Motyw przyjaźni w literaturze i filmie

Czym jest przyjaźń?

Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie.

W dzisiejszych czasach tak naprawdę nie uświadamiamy sobie, czym jest przyjaźń, ponieważ przygasa ona przy reflektorach kultu kariery i sukcesu. Jest to tak zwana przyjaźń fałszywa, czasami określana mianem przyjaźni „na pokaz”. Wielu ludzi zawiera takie znajomości, ponieważ według ich mylnych założeń przyjaźń polega głównie na braniu, a nie na dawaniu. Starają się oni w fałszywy sposób okazać, że zależy im na drugiej osobie, jednocześnie czerpiąc z tego jak najwięcej korzyści. Jednak, gdy przyjaciel ma własne problemy odwracają się od niego.

W literaturze przykład takiego zachowania możemy odnaleźć w bajce Ignacego Krasickiego pod tytułem „Przyjaciele”. Na przykładzie zwierząt ukazana jest tu obojętność na cierpienie innych jak i brak pomocy z ich strony. Głównym bohaterem w utworze jest zajączek, który szukał schronienia przed psami, aby ratować własne życie. Skierował swoją pomoc do domniemanych, jak się później okazało, przyjaciół. Gdy szukał u każdego schronienia, ten kierował go do następnego zwierzęcia, twierdząc, iż ten mu na pewno pomoże. I tak oto w prosty sposób zajączek przekonał się, że jego przyjaciele to zwykli oszuści. Niestety nauka ta kosztowała go życie. Zwierzęta ukazane w bajce są alegorią ludzkich postaw.

„Zajączek jeden młodyKorzystając z swobody

Pasł się trawką, ziółkami w polu i ogrodzie,Z każdym w zgodzie.

A że był bardzo grzeczny, rozkoszny i miły,Bardzo go inne zwierzęta lubiły.

I on też, używając wszystkiego z weselem,Wszystkich był przyjacielem.

Raz, gdy wyszedł w świtanie i bujał po łące,Słyszy przerażające

Głosy trąb, psów szczekania, trzask wielki po lesie.Stanął… Słucha… Dziwuje się…

A gdy się coraz zbliżał ów hałas, wrzask srogi,Zając w nogi.

Wspojźrzy się poza siebie: aż tuż psy i strzelce!Strwożon wielce,

Przecież wypadł na drogę, od psów się oddalił.Spotkał konia, prosi go, iżby się użalił:

«Weź mnie na grzbiet i unieś!» Koń na to: «Nie mogę,Ale od innych będziesz miał pewną załogę».

Jakoż wół się nadarzył. «Ratuj, przyjacielu!»Wół na to: «Takich jak ja zapewne niewieluZnajdziesz, ale poczekaj i ukryj się w trawie,

Jałowica mnie czeka, niedługo zabawię.A tymczasem masz kozła, co ci dopomoże».

Kozieł: «Żal mi cię, niebożę!Ale ci grzbietu nie dam, twardy, nie dogodzi:

Oto wełniasta owca niedaleko chodzi,Będzie ci miętko siedzieć». Owca rzecze:

«Ja nie przeczę,Ale choć cię uniosę pomiędzy manowce,

Psy dogonią i zjedzą zająca i owcę:Udaj się do cielęcia, które się tu pasie».

«Jak ja ciebie mam wziąć na się,Kiedy starsi nie wzięli?» — cielę na to rzekło

I uciekło.Gdy więc wszystkie sposoby ratunku upadły,

Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły.”

Pisał o fałszywej, nieszczerej przyjaźni i Mickiewicz w bajce zatytułowanej „Przyjaciele”. Jest to obraz przyjaźni dwóch kumów, Leszka i Mieszka, opartej na słownych obietnicach i zapewnieniach. Jednak w sytuacji prawdziwego zagrożenia (gdy zaskakuje ich niedźwiedź) Leszek ucieka na drzewo, pozostawiając przyjaciela samego i bezbronnego. Mieszek cudem unika śmierci jednocześnie rozumiejąc, że nie może on liczyć na człowieka, który udawał przyjaciela. Bajka kończy się przysłowiowym dzisiaj morałem, mówiącym, że prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie.

Uczymy się rozpoznawać, kiedy naszemu przyjacielowi jest smutno, a kiedy tryska radością. Uczymy się go wysłuchiwać, pocieszać. Wiemy kiedy potrzebuje rozmowy, a kiedy pragnie z nami pomilczeć. . . Naukę o poznawaniu i zbliżaniu się do siebie idealnie ukazał Antoni de Saint-Exupery w „Małym Księciu”.

Główny, a zarazem tytułowy bohater był niejako uczniem lisa, który ukazywał mu istotę przyjaźni. Tłumaczył mu, że najpierw trzeba się „oswoić” czyli „stworzyć więzy”. Następnie należy poznać na tyle nowego przyjaciela, aby wiedzieć, kiedy można go okrzyczeć za coś, co zrobił źle, a kiedy pochwalić za dobry uczynek. Taka postawa uczy okazywać troskę o drugą osobę. Natomiast niszczy egoizm i zazdrość, które są przyczyną wielu niepotrzebnych konfliktów.

Pozostajesz na zawsze odpowiedzialny za to, co oswoiłeś.

O idealnej przyjaźni pisał również Aleksander Kamiński w książce „Kamienie na szaniec”. Przestawiona jest w niej niezwykła więź, łącząca trzech dzielnych i walecznych chłopców : Alka (Aleksandra Dawidowskiego), Zośkę (Tadeusza Zawadzkiego) i Rudego (Jana Bytnara). Trzej młodzieńcy są bardzo zgrani, ufają sobie bezgranicznie, a jeden za drugiego oddałby życie. Alek, Rudy i Zośka żyli w czasach II wojny światowej, w okresie okupacji, w Warszawie. Mimo tego, że musieli często posługiwać się kłamstwem i podstępem, wobec siebie zawsze byli uczciwi i lojalni. Wzajemnie się wspierali, pocieszali i walczyli o wolność. Doskonałym przykładem zżycia się ze sobą jest fakt, iż przy odbiciu Rudego i Alek, i Zośka byli gotowi zapłacić własnym życiem. Nie myśleli nawet o sobie. Chłopcy chcieli tylko wyrwać z rąk gestapo dobrego przywódcę, a zarazem najlepszego przyjaciela.

Podobnie do Kamińskiego istotę przyjaźni ukazał Stefan Żeromski w powieści „Syzyfowe prace”. Dwóch dorastających w trudnym czasie dla Polski bohaterów: Marcina Borowicz oraz Andrzeja Radka połączyła walka o wolność i utrzymanie patriotyzmu. Znajomość chłopców była bezinteresowna, pełna energii… Andrzej Radek pomimo swojego chłopskiego pochodzenia był traktowany przez Marcina jak równy innym chłopiec. W powieści widzimy bohaterską postawę Marcina, który podczas napaści na Andrzeja bronił go jednocześnie narażając siebie samego.

Próba nazwania własnych uczuć, odnalezienia spokoju i równowagi, określenie różnic między przyjaźnią i miłością, są tematem przepięknego utworu Adama Mickiewicza pt. Niepewność. Tytuł wiersza jest swoistą odpowiedzią podmiotu lirycznego na pytanie, czym jest uczucie, którym darzy adresatkę utworu. Dylemat, przed którym stoi, jest w istocie nierozwiązywalny. Granica między tymi dwoma uczuciami może być tak płynna, że odpowiedź na pytanie Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie? zależeć będzie zawsze od indywidualnych, najintymniejszych odczuć człowieka. Niepewność jest tajemnicą i przenosi podmiot liryczny w wyższy wymiar duchowości, każe dociekać istoty uczuć, które w nim drzemią

W wielu filmach i bajkach możemy dostrzec motyw przyjaźni, która nadaje autentyczności, ukazuje zalety wspólnego spędzania czasu, rozmów.

Motyw przyjaźni :

•Harry Potter•Madagascar•Sąsiedzi•Bolek i Lolek•Mamma Mia•Leon Zawodowiec •Tabaluga•Pszczółka Maja•Shrek•Przyjaciele

•Zielona Mila•Forest Gump

D'artagnan i trzej muszkieterowie

„Umiej być przyjacielem, a znajdziesz przyjaciela”

I.Krasicki

To jest prawdziwa przyjaźń - osłaniać innych nawet kosztem siebie.

Stefan Wyszyński

Nic i nigdy nie zastąpi straconego towarzysza. Nie można stworzyć sobie starych przyjaźni.

Opracowała Kinga Woźniakowska