4/2016

W DTR (instrukcja obsługi i warunki bez-pieczeństwa) zapisano: „uwaga: gdyby zda-rzyły się duże trudności w wyjęciu zespołunarzędzia tnące – ślimak dopuszcza sięchwilowe włączenie ślimaka przy odkręco-nej nakrętce i zdjętym kluczu z zabieraka.Resztki mięsa znajdujące się w gardzielispowodują wyrzucenie z gardzieli ślimakanarzędzi tnących”. Jednocześnie w treściDTR znajdowały się ostrzeżenia, że zabraniasię: dotykać jakichkolwiek wirujących ele-mentów; oczyszczać części wilka będącegow ruchu; uruchamiać wilka przy zdjętychosłonach i otwartych drzwiach kadłuba wil-ka; wpychać ręką mięso w koszu; odkręcać i zdejmować nakrętkę w czasie ruchu.

Poszkodowana (36 lat) była zatrudnionaw spółce od 2004 roku, na stanowisku za-stępcy głównego technologa pracowała od1 września 2014 roku. Posiadała aktualne za-świadczenie lekarskie o braku przeciwwska-zań do pracy na tym stanowisku, została za-poznana z ryzykiem zawodowym i poddanainstruktażowi ogólnemu, nie miała nato-miast szkolenia okresowego w zakresie bhp.Pracodawca nie udostępnił pracownicy in-strukcji stanowiskowej bhp, zawierającej za-sady bezpiecznej obsługi tego typu wilka,mimo że zasady bezpiecznej pracy znajdo-wały się w przedstawionej do kontroli doku-mentacji techniczno-ruchowej urządzenia.Z informacji uzyskanych w czasie kontroliwynika, że praca na stanowisku technologawymaga umiejętności obsługi różnychurządzeń, ponieważ do zadań poszkodowa-nej należało m.in. tworzenie nowych sma-ków i potraw, w tym wiązanie ze sobą różne-go rodzaju składników.

Przedstawiona podczas kontroli DTR dlawilka 82W nie jest w ocenie kontrolującegodokumentacją dla wilka, przy którym pra-cownica uległa wypadkowi, ponieważ bu-dowa urządzenia (wilk W 82) pokazanego wdokumentacji różni się od budowy eksplo-atowanego w spółce urządzenia, np. wy-miarami gabarytowymi czy tylną pokrywą,poza tym na rysunku urządzenie posiadawyłącznik prądu, a użytkowany wilk nie matakiego elementu. Inny jest także sposóbwprowadzenia elektrycznych przewodówzasilających silniki urządzeń. Niemniej zasa-dy bezpieczeństwa opisane wcześniej są

bezsporne i w zasadzie pasują jako podsta-wowe do każdego typu wilka.

Nadzorujący pracę zezwolił poszkodo-wanej na używanie wilka do mielenia inne-go rodzaju wsadu (pestki dyni), który z po-wodu cech fizycznych innych niż określoneprzez producenta maszyny spowodowałzbicie mielonej masy i w efekcie niedroż-ność gardzieli.

Inspektor pracy ustalił, że poszkodowananie stosowała się do elementarnych zasadbezpieczeństwa przy obsłudze wilka, nieodłączyła w trwały sposób zasilania maszy-ny, zapobiegając w ten sposób niekontrolo-wanemu, ponownemu uruchomieniu sięmaszyny podczas próby wypchnięcia za-blokowanego ślimaka, co w efekcie dopro-wadziło do wkręcenia prawej dłoni poszko-dowanej w pracujący ślimak. Jej postępo-wanie w tej sytuacji pokazało lekceważeniezagrożenia albo brak dostatecznej wiedzyw zakresie bezpiecznej obsługi urządzenia.Nie jest również wykluczone, że sama włą-czyła maszynę podczas popychania rękąślimaka, aby łatwiej było wypchnąć z gar-dzieli zbite pestki dyni. Poszkodowana wswoim wyjaśnieniu do protokołu powypad-kowego oświadczyła, że mimo wyłączeniawilka czerwonym przyciskiem „maszyna zniewiadomej przyczyny uruchomiła się po-nownie”. Jeżeli przy zastosowanym trybiesterowania pracą wilka „włącz – wyłącz” ma-szyna sama się uruchomiła, mogło toświadczyć o niesprawności elementów ste-rowania, ale tego faktu nikt nie stwierdził, wszczególności pracownicy składający wilkapo wypadku. Próba działania elementówsterowania dokonana przez specjalistę ds.bhp w obecności inspektora pracy nie wy-kazała nieprawidłowości w ich działaniu.

Ocena zespołu powypadkowego

Zespół powypadkowy nie uznał wypad-ku za ciężki, lecz jako indywidualny lekki,powodujący czasową niezdolność do pra-cy. Stwierdził, że przyczyną wypadku było„niespodziewane uruchomienie się maszy-ny z przyczyn nieustalonych, w trakcie wy-konywania przez poszkodowaną czynności

obsługowych”. Zespół nie uznał, by do wy-padku przyczynił się pracodawca poprzeznieprzestrzeganie przepisów prawa pracy,w szczególności przepisów i zasad bhp orazinnych przepisów dotyczących ochrony ży-cia i zdrowia. Zespół nie dopatrzył się rów-nież żadnych przyczyn wypadku leżącychpo stronie poszkodowanej. Określił wnioskii w celach profilaktycznych zalecił:

● omówienie tego wypadku z poszkodo-waną, poinformowanie o zasadach bezpie-czeństwa podczas obsługi maszyn;

● omówienie wypadku podczas szkole-nia okresowego z zakresu bhp z pracowni-kami zatrudnionymi na stanowiskach ro-botniczych;

● przeprowadzenie przeglądu stanutechnicznego pod kątem bhp maszyn znaj-dujących się na stanie hal produkcyjnychoraz hali owocowo-warzywnej;

● przeprowadzenie oceny minimalnychwymagań bezpieczeństwa dla maszyn typuwilk, znajdujących się w kuchni technolo-gicznej.

Po zapoznaniu się z dokumentacją doty-czącą wypadku sporządzoną przez zespółpowypadkowy inspektor pracy uznał, że ze-spół nie odniósł się w swoich ustaleniachdo przyczyn wypadku wynikających ze sta-nu technicznego samej maszyny oraz doprzeszkolenia poszkodowanej w zakresiebhp i wykonywania czynności niezgodnychz instrukcją obsługi wilka.

Podczas kontroli inspektor pracy stwier-dził, że w czasie wypadku wilk nie posiadałskutecznego urządzenia ochronnegosprzężonego z napędem ślimaka, uniemoż-liwiającego dostęp do strefy niebezpiecz-nej elementu obrotowego w czasie ruchuobrotowego ślimaka. Nie był wcześniejkontrolowany pod względem spełnianiaminimalnych wymagań dotyczących bhp.Pracodawca dopuścił do mielenia przy uży-ciu wilka innego surowca niż mięso, czylizezwolił na używanie maszyny niezgodniez jej przeznaczeniem. Ponadto nie udostęp-nił pracownicy instrukcji bhp przy obsłudzewilka, zgodnej z wymogami obowiązują-cych przepisów prawa. Brakowało dokład-nej oceny ryzyka zawodowego na stanowi-sku obsługi wilka (brak wykazu maszyn naocenianym stanowisku pracy). Nie byłoskutecznego nadzoru nad pracą wykony-waną przez poszkodowaną, w szczególno-ści przy obsłudze maszyny.

starszy inspektor – specjalista Marek Nowakowski

OIP Bydgoszcz

Dokończenie ze strony 36.


34

Do zdarzenia doszło w jednej z firm weWłocławku, zajmującej się przetwórstwemowocowo-warzywnym. W czerwcu ub.r.wypadkowi uległa pracownica zatrudnio-na na stanowisku technologa, która mieliław wilku do mięsa pestki dyni, do przygoto-wania nowej receptury sosu pesto. Był towilk 82 typ „W” produkcji Zakładu Wytwór-czego Maszyn i Urządzeń Przemysłu Spo-żywczego w Żarach, wyprodukowany naj-prawdopodobniej przed 1 maja 2004 r.(według oświadczenia pracodawcy około1970 r.), czyli podlegał minimalnym wyma-ganiom dotyczącym bezpieczeństwa i hi-gieny pracy w zakresie użytkowania ma-szyn przez pracowników podczas pracy.

Okoliczności wypadku

Po zasypaniu pestkami gardzieli i strefyroboczej ślimaka poszkodowana urucho-miła maszynę. W pewnym momencie śli-mak zatrzymał się z powodu zbicia masymielonych pestek w komorze pracy ślima-ka i zespołu tnącego. Z treści protokołu po-wypadkowego wynika, że po odkręceniupokrywy przytrzymującej sita (zestaw tną-cy) poszkodowana chciała wypchnąć za-blokowany ślimak. Podniosła pokrywę gór-ną i prawą rękę włożyła w gardziel, chwyta-jąc ślimak. Podczas próby wypchnięcia, znieustalonych przyczyn, nastąpiło ponow-ne uruchomienie maszyny, co doprowadzi-ło do wkręcenia prawej dłoni poszkodowa-nej w pracujący ślimak. Poszkodowana wy-łączyła urządzenie wyłącznikiem bezpie-czeństwa i zaalarmowała współpracowni-ków. Pracownica doznała m.in. urazuzmiażdżeniowego prawej ręki ze złama-niem paliczka podstawowego kciuka, pa-liczka podstawowego pozostałych palcówręki, paliczka środkowego palca III, złama-nia kości śródręcza.

Ustalenia podczas kontroli

Znajdująca się przy urządzeniu osłonanie spełniała swojego zadania. Nie zabez-

pieczała pracownika przed bezpośrednimkontaktem z ruchomą częścią maszyny, tj.ślimakiem, co stwarzało zagrożenie wy-padkowe. Przy takim jej zamontowaniu, wzasadzie tylko przykryciu strefy niebez-piecznej, nie zapobiegała ona dostępowido strefy zagrożenia, w szczególności niezatrzymywała ruchu obrotowego ślimakaprzy jej podniesieniu. Zatem mogła być ła-two usunięta lub wyłączona ze stosowania,bez względu na pracę maszyny. W związkuz tym inspektor pracy niezwłocznie wstrzy-mał eksploatację wilka do czasu skuteczne-go zabezpieczenia pracowników przed ry-zykiem bezpośredniego kontaktu z rucho-mymi częściami maszyny, poprzez wyposa-żenie górnej osłony kosza zasypowego wurządzenie, które zatrzymywałoby ruchobrotowy części niebezpiecznych (ślimaka)przy próbie otwarcia tej osłony. Pracodaw-ca niezwłocznie wyposażył osłonę w takieurządzenie, realizując w ten sposób wyda-ną decyzję.

Maszyna nie posiadała żadnych znakówostrzegawczych, koniecznych do zapew-nienia bezpieczeństwa pracowników, w tym np. ostrzeżeń o zakazie otwieraniagórnej osłony podczas pracy wilka czyostrzeżeń przed operowaniem dłońmi w strefie pracy elementów obrotowych.Ponadto w czasie kontroli ustalono, że ma-szyna nie była dotychczas poddawanakontroli i ocenie spełniania przez nią wy-magań minimalnych. Taka kontrola powin-na wykazać zagrożenie wynikające z nie-zgodności konstrukcji górnej osłony koszazasypowego maszyny z wymaganiami bez-pieczeństwa pracy.

Z przedstawionej podczas kontroli doku-mentacji techniczno-ruchowej wilka wyni-ka, że jest on przeznaczony do rozdrabnia-nia niezamrożonego mięsa po rozdzieleniugo na klasy i usunięciu kości. Producentmaszyny nie przewidział jego zastosowa-nia do mielenia innego surowca niż mięso.

Dokończenie na stronie 34.


Niezastosowanie się doelementarnych zasadbezpieczeństwa przyobsłudze tzw. wilka domięsa oraz brak należy-tego nadzoru były przy-czynami wypadku, w wyniku którego pra-cownica w trakcie udraż-niania maszyny doznaławielu urazów ręki.

Miesięcznik Państwowej Inspekcji Pracy Nr 4 (398) 2016 z .pdf · na lata 2014-2020. Priorytetem...

Documents

Transcript of Miesięcznik Państwowej Inspekcji Pracy Nr 4 (398) 2016 z .pdf · na lata 2014-2020. Priorytetem...