Makro Eko No Mia

279
1 Edward Golachowski Katedra Teorii Systemów Ekonomicznych ul. Wiśniowa 41, pok. 81 tel. 849 – 53 - 06 Notatki do przedmiotu MAKROEKONOMIA Sygnatura 2001-16 Literatura obowiązkowa ( skrypt ) : Marek Garbicz, Edward Golachowski Elementarne modele makroekonomiczne Oficyna Wydawnicza SGH , Warszawa ( wydanie najnowsze ) Rok akad. 2002/2003

description

eko

Transcript of Makro Eko No Mia

  • *Edward Golachowski Katedra Teorii Systemw Ekonomicznychul. Winiowa 41, pok. 81tel. 849 53 - 06Notatki do przedmiotu MAKROEKONOMIASygnatura 2001-16Literatura obowizkowa ( skrypt ) : Marek Garbicz, Edward GolachowskiElementarne modele makroekonomiczneOficyna Wydawnicza SGH , Warszawa ( wydanie najnowsze )Rok akad.2002/2003

  • *Niniejsze Notatki ... maj pomc w opanowaniu przedmiotu MAKROEKONOMIA gownie dziki umoliwieniu : - koncentracji podczas wykadw na suchaniu i myleniu ; - samodzielnego powtarzania materiau.Naley je traktowa jako uzupenienie wykadw i literatury.Notatki ... s te specyficzn wersj skryptu : - skrcon ( np. znacznie mniej tekstu opisowego ) ; - rozszerzon ( np. dodatki uznane za istotne dydaktycznie ) ; - zmienion ( np. wyjanienia problemw na podstawie innych ni w skrypcie przykadw ). Jednak podstawowa rnica polega na zastosowanej w Notatkach ... animacji szkice graficzne powstaj stopniowo i rwnie stopniowo s komentowane, co uatwia zrozumienie omawianych tematw. W Notatkach... s te przykadowe pytania do kadego tematu niektre z nich mog pojawi si na egzaminie.

  • *Tytuy wykadw1.Modele sektorowe2. Modelowanie typu IS - LM3.Model rynku towarowego i rynku pieninego

    4. Analiza gospodarki wedug modelu IS - LM 5. Analiza skutecznoci polityki ekonomicznej 6. Rynek obrotw z zagranic 7. Model gospodarki otwartej - analizy

  • * 8. Rynek pracy cz I 9. Rynek pracy cz II Kompleksowy model krtkookresowej rwnowagi makroekonomicznej11. Cykl koniunkturalny12. Teorie wzrostu gospodarczego

  • *1. Przedmiot bada ekonomiiEkonomia bada gospodark ( system ekonomiczny ).PrzyrodaSpoeczestwoSystem ekonomicznyDo systemu ekonomicznego ( SEK ) dopywa z przyrody strumie zasobw naturalnych , jest te dopyw wewntrzny( np. maszyny, materiay do dalszej produkcji ), a takedopyw z systemu spoecznego ( np. praca, wiedza )- suma dopyww to wektor wej do SEK.X = x1 + x2 + x3 + ...X - czynniki produkcjix1 - np. zasoby naturalnex2 - np. kapita trwayx3 - np. pracaWprowadzenie

  • *Z systemu ekonomicznego do spoeczestwa wypywa strumie produktw i usug konsumpcyjnych to wektor wyj z SEK .Y = y1 + y2 + y3 + ...Y - produkty i usugi konsumpcyjney1 - np. ywnoy2 - np. odziey3 - np. mieszkaniaTXYY = T XGospodarka to macierz transformacji. Ekonomia zajmuje si jej badaniem.SEK

  • *2. Metoda badawcza ekonomii Przykad modelu: Zamy :- B to dochody budetu ;- t to przecitna stopa podatkowa w procentach ; - brak innych wpyww do budetu.podatki a budet pastwa ( krzywa Laffera ). Etapy dziaania :1 - obserwacja rzeczywistoci ( zbir danych surowych ) ;2 - wybr cech istotnych ( abstrakcja ) ;3 - badanie zalenoci pomidzy zmiennymi i sformuowanie modelu waciwego ( funkcji ) ;4 - weryfikacja modelu ;5 - wykorzystanie modelu ( wyjanienie, przewidywanie, symulacja, podstawa decyzji ) .Model to : B = ( t ) Nauka posuguje si modelem, a polityka - wzorcem : B ma by = max , wtedy t = ? np.

  • * - w t0 = 0% i t4 = 100% B = 0 Btt0t1t2t3t4 - w t2 = np. 50% B = max ! - kiedy B ronie ? - kiedy B maleje ?- dla t1 = np. 25% i dla t3 = np. 75% B jest ...B2B1Elementy analizy :

  • *3. Gwny problem ekonomiiZasoby czynnikw produkcji X s w kadym momencie dane, ograniczone ; a suma potrzeb konsumpcyjnych PK jest nieograniczona .Jak zaspokoi nieograniczone PK wykorzystujc dane X ?Ekonomia jest nauk o alokacji zasobw, jej gwny problem to : jak rozmieci ograniczone zasoby, by jak najlepiej zaspokoinieograniczone potrzeby konsumpcyjne ?

  • *4. Odpowiedziwarunkiem udzielenia odpowiedzi jest zebranie penej informacji o gospodarce ;dopiero na takiej podstawie mona centralnie podj decyzje optymalne dla systemu jako caoci ;dla waciwej realizacji centralnych rozwiza alokacyjnych w sposb najlepszy dla spoeczestwa niezbdne jest podporzdkowanie wszystkich podmiotw decyzjom centralnym ;jedynym wyjciem jest wic obowizujcy wszystkich plan !

    Sposb I to gospodarka centralnie planowana ( GCP ) .Sposb I

  • *Sposb II : nie jest moliwe zebranie takiej informacji, by mona udzieli odpowiedzi na miliony pyta w wymaganym czasie ; trzeba ograniczy liczb pyta i zastosowa automaty rozwizujce problemy czstkowe ;- wprowadmy wsplny mianownik- pienidz ! wtedy potrzeby przeksztac si w popyt ( efektywny ! ), a produkcja w poda ; w gospodarce zacznie dziaa automatyczny mechanizm popytowo - podaowy sucy efektywnej alokacji ; rezultatem bdzie rwnowaga pomidzy wartoci popytu AD a poday ( AS = Y ).

    Sposb II to gospodarka rynkowa ( GR ) .

  • *Ktry sposb jest lepszy ? Dominujca odpowied dzisiejsza :- ani czysta GCP ;- ani czysta GR ;- chodzi o MIX, historycznie zmienny. Wspczesna gospodarka MIX to : - ustalenie ram aktywnoci ekonomicznej przez pastwo ; - samodzielna dziaalno firm w powyszych ramach ; - regulacja przebiegu gry ekonomicznej przez pastwo.Od teorii ekonomii oczekuje si wic dwch typw odpowiedzi : - jak regulowa gospodark jako cao ? - jak prowadzi pojedyncz firm ?To uzasadnienie dwch gazi ekonomii : - makroekonomia ( wielkie litery ) ; - mikroekonomia ( mae litery ) .Wykady w konwencji modelowej - przedstawiaj wybrane problemy tak rozumianej makroekonomii.

  • *Wykad IModele sektorowe

  • *1. Istota modeliModel dwusektorowyHFYCBankSIGospodarstwa domowe s wacicielami firm.mog by inwestycjami drugich.W praktyce midzy nimi jest porednikOszczdnoci jednych- bank.

  • *Model trzysektorowy rozszerzenie o sektor rzdowy( pomidzy H a F )HFTRRzPozostae elementy poprzedniego szkicu - bez zmian.TG

  • *2. Funkcje w modelach2 sektory1. Dochd dyspozycyjny Y = C + S , decyzja H , czyli Yd = Y( cay dochd jest dyspozycyjny )2. Funkcja konsumpcjiC = C + c Ydc kracowa skonno do konsumpcji ( c + s = 1 )3. Funkcja oszczdnociS = Y CWstawiamy funkcj CS = - C + s Y4. Funkcja inwestycjiZ zaoeniaI = I ( inwestycje s autonomiczne )

  • *3 sektory1.Dochd dyspozycyjny Yd = Y T + TR ( gospodarstwa domowe pac podatki i otrzymuj transfery ) Yd = C + S, ale Yd Y2. Funkcja konsumpcjiInna wielko Yd wic C = C + c (Y T + TR)3. Funkcja oszczdnoci S = - C + s (Y T + TR)4. Funkcja inwestycjiPozostaje I = I i dotyczy tylko inwestycji prywatnych.Inwestycje rzdowe ( poza modelem ! ) s skadnikiem G, bo G = Crzd + IrzdInwestycje ogem s sum Ipryw + Irzd5. Funkcja popytu rzdowegoPrzyjmujemy, e G = G , tj. popyt rzdowy to autonomiczna decyzja rzdu.

  • *6. Funkcja transferwPrzyjmujemy TR = TRTransfery to autonomiczna decyzja rzdu ( polityka spoeczna ) .7. Funkcja podatkwZakadamy, e chodzi tylko o podatki od H.Dwie uproszczone moliwoci :- proporcjonalny ( tj. T = t Y dla 0 < t < 1 )Przyjmujemy ten drugi wariant.T = t YPowysze funkcje tworz waciwe modele. Z przedstawionych rwna mona obliczy produkcj w stanie rwnowagi :2- sekt.YE =11 - c (C + I )3-sekt. 11 c (1- t) (C + I + G + c TR)YE =

  • *3. Moliwoci regulacji rzdowejNa skonno do konsumpcji c rzd nie ma wpywu bezporedniego.Na stop podatkow t oczywicie ma wpyw, wedug formuy wzrost podatkw zmniejsza mnonik ;Na czci skadowe popytu autonomicznego A wpyw jest zrnicowany : - na C i I tylko poredni, - na G i TR bezporedni.Pozostaj trzy narzdzia polityki gospodarczej : - podatki, zamwienia rzdowe, transfery.11 c (1- t)w =

  • *4. Model czterosektorowyRozszerzenie o sektor wymiany z zagranic ( Oz ) i o nowy rodzaj popytu ( X jako czysta nadwyka eksportowa) ; mamy wic SEK = H + F + Rz + Oz i AD = C + I + G + XGdy X 0 , pomidzy gospodark zamknit a otwart wystpi rnica wielkoci popytu i produkcji .OzImportEksportZ zaoenia tylko F ma zwizki z zagranic ( uproszczenie ) , trzeba do schematu trzech sektorw doda blok Oz.Eksport to strumie obcego popytu pyncy do naszych firm, import - popytu naszych firmpyncy za granic.

  • *Nowe funkcje w modelu :- funkcja eksportu :tj. cay eksport jest wielkoci autonomiczn, to decyzje partnerw zewntrznych, niezmienne w okresie krtkim.ExpYpozostaa cz importu ma charakter zmienny,zaley od wielkoci produkcji Y ; przyjmijmy tu pojcie skonnoci do importu ( m ) : Imp Yniech m = zakadamy, e cz importu ma charakter autonomiczny - import niezbdny, - funkcja importu :Imp;Import zmienny = m Y

  • *Funkcja importu ma wic posta nastpujc :Impm YYSuma powyszych funkcji daje nastpujcy obraz :EABExpImpYExp, ImpW obszarze A eksport jest wyszy od importu, mamy nadwyk, tj. dodatkowy strumie popytu pobudzajcy gospodark, X > 0. W punkcie E mamy rwnowag, X = 0(ale zmiana struktury Y !).W obszarze B import jest wyszy od eksportu, mamy deficyt, X < 0 .

  • *Ogem funkcja obrotw z zagranic : X = Exp ImpRwnowaga - gdy Yi = YEJeeli Yi Y E czyli zgoszony popyt jest mniejszy lub wikszy od produkcji, to zrwnowaenie nastpi dziki zmianie produkcji ( tj. decyduje popyt ) .Po dodaniu funkcji X do 7 funkcji modelu trzysektorowego moemy rozwiza model czterosektorowy, tj. obliczy produkcj w stanie rwnowagi :

    YE = 11 c ( 1 t ) + m( C + I + G + c TR + Exp - Imp )

  • *Czy s nowe moliwoci regulacji gospodarki przez pastwo ?Exp jest autonomiczny, rzd moe tylko zachca lub zniechca firmy prywatne ;rzd jako waciciel firm sektora publicznego ma jednak pewien wpyw ;Imp jest te autonomiczny ( + dwie uwagi j.w. ) ;import zmienny ( m Y ) uwarunkowany jest gwnie technologicznie, konieczn importochonnoci m , stabiln w okresie krtkim ; W ramach przyjtych zaoe nie ma wic nowych narzdzi polityki gospodarczej.

  • *Pytania :1. Wyznacz wielko produkcji w stanie rwnowagi ( oblicz YE ) wg. modelu 2-sektorowego ( 3-sektorowego ; 4-sektorowego ).2. Przeprowad analiz ( take graficzn ) dojcia gospodarki do rwnowagi z sytuacji, w ktrej Yi < YE ( - Yi > YE ) w modelu 2-sektorowym ( 3-sektorowym ; 4-sektorowym ).3. Omw posta i dziaanie mnonika popytowego w modelach sektorowych dlaczego mnonik ulega osabieniu po rozsze- rzeniu modelu o trzeci i czwarty sektor ? 4. Przedstaw wszystkie moliwoci regulowania gospodarki przez pastwo zgodne z zaoeniami modelu 4-sektorowego.

  • *Wykad IIModelowanie typu IS - LM

  • *1. Przedmiot Rwnowaga makroekonomiczna w okresie krtkim: - na rynku towarowym ( IS ) z podziaem na konsumpcyjny ( C ) i inwestycyjny ( I ) ; na rynku obrotw z zagranic ( BP ) z podziaem na obroty towarowe ( BH ) i kapitaowe ( BK ) ; na rynku pieninym ( LM ) - obroty pomidzy agregatami M a B ;- na rynku pracy ( SR ) ;oraz wielostronne powizania midzy rynkami.a) - analiza stanu rwnowagi i jego warunkwb) - analiza automatycznego procesu rwnowaenia ( gdy P E, to P E ) c) - polityka stabilizacyjna ( gdy P E, to E P )d) - szczeglne cele polityki ( gdy P0 = E0 Pp = Ep , gdzie p - stan podany )Rodzaje problemw :

  • *2. Miejsce modelu IS - LM w makroekonomiiPojawi si w roku 1937 ( J. R. Hicks Nobel 1972 ) jako rozwinicie i sformalizowanie myli J. M. Keynesa.Ewolucja modelu cigle trwa ( np. pogbianie i rozszerzanie analiz, zmiana zaoe, rozwj szaty matematycznej ).Wspczesny neo-keynesizm to nadal cz gwnego nurtu rozwoju makroekonomii ( mainstream ) .Co byo przed Keynesem ?Prawo rynkw Saya czyli klasyczna koncepcja rwnowagi.Poda i popyt musz by rwne, bo kada poda kreuje wasny popyt ; wymiana jest praktycznie naturalna, a pienidz - to tylko techniczny porednik.Gospodarka wytwarza tyle, ile moe ( tj. pene wykorzystanie zdolnoci produkcyjnych ) , a popyt zaley od cen.

  • *cenaADiloAS (= max.)pqpqGdy popyt si zmienia, produkcja ilociowo pozostanie bez zmian, lecz zmieni si jej warto.p1AD1E1Niech D AD < 0 :Obnienie popytu doprowadzio tylko do spadku ceny, produkcja nie ulega zmianie.

  • *Wspczenie ceny w wikszoci s administrowane, ruchy cen s kontrolowane ( rola monopoli i pastwa ), za obnianie pac jest niemoliwe ( powody spoeczne ).Przy tych ograniczeniach rozwizanie klasyczne nie dziaa.Q2E2Obnienie popytu doprowadzio do obnienia poday, a cena pozostaa bez zmiany.AS1Po takiej krytyce Keynes odrzuci rozumowanie klasyczne.

  • *3. Zaoenia modelowania IS - LMa) meta zaoenia -gospodarka rynkowa jest niestabilna, podlega wstrzsom, reaguje na bodce ale najwaniejsze to zwierzce instynkty inwestorw ( stadne decyzje, irracjonalne mody, fale optymizmu i pesymizmu ) ; gospodarka rynkowa moe samoczynnie si zrwnoway, to jednak wymaga czasu i przynosi koszty spoeczne ;- polityka ekonomiczna pastwa jest konieczna ; reakcje ( dostosowania ) maj charakter ilociowy, a nie cenowy ( jak u klasykw ) . - ale dy do stabilnoci, rwnowagi ; - przyczyny wstrzsw s rne,

  • *b) zaoenia oczywiste [ u nas niezbdne tymczasem (?) ]gr ekonomiczn toczy wielu uczestnikw, decyzje ekonomiczne s podejmowane przez licznych producentw i konsumentw, istnieje konkurencja ;- pastwo te jest aktorem ekonomicznym, dziaa regulujc cao gospodarki oraz jako waciciel firm sektora publicznego ;- gospodarka jest mieszana ;- istnieje nowoczesna i rozwinita infrastruktura suca gospodarowaniu ( techniczna, instytucjonalna, prawna, informacyjna oraz spoeczna ) ;- brak zjawisk nadzwyczajnych ( np. ekonomicznych, spoecznych, politycznych ) ;- gospodarka z zaoenia jest rynkowa, rozwinita, zdrowa.

  • *c) zaoenia idealizujce ( kierunki modelowego uproszczenia rzeczywistoci )- istniej rezerwy wszystkich czynnikw produkcji, mona nimi manipulowa ;dziki rezerwom poda elastycznie poda za popytem ( keynesowskie czyli popytowe regulowanie gospodarki );rozpatrujemy wycznie okres krtki, w ktrym decyzje dotycz wykorzystania zasobw, a nie ich ksztatowania ;- dochody budetu pastwa to tylko podatki, ceny s stabilne, a gospodarka jest zamknita .

    W miar rozbudowy modelu te zaoenia bd zmieniane. wydatki to tylko zamwienia pastwowe ( uproszczenie - brak transferw, uwzgldniamy tzw. opodatkowanie netto ) ;

  • *d) zaoenia analityczne ( czstkowe )Takie zaoenia s przyjmowane i uchylane stosownie do logiki analiz, dotycz np. :- stanu wyjciowego ( rwnowaga , jej brak nadmiar czy niedobr, na ktrym z badanych rynkw ) ;- siy, treci i charakteru impulsu ( wstrzsu ) zewntrznego lub wewntrznego, zmieniajcego stan wyjciowy i / lub warunki funkcjonowania ktregokolwiek z rynkw ;- kolejnoci analiz rynkw ;- przebiegu krzywych rwnowagi ( pooenie, kt nachylenia ) ;- rodzaju i kierunku zastosowanej polityki ekonomicznej.

  • *Pytania :1. Omw specyfik keynesowskiego podejcia do gospodarki i jej modelowania.2. Dlaczego wnioskw wynikajcych z keynesowskich analiz modelowych nie mona bezporednio stosowa do wspczesnych pastw o rozwinitej, zamonej i ustabilizowanej gospodarce rynkowej ? ( - do dzisiejszej gospodarki polskiej ? )

  • *Wykad IIIModel rynku towarowego i rynku pieninego

  • *Cz I - Model rynku towarowego 1. Prezentacja rynku-znane kategorie ekonomiczne, podmioty, transakcje

    2. Wyprowadzenie funkcji rwnowagi Rwnowaga, gdy AD = AS = Y Trzy czci popytu AD = C + I + G

    a)funkcja konsumpcji C = C + c Ydgdzie Yd = Y t Y= Y (1 t )wic : C = C + c Y (1 t )

  • * Reszta inwestycji zaley od kosztw kredytu ( tj. od poziomu stopy procentowej - im droszy kredyt, tym mniejszy popyt inwestycyjny, a wic znak ujemny ). Sia reakcji inwestorw na zmian stopy procentowej zaley od tzw. wraliwoci inwestorw wprowadzamy wspczynnik a ( a = const., a > O ) .b) funkcja inwestycji Pozostaj inwestycje autonomiczne I ,Ujcie bardziej realistyczne od sektorowego, ale popyt inwestycyjny jest nadal niezaleny od dochodu ! lecz to tylko cz inwestycji .

  • *d) formua krzywej ISiiEYEYEISKada para zmiennych (iE, YE) spenia warunek rwnowagi rynku ( tj. punkt E ley na krzywej IS ) .( Y = AD , AD = C + I + G ) c) funkcja popytu rzdowegogdzie :

  • *3. Analiza krzywej ISE1E2Y2i2Y1i1A w przypadku obnienia stopy ...Przykad - skutki wzrostu i do i1 :- podroenie kredytu inwestycyjnego, wic rezygnacja z najmniej opacalnych projektw ;- obnienie popytu inwestycyjnego, wic rwnie obnienie produkcji dbr inwestycyjnych ;- obnienie ich sprzeday i dochodw pracownikw zatrudnionych w tej sferze ;- obnienie ich popytu konsumpcyjnego i obnienie produkcji dbr konsumpcyjnych ; - dalsze efekty...a) zmiany pooenia punktu E na IS

  • *b) zmiany pooenia krzywej ISTo autonomiczna decyzja rzdu o obnieniu lub podwyszeniu zamwie publicznych.Zgodnie z formu IS zale od zmian A i a , gdzie A = C + I + G .Ale : C = const. , I = const. , a = const. zmieni mona tylko G = G !

  • *Y1Y2IS1IS2Natomiast ekspansja fiskalna ( tj. G > 0 ) zwiksza produkcj i przesuwa krzyw IS rwnolegle w prawo.Restrykcja fiskalna przesuwa krzyw IS rwnolegle w lewo.Niech G < 0 ( tj. obnienie popytu rzdowego czyli restrykcja fiskalna )Nowy punkt rwnowagi ma wsprzdne ( i0, Y1 ) .Skutkiem jest zmniejszenie Y bez zmian i . E1E2Nowy punkt rwnowagi ma wsprzdne ( i0 , Y2 ) .

  • *c) zmiany kta nachylenia ISZnaczenie tego kta :-IS1 stroma, bliska pionu ;-IS2 paska, bliska poziomu ;-identyczne obnienie stopy procentowej.Y2Kt nachylenia IS decyduje o sile reakcji produkcji na zmian stopy procentowej.i1Y1i0Y0IS2IS1E0E1E2

  • *Wiemy, e a = const. i c = const. Mona zmienia tylko t.Gdy t wzronie, to mnonik obniy si, tj. obniy si sia omwionej reakcji - krzywa IS zbliy si do pionu ( IS1 ).IS1(t > 0)IS2 (t
  • *Podsumowanie dziaanie rnych narzdzi polityki gospodarczej na rynku pieninym : zmiany i przesuwaj punkt E na nieruchomej krzywej IS ; zmiany G przesuwaj krzyw IS wraz z lecym na niej punktem E ; zmiany t zmieniaj kt nachylenia IS i pooenie punktu E . Zakres dziaa polityki gospodarczej :

  • *Przykad - jak polityk gospodarcz naley zastosowa, by zrwnoway rynek opisany szkicem :Naley wic : - podwyszy i oraz - zmniejszy G i / lub - zwikszy t .Polityka gospodarcza to ruch E P !

  • *Cz II - Model rynku pieninego1. Prezentacja rynkua) przedmiot obrotu to pienidz (definicja : pynny i akceptowany powszechny ekwiwalent )b) rodzaj transakcji : ( gospodarka zamknita ! ) przepywy pomidzy znanym agregatem M ( gotwka ) a agregatem B ( inne aktywa np. obligacje )

    Rnice - czci skadowe B : -nie peni funkcji rodka patnoci ( np. podatki ), to forma lokaty ( oszczdzania ) ; -maj pynno nisz od M ; - s obarczone ryzykiem ( ryzyko bankructwa banku i/lub emitenta obligacji, ryzyko kursowe ) , - ale przynosz odsetki !!!Istota : ryzyko i zysk czy bezpieczestwo bez zysku.

  • *c) strona podaowa rynku pieninego ( M ) tj. gotwka poza systemem bankowym plus wkady vista.

    Poda M okrela pastwo ( bank centralny ) poprzez :- emisj pienidza ;okrelanie stopy procentowej ; ( skutek to np. zmiana wielkoci lokat bankowych ) ;operacje otwartego rynku ( np. transakcje obligacjami rzdowymi ) ;wpyw na banki komercyjne i ich kreacj pienidza ( np. okrelenie stopy rezerw obowizkowych ).Bank centralny moe zwikszy poda pienidza lub j zmniejszy - to subtelna gra na wielu instrumentach ( jak metod, jaka zmiana ) .

  • *Decydujc o poday pienidza trzeba uwzgldni m.in. : - sytuacj finansow w punkcie wyjcia ( tj. ilo pienidza w obiegu i szybko obiegu ) ; przewidywane zmiany ( np. tempo inflacji, wzrost poday towarw ) ; zwizki pienine/kapitaowe z innymi krajami ; regulacyjne znaczenie zmian wielkoci poday pienidza dla poziomu aktywnoci ekonomicznej ( m.in. dla wielkoci produkcji )i to nasz temat !

  • *d) strona popytowa-motyw transakcyjnyniezbdny zasb pienidzaUjta makroekonomicznie wielko niezbdnego zasobu zaley od wartoci transakcji ( tj. wielkoci produkcji ) oraz od sprawnoci ruchu pienidza ( tj. szybkoci obiegu pieninego ) .Czci motywu transakcyjnego jest te tzw. motyw przezornociowy ( np. zakupy okazyjne ) .Niezbdny zasb pienidza musi likwidowa moliwe niezgodnoci pomidzy tymi strumieniami.

  • *

    Wielko tego popytu zaley od skonnoci do ryzyka i od poziomu oczekiwanych zyskw ( tj. stopy procentowej ) .

    Popyt na pienidz jest wic sum: - popytu transakcyjnego ; - popytu spekulacyjnego . motyw portfelowy ( np. wol gotwk ni lokat, bo boj si ryzyka )

    Lustrzanym odbiciem jest motyw spekulacyjny ( np. nie chc trzyma gotwki, bo umiem j ulokowa ) .

  • *e) cena pienidza

    Uczestnicy rynku pieninego dokonuj transakcji ( M B ) , gdy :

    maj za mao pienidza ( tj. musz sprzedawa elementy B, czyli kupi pienidz ) - trac odsetki !

    maj za duo pienidza ( tj. musz kupi elementy B, czyli sprzeda pienidz ) zyskuj odsetki ( lub je trac, kiedy tego nie zrobi, tzw. opportunity cost - koszty utraconych moliwoci ) .

    Jest wic koszt braku pienidza i koszt nadmiaru pienidza - to odsetki. Cen pienidza jest stopa procentowa.

  • *a) funkcja poday pienidza

    Reguluje j pastwo ( BC ) , __ poda jest autonomiczna, wic M = M.Poda musi odpowiada biecym warunkom, wana jest jej warto realna.Trzeba wprowadzi korekt, tj. wskanik zmian poziomu cen ( Pc ) .2. Wyprowadzenie funkcji rwnowagi

  • *b) funkcja popytu na pienidz Popyt transakcyjny ( Ltr ) zaley od : - wielkoci produkcji Y ( ujcie wartociowe ) ; - szybkoci obiegu pienidza V .Std Ltr = k Y Popyt spekulacyjny ( Ls ) zaley od : poziomu stopy procentowej i ( reakcja przeciwna - znak ujemny ! ) ;- wraliwoci posiadaczy pienidza na zmiany stopy procentowej, przyjmijmy tu wspczynnik b ( b = const.,b > 0 ) .Std Ls = - b icznie L = Ltr + LSczyli L = k Y - b i

  • *Kada para zmiennych ( iE , YE ) spenia warunek rwnowagi ( tj.punkt E ley na krzywej LM ) .c) formua krzywej LM LMYYEiEiE

  • *3. Analiza krzywej LMa) zmiany pooenia punktu E na LMUwaga! Mamy te same zmienne, co w przypadku IS, lecz ich zwizek jest inny !i1Przykad - skutki wzrostu produkcji do Y1 :- produkcja ronie, ronie wic popyt na pienidz ( popyt transakcyjny ) ;- przy danej poday M wzrost popytu wywoa wzrost ceny pienidza ( tj. stopy procentowej ) .Oznacza to, e np. ucieczka od lokat zmusi banki do podniesienia ich atrakcyjnoci.Gdy produkcja si obniy ...Y2i2Y1

  • * b) zmiany pooenia krzywej LMZgodnie z formu zale od zmian b , PC i M .Ale : b = const. i PC = const.Niech D M < 0 ( tj. obnienie poday pienidza w obiegu czyli restrykcja monetarna ) .Mniej pienidza w obiegu oznacza ( przy staej stopie procentowej ) moliwo obsugi mniejszej liczby transakcji, czyli realizacji mniejszej produkcji.Skutkiem restrykcji monetarnej jest wic obnienie produkcji.Zmieni mona tylko M , to decyzja BC .

  • *Restrykcja monetarna przesuwa krzyw LM rwnolegle w lewo.Nowy punkt rwnowagi ma wsprzdne ( i0 , Y1 ) .Natomiast ekspansja monetarna ( tj. M > 0 ) przesuwa krzyw LM rwnolegle w prawo ( wiksza ilo pienidza moe obsuy wiksz produkcj ) . LM1Y1Y2LM2

  • *c) zmiany kta nachylenia LMZgodnie z formu LM kt nachylenia zaley od k i b. Moe zmienia si wielko k ( tj. sprawno obiegu pieninego ujta odwrotnie ) .Wane - k nie jest instrumentem polityki ekonomicznej, to wielko wynikowa. Pastwo ( rzd i bank centralny ) ma tu wpyw wycznie poredni.Jest oczywiste, e obnienie k zbliy krzyw LM do poziomu, za zwikszenie k - do pionu.Wiemy, e z zaoenia b = const. LM1 (k< 0)LM2 (k > 0)

  • *Podsumowanie dziaanie instrumentw polityki gospodarczej : wpywaj na przesunicia punktu rwnowagi E na nieruchomej krzywej LM ; przesuwaj krzyw LM wraz z lecym na niej punktem rwnowagi E.nie poddaje si bezporedniemu sterowaniu.Kt nachylenia LMZmiany stopy procentowej i

  • *Przykad - jak polityk gospodarcz naley zastosowa, by zrwnoway rynek opisany szkicem :Polityka gospodarcza to ruch E P !Naley wic : - obniy i oraz - zmniejszy M .

  • *Pytania :1. Wyprowad algebraicznie i przedstaw interpretacj graficzn funkcji rwnowagi - na rynku towarowym. ( - na rynku pieninym. )2. Przedstaw ( wraz z interpretacj graficzn ) podstawow analiz krzywej rwnowagi ( zmienno punktu E ) na rynku towarowym. ( na rynku pieninym. )3. Wyjanij, dlaczego na rynku towarowym zaleno midzy poziomem stopy procentowej a wielkoci produkcji jest negatywna ( wzrost jednej czy si z obnieniem drugiej ), a na rynku pieninym jest pozytywna.

  • *Wykad IVAnaliza gospodarki wedug modelu IS - LM

  • *1. Automatyczne rwnowaenie odizolowanych rynkwa) - rynek towarowy P1 jest pod krzyw IS ( w lewo od krzywej )- wartociowo, jeli nastpi wzrost cen naturalne w GR ! ( ale to wykluczone z zaoenia ! ) ;- zatem ilociowo, to zgodne z zaoeniami.Oznacza to, e popyt w P1 jest wikszy od poday.Decyduje popyt, wic poda musi si zwikszy :Produkcja musi osign YEpod grob inflacyjnego wzrostu cen.

  • *rynek towarowy P2 jest nad krzyw IS ( w prawo od krzywej )Przypadek nadmiaru poday - produkcja musi si obniy ( nie ceny ! ).Nad krzyw mamy wic nadmiar poday, a pod niedobr.Do rwnowagi prowadz dostosowania ilociowe czyli zmiany Y.

  • *rynek pieniny P1 jest pod krzyw LM ( w prawo od krzywej )EiEIstniejca poda pienidza wystarcza tylko do obsugi produkcji rwnej YN .Przy produkcji Y1 ( wikszej ) mamy niedobr pienidza.Wobec nadmiernego popytu na pienidz jego cena musi wzrosn.Dostosowanie nastpi poprzez wzrost stopy procentowej.

  • *rynek pieniny P2 jest nad krzyw LM ( w lewo od krzywej )iEEPienidza wystarczy do obsugi produkcji YR ,dla produkcji rwnej Y2 mamy wic nadmiar pienidza.Przy nadmiernej poday pienidza obniy si jego cena - stopa procentowa.Dostosowania poprzez zmiany stopy procentowej zrwnowa rynek pieniny.

  • *2. Model IS - LMOba rynki s zwizane, jak Towar Pienidz Zmiana na jednym z rynkw prowadzi do zmian na drugim :gdy na rynku towarowym zmienia si produkcja, zmienia si te popyt ( transakcyjny ) na pienidz, co wpywa na stan rynku pieninego ;gdy na rynku pieninym zmienia si stopa procentowa, zmienia si te popyt inwestycyjny, a potem produkcja czyli zmienia si stan rynku towarowego.

  • *Rwnowaga jest tylko wtedy, gdy rwnoczenie I = S i L = M .Chodzi wic o punkt wsplny dla obu krzywych punkt ich przecicia.LMISiiEEYEYW punkcie E stopa procentowa okrelona na rynku pieninym tak zbilansuje zamierzone oszczdnoci i inwestycje, e wytworzona zostanie produkcja, ktrej sprzeda ( realizacja ) wywoa popyt na pienidz rwny jego poday.

  • *3. Automatyczne rwnowaenie obu rynkwa) sytuacja wyjciowaPunkty P oznaczajce brak rwnowagi mog lee w czterech rnych obszarach .3124Omwimy sytuacj 3, tj. rwnoczesny niedobr pienidza i nadmiar produkcji czyli przegrzanie koniunktury.

  • *b) dostosowania rozpoczte od rynku towarowego punkt P jest ponad krzyw IS , czyli produkcja jest nadmierna wobec popytu ;- decyduje popyt, wic produkcja musi obniy si do Y1 ;E1Y1 na rynku pieninym nastpia poprawa sytuacji, gdy zmniejszenie produkcji zredukowao niedobr pienidza ( punkt E1 jest bliej krzywej LM ni punkt P ) ; ale rynek pieniny jest nadal niezrwnowaony ! ( E1 nie ley na LM ) ; musi wzrosn stopa procentowa , a to spowoduje obnienie produkcji - oba ruchy ujte razem ( dla uproszczenia ) oznacza bd przesunicie E1 do E ; dalsze obnianie produkcji zlikwiduje niedobr pienidza czyli zahamuje wzrostow tendencj stopy procentowej.W praktyce gospodarczej nastpi ruch P E1 EOstateczne skutki :- obnienie produkcji ( z YP do YE ) ; wzrost stopy procentowej ( z iP do iE ) ;- stabilna rwnowaga w E .

  • *c) dostosowania rozpoczte od rynku pieninego- punkt P jest poniej krzywej LM , mamy wic niedobr pienidza ;- stopa procentowa w tej sytuacji musi wzrosn ( a do spotkania z krzyw LM ) ;E2i2 na rynku towarowym jest nadal nadmiar poday ; ale wzrost stopy procentowej spowoduje obnienie popytu inwestycyjnego, a w konsekwencji te produkcji ; w miar obniania produkcji bdzie obnia si popyt na pienidz oraz jego cena ( stopa procentowa ) ; oba ruchy razem oznacza bd przesunicie E2 do E ;- spadkowa tendencja produkcji zostanie zahamowana przez obniajc si stop procentow.W praktyce gospodarczej nastpi ruch P E2 EOstateczne skutki : wzrost stopy procentowej ( z iP do iE ) ; obnienie produkcji ( z YP do YE ) ;- stabilna rwnowaga w E .

  • *Lecz amplituda waha bdzie si cigle zmniejsza.Kolejne ruchy dostosowawcze bd coraz sabsze.W kocu rynki ustabilizuj si w punkcie E .Dojdzie do przekroczenia LM , do sytuacji nierwnowagi o innym charakterze, ktra uruchomi inne ruchy dostosowawcze.Potem nastpi przekroczenie IS i znw inaczej.RTEdostosowania rwnoczesne

  • *4. Polityka ekonomiczna pastwauwagi wstpne Przykadowo przeanalizowalimy sytuacj przegrzanej koniunktury ( za dua poda przy niedoborze pienidza ) . Po dostosowaniach automatycznych rynki osign rwnowag, ale przy mniejszej produkcji i wyszej stopie procentowej oraz po czasochonnych koysaniach. Pastwo moe zmienia pooenie krzywych rwnowagi rynkw poprzez polityk fiskaln i monetarn, a w efekcie pomc gospodarce w dojciu do rwnowagi.To przypadek I , ruch punktu E ku punktowi P .

  • *Jest jeszcze przypadek II , rnicy si punktem wyjcia.Zamy, e po automatycznych dostosowaniach osignito rwnowag, ale powstao znaczce bezrobocie.Pastwo ze wzgldw spoecznopolitycznych chce wic zwikszy produkcj ze stanu YE do YP ( podanego ) . Nowy punkt rwnowagi ( Ep ) musi lee na linii odpowiadajcej produkcji YpiISLMYYEYPEEP ?

  • *a) - ekspansja fiskalna ( przesunie IS do ISa ) ; IScISaLMcLMbb) - ekspansja monetarna ( przesunie LM do LMb ) ; c) - obie ekspansje, lecz sabsze ( ISc i LMc ) .CBA

  • *Kada strategia doprowadzi do podanej produkcji, rnice polegaj na zastosowaniu innych narzdzi oraz na innym wynikowym poziomie stopy procentowej.Przypadki I i II rni si te punktem wyjciowym : - w I jest nierwnowaga ; - w II jest rwnowagaoraz motywacj autorw polityki ekonomicznej : - w I pomoc w zrwnowaeniu gospodarki ; - w II przejcie od jednego stanu rwnowagi do drugiego, ocenionego jako lepszy.Jednak same skutki, tj. ruchy krzywych IS i LM , a take odpowiadajce im zmiany Y oraz i pozostaj w obu przypadkach logicznie takie same - analiza bdzie wsplna.

  • *to trzeba uwzgldni : - oba rodzaje polityki ( fiskaln i monetarn ) ;- oba kierunki zmian ( ekspansj i restrykcj ).Std cztery ponisze warianty polityki.Poniewa punkty P i PP mog lee w rnych obszarach1234iLMISYi wymaga odmiennych dziaa,

  • *ekspansywna polityka fiskalnaGdy D G > 0 , to ronie popyt, wzronie te produkcja Y1Y2i2IS1Przy produkcji rwnej Y1 na rynku pieninym pojawi si niedobr pienidza.Wywoa to wzrost jego ceny czyli stopy procentowej, po ktrym nastpi obnienie Y z Y1 do Y2 . To znany efekt wypychania ( gruba czarna strzaka ) , tj. wzrost wydatkw rzdowych podnoszc stop procentow zmniejszy prywatne inwestycje ( wypchnie je z rynku ) .Ostateczne skutki ekspansji fiskalnej : wzrost produkcji ; wzrost stopy % .

  • *c) restrykcyjna polityka fiskalnaGdy D G < 0 , to obniajcy si popyt pocignie za sob spadek produkcji.Y2Y1i2IS1Przy produkcji zmniejszonej ( do Y1 ) nadmiar pienidza spowoduje obnienie stopy procentowej i niechciany wzrost produkcji ( do Y2 ) .To przeciwiestwo efektu wypychania : miejsce zmniejszonych zamwie rzdowych zajmuj przedsibiorcy prywatni.Ostateczne skutki restrykcji fiskalnej :- obnienie produkcji ; obnienie stopy % .

  • *ekspansywna polityka monetarnaGdy D M > 0 , to obniy si cena pienidza, Wzrastajca produkcja zwikszy popyt na pienidz i podniesiony zostanie poziom stopy procentowej. LM1i2i1Y2= Y1a po spadku stopy procentowej wzronie produkcja.Ostateczne skutki ekspansji monetarnej : obnienie stopy % ;- wzrost produkcji .

  • *Ostateczny skutek restrykcji monetarnej to podniesienie stopy procentowej i obnienie produkcji.LM1i1i2Y2= Y1restrykcyjna polityka monetarnaObnienie poday pienidza ( D M < 0 )spowoduje wzrost jego ceny,a to wpynie na obnienie produkcji,co przyniesie spadek i .

  • *Wspczenie w GR polityk fiskaln stosuje rzd, a polityk monetarn bank centralny.Niekoniecznie rozumiej potrzeby spoeczestwa i gospodarki w ten sam sposb !aden z przypadkw polityki MIX nie jest wykluczony.polityka fiskalnapolityka monetarnaekspansywnarestrykcyjnarestrykcyjnaekspansywna - wzrost stopy procentowej

    - wzrost/spadek produkcji - spadek produkcji

    - wzrost/spadek stopy pprocentowej - wzrost produkcji

    - spadek/wzrost stopy pprocentowej - spadek stopy procentowejf) polityka mieszana - policy mix- spadek/ wzrost produkcji

  • *We wszystkich przypadkach policy mix kierunek zmiany jednej wielkoci jest jasny,lecz ostateczny kierunek zmiany drugiej wielkoci jest niejasny zaley od siy ( wartoci liczbowej ) zmian fiskalnych w porwnaniu do zmian monetarnych. Przy konflikcie pomidzy rzdem a BC dziaania jednej strony mog : Tylko koordynacja polityki przynosi oczekiwane wyniki ! - osabi - zredukowa do zera - odwrciskutki dziaa strony drugiej !

  • *g) uwagi kocowepierwsza przedstawione skutki polityki ekonomicznej nastpuj tylko wtedy, gdy praktyka spenia przyjte zaoenia -a one s ostre !W rezultacie skutki praktyczne mog by odmienne od modelowych.druga- czste i/lub due zmiany fiskalne i monetarne mog wpyn na zmian parametrw, ktrych warto liczbow uznalimy za sta ( np. c , s , , ) .Jeli one si zmieni, to zmieni si kty nachylenia IS i LM , wic skutki polityki bd inne od modelowych.

  • *trzecia- wykorzystujc model w dydaktyce nie znamy ( i nie musimy zna ) liczbowej wartoci funkcji rwnowagi.Lecz w praktyce gospodarczej trzeba je zna - a nie zawsze jest to moliwe ...Mona wic przewidzie skutki polityki ekonomicznej co do kierunku, ale nie co do skali ( wartoci liczbowej ) . Oczywicie w praktyce decyduje ten drugi aspekt !czwarta- polityka gospodarcza pastwa to nie tylko zmiany fiskalne i monetarne.Jest take polityka socjalna, dochodowa, zatrudnienia, polityka przemysowa, ulgi podatkowe, nakazy i zakazy itd.Skutki tych dziaa wpyn te na wyniki analizowanej polityki.Autorzy analizowanej polityki gospodarczej decydujc o tym, kiedy i ktry instrument uruchomi, z jakim kierunkiem i z jak si nie mog w peni przewidzie rezultatw !

  • *Pytania :Przeprowad analiz automatycznego procesu rwnowaenia w gospodarce zamknitej o staych cenach. Rozpocznij analiz od rynku towarowego ( - od rynku pieninego ). Jako punkt wyjcia przyjmij pooenie P zgodne z sytuacj 1 ( - 2 ; - 3 ; - 4 ) ( por. slajd 70 ).2. Jak polityk ekonomiczn ( fiskaln i monetarn ) powinno zastosowa pastwo, by pomc w zrwnowaeniu gospodarki zamknitej o staych cenach, w ktrej nierwnowaga ma charakter zgodny z sytuacj 1 ( - 2 ; - 3 ; - 4 ) ( por. slajd 70 ).3. Wyjanij skutki gospodarcze (tj. zmiany stopy procentowej i produkcji ) rnych przypadkw policy mix ( por. slajd 83 ).

  • *Wykad VAnaliza skutecznoci polityki ekonomicznej

  • *Zgodnie z keynesowskim podejciem do gospodarki interesuj nas dostosowania ilociowe, a wic zmiany produkcji.Polityka ekonomiczna jest skuteczna, jeli prowadzi do oczekiwanych przez jej autora zmian produkcji, tj. do : - obnienia po restrykcji fiskalnej / monetarnej ; - wzrostu po ekspansji fiskalnej / monetarnej.Miar skutecznoci polityki jest D Y . Przy danej D G lub D M polityka jest tym bardziej skuteczna, im wiksza jest D Y .Co okrela skuteczno ?

  • *1. Skuteczno a wspzaleno polityki fiskalnej i monetarnej

    Polityk fiskaln uprawia rzd, a polityk monetarn bank centralny. Midzy nimi moe by wiele rnic : - inny horyzont czasowy ; - inne pojmowanie potrzeb gospodarki ; - czsto inna opcja polityczno-ekonomiczna ( np. sprawa roli sektora publicznego, wielkoci budetu ), - a take inny cel podstawowy ( walka z bezrobociem czy z inflacj ? ).

  • *

    Przykad : restrykcja fiskalna zmierzajca do obnienia produkcji przez zmniejszenie popytu GIS1Y1i2Y2E1E2Po restrykcji fiskalnej krzywa IS przesuwa si w lewo, do IS1 , produkcja obnia si do Y1 .Ale nadmiar pienidza w E1 obniy stop procentow i spowoduje pewien wzrost produkcji, niepodany.Ostatecznie produkcja obniy si z Y0 do Y2 - restrykcja fiskalna jest skuteczna.Ale w punkcie E1 bya bardziej skuteczna, gdy Y1 < Y2 .Pogorszenie skutecznoci nastpio jako efekt nadmiaru pienidza w punkcie E1 - a tu BC moe co zmieni !zgodno, wsppraca

  • *To przykad monetarnego wspomagania polityki fiskalnej, podnoszcego jej skuteczno : gospodarka zatrzyma si w E1 , nie dojdzie do E2 o wikszej produkcji.LM1Jeli BC wsppracuje z rzdem, powinien nie dopuci do ob - niki stopy procentowej, a wic zmniejszy nadwyk poday pienidza, ktra wystpia w E1. Oznacza to zastosowan w odpowiednim momencie restrykcj monetarn, tj. przesunicie LM0 w lewo do LM1 .E2i2Y2

  • *Przykad: rzd chce oywi produkcj, stosuje ekspansj fiskaln, ale bank widzi to inaczej !IS1E2E1Ekspansja fiskalna przesunie krzyw IS0 w prawo do IS1 , produkcja wzronie z Y0 do Y1.Niedobr pienidza w E1 podniesie stop procentow,nastpi znanyefekt wypychania, produkcja obniy si do Y2 .kontra banku

  • *Jeeli jednak bank uzna rzdow prb oywienia produkcji za szkodliw dla gospodarki, za niesuszn - moe j skontrowa !W odpowiednim momencie po ekspansji fiskalnej bank moe zastosowa restrykcj monetarn, a wic przesun LM0 w lewo do LM1 .Gospodarka znajdzie si w E3 ,LM1E3wyjciowe Y0 mimoekspansji fiskalnej nie ulegnie zmianie !

  • *Produkcyjne skutki polityki rzdowej mog wic zosta zredukowane przez bank - w naszym przykadzie zniwelowane do zera !

    Moe te by odwrotnie to rzd moe redukowa skuteczno polityki banku centralnego.

    Skuteczno polityki ekonomicznej zaleyod wsppracy bd konfliktupomidzy autorami pocignifiskalnych i monetarnych.

  • *zmiany w modeluWszystkie dotychczasowe analizy prowadzone byy przy zaoeniu : ceny = const. Teraz usuwamy to wane zaoenie.W praktyce gospodarczej mamy raczej do czynienia z powszechnym ruchem cen w gr, tj. z inflacj i tylko to uwzgldnimy .

    Inflacja to obnienie realnej wartoci pienidza ( LM ! ) oraz obnienie dochodu i popytu realnego ( IS ! ) . Zmieni si wic pooenie obu krzywych rwnowagi . 2. Wpyw inflacji na skuteczno polityki ekonomicznej

  • *Skutki te w interpretacji graficznej wskazuje szkic :Y0Y1IS1LM1E1Zmniejsza si popyt realny, wic IS w lewo !Zmniejsza si realna poda pienidza, wic LM te w lewo ! Inflacjazmniejsza Y !

  • *b) przykad ekspansji fiskalnejY0Ekspansja fiskalna przesunie krzyw IS0 w prawo do IS1 .IS1E1Y1Ekspansja jest skuteczna, produkcja ronie do Y1 , rwnowaga w E1 .Ale inflacja przesunie obie krzywe w lewo !E2IS2LM1Teraz punktem rwnowagi jest E2 . Produkcja powrcia do Y0 , ekspansja fiskalna okazaa si zupenie nieskuteczna.Przyrost popytu G wpynie na dalszy wzrost cen - a nie produkcji.- w naszym przykadzie do zera !Inflacja moe wic zredukowa produkcyjne skutki ekspansji fiskalnej

  • *c) przykad ekspansji monetarnejEkspansja monetarna przesunie LM0 w prawo do LM1 , produkcja osignie Y1 , skuteczno O.K !LM1E1Y1Ale inflacja przesunie obie krzywe w lewo !E2IS1LM2Teraz punktem rwnowagi jest E2 . Produkcja powrcia do Y0 , ekspansja monetarna okazaa si zupenie nieskuteczna.Inflacja redukuje rwnie produkcyjne skutki ekspansji monetarnej - w naszym przykadzie do zera !Wzrost poday pienidza nie przynis wzrostu produkcji, lecz wycznie wzrost cen.

  • *3. Kt nachylenia krzywych rwnowagi a skuteczno

    a) znaczenie kta nachyleniaWczeniej przy analizach krzywych rwnowagi wskazane byy moliwoci zmiany kta nachylenia IS i LM .Przy bardziej szczegowym prezentowaniu skutkw polityki ekonomicznej ( wszystkie cztery warianty ) przypomniany zosta efekt wypychania i inne ruchy typu zyg-zak wpywajce na rezultaty polityki, gdy ich konsekwencje zmieniay jej skuteczno.

  • *Przykad restrykcji fiskalnej :IS11Efekt 1 zaley od siy restrykcji ( wielkoci D G ) .Efekt 2 obnia skuteczno ( tj. zwiksza produkcj po restrykcji ), a zaley od kta nachylenia IS ( od dugoci strzaki 2 ).Skuteczno polityki fiskalnej zaley od kta nachylenia krzywej rwnowagi na wasnym rynku.

  • *Mona te inaczej :3Efekt 1 zaley od siy restrykcji ( jaka D G ) .Efekt 2 to obnienie stopy procentowej wobec nadmiaru pienidza.Efekt 3 zmniejsza skuteczno ( bo zwiksza produkcj po restrykcji ) , a zaley od kta nachylenia krzywej LM ( od dugoci strzaki 3 ) .Skuteczno polityki fiskalnej zaley take od kta nachylenia krzywej rwnowagi na drugim rynku.

  • *Przykad restrykcji monetarnej :LM1Efekt 1 zaley od siy restrykcji ( wielkoci D M ) .Efekt 2 decyduje o skutecznoci ( jakie zmniejszenie produkcji ) , a zaley od kta nachylenia LM ( od dugoci strzaki 2 ) .Skuteczno polityki monetarnej zaley od kta nachylenia krzywej rwnowagi na wasnym rynku.

  • *Mona te spojrze inaczej :Efekt 1 zaley od siy restrykcji ( jaka D M ) .Efekt 2 to obnienie produkcji jako skutek wzrostu stopy procentowej ( tu ujawnia si skuteczno ) .Efekt 3 zmniejsza skuteczno restrykcji ( produkcja ronie ! ) , a zaley od kta nachylenia krzywej IS ( od dugoci strzaki 3 ).Skuteczno polityki monetarnej zaley rwnie od kta nachylenia krzywej rwnowagi na drugim rynku.

  • *Skuteczno obu rodzajw polityki ekonomicznej zaley od ktw nachylenia obu krzywych rwnowagi.Wynika to oczywicie z istoty modelu IS LM , wicego oba rynki.Skuteczno dziaa na jednym z nich zaley nie tylko od charakterystyki tego rynku, lecz rwnie od charakterystyki drugiego z nich.

    Obserwacja, e skutki s rne przy rnych ktach nachylenia, to tylko technika modelu.Idc ku interpretacji ekonomicznej trzeba wskaza, od czego zale same kty.

  • *zmiany kta nachylenia ISZgodnie z formu IS zale one od parametru ( wraliwo inwestorw ) i od poziomu t ( stopa podatkowa, skadnik mnonika w ) .Wpyw stopy t na nachylenie IS by ju omwiony przy analizie krzywej IS .Tam zakadalimy, e a = const.Co i dlaczego si zdarzy, gdy a ulegnie zmianie ?

  • *Gdy ronie - ronie wraliwo inwestorw na zmiany stopy procentowej.Nie jest to instrument w rku pastwa, lecz ocena sytuacji przez licznych inwestorw ( np. ich motywy inwestycyjne, ich skonno do ryzyka, ich naladowanie zachowa innych inwestorw moda ) .

    Wysoka warto oznacza, e kade drgnicie stopy procentowej odbija si wyranie na popycie inwestycyjnym.Ma to miejsce np. wtedy, gdy inwestycje s finansowane gwnie z kredytu.Z formuy IS wynika, e im wiksza , tym krzywa IS blisza jest poziomu.

  • *Gdy maleje, to krzywa IS zblia si do pionu.

    Oznacza to sytuacj, w ktrej nawet due ruchy stopy procentowej maj may wpyw na popyt inwestycyjny.O inwestycjach decyduj wic inne czynniki ni koszt kredytu ( np. inwestycje ze rodkw wasnych, inwestycje bardzo opacalne lub technicznie niezbdne ) .

    Gdy = 0 , krzywa IS staje si pionowa.

    Oznacza to zerwanie zalenoci, zmiany monetarne nie wpywaj na rynek towarowy.

  • *Zgodnie z formu LM zale one od parametrw k ( odwrotno szybkoci obiegu pienidza ) i ( wraliwo popytu pieninego na zmian stopy procentowej, inaczej wraliwo spekulantw ) .Wpyw zmian wartoci k na nachylenie LM by ju zbadany przy analizie krzywej LM.Co i dlaczego si zdarzy, gdy ulegnie zmianie ?

    Rzd nie reguluje , jej wysoko zaley - od ocen prywatnych posiadaczy aktyww finansowych, - od ich skonnoci do ryzyka, - od ich zaufania do lokat i obligacji - itp.c) zmiany kta nachylenia LM

  • *Gdy ronie, to poziom stopy procentowej decyduje o lokatach i zakupach obligacji, zaufanie do bankw i emitentw obligacji jest due.

    Wysoka warto oznacza, e kade drgnicie stopy procentowej odbija si wyranie na popycie na pienidz.

    Z formuy LM wynika, e im wysza , tym krzywa LM blisza jest poziomu.

  • *Jednak oglnie preferencja pynnoci jest wysoka, ludzie wol gotwk od lokat.Gdy = 0 , krzywa LM jest pozioma. To zerwanie zalenoci pomidzy popytem na pienidz a stop procentow.

    Zaleno skutecznoci polityki ekonomicznej od ktw nachylenia trzeba dobrze zrozumie, na przykad :im bardziej stroma krzywa IS , tym wiksza skuteczno polityki fiskalnej, a mniejsza polityki monetarnej ;lub inaczej : polityka monetarna jest tym bardziej skuteczna, im krzywa IS blisza jest poziomu, a krzywa LM blisza pionu. Keynesizm !Monetaryzm !Obnianie oznacza, e poziom stopy procentowej coraz sabiej wpywa na lokaty i zakupy obligacji.

  • *

    d)skrajnoci

    Przypadek I pionowa IS , pozioma LM polityka fiskalna jest maksymalnie skuteczna, kade przesunicie IS oznacza zmian produkcji ; jest absolutnie nieskuteczna, nie da si przesun LM w lewo lub w prawo !- polityka monetarna

  • *Przypadek II pozioma IS , pionowa LM polityka fiskalna jest absolutnie nieskuteczna ; polityka monetarna jest maksymalnie skuteczna, kade przesunicie LM to zmiany produkcji.

  • *tzw. puapka pynnociIS1Polityka fiskalna jest maksymalnie skuteczna, kada zmiana IS to zmiana produkcji, brak efektu wypychania( stopa procentowanie ulega zmianie ) .Ekspansja monetarna nie daje efektu, dodatkowe pienidze spoeczestwo zatrzyma w postaci gotwki ( std puapka ) .tj. typowa IS , pozioma LMGospodark reguluje nie pienidz, lecz popyt na towary to ekstremalny przypadek keynesowski.IS2

  • *

    przypadek klasycznytj. typowa IS , pionowa LM

    Polityka fiskalna prowadzi do zmian stopy procentowej, a nie do zmian produkcji jest nieskuteczna ( maksymalny efekt wypychania ) .

  • *

    przypadek klasycznytj. typowa IS , pionowa LM

    Polityka fiskalna prowadzi do zmian stopy procentowej, a nie do zmian produkcji jest nieskuteczna ( maksymalny efekt wypychania ) . Polityka monetarna jest maksymalnie skuteczna.Produkcj reguluje pienidz, a nie popyt na towary to podejcie monetarystw.LM1LM2

  • *Pytania :1. Jak polityk monetarn powinien zastosowa bank centralny chcc pomc ( - chcc przeciwdziaa ) akcji rzdu, zamierzajcego poprzez ekspansj fiskaln ( - restrykcj fiskaln ) doprowadzi do oywienia produkcji ( - do obnienia produkcji ) ? Przedstaw interpretacj i analiz ( te graficzn ) obu pocigni i ich ostatecznych skutkw.2. Jak polityk fiskaln powinien zastosowa rzd chcc pomc ( - chcc przeciwdziaa ) akcji banku centralnego, zamierzajcego poprzez ekspansj monetarn ( - restrykcj monetarn ) doprowadzi do oywienia produkcji ( - do obnienia produkcji ) ? Przedstaw interpretacj i analiz ( te graficzn ) obu pocigni i ich ostatecznych skutkw.

  • *3. Omw wpyw inflacji na skuteczno polityki ekonomicznej w gospodarce zamknitej na przykadzie ekspansji ( - restrykcji ) fiskalnej ( - monetarnej ). Przedstaw te odpowiednie szkice graficzne.4. Jakim zmianom ulega skuteczno polityki fiskalnej ( - polityki monetarnej ) w gospodarce zamknitej o staych cenach, gdy krzywa IS ( - krzywa LM ) zmienia kt nachylenia od poziomu ku pionowi ? Przedstaw te odpowiednie szkice graficzne.5. Porwnaj przypadek keynesowski ( puapka pynnoci ) z przypadkiem klasycznym ( por. slajdy 114 - 116 ).

  • *Wykad VI Rynek obrotw z zagranic

  • *1. Prezentacja rynku transakcje pomidzy wszystkimi podmiotami krajowymi ( F , H , G ) a podmiotami zagranicznymi ( tj. rnica wobec modelu 4 sektorowego ! )

    Przykady transakcji : - handel zagraniczny ; - inwestycje obce ( nasze i u nas ) ; - przepywy kapitaowe ; - turystyka i transfery ; - pomoc i poyczki midzynarodowe.Roczna suma tych transakcji to bilans patniczy ( BP ) .

  • *Interpretacja transakcji analizujemy strumienie popytowo-dochodowe, a nie podaowe ( odwrotnie skierowane ) .

    Eksport to popyt zagraniczny na nasze towary ( znak + ) .

    Import to nasz popyt na obce towary ( znak - ) .

    Napyw kapitau z zagranicy to np. eksport naszych papierw wartociowych ( znak + ) .

    Odpyw kapitau za granic to np. zakup obcych papierw przez nasz podmiot (znak -).

  • *czci BP

    I bilans obrotw towarowych i usugowych nazywany rachunkiem obrotw biecych.

    Gwn czci jest bilans handlowy, std cao okrelamy jako X = Exp Imp

    II obroty kapitaowe ( R ) tj. ruch aktyww finansowych, mierzony rnic pomidzy napywem a odpywem kapitau.

    Cz I i II to tzw. obroty podstawowe.

  • *III to zmiany stanu rezerw patniczych, czyli tzw. obroty wyrwnawcze

    Dla zrwnowaenia BP ( i obrony kursu walutowego ) pastwo ( BC ) oficjalnie interweniujeIV to bdy i opuszczenia

    Miliony transakcji, wic bdy statystyk s oczywiste.

    Powane zjawisko to unikanie rejestracji transakcji poprzez tzw. dziaalno OFF ( official financing ).ze wzgldu na podatki, ca, akcyzy itp.-oraz dziaalno przestpcza.

  • *stan BP

    Suma czci I + II + III + IV

    Kada cz moe by + lub - .

    Wzajemne rwnowaenie , np. ujemny bilans handlowy mona wyrwna obrotami kapitaowymi i transakcjami OFF bd obrotami drugiej gospodarki .

    Bilans musi wyj na zero !

  • *2. Wyprowadzenie krzywej BP

    zaoenia - analiza krtkookresowa ( pomijamy inwestycje dugoterminowe ) ; - stae ceny i kurs walutowy ( potem zaoenie o ich zmiennoci ) ; - brak czci III ( OFF ) ; - brak czci IV ( bdy i szara strefa ) ;- kraj may,ani jego BP ,jego stopa procentowa,jego ceny,jego walutaani jego politykanie maj duego znaczeniadla gospodarki wiatowej .tj. brak powanego wpywu na gospodarkwiatow -

  • *Suma przyjtych zaoe oznacza wskie ujcie BP :

    obroty biece ( X )plus obroty kapitaowe ( R ) .

    BP = X + R = 0 ( rwnowaga BP ) > 0 ( nadwyka BP ) < 0 ( deficyt BP )Nierwnowaga BP wymaga dostosowa wewntrznych, niczego nie mona narzuci partnerom zagranicznym.

  • *obroty biece ( X ) przypomnienie z modelu 4 - sektorowego___ Eksport tylko autonomiczny, Exp = Exp

    Import ma cz autonomiczn oraz cz zalen od wielkoci produkcji, ___ Imp = Imp + m Y dla 0 < m < 1

    Saldo obrotw biecych to : ___ ___ X = Exp Imp m Y

  • *Ruch kapitau ( krtkookresowego ! ) zaley od oczekiwanych zyskw i od ryzyka lokaty.

    Oczekiwane zyski zale od rnicy pomidzy krajow ( i ) a wiatow ( i ) stop procentow ( ktr w okresie krtkim uwaamy za sta z zaoenia ) .( i i )Wzrost stopy i to wiksza atrakcyjno kraju jako miejsca lokaty, zachta do napywu kapitau obcego.Obnienie i to ucieczka kapitau obcego.obroty kapitaowe ( R )

  • *Ryzyko lokowania w danym kraju zaley m.in. od jego :

    - stabilnoci politycznej ( np. strajki, wojny, przewidywalno dziaa wadzy ) ; - stabilnoci ekonomicznej ( np. inflacja, bezrobocie ) ; - stabilnoci prawnej ( np. przepisy podatkowe, wykonywanie umw zwaszcza midzynarodowych, respektowanie prawa w gospodarce i w spoeczestwie ) .Ryzyko ujmuje parametr a ( okrelony zewntrznie ! ) , oznaczajcy wraliwo ruchw kapitaowych na zmiany stopy procentowej ( a > 0 , krtkookresowo a = const.).Std obroty kapitaowe jako saldo to R = a ( i i )

  • *funkcja BPZ definicji BP = X + R = 0znajc X i R wyliczamy rwnanie stopy procentowejiiEEYEBPYnadwyka BPdeficyt BP

  • *3. Analiza krzywej BPa) zmiany pooenia punktu E na BPE1Y1i1Przykadowa sytuacja : obnienie stopy procentowej ;czyli ucieczka obcych kapitaw, wic deficyt BP ; wyrwnanie przez obroty biece czyli obnienie importu ;

    obnienie importu zmniejszy krajow produkcj ;

    rwnowaga w E1 .

    A po podwyszeniu stopy i ...i2Y2E2

  • *zmiany pooenia krzywej BPZale od zmian wyrazw wolnych w funkcji BP .Ale eksport i import s autonomiczne, za i oraz a s stae. Czy BP jest nieruchoma ? W naszych analizach w zasadzie tak, bo niezmienny krtkookresowo jest volumen autonomicznych obrotw z zagranic.Ale moe zmieni si ich warto, nawet w okresie krtkim, jeeli dopucimy zmienno kursu walutowego - wtedy krzywa BP zmieni pooenie.

  • *Kurs walutowy to cena jednostki waluty obcej wyraona w walucie krajowej.Na przykad 1 USD = 4,5 PLN Jest to tzw. notowanie proste. Przy notowaniu prostym wzrost kursu oznacza osabienie waluty krajowej ( np. 1 USD = 5 PLN ) .Wtedy za ten sam volumen obrotw autonomicznych mamy wicej zotwek, nastpuje ruch BP w prawo.Y2Y1BP2BP1Przy spadku kursu ( tj. wzmocnieniu waluty krajowej ) ruch BP w lewo.

  • *Zale od m i od a , ale a = const.Wielko m ( mobilno ) zaley od ogranicze technologicznych ( mt ) i od ogranicze administracyjnych ( ma ) . m = mt + maWielko mt jest w krtkim okresie staa .Wielkoci ma pastwo moe manipulowa.c) zmiany kta nachylenia BP

  • *Wzrost mobilnoci ( tj. rozlunienie ogranicze administracyjnych ) zblia BP do poziomu krzywa BP1 .

    BP2BP1Sytuacje kracowe : - BP pozioma ( perfect mobility )Obnienie mobilnoci BP do pionu ( krzywa BP2 ) .- BP pionowa ( immobility )

  • * Z zaoe i analizy wynika jednak, e :nie s instrumentami : mt , a , i , ___ ____ a takeExp oraz Imp ;instrumentem moe by kurs walutowy ( jeli regulowany przez pastwo ) ;zmianie ulega wtedy warto obrotw autonomicznych i rwnolegle przesuwa si krzywa BP ;instrumentem jest ma ale tu wana reakcja partnerw ( retorsje za protekcjonizm ).4. Instrumenty polityki ekonomicznej W formule BP wystpuj rne wielkoci potencjalne narzdzia polityki .

  • *a) nadwyka BP Nadmiar obcych walut, tj. punkt P1 ponad krzyw BP .Zaoenie : kurs walutowy jest stay5. Rwnowaenie rynkuSzkic sytuacji :

  • *Cz nadmiaru obcych pienidzy zostanie wymieniona na pienidz krajowy.Zwikszy si jego poda, a wic obniy si stopa procentowa.A to zniechci zagranicznych inwestorw i cz kapitau obcego ucieknie.Te dwa ruchy zredukuj nadwyk BP , w punkcie E1 nastpi rwnowaga .E1- automatyczne dostosowanie kapitaowe

  • *Nadmiar obcych pienidzy pozwoli na zwikszenie importu. Dojdzie do wzrostu produkcji i do wzrostu zatrudnienia .Wydatki importowe zredukuj nadwyk BP - rwnowaga w punkcie E2 .E2 automatyczne dostosowanie produkcyjne

  • *Kraj ma nadmiar obcych walut, czyli np. zbyt lune s przepisy administracyjne regulujce ruch towarw i kapitaw.Wprowadzenie ogranicze zwikszy wielko ma , zmieni si kt nachylenia BP.Nowe ograniczenia zlikwiduj przyczyny nadwyki BPBP1 reakcja polityki ekonomicznej- rwnowaga w P1 .

  • *

    - z nadwyki BP gospodarka moe wyj zarwno sama, jak i przy pomocy polityki ekonomicznej ;

    -w praktyce wszystkie dostosowania mog by rwnoczesne ; wtedy punkt rwnowagi przyjmie pooenie porednie, pomidzy wyjciowymi P1 i E ( dostosowania automatyczne przesun bowiem punkt P1, a polityka ekonomiczna zmieni pooenie punktu E ).Wnioski :

  • *deficyt BP przykady dostosowaNiedobr obcych walut, tj. punkt P2 poniej krzywej BP .Cae rozumowanie mona powtrzy, dostosowania automatyczne i reakcje polityki ekonomicznej bd analogiczne, tylko oczywicie odwrotnie skierowane.- kapitaowe- produkcyjne - zmniejszenie ogranicze ( zwikszenie mobilnoci )

  • *Gospodarka samodzielnie i/lub przy pomocy polityki ekonomicznej poradzi sobie zarwno z nadwyk, jak i z deficytem BP.Dostosowania produkcyjne i kapitaowe zmieni jednak produkcj i stop procentow, zmieni wic warunki dziaania rynku pieninego i towarowego.Trzy rynki trzeba uj wsplnie - to model IS LM BP.

  • *6. Wspzaleno 3 rynkw przykad napywu obcych kapitaw :- po wymianie na pienidz krajowy oznacza to wzrostpoday pienidza, a wic obnienie stopy procentowej ( rynek pieniny ) ,- czyli wzrost produkcji ( rynek towarowy ) ,- a wic wzrost importu ( rynek obrotw z zagranic ) .Zmiany obrotw z zagranic wpywaj na pozostae rynki - towarowy i pieniny.Przykady :Obroty kapitaowe -Obroty biece - przykad obnienia eksportu :- to spadek popytu oglnego,a wic spadek produkcji ( rynek towarowy ) ,- czyli spadek popytu na pienidz i obnienie stopy procentowej ( rynek pieniny ) ,- czyli ucieczka obcych kapitaw ( rynek obrotw z zagranic ) .W obu przykadach zaczynamy od BP, przechodzimy na IS ( lub LM ), potem na LM ( lub IS ) - a powrt do BP nastpuje od drugiej strony !

  • *Wszystkie trzy rynki s powizane, trzeba je rozpatrywa cznie.Do modelu IS LM dodajemy krzyw BP.To model IS - LM - BP , zwany modelem Fleminga - Mundella ( Nobel 1999 ), wprowadzony do wiatowej ekonomii w latach 60-tych.Gospodarka otwarta jest w rwnowadze tylko wtedy, gdy rwnoczenie s zrwnowaone 3 rynki.BP

  • *Pytania :Omw wyprowadzenie i podstawow analiz ( zmienno pooenia punktu E ) krzywej rwnowagi na rynku obrotw z zagranic. Przedstaw odpowiednie szkice graficzne.2. Omw podstawowe instrumenty polityki ekonomicznej, jakie ma do dyspozycji pastwo ( rzd i bank centralny ) na rynku obrotw z zagranic. Przedstaw graficzn interpretacj skutkw dziaania tych instrumentw.

  • *Wykad VIIModel gospodarki otwartej Analizy

  • *1. Automatyczne rwnowaenie gospodarki otwartej a) zaoenia :-oglne dla IS LM ( okres krtki, ceny stae, produkcja elastycznie poda za popytem ) ;-specyficzne dla BP ( kraj may, kurs walutowy stay, mobilno obrotw staa, eksport i import autonomiczny rwnie stae ) .Cz I - Gospodarka o sztywnym kursie walutowymCzyli - krzywa BP nieruchoma ( brak przesuni, brak zmiany kta nachylenia ) - analizujemy zmiany w reszcie gospodarki.

  • *Zaoenia czstkowe ( analityczne ) :wiadomo, e stany nierwnowagi gospodarki otwartej mog by rne ( kombinacje 3 sytuacji na 3 rynkach ) ;zaczynamy od nierwnowagi dotyczcej wycznie BP ; bdzie to sytuacja 1 nadwyka BP, a potem sytuacja 2 deficyt BP ; a nastpnie przejdziemy do sytuacji 3 nierwnowaga na wszystkich trzech rynkach .

  • *EBPLM1YPYEb) sytuacja 1 (symbolicznie : I = S , L = M , BP 0 , BP > 0 )Skutki dostosowa automatycznych :- istniejca w P1 nadwyka BP stworzy presj na obnienie kursu walutowego, a ten ma pozosta stay ( z zaoenia ) ;- bronic kursu walutowego system bankowy skupi obce pienidze ( cz tej nadwyki ), a to spowoduje wypyw pienidza krajowego na rynek ;- otrzymamy ekspansj monetarn ( wymuszon ! ) i krzywa LM przesunie si w prawo ;-wtedy obnieniu ulegnie stopa procentowa ;ip i1- a to spowoduje seri znanych skutkw, w wyniku ktrych wzronie produkcja.W punkcie E otrzymamy stabiln rwnowag gospodarki otwartej.

  • *Zniwelowanie nadwyki BP jest rezultatem trzech dostosowa rynkowych : - wymiany czci nadwyki walutowej na pienidz krajowy ; - odpywu obcych kapitaw ze wzgldu na obnik stopy procentowej ; - wzrostu wydatkw na import spowodowanego wzrostem produkcji.

    Rezultaty ostateczne to wzrost produkcji i obnienie stopy procentowej -czyli oywienie gospodarcze, oczywisty skutek nadwyki BP !

  • *BPLM2Ec) sytuacja 2( symbolicznie : I = S, L = M, BP 0, BP < 0 )Skutki dostosowa automatycznych :- brak obcych walut stworzy presj na wzrost kursu, ktry z zaoenia ma by niezmienny ;- system bankowy bronic kursu musi sprzeda obce waluty, a to spowoduje obnienie iloci pienidza krajowego na rynku ;- otrzymamy restrykcj monetarn ( wymuszon ! ) i krzywa LM przesunie si w lewo ;- stopa procentowa zostanie podwyszona ;- a to po serii znanych skutkw przyniesie obnienie produkcji.W punkcie E gospodarka otwarta zostanie zrwnowaona.

  • *Zniwelowanie deficytu BP jest rezultatem trzech dostosowa rynkowych : - sprzeda obcych walut za pienidz krajowy ; - napyw obcych kapitaw wobec wzrostu stopy procentowej ; - ograniczenie wydatkw na import ze wzgldu na obnienie produkcji.

    Rezultaty ostateczne to obnienie produkcji i wzrost stopy procentowej - a wic ochodzenie gospodarki, oczywisty skutek ujemnego BP .

  • *d) sytuacja 3 ( symbolicznie : I S , L M , BP 0 )Jest wiele moliwoci takiej sytuacji :BP21435678BP-na rynku towarowym nadmiar towarw ;-na rynku pieninym niedobr pienidza ;-na rynku obrotw z zagranic nadwyka.Przy nadwyce BP: stany 1 4 ,a stany 5 - 8 przy deficycie BP .Przykadowa interpretacja stanu 3 :

  • *Nierwnowaga w P oznacza :-niedobr towarw ;-niedobr pienidza ;-nadwyk BP .Gospodarka wewntrzna jest zagroona kryzysem, jedyna nadzieja w dobrym stanie BP .Do analizy wybrany stan 4 punkt P poza krzywymi

  • *Kolejno analizy ruchw dostosowawczych moe by dowolnai tak w praktyce s to ruchy rwnoczesne !

    Zamy jednak nastpujcy przebieg tej analizy :

    -najpierw rynek towarowy, -potem rynek pieniny, -potem rynek obrotw z zagranic -i powrt na pozostae rynki.

  • *1 - w punkcie P jest niedobr towarw, musi wzrosn produkcja, umoliwia to zaoenie o elastycznym podaniu produkcji za popytem ;. E12 - interpretacja punktu E1 - stan trzech rynkw ;3 - wzrost niedoboru pienidza oznacza potrzeb wzrostu stopy procentowej ( poda pienidza nie ulegnie zmianie ! ) ;4 - a w konsekwencji obniy si produkcja ;E25 - interpretacja punktu E2 - stan trzech rynkw ;6 - nadwyka BP w punkcie E2 to znana ju sytuacja prowadzca do skupu walut obcych i wzrostu poday pienidza krajowego ( BC broni kursu ! ) ;7 - co przesunie krzyw LM w prawo ( wymuszona ekspansja monetarna ) ;LM18 - wobec dodatkowej poday pienidza obniy si stopa procentowa ;9 - a w konsekwencji nastpi wzrost produkcjiE310 - i gospodarka znajdzie si w punkcie E3 .Podsumowanie zmian stanu BP od punktu P do E3 :-co z importem ?-co z obcymi kapitaami ?

  • *Zgodnie z nasz analiz po przejciu P E1 E2 E3 w gospodarce nastpi ostatecznie :

    - wzrost produkcji i rwnowaga IS ; - wzrost poday pienidza oraz wzrost stopy procentowej i rwnowaga LM ; - zanik nadwyki BP i rwnowaga BP .

    Dobry stan BP pozwoli na zrwnowaenie gospodarki.

    Kraj may dostosowa swoj gospodark do stanu BP - automatycznie, bez interwencji pastwa !

  • *2. Polityka ekonomiczna w gospodarce otwartejZaoenia :-pozostaj oglne dotyczce IS LM ;-pozostaj specyficzne dotyczce BP ;za zaoenia analityczne przyjmujemy takie : - w punkcie wyjciowym jest rwnowaga trzech rynkw ; - ale wedug zgodnej oceny rzdu i banku centralnego poziom produkcji jest za wysoki, grozi kryzysem ; - trzeba wic zastosowa polityk restrykcyjn, eby ochodzi gospodark .

  • *a) restrykcja fiskalnaPunkt wyjcia rwnowaga :1 - restrykcja fiskalna oznacza zmniejszenie popytu rzdowego ( D G < 0 ) ;2 krzywa IS0 przesuwa si w lewo do IS1 , nastpuje obnienie produkcji ;IS1E13 - interpretacja punktu E1 - stan trzech rynkw ;4 - nadmiar pienidza w punkcie E1 spowoduje obnik stopy procentowej, co wywoa wzrost produkcji ;E25 - interpretacja punktu E2 - stan trzech rynkw ;6 - deficyt BP w punkcie E2 spowoduje sprzeda walut obcych przez system bankowy, zmniejszy si poda pienidza krajowego ;7 - przesunie si wic krzywa LM0 do LM1 ( w lewo - jak przy restrykcji monetarnej ) ;LM18 - wobec obnienia poday pienidza krajowego wzronie stopa procentowa ;9 - a w konsekwencji nastpi zmniejszenie produkcjiE3 Podsumowanie zmian stanu BP od punktu E0 do E3 :-co z importem ?-co z obcymi kapitaami ?10 - i gospodarka znajdzie si w punkcie E3 .

  • *Wyniki analizy mwi, e po przejciu E0 E1 E2 E3 w gospodarce nastpi ostatecznie : - obnienie produkcji ; - obnienie stopy procentowej ; - stabilna rwnowaga w E3 .Polityka fiskalna w gospodarce otwartej jest skuteczna, restrykcja doprowadzia do podanego przez rzd obnienia produkcji - przy stabilnym kursie walutowym !

  • *b) restrykcja monetarna1 - restrykcja monetarna to zmniejszenie poday pienidza ( D M < 0 ) ;2 - krzywa LM0 przesuwa si do LM1 (w lewo), nastpuje wzrost stopy procentowej i obnia si produkcja ;LM1E13 - interpretacja punktu E1 - stan trzech rynkw ;4 - jak dotd restrykcja monetarna jest skuteczna ( obniya si produkcja ) , ale w E1 mamy nadwyk BP ;5 bronic kursu bank skupi nadwyki walutowe, nastpi wypyw pienidza krajowego na rynek ;6 - przesunie to krzyw LM1 w prawo ( wymuszona ekspansja monetarna ) ;7 - nastpi obnienie stopy procentowej ;8 - oraz wzrost produkcji ;9 - gospodarka znajdzie si ponownie w punkcie E0 !!!Polityka monetarna w gospodarce otwartej okazaa si nieskuteczna, po restrykcji produkcja nie ulega zmianie.

  • *Obrona stabilnoci kursu walutowego spowodowaa, e po wiadomej restrykcji nastpia wymuszona ekspansja.Nasz przykad to skrajno - skuteczno zostaa zredukowana do zera !Wniosek oglny powinien mwi, e obrona kursuwalutowego obnia skuteczno polityki monetarnej niekoniecznie do zera.Natomiast pynny kurs walutowy zmieni oczywicie skuteczno polityki monetarnej ( fiskalnej rwnie ) .

  • *Cz II - Rwnowaga w gospodarce otwartej - wiat pynnego kursu walutowego1. Dostosowania automatyczneObnienie kursu ( tj. wzmocnienie waluty krajowej ) przesunie BP w lewo ( bo mniej zotwek za dany volumen obrotw autonomicznych ).P1 P2W punkcie P2 jest deficyt BP czyli presja na wzrost kursu .Wzrost kursu ( tj. osabienie waluty krajowej ) przesunie BP w prawo ( wicej zotwek ... ).W punkcie P1 jest nadwyka BP czyli presja na zmian kursu .

  • *Na rynku towarowym popyt w gospodarce otwartej to : AD = C + I + G + X , gdzie X = Exp - Imp X to dodatkowy strumie popytu, ktry pobudza produkcj ( jeli dodatni ) , bd j hamuje ( jeli ujemny ) . Wzrost kursu nie tylko zmieni warto eksportu i importu, lecz rwnie wpynie na ich rozmiary.Zmieni si wic popyt oglny, wraz z nim produkcja, a to okreli nowe pooenie krzywej IS. 2. Automatyczne zmiany na innych rynkach

  • *Po wzrocie kursu eksport staje si taszy dla zagranicznych nabywcw .Ronie wic popyt eksportowy.

    Po wzrocie kursu import staje si droszy dla krajowych nabywcw .Obnia si wic popyt importowy.

    Po obu takich zmianach ronie nadwyka X, czyli ronie popyt oglny - a wic krzywa IS przesuwa si w prawo !

  • *Na rynku pieninym wzrost kursu zachci posiadaczy obcych walut do ich sprzeday.

    Do systemu bankowego wpyn obce pienidze, a wypynie pienidz krajowy.

    Zwikszy si poda pienidza ( jak przy ekspansji monetarnej ), a wic krzywa LM rwnie przesunie si w prawo !

  • *Skutkiem wzrostu kursu walutowego ( tj. osabienia waluty krajowej ) jest oywienie gospodarcze ( wzrost produkcji i obnika stopy procentowej ) .Jednak tylko krtkookresowe, poniewa :E1-ceny krajowe ulegn zmianie ( wzrosn po zmianie kursu walutowego, co najmniej stosownie do podroenia tzw. wsadu importowego ) ;- na zmiany naszego HZ zareaguj partnerzy zagraniczni.Wzrost kursu przemieci trzy zwizane krzywe w prawo .

  • *IS2LM2BP2E2Natomiast obnika kursu przesunie trzy zwizane krzywe w lewo.

  • *Stabilny kurs walutowy ma wiele zalet zarwno wewntrz gospodarki, jak i w jej stosunkach z zagranic. Jego utrzymanie moe by wane dla gospodarki. Skuteczno polityki monetarnej w warunkach sztywnego kursu mona podnie, jeli bank przeprowadzi specyficzn operacj na otwartym rynku.3. Zanim nastpi zmiana kursuW warunkach sztywnego kursu walutowego polityka fiskalna bya skuteczna, natomiast polityka monetarna okazaa si nieskuteczna lub mao skuteczna, poniewa obrona kursu prowadzia do zmian poday pienidza, wymuszonych i przeciwnie skierowanych.

  • * -restrykcja monetarna doprowadzia do obnienia produkcji i do wzrostu stopy procentowej ;-obniy si wic import, a take napyny obce kapitay ;pojawia si wic nadwyka BP, a wraz z ni presja na zmian kursu walutowego ;bronic stabilnoci kursu bank musia skupi t nadwyk ;-wpuszczona do obiegu dodatkowa poda pienidza krajowego podziaaa jak ekspansja monetarna i zredukowaa skuteczno uprzedniej restrykcji .Ale bank moe zatrzyma pienidz krajowy sprzedajc atrakcyjne elementy agregatu B ( np. wysoko oprocentowane bony skarbowe ) i nie dopuci do wzrostu poday pienidza !To polityka sterylizacji, krtkookresowo podnoszca skuteczno polityki monetarnej.Przykad :

  • *4. Polityka monetarna przy pynnym kursie - na przykadzie restrykcjiRestrykcja przesunie krzyw LM w lewo, podniesie stop procentow i obniy produkcj do Y1Przy pynnym kursie walutowym nadwyka BP doprowadzi do wzmocnienia waluty krajowej i cay ukad trzech powizanych krzywych przesunie si w lewo ( jak wiemy z poprzednich analiz ) .IS1LM1E1BP1Y1Powstanie jednak nadwyka BP ( punkt E1 ) .Jeli BC bronic stabilnoci kursu walutowego skupi nadwyk, nastpi wypyw pienidza krajowego i krzywa LM przesunie si w prawo redukujc skuteczno restrykcji monetarnej.Rwnowaga ustali si w punkcie E2 ,E2a produkcja obniy si do Y2 .Y2Zmienny kurs walutowy zwiksza skuteczno polityki monetarnej.Ostatecznym efektem restrykcji monetarnej bdzie przesunicie E0 do E2 .LM2?

  • *5. Uwaga o mobilnoci obrotw z zagranicEkspansja monetarna prowadzi do wzrostu produkcji i spadku stopy procentowej.Skutkiem jest deficyt BP , obie przyczyny ( tj. wzrost wydatkw na import i ucieczka obcych kapitaw ) dziaaj zgodnie zwikszajc deficyt BP .Dziaanie obu przyczyn zmiany stanu BP jest przeciwnie skierowane- jaki wic bdzie skutek ostateczny ? Ekspansja fiskalna prowadzi do wzrostu produkcji i wzrostu stopy procentowej.Wzrost wydatkw na import prowadzi do deficytu BP , za napyw obcych kapitaw do nadwyki BP !

  • *Przy rnokierunkowym dziaaniu tych przyczyn o stanie BP zadecyduje mobilno. Po ekspansji fiskalnej otrzymujemy deficyt BP, a wic wzrost kosztw importu okaza si wikszy od napywu obcych kapitaw.Po ekspansji fiskalnej otrzymujemy nadwyk BP, a wic napyw obcych kapitaw okaza si wikszy od wzrostu kosztw importu.IS1 a) niskie m ( BP bliska pionu )BPE1b) wysokie m ( BP bliska poziomu )IS1BP E2

  • *Dla polityki monetarnej, przy ktrej dziaanie obu omwionych przyczyn zmian stanu BP jest zgodne, mobilno nie ma duego znaczenia : kierunek zmiany salda BP, a wic i kierunek zmiany kursu walutowego jest jasny - przy pynnym kursie walutowym polityka monetarna jest skuteczna .

  • *6. Polityka fiskalnaDla polityki fiskalnej mobilno ma znaczenie zasadnicze.Jak poziom mobilnoci wpywa na skuteczno polityki fiskalnej ?Dziaanie przyczyn zmian stanu BP jest bowiemrnokierunkowe .

  • *a) restrykcja fiskalna przy wysokiej mobilnociE0Y0IS1E1Y1IS2LM1BP1E2Y2Restrykcja fiskalna ( D G < 0 ) przesunie IS w lewo do IS1 .Restrykcja jest skuteczna, produkcja obnia si do Y1.Ale w E1 jest deficyt BP, wzronie wic kurs walutowy,co przesunie trzy powizane krzywe w prawo ! Rwnowaga ustali si w E2 , przy produkcji Y2 .Ostatecznym skutkiem bdzie obnienie produkcji tylko do Y2 .Przy wysokiej mobilnoci pynny kurs obnia skuteczno polityki fiskalnej !

  • *b) restrykcja fiskalna przy niskiej mobilnociE0Y0Restrykcja fiskalna ( D G < 0 ) przesunie IS w lewo do IS1 .IS1Restrykcja jest skuteczna, produkcja obnia si do Y1.E1Y1Ale w E1 jest nadwyka BP, obniy si wic kurs walutowy,co przesunie trzy powizane krzywe w lewo ! IS2BP1LM1Rwnowaga ustali si w E2 , przy produkcji Y2 .E2Y2Ostatecznym skutkiem bdzie obnienie produkcji a do Y2 !Przy niskiej mobilnoci pynny kurspodnosi skuteczno polityki fiskalnej !

  • *Warto podkreli, e to rzd reguluje mobilno ( ma ).Ostatecznie s to administracyjne ograniczenia midzynarodowego ruchu towarw i kapitaw.Rzd moe wic regulowa skuteczno wasnej polityki fiskalnej !Ale w transakcjach z zagranic s przecie wsppracujcy z nami, niezaleni i dbajcy o wasny interes partnerzy, spodziewa si naley ich reakcji typu : co za co !( lub powanie : ich retorsji w zwizku z naszym protekcjonizmem ) .

  • *Pytania :Omw przebieg dostosowa automatycznych, przywracajcych rwnowag w gospodarce otwartej o staych cenach i sztywnym kursie walutowym jako punkt wyjcia przyjmij sytuacj 1 ( - 2 ; - 3 ; - 4 ; - 5 ; - 6 ; - 7 ; - 8 ) ( por. slajd 154 ). Przedstaw te graficzn interpretacj analizy.2. Omw ( i przedstaw graficznie ) skutki polityki ekspansji ( - restrykcji ) fiskalnej ( - monetarnej ) w gospodarce otwartej o staych cenach i sztywnym kursie walutowym. Jak zmieni si skuteczno tej polityki, gdy wprowadzimy zaoenie o jednorazowym niewielkim szoku inflacyjnym ?

  • *3. Omw i przedstaw graficznie skutki, jakie nastpi na rynku towarowym ( - na rynku pieninym ; - na rynku obrotw z zagranic ; - na trzech powizanych rynkach ) w wyniku wzrostu ( - obnienia ) kursu walutowego.4. Porwnaj ( te graficznie ) skuteczno polityki ekspansji ( - restrykcji ) fiskalnej ( - monetarnej ) w gospodarce zamknitej i w gospodarce otwartej o staym ( - o pynnym ) kursie walutowym i o wysokiej ( - niskiej ) mobilnoci wymiany midzynarodowej. Jak zmieni si skuteczno tej polityki, gdy wprowadzimy zaoenie o niewielkim szoku inflacyjnym ?

  • *Wykad VIIIRynek pracy ( cz I )

  • *1. Wczenie rynku pracy do modelu IS LM - BPWszystkie dotychczas analizowane rynki przedstawialimy w ukadzie ( i,Y ) . Na rynku pracy pojawi si nowe zmienne : zatrudnienie ( N ) i paca ( W ) .Z ukadu ( i,Y ) charakterystycznego dla IS , LM i BP , mamy doj do ukadu ( N,W ) , charakterystycznego dla rynku pracy ( SR ) .Chodzi o rwnoczesne uwzgldnienie produkcji i zatrudnienia to ukad ( Y,N ) . Zaleno ( Y,N ) ujta jest w znanej krtkookresowej funkcji produkcji ( FP ) .

  • *2. Krtkookresowa funkcja produkcjiProdukcja zaley od zaangaowanego kapitau ( K ) i od zatrudnienia ( N ) .Y = f ( N ,K )Przy danym aparacie wytwrczym produkcja zaley tylko od zatrudnienia.FPYNN1N2N31 - przy wzrocie zatrudnienia od N1 do N3 ronie te produkcja, ale tempo jej wzrostu jest rne ;2 - w mikroekonomii FP dotyczy pojedynczej firmy, tu przyjmujemy agregacj makroekonomiczn ;3 - w okresie krtkim FP jest staa ( brak zmian K ! ) , w okresie dugim dziki inwestycjom rozszerzajcym i modernizujcym kapita nastpi zmiany pooenia i ksztatu FP .

  • *a) uwarunkowania pozaekonomiczne ( wybrane ) :

    -ustawowa paca minimalna ( tj. pastwo okrela cen ) ;-obrona poziomu pac i zatrudnienia przez zwizki zawodowe (obrona zatrudnionych ! ) ;-strajki ( ekonomiczne, solidarnociowe, polityczne ) ;zwizki pracodawcw.

    Rynek pracy podlega nie tylko regulacji ekonomicznej, lecz rwnie socjalnej, spoecznej i politycznej - a to deformuje jego cechy ekonomiczne . 3. Cechy rynku pracy

  • *b) segmentacja rynku pracy ( podzia na subrynki )

    -wedug zawodu i wyksztacenia ( uyteczno - analogia do towarw ) ;-wedug pci i wieku ;-wedug miejsca zamieszkania ;-wedug innych czynnikw ( np. rasa, narodowo, pogldy polityczne ) .

    Efektem segmentacji moe by dyskryminacja ( np. kobiet, osb starszych, osb z prowincji itd. ) .

  • *c) ograniczona mobilno ( tj. przejcie na inne subrynki )

    -zmiana cech demograficznych ?-zmiana miejsca zamieszkania ?-zmiana zawodu ?-zmiana innych czynnikw ?

    Niektre zmiany s moliwe w okresie dugim, ale w okresie krtkim rynek jest podzielony i nisko mobilny.

  • *d) ograniczona konkurencja

    -skutek segmentacji rynku ;

    -w zasadzie brak konkurencji pomidzy subrynkami ;

    moliwa jest konkurencja wewntrz wielowymiarowo okrelonego segmentu rynku ;

    na przykad na mskim regionalnym rynku ekonomistw z wyszym wyksztaceniem ;

    a to maleki fragment krajowego rynku pracy ( o midzynarodowym, europejskim nie wspominajc ) !

  • *skonno do monopolizacji

    - wynika z ogranicze konkurencji oraz ze zrzeszania si pracownikw i pracodawcw.

    Przykad monopolu - jedynym sprzedawc pracy jest silny regionalny lub branowy zwizek zawodowy.

    Przykad monopsonu - jedynym nabywc pracy jest silny zwizek pracodawcw ( bd tzw. jedyny zakad w miecie ) .

    Najbardziej deformuje rynek pracy monopol bilateralny.

  • *4. Rynek pracya) popyt na pracPopyt na prac to zapotrzebowanie na pracownikw - punkt widzenia przedsibiorcw ( to oni kupuj prac ) .Popyt na prac jest niesamodzielny, jest pochodny wobec popytu na towary.Przedsibiorcy traktuj zatrudnienie jako warunek wytworzenia produkcji i realizacji zysku.Paca jest tu kosztem, rozsdek przedsibiorcy nakazuje minimalizacj pac.

  • * A dokadniej - chodzi o stae porwnywanie kosztu pracy ( tj. pacy realnej, W/Pc ) z jej efektem ( tj. produktem kracowym, MPN ).NDNJeli paca realna jest mniejsza ni produkt kracowy zatrudnienie ronie.Jeli natomiast produkt kracowy jest mniejszy od pacy zatrudnienie obniy si. Rwnowaga nastpi przy wyrwnaniu pacy i produktu.Funkcja popytu na prac W = PC MPN (ND)

  • *b) poda pracy Poda pracy uwzgldnia punkt widzenia pracownikw, to oni chc sprzeda prac.

    Poda pracy jest take niesamodzielna, jest pochodna wobec popytu konsumpcyjnego. Pracownicy traktuj prac jako warunek realizacji konsumpcji.

    Paca jest tu dochodem pracowniczym, std denie do jego maksymalizacji.

  • *czynniki demograficzne ( liczba ludnoci, wiek i pe ) ;czynniki spoeczne ( np. ustawowy czas pracy ) ;czynniki socjalne ( np. wysoko dochodw bez pracy - zasiki, stypendia, renty ) ;czynniki pozostae ( np. obowizek szkolny ) .

    Poda pracy ( NL ) jest znacznie mniejsza ni liczba ludnoci ( L ) .Co okrela poda pracy ?Ramy makro - :

  • * Czynniki mikro - : ( poziom rodziny lub gospodarstwa domowego )O poszukiwaniu pracy decyduje porwnanie przykroci pracy ( czas wolny jest przyjemny ! ) i kosztw jej podjcia z poziomem dochodu z pracy ( pac ) .

    Podjcie pracy przez kolejnego czonka gospodarstwa domowego zaley od sumy dochodw tej wsplnoty.

    Czynniki mikro- decyduj o poday pracy,ale w ramach ustalonych w skali makro- .

  • *Niech g (NS) oznacza funkcj ujmujc czynniki indywidualne ( przykro pracy ) .Poda pracy ustabilizuje si, gdy kracowa g (NS) wyrwna si z pac realn, tj. W / Pc .Std funkcja poday pracy : W = PC g (NS)Ns

  • *c) rwnowaga rynku pracyPopyt rwny poday ( ND = NS ) , czyli po uproszczeniu MPN (ND) = g (NS)Krtkookresowa stabilizacja rynku pracy nastpuje, gdy poziom pac jest opacalny dla przedsibiorcw i akceptowany przez pracownikw ; gdy przykro pracy zrwna si z przyjemnoci konsumpcji oraz - co wane dla IS - LM gdy powstajca dziki pracy produkcja zrwnoway rynek towarowy .Przesunicia krzywej poday - przykadyPrzesunicia krzywej popytu - przykadyNsWE ENDNEElementy analizy :Ruch na krzywych ND i NS zaley od poziomu pac - przykady ju byy.

  • *5. Nierwnowaga na rynku pracyDwa kierunki : - za dua poda, niedobr miejsc pracy - za duy popyt, nadmiar miejsc pracy.Najwikszym problemem jest bezrobocie - ekonomicznym, spoecznym, politycznym, moralnym ...Powane znaczenie maj definicje.Bez ich jednoznacznoci - pole do manipulacji, rnorodnych.

  • *Bezrobotny - nie pracuje, ale : - jest do pracy zdolny ( odpowiedni wiek, odpowiednie cechy fizyczne i psychiczne ) ; - chce pracowa, aktywnie poszukuje pracy ; - gotowy jest do podjcia kadej oferowanej pracy.To s aspekty realne, czsto dodaje si te aspekt prawny ( rejestracja w odpowiednim urzdzie pracy ) oraz aspekt finansowy ( pobieranie zasiku dla bezrobotnych ).Kady aspekt dotyczy innego zbioru osb niepracujcych, kady prowadzi do innej definicji licznika stopy bezrobocia ( waciwi bezrobotni ) i jej mianownika ( zasoby pracy, tj. bezrobotni plus pracujcy ) - a inne definicje to inne wnioski o stopie bezrobocia.

  • *-praca dorywcza ;-pracujcy modociani i staruszkowie ;-pracujcy w rodzinnym gospodarstwie rolnym ;prywatni waciciele firm, zwaszcza wielu firm ; praca w tzw. szarej strefie, praca nielegalna ;praca za granic .Pracujcy- przykadowe problemy definicyjne :?

  • *W porwnaniach midzynarodowych ( za MOP ) odchodzi si od lokalnych definicji i przepisw-w Polsce to badania BAEL ( GUS ) .Wedug BAEL :-pracujcy : w tygodniu poprzedzajcym badanie przepracowa zarobkowo przynajmniej 1 godzin, niezalenie od statusu tej pracy ;-bezrobotny : nie pracuje, ale aktywnie szuka pracy zarobkowej ( niezalenie od wieku, zdrowia itp. ) ;-pozostali : nie s zaliczani do zasobw pracy ( tj. do mianownika stopy bezrobocia ) .Wyniki BAEL s rne od oficjalnych, ale : s porwnywalne midzynarodowo, s realistyczne, s wolne od manipulacji politycznych.

  • *Pytania :1. Wyjanij, dlaczego i jakie specyficzne cechy posiada rynek pracy w porwnaniu do innych rynkw objtych modelowaniem typu IS-LM ? 2. Przeds