Meksyk. Przewodnik ilustrowany

21

description

Przewodnik ilustrowany MEKSYK to inspirująca lektura przed wyjazdem, bezcenna pomoc podczas podróży i oryginalna pamiątka z wakacji. Znajdziemy tu przegląd wszystkich atrakcji turystycznych - od tętniącego życiem miasta Meksyk po skąpane w słońcu Acapulco, od tajemniczych kultur Majów i Azteków po pełne kolorów fiesty. Wspaniałe fotografie pozwalają podziwiać oryginalne pejzaże i poczuć wyjątkowy klimat kolonialnych miast i rozległych prerii. Interesujące eseje przedstawiają historię regionu, bogactwo meksykańskiej kultury i obyczajów. Liczne ciekawostki składają się na żywą opowieść o dzisiejszym Meksyku i jego mieszkańcach. Podróżowanie po kraju ułatwią przejrzyste mapy i plany.

Transcript of Meksyk. Przewodnik ilustrowany

Page 1: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 2: Meksyk. Przewodnik ilustrowany

Przewodniki ilustrowane zawierajàwszystko, czego mo˝na oczeki-

waç od nowoczesnych przewodnikówturystycznych – sà zarówno inspiru-jàcà lekturà przed wyjazdem, bezcen-nà pomocà podczas zwiedzania, jak i niezrównanà pamiàtkà z podró˝y.

JJaakk kkoorrzzyyssttaaçç zz pprrzzeewwooddnniikkaa◆ Nie sposób zrozumieç Meksyku bezznajomoÊci jego dziejów. Cz´Êç zaty-tu∏owana WWaaddeemmeekkuumm, oznaczona˝ó∏tym paskiem u góry strony, to ze-staw esejów i ciekawostek na temathistorii i kultury, napisanych przezekspertów.◆ Cz´Êç g∏ówna, ZZwwiieeddzzaanniiee,oznaczona niebieskim pas-kiem, zawiera przeglàd atrak-cji wartych obejrzenia.

Najciekawsze miejsca opatrzono od-sy∏aczami do map.◆ Cz´Êç pod tytu∏em IInnffoorrmmaaccjjee pprraakk--ttyycczznnee, z pomaraƒczowym paskiem, to por´czny informator, w którymmo˝na znaleêç wiadomoÊci dotyczà-ce poruszania si´ po okolicy, hotelii restauracji.

WW wweerrssjjii ppoollsskkiieejj zzaaddbbaannoo oo wwpprroo--wwaaddzzeenniiee ppoolloonniikkóóww ii iinnffoorrmmaaccjjii ppoo--

ttrrzzeebbnnyycchh ppoollsskkiieemmuu ttuurryyÊÊcciiee..

WWssppóó∏∏pprraaccoowwnniiccyyGrup´ autorów przewodnikazgromadzi∏a Felicity Laughton,redaktor projektu. Felicity prze-nios∏a si´ do Meksyku 18 lattemu, jest ˝onà meksykaƒ-

skiego artysty i mieszkaw Cotswolds.

O KSIÑ˚CE

Page 3: Meksyk. Przewodnik ilustrowany

i

P

esej na temat architektury kolonialnejnapisa∏a Chloe Sayers, a informacjio ruchu guerilla w stanie Chiapas do-starczy∏ Phil Gunson, meksykaƒski korespondent „Guardiana”. BarbaraMcKinnon, prezes organizacji ochro-ny Êrodowiska (rezerwat biosfery SianKa’an, Chetumal) jest autorkà tekstuo morskiej faunie wód u wybrze˝y Ju-katanu. Ron Mader, pracujàcy w sto-∏ecznym Meksyku i specjalizujàcy si´w ekoturystyce Ameryki ¸aciƒskiej,przygotowa∏ materia∏y na temat „eks-tremalnego zwiedzania”.

Wi´kszoÊç fotografii jest dzie∏em K. Müllera, a nowe dostarczyli: J. Brun-ton, M. Vautier, B. Mays, A. Gross, M. Wilson-Smith i E. Gill. Fotografiezebra∏a H. Genin, wspomagana przez M. Allende i J. Beardwell.

Niniejsze wydanie, dok∏adnie po-prawione i zaktualizowane, opiera si´na wczeÊniejszej edycji autorstwa Ka-la Müllera, zredagowanej przez Marth´Ellen Zenfeell. Wspó∏autorami wyda-nia sà: John Wilcock, Margaret King,Mike Nelson, Barbara Ann Rosenberg,José-Antonio Guzmán, Patricia Diazi Guillermo García-Oropeza.

Rozdzia∏ Zwiedzanie zosta∏ popra-wiony i uaktualniony przez Wendy Luft, pisark´ i redaktork´ zamieszka∏àw mieÊcie Meksyk. W. Luft napisa∏a te˝niektóre fragmenty oraz uaktualni∏a in-formacje w Informacjach praktycznych.Janne Egginton zaktualizowa∏a ca∏yprzewodnik w wersji na rok 2004.Wspó∏czesnà histori´ Meksyku uaktu-alni∏ Andrea Dubrowski, doÊwiadczonydziennikarz z miasta Meksyk. Nowy

Opisy najbardziej interesujàcych obiektów w cz´Êci Zwiedzanieopatrzono odsy∏aczami do kolorowych map (np. 1), a ikonka w prawym górnym rogustrony informuje, gdzie szukaç mapy.

Granica mi´dzynarodowa

Granica paƒstwa

Prom

Metro

PrzejÊcie graniczneGranica parkunarodowego/rezerwatu

Lotnisko mi´dzynarodowe/krajowe

Autobus

Parking

KoÊció∏/ruiny

Klasztor

Zamek/ruiny

Meczet

Stanowisko archeologiczneJaskinia

Pomnik

Interesujàce miejsce

Informacja turystyczna

Synagoga

Poczta

O K S I Ñ ˚ C E ◆ 3

Legenda

Page 4: Meksyk. Przewodnik ilustrowany

¡Qué viva México! ...................... 1155

Cywilizacje prekolumbijskie ..... 2299

Kalendarium.............................. 4400

Konkwistadorzy ......................... 4422

Kolonializm i niepodleg∏oÊç ..... 4499

XIX wiek ...................................... 5566

Rewolucja i jej nast´pstwa ...... 6633

Wspó∏czesny Meksyk ................ 6699

Przednia wyklejka: MeksykTylna wyklejka: miasto Meksyk

LudnoÊç i kultura ...................... 7799

Ludzie.......................................... 8811

Los Charros:

meksykaƒscy kowboje .......... 9944

Los Toros .................................... 9966

Artesanía .................................. 110011

MuraliÊci ................................... 110088

Fiesty, czyli

meksykaƒskie Êwi´ta........... 111155

La Virgen de Guadalupe ........ 111188

Kuchnia ...................................... 112244

Música mexicana ...................... 113311

Meksyk 114444

Centrum historyczne 115522

Zona Rosai Chapultepec 116622

Dystrykt Federalny 116688

Wokó∏ miasta Meksyk 117788

Teotihuacán 118800

Puebla 118844

Pó∏noc 220000

Cabo San Lucas 221111

Ârodkowy Meksyk 223366

Guanajuato 224400

Guadalajara 225500

Morelia 225566

Acapulco 227711

Po∏udnie i wybrze˝e Zatoki Meksykaƒskiej 228800

El Tajín 228822

Oaxaca 229922

Palenque 330088

Jukatan 331188

Uxmal 332222

Mérida 332244

Chichén Itzá 332277

Dymiàce wulkany

i kwitnàce pustynie ............... 1199

SPIS TREÂCI

Mapy

Wprowadzenie

Wst´p Wademekum

Historia

Page 5: Meksyk. Przewodnik ilustrowany

WWiiddookk nnaa ppoorrooÊÊnnii´́ttee

llaassaammii kkaanniioonnyy

zz ddrrooggii ppoowwyy˝̋eejj

PPuueerrttoo VVaallllaarrttyy

Wprowadzenie ............................ 114433

Miasto Meksyk i okolice .......... 114499

Miasto Meksyk .......................... 115511

Wokó∏ miasta Meksyk .............. 117777

Pó∏noc .......................................... 119999

Pó∏wysep Kalifornijski .............. 220033

Przez góry Sierra Madre .......... 221133

Pó∏nocno-zachodnia

cz´Êç wybrze˝a ...................... 222222

Ârodkowy Meksyk ...................... 223333

El Bajío i kolonialne

serce Meksyku ...................... 223355

Jalisco i Michoacán .................. 224499

Acapulco i pla˝e Pacyfiku ........ 226655

Po∏udnie ...................................... 227777

Wybrze˝e

Zatoki Meksykaƒskiej .......... 227799

Oaxaca ........................................ 229911

Tabasco i Chiapas .................... 330011

Jukatan ........................................ 331177

Nurkowanie

w g∏´bokiej wodzie.............. 113344

Najbardziej widowiskowa

linia kolejowa Êwiata .......... 222200

Ku czci przodków ....................226622

Podwodne oazy Jukatanu ........331144

Architektura okresu

kolonialnego .......................... 5544

La Lotería Nacional .................. 7733

Konflikt w Chiapas .................... 9900

Papryczki chili .......................... 112277

Tequila i spó∏ka ........................ 225533

Turystyka przygodowa ............ 228899

Planowanie podró˝y 334411

Rady praktyczne 334444

Komunikacja 334477

Podró˝ samochodem 335500

Noclegi 335511

Gdzie zjeÊç 336644

Kultura 337722

˚ycie nocne 337733

Sport 337755

Zakupy 337766

J´zyk 337777

Warto przeczytaç 337799

♦ Szczegó∏owy spis treÊci

Informacji praktycznych

ssttrr.. 333399

S P I S T R E Â C I ◆ 5

Informacjepraktyczne

Zwiedzanie

Okiem znawcy

Zbli˝enia

Page 6: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 7: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 8: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 9: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 10: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 11: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 12: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 13: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 14: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 15: Meksyk. Przewodnik ilustrowany

Meksyk istnieje w swoich obecnych granicach niewiele ponad150 lat – wczeÊniej obejmowa∏ jeszcze m.in. Teksas, Nowy Mek-syk i Kaliforni´ na pó∏nocy, dziÊ nale˝àce do USA. Mimo ˝e

jego powierzchnia stanowi tylko jednà czwartà obszaru Stanów Zjedno-czonych, jest to kraj wielu niespodzianek, i to zarówno pod wzgl´demgeograficznym, jak i spo∏ecznym.

W Monterrey na pustyni stojà fabryki jako ˝ywo przypominajàce zak∏ady w amerykaƒskim mieÊcie Pittsburgh; na pó∏nocy, w Veracruzi wzd∏u˝ wybrze˝a stanu Tabasco wy∏aniajà si´ z morza platformywiertnicze, przywodzàce na myÊl rzàd czarnych wykrzykników, a nie-mal w cieniu fabryk i zak∏adów przemys∏owych rdzenni mieszkaƒcyMeksyku, oboj´tni na post´p technologiczny, kultywujà swoje trady-cje. Co roku 6 milionów turystów wypoczywa na pla˝ach wybrze˝aPacyfiku, Zatoki Meksykaƒskiej i Morza Karaibskiego. Za dnia ko-rzystajà z uroków tropikalnego s∏oƒca, a ciep∏e wieczory sp´dzajà,taƒczàc cza-cz´ i sàczàc sangri´ w pobli˝u zabytków staro˝ytnychcywilizacji.

W mieÊcie Meksyk, liczàcym 20 mln mieszkaƒców, bajecznie kolo-rowe murale pokrywajà wiele budynków, ale jednoczeÊnie grubawarstwa smogu przys∏ania niebo i widok na oÊnie˝one wulkany Popocatépetl i Iztaccíhuatl. Mimo ˝e Meksyk nie jest ju˝ dzisiaj „kra-inà najczystszego powietrza” – jak zatytu∏owa∏ swojà najpopularniejszàpowieÊç meksykaƒski pisarz Carlos Fuentes – poza dynamicznie roz-wijajàcym si´ Dystryktem Federalnym (Districto Federal) powietrzejest tutaj wyjàtkowo czyste. Chocia˝ wiele regionów to obszary odleg∏ei odizolowane, kraj przecina ponad 214 tys. km dróg.

Dwie trzecie ze 150 mln obywateli Meksyku ma mniej ni˝ 30 lat.Oprócz dominujàcej grupy hiszpaƒskoj´zycznych Metysów (mestizos– potomkowie europejskich osadników i Indian) ˝yje tu ponad 50grup rdzennej ludnoÊci, pos∏ugujàcej si´ 60 dialektami.

Jak wi´c opisaç ten fantastyczny i tak mocno zró˝nicowany kraj?„Meksyku si´ nie opisuje” – twierdzi filozof Manuel Zamacona w po-wieÊci C. Fuentesa Kraina najczystszego powietrza (wyd. pol. 1972 r.).„W Meksyk si´ wierzy, z nami´tnoÊcià, z pasjà…”. �

¬QUÉ VIVA MÉXICO!Malownicze pla˝e, widowiskowe fiesty, staro˝ytne

zabytki – Meksyk to raj na ziemi o wielu obliczach.

W S T ¢ P ◆ 1 5

POPRZEDNIE STRONY: podniesienie flagi na zócalo; uroczysta parada;charros, meksykaƒscy macho; relaks na pla˝y XcacelPO LEWEJ: wulkan Popocatépetl – Dymiàca Góra

Page 16: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 17: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 18: Meksyk. Przewodnik ilustrowany
Page 19: Meksyk. Przewodnik ilustrowany

Mówi si ,́ ˝e Meksyk ma wiele twarzy, cowynika m.in. z ukszta∏towania terenu.Na po∏udnie od granicy z USA, wzd∏u˝

wybrze˝a Pacyfiku i Zatoki Meksykaƒskiej,wyrastajà dwa du˝e ∏aƒcuchy górskie: SierraMadre Zachodnia (Sierra Madre Occidental)i Sierra Madre Wschodnia (Sierra MadreOriental). Góry stopniowo przechodzà w p∏a-skowy˝ (Mesa Centralna, cz´Êç Wy˝yny Meksy-kaƒskiej), ciàgnàcy si´ przez ok. 640 km zewschodu na zachód i przez 320 km z pó∏nocyna po∏udnie. Region stanowi jednà dziesiàtà po-wierzchni ca∏ego kraju, ale zamieszkuje go nie-mal po∏owa obywateli.

Serce kraju przecina masyw o d∏ugoÊci 160 km,mi´dzy Puerto Vallartà na wybrze˝u Pacyfikua Puerto de Veracruz nad Zatokà Meksykaƒskà– Kordyliera Wulkaniczna, b´dàca granicà mi´-dzy Amerykà Pó∏nocnà a Ârodkowà. Na po∏udnieod tego pasma le˝y Sierra Madre Po∏udniowa(Sierra Madre del Sur), si´gajàca przesmyku Tehu-antepec – obni˝enia mi´dzy dwoma oceanami,gdzie kontynent zw´˝a si´ do 160 km. Na wschódod przesmyku góry ciàgnà si´ na po∏udnie, a˝do Gwatemali. Na pó∏nocy krajobraz si´ zmienia– pó∏wysep Jukatan (Yucatán) to wapienna równi-na, przykryta cienkà warstwà ziemi.

Opady i klimatPrzewa˝ajàca cz´Êç Meksyku ma charakterwy˝ynny, ale na pó∏nocy kraju dominujà pu-stynie, m.in. w stanie Sonora, sàsiadujàcymz amerykaƒskà Arizonà. Podobnie jak w Kali-fornii Dolnej (Baja California) i pó∏nocnychstanach Chihuahua, Coahuila i Durango, zbo-˝e mo˝na tu uprawiaç tylko przy zastosowaniuirygacji pól.

W wielu miejscach roczny poziom opadówwynosi zaledwie 10 cm. A˝ trudno uwierzyç, ˝ena wybrze˝u Zatoki Meksykaƒskiej deszcze sà

tak intensywne (nawet do 6 m rocznie!), ˝e wy-mywajà ziemi´, a farmerzy muszà wycinaçnadmiar roÊlinnoÊci. W Êrodkowej cz´Êci kra-ju, gdzie uprawia si´ wi´kszoÊç kukurydzyi fasoli, opady sà nieregularne i zró˝nicowane:

czasem siàpi m˝awka, innym razem zdarzy si´ulewa.

Du˝e problemy ekologiczne Meksyku wy-nikajà z masowej wycinki drzew, prowadzàcejw szybkim tempie do wyniszczania lasów– takie praktyki datuje si´ od czasów kolo-nialnych, kiedy karczowano drzewa dla po-trzeb przemys∏u wydobywczego lub w celuzyskania ziemi uprawnej. W regionie Zacate-cas, gdzie dzia∏a wiele kopalni srebra, du˝acz´Êç obszarów leÊnych zosta∏a tym sposo-bem przekszta∏cona w sawann´, czego konse-kwencjà jest obni˝ony poziom wód grunto-wych i zmiana klimatu. Rozwój dróg zagrozi∏

W P R O W A D Z E N I E ◆ 1 9

POPRZEDNIE STRONY: symbole patriotycznePO LEWEJ: charro na koniu w pe∏nym galopiePO PRAWEJ: kwiaty bandillero i agawa kantalowa

DYMIÑCE WULKANYI KWITNÑCE PUSTYNIE

Meksyk – raj dla mi∏oÊników nieujarzmionej natury – to kraj kontrastów: pustyniei lasy tropikalne, góry i malownicze wioski...Tu ka˝dy znajdzie coÊ dla siebie.

Page 20: Meksyk. Przewodnik ilustrowany

równie˝ tym obszarom, które wczeÊniej by∏yw pewnym stopniu chronione dzi´ki swojejniedost´pnoÊci.

Rzeki i drogiWi´kszoÊç meksykaƒskich rzek nie nadaje si´do ˝eglugi, z wyjàtkiem kilku na po∏udniu kraju.W okresie kolonialnym droga z miasta Meksykudo Veracruz funkcjonowa∏a jako „p´powina”mi´dzy Nowym Âwiatem a Hiszpanià. W XVI w.utworzono po∏àczenie làdowe z bogatym rolni-czym regionem Bajío, le˝àcym na pó∏noc odmiasta Meksyku oraz zasobnym w bogactwa na-turalne stanem Zacatecas. Po odkryciu z∏ó˝

metali w po∏udniowej cz´Êci obecnego stanu Chihuahua próby skolonizowania Nowego Mek-syku zosta∏y zarzucone. Podró˝ w obie stronyz Zacatecas do Nowego Meksyku trwa∏a po-nad rok (2,6 tys. km), a dodatkowo ani Hiszpania,ani Meksyk nie dysponowa∏y odpowiednimi Êrod-kami, aby zagarnàç te tereny, niegdyÊ podbiteprzez konkwistadorów. W koƒcu Amerykanie pokonali Meksykanów i przej´li kontrol´ nad pó∏-nocnym terytorium ówczesnego kraju.

W okresie dyktatury Porfiria Díaza de la Cruz do kraju nap∏ynà∏ zagraniczny kapita∏, co po-zwoli∏o na rozbudowanie dróg i sieci kolejowejw kierunku pó∏nocnym, a tak˝e przyczyni∏o si´

do zwi´kszenia eksploatacji dotychczas niewy-korzystanych zasobów naturalnych. Firmy pó∏-nocnoamerykaƒskie odkry∏y, ˝e wydobywanierud metali na du˝à skal´ jest ekonomicznieop∏acalne. Do 1938 r., kiedy rzàd meksykaƒskiznacjonalizowa∏ przemys∏ naftowy, system drógi linia kolejowa by∏y ju˝ gotowe.

Spektakularne wulkany W sensie geologicznym wulkan Popocatépetl(Dymiàca Góra; 5452 m n.p.m.) to maleƒstwo.Pozostawa∏ w uÊpieniu przez wiele lat, ale gdywybuch∏ w 1997 r. lawa i gruba warstwa py∏u po-kry∏y ca∏à okolic ,́ si´gajàc granic miasta Meksy-

ku. W∏adze zamkn´∏y drogi dojazdowe z Pasode Cortés, ale turyÊci nadal mogà si´ wspinaçna wygas∏ego sàsiada Popo, jak si´ go pieszczo-tliwie nazywa – Iztaccíhuatl (Âpiàca Kobieta;5286 m n.p.m.). Pico de Orizaba, inaczej zwanyCitlaltépetl – co w j´zyku nahuatl znaczy GóraGwiazd – si´ga 5700 m n.p.m. (najwy˝szy szczytkraju) i jest widoczny z drogi prowadzàcej z mia-sta Meksyk do Veracruz, a tak˝e z Zatoki Mek-sykaƒskiej. Na zachód od stolicy wyrastaNevado de Toluca (Xinantécatl; 4392 m n.p.m.).Droga gruntowa, przejezdna przez wi´kszàcz´Êç roku, prowadzi do krateru i dwóch jezior – El Sol (S∏oƒce) i La Luna (Ksi´˝yc).

2 0 ◆ W P R O W A D Z E N I E

Page 21: Meksyk. Przewodnik ilustrowany

Wcià˝ aktywny Paricutín (3170 m n.p.m.), naj-m∏odszy z meksykaƒskich wulkanów, powsta∏w lutym 1943 r. Miejscowy farmer Dionisio Puli-do by∏ Êwiadkiem, jak pewnego popo∏udnia górawyros∏a niemal spod ziemi na polu kukurydzy.Oniemia∏y z wra˝enia powróci∏ nast´pnego dniaze swoimi compadres, aby odkryç sto˝ek o wyso-koÊci 6 metrów. Erupcja nastàpi∏a wkrótce potem– Paricutín wyrzuci∏ w powietrze popio∏y na wy-sokoÊç 100 m, w towarzystwie fajerwerków po-maraƒczowej lawy. Przez 9 lat aktywnoÊci wulkanwyla∏ miliardy ton lawy, która przykry∏a wiosk´San Juan Parangaricutiro, zala∏a 10 innych osadi uformowa∏a sto˝ek si´gajàcy 427 m. Do krateru

mo˝na dojechaç z wioski Purépecha Amerindianw Angahuan. Po drodze widaç wie˝´ koÊcio∏a Êw. Jana wystajàcà spod czarnej pokrywy.

Wulkan Nevado y Fuego (Ânieg i Ogieƒ)w zachodniej cz´Êci Kordyliery Wulkanicznejnie jest szczególnie wysoki (3326 m n.p.m.), aleza to ma dwa kratery – jeden jest przykrytyÊniegiem, a drugi co pewien czas emituje opary.Ostatnia du˝a erupcja mia∏a miejsce w 1913 r.,ale wulkan grzmia∏ oraz wyrzuca∏ law´ i popio-∏y jeszcze w 1973 r.

W 1952 r., 575 km od wybrze˝a Pacyfiku, wybuch∏ wulkan Mariano Bárcena na wyspachRevillagigedos, nale˝àcych do Meksyku. W 1982 r.erupcja wulkanu Chichonal w stanie Chiapasspowodowa∏a Êmierç wielu osób.

Fauna i floraW Meksyku jest wiele dzikich i niedost´pnychobszarów zamieszkiwanych przez rzadkie zwie-rz´ta, a do terenów tych nale˝à bezkresne pusty-nie Pó∏wyspu Kalifornijskiego (Baja California),góry i d˝ungla na granicy z Bahía de Campeche. ˚yje tu ponad 2890 gatunków kr´gowców, w tym520 gatunków ssaków, 1424 gatunki ptaków, 685gatunków gadów i 267 gatunków p∏azów. 16 ga-tunków ssaków, 13 gatunków ptaków i 9 gatun-ków gadów jest zagro˝onych. W kraju utworzonoponad 50 parków narodowych, ale wiele z nichle˝y w bardzo odleg∏ych regionach, podczas gdyrzeki w pobli˝u miast sà nadal mocno zanieczysz-czone. W∏adze stolicy uczyni∏y wiele, by wyelimi-nowaç smog, ale wcià˝ stanowi on du˝y problem,szczególnie zimà. Niszczenie zasobów leÊnych,erozja gleby, industrializacja oraz – w niektórychprzypadkach – niekontrolowana turystyka nadalstanowià powa˝ne zagro˝enie dla Êrodowiska na-turalnego.

Tak du˝y kraj o tak mocno zró˝nicowanymkrajobrazie (pustynie, d˝ungla, góry, wulkany,jeziora, laguny, rzeki) ma bardzo wiele do zaofe-rowania ka˝demu, kto szuka nowych wra˝eƒ.Wytrawni piechurzy mogà podziwiaç kozicew Parku Narodowym San Pedro Mártir. ParkNarodowy Cumbres de Monterrey zamieszkujebaribal (niedêwiedê czarny), a wed∏ug niepo-twierdzonych relacji – w najdzikszych ost´pachSierra Madre Wschodniej mo˝na spotkaç niedê-wiedzia grizzly. Wyspy San Benito i Guadalupe(ta druga zosta∏a uznana za rezerwat biosfery) to rezerwaty s∏oni morskich – najwi´ksi przed-stawiciele tego gatunku osiàgajà ponad 6 me-trów d∏ugoÊci. Mimo ˝e na poczàtku XX w.s∏onie morskie niemal wygin´∏y w tej cz´Êci Êwia-ta, do koƒca lat 70. XX w. ich populacja na sa-mej Guadalupe przekroczy∏a 47 tys. Na pla˝ach Cedros wygrzewajà si´ w s∏oƒcu kolonie lwówmorskich, a w wodach Zatoki Kalifornijskiej ̋ y-je obj´ty ochronà ˝ó∏w zielony, zwany równie˝jadalnym (Chelonia mydas).

Najpot´˝niejszy meksykaƒski ssak to p∏etwalb∏´kitny, który co roku w okresie godowym mi-gruje z Morza Beringa do Zatoki Kalifornijskiej.Trwajàce przez ponad sto lat polowania na wie-

W U L K A N Y I P U S T Y N I E ◆ 2 1

POWY˝EJ: dziewczynki z plemienia Tarasków pasàkozy, stan Michoacán