MAŁA KONSTYTUCJAMAŁA KONSTYTUCJAWybory do sejmu

Ustawodawczego odbyły się 21.1.1919 r., nastąpiło

otwarcie pierwszych obrad sejmu. 20.2.1919 r.

Józef Piłsudski założył urząd Tymczasowego

Naczelnika Państwa, sejm zaś podjął uchwałę o

powierzeniu Piłsudskiemu dalszego sprawowania

urzędu naczelnika Państwa. (Uchwała ta

nosiła popularnie nazwę Małej Konstytucji.

MENU

Zasadnicze postanowienia:Zasadnicze postanowienia:władzą suwerenną i ustawodawczą w państwie polskim miał być sejm ustawodawczy (nie określono kadencji sejmu, miał on więc obradować do czasu przyjęcia konstytucji); uchwalone przez sejm ustawy ogłasza Marszałek sejmu za kontrasygnatą prezydenta ministrów i właściwego ministra.

Zasadnicze postanowienia:Zasadnicze postanowienia:Naczelnik Państwa był przedstawicielem państwa i najwyższym wykonawcą uchwał sejmu w sprawach cywilnych i wojskowych. (Urząd ten ograniczono zatem do funkcji egzekutywy.)

Zasadnicze postanowienia:Zasadnicze postanowienia:

Naczelnik państwa oraz członkowie rządu mieliby ponosić pełną

odpowiedzialność przed sejmem.

Mała Konstytucja położyła kres dyktatorskim

uprawnieniom Józefa Piłsudskiego,

zapoczątkowała okres supremacji sejmu i określiła strukturę

naczelnych organów państwa do czasu

uchwalenia i wejścia w życie Konstytucji

Marcowej. MENU

Zasadnicze postanowienia:Zasadnicze postanowienia:

Prace sejmu nad przygotowaniem konstytucji rozpoczęły się 08.7.1919 r. i

zostały zakończone uchwaleniem Konstytucji 17.3.1921 r. (Większością

zaledwie 12 głosów.) Na podst. art. 126 Konstytucja nabrała mocy obowiązującej z dniem

jej ogłoszenia, jeżeli zaś urzeczywistnienie jej

poszczególnych postanowień zależało od wydania

odpowiednich ustaw - z dniem ich wejścia w życie.

KONSTYTUCJA MARCOWA

MENU

PRACE NAD KONSTYTUCJĄ

26.01.1919 wybory do sejmu Ustawodawczego, którego głównym zadaniem miało być uchwalenie przyszłej konstytucji.

Sejm ustawodawczy rozpoczął prace nad nową konstytucją przyjmując za

wzór Konstytucję III Republiki Francuskiej z

1875 r., konstytucję ostatecznie uchwalono po ożywionych dyskusjach i sporach 17 marca 1921 r.,

stąd jej nazwa.

ZASADY KONSTYTUCJI MARCOWEJ

ciągłość państwa polskiego, republikańskiej formy ustroju, podziału władz (na ustawodawczą,

wykonawczą i sądową), państwa liberalnego, jednolitości państwa, zwierzchnictwa narodu, demokracji reprezentacyjnej i systemu rządów parlamentarnych. (Przewidujący odpowiedzialność rządu przed parlamentem.)

ZASADY NACZELNE: WŁADZA USTAWODAWCZA:

444-osobowy sejm i 111-osobowy senat wybierane na 5 lat w 5-przymiotnikowych wyborach.

(Powszechnych, w głosowaniu tajnym,

równych, bezpośrednich i proporcjonalnych.) Połączone sejm i senat tworzyły

Zgromadzenie Narodowe.

KOMPETENCJE PARLAMENTU

ustrojodawcze: zmiany i rewizje konstytucji.

ustawodawcze: wyłączność uchwalania ustaw. (W tym ustawy budżetowej)

kontrolne: (interpelacja, pociąganie do odpowiedzialności politycznej rządu i poszczególnych ministrów, pociąganie

prezydenta i ministrów do odpowiedzialności konstytucyjnej.)

• elekcyjne: (wybór prezydenta, prezesa NIK, współudział w powoływaniu rządu)

WŁADZA WYKONAWCZA

należała do prezydenta i rządu.

prezydenta wybierano raz na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe, bezwzględną liczbą głosów.

prezydent mianował prezesa Rady Ministrów

prezydent konstytucyjnie odpowiadał jedynie przez Trybunałem Stanu.

nominował wyższych urzędników wojskowych i cywilnych.

mianował sędziów oraz miał prawo łaski.

należało do niego reprezentowanie państwa na zewnątrz, mianowanie

polskich przedstawicieli dyplomatycznych za granicą.

ratyfikował umowy między narodowe.

wszystkie akty prezydenta musiały być kontrasygnowane przez premiera i

właściwego ministra.

RADA MINISTRÓWSkładała się z prezesa

(premiera) oraz ministrów. Skład personalny rządu był uzależniony od woli sejmu.

Zadaniem rządu było kierowanie polityką

zewnętrzną i wewnętrzną państwa oraz realizowanie

ustaw parlamentu. Członkowie rządu

odpowiadali politycznie przed sejmem, zaś

konstytucyjnie przed Trybunałem Stanu.

PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELI

polityczne (wyborcze, piastowanie urzędów i stanowisk publicznych

obywatelskie (ochrona życia i wolności, równość wobec prawa, ochrona mienia; wolność: druku, słowa, sumienia i wyznania, swobodnego wyrażania swoich myśli i przekonań, zrzeszania się i petycji, itp.)

socjalne (prawo do ubezpieczenia społecznego, szczególna ochrona

państwa nad pracą, zasada bezpłatnej nauki na szczeblu podstawowym,

ochrona macierzyństwa)

konstytucja wskazywała również powszechne obowiązki

obywatelskie, do których, m.in. zaliczała: obowiązek służby

wojskowej, wierność dla Rzeczypospolitej, poszanowanie

prawa, itp. MENU

KONSTYTUCJA KWIETNIOWA

31.10.1928 r. wpłynął do sejmu formalny wniosek klubu BBWR w sprawie zmiany konstytucji.

w Lipcu 1930 r. prezydent Ignacy Mościcki rozwiązał parlament; w wyborach z 16.6.1930 r. sanacja uzyskiwała 56% mandatów w sejmie i 64% w Senacie, jednakże do uchwalenia nowej konstytucji potrzebna była większość 2/3.

26.1.1934 r. referent Komisji Konstytucyjnej, Stanisław Car

przedstawił sejmowi „tezy projektu Konstytucji” BBWR i gdy opozycja opuściła salę, przyjęto tezy jako projekt

konstytucji, co obecna na sali większość sanacyjna

uchwaliła.

23.4.1935 r. prezydent podpisał uchwaloną ustawę

konstytucyjną, która następnie weszła w życie.

MENU

GŁÓWNE ZAŁOŻENIA

Zasady naczelne; jednolitej i niepodzielnej władzy państwowej (odrzucono trójpodział władzy), elitaryzmu, współdziałania obywateli z państwem dla realizacji wspólnego dobra; odrzucono zasadę suwerenności narodu, w to miejsce wprowadzono zaś pojęcie państwa, jako dobra wspólnego wszystkich obywateli

Prezydent: posiadał najwyższą i niepodzielną władzę państwową, był

nieodpowiedzialny zarówno konstytucyjnie jak i

politycznie (odpowiadał jedynie przed Bogiem i

historią), sprawował zwierzchnictwo nad rządem,

sejmem, senatem, siłami zbrojnymi, sądami i kontrolą

państwową. Uprawnienia prezydenta dzieliły się na

prerogatywy i uprawnienia zwykłe.

KOMPETENCJE PREZYDENTA

Prerogatywy prezydenta wynikały z jego władzy osobistej, zaś podejmowane w ich ramach akty nie wymagały kontrasygnaty. Do prerogatyw m.in. zaliczano: wyznaczanie następcy na czas wolny, mianowanie i odwoływanie 1/3 składu senatu, rozwiązywanie sejmu i senatu przed upływem kadencji, stosowanie prawa łaski, itd.

Uprawnienia zwykłe były to akty prezydenckie

wymagające kontrasygnaty. Zaliczano do nich m.in.: mianowanie ministrów, zwoływanie i zamykanie

sesji sejmu i senatu, stanowienie o wojnie i

pokoju, zawieranie umów międzynarodowych,

wydawanie dekretów z mocą ustawy.

KOMPETENCJE PREZYDENTA

Prezydent miał być wybierany na 7 letnią kadencję przez Zgromadzenie Elektorów, w którego skład wchodziło 50 członków wybranych przez sejm, 25 wybranych przez senat oraz 5 wirylistów, bądź w wyborach powszechnych.

RADA MINISTRÓW

Składała się z 12 ministrów politycznie odpowiedzialnych przed prezydentem, zaś konstytucyjnie przed Trybunałem Stanu. Rząd odpowiadał również parlamentarnie, aczkolwiek w wypadku uchwalenia przez sejm wotum nieufności, prezydent mógł odwołać rząd, rozwiązać parlament lub skierować wniosek o braku zaufania jeszcze pod głosowanie senatu.

SEJM I SENATKompetencje parlamentu zostały ograniczone w wyniku zrównania mocy prawnej dekretów prezydenta z ustawami, przyznania prezydentowi prawa weta zawieszającego wobec ustaw, wyłącznie spod inicjatywy ustawodawczej parlamentu wszystkich praw pociągających za sobą wydatki skarbu państwa, zastrzeżenie dla regulacji w drodze dekretów prezydenckich wszystkich spraw związanych z organizacją rządu, administracji i sił zbrojnych. Zmniejszeniu uległa rola sejmu na rzecz senatu. Sejm składać się miał z 208 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym. Partie polityczne pozbawiono prawa wystawiania własnych list wyborczych. Kandydatów na posłów miały zgłaszać zgromadzenia okręgowe, w skład których wchodzili przedstawiciele samorządów: terytorialnego, zawodowego i gospodarczego. Senat liczył 96 członków, z których 32 pochodziło z nominacji prezydenta, zaś 2/3 z wyborów. Kadencja obu izb miała wynosić 5 lat.

PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELSKIE

Nastąpiła zmiana koncepcji praw i obowiązków obywatelskich w wyniku uznania nadrzędności dobra państwa nad prawami jednostki. Prawa obywatelskie uległy uszczupleniu w porównaniu z Konstytucją marcową.

NASTĘPSTWA POLITYCZNE KONSTYTUCJI KWIETNIOWEJ

Stałe przechwycenie władzy przez sanację.

konsolidacja opozycji politycznej.

usankcjonowanie funkcjonującego w Polsce od 1926 r. porządku autorytarnego

MENU

MENU

Documents

Transcript of MENU