1

Małgorzata Marczak

Pracownia Edukacji Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej ŁCDNiKP

SPOTKANIE Z PANIĄ WIOSNĄ

Wychowanie przedszkolne (dzieci 3 – 4 letnie)

Cele kształcenia

Cele ogólne:

rozwijanie ekspresji muzyczno-ruchowej oraz aktywności twórczej,

kształtowanie umiejętności poprawnego rozpoznawania i nazywania kolorów (żółty,

czerwony, niebieski).

Cele szczegółowe:

dziecko:

wyszukuje na dywanie kwiaty zgodnie z podaną instrukcją nauczyciela oraz

określa/nazywa ich kolor (żółty, czerwony, niebieski),

improwizuje ruchem własnego ciała odtwarzany fragment utworu muzycznego

wg własnego pomysłu,

w ustalony sposób reaguje ruchem na przerwę w muzyce.

Metody kształcenia (wg Kwiatowskiej):

czynne - zadań stawianych do wykonania, ćwiczeń, samodzielnych doświadczeń,

słowne - rozmowa, wiersz, piosenka,

oglądowe – pokaz, obserwacja, przykład osobisty nauczyciela.

Techniki twórczego myślenia: burza mózgów.

Formy pracy: z całą grupą, indywidualna, grupowa.

Środki dydaktyczne: wiersz Wiosna idzie, kukiełka Pani Wiosny, bębenki, tamburyna, kosz

„darów”: wierzbowa gałązka, trawa, kwiaty - krokusy, przebiśniegi, ptaki - bocian, kukułka,

jaskółka, kwiaty z bibuły w trzech kolorach: czerwonym, żółtym, niebieskim, ilustracje:

bociana, kukułki, jaskółki, kaczki, piosenka Pierwszy dzień wiosny (śpiewana przez

nauczycielkę lub na płycie CD), magnetofon, utwór g-mol Vivaldiego Wiosna,

utwór Edwarda Griega Taniec Anitry ze suity Peer Gont, kwiaty w trzech kolorach:

czerwonym, żółtym, niebieskim wycięte z kolorowego brystolu, 5 obręczy, opaska

na głowę dla każdego dziecka z rysunkiem: bociana, kukułki lub jaskółki, materiały

2

plastyczne (klej, kredki pastelowe), wazon Pani Wiosny narysowany na szarym papierze,

grzechotki, kołatki, drewienka.

Przebieg zajęć:

1. Pląs – Wszyscy są… 1

Dzieci siedzą w kręgu. Nauczycielka śpiewa pląs, wykonuje gesty zgodne z tekstem

powitania. Zaprasza dzieci do śpiewania. Całość powtarzamy 3x4 razy.

Tekst Opis ruchów

Wszyscy są, witam was gest ręką na wszystkie dzieci

Zaczynamy już czas klepanie rytmiczne o uda

Jestem ja, jesteś ty wskazywanie ręką na siebie i kolegę

Raz, dwa, trzy trzykrotne klaśnięcie

2. Burza mózgów – Z czym przyjdzie do nas wiosna? – rundka wypowiedzi dzieci

3. Słuchanie wiersza – Wiosna idzie2 z jednoczesną prezentacją kukiełki - Wiosny.

Rozmowa nt. treści wiersza.

Wiosna idzie

Puk, puk, puk ...w okienko!

- Wyjdźcie dzieci prędko

Idzie już wiosenka

I słoneczko świeci.

Z baziami gałązkę

w ręku na wierzbową

I za pasem wiązkę

Przylaszczek liliowych.

Idzie piękna pani

Z jasnymi włosami

W zielonej sukience

Wyszytej kwiatami.

Idzie, uderza witką

1 L. Bzowska, R. Kownacka, Uczymy się bawiąc, Wydawnictwo Klauza. Lublin 2000, s. 9

2 S. Daraszkiewicz, Nauczyłem się w przedszkolu… Wiersze i inscenizacje dla dzieci – „2N”, Biuro

Wydawniczo-Reklamowe, Białystok 1993, s. 38

3

Wierzbową z baziami

Pokrywa się wszystko

młodymi listkami.

Słonko złote świeci

Idzie piękna pani.

Puk, puk ... chodźcie dzieci

Na wiosny spotkanie.

4. Zabawa ruchowa – Puk, puk w okienko - dzieci poruszają się w rytm bębenka po całej

sali, w przerwie muzycznej pukają w „szybę” z jednoczesnym, rytmicznym

wypowiadaniem fragmentów wiersza:

Puk, puk, puk ...w okienko!

- Wyjdźcie dzieci prędko.

5. Dary Wiosenki - oglądanie przez dzieci zgromadzonych przez Panią Wiosnę „darów”:

np. wierzbowej gałązki, trawy, kwiatów np. krokusów, przebiśniegów, bociana, kukułki,

jaskółki itp.

6. Ekspresja ruchowa - Taniec kwiatów – utwór Edwarda Griega Taniec Anitry z suity

Peer Gynt. Dzieci tańczą wg własnego pomysłu trzymając w ręku bibułowe kwiaty

w trzech kolorach: czerwonym, żółtym, niebieskim.

7. Zabawa dydaktyczna – Kwiatki Pani Wiosny. Nauczycielka rozkłada na dywanie kwiaty

w trzech kolorach: czerwonym, żółtym, niebieskim. Dzieci poruszają się

w dowolnych kierunkach po sali, na przerwę w muzyce, wykonują polecenia

nauczycielki:

wyszukaj dwa kwiaty w kolorze czerwonym, pokaż….

wyszukaj trzy kwiaty w kolorze żółtym…..

wyszukaj jeden niebieski kwiat

wyszukaj dwa niebieskie i jeden czerwony

wyszukaj dwa czerwone i jeden żółty

wyszukaj dwa żółte i jeden niebieski

wyszukaj dwa niebieskie i jeden żółty itp.

Dzieci przeliczają kwiaty i sprawdzają czy zostały wybrane, zgodnie z poleceniem

nauczycielki.

4

8. Ćwiczenia artykulacyjne: naśladowanie głosów ptaków. Nauczyciel opowiada,

demonstrując prawidłową artykulację i odpowiednie ruchy ptaków:

bocian - rozgląda się wokoło i głośno klekoce – kle, kle (ręce wyprostowane do

przodu tworzą dziób bociana i „klaszczą”, naśladując klekotanie),

kukułka - siada na gałązce i głośno kuka – ku-ku, ku-ku (ręce tworzą małe

skrzydełka, dzieci naśladują kukanie),

kaczka - rozgląda się wokoło i głośno kwacze – kwa, kwa (ręce w bok

z jednoczesnym poruszaniem się w różnych kierunkach po sali, naśladując

kwakanie).

9. Zabawa orientacyjno – porządkowa Ptaszki do gniazd.

Na dywanie nauczycielka rozkłada 5 obręczy, każde dziecko otrzymuje opaskę na głowę

z rysunkiem: bociana, kukułki, jaskółki. Nauczycielka gra na tamburynie zapraszając

wszystkie dzieci do poruszania się w dowolnych kierunkach po sali, z jednoczesnym

naśladowaniem ptaków. Na przerwę w muzyce i hasło nauczycielki – Ptaszki do gniazd –

każde z dzieci ustawia się w jednej z pięciu obręczy. Zabawę powtarzamy 4 x 5 razy.

10. Bukiet dla Pani Wiosny – ćwiczenie plastyczne z jednoczesnym słuchaniem fragmentu

koncertu g-mol Vivaldiego Wiosna.

Dzieci wybierają sobie trzy kwiaty w kolorze żółtym, niebieskim i czerwonym, smarują

kwiaty klejem następnie podchodzą do przygotowanego wcześniej np. szarego kartonu, na

którym nauczycielka narysowała wazon, i wg własnego pomysłu nakleją swój kwiatek.

Następnie dorysowują listki kredką pastelową. Po zakończeniu działania przez wszystkie

dzieci następuje prezentacja wykonanej pracy.

11. Wysłuchanie piosenki – Pierwszy dzień wiosny 3 – słowa Grażyna Jędryka, muzyka

Robert Majewski.

Dzieci siedzą w kole i słuchają piosenki śpiewanej przez nauczycielkę.

Rozmowa nt. treści piosenki.

Ekspresja własna tworzenie muzyki przez dzieci (nie podlegającej narzuconej

przez nauczyciela dyscyplinie) z wykorzystaniem bębenka, tamburyna, grzechotki,

kołatki, drewienek (dla każdego dziecka) do ponownie śpiewanej przez

nauczycielkę piosenki.

3 R. Majewski, Wiosenne nutki, wyd. Iwanowski, Płock 2000, s. 42

5

Jeszcze czasem zrobi się chłodno,

Jeszcze czasem słońce słabo przygrzewa,

jeszcze śnieżek czasem poprószy,

jeszcze mało liści na drzewach.

Ale to już dzień wiosny pierwszy.

Ćwierka ptaszek, wiatr wyśpiewuje.

Jeśli będziesz bardzo uważny

Oddech wiosny pewnie poczujesz.

Nie zapada wieczór tak wcześnie,

Trawki znów ochoczo wytrysły.

Psy i kotki poweselały.

Dzieci mają nowe pomysły.

Ale to już dzień wiosny pierwszy.

12. Podsumowanie zajęć.

Metody wychowania w przedszkolu – podział wg M. Kwiatowskiej4.

METODY CZYNNE METODY PERCEPCYJNE METODY SŁOWNE

Metoda samodzielnych

doświadczeń –

polega na stwarzaniu

warunków dla spontanicznej

zabawy i innych form

dowolnej działalności

dziecka, bez udziału

nauczycielki

Metoda obserwacji i pokazu -

obejmuje przedmioty,

zjawiska i czynności, na

których nauczycielka chce

skupić uwagę dzieci

Rozmowy, opowiadania,

zagadki –

rozwijające procesy

poznawcze i poszerzające

zasób wiadomości dziecka,

jak również uczenie się przez

dzieci wierszy, tekstów

piosenek

Metoda kierowania własna

działalnością dziecka –

obejmuje inspirowanie jego

spontanicznej działalności

przez zachętę, podsunięcie

pomysłu, czynne włączanie

się nauczycielki w jego

działalność

Metoda przykładu –

jaką jest dla dziecka osobisty

przykład nauczycielki

a przede wszystkim innych

dorosłych i dzieci jako wzór

postępowania; wzorów takich

dostarczają także widowiska,

utwory literackie

w powiązaniu

np. z ilustracjami

Objaśnienia i instrukcje –

towarzyszące nabywaniu

przez dzieci różnych

umiejętności, sprawności

ruchowej, przyzwyczajeń

higienicznych, stosowane

przy stawianiu im różnych

zadań

4 M. Kwiatowska, Podstawy pedagogiki przedszkolnej, WSiP, Warszawa 1985, s. 62 - 63.

6

Metoda zadań stawianych

dziecku –

które ono rozwiązuje

aktywnie i samodzielnie jako

problemy stwarzające okazję

do odkrywania nowych

zjawisk, przyswajania

i zastosowania określonych

umiejętności

Metoda uprzystępniania

sztuki –

oparta na percepcji dzieł

sztuki plastycznej i utworów

muzycznych, polegająca na

ułatwianiu dzieciom ich

zrozumienia i przeżycia

Sposoby społecznego

porozumiewania się –

wpływanie na postępowanie

dzieci, jak odwoływanie się

do umów, wyrażanie aprobaty

lub dezaprobaty, upominanie,

tłumaczenie, przekazywanie,

ustalanie zasad współżycia

w grupie dziecięcej

Metoda ćwiczeń –

pobudza dzieci do

powtarzania różnych

czynności, ćwiczenia

rozwijają sprawność ruchową,

utrwalają umiejętności

praktyczne, wiadomości,

a także mogą się przyczynić

do kształtowania postaw

Metody żywego słowa –

które pobudzają dziecko

i procesy poznawcze, działają

na wyobraźnię i motywacje

dziecka, a służą przede

wszystkim przekazywaniu

wartości literatury pięknej

Muzyka jest językiem uniwersalnym, pełnym, często intuicyjnym i może stanowić najbardziej

odpowiedni sposób dla wyrażania spontaniczności. R. Gloton, C. Clero - Twórcza aktywność dziecka

Formy umuzykalnienia w przedszkolu5

1. Śpiew

2. Gra na instrumentach

3. Ruch przy muzyce

4. Słuchanie muzyki

5. Tworzenie muzyki

Śpiew - to podstawowa forma aktywności muzycznej dziecka. Piosenka jest źródłem emocji

i estetycznych przeżyć z jednej strony, z drugiej zaś doskonałym materiałem, na podstawie

którego wyjaśniane są najprostsze zjawiska muzyczne, takie jak: rytm, melodia, dynamika,

agogika czy budowa formalna. Jest ona jednocześnie doskonałym materiałem służącym do

kształtowania głosu dziecka.

Zasygnalizowanym walorem piosenki jest jej warstwa tekstowa. Tekst wpływa na poszerzenie

słownictwa, wzbogaca wiedzę o otaczającym świecie, kształtuje uczucia. (…)

5 R. Majewski, Wiosenne nutki, wyd. Iwanowski, Płock 2000, s. 17- 39.

7

Kryteria doboru piosenki

Poprawnie dobrana piosenka musi spełniać określone warunki. Oto najistotniejsze:

1. dostosowanie do określonego wieku i poziomu umysłowego,

2. rozpiętość skali piosenki zgodna ze skalą głosu dziecka,

3. dostosowanie treści słownej do wieku dziecka,

4. odpowiedni stopień trudności linii melodycznej (w piosenkach dla najmłodszych nie

mogą występować duże skoki melodii, trudne aspekty modulacyjne w konstrukcji

melodii, skomplikowane rytmy),

5. wartości artystyczne piosenki w warstwie słownej i muzycznej.

Gra na instrumentach – (…) muzykowanie na instrumentach rozwija też zdolności ogólne

dziecka: pamięć, uwagę, skupienie, podzielność uwagi, jako że dziecko grając swoją partię

obserwuje poczynania kolegów.

W polskim systemie wychowania muzycznego najczęściej stosujemy tzw. Instrumentarium

Orffa. Są to instrumenty perkusyjne o określonej barwie dźwięku. Do pierwszej grupy należą:

bębenek, tamburyn, grzechotka, kołatka, drewienka, trójkąt rytmiczny, talerze. Do drugiej

grupy zaliczamy: dzwonki diatoniczne lub chromatyczne, ksylofon, metalofon. (…)

Podczas zajęć w przedszkolu grę na instrumentach wykorzystujemy: w ćwiczeniach

słuchowych, w ćwiczeniach rytmicznych, w ćwiczeniach ruchowych, w powiązaniu

z piosenką, w zadaniach twórczych (ilustracji zjawisk akustycznych – przyrodniczych

i z otoczenia, improwizacje rytmiczne i melodyczne, własny akompaniament do piosenek

i ćwiczeń ruchowych, ilustracje do wierszy i opowiadań).

Ruch przy muzyce

(…) Ruch przy muzyce jest obok śpiewu dominującą formą wychowania muzycznego.

W związku z tym, działania nauczyciela powinny być systematyczne i przemyślane, aby

efektem jego pracy nad rozwojem ekspresji ruchowej dziecka były: rozwój muzykalności,

rzeczywiste pogłębianie wrażliwości estetycznej i emocjonalnej, ogólny rozwój dziecka

(fizyczny i psychiczny). Po drugie, ranga ruchu przy muzyce predestynuje ją do korelowania

z innymi formami wychowania muzycznego. Możemy zatem doskonale łączyć zabawy ruchowe

ze śpiewem w formie: zabaw inscenizowanych i ilustracyjnych, zabaw rytmicznych czy zabaw

tanecznych.

8

Słuchanie muzyki

(…) W przedszkolu słuchanie muzyki prowadzone jest w dwóch formach: „słuchanie muzyki

żywej” (słuchanie utworów granych przez nauczyciela, etap poprzedzający wprowadzenie

nowej piosenki czy tańca, uczestniczenie w koncertach zorganizowanych dla dzieci),

„słuchanie muzyki mechanicznej” (nagrania magnetofonowe lub pochodzące z płyt, słuchanie

radiowych audycji muzycznych).

Tworzenie muzyki

Tworzenie muzyki powinno być stosowane na zdecydowanej większości zajęć. Wymaga

od nauczyciela organizowania bodźców prowokujących do samodzielnej ekspresji.

Tworzenie muzyki opiera się na dwóch filarach: ekspresji własnej i improwizacji kierowanej.

Ekspresja własna jest tworzeniem muzyki nie podlegającej narzuconej przez nauczyciela

dyscyplinie np. rytmicznej. Polega bardziej na spontanicznej aktywności twórczej.

Improwizacja kierowana jest natomiast przyporządkowana dyscyplinie wybranego elementu

muzycznego. Może być to rytm, melodia, harmonia lub schemat budowy formalnej utworu.

Rozwijanie muzycznej ekspresji twórczej odbywa się przy użyciu następujących form

ekspresji dziecięcej: improwizacja głosem, improwizacja melodyczna i rytmiczna na

instrumentach, improwizacja ruchowa, w powiązaniu z aktywnością plastyczną, czyli

tzw. malowanie muzyki6.

Zalecana literatura przedmiotu:

1. Dorota Malko, Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1990

2. Anna Dasiewicz- Tobiasz, Umuzykalnianie w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1977

3. Urszula Smoczyńska – Nachtman, Rozśpiewane przedszkole, WSiP, Warszawa 1982

4. Urszula Smoczyńska – Nachtman, Kalendarz muzyczny w przedszkolu, WSiP, Warszawa

1982

5. Urszula Smoczyńska-Nachtman, Śpiewam, słucham, gram : repertuar i wskazówki dla

nauczyciela, WSiP, Warszawa 1997

6. Maria Wieman, A czy wy tak potraficie, WSiP, Warszawa 1990

7. Romualda Wawrowska, Muzyka i ruch, WSiP, Warszawa 1991

8. Beatrix Podolska, Muzyka w przedszkolu, Impuls, Kraków 2008

9. Bogumiła Tarasiewicz, Mówię i śpiewam świadomie, Universitas, Kraków 2003

6 R. Majewski, Wiosenne nutki, wyd. Iwanowski, Płock 2000, s. 17- 39.

9

10. Lucyna i Mirosław Bzowscy, Iwona Biśto, Anna Sowińska, Inspirowane folklorem,

Zabawy muzyczo-ruchowe oparte na polskiej muzyce ludowej, Książka + CD, KLANZA,

Lublin 2012

11. Gloton R, Cero C, Twórcza aktywność dziecka, WSiP, Warszawa 1985

12. Beata Podolska, Z muzyką w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1987

13. Pytlak Andrzej, Podstawy wychowania muzycznego, WSiP, Warszawa 1977

14. Lipska E., Przychodzińska M., Metodyka wychowania muzycznego w klasach I - IV szkoły

podstawowej, Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1973

15. Urszula Smoczyńska, Kalendarz muzyczny w przedszkolu, Wydawnictwo Pani Twardowska,

Warszawa 2012