MAGISTERSKIE STUDIA

UZUPEŁNIAJ ĄCE Z GEOGRAFII

SPECJALIZACJA

GEOGRAFIA POLITYCZNA, HISTORYCZNA

I STUDIA REGIONALNE

Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych

Wydział Nauk Geograficznych

Uniwersytet Łódzki

2

Charakterystyka specjalizacji

Specjalizacja magisterska Geografia polityczna, historyczna i studia regionalne (GPHiSR)

jest realizowana w ramach kierunku geograficznego. Specjalizację tę prowadzi Katedra

Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ.

Naukę w ramach specjalizacji mogą podejmować studenci Uniwersytetu Łódzkiego oraz

innych uczelni, którzy uzyskali tytuł licencjacki z geografii. Na studia magisterskie

prowadzone w ramach specjalizacji mogą aplikować równieŜ posiadacze licencjatu z

pokrewnych kierunków uniwersyteckich (m. in. gospodarki przestrzennej, turystyki i

rekreacji, historii, politologii i stosunków międzynarodowych, prawa i administracji,

ekonomii, socjologii, organizacji i zarządzania i innych), oraz licencjaci innych szkół

wyŜszych pod warunkiem jednak uzupełnienia w wymaganym zakresie ogólnej wiedzy

geograficznej.

Charakter specjalizacji związany jest z profilem badawczym jednostek ją realizujących:

Zakładu Geografii Politycznej oraz Zakładu Geografii Historycznej i Dziedzictwa

Kulturowego, na który składa się problematyka z zakresu takich dyscyplin jak: geografia poli-

tyczna, geopolityka, stosunki międzynarodowe, geografia religii, studia nad mniejszościami

narodowymi i etnicznymi, geografia historyczna, morfologia i morfogeneza osadnictwa oraz

studia regionalne.

Specjalizacja Geografia polityczna, historyczna i studia regionalne realizowana jest w kilku

płaszczyznach:

- geografii politycznej (podejmującej problematykę współczesnych i historycznych granic

państwowych oraz administracyjnych, mniejszości narodowych, stosunków

międzynarodowych, regionów napięć i konfliktów międzynarodowych, geografii wyborczej i

geografii wojennej);

- geografii religii (w szczególności mniejszości religijnych)

- geografii historycznej miast (szczególnie ich morfologii i morfogenezy);

- studiów regionalnych (w ujęciu przestrzennym, zarówno na gruncie geografii społeczno-

ekonomicznej jak i o charakterze interdyscyplinarnym) poszczególnych regionów Polski i

świata.

Specjalizacja z geografii politycznej, historycznej i studiów regionalnych ma charakter

unikalny, naleŜy bowiem podkreślić, iŜ Katedra Geografii Politycznej i Studiów

Regionalnych jest jedyną w Polsce (i jedną z nielicznych w Europie) jednostką naukową

zajmującą się systematycznymi badaniami i prowadzącą specjalizację z zakresu geografii

politycznej a takŜe jedyną w Polsce kształcącą w zakresie geografii historycznej.

3

Profil absolwenta i jego przygotowanie zawodowe

Nadrzędną ideą powołania specjalizacji jest wykształcenie geografa-humanisty, zdolnego do

widzenia problemów politycznych i społeczno-gospodarczych w ich wymiarze globalnym,

krajowym, regionalnym i lokalnym oraz dostrzegania przestrzennych, polityczno-

historycznych i przyrodniczych uwarunkowań zachodzących procesów politycznych,

ekonomicznych i społecznych a takŜe cywilizacyjnych. Nasz absolwent, dzięki tym zdol-

nościom, powinien być Człowiekiem otwartym, o uniwersalistycznych horyzontach

myślowych, które znakomicie ułatwią mu pogłębianie nabytej wiedzy zawodowej oraz

przyswojenie nowych treści o charakterze multidyscyplinarnym.

Wszechstronny rozwój zainteresowań absolwentów, z równoczesnym ich ukierunkowaniem

zawodowym, umoŜliwi im podjęcie pracy zarówno w instytucjach Unii Europejskiej,

krajowych urzędach administracji państwowej (np. ministerstwach i instytucjach

realizujących politykę państwa w zakresie spraw międzynarodowych, społecznych i

ekonomicznych) jak i w administracji samorządowej róŜnych szczebli, instytucjach

zajmujących się polityką regionalną i lokalną oraz polityką gospodarczą w kraju i na

poziomie międzynarodowym, a takŜe w archiwach oraz pracowniach zbiorów specjalnych

bibliotek, muzeach regionalnych, w instytucjach planowania przestrzennego i centrach

studiów strategicznych, oraz w partiach i stronnictwach politycznych i gabinetach działaczy

politycznych lub ośrodkach politycznego PR-u i lobbingu.

W trakcie studiów magisterskich na specjalizacji z geografii politycznej, historycznej i

studiów regionalnych student nabędzie szereg umiejętności, takich jak stosowanie

nowoczesnych metod analizy przestrzennej z wykorzystaniem komputerowego wspomagania

geografii (GIS), zdolność przestrzennych analiz zjawisk politycznych zarówno w skali

lokalnej jak i globalnej, posiądzie umiejętność prognozowania geopolitycznego i

geostrategicznego, umiejętność analizy przestrzennej wyników wyborów i referendów w

powiązaniu z analizami struktur społecznych i zainwestowania przestrzeni, nabędzie wiedzę

pozwalającą zajmować się ochroną dziedzictwa kulturowego, prowadzenia kwerend

archiwalnych w zakresie dokumentów pisanych, ikonograficznych i kartograficznych.

Program studiów magisterskich

Dwuletni program specjalizacji obejmuje łącznie (w trybie studiów stacjonarnych) 810 godzin

zajęć dydaktycznych (w tym 515 godz. stanowią wykłady, 120 godz. seminaria magisterskie

oraz 295 godz. ćwiczenia, w tym równieŜ prowadzone w postaci zajęć terenowych). Na

pierwszy rok studiów przypada 480 godzin zajęć dydaktycznych, na drugi rok - 330 godz. W

4

ramach programu pierwszego roku specjalizacji znajdują się cztery przedmioty

humanistyczne i ogólnogeograficzne realizowane wspólnie dla wszystkich specjalizacji

uzupełniających studiów magisterskich na kierunku geografii.

Na I roku specjalizacji realizowanych jest takŜe 8 przedmiotów specjalizacyjnych (w łącznym

wymiarze 210 godzin), z których dwa kończą się egzaminami. Przewidziane programem

specjalizacji są takŜe czterodniowe ćwiczenia terenowe Regiony geograficzno-historyczne

Polski przeprowadzane w wybranym regionie geograficznym Polski oraz zajęcia praktyczne

poświęcone poznaniu dziedzictwa kulturowego Łodzi i regionu oraz prowadzeniu badań

archiwalnych.

Na II roku specjalizacji studenci, poza seminarium specjalizacyjnym, mają wyłącznie

przedmioty fakultatywne (głównie wykłady i konwersatoria), które mogą wybierać z puli

zaproponowanej corocznie przez Dziekana, z oferty zgłoszonej przez wszystkie jednostki

dydaktyczno-badawcze Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Organizacji

Przestrzeni. W puli tej znajdują się liczne przedmioty zaproponowane przez pracowników

Katedry Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, które uzupełniają ofertę

specjalizacyjną, tak aby w przypadku ich wybrania student zrealizował pełny cykl kształcenia

w zakresie Geografii politycznej, historycznej i studiów regionalnych. Program specjalizacji

nie zakłada egzaminów z przedmiotów fakultatywnych na II roku. Studenci mogą takŜe, w

porozumieniu z promotorem, wybrać na II roku przedmioty fakultatywne na innych

kierunkach studiów i w innych uczelniach, aby poszerzyć wiedzę w związku z pisaniem pracy

magisterskiej o charakterze interdyscyplinarnym.

Seminarium i pracownia magisterska, są zajęciami bezpośrednio przygotowującymi studenta

naszej specjalizacji do napisania pracy magisterskiej. Tematyka tych prac dotyczy szeroko

rozumianej geografii politycznej oraz historycznej a takŜe społeczno-ekonomiczno

geograficznych i interdyscyplinarnych studiów regionalnych o zróŜnicowanym zasięgu,

światowym, regionalnym i lokalnym. Dość często podejmowane są na specjalizacji tematy

spoza naszego kraju, niekiedy nawet z innych kontynentów, choć poŜądane jest wówczas

przeprowadzenie tam studiów terenowych. Pracę magisterską student pisze pod kierunkiem

wybranego przez siebie promotora, któremu w ramach pracowni magisterskiej pomaga

asystent (opiekun pracy). Uprawnionych do prowadzenia prac magisterskich jest aŜ 5

pracowników obu Zakładów realizujących specjalizację, w tym 2 profesorów zwyczajnych, 1

profesor UŁ i 2 adiunktów. Opiekę moŜe sprawować 3 asystentów i pomocniczo ok. 10

studentów-doktorantów.

W zakresie geografii politycznej specjalizacja funkcjonuje pod patronatem Komisji Geografii

5

Politycznej Międzynarodowej Unii Geograficznej (International Geographical Union

Commission on Political Geography), a proces dydaktyczny skoordynowany jest z

podobnymi kierunkami studiów na Uniwersytecie Primorska w Koprze (Słowenia),

Uniwersytecie w Joensuu (Finlandia), Uniwersytecie Radbout w Nijmegen (Holandia) oraz

Uniwersytetecie w Preszowie (Słowacja), gdzie studenci naszej specjalizacji mogą odbywać

półroczne lub roczne staŜe (program Socrates) a takŜe z Uniwersytetem w Ostrawie (Czechy),

z którym wymiana studentów i pracowników naukowych zostanie wkrótce uruchomiona.

Studia kończą się napisaniem pracy magisterskiej, ocenionej pozytywnie przez promotora i

recenzenta, oraz zdaniem egzaminu magisterskiego z problematyki geograficznej.

Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych prowadzi takŜe studia III stopnia

(doktoranckie) w zakresie geografii politycznej, historycznej i studiów regionalnych.

GEOGRAFIA POLITYCZNA, HISTORYCZNA I STUDIA REGIONALNE - STUDIA II STOPNIA - MAGISTERSKIE - stacjonarne (od 1.X.2009)

Godziny zajęć Rozkład godzin zajęć

I rok II rok w tym I

semestr II

semestr III

semestr IV

semestr

Lp

Nazwa przedmiotu

Punkty ECTS

Forma zalicze-

nia

razem

w. ćw. w. ćw. w. ćw. w. ćw. w. ćw.

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 1 Metodologia badań geograficznych 4 Zal. 30 30 - 30 - - - - - - - 2 Filozofia 4 Zal. 30 15 15 - - 15 15 - - - -

PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 1 Globalne problemy geografii fizycznej 8 Egz. 60 45 15 45 15 - - - - - - 2 Globalne problemy geografii społ.-ekonom. 8 Egz. 60 45 15 - - 45 15 - - - -

PRZEDMIOTY SPECJALNOŚCIOWE (w tym ćwicz. terenowe) 1 Geografia polityczna problemowa 4 Egz. 30 20 10 20 10 - - - - - -

2 Geografia polityczna Polski 3 Zal. 15 15 - 15 - - - - - - - 3 Geografia historyczna 2 Zal. 15 15 - - - 15 - - - - -

4 Dziedzictwo kulturowe Łodzi i regionu 3 Zal. 30 15 15 - - 15 15 - - - -

5 Stosunki międzynarodowe 6 Egz. 45 30 15 - - 30 15 - - - -

6 Geneza i morfologia miast polskich 2 Zal. 15 15 - 15 - - - - - - -

7 Geografia mniejszości narodowych 2 Zal. 15 15 - - - 15 - - - - -

8 Geopolityka i geostrategia 2 Zal. 15 15 - - - 15 - - - - -

9 Regiony historyczno-geograficzne Polski - terenowe ćw. specjalizacyjne

4 Zal. 30 30 - - - 30 - - - -

28 2 Egz.. 210 210 -

PRZEDMIOTY FAKULTATYWNE* 1 32 Zal. 240 - 240

SEMINARIUM I PRACA DYPLOMOWA 1 Seminarium 12** Zal. 120 60 60

2 Pracownia magisterska 4 Zal. 60 30 30

3 Praca dyplomowa 20 Egz - - -

RAZEM 120 5 Egz. 810 480 330

* listę przedmiotów fakultatywnych proponowanych przez katedry prowadzące specjalizację (z podaniem osoby prowadzącej, zakresu merytorycznego, formy zajęć i formy zaliczeń) szczegółowe zasady ich wyboru (termin, minimalna i maksymalna liczebność grup) ustala i podaje do wiadomości studentów dziekan w terminie do 30 kwietnia poprzedzającego roku akademickiego; wybór tych zajęć odbywa się za akceptacją promotora;

** po I roku – 6 pkt. ECTS, po II roku – 6 pkt. ECTS oraz 20 pkt. ECTS za przygotowanie pracy magisterskiej i przygotowanie do egzaminu dyplomowego

Uwaga: � Na studiach magisterskich obowiązuje od roku 2009/10 roczny system zaliczeń � Studenci mają moŜliwość wyboru specjalizacji ( z zastrzeŜeniem, Ŝe zgłosi się wymagana liczba kandydatów), przy czym jeśli liczba kandydatów jest większa niŜ liczba miejsc o kwalifikacji decyduje średnia ocen ze studiów licencjackich. Minimalną i maksymalną liczbę studentów na specjalizacji określa dziekan, zgodnie z przepisami obowiązującymi w UŁ

Specjalizację moŜe prowadzić katedra /zakład, która spełnia warunki określone wymogami uchwały Senatu UŁ (2 samodzielnych pracowników naukowych). Katedry /zakłady mogą prowadzić specjalizację wspólnie

Zatwierdzone specjalizacje: Klimatologia i ochrona atmosfery Geografia Kultury i Rozwoju Regionalnego Geografia Polityczna, Historyczna i Studia Regionalne Gospodarka przestrzenna i planowanie przestrzenne Monitoring i kształtowanie środowiska Geografia urbanistyczna

GEOGRAFIA POLITYCZNA, HISTORYCZNA I STUDIA REGIONALNE - STUDIA II STOPNIA - MAGISTERSKIE - niestacjonarne (od 1.X.2009)

Godziny zajęć Rozkład godzin zajęć

I rok II rok w tym I

semestr II

semestr III

semestr IV

semestr

Lp

Nazwa przedmiotu

Punkty ECTS

Forma zalicze-

nia

razem

w. ćw. w. ćw. w. ćw. w. ćw. w. ćw.

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 1 Metodologia badań geograficznych 8 Zal. 30 30 - 30 - - - - - - - 2 Filozofia 6 Zal. 30 15 15 - - 15 15 - - - -

PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 1 Globalne problemy geografii fizycznej 8 Egz. 60 45 15 45 15 - - - - - - 2 Globalne problemy geografii społ.-ekonom. 8 Egz. 60 45 15 - - 45 15 - - - -

PRZEDMIOTY SPECJALNOŚCIOWE (w tym ćwicz. terenowe) 1 Geografia polityczna problemowa 6 Egz. 10 10 - 10 - - - - - - -

2 Geografia historyczna 2 Zal. 10 10 - - - 10 - - - - - 3 Dziedzictwo kulturowe Łodzi i regionu 2 Zal. 10 10 - - - 10 - - - -

4 Stosunki międzynarodowe 6 Egz. 10 10 - - - 10 - - - - -

5 Geneza i morfologia miast polskich 2 Zal. 10 10 - 10 - - - - - -

6 Geografia mniejszości narodowych 2 Zal. 10 10 - - - 10 - - - -

20 2 Egz. 60 60 -

PRZEDMIOTY FAKULTATYWNE* 1 30 Zal. 150 - 150

SEMINARIUM I PRACA DYPLOMOWA 1 Seminarium 16** Zal. 60 30 30

2 Pracownia magisterska 4 Zal. 30 - -

3 Praca dyplomowa 20 Egz - - -

RAZEM 120 5 Egz. 480 270 210

* listę przedmiotów fakultatywnych proponowanych przez katedry prowadzące specjalizację (z podaniem osoby prowadzącej, zakresu merytorycznego, formy zajęć i formy zaliczeń) szczegółowe zasady ich wyboru (termin, minimalna i maksymalna liczebność grup) ustala i podaje do wiadomości studentów dziekan w terminie do 30 kwietnia poprzedzającego roku akademickiego; wybór tych zajęć odbywa się za akceptacją promotora;

** po I roku – 6 pkt. ECTS, po II roku – 6 pkt. ECTS oraz 20 pkt. ECTS za przygotowanie pracy magisterskiej i przygotowanie do egzaminu dyplomowego

Uwaga: � Na studiach magisterskich obowiązuje od roku 2009/10 roczny system zaliczeń � Studenci mają moŜliwość wyboru specjalizacji ( z zastrzeŜeniem, Ŝe zgłosi się wymagana liczba kandydatów), przy czym jeśli liczba kandydatów jest większa niŜ liczba miejsc o kwalifikacji decyduje średnia ocen ze studiów licencjackich. Minimalną i maksymalną liczbę studentów na specjalizacji określa dziekan, zgodnie z przepisami obowiązującymi w UŁ

Specjalizację moŜe prowadzić katedra /zakład, która spełnia warunki określone wymogami uchwały Senatu UŁ (2 samodzielnych pracowników naukowych). Katedry /zakłady mogą prowadzić specjalizację wspólnie

Zatwierdzone specjalizacje: Klimatologia i ochrona atmosfery Geografia Kultury i Rozwoju Regionalnego Geografia Polityczna, Historyczna i Studia Regionalne Gospodarka przestrzenna i planowanie przestrzenne Monitoring i kształtowanie środowiska Geografia urbanistyczna

Sylabusy zajęć dydaktycznych na studiach uzupełniających magisterskich z geografii:

specjalizacja z geografii politycznej, historycznej i studiów regionalnych

w roku akademickim 2009/2010

2

Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA POLITYCZNA PROBLEMOWA Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 20 Forma zajęć: wykład Rok studiów I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I Liczba punktów ECTS: 4 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Wykład z geografii politycznej problemowej jest jednym z zasadniczych przedmiotów kierunkowych na specjalizacji z geografii politycznej, historycznej i studiów regionalnych i kluczowym w realizacji programu nauczania geografii politycznej. Student specjalizacji powinien w sposób pogłębiony zapoznać się z najwaŜniejszymi problemami badawczymi nowoczesnej geografii politycznej, światowymi trendami w tej nauce, oraz dorobkiem współczesnej polskiej geografii politycznej ze szczególnym uwzględnieniem ośrodka łódzkiego. Celem jest zapoznanie studentów z historycznymi i współczesnymi typami władztwa terytorialnego, formami ustrojów terytorialnych i wynikającymi z ich zróŜnicowania w czasie i przestrzeni konsekwencjami politycznymi, przestrzennymi, społecznymi i ekonomicznymi. Treści programowe: 1.Wprowadzenie do geografii politycznej państwa. Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego. Definicja państwa. Liczba państw na świecie. Nazwa państwa. 2. Podstawowe elementy państwowości – terytorium, ludność i władze państwa. Inne rzadziej eksponowane elementy państwowości. Uznanie międzynarodowe jako decydujący element państwowości. 3. Pojęcie formy państwa i jej definicje. Klasyfikacje form państwa. Ustrój monarchiczny i republikański. 4. Integracja państw. Państwa złoŜone – unie państw monarchicznych, związki państwowe, konfederacje, związki postkolonialne. Dominia. Państwa związkowe. Państwa zróŜnicowane. Państwo radzieckie. 5. Odmienność postrzegania państwa w geografii politycznej. Klasyfikacje państw z punktu widzenia geografii politycznej. 6. Morfologia państwa. Obszar rdzeniowy, stolica państwa, enklawy i eksklawy 7. Granice państwowe. Ewolucja definicji granicy. Klasyfikacje granic. Granice lądowe i morskie. Morze terytorialne i prawo morza. 8. Proces ustalania granic państwowych. Delimitacja i demarkacja granicy. Przykłady szczególnych granic na świecie. Konfliktogenność granic państwowych. Zakończenie – mocarstwowość państwa, rola państwa w zglobalizowanym świecie 9. Szczególny charakter geograficzno – polityczny niektórych państw. Państwa miasta i wolne miasta. Państwa nieuznane. Państwa postkolonialne. 10. Dezintegracja państw. Państwa podzielone. Państwo powstańcze i strona walcząca. Państwa upadłe. 11. Państwo zaleŜne a terytorium zaleŜne. Państwa protegowane. Państwa wasalne 12. Państwa stowarzyszone. Państwa autonomiczne. Terytoria mandatowe i powiernicze 13. Kolonie. Kondominia. Państwa prywatne 14. Terytoria zamorskie. Zbiorowości terytorialne. Terytoria niewcielone i niezorganizowane. Dependencje. Państwa plemienne. Federacje kolonialne. Terytoria dzierŜawione 15. Terytoria neutralne. Terytoria niezawłaszczone. Terytoria umiędzynarodowione. Kwestia Antarktyki. Eksterytorialne siedziby organizacji międzynarodowych Metody dydaktyczne: wykład

3

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Przedmiot realizowany jest poprzez ćwiczenia i wykład, kończy się egzaminem, którego ocena zaliczana jest do średniej z dwuletnich studiów na specjalizacji (magisterskich). Zaliczenie ćwiczeń jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu. W trakcie egzaminu sprawdzany jest zakres wiedzy studenta zdobytej zarówno podczas ćwiczeń, na wykładzie jak równieŜ z poleconej literatury. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Literatura podstawowa L. Antonowicz, Państwa i terytoria. Studium prawnomiędzynarodowe, PWN, Warszawa 1988. S. Otok, Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, PWN, Warszawa 2004 J. Barbag, Geografia polityczna ogólna, PWN, Warszawa 1987 M. Blacksell, Geografia polityczna, PWN, Warszawa 2008 Z. Długosz, Przemiany na mapie politycznej świata, WSZiA, Zamość 2000. C. Flint, Wstęp do geopolityki, PWN, Warszawa 2008 J. Loth. Zarys geografii politycznej, Orbis, Kraków 1925 Z. Rykiel, Podstawy geografii politycznej, PWE, Warszawa 2005 M. Sobczyński, Państwa i terytoria zaleŜne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2006 M. Sobczyński M, Państwa i terytoria zaleŜne w Europie – katalog problemów [w:] śelichowski R. (red.), Małe

państwa Europy Zachodniej i terytoria o statusie specjalnym. Ich rola i miejsce w Unii Europejskiej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2008, s. 187-207.

M. Sobczyński, Stan i perspektywy rozwoju geografii politycznej w Polsce [w:] Liszewski S., Łoboda J., Maik W. (red.), Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. Raport z pracy Komitetu Nauk Geograficznych Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2003-2006, Komitet Nauk Geograficznych PAN, Bydgoszcz 2008, s. 188-201.

M. Sobczyński, Historia polskiej geografii politycznej [w:] Jackowski A., Liszewski S., Richling A. (red.), Historia geografii polskiej, Komitet Nauk Geograficznych PAN, PWN, Warszawa 2008, s. 219-239.

L. Moczulski, Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Bellona, Warszawa 1999 Literatura uzupełniaj ąca L. Antonowicz, Pojęcie państwa w prawie międzynarodowym, Warszawa 1974 L. Antonowicz, Likwidacja kolonializmu ze stanowiska prawa międzynarodowego, Warszawa 1964 A. Baczwarow, A. Suliborski, Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce. Terminologia, PWN,

Warszawa, Łódź 2002. J. Bohdanowicz, M. Dzięcielski, Zarys geografii historycznej i politycznej cywilizacji, Wyd. Uniw, Gdańskiego, Gdańsk

1998 T. Dębowski, M. Sienkiewicz (red.), Z badań nad geografią polityczną i gospodarczą, Wydz. Nauk Społecznych

Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2008 H. Donnan, T.M. Wilson, Granice toŜsamości, narodu, państwa, Wyd. UJ, Kraków 2007 Piotr Eberhardt (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, Prace Geograficzne nr 218, IGiPZ PAN,

Warszawa 2008, s. 29-54. C. Jean, Geopolityka, Ossolineum, Wrocław 2003 M. Sobczyński, Geopolityczne uwarunkowania międzynarodowego sporu o Wyspy Spratly [w:] Joanna

Marszałek-Kawa (red.) Problemy rozwoju państwa azjatyckich, Biblioteka Azji i Pacyfiku, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2008, s. 87-146.

oraz w zaleŜności od znajomości języka obcego: H. de Blij, Glassner M.I., Systematic Political Geography, John Wiley & Sons Inc (liczne wydania) V. A. Kolosov, N.S. Mironenko, Geopolitika i političeskaja geografija, Aspekt Press, Moskva 2001 R. Ištok, Štát na politickej mape sveta. Polityckogeografické a geopoliické apsekty, FHPV PU, Prešov 1997. P. Reuber, G. Wolkersdorfer (Red.), Politische Geographie - Handlungsorientierte Ansätze und Critical

Geopolitics. Spektrum, Heidelberg 2002. J. Painter, Politics, geography and ‚political geography’, Arnold, London 1995 A-L. Sanguin, La géographie politique, Presses Universitaires de France, Paris 1977. Nazwisko osoby prowadzącej: prof. dr hab. Marek Sobczyński

4

Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA POLITYCZNA PROBLEMOWA Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 10 Forma zajęć: ćwiczenia Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I Liczba punktów ECTS: 4 ZałoŜenia i cele przedmiotu: ćwiczenia z geografii politycznej problemowej, wraz z wykładem z tego samego przedmiotu, są jednym z zasadniczych przedmiotów kierunkowych na specjalizacji z geografii politycznej, historycznej i studiów regionalnych. Student specjalizacji powinien zapoznać się z uwarunkowaniami wybranych współczesnych procesów społeczno-politycznych. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z wybranymi problemami politycznymi, demograficznymi, etnicznymi i religijnymi współczesnego świata oraz nasilającymi się globalnymi zjawiskami społeczno-gospodarczymi; Treści programowe: 1. Zajęcia organizacyjne 2. Uwarunkowania geopolitycznego połoŜenia Polski w Europie – przeszłość i teraźniejszość pojęcie „geopolityki”, „połoŜenia geopolitycznego”, czynniki fizyczno-geograficzne i polityczne wpływające na połoŜenie geopolityczne Polski i ich zmienność w czasie, czynniki współcześnie warunkujące połoŜenie geopolityczne Polski w Europie, ocena współczesnej sytuacji geopolitycznej Polski w Europie 3. Geografia wyborcza Polski

uwarunkowania historyczne, polityczne, ekonomiczne, społeczne, etniczne, religijne wpływające na decyzje wyborcze Polaków, główne cechy współczesnej mapy elektoralnej Polski 4. Narody nie posiadające własnych państw pojęcie narodu, przykłady narodów nie posiadających współcześnie własnych państw – na poszczególnych, kontynentach oraz w Polsce, uwarunkowania historyczne, geograficzne, polityczne i społeczne, współczesna sytuacja polityczna tych narodów (autonomia, dąŜenie do niepodległości), próba typologii i klasyfikacji

5. Najnowsze zmiany na mapie politycznej świata – Kosowo, Abchazja, Osetia Płd. geneza nowo powstałych „jednostek geopolitycznych”, uwarunkowania proklamacji niepodległości, uwarunkowania uznania międzynarodowego – kontrowersje, róŜnice, podobieństwa, kryteria państwowości omawianych „jednostek geopolitycznych” Metody dydaktyczne: referowanie poszczególnych tematów przez studentów, prezentacje multimedialne, dyskusja naukowa Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: przygotowanie i wygłoszenie referatu, obecność na zajęciach, zaliczenie ćwiczeń jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Bankowicz M., (red.), 2004, Historia polityczna świata w XX wieku, tom I 1901-1945, tom II 1945-2000, Barbag J., 1987, Geografia polityczna ogólna, Warszawa Blacksell M., 2008, Geografia polityczna, Warszawa Długosz Z., 2000, Przemiany na mapie politycznej świata, Zamość Kowalski M., 1998, Geografia wyborcza Polski, Warszawa Kuczyński M., 2001, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990-2000, Warszawa Malendowski W. (red.), 1999, Spory i konflikty międzynarodowe. Aspekty prawne i polityczne, Warszawa Malendowski W., Mojsiewicz Cz., (red.), 2000, Stosunki międzynarodowe, Wrocław

5

Moczulski L., 1999, Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Warszawa Otok S., 2004, Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, Warszawa Rykiel Z., 2007, Podstawy geografii politycznej, Rzeszów Sobczyński M., 2006, Państwa i terytoria zaleŜne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń Nazwisko osoby prowadzącej: dr Marek Barwiński Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA POLITYCZNA POLSKI Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykład Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I Liczba punktów ECTS: 3

ZałoŜenia i cele przedmiotu: zapoznanie studentów z przemianami krajobrazu politycznego ziem polskich od zaczątków kształtowania się organizacji plemiennej do powstania III Rzeczypospolitej. Treści programowe:

Historia ziem polskich przed przybyciem Słowian. Wielkie wędrówki ludów – Celtowie, Goci, Hunowie, Longobardowie i Wikingowie na naszych ziemiach. Geneza słowiańszczyzny – szkoły archeologiczno-historyczne. Pierwsze organizacje plemienne. Państwo Polan. Dzieje ekspansji niemieckiej na wschód.

Polska Piastów, Jagiellonów i królów elekcyjnych. Okres świetności i upadku. Unie i konfederacje.

Geopolityczna sytuacja Polski przedrozbiorowej. Przyczyny, formy i skutki rozbiorów. Walka o odbudowę państwowości – trendy, idee. Powstanie nowoczesnego polskiego narodu politycznego. Wojna Światowa a sprawa polska. Warunki odrodzenia polskiej państwowości, ustalanie granic, powstania i wojny z sąsiadami. Kształty Polski międzywojennej i jej sytuacja geopolityczna.

Druga wojna światowa i jej wpływ na dzieje powojennej Europy. Walka zbrojna i dyplomatyczna o kształt, ustrój i miejsce Polski w Europie i świecie. Powojenna sytuacja geopolityczna, ustalanie granic, poszerzanie suwerenności. Polska na tle przemian europejskiej "jesieni ludów". Metody dydaktyczne: wykład Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Barbag J., 1988, Geografia polityczna ogólna, Warszawa. Borucki J., 1997, Historia Polski, Warszawa. Długosz Z., 2002, Przemiany mapy politycznej świata, Kraków. Dygo M., Kochanowski J., Kopczyński M., Sikorska-Kulesza J., 2000, Atlas historii Polski, Warszawa. Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., śarnowski J., 1999, Społeczeństwo polskie od X do XX w., Warszawa. Łysak J., 1991, Polityczny Atlas Świata, Warszawa. Otok S., 1997, Geografia polityczna ogólna, Warszawa. Pizkozub A., 1987, Dziedzictwo polskiej przestrzeni, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź. Topolski J., 2000 ,Historia Polski, Poznań. Wojciechowski Z., 1955, Studia historyczne, Warszawa. Nazwisko osoby prowadzącej: dr Andrzej Rykała

6

Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA HISTORYCZNA Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykład Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II Liczba punktów ECTS: 2

ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie wybranych zagadnień z zakresu geografii historycznej i jej miejsca w systemie nauk geograficznych i historycznych. Omówienie definicji, przedmiotu, celów i zadań geografii historycznej oraz poglądów na geografię historyczną w XIX i XX w. i jej przyszłość. Treści programowe: czym jest geografia historyczna i co leŜy w kręgu jej zainteresowań? Geneza i miejsce geografii historycznej w systemie nauk geograficznych i historycznych. Definicje, przedmiot, cele i zadania geografii historycznej. Dwuznaczność pojęcia „geografia historyczna” – spojrzenie historyka, spojrzenie geografa. Podstawy metodologiczne geografii historycznej. Geografia historyczna a dorobek innych nauk. Geografia historyczna a badania środowiska geograficznego w jego rozwoju. Środowisko geograficzne a zjawiska historyczne. Rozwój horyzontu geograficznego i myśli geograficznej do połowy XVIII w. Pierwsze informacje, opisy i mapy. Literatura fachowa, myśliciele staroŜytni i ich dzieła. Determinizm geograficzny. Spuścizna średniowiecza. Kosmografie. Okres Pomiarów. Środowisko geograficzne w poglądach filozoficznych wieku Oświecenia. Rozwój myśli geograficznej od końca XVIII w. po współczesność. Przemiany środowiska w czasach historycznych. Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju gospodarczo-społecznego. Gospodarka człowieka jako czynnik kształtujący środowisko przyrodnicze. Relacja: krajobraz naturalny - krajobraz kulturowy w ciągu dziejów. Metodyka badań geograficzno-historycznych. Rekonstrukcja krajobrazu naturalnego. Pojęcie krajobrazu naturalnego. Źródła dokumentalne i badania historyczne a problem odtworzenia krajobrazu naturalnego z danej epoki historycznej. Czynniki składające się na krajobraz naturalny a brane pod uwagę przy rekonstrukcji. Opracowanie rekonstrukcyjne krajobrazu naturalnego – metody, technika, efekt. Przykłady rekonstrukcji środowiska przyrodniczego. Metodyka badań geograficzno-historycznych. Rekonstrukcja krajobrazu kulturowego. Pojęcie krajobrazu kulturowego. Znaczenie badań osadniczych dla rekonstrukcji krajobrazu kulturowego. Plan miasta, kształt osiedla, rozmieszczenie osiedli, przebieg dróg, układ pól, parcela miejska. Dziedzictwo starszych form osadniczych waŜnym źródłem dla rekonstrukcji krajobrazu kulturowego. Obiekty osadowe, domy, osiedla i fortyfikacje jako źródło informacji o przemianach środowiska przyrodniczego w przeszłości. Przykłady rekonstrukcji środowiska przyrodniczego.

Metody dydaktyczne: mapa, tabele statystyczne, wykresy, prezentacja multimedialna

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium oraz czynne uczestniczenie w zajęciach.

Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

Arnold S., 1951. Geografia historyczna Polski, Warszawa. Starkel L. [red.:], 1988. Przemiany środowiska geograficznego Polski, Wrocław. Starkel L. [red.:], 1991. Zmiany środowiska w okresie historycznym, [w:] Geografia Polski. Środowisko

przyrodnicze, Warszawa. Nazwisko osoby prowadzącej: prof. nadzw. dr hab. Mariusz Kulesza

7

Nazwa przedmiotu: DZIEDZICTWO KULTUROWE LODZI I REGIONU ŁÓDZKIEGO Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykład Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II Liczba punktów ECTS: 3 ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących dziejów politycznych regionu łódzkiego, podziałów terytorialnych i administracyjnych jego obszaru, historii gospodarczej oraz wskazanie na najwaŜniejsze i najcenniejsze zarazem elementy dziedzictwa kulturowego. Przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących fenomenu wielokulturowości Łodzi, miasta, które do 1939 r. było przykładem bardzo dobrego współŜycia przedstawicieli róŜnych nacji i religii, dla których była nie tylko „ziemią obiecaną”, ale i „domem rodzinnym”, z którym się utoŜsamiali. Zapoznanie się z pozostawionymi śladami owej wielokulturowości we współczesnym krajobrazie miasta. Treści programowe: zajęcia podzielone są na dwie grupy: zajęcia kameralne (wykłady) oraz dydaktyczne wycieczki terenowe. Wykłady: wprowadzenie do zajęć i omówienie ich problematyki, scharakteryzowanie istoty regionu, jego skład terytorialny - obejmuje on części trzech historycznych prowincji kraju - Mazowsza, Wielkopolski i Małopolski. Omówienie podziałów terytorialnych i administracyjnych regionu od czasów plemiennych po współczesne województwo łódzkie. Przedstawienie dziejów politycznych i gospodarczych obszaru. Omówienie zabytkowych układów urbanistycznych miejskich i wiejskich występujących w regionie, charakterystyka najcenniejszych obiektów architektonicznych świeckich i duchownych, przedstawienie regionów kultury ludowej na obszarze województwa (np. sieradzki, rawski, łowicki). Scharakteryzowanie dziejów tworzenia się wielonarodowej, wielokulturowej i wielowyznaniowej Łodzi. Przedstawienie sylwetek wybitnych przedstawicieli poszczególnych społeczności etnicznych miasta, ich dróg do kariery oraz róŜnorodnych form ich działalności: gospodarczej, finansowej, społecznej, kulturalnej lub innej. Dzieje rozwoju jej układu przestrzenno-urbanistycznego. Zobrazowanie materialnych efektów działań przedstawicieli wielonarodowej społeczności Łodzi, odwzorowujących się w układzie przestrzennym Łodzi, uwidaczniających się w jej krajobrazie miejskim - rozmieszczeniu i rozplanowaniu wznoszonych zespołów budynków i budowli o róŜnych funkcjach oraz na ich obliczu architektonicznym, a takŜe na ocenie ich walorów estetycznych i zabytkowych. Podanie informacje o miejscu i czasie ich powstania, formie architektonicznej i wartości historycznej, a takŜe o ich roli w krajobrazie miasta, w skali ogólnomiejskiej i lokalnej. W czasie wycieczek uwaga zwrócona jest na czynniki lokalizacyjne, historię obszaru, zachowane zabytki urbanistyczne, architekturę, itp. Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów specjalizacji z jednym z kierunków w geografii oraz specjalności, mianowicie geografią historyczną i morfologią zabytkowych ośrodków miejskich na obszarze Łodzi i Regionu Łódzkiego

Metody dydaktyczne: mapa, plany miasta, prezentacja mulimedialna

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Egzamin pisemny i kolokwium kończące ćwiczenia oraz czynne uczestniczenie w zajęciach.

8

Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

Dylik J., Województwo ze stolicą bez antenatów. Geografia historyczna województwa łódzkiego. Łódź 1971, M. Koter, S. Liszewski, A. Suliborski, Łódź i Region Polski Środkowej. Podręcznik wiedzy regionalnej dla

liceów, Łódź 2001 Województwo miejskie łódzkie. Monografia. Zarys dziejów, obraz współczesny, perspektywa rozwoju, pr. zb.,

Łódź 1981. Zarys monografii województwa łódzkiego, red. S. Liszewski, Łódź 2001 M. Koter, M. Kulesza, W. Puś, S. Pytlas, Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na

współczesne oblicze miasta, Łódź 2005. Nazwisko osoby prowadzącej: prof. nadzw. dr hab. Mariusz Kulesza

Nazwa przedmiotu: DZIEDZICTWO KULTUROWE ŁODZI I REGIONU ŁÓDZKIEGO Liczba godzin: 15 Forma zajęć: ćwiczenia Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II Liczba punktów ECTS: 3 ZałoŜenia programowe i cele przedmiotu: Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z wybranymi elementami dziedzictwa kulturowego Łodzi i regionu łódzkiego - ich genezą, cechami architektonicznymi, układem przestrzennym, zmianami funkcjonalnymi i stanem zachowania. Ćwiczenia wykazują charakter komplementarny względem części wykładowej i stanowią próbę weryfikacji w terenie poruszanych uprzednio problemów teoretycznych w zakresie dziedzictwa kulturowego w skali regionalnej. Program zajęc obejmuje egzemplaryczny przegląd obiektów na obszarze Łodzi z okresu rolniczego i wczesnoprzemysłowego oraz terenu średniowiecznych i XIX-wiecznych struktur urbanistycznych Piotrkowa Trybunalskiego i okolic. Treści programowe: 1. Wprowadzenie teoretyczno-metodyczne do problematyki dziedzictwa kulturowego Łodzi i regionu łódzkiego. Omówienie organizacji zajęć terenowych. 2. Dziedzictwo kulturowe Łodzi - zajęcia w terenie (prezentacja uwarunkowań rozwoju Łodzi; ślady wielokulturowej historii miasta, identyfikacja terenowa jednostek morfogenetycznych, przemiany toponomastyczne; charakterystyka Łodzi z okresu preindustrialnego – struktura urbanistyczna i jej elementy, obiekty zabytkowe - ich cechy architektoniczne i przemiany funkcjonalne; charakterystyka Nowego Miasta i reliktów osady Łódka – załoŜenia urbanistyczne, przemiany morfologiczne, wybrane obiekty zabytkowe wzdłuŜ ulicy Piotrkowskiej i ich analiza pod wzgledem genezy, walorów architektonicznych i zmian w zakresie zagospodarowania, relikty dawnej struktury agrarnej; charakterystyka zespołu mieszkaniowo-fabrycznego na przykładzie kompleksu Scheiblerów i Grohmanów – rozplanowanie i przemiany w zakresie zagospodarowania Nowej Dzielnicy i posiadeł wodno-fabrycznych, analiza morfologiczno-funkcjonalna kompleksu K. Scheiblera przy dawnym Wodnym Rynku, zespołu fabryczno-rezydencjonalnego rodziny Grohmanów oraz kompleksu KsięŜy Młyn, ocena stanu zachowania i problemy rewitalizacyjne). 3. Dziedzictwo kulturowe Piotrkowa Trybunalskiego i okolic – zajęcia w terenie

9

(analiza uwarunkowań rozwoju miasta w dobie średniowiecza oraz okresie sejmowo-trybunalskim dziejów Piotrkowa – połoŜenie topograficzne, komunikacyjne, rozwój osadnictwa, dawne znaczenie polityczne i gospodarcze; Piotrków w okresie staropolskim - struktury morfologiczne Starego Miasta, Wielkiej Wsi, Jurydyki oraz relikty przedmieść, układ przestrzenny i zabudowa Starego Miasta w ujęciu ewolucyjnym, obwarowania miasta i relikty murów miejskich, zamek wieŜowy w Piotrkowie – historia oraz zmiany fizjonomiczno-funkcjonalne, prezentacja obiektów sakralnych pod względem ich genezy i walorów zabytkowych, zarys dziejów mniejszości Ŝydowskiej i ślady jej funkcjonowania w krajobrazie kulturowym miasta; Piotrków w okresie zaborów - wybrane kwestie polityczne i zagadnienia społeczno-kulturowe, rozwój przemysłu piotrkowskiego w XIX wieku; huty szkła, manufaktura na przedmieściu Bugaj i jej zaplecze mieszkaniowo-robotnicze, zróŜnicowanie architektoniczno-funkcjonalne zabudowy mieszczańskiej i obiektów uŜyteczności publicznej, świątynie mniejszości wyznaniowych – cerkiew i kościół ewangelicki; Sulejów - zarys dziejów miasta i jego układ przestrzenny, opactwo cysterskie w Podklasztorzu – historia, rozplanowanie i walory zabytkowe). 4. Podsumowanie lustracji terenowej, wnioski końcowe, ewaluacja zajęć. Metody dydaktyczne: komunikaty terenowe, dyskusja naukowa, analiza materiałów źródłowych, Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: przygotowanie i wygłoszenie referatu, obecność na zajęciach oraz wykonanie zestawu ćwiczeń w terenie Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Koter M., Liszewski S., Suliborski A., Łódź i region Polski Środkowej, ŁTN, Łódź 2000 Krzemiński T. (red.), Województwo łódzkie, Warszawa 1972. Mortimer-Szymczak H., Województwo miejskie łódzkie : monografia regionalna : zarys dziejów, obraz

współczesny, perspektywy rozwoju, Łódź 1981 Nowakowski T., Piotrków Trybunalski i okolice. Przewodnik. Warszawa 1972. Piotrowski W., Województwo sieradzkie : monografia regionalna : zarys dziejów, obraz współczesny,

perspektywy rozwoju, Łódź 1981 Rynkowska A., Ulica Piotrkowska, Łódź 1970. Stankiewicz Z. (red.), Województwo piotrkowskie : monografia regionalna : zarys dziejów, obraz współczesny,

perspektywy rozwoju, Łódź 1979 Osoba prowadząca: mgr Tomasz Figlus

Nazwa przedmiotu: STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 Forma zajęć: wykład Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II Liczba punktów ECTS: 6 ZałoŜenia i cele przedmiotu: określenie przedmiotu i załoŜeń metodologicznych nauki o stosunkach międzynarodowych, zdefiniowanie najwaŜniejsze pojęć oraz omówienie głównych problemów z zakresu współczesnych stosunków międzynarodowych, w tym przede wszystkim: terroryzmu, przemian mapy politycznej świata w wyniku konfliktów zbrojnych, konfliktów etniczno-religijnych oraz nasilających się globalnych zjawisk społeczno-gospodarczych.

10

Treści programowe: Pojęcie „stosunki międzynarodowe”. Definicje stosunków międzynarodowych

(podmiotowe, podmiotowo-przedmiotowe, przedmiotowe). Geneza i rozwój stosunków międzynarodowych.

Stosunki międzynarodowe jako dyscyplina naukowa. Teoria stosunków międzynarodowych (idealizm, realizm, behawioralizm i postbehawioralizm; podstawowe paradygmaty: realizm, pluralizm, strukturalizm).

Cechy środowiska międzynarodowego (poliarchizm, pluralizm, złoŜoność i Ŝywiołowość). Czynniki kształtujące stosunki międzynarodowe: warunkujące (geograficzne, demograficzne, narodowe, ideologiczne i religijne) i realizujące (ekonomiczno-techniczne, militarne, organizacyjno-społeczne i osobowościowe). Formy stosunków międzynarodowych (dyplomatyczne misje specjalne, stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne, konferencje międzynarodowe i organizacje międzynarodowe).

Pojęcie uczestnika stosunków międzynarodowych. Państwa, narody, organizacje, wspólnoty i ruchy międzynarodowe – jako uczestnicy stosunków międzynarodowych.

Polityka zagraniczna państwa. Pojęcie, czynniki, cele, środki i metody polityki zagranicznej. Interesy narodowe i racja stanu.

Formy przejawiania się stosunków międzynarodowych na kontynencie europejskim. Geneza i przebieg integracji europejskiej. Unia Europejska – powstanie, członkowie i organy. Cele Unii Europejskiej i zasady ich realizacji.

Terroryzm w walce politycznej. Geografia współczesnego terroryzmu. Obszary konfliktogenne na świecie (m.in. Kaukaz, Bliski Wschód, Kaszmir). Przyczyny, uwarunkowania i konsekwencje antysemityzmu. Imperialna polityka współczesnej Rosji – uwarunkowania polityczno-gospodarcze. Kontrola światowych zasobów i źródeł energii. Integracja polityczna i gospodarcza Europy Metody dydaktyczne: wykład Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Bankowicz M., (red.), 2004, Historia polityczna świata w XX wieku, tom I 1901-1945, tom II 1945-2000. Borucki M., 2002, Terroryzm. Zło naszych czasów, Warszawa. Cziomer E., Zyblikiewicz L., 2002, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo

Naukowe PWN, Kraków. Hoffman B., 2001, Oblicza terroryzmu, Warszawa. Integracja europejska, 2002, Łódź. Kuczyński M., 2001, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990-2000, Warszawa. Lasok D., 1995, Zarys prawa Unii Europejskiej, Toruń. Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, 1997, pod red. Cz. Mojsiewicza, Wrocław. Machlup S., 1986, Integracja gospodarcza – narodziny i rozwój idei, PWN, Warszawa. Malendowski W. (red.), 1999, Spory i konflikty międzynarodowe. Aspekty prawne i polityczne, Warszawa. Marszałek A., 1996, Z historii europejskiej idei integracji międzynarodowej, Łódź. Międzynarodowe stosunki polityczne, 1996, praca zbiorowa pod redakcją W. Malendowskiego i Cz.

Mojsiewicza, Poznań. Mojsiewicz Cz., 2001, Leksykon problemów międzynarodowych i konfliktów zbrojnych, Warszawa. Otok S., 2004, Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, Warszawa. Sobczyński M., 2006, Państwa i terytoria zaleŜne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń Stosunki międzynarodowe, 2004, pod red. W. Malendowskiego, Cz. Mojsiewicza, Wrocław. Stryjski K., 2002, Zarys teorii stosunków międzynarodowych, Łódź. Weindenfeld W., Wessel W., 1995, Europa od A do Z. Podręcznik Integracji Europejskiej, Gliwice. Nazwiska osób prowadzących: dr Andrzej Rykała.

11

Nazwa przedmiotu: STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: konwersatorium Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II Liczba punktów ECTS: 6 ZałoŜenia i cele przedmiotu: zapoznanie studentów z problemami politycznymi, narodowościowymi i religijnymi współczesnego świata, m.in. z problematyką terroryzmu, przemianami mapy politycznej świata w wyniku konfliktów zbrojnych, konfliktów etniczno-religijnych oraz nasilającymi się globalnymi zjawiskami społeczno-gospodarczymi. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z tłem historycznym, politycznym i społeczno-gospodarczym współczesnych konfliktów zbrojnych oraz zachodzącymi przemianami politycznymi, gospodarczymi i społecznymi. Treści programowe: - Terroryzm w walce politycznej - Geografia współczesnego terroryzmu - Obszary konfliktogenne na świecie (Kaukaz, Bliski Wschód) - Przyczyny, uwarunkowania i konsekwencje antysemityzmu - Specyfika polityczna i gospodarcza współczesnych Chin - Imperialna polityka współczesnej Rosji – uwarunkowania polityczno-gospodarcze - Integracja polityczna i gospodarcza Europy Metody dydaktyczne: dyskusja naukowa nad zagadnieniami wybranych tematów Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium, obecność na zajęciach Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Bankowicz M., (red.), 2004, Historia polityczna świata w XX wieku, tom I 1901-1945, tom II 1945-2000, Borucki M., 2002, Terroryzm. Zło naszych czasów, Warszawa Hoffman B., 2001, Oblicza terroryzmu, Warszawa Kuczyński M., 2001, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990-2000, Warszawa Malendowski W. (red.), 1999, Spory i konflikty międzynarodowe. Aspekty prawne i polityczne, Warszawa Malendowski W., Mojsiewicz Cz., (red.), 2000, Stosunki międzynarodowe, Wrocław Otok S., 2004, Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, Warszawa Sobczyński M., 2006, Państwa i terytoria zaleŜne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń Nazwisko osoby prowadzącej: dr Marek Barwiński

Nazwa przedmiotu: GENEZA I MORFOLOGIA MIAST POLSKIC H Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykład Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I Liczba punktów ECTS: 2 ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie podstawowych zagadnień z zakresu: miejsce historii urbanistyki w systemie nauk; poglądy i teorie na temat genezy miast; miasta spontaniczne i planowe; miasta przedlokacyjne i lokacyjne. Rozwój planu miasta w róŜnych

12

okresach historycznych. Elementy morfologiczne miasta. Podstawowe style i załoŜenia architektoniczne. Historia budowy miast polskich. Rozwój urbanistyczny Łodzi, jako przykład ewolucji od miasta rolniczego po miasto przemysłowe. Typologie urbanistyczne i morfologiczne miasta. Treści programowe: miejsce historii urbanistyki w systemie nauk i jej znaczenie dla badań geograficzno-osadniczych i geograficzno-historycznych. Podstawowe typologie morfogenetyczne miasta w ich rozwoju dziejowym, tak w aspekcie ogólnopolskim (F. Kiryka, K. Dziewońskiego), jak i regionalnym (M. Kuleszy). Poglądy i teorie na temat genezy miast; miasta spontaniczne i planowe, miasta przedlokacyjne i lokacyjne. Znaczenie środowiska naturalnego i geograficznego dla powstania miasta oraz układu dróg. Zasady budowy zespołu polifunkcyjnego gród-podgrodzie-osada targowa. Scharakteryzowanie zasad lokacji miast na prawie niemieckim (lokacja prawna, ekonomiczna i przestrzenna). Omówienie podstaw planu polskiego miasta średniowiecznego (plan gotycki). Zwrócenie uwagi (na przykładzie planów) na podstawowe elementy przestrzenne budujące miasto średniowieczne oraz scharakteryzowanie odmian w urbanistyce średniowiecznej na ziemiach polskich (np. śląska, pomorska, krzyŜacka).

Metody dydaktyczne: mapa, plany miast, prezentacja mulimedialna

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium oraz czynne uczestniczenie w zajęciach.

Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

Berdecka A., 1982. Lokacje i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego (1333-1370), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.

Bobiński S., 1975. Urbanistyka polskich miast przedlokacyjnych, Warszawa. Conzen M.R.G., 1960. Alnwick, Northumberland, A Study in Townplan Analysis, The Institute of British

Geographers, 27. Conzen M.R.G., 1960 The Plan Analysis of an English City Centre, Proceedings of the IGU Symposium in

Urban Geography, Lund Studies in Geography, B, 24, Lund. Czarnecki W., 1965, Planowanie miast i osiedli. T. 1, Wiadomości ogólne. Planowanie przestrzenne, Warszawa. Dziewoński K., 1957. Zagadnienie rozwoju miast wczesnośredniowiecznego w Polsce, „Kwartalnik

Architektury i Urbanistyki”, T. II, z. 2. Dziewoński K., 1962. Zagadnienie typologii morfologicznej miast w Polsce, Czasopismo Geograficzne, T.

XXXIII, z. 4. Golachowski S., 1969. Studia nad miastami i wsiami śląskimi, Opole. Kalinowski W., 1966. Zarys historii budowy miast w Polsce do połowy XIX w., Toruń. Kalinowski W., 1972. KrzyŜowe układy miast polskich i ich średniowieczna geneza, Kwartalnik Architektury i

Urbanistyki, XVII, nr 1. Kiryk F., 1988. Geneza rozplanowania prywatnych miast Małopolski w XVI - XVIII w., Kraków. Koter M., 1969. Geneza układu przestrzennego Łodzi przemysłowej, Prace IG PAN, nr 79, Warszawa. Koter M., 1974b. Fizjonomia, morfologia i morfogeneza miasta. Przegląd rozwoju oraz próba uściślenia pojęć,

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Matematyczno-Przyrodnicze, ser. II, zesz. 55, Łódź. Kulesza M. 2001. Morfogeneza miast na obszarze Polski Środkowej w okresie przedrozbiorowym. Dawne

województwa łęczyckie i sieradzkie, Łódź. Nazwiska osób prowadzących: prof. dr hab. Marek Koter (zajęcia 4-7), prof. nadzw. dr hab. Mariusz Kulesza (zajęcia 1-3).

13

Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA MNIEJSZO ŚCI NARODOWYCH Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykład Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II Liczba punktów ECTS: 2 ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie genezy, przemian, uwarunkowań i charakterystycznych cech współczesnej struktury narodowościowej i wyznaniowej Polski. Celem zajęć jest zapoznanie studentów ze zróŜnicowanie etniczno-wyznaniowym ludności Polski, z uwarunkowaniami współczesnej liczebności i rozmieszczenia poszczególnych mniejszości narodowych i etnicznych, z charakterystycznymi cechami ich struktury wyznaniowej, demograficznej i społecznej, ukazanie swoistych cech poszczególnych społeczności niepolskich. Treści programowe: 1. Współczesne rozmieszczenie i liczebności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce na podstawie wyników ostatniego spisu powszechnego pojęcie mniejszości narodowej i etnicznej, uwarunkowania i kontrowersje związane z wynikami ostatniego spisu ludności, przyczyny rozbieŜności pomiędzy wynikami spisu a wcześniejszymi szacunkami, główne cechy współczesnego rozmieszczenia poszczególnych mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce 2. Mniejszość białoruska w Polsce geneza ludności białoruskiej w Polsce, dzieje na przestrzeni wieków, uwarunkowania współczesnego rozmieszczenia i liczebności, struktura wyznaniowa i społeczna, rola procesów asymilacyjnych, działalność polityczna, specyfika narodowościowo-wyznaniowa Podlasia – geneza i kontrowersje 3. Mniejszość ukraińska w Polsce geneza ludności ukraińskiej w Polsce, dzieje na przestrzeni wieków, przyczyny i konsekwencje polsko-ukraińskich konfliktów narodowościowo-politycznych, przesiedlenia i migracje, geneza i konsekwencje akcji „Wisła”, uwarunkowania współczesnego rozmieszczenia i liczebności, struktura wyznaniowa i społeczna, rola procesów asymilacyjnych, działalność polityczna 4. Mniejszość łemkowska w Polsce geneza ludności łemkowskiej w Polsce, pochodzenie nazwy, dzieje na przestrzeni wieków, przyczyny i konsekwencje łemkowsko-ukraińskich konfliktów narodowościowo-politycznych, przesiedlenia i migracje, geneza i konsekwencje akcji „Wisła”, uwarunkowania współczesnego rozmieszczenia i liczebności, struktura wyznaniowa i społeczna, rola procesów asymilacyjnych, działalność polityczna, przyczyny i przejawy zróŜnicowania toŜsamości etniczno-narodowych wśród Łemków 5. Mniejszość karaimska w Polsce geneza i załoŜenia doktrynalne karaimizmu; kulturowo-etniczne tło osadnictwa karaimskiego na ziemiach polskich; geneza i rozwój karaimizmu na ziemiach polsko-litewskich; w granicach powojennej Polski – liczebność, rozmieszczenie i stan posiadania mniejszości karaimskiej, Karaimi jako mniejszość religijna i etniczna; od mniejszości religijnej do mniejszość etnicznej – elementy toŜsamości Karaimów w Polsce; 6. Mniejszość Ŝydowska w Polsce

14

geneza, rozmieszczenie, liczebność, struktura ekonomiczna, połoŜenie prawne i system samorządu ludności Ŝydowskiej na ziemiach polskich; aktywność religijna (judaizm rabiniczny, ruchy mesjańskie – sabataizm i frankizm, chasydyzm); przemiany sytuacji społeczno-politycznej ludności Ŝydowskiej w okresie zaborów i w II Rzeczpospolitej; mniejszość Ŝydowska w powojennej Polsce: odbudowa środowiska Ŝydowskiego w Polsce w okresie kształtowania się jego niezaleŜnego Ŝycia społeczno-politycznego (1945–1950), regres społeczno-kulturalny środowiska Ŝydowskiego pod wpływem procesów asymilacyjnych i emigracyjnych na tle ogólnej sytuacji w kraju (1950–1989), wzrost aktywności środowiska Ŝydowskiego pod wpływem demokratyzacji Ŝycia w Polsce po 1989 r. Metody dydaktyczne: wykład Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Barwiński M., 2004, Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Łódź Barwiński M., 2004, Pojęcie narodu oraz mniejszości narodowej i etnicznej w kontekście geograficznym,

politycznym i socjologicznym, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica”, s. 59-74 Barwiński M., 2006, Liczebność i rozmieszczenie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w 2002 roku a

wcześniejsze szacunki, [w:] Bieńkowska-Ptasznik M., Krzysztofek K., Sadowski A., (red.) Obywatelstwo i toŜsamość w społeczeństwach zróŜnicowanych kulturowo i na pograniczach, t. 1, Białystok, s. 345-370

Barwiński M., 2008, Konsekwencje zmian granic i przekształceń politycznych po II wojnie światowej na liczebność i rozmieszczenie Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce, 2008, [w:] Eberhardt P., (red.) Problematyka geopolityczna Ziem Polskich, Zeszyty Naukowe IGiPZ PAN, Prace Geograficzne nr 218, Warszawa, s. 217-236.

Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1995, Lublin Koter M., 1995, Ludność pogranicza - próba klasyfikacji genetycznej, „Acta Universitatis Lodziensis - Folia

Geographica”, t. 20, s. 239-246 Kurcz Z. (red.), 1997, Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław Madajczyk P. (red.), 1998, Mniejszości narodowe w Polsce. Państwo i społeczeństwo polskie a mniejszości

narodowe w okresach przełomów politycznych (1944-1989), Warszawa. Rykała A., 2002, Rozmieszczenie śydów w Polsce po drugiej wojnie światowej (1945-1950), „Rocznik

Łódzki”, t. 48, s. 149-175. Rykała A., 2007, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości Ŝydowskiej w Polsce po drugiej wojnie

światowej, Łódź. Rykała A., 2008, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej polskich Karaimów na tle zmian ich

przynaleŜności państwowej (w:) Eberhardt P. (red.) Problematyka geopolityczna Ziem Polskich, Prace Geograficzne 218 , IGiPZ PAN, s. 237–267.

Rykała A., 2008, Changes in the ethnic-religious map of Poland after the post-war border shifts (on the example of the so-called Western Territories) (w:) Siwek T, Baar V. (red.) Globalisation and its impact on localities, Ostrava, s. 243–255.

Sadowski A., 1995, Pogranicze polsko-białoruskie. ToŜsamość mieszkańców, Białystok. Sobczyński M., 2000, Struktura narodowościowo-wyznaniowa Polski, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia

Geographica Socio-Oeconomica”, nr 3, s. 157-174 Nazwiska osób prowadzących: dr Marek Barwiński, dr Andrzej Rykała Nazwa przedmiotu: GEOPOLITYKA I GEOSTRATEGIA Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykład Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II Liczba punktów ECTS: 2

15

ZałoŜenia i cele przedmiotu: Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z zapomnianą i długie lata zakazaną w obozie komunistycznym dyscypliną geografii politycznej jaką jest geopolityka oraz jej nowymi formami geostrategią, geoekonomią i globalistyką. Przedmiot ten nadal wykładany jest jedynie incydentalnie w polskich uczelniach (KUL, Uniwersytet im. S. Wyszyńskiego). Student nabędzie umiejętność dostrzegania interakcji pomiędzy środowiskiem naturalnym, polityką i gospodarką na poziomie struktur państwowych i ponadnarodowych, regionalnych i globalnych. Umiejętność ta pozwoli na przeprowadzanie analiz sytuacji geopolitycznej, regionu lub państwa. Treści programowe: Pojęcie geopolityki. Relacje pomiędzy geopolityką i naukami pokrewnymi geografią polityczną, geostrategią, geoekonomiką, globalistyką oraz polityką. Metodologia geopolityki. Historiografia klasycznej geopolityki i główne szkoły geopolityki. Wydzielenie się geopolityki jako nauki. Tradycje realistyczne i idealistyczne w geopolityce. Główne doktryny geopolityki niemieckiej. Geopolityka anglosaska i jej zasadnicze trendy rozwojowe. Geopolityka francuska. Polskie idee geopolityczne i ich twórcy. Rosyjska i radziecka ideologia geopolityczna. Japońskie idee geopolityczne. Współczesne trendy w światowej geopolityce. Kody geopolityczne i ich interpretacja Metody dydaktyczne: wykład Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Przedmiot realizowany jest poprzez wykład, kończy się kolokwium, w trakcie którego sprawdzany jest zakres wiedzy studenta zdobytej na wykładzie jak równieŜ z poleconej literatury. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Literatura podstawowa: Flint Collin (2008), Wstęp do geopolityki, PWN, Warszawa.

Jean Carlo (2003), Geopolityka, Ossolineum, Wrocław.

Czerny Mirosława, Łuczak Robert, Makowski Jerzy (2007), Globalistyka. Procesy globalne i ich lokalne konsekwencje, PWN, Warszawa.

Kaczmarek Tadeusz Teofil, (2007), Globalistyka. Przyszłość globalnej gospodarki, Wyd. Difin,

Lach Zbigniew, Skrzyp Julian (2008), Geopolityka i geostrategia, Wyd. Akademii Obrony Narodowej, Warszawa.

Moczulski Leszek (1999), Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Bellona, Warszawa.

Otok Stanisław (2004), Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, PWN, Warszawa.

Romer Eugeniusz (1939), Ziemia i państwo. Kilka zagadnień geopolitycznych, KsiąŜnica Atlas, Lwów.

Rykiel Zbigniew (2006), Podstawy geografii politycznej, PWE, Warszawa

Literatura uzupełniająca: Baczwarow Marin, Suliborski Andrzej (2002), Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce.

Terminologia, PWN, Warszawa.

Brzeziński Zbigniew (1998), Wielka szachownica, Politeja, Warszawa.

Brzeziński Zbigniew (2004), Wybór: dominacja czy przywództwo, Znak, Warszawa.

Eberhardt Piotr (2006), Twórcy polskiej geopolityki. Arkana Historii, Wyd. Arcana, Kraków.

Fukuyama Francis (1996), Koniec historii, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.

Fukuyama Francis (2004), Koniec człowieka: konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.

Fukuyama Francis (2005), Budowanie państwa: władza i ład międzynarodowy w XXI wieku, Wyd. Rebis, Poznań.

16

Fukuyama Francis (2006), Ameryka na rozdroŜu. Demokracja, władza i dziedzictwo neokonserwatyzmu, Wyd. Rebis, Poznań.

Huntington Samuel P. (1995), Trzecia fala demokratyzacji, PWN, Warszawa .

Huntington Samuel P. (1997), Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Spectrum, Warszawa.

Kazanecki Wojciech (2008), Wiek XXI a metody analizy przestrzeni międzynarodowej: geopolityka czy geoekonomia? [w:] Tomasz Dębowski, Marcin Sienkiewicz (red.), Z badań nad geografią polityczną i gospodarczą, Oficyna Wyd. Arboretum, Wrocław, s. 11-32.

Okulewicz Piotr (2001), Koncepcja „międzymorza” w myśli i praktyce politycznej obozu Józefa Piłsudskiego w latach 1918-1926, Wyd. Poznańskie, Poznań.

Phillips Shively W. (2001), Sztuka prowadzenia badań politycznych , Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.

Potocki Robert, Domke Radosław, Janiak Anna (Red.), (2008), Wielka przestrzeń w rozwaŜaniach geopolitycznych, „Geopolityka”, Biuletyn Naukowo-Analityczny Instytutu Geopolityki, Częstochowa, nr 1.

Wolff-Powęska Anna (1979), Doktryna geopolityki w Niemczech, Instytut Zachodni, Poznań. Osoba prowadząca: prof. dr hab. Marek Sobczyński Nazwa przedmiotu: REGIONY HISTORYCZNO-GEOGRAFICZNE POLSKI Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 Forma zajęć: ćwiczenia terenowe Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II Liczba punktów ECTS: 4 ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie zróŜnicowania regionalnego Polski, specyfiki społecznej, gospodarczej, historycznej i kulturowej poszczególnych regionów Polski oraz ich podstawowych współczesnych problemów społeczno-gospodarczych. Student zna uwarunkowania zróŜnicowania regionalnego Polski, specyfikę poszczególnych regionów oraz ich zasadnicze problemy społeczno-gospodarcze; Treści programowe: - ćwiczenia terenowe na obszarze regionów historyczno-geograficznych Polski, m.in. Wielkopolska, Podlasie, Warmia i Mazury, - zakres merytoryczny ćwiczeń: rozwój przestrzenny i regionalne funkcje głównych ośrodków miejskich, zmiany przynaleŜności administracyjnej i politycznej poszczególnych regionów, współczesna restrukturyzacja przemysłu i rolnictwa, rola turystyki w gospodarce regionu, sieć osadnicza, przemiany demograficzne, migracje, zmiany struktury etnicznej i religijnej, elementy decydujące o specyfice wybranego regionu Metody dydaktyczne: ćwiczenia terenowe, obserwacja, dyskusja naukowa Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: przygotowanie i wygłoszenie referatu, aktywne uczestnictwo w ćwiczeniach terenowych Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Bański J., 2007, Geografia rolnictwa Polski, Warszawa. Bański J., 2005, Geografia polskiej wsi, Warszawa. Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1995, Fierla I., 2004, Geografia gospodarcza Polski, Warszawa Kurcz Z. (red.), 1997, Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław. Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski B., 2002, Geografia turystyki Polski, Warszawa.

17

Szulc H., 1995, Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Prace Geograficzne, nr 163. Miasta Polskie w Tysiącleciu, t. I i II, 1965-67, Ossolineum, Warszawa. oraz literatura uzupełniająca zaleŜna od regionu, w którym odbywają się ćwiczenia terenowe Nazwisko osoby prowadzącej: dr Marek Barwiński

Nazwa przedmiotu: SEMINARIUM MAGISTERSKIE Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 60/60 Forma zajęć: seminarium Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I i II II rok uzupełniające studia magisterskie, semestr III i IV Liczba punktów ECTS: 12 ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie podstawowych zagadnień z zakresu tworzenia pracy magisterskiej. W ramach seminarium magisterskiego studenci dokonują wyboru tematu pracy magisterskiej, przygotowują i omawiają jej koncepcję (cele, zakres, plan pracy, metody jej realizacji), zapoznają się z wymogami formalnymi, które powinna spełniać praca magisterska oraz omawiają zagadnienia merytoryczne związane z jej realizacją.

Treści programowe: student powinien posiadać – obok podstawowej wiedzy ogólnej z zakresu podanego wyŜej – takŜe umiejętności praktyczne: umiejętność zebrania materiału, jego analizy i syntezy oraz opracowania, które pozwoli mu na finalny kształt pracy.

Nazwiska osób prowadzących: prof. dr hab. Marek Koter, prof. nadzw. dr hab. Mariusz Kulesza

Nazwa przedmiotu: SEMINARIUM MAGISTERSKIE Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 60 Forma zajęć: seminarium Rok studiów I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I i II Liczba punktów ECTS: 6 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Celem seminarium jest efektywna kontrola procesu tworzenia przez studentów specjalizacji ich prac magisterskich. Na I roku jest to proces we wczesnej fazie zaawansowania, student wybiera tematykę przyszłej pracy magisterskiej, dopracowuje ostateczny kształt tematu, poszukuje metod badawczych właściwych dla wybranej tematyki, przygotowuje się do podjęcia badań terenowych i pisze wstęp pracy oraz jeden z rozdziałów wprowadzających. Treści programowe: zaleŜne od aktualnej tematyki realizowanych na seminarium prac magisterskich Metody dydaktyczne: dyskusja naukowa, tutorat, współpraca z promotorem

18

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Przedmiot realizowany jest przez cały rok. Zaliczenie pierwszego semestru opiera się na przyjęciu przez promotora Wstępu do pracy magisterskiej. Semestr drugi zalicza się na podstawie oświadczenia promotora o przyjęciu jednego z rozdziałów wprowadzających (środowisko geograficzne, historia) oraz dokonaniu wyboru metod badawczych i opracowania ankiet, kwestionariuszy do badań terenowych, oraz dostatecznego przygotowania magistranta do przeprowadzenia badań w terenie. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Józef Thierry, Technologia i organizacja informacji naukowej, WSiP, Warszawa 1980 W.Marciszewski, Metody analizy tekstów naukowych, PWN, Warszawa 1977 Andrzej Góralski, Twórcze rozwiązywanie zadań, Warszawa, Biblioteka Problemów, 1980 Wacław Pytkowski, Organizacja badań i ocena prac naukowych, PWN, Warszawa 1981 Bright E. Wilson jr., Wstęp do badań naukowych, Wyd.2 popr., PWN, Warszawa 1968 Krzysztof Woźniak, O pisaniu pracy magisterskiej na studiach humanistycznych. Przewodnik praktyczny, PWN,

Warszawa, Łódź 1999 January Weiner, Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny,

PWN, Warszawa 1998 Florian Plit, Jak pisać prace licencjackie i magisterskie z geografii. Poradnik bardzo praktyczny, Wydział

Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2007 oraz literatura uzupełniająca zaleŜna od tematyki realizowanych prac Nazwisko osoby prowadzącej: prof. dr hab. Marek Sobczyński Nazwa przedmiotu: SEMINARIUM MAGISTERSKIE Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 60 Forma zajęć: seminarium Rok studiów II rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I i II Liczba punktów ECTS: 6 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Celem seminarium jest efektywna kontrola procesu tworzenia przez studentów specjalizacji ich prac magisterskich. Na II roku jest to proces powaŜnie zaawansowany, zmierzający ku końcowi, którym jest złoŜenie promotorowi kompletnej dysertacji. Treści programowe: zaleŜne od aktualnej tematyki realizowanych na seminarium prac magisterskich Metody dydaktyczne: dyskusja naukowa, tutorat, współpraca z promotorem Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Przedmiot realizowany jest przez cały rok. Zaliczenie pierwszego semestru związane jest osiągnięciem takiego zaawansowania pracy, które rokuje jej zakończenie do czerwca danego roku. Semestr drugi zalicza się na podstawie oświadczenia promotora o przyjęciu ostatecznej wersji pracy. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

19

Józef Thierry, Technologia i organizacja informacji naukowej, WSiP, Warszawa 1980 W.Marciszewski, Metody analizy tekstów naukowych, PWN, Warszawa 1977 Andrzej Góralski, Twórcze rozwiązywanie zadań, Warszawa, Biblioteka Problemów, 1980 Wacław Pytkowski, Organizacja badań i ocena prac naukowych, PWN, Warszawa 1981 Bright E. Wilson jr., Wstęp do badań naukowych, Wyd.2 popr., PWN, Warszawa 1968 Krzysztof Woźniak, O pisaniu pracy magisterskiej na studiach humanistycznych. Przewodnik praktyczny, PWN,

Warszawa, Łódź 1999 January Weiner, Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny,

PWN, Warszawa 1998 Florian Plit, Jak pisać prace licencjackie i magisterskie z geografii. Poradnik bardzo praktyczny, Wydział

Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2007 oraz literatura uzupełniająca zaleŜna od tematyki realizowanych prac Nazwisko osoby prowadzącej: prof. dr hab. Marek Sobczyński

Nazwa przedmiotu: PRACOWNIA MAGISTERSKA Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 godzin Forma zajęć: ćwiczenia Rok studiów, semestr: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I i II Liczba punktów ECTS: 4 METODY PRACY UMYSŁOWEJ ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zajęcia mają na celu przygotowanie studentów pod względem metodycznym i technicznym do realizacji problemu badawczego postawionego w pracy magisterskiej poprzez omówienie istoty poszczególnych etapów tworzenia pracy magisterskiej oraz nabycie i ćwiczenie niezbędnych umiejętności w celu ich realizacji. Treści programowe: - Analiza dorobku badawczego pracowników specjalności Geografia Polityczna i Studia Regionalne w kontekście poszukiwania problemów badawczych realizowanych w pracach magisterskich. - Zasady konstruowania pracy magisterskiej. - Źródła naukowe wykorzystywane w pracach magisterskich. - Zagadnienia informacji naukowej i bibliografii. Tworzenie bibliografii tematycznych, kwerenda czasopism. - Zasady cytowania, zapisu bibliograficznego i podstaw edytowania tekstu. - Metodyka pracy naukowej. - Podstawowe metody realizacji celów badawczych – istota, zastosowanie. - Praktyczne wykorzystanie nabytych wiadomości Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Golachowski S., Kostrubiec B., ZagoŜdŜon A., 1974, Metody badań geograficzno osadniczych, PWN, Warszawa JaŜdŜewska I., 2003, Statystyka dla geografów, Uniwersytet Łódzki, Łódź Jura J., Roszczypała J., 2000, Metodyka przygotowania prac dyplomowych licencjackich i magisterskich,

WyŜsza Szkoła Ekonomiczna, Warszawa Liszewski S., 1977, Tereny miejskie. Podział i klasyfikacja, „Zeszyty Naukowe UL”, seria II, z.15. Majchrzak J., Mendel T., 1999, Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych : poradnik pisania prac

promocyjnych oraz innych opracowań naukowych wraz z przygotowaniem ich do obrony lub publikacji, Akademia Ekonomiczna, Poznań

Mendykowa A., 1986, Podstawy bibliografii, PWN, Warszawa Pioterek P., Zielenicka B., 2000, Technika pisania prac dyplomowych, WyŜsza Szkoła Bankowa, Poznań

20

Runge J., 2006, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej : elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze, Uniwersytet Śląski, Katowice

Thierry J., 1980, Technologia i organizacja informacji naukowej, WSiP, Warszawa Woźniak K., 1999, O pisaniu pracy magisterskiej na studiach humanistycznych. Przewodnik praktyczny, PWN,

Warszawa, Łódź Weiner J., 2003, Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny,

PWN, Warszawa METODY HISTORYCZNE ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z metodyką pracy naukowej, przygotowanie do podjęcia własnych badań w zakresie pracy magisterskiej z obszaru archiwistyki oraz zapoznania ze stosowaniem metod historycznych w badaniach geograficzno-historycznych. Treści programowe: - Zagadnienia wstępne. Źródło historyczne. Podział źródeł historycznych. Wydawnictwa źródłowe. - Metodologia badań naukowych. Metody historyczne. Metody stosowane w geografii. Podział metod historycznych. Technika stosowania metod historycznych. Hipoteza. Schemat postępowania badawczego. - Archiwistyka – definicje, podstawowe kanony. Archiwum i jego funkcjonowanie. Sieć archiwalna w Polsce – zbiór archiwalny, zespół archiwalny, dokument archiwalny, akt archiwalny. Zasoby archiwów Łodzi i Warszawy (AGAD, AAN). Sposób korzystania z zasobów archiwalnych. Krytyka dokumentów archiwalnych. - Zasady pracy naukowej w Archiwum Państwowym w Łodzi – praktyczne zapoznanie się z funkcjami archiwum; korzystaniem z zasobów i wykorzystanie nabytych informacji do wstępnego zgromadzenia dokumentów związanych z szeroko pojętym tematem pracy magisterskiej. - Metrologia historyczna i metody stosowane w badaniach naukowych. - Praktyczne wykorzystanie nabytych wiadomości Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Piechota R., 1979. Archiwa Państwowe w Łodzi. Informator, Warszawa-Łódź. Robótka H., 2003, Wprowadzenie do archiwistyki, Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń ŚwieŜawski A., 1999, Warsztat naukowy historyka. Wstęp do badań historycznych, WSP, Czestochowa Szczurowski M. (red), 2002, Wstęp do badań historycznych. Nauki pomocnicze historii i archiwistyka w

systemie kształcenia studentów historii szkoły wyŜsze, Adam Marszałek, Toruń Topolski J., 1968, Metodologia historii, PWN, Warszawa METODY KARTOGRAFICZNE ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zajęcia mają na celu przedstawienie istoty, zasad konstrukcji graficznej i przykładów zastosowania podstawowych metod kartograficznych dla prezentacji zjawisk i faktów zagadnień geografii społeczno-ekonomicznej za pomocą programu graficznego CorelDraw. Treści programowe: - Elementy języka mapy. ZaleŜności wynikające z konstrukcji mapy: semiotyczne (konwencje kartograficzne), izomorficzne (izomorfizm połoŜenia, postaci, treści). - Graficzne przedstawianie danych statystycznych (wykresy, diagramy) - Metody ilościowe przedstawień kartograficznych (kartodiagramy i kartogramy) - Metody jakościowe przedstawień kartograficznych (metoda sygnaturowa, chorochromatyczna, zasięgów) - Kartograficzne metody prezentacji zagadnień w geografii ludności, osadnictwa, przemysłu, rolnictwa, komunikacji, usług

21

- Praktyczne wykorzystanie nabytych wiadomości. Graficzne przedstawienie poszczególnych metod kartograficznych w programie CorelDraw. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Golachowski S., Kostrubiec B., ZagoŜdŜon A., 1974, Metody badań geograficzno osadniczych, PWN, Warszawa JaŜdŜewska I., 2003, Statystyka dla geografów, Uniwersytet Łódzki, Łódź Menno-Jan Kraak, Ferjan Ormeling, 1998, Kartografia. Wizualizacja danych przestrzennych, PWN, Warszawa. Ratajski L., 1987, Metodyka kartografii społeczno-ekonomicznej, PWN, Warszawa Metody dydaktyczne: dyskusja (burza mózgów), metody programowane z uŜyciem komputera, ćwiczenia przedmiotowe, praca archiwalna Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium, prace zaliczeniowe Nazwisko osoby prowadzącej: mgr Justyna Wojtkiewicz