Mariusz Jędrzejko

Młody człowiek

w ponowoczesnym

świecie?

O wartości wychowania

w granicach i normach

Nowości wydawnicze

2013

Randka

z ryzykiem

Kluczowe problemy prezentowane w wykładzie:

• Co jest przyczyną nasilania się zjawiska zaburzeń

zachowania, zachowań ryzykownych i uzależnień?

• Dlaczego coraz więcej młodych ludzi ryzykuje?

• Czy odrzucanie aksjologii w wychowaniu i

podejścia antropologicznego w ocenie dewiacji ma

wpływ na rozwój „pokolenia ryzyka”?

Hipotezy:

1. „Płynna nowoczesność” – ponowoczesność wprowadza do

relacji międzyludzkich te same mechanizmy jakie utrwaliła w

wymianie handlowej (rynku): zmienność, relatywizm,

indywidualizm, konsumeryzm.

2. Jesteśmy świadkami wdrażania strategii rewolucji

obyczajowej.

3. Uczyniliśmy z dzieci dorosłych.

Żyjemy w dziwnym świecie…

Dychotomizm

Lepiej wykształceni –

coraz bardziej

ryzykujemy

Jest nas coraz więcej i …

Teza: potencjał profilaktyczny powinien

sprzyjać ograniczaniu zaburzeń

1989-2013

- pedagogów – 3 razy więcej

- psychologów 3 razy więcej

Żyjemy w dziwnym świecie…

Dychotomizm Lepiej wykształceni – coraz bardziej ryzykujemy

Powszechna profilaktyka

– więcej uzależnionych

Żyjemy w dziwnym świecie…

Dychotomizm Lepiej wykształceni – coraz bardziej ryzykujemy

Powszechna profilaktyka – więcej uzależnionych

Coraz bogatsi – coraz

więcej biedy

Żyjemy w dziwnym świecie…

Dychotomizm Lepiej wykształceni – coraz bardziej ryzykujemy

Powszechna profilaktyka – więcej uzależnionych

Coraz bogatsi – coraz więcej biedy

Powszechny dostęp

do wiedzy –

coraz głupsi

Masowo otwieramy nowe puszki „Pandory”….

1.Mówimy dzieciom

– stańcie się jak

najszybciej

dorosłe

Nowości wydawnicze

2013

Randka

z ryzykiem

Kto to jest dziecko? Szkoła podstawowa TAK? NIE? Gimnazjum

TAK? NIE?

Szkoła ponadgimnazjalna TAK? NIE?

Czy ktoś, kto ma 1-20 lat jest dorosły?

Masowo otwieramy nowe puszki „Pandory”….

1. Mówimy dzieciom – stańcie się jak najszybciej dorosłe

2.Pozwalamy im

– na wszystko

Masowo otwieramy nowe puszki „Pandory”….

1. Mówimy dzieciom – stańcie się jak najszybciej dorosłe

2. Pozwalamy im – na wszystko

3.Piją, oglądają,

jedzą –

to co my

Masowo otwieramy nowe puszki „Pandory”….

1. Mówimy dzieciom – stańcie się jak najszybciej dorosłe

2. Pozwalamy im – na wszystko

3. Piją, oglądają, jedzą – to co my

4. Zmieniliśmy ich

rytm życia –

śpią coraz krócej

Masowo otwieramy nowe puszki „Pandory”….

1. Mówimy dzieciom – stańcie się jak najszybciej dorosłe

2. Pozwalamy im – na wszystko

3. Piją, oglądają, jedzą – to co my

4. Zmieniliśmy ich rytm życia –

śpią coraz krócej

5. Dajemy im coraz

więcej praw –

zapominając o

obowiązkach

Co się stało,

że tak

się dzieje?

Kluczowe procesy i zjawiska

Rewolucja technologiczna – media cyfrowe

Zwielokrotnienie czynników zewnętrznych

Zmiana modeli pracy

Wyższy standard ekonomiczny

Odejście od modeli aksjologicznych na rzecz

modeli liberalnych – rewolucja obyczajowa

WYNIK:

wielopostaciowa

zmiana

społeczna –

„inny człowiek”:

1. Cyfrowi

Tubylcy

2. Młodzi

„Dorośli”

3. Ludzie „Wolni”

Siatki negatywnych obrazów

Odwrót od sfery duchowej w kierunku

wielopostaciowej cielesności

Wiek 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Adolescencja

„stare” dzieci

Wiek 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Adolescencja

cukier

tłuszcze

chemia żywność

„nowe” dzieci

Wiek XXI – zwiększonego ryzyka

tytoń

alkohol

Kumulacja używania substancji

Tytoń

Alkohol

Narkotyki

8 10 12 13 14 15 16 17 18 19

Substancje wzmacniająco

- pobudzające

Środki zastępcze – dopalacze

Leki

kumulacja

Młodzi ludzie zawsze eksperymentowali

Lata 80-90. XX wieku - eksperymenty

12 13 14 15 16 17 18 19 20

tytoń

alkohol

narkotyki

Człowiek

i

wielkie procesy społeczno-

ekonomiczne

czyli…

kiedy cywilizacja

wyprzedza kulturę

Wektor „przesuniętego czasu” – mamy mniej czasu dla własnych dzieci

Warszawa

Codziennie 100-120 tys.

Codziennie

ok. 50-100 tys.

Inne miasta o podobnych cechach: Wrocław, Poznań, Trójmiasto, Aglomeracja Śląska,

Olsztyn, Szczecin, Kraków, Łódź, Lublin, Aglomeracja Śląska

do 120 km

Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych

Rodzina, szkoła, kościół,

harcerstwo, aktywność

społeczna, media

dzieci młodzież dorośli

Zmiana modelu wychowania – mniej granic i norm

Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych

Rodzina, szkoła,

media - idole,

środowisko

rówieśnicze,

dzieci młodzież dorośli

Zmiana modelu wychowania – mniej granic i norm

dzieci dorosłe dzieci - dorośli

Nieobecność

rodziców,

cyberświat,

Styl życia to „... kulturowo uwarunkowany sposób realizacji potrzeb, nawyków i norm. Jest on regulowany przez układy wartości – czyli dynamiczne lub statyczne zasady odróżniające poszczególne style. Zasady stylów życia umożliwiają ludziom zarówno tu i teraz, jak i w perspektywach czasowych lub przestrzennych odczuwanie siebie i swojego życia jako względnie spójnych i sensownych...” (Fatyga, 2012, s.20)

1. Powszechny, niczym nie ograniczony dostęp

do informacji

2. Doba ma ciągle 24 godziny

3. Zanik trój podziału dzieci-młodzież-dorośli

4. Rodzina ryzyka

5. Nowe „wartości”

6. Wszystko można kupić – wszystko można

sprzedać

7. Wszystko jest speed

1. Powszechny, niczym nie ograniczony dostęp

do informacji

Informacja

Informacja

Informacja

Informacja

Informacja

?

?

1. Powszechny, niczym nie ograniczony dostęp

do informacji

Informacja

Informacja

Informacja

Informacja

Informacja

Wiedza

?

1. Powszechny, niczym nie ograniczony dostęp

do informacji

Informacja

Informacja

Informacja

Informacja

Informacja

Wiedza

Mądrość

Paradoks 1 – wiemy więcej a jesteśmy głupsi

Nowe „kody” informacyjne: …to nie było do mnie, to dla psa Ramony

…Jarek i Tadek mogą być małżeństwem

…Basia może być tatą

…masz 13 lat, jesteś już dorosłą

…żyjesz tylko raz

… e-papierosy są zdrowsze

…jestem wolny

Paradoks 1 – wiemy więcej a jesteśmy głupsi

Nowe „kody” informacyjne: …to nie było do mnie, to dla psa Ramony

…Jarek i Tadek mogą być małżeństwem

…Basia może być tatą

…masz 13 lat, jesteś już dorosłą

…żyjesz tylko raz

… e-papierosy są zdrowsze

…jestem wolny

2. Doba ma ciągle 24 godziny i raczej się nie wydłuży

Krócej śpią

Oszukują zmęczenie

Dzień bez Internetu to dzień tracony

Lawina informacyjna

Później idą spać

Paradoks 2 – coraz więcej śmieciowej wiedzy

Inna wiedza dzieci: …wiem dużo!!! ale, co naprawdę wiesz

… informacja = wiedza

… wiedza przekraczająca zdolności

emocjonalne i poznawcze

…trudność odróżnienia fałszu od wiedzy

…falsyfikacje

3. Zanik trójpodziału dzieci-młodzież-dorośli

Dzieci Dorośli Młodzież

• Co wolno, czego się nie powinno • Granice przestrzeni i granice czasu • Konstytucyjna rola stołu • Nauka, wypoczynek, praca • Prawa i obowiązki

Paradoks 3 – wiemy, ze szkodzi, ale może nie zaszkodzi…

Dajemy społeczne i rodzinne

przyzwolenie na

przekraczanie granic.

Czy istnieją jeszcze granice?

Styl życia to „... kulturowo uwarunkowany sposób realizacji potrzeb, nawyków i norm. Jest on regulowany przez układy wartości – czyli dynamiczne lub statyczne zasady odróżniające poszczególne style. Zasady stylów życia umożliwiają ludziom zarówno tu i teraz, jak i w perspektywach czasowych lub przestrzennych odczuwanie siebie i swojego życia jako względnie spójnych i sensownych...” (Fatyga, 2012, s.20)

1. Powszechny, niczym nie ograniczony dostęp

do informacji

2. Doba ma ciągle 24 godziny

3. Zanik trój podziału dzieci-młodzież-dorośli

4. Rodzina ryzyka

5. Nowe „wartości”

6. Wszystko można kupić – wszystko można

sprzedać

7. Wszystko jest speed

4. Rodzina ryzyka

- będzie więcej dzieci z rozwiedzionych

rodzin (także z drugich rozwodów)

- skutki migracji zawodowych

- więcej rodzin dysfunkcyjnych

- rozpieszczenie materialne

5. Nowe „wartości” • kupowanie dzieci

• gadżet jak przyjaciel

• ucieczka od tradycji

6. Wszystko można kupić – wszystko można

sprzedać • człowiek jako towar

7. Wszystko jest speed • nietrwałe rzeczy, rozwiązania, związki

• nowość goni nowość

• Nowy świat wyznacza zasadę „albo z nami albo

ciebie neie ma”

Randka

z ryzykiem

9 konserwatywnych zasad rodziców

1. Nie krzyczę, nie biję, nie szarpię, nie straszę – mówię

i tak się stanie jak powiedziałem

2. Jako rodzice mamy jedno zdanie

3. Doba ma 24 godziny – nigdy nie będzie dłuższa

4. Jutro też jest dzień – nie rób wszystkiego dzisiaj

5. Nie wszystko co jest w Internecie jest prawdą

6. Nie będziesz „Dodą” ani „Pudzianem”

7. Bogatym czynią nauka i praca

8. Życie jest drogie – żyje się tylko raz

9. Mądrym czyni myślenie

W relacji z dzieckiem (uczniem)

trzeba być:

1. Uczciwym

2. Stałym

3. Przewidywalnym

zawrotne tempo zmian lawinowy przyrost informacji i niemal stały do nich dostęp płynność rzeczywistości społecznej wielokierunkowość zmian fragmentacja pracy i sfery osobistego funkcjonowania jednostek niejednoznaczność, nieprzejrzystość, chaos w rzeczywistości

społecznej, aksjologiczny relatywizm i kulturowy pluralizm poszerzający się zakres wolności tworzący zagrożenie dla kategorii

dobra wspólneg i swobód innych osób, życie w hiperrzeczywistości medialnej i wirtualnej wszechogarniający konsumpcjonizm globalizacja świata kultury, polityki i gospodarki nieustanny rozwój procesów technologicznych i automatyzacji

gospodarki oraz zmiany charakteru i jakości pracy - formuła 20:80

Źródła

współczesnych

zaburzeń Abyście nie byli Bogami…

Cecha: silne rozbudzenie podniet: wzrok, słuch,

dotyk, zapach + interwał

Wynik 1: podekscytowanie: - nieustanne napięcie

- nieustanna presja

- nieustanna zmiana

Wynik 2: antykultura podniety

Źródła

współczesnych

zaburzeń Abyście nie byli Bogami…

Cecha: silne rozbudzenie podniet: wzrok, słuch,

dotyk, zapach + interwał

Wynik 2: zmiany w

wychowaniu i socjalizacji • zmniejszenie oddziaływania rodziców

• ofensywna mega-reklama

• tempo i stresogenność życia

Źródła

współczesnych

zaburzeń Abyście nie byli Bogami…

Cecha: silne rozbudzenie podniet:

wzrok, słuch, dotyk, zapach +

interwał

Wynik 3: zanika wychowanie

moralne + masowy atak na

fundamenty aksjologiczne Polaków

Konkluzja pedagogiczna:

1. Nadaliśmy dzieciom tak rozliczne prawa, że

zaczynają się w tym gubić, nie rozumieją ścisłej

zależności prawa-obowiązki

2. Dzieci chcą być szybko dorosłymi – we

wszystkich sferach

Twarde zasady dobrego wychowania

1. Życie jest jednorazowe

2. Wiedz, że wszystkiego mieć

nie można

3. Jak coś powiem, to tak

będzie - zanim powiem,

zastanawiam się czy to

realne, możliwe, wykonalne

4. Nazywaj rzeczy po imieniu

Jestem konserwatywnym tatą/mamą

i konserwatywnym nauczycielem/ką

1. Wyznaczam dzieciom granice i określam

normy

2. Wymagam aby pomagały i pracowały

3. Wymagam by się uczyli i przestrzegali norm

kultury

4. Nie toleruję ściągania – ściągasz nie zdasz

5. Dzieciom i uczniom mówię nieustannie – jesteście super, jestem z was dumny/a

Mariusz Jędrzejko

kontakt: mariusz@cps.edu.pl tel. 602-100-020