g d a ń s k 2 0 1 3

4

koncepcja wystawy, kuratorzy, aranżacja wystawy Grażyna Szcześniak, Wojciech Zmorzyński

współpraca Magdalena Olszewska, Joanna Szymula-Grygiel, Małgorzata Paszylka-Glaza

opracowanie graficzne katalogu, skład i łamanie Agnieszka Gawędzka

tłumaczenie Marek Gajdziński

redakcja katalogu Wojciech Zmorzyński

redakcja językowa Hanna Negowska

prace konserwatorskie Pracownia Konserwatorska MNG

fotografie barwne Krzysztof Sadowski

zdjęcia czarno-białe Archiwum Emigracji UMK w Toruniu

druk Drukarnia Legra Sp. z o.o.

ISBN 978-83-63185-44-2

wydawca Muzeum Narodowe w Gdańsku

mecenasi Muzeum Narodowego w Gdańsku:

patroni medialni:

rynekp o r t a l

w w w . r y n e k i s z t u k a . p lsztukai

5

Kolekcja Halimy Nałęcz zajmuje w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku wyjątkowe miejsce. Ofiarowana krótko po zniesieniu stanu wojennego, była w tym trudnym okresie prawdziwie „królew-skim darem”, stawiając Halimę Nałęcz wśród grona największych donatorów gdańskiego Muzeum.

Wybór Gdańska nie był przypadkowy. Niewątpliwy wpływ na tę decyzję miał fakt, że po 1945 roku na Wybrzeże przybyła duża liczba ludności z obszaru Wileńszczyzny, gdzie Halima spędziła dzieciństwo i młodość. Poza tym zaprzyjaźniony z artystką Marek Żuławski, znający tutejsze środowisko plastyków, poparł wybór gdańskiego Muzeum Narodowego.

Nasza kolekcja licząca teraz 386 prac – w porównaniu z wcześniejszą darowizną Halimy Nałęcz dla Muzeum Narodowego w Warszawie z 1976 roku czy ostatnią, przekazaną Archiwum Emigracji w To-runiu – ze względu na jakość prac, jak i ich liczbę jest najcenniejsza. W kolekcji oczywiście przeważa malarstwo, ale ważne miejsce ma tu także grafika i rzeźba. Prace malarskie prezentują bogate spec-trum rozwiązań formalnych, jak i ikonograficznych, pozwalają poznać złożoną problematykę malarstwa drugiej połowy XX wieku. Choć dominują prace artystów brytyjskich, jest tu także reprezentowa-na twórczość artystów z innych krajów europejskich: Francji, Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Niemiec, Szwecji, czy innych kontynentów: Japonii, Izraela, Turcji, Brazylii, Republiki Południowej Afryki, Stanów Zjednoczonych, Kanady. Szczególne miejsce w kolekcji zajmują artyści polscy tworzący na emigracji, między innymi: Marian Bohusz-Szyszko, Stanisław Frenkiel, Franciszka Themerson, Marek Żuławski, czy przebywający w Londynie tylko przy okazji krótkich pobytów i wystaw czasowych: Aleksander Kobzdej, Andrzej Putrym, Janina Żemojtel.

Należy podkreślić, że kolekcja powstawała przez prawie trzydzieści lat i wiąże się nierozerwalnie z działalnością prowadzonej przez Halimę Nałęcz w Londynie Drian Galleries. Było to miejsce kultu-rotwórcze, jedna z ważniejszych europejskich galerii sztuki współczesnej, szczególnie w okresie do lat 70. XX wieku. Prowadząc galerię, Halima Nałęcz bardziej niż sukces komercyjny ceniła sobie wierność linii programowej. Niezwykle ważne miejsce w jej działalności wystawienniczej zajmowało malarstwo abstrakcyjne. Stąd w naszych zbiorach znajdują się wyjątkowe prace jednego z pionierów tego gatunku – Josepha Lacasse’a, z którym łączyła Halimę Nałęcz długoletnia przyjaźń. Donatorka opiekowała się wieloma młodymi twórcami, między innymi Williamem Crozierem i Johnem Bellanym i bezsprzecz-nie przyczyniła się do ich artystycznego sukcesu. Na szczególną uwagę zasługują prace kobiet, wśród nich wybitnych artystek: Raquel Forner, Ruth Francken, Evelyn Gibbs, Margret Riese, Soshany, Haliny Sukiennickiej, Niny Tryggvadóttir. W kolekcji znajduje się 60 prac samej Halimy Nałęcz – oryginalnej malarki obdarzonej niezwykłą wyobraźnią i szczególną wrażliwością na kolor.

Na wystawie prezentujemy twórczość wszystkich artystów, jednakże ze względu na ograniczoną po-wierzchnię wystawienniczą musieliśmy dokonać wyboru prac. Z całością kolekcji można się zapoznać w publikacji towarzyszącej wystawie, która ma charakter katalogu zbioru.

Składam serdeczne podziękowania za pomoc przy organizacji wystawy Panu prof. Janowi Wiktorowi Sienkiewiczowi. O przyjęcie szczególnych wyrazów wdzięczności proszę Panią Marylę Żuławską, bez której przygotowanie wystawy byłoby niemożliwe.

Muzeum Narodowe w Gdańsku w przyszłości z pewnością będzie kontynuować prezentację kolekcji Halimy Nałęcz – organizując wystawy problemowe czy indywidualne poszczególnych twórców.

WojcIech BoNISłaWSkIDyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku

6

Halima Nałęcz’ offering is of exceptional value to the National Museum in Gdańsk. It was donated to us shortly after the termination of martial law in 1983 and constituted a truly ‚royal gift’ in these hard times, which makes Halima Nałęcz one of the most generous donors to the Gdańsk Museum.

Her choosing Gdańsk was hardly a random act. Halima spent her childhood and adolescent years in the Vilnius Region (which was part of Poland before WWII), and the people of that area did massively migrate to the Gdańsk Region after 1945. The selection of the National Museum in Gdańsk was also supported by Marek Żuławski, a close friend of Halima, who was acquainted with the artistic community in Gdańsk.

The collection now comprises 386 works and is more important than all the donations made by Halima Nałęcz to the National Museum in Warszawa, in 1976, and the recent donation received by the Archives of Polish Emigration in Toruń. Even though painting prevails over other works of art, graphic art and sculpture are also significantly represented. The paintings feature a wide spectrum of formal and iconographic choices thus representing the complex nature of the art of painting during second half of the twentieth century. The British artists, who have the biggest share in the collection, are accompanied by artists from different parts of Europe: France, Spain, Portugal, Greece, Germany, Sweden, as well as Japan, Israel, Turkey, Brazil, South Africa, the United States, and Canada. Of special importance are the Polish artists who work outside Poland, such as Marian Bohusz-Szyszko, Stanisław Frenkiel, Franciszka Themerson, Marek Żuławski, or the ones who only visited London for short stays or exhibitions, such as: Aleksander Kobzdej, Andrzej Putrym, and Janina Żemojtel.

It is worthy of note that the collection was created over a period of 30 years and is inextricably connected with Halima Nałęcz’ management of the Drian Galleries in London. This was a culture-generating place, and one of the most important European contemporary art galleries, especially until the 1970s. As the manager, Halima Nałęcz chose to aim at being faithful to her artistic beliefs rather than achieving a financial success. She especially valued abstract art, and this is why we now have in our collection the spectacular works of Josepha Lacasse, one of the pioneers of the genre and a long-time friend of Halima Nałęcz. She also acted as a protector to many young artists, such as William Crozier and John Bellany, and thus contributed to their successes. Some special attention should go to the works of female artists gathered in the collection, some of whom may be viewed as outstanding artists, for example: Raquel Forner, Ruth Francken, Evelyn Gibbs, Margret Riese, Soshana, Halina Sukiennicka, and Nina Tryggvadóttir. The collection also features 60 works created by Halima Nałęcz herself; she was an extraordinary painter gifted with immense imaginative powers and sensitivity to colours.

Works of all the artists in the collection are included in our exhibition. However, due to the limits of space, we were forced to exclude some works. However knowledge of the entire collection may be obtained through reading the catalogue. I would like to take this opportunity to express my gratitude and sincere appreciation to Ms Maryla Żuławska for her assistance during the making of this exhibition.

The National Museum in Gdańsk will certainly continue to present Halima Nałęcz’ collection in future by organising theme or individual exhibitions of the artists.

WojcIech BoNISłaWSkIThe Director of the National Museum in Gdańsk

7

9

W 2013 roku minie trzydzieści lat od dnia, kiedy to w październiku 1983 roku na pokładzie statku Polskich Linii Oceanicznych „Inowrocław” dotarł do Gdyni dar Halimy Nałęcz z Londynu na rzecz Muzeum Narodowego w Gdańsku, liczący 384 dzieła sztuki współczesnej autorstwa artystów działających wówczas na zachodzie Europy1. Kolekcja złożona w większości z prac malarskich, a także z grafik i rzeźb artystów obcokrajowców była wówczas doskonałą sposobnością do zapo-znania się ze współczesną sztuką powstającą na świecie oraz okazją do przypomnienia – dzięki pracom autorstwa polskich malarzy tworzących poza Polską − że sztuka polska drugiej połowy XX wieku, ta powstająca po 1945 roku, to nie tylko sztuka Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Integralną częścią XX-wiecznej sztuki polskiej, dzisiaj jeszcze ciągle odkrywaną i opracowywa-ną, jest polska sztuka powstała na emigracji – zarówno tej europejskiej, jak i pozaeuropejskiej. Do największych polskich skupisk artystycznych po drugiej wojnie światowej w Europie nale-żały kolonie artystyczne w Wielkiej Brytanii – z głównym centrum polskiej diaspory, jakim był Londyn, oraz we Francji – z jej stolicą w Paryżu. Za oceanem od 1945 roku najprężniej działały polskie środowiska artystyczne w Stanach Zjed-noczonych Ameryki Północnej, Kanadzie, a także w Argentynie. Również, o czym z racji na brak

1 Katalog wystawy „Dzieła artystów współczesnych dar Haliny [winno być – Halimy] Nałęcz z Londynu dla Muzeum Narodowego w Gdańsku”, Gdańsk 1984.

j a N W I k t o r S I e N k I e W I c z

Dzieła z lonDyńskiej kolekcji Drian Galleries

Halimy nałęcz w muzeum naroDowym w GDańsku

rozpoznania polska historia sztuki XX wieku zupełnie nie wspomina, interesujące i ważne osiągnięcia artystyczne w dziejach sztuki świa-towej XX wieku są dziełem polskich artystów, którzy po drugiej wojnie światowej osiedlili się na kontynencie australijskim. Jedynie nieliczni emigracyjni polscy artyści plastycy − z tych roz-proszonych po świecie skupisk artystycznych, często z wyboru zupełnie oddalonych od for-malnych związków i stowarzyszeń artystycznych – mieli szanse na indywidualne wystawy swojej sztuki w kraju ich urodzenia.

W procesie odkrywania i wprowadzania polskie-go dorobku artystycznego w krwioobieg sztuki powszechnej, europejskiej i pozaeuropejskiej, kapitalną rolę odegrały galerie sztuki współczes-nej, prowadzone na emigracji po drugiej wojnie światowej przez Polaków. Do najważniejszych w Europie należały trzy galerie londyńskie, które zaistniały na rynku brytyjskim pod koniec lat 50. i na początku lat 60. XX wieku: Drian Gallery Ha-limy Nałęcz (1957), Galeria Mateusza Grabow-skiego (1959) oraz Centaur Gallery (1960) pro-wadzona przy londyńskiej Portobello Road przez Dinah i Jana Wieliczków. We Francji najważniejszą polską powojenną galerią sztuki współczesnej była Galeria Lambert, ulokowana na wyspie świętego Ludwika w Paryżu, a prowadzona przez Zofię

i Kazimierza Romanowiczów.

10

Znaczna część kolekcji dzieł sztuki współczesnej, stanowiących własność dwóch polskich galerii – Grabowski Gallery oraz Drian Gallery, dzięki hoj-ności ich właścicieli pod koniec lat 70. XX wieku trafiła do zbiorów Muzeum Narodowego w War-szawie, Gdańsku, Wrocławiu oraz do Muzeum Sztuki w Łodzi2. Główną ideą, która przyświeca-ła darczyńcom, była chęć wzbogacenia polskich muzeów o rzadkie dzieła współczesnej sztuki europejskiej i światowej oraz troska o zachowa-nie w polskich zbiorach części polskiego dorobku

artystycznego powstałego po wojnie poza Polską.

w drodze do londynu

Halina Maria Krzywicz-Nowohońska3 urodziła się 2 lutego 1914 roku w Antonowie na Wileń-szczyźnie, w obwodzie grodzieńskim, w rodzin-

2 Katalog wystawy „Wystawa dzieł artystów współczesnych z kolekcji Haliny [winno być – Halimy] Nałęcz z Londynu, ofiaro-wanych Muzeum Narodowemu w Warszawie”, MN w Warszawie, I−II 1978.

3 Wykorzystano ustalenia dotyczące życia i twórczości Halimy Nałęcz oraz dziejów Drian Galleries, pióra autora: Polskie galerie sztuki w Londynie w drugiej połowie XX wieku, Lublin − Londyn 2003; Halima Nałęcz, Toruń − Londyn 2007; Polskie galerie sztuki w Lon-dynie w oczach brytyjskiej i polskiej krytyki artystycznej, [w:] Dzieje krytyki artystycznej i myśli o sztuce. Materiały z konferencji naukowej, Toruń 13–15 czerwca 2007, red. M. Geron, J. Malinowski, Warsza-wa 2009, s. 371–388.

nym majątku właściciela ziemskiego Antoniego Krzywicz-Nowohońskiego4 i jego żony Larysy Domańskiej. Jako czterolatka, w początkach woj-ny polsko-bolszewickiej w 1918 roku, wyjecha-ła z rodzicami z rodzinnego majątku do Jarosła-wia nad Wołgą, gdzie wkrótce zmarł jej ojciec. W 1920 roku już tylko z matką powróciły na Wileńszczyznę, skąd następnie przeniosły się do Warszawy5, by po ponownym powrocie do Antonowa zamieszkać w 1924 roku w Wilnie. Tu 10-letnia wówczas Halina rozpoczęła stałą edukację. Po ukończeniu 3-letniego Gimnazjum im. ks. Czartoryskiego kontynuowała naukę w 6-letnim wileńskim Liceum Filomatów. Po ma-turze rozpoczęła studia malarskie na Uniwersyte-cie Stefana Batorego, pod kierunkiem profesora Michała Rouby, na co wpływ miała zapewne żona artysty Kazimiera Adamska, do której w okresie licealnym Halina uczęszczała na lekcje rysunku. W 1936 roku Halina Nowohońska wyszła za mąż za inżyniera Stanisława Jastrzębiec-Więckowskie-

go, kaprala 3. Pułku Strzelców Podhalańskich.

4 Nowohońscy herbu Następ. Ojciec zmarł, kiedy Halina miała 4 lata. Patrz: Nałęcz Halima, [w:] People of Today, London 1992, s. 1464.

5 Tutaj zatrzymały się dzięki pomocy rodziców, Stanisława Herb-sta (późniejszego profesora), brata ciotecznego Haliny Nałęcz (syna siostry ojca).

21

11

W czasie kampanii wrześniowej był on adiutan-

tem generała Józefa Ustronia z 21. Dywizji Gór-

skiej. Małżeństwo trwało krótko – mąż Haliny Wię-

ckowskiej zginął w 1941 roku w jednym z niemie-

ckich obozów jenieckich. O jego śmierci artystka

jednak nie wiedziała, kiedy pod koniec 1941 roku

próbowała się przedostać na Litwę, skąd plano-

wała wyjechać do Kanady przez Władywostok6.

Z powodu rozpoczętej wojny niemiecko-sowie-

ckiej Halina znalazła się w Moskwie, skąd przez

Odessę i Turcję dotarła do Hajfy. Tutaj wstąpiła do

Służby Pomocniczej Kobiet YMCA formującej się

w II Korpusie Wojska Polskiego, gdzie została de-

koratorką i pracowała przy dekorowaniu świetlic,

kasyn, namiotów żołnierskich i oficerskich oraz

współtworzyła scenografie do przedstawień dla

szkół junackich. Zakończenie drugiej wojny świa-

towej i pojałtańska sytuacja geopolityczna w Eu-

ropie po 1945 roku zamknęła możliwość powro-

tu na rodzinną Wileńszczyznę. Halina Więckow-

ska rozpoczęła poszukiwanie swojego miejsca na

ziemi. W 1946 roku, po demobilizacji, przez rok

pracowała w pensjonacie dla rekonwalescentów

wojennych, a następnie w sklepie mody damskiej

Aida-Rowell w Jerozolimie. Tutaj uczęszczała na

3-miesięczny kurs obejmujący wykłady z dziedzi-

ny medycyny ogólnej, pierwszej pomocy i pie-

lęgniarstwa. Odbyła również praktykę szpitalną

w zakresie wymaganym przez Brytyjski Czerwo-

ny Krzyż w Palestynie do uzyskania dyplomu pie-

lęgniarki pomocniczej oraz zdała egzamin przed

komisją aprobowaną przez Delegata Rządu Rze-

czypospolitej Polskiej ds. Polskiego Czerwonego

Krzyża w Palestynie. Jednak z powodu zamie-

szek palestyńsko-angielskich, do jakich dochodzi-

ło wówczas w Jerozolimie, Halina Więckowska

w 1948 roku wyjechała do Libanu. Tu udało

jej się podpisać kontrakt na wyjazd do Wielkiej

Brytanii jako European Volunteer Worker i do-

stać skierowanie do pracy w przędzalni bawełny

w Manchesterze, skąd w 1951 roku przeniosła

6 W tym czasie zmarła matka malarki.

się do jednej z londyńskich fabryk pończoch7.

Okres ten artystka uważała za stracony, zarów-

no w jej życiu osobistym, jak i zawodowym.

Potrzebowała zmiany środowiska i poszukania

możliwości samorealizacji. W 1952 roku wy-

szła za mąż za Zygmunta Nałęcza, poznanego

w Klubie Orła Białego w Londynie. Wówczas

też przyjęła pseudonim artystyczny Halima.

W tym samym roku rozpoczęła studia malarskie

w Studium Malarstwa Sztalugowego pod opieką

Społeczności Akademickiej Uniwersytetu Stefana

Batorego, prowadzonym przez Mariana Bohusza-

-Szyszkę. W 1953 roku była jedną z pierwszych

absolwentek Studium, po czym kontynuowała

edukację artystyczną w paryskiej pracowni bel-

gijskiego abstrakcjonisty Jeana Henriego Closona.

Tam też poznała właścicielkę prestiżowej gale-

rii sztuki współczesnej Denise René, dzięki któ-

rej mogła poszerzyć swoje horyzonty twórcze

o wielorakie inspiracje płynące z najnowszej sztu-

ki francuskiej, mało wówczas znanej na wyspach

brytyjskich. To w Paryżu, jak wielokrotnie po-

twierdzała artystka, narodziła się myśl o powo-

łaniu do życia własnej galerii sztuki współczesnej.

7 W tym okresie za pośrednictwem Czerwonego Krzyża otrzy-mała potwierdzenie o śmierci męża.

3

12

Drian Galleries

Obecność malarstwa nowoczesnego na ryn-

ku sztuki w Wielkiej Brytanii, co potwierdzają

między innymi angielscy krytycy sztuki, tacy jak

Max Wykes-Joys i Denis Bowen, rozpoczęła się

z chwilą otwarcia w 1956 roku galerii New Vision

oraz w 1957 roku Drian Gallery Halimy Nałęcz8.

Datę tę Bowen (malarz i krytyk sztuki jednocześ-

nie) przesunął nawet o kilka lat wcześniej, uważał

bowiem, że zjawiska związane z obecnością sztu-

ki awangardowej na gruncie londyńskim zaczęły

się tuż po przyjeździe Halimy Nałęcz do Londy-

nu, gdzie od początku lat 50. XX wieku wspól-

nie z Polką organizował wystawy prac studentów

z Central School of Art i Hammersmith School of

Arts and Crafts w Londynie. W tym czasie główne

centrum sztuki w stolicy Wielkiej Brytanii mieściło

się na Bond Street9, na czele z ulokowaną przy

niej najbardziej prestiżową, legendarną dzisiaj,

Walker’s Gallery. W połowie lat 50. XX wieku

głównym dążeniem Denisa Bowena, jak również

jego przyjaciela Franka Arvaya Wilsona oraz Ha-

limy Nałęcz było stworzenie w Londynie takiej

8 Por. M. Wykes-Joyce, Drian Galleries. A short history by Max Wykes-Joyce, Londyn 2009.

9 Por. wypowiedź malarki w filmie Halima w krainie baśni, reż. S. Pater, Wrocław 1992.

galerii sztuki, w której mogliby wystawiać artyści

nieakceptowani na Bond Street10.

W 1956 roku Bowen, Wilson i Nałęcz powoła-

li do życia nową galerię sztuki nowoczesnej, dla

której wybrali lokal położony przy 4 Seymour

Place, Marble Arch w Londynie. Inicjatywa ta była

kontynuacją działań niedawno powołanej przez

Bowena New Vision Group, skupiającej młodych

artystów z londyńskich szkół artystycznych.

Halima Nałęcz, obeznana w ówczesnej sytuacji

rynku sztuki w Wielkiej Brytanii, dostrzegała szan-

sę promocji malarstwa współczesnego zarówno

w wąskim wówczas jeszcze obszarze sztuki abs-

trakcyjnej, która była jej główną pasją w latach

50. i 60. XX wieku, ale również na rozległych

obszarach twórczości nasyconej treścią i wątkami

przedstawieniowymi. Jej głównym zamierzeniem

stała się działalność promocyjna i wystawiennicza

10 Zob. opinie angielskich krytyków sztuki na ten temat, zwłaszcza ta-kich, jak M. Wykes-Joyce czy D. Bowen. Por. wypowiedź Bowena w filmie Halima Nałęcz w krainie czarów, reż. A. Mrozek, Warszawa 1986.

5

13

dzieł twórców pochodzących z całego Common-

wealthu − Australii, Pakistanu, Indii, a także Sta-

nów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Japonii

i większości krajów europejskich. I tak jak Denis

Bowen koncentrował się na przełomie lat 50.

i 60. minionego stulecia na malarstwie abstrakcyj-

nym, tak Halima Nałęcz stała się pierwszą właści-

cielką londyńskiej galerii sztuki współczesnej, któ-

ra dostrzegła i doceniła malarstwo nowej figuracji.

W 1957 roku w pomieszczeniach zamkniętego

już od jakiegoś czasu sklepu rzeźnika, ulokowa-

nego niedaleko od galerii New Vision na 7 Por-

chester Place, Halima Nałęcz otworzyła galerię

sztuki współczesnej, której nadała nazwę „Drian”.

W ten sposób Drian Gallery oraz New Vision11,

obok znanej już wówczas Gallery One12 kierowa-

nej przez Victora Musgrave’a oraz Galerii Obelisk

prowadzonej przez Jimmiego McMalema, były

jedynymi placówkami wystawienniczymi w Lon-

dynie, które dawały możliwość prezentacji prac

młodym awangardowym artystom. Abrewiacja

„Drian”, która pojawiła się w nazwie galerii, po-

chodząca od Pieta Mondriana – artysty, którego

malarka ceniła wówczas szczególnie, była intry-

gująca i jednocześnie odpowiednia do charakteru

galerii i gustu artystycznego jej właścicielki13.

11 New Vision Gallery, po odejściu z niej w 1960 r. F.A. Wilsona, działała pod kierownictwem D. Bowena do 1966 r. Po zamknię-ciu Galerii Bowen zajął się, oprócz twórczości malarskiej, karierą uniwersytecką. Pracował m.in. jako visiting professor malarstwa w Victoria University i British Columbia w Kanadzie. Poza tym wyko-nał wiele różnych projektów, m.in. w 1974 r. projekty dekoracji do Black Light Ballet dla Margaret Morris Dance Movement, a w 1984 r. wraz z malarzami J. Bellanym i D. Cullym był współorganizato-rem grupy artystów reprezentujących siedem regionów celtyckich: Szkocję, Irlandię, Walię, Kornwalię, Isle of Man, Brytanię i Galię. Patrz: m.in. M. Wykes-Joyce, The Short History of the Drian Galleries. The Founder / Director and the Artists, Londyn 1992, mps w Arch. Tate Gallery Library w Londynie.

12 16 North Audley Street Grosvenor Square, London Wl Hyde Park.

13 Przez trzy kolejne lata galeria miała nazwę pisaną w liczbie pojedynczej – Drian Gallery. Zmiana nazwy na liczbę mnogą (Drian Galleries) nastąpiła w listopadzie 1960 r., kiedy to, w związku z wielką indywidualną wystawą prac belgijskiego abstrakcjonisty Josepha Lacasse’a, Halima Nałęcz poszerzyła powierzchnię wystawową swojej galerii o nowe pomieszczenia, wynajmując dodatkowo mieszkanie w następnym domu. Po połączeniu pomieszczeń na parterze i pierwszym piętrze powstała nowa przestrzeń ekspozycyjna, pozwalająca na organizowanie wystaw dwa razy większych niż do tej pory. Przez kolejnych 16 lat galeria Halimy

Pierwsze dziesięciolecie funkcjonowania galerii

(1957−1967) umocniło jej pozycję pośród awan-

gardowych londyńskich placówek, czyniąc rów-

nież z Halimy Nałęcz jedną z czołowych znaw-

czyń europejskiej sztuki współczesnej w Londy-

nie. Brytyjska prasa przyrównywała rolę Halimy

Nałęcz na londyńskim rynku sztuki do Eleanor Si-

denburg, nowojorskiej monopolistki na wystawy

prac Pabla Picassa, czy też do właścicielek galerii

paryskich: Denise René, Colette Allendy i Mada-

me Prevost14.

Zasadą działalności Drian Galleries stała się nie

komercjalizacja, ale przede wszystkim, jak słusz-

nie zauważała w 1984 roku Dorota Hill, „sku-

pienie uwagi na ważnych, aktualnych zjawiskach

sztuki światowej i lansowaniu młodych, zdolnych

twórców”15 − zarówno obcych, jak i tych, którzy

funkcjonowali w obrębie tak zwanego polskiego

Londynu. Halima Nałęcz w swojej galerii organi-

zowała wernisaże i pokazy młodej sztuki brytyj-

skiej. Tymi działaniami – podobnie jak powstała

Nałęcz funkcjonowała w pomieszczeniach dwóch budynków i dopiero w 1976 r., z powodu nadmiernych kosztów utrzymania tak dużej powierzchni sal ekspozycyjnych, właścicielka galerii powróciła do stanu sprzed 1960 r.

14 From a correspondent, Gallery Owners – Swayed by the Hart, „The Times” 1965, nr 401, s. 11.

15 D. Hill, Kolekcja, „Głos Wybrzeża” 1984, nr 222, s. 5.

6

14

w 1959 roku Grabowski Gallery – wpisała się

„w kulturalny pejzaż Londynu” i to „stanowiło

o jej odrębności od innych prywatnych i publicz-

nych galerii”16. Podobnie jak Grabowski Gallery,

Drian Gallery łączyła w sobie niezależny, kultu-

rotwórczy charakter galerii publicznej i „autor-

ski” charakter galerii prywatnej. Na wernisaże

na Portland Place, jak do galerii Grabowskiego,

przychodził „cały Londyn – dziennikarze, krytycy,

dygnitarze, intelektualiści, hipisi, a przede wszyst-

kim artyści”17.

Od 1957 do 1989 roku Halima Nałęcz zorgani-

zowała ponad 320 udokumentowanych wystaw

zbiorowych i indywidualnych, na których swoje

prace prezentowało ponad 400 artystów z całego

świata18. Wbrew wszelkim przeciwnościom i czę-

sto niełatwej kondycji finansowej, w szczytowym

okresie rozwoju galerii w latach 60. i 70. XX wie-

ku co dwa tygodnie odbywały się kolejne werni-

saże. W Londynie – mówiła w 1986 roku Halima

Nałęcz – było w tym czasie „bardzo wiele galerii,

które były przede wszystkim komercyjne, które

brały do siebie tylko tych artystów, których łatwo

było sprzedać. Ale ja byłam temu przeciwna. Wy-

stawiałam tych twórców, którzy byli trudni. I jeśli

mam satysfakcję, to przede wszystkim dlatego, że

przetrwałam ten trudny okres. Że dzisiaj ci trud-

ni malarze są znani na świecie, a o tych łatwych

dawno już zapomniano”19.

W istocie, Halima Nałęcz miała dobrą rękę

i wręcz nieomylną intuicję do wyławiania talen-

tów artystycznych. Stawiała na twórców młodych

i nieznanych, którzy niebawem stawali się sławni,

jak chociażby John Bellany, Douglas Portway czy

16 Por. J. Ładnowska, Mateusz Grabowski, [w:] Swingujący Londyn. Kolekcja Grabowskiego, Katalog wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, 15 maja – 19 sierpnia 2007, red. A. Saciuk-Gąssowska, P. Kurc, s. 24.

17 Ibidem, s. 24.

18 Od grudnia 2000 r. w Tate Gallery Library w Londynie znajduje się prawie kompletna dokumentacja wystaw w Drian Galleries, obejmująca 306 drukowanych katalogów.

19 Wypowiedź malarki w filmie Halima Nałęcz w krainie czarów, reż. A. Mrozek, Warszawa 1986.

Denis Bowen. Drian Galleries była więc w dużym

stopniu galerią debiutów, której sprzyjała żywa

atmosfera rozwijającego się i coraz silniejszego

na europejskiej mapie środowiska artystycznego

Londynu lat 60. XX wieku20.

Wydarzenia artystyczne, jak wernisaże, spotka-

nia z artystami i wydawnictwa (zwłaszcza katalogi

wystaw) Drian Galleries, były systematycznie od-

notowywane zarówno w prasie polskiej wydawa-

nej w Wielkiej Brytanii, jak również – co należy

szczególnie podkreślić – w anglojęzycznych spe-

cjalistycznych periodykach poświęconych sztuce

współczesnej. Od końca lat 60. XX wieku szcze-

gólnie dwie polskie galerie sztuki zadomowiły się

na stałe na łamach brytyjskich pism artystycznych,

na przykład: „Apollo”, „The Studio”, „Arts Re-

view”, „Art And Antiques Weekly”, jak też dzienni-

ków: „The Times”, „Evening Standard”, „Hornsey

Journal”, „Express & News” czy „Ham & Highgate

Express”. Autorami tekstów o wystawach w pol-

skich galeriach byli w przeważającej mierze znani

wówczas i wysoko cenieni angielscy krytycy sztuki

nowoczesnej, biorący żywy udział w londyńskim

życiu artystycznym, tacy jak: Max Wykes-Joyce,

J.Y. Mock, G.S. Whittet, Pierre Rouve, Denis Bo-

wen, Jasia Reichardt, Conroy Maddox, P. Parker,

Richard Walker, Orwell Blakeston, Linda Haley,

Linda Talbot, Christopher Delaville, Jerome Mell-

guist, Michael Stepherd, Marina Waizey, Barbara

Wright i Guy Burn.

Sześćdziesiąt cztery teksty w anglojęzycznej pra-

sie (do których udało się dotrzeć autorowi wstępu

do niniejszego katalogu podczas prac badawczych

nad dziejami polskich galerii sztuki w Londynie

w 2. poł. XX w., prowadzonych w pierwszych la-

tach XXI w.), dotyczyły działalności wystawienni-

czej Drian Galleries. W 1959 roku, niespełna dwa

lata od otwarcia tej placówki przez Halimę Na-

łęcz, na łamach magazynu „Apollo” opublikowano

20 J. Ładnowska, op. cit., s. 31.

15

siedem not poświęconych wernisażom wystaw zorganizowanych przez tę nieznaną jeszcze wów-czas w Londynie Polkę. Wydrukowano między innymi teksty o wystawie Lutki Pink21, Douglasa Portwaya22, Yaacova Agama23 i René Laubiesa24. I chociaż pierwsze cztery noty są anonimowe25, to autorami następnych są już J.Y. Mock26 i wyrocznia ówczesnej angielskiej krytyki sztuki – Max Wykes- -Joyce27, autor opublikowanego dwa lata później tekstu o lansowanym przez wiele lat przez Hali-mę Nałęcz malarstwie Douglasa Portwaya. Rów-nież siedem tekstów dotyczących Drian Galleries ukazało się w prasie angielskiej w roku 196028.

21 Munford and Lutka Pink at The Drian Gallery, „Apollo” 1959, nr 407, s. 24.

22 Portway at The Drian Gallery, „Apollo” 1959, nr 408, s. 409.

23 Agam at The Drian Gallery, „Apollo” 1959, nr 411, s. 149.

24 Laubies at The Drian Gallery, „Apollo” 1959, nr 409, s. 91–92.

25 Jak chociażby: Suzanne Rodillon, „Apollo” 1959, marzec, s. 86–87, także okładka.

26 J.Y. Mock, News from Paris and London, „Apollo” 1959, nr 416, s. 104; J.Y. Mock, Modern art in London, „Apollo” 1959, nr 417, s. 135.

27 M. Wykes-Joyce, Portway, „Apollo” 1959, nr 408, s. 49.

28 W tym: Clemente at The Drian, „Apollo” 1960, nr 422, s. 121; Frank Hodgkins at The Drian Gallery, „Apollo” 1960, nr 423, s. 154; Kosice at The Drian Gallery, „Apollo” 1960, nr 424, s. 193; Ch. De-laville, Edgard Pillet at The Drian Gallery, „Apollo” 1960, nr 424,

Poszerzyła się także lista autorów zainteresowa-nych działalnością i myślą promocyjną właścicielki galerii. Między innymi na łamach „Apolla” pojawił się tekst o twórczości belgijskiego artysty Josepha Lacasse'a29, którego dzieła Halima Nałęcz poka-zywała kilkakrotnie w kolejnych latach działalności swojej galerii, zaś w „Art News and Review” re-cenzję z prezentacji dzieł Terry’ego Macparrana

zamieścił Michael Stepherd30.

Przez kolejnych dwanaście lat, od 1962 do

1974 roku, na temat działalności artystycznej

polskich galerii w Londynie ukazało się 38 arty-

kułów. Wszystkie dotyczyły Grabowski Gallery

i Drian Galleries31. Warto zauważyć, że w roku

1963 między innymi o twórczości Mariana Bo-

husza-Szyszki, którego prace wystawiała Nałęcz

s. 195; H.S., Contemporary Polish Painting, „Apollo” 1960, nr 419, s. 20–21; J. Mullguist, Courtrai Cubist, „Art News an Review” 1960, nr 21, s. 1−2.

29 J. Reichard, Lacasse, „Apollo” 1960, nr 428, s. 212.

30 M. Stepherd, Terry Macparran, Drian Gallery, „Arts News and Review” 1960, nr 21, s. 14.

31 G.S. Whittet, The Drian Gallery, „The Studio” 1962, nr 3, s. 238–240; John Penn, Gerald Marks, Drian Galleries, „Arts Review” 1962, nr 19, s. 21.

7

16

w swojej galerii, na łamach „Arts Review” pisał

wybitny specjalista w dziedzinie malarstwa współ-

czesnego Pierre Rouve32. Inni krytycy angielscy

interesowali się artystami obcymi wystawiającymi

w polskich galeriach. W roku 1967 Max Wykes-

Joyce zamieścił w „Arts Review” artykuł poświę-

cony eksponowanemu wówczas w Drian Galle-

ries malarstwu Raquel Forner33.

Systematycznie w latach 1967–1973 o wysta-

wach w Drian Galleries publikowała teksty Marina

Vaizey. W roku 1967 poświęciła swój pierwszy

artykuł twórczości malarskiej Halimy Nałęcz34,

a trzy lata później, w 1970 roku, odwiedziła Drian

Galleries na wystawie „The Four Seasons”35.

Pozostając wierna polskiej placówce, w 1973

roku krytyczka opublikowała w „Arts Review”

artykuł pod tytułem Halima Nałęcz z okazji wy-

stawy prac artystki w Drian Galleries36. Należy

32 P. Rouve, Marian Bohusz-Szyszko, Drian Gallery, „Arts Review” 1963, nr 21, s. 14.

33 M. Wykes-Joyce, Raquel Forner, Drian Gallery, „Arts Review” 1967, nr 6, s. 99. W tym samym roku o Drian Galleries pisali tak-że: H. Bringham Towner, Halima Nałęcz County Town Lewes Gallery, „Arts Review”, 1967, nr 16, s. 298, 302; P. Parker, Halima Nałęcz, „Arts Review” 1967, nr 24, s. 459.

34 M. Vaizey, Profile of Halima Nalecz, „Arts Review” 1967, nr 1, s. 92.

35 M. Vaizey, The Four Sesons, „Arts Review” 1970, nr 4, s. 113.

36 M. Vaizey, Halima Nalecz, „Arts Review” 1973, nr 5, s. 126, także okładka. Dwa lata wcześniej okładkę „Arts Review” zdobiła

podkreślić, że polska malarka i galerniczka została

wówczas szczególnie wyróżniona przez redakcję

periodyku, albowiem całą pierwszą stronę 22 nu-

meru pisma z 1973 roku zdobiła barwna całostro-

nicowa reprodukcja jednego z jej obrazów.

Pod koniec lat 60. XX wieku stałym bywalcem

na wernisażach w Drian Galleries był krytyk sztu-

ki pracujący dla „Arts Review” Richard Walker.

Spod jego pióra wyszedł między innymi tekst

Drian Galleries in Polish Millenium37 dedykowany

tejże galerii z okazji tysiąclecia polskiej państwo-

wości, a także omówienie dorobku artystyczne-

go Masaaki Sato i Johna Davisa38 oraz twórczości

Douglasa Portwaya39. Należy też wspomnieć, że

o Drian Galleries w latach 70. XX wieku pisała

inna Angielka – Barbara Wright40. W latach 70.

i 80. XX wieku do znanych krytyków piszących

o Drian Galleries, takich jak Pierre Rouve, De-

nis Bowen41, Richard Walker, Barbara Wright42,

Max Wykes-Joyce43 czy Linda Talbot, dołączyli

Oswell Blakeston i Eithne Power44. Przez kolej-

nych 10 lat, od 1976 do 1986 roku, obecność

Drian Galleries w anglojęzycznych periodykach

i prasie codziennej „ustabilizowała się” do pozio-

mu kilku tekstów rocznie. W 1976 roku na sześć

tekstów, które się ukazały na łamach „Arts Re-

view” i „Express & News”, trzy były poświęcone

Drian Galleries. Również po trzy teksty dedyko-

wano Drian Galleries w latach 1977, 1978 i 1979.

również reprodukcja pracy Halimy Nałęcz. Zob. Paintings by Halima Nałęcz, Drian Galleries, „Arts Review” 1971, nr 5, okładka. W tym samym numerze: M. Wykes-Joyce, Halima Nałęcz, s. 136.

37 R. Walker, Drian Galleries in Polish Millenium, „Arts Review” 1968, nr 24, s. 799.

38 R. Walker, Masaaki Sato, John Davis, Drian Galleries, „Arts Review” 1968, nr 17, s. 546.

39 R. Walker, Douglas Portway, „Arts Review” 1971, nr 23, s. 710.

40 B. Wright, Peggy Kamp, Drian Galleries, „Arts Review” 1970, nr 15, s. 496; B. Wright, Bal and Nałęcz at The Drian Galleries, „Arts Review” 1972, nr 15, s. 460.

41 D. Bowen, Marion McClanaham, Drian Galleries, „Arts Review” 1975, nr 9, s. 244.

42 B. Wright, The London Group, „Arts Review” 1975, nr 16, s. 452.

43 M. Wykes-Joyce, 22nd Annual Exhibition, Drian Galleries, „Arts Review” 1975, nr 14, s. 383.

44 E. Power, The Polish Colony, „Sell Out” 1975, nr 6, s. 29–33.

8

17

W połowie lat 80. XX wieku do grona stałych ob-

serwatorów i recenzentów wystaw prac w pol-

skich galeriach sztuki w Londynie dołączyła Helen

Borchgrave45.

Do roku 1990 najwierniejszym recenzentem

Drian Galleries pozostał Max Wykes-Joyce46.

Krytyk ten wspomagał Halimę Nałęcz swoją radą

i wiedzą także wtedy, gdy w 30. rocznicę po-

wstania placówki Nałęcz zdecydowała się prze-

kazać część swojej kolekcji dzieł sztuki Muzeum

Narodowemu w Gdańsku. Wykes-Joyce pomógł

Halimie Nałęcz zarówno w organizacji jubileuszu

30-lecia galerii, jak i w przygotowaniu jubileuszo-

wego wydania katalogu 3 Decades at The Drian,

do którego napisał artykuł poświęcony historii

i działalności Drian Galleries47.

Prawie trzykrotnie więcej niż w prasie brytyjskiej,

bo ponad 280 razy w latach 1956–2003, o ar-

tystach skupionych wokół polskich galerii sztu-

ki w Londynie, jak i o samych galeriach pisano

w polskiej prasie wydawanej w Wielkiej Bryta-

nii. Recenzje, sprawozdania, wypowiedzi, relacje

i noty, zarówno pióra krytyków i historyków sztu-

ki, jak też artystów piszących o sztuce, odzwier-

ciedlają gusty polskiej społeczności emigracyjnej.

W nich jak w soczewce skupia się przede wszyst-

kim patriotyczna dbałość o zachowanie w pra-

sie drukowanych śladów po każdej prezentacji,

szczególnie sztuki polskiej. (O artystach obcych

wystawianych chociażby w Drian Galleries pisano

przede wszystkim w prasie angielskiej).

45 H. de Borchgrave, Stanisław Frenkiel, Peter MacKarell, Annette Rowdon, „Arts Review” 1985, nr 22, s. 597.

46 Autorstwa M. Wykes-Joyce’a są m.in.: Halima Nałęcz, John Bellany, William Crozier, Drian Galleries, „Arts Review” 1985, nr 20, s. 508; Paintings with French Connection, Drian Galleries, „Arts Re-view” 1987, nr 23, s. 808; John Reilly, Drian Galleries, „Arts Review” 1988, nr 21, s. 739; Norman Gilbert, Drian Galleries, „Arts Review” 1989, nr 4, s. 153–154; Halima Nałęcz, Drian Galleries, „Arts Re-view” 1990, nr 14, s. 397.

47 Zob. M. Wykes-Joyce, 3 Decades at The Drian, Drian Galleries, „Arts Review” 1987, nr 18, s. 601.

Systematycznie od 1959 roku tematom po-

święconym sztuce obcej i polskiej wystawianej

w Drian Galleries swoje łamy udostępniał reda-

gowany po wojnie w Londynie przez Mieczysła-

wa Grydzewskiego tygodnik „Wiadomości”, a tak-

że londyńskie dzienniki: „Dziennik Polski i „Dzien-

nik Żołnierza” (ze swoją specjalną edycją „Tydzień

Polski”) oraz „Orzeł Biały”. Już w pierwszych la-

tach od powstania Drian Galleries wykształcił się

stały zespół zainteresowanych publikowaniem

tekstów o sztuce na emigracji, wydarzeniach ar-

tystycznych organizowanych w polskich galeriach

i artystach przez nie promowanych. Listę kryty-

ków otwiera Stefania Zahorska48, a za nią: Marian

Bohusz-Szyszko49, Alicja Drwęska50, Stanisław

Frenkiel. W polskojęzycznej prasie swoje teks-

ty zamieszczali także piszący o sztuce malarze,

48 Autorstwa S. Zachorskiej są m.in.: Rozdroża malarstwa, „Wiadomości” 1959, nr 686, s. 6; Wystawy, „Wiadomości” 1959, nr 716/717, s. 3; Wystawy, „Wiadomości” 1960, nr 739, s. 5; Wysta-wy, „Wiadomości” 1960, nr 750, s. 5.

49 Marian Bohusz-Szyszko był autorem blisko 30 interesujących tekstów poświęconych polskiemu Londynowi. Szczególnie inten-sywnie publikował od lat 60. do 80. XX w.

50 Alicja Drwęska czynnie uczestniczyła w życiu wystawienniczym Londynu. Spośród 21 tekstów, jakie się ukazały w polskiej prasie w związku z wystawami sztuki w polskich galeriach, aż dziewięć jest jej autorstwa, m.in.: 15-lecie Drian Galery, „Tydzień Polski” 1972, nr 32, s. 9; W londyńskich galeriach, „Tydzień Polski” 1972, nr 21, s. 5; O artystach dorosłych i niedorosłych, „Tydzień Polski” 1972, nr 49, s. 6–7.

9

18

między innymi Zygmunt Turkiewicz, Marek Żu-

ławski, Józef Czapski, a także teatrolog i miłośnik

sztuk plastycznych Tymon Terlecki. Na początku

lat 70. XX wieku do grona recenzentów dołączy-

li: Cezary Węgrowski, Bronisław Przyłuski, Prze-

mysław Przyborowski i Krzysztof Rowiński. Z fali

emigracji solidarnościowej, jaka osiadła w stolicy

Wielkiej Brytanii w połowie latach 80. XX wieku,

w pejzaż polskiej prasy emigracyjnej w Londynie

wpisał się na stałe znany i ceniony za dziennikar-

ski „pazur” artysta malarz i krytyk sztuki Andrzej

Maria Borkowski51. Po upadku muru berlińskiego,

w latach 90. XX wieku pojawili się także w lon-

dyńskiej prasie tacy autorzy i badacze sztuki pol-

skiej na emigracji, jak: Lesław Bobka, Jan Wiktor

Sienkiewicz oraz wieloletni redaktor naczelny

„Dziennika Polskiego” Jarosław Koźmiński.

Z przeglądu opublikowanych w prasie angielskiej

i polskiej tekstów dotyczących działalności Drian

Galleries wyłania się stosunkowo klarowny obraz

charakteru i profilu tej placówki w pejzażu lon-

dyńskiego środowiska artystycznego drugiej po-

łowy XX wieku.

W pewnym stopniu może się rozczarować ktoś,

kto poprzez działalność Drian Galleries spodzie-

wałby się otrzymać przekrój wszystkich tenden-

cji, stylów i kierunków w sztuce światowej czy

polskiej w okresie od roku 1957 do końca XX

wieku. Kolekcja Halimy Nałęcz, pomimo szero-

kiego wachlarza stylistycznego w promowaniu

i gromadzeniu dzieł, nie rejestrowała – w prze-

ciwieństwie do nastawionej przede wszystkim na

sztukę tak zwanej trzeciej fazy angielskiego pop-

-artu − wszystkich wydarzeń artystycznych, ja-

kie się odbywały na przestrzeni drugiej połowy

XX wieku. Pomimo otwartości Nałęcz na sztu-

kę nową, nieznaną i wchodzącą na europejskie

salony artystyczne, Drian Galleries była w dużej

51 A.M. Borkowski zamieścił szereg artykułów w „Dzienniku Pol-skim” i „Tygodniu Polskim”. Obecnie publikuje także w londyńskim „Gońcu Polskim” i w „Coolturze”.

mierze galerią o charakterze tradycyjnym, pojmu-

jącą tradycję jako formę wypowiedzi artystycz-

nej, która znaczyła w przeważającej większości

klasyczny obraz, rzeźbę czy grafikę52. Z galerią

współpracowali polscy artyści o ugruntowanej

pozycji na brytyjskiej i międzynarodowej scenie

artystycznej, na przykład Feliks Topolski, Marek

Żuławski czy Marian Bohusz-Szyszko. Halima

Nałęcz inicjowała lub wspomagała drogi karier

artystycznych między innymi takich artystów, jak

Lutka Pink, Aleksander Werner, Tadeusz Ilnicki,

Józef Piwowar, Kazimierz Dźwig, Władysław Ana-

tol, Zbigniew Kupczyński, Stefan Mirunkiewicz,

Halina Sukiennicka czy Andrzej Kuhn.

Nie można też nie wspomnieć o roli galerii Ha-limy Nałęcz w kształtowaniu życia kulturalnego polskiej powojennej społeczności emigracyj-nej w Londynie. Do Drian Galleries na werni-saże wystaw przychodziła plejada osobowości z londyńskiego świata artystycznego angielskiego i polskiego. Obecność w polskiej galerii na Por-chester Place stawała się niekiedy – jak w przy-padku wernisaży prac Mariana Bohusza-Szyszki − rodzajem manifestacji postawy polskiej emi-gracji, nieakceptującej form współpracy z krajem. Właścicielka Drain Galleries nie popierała jednak radykalnych postaw tak zwanego Londynu „nie-złomnego”, który z zasady bojkotował również działania w obszarze szeroko rozumianej działal-ności kulturalnej związanej z wymianą doświad-czeń twórczych pomiędzy ówczesną Polską Lu-dową a artystami na emigracji53. Halima Nałęcz nie zamykała się na możliwość prezentacji do-robku artystów zza żelaznej kurtyny54, chociaż jej

52 D. Hill, op. cit.

53 O postawach Londynu „niezłomnego” m.in. R. Habielski, Niezłomni, nieprzejednani. Emigracyjne „Wiadomości” i ich krąg 1940−1981, Warszawa 1991; W. Hładkiewicz, Polska elita polityczna w Londynie 1945−1972, Zielona Góra 1995.

54 Jak pisał Rafał Habielski, „sposób myślenia Londynu, czyli nie-złomność, miał także wymiar pozapolityczny. Wyrażał się on skło-nem ku przeszłości i pielęgnowaniem pamięci o niej oraz tradycjo-nalizmem w ocenie świata zewnętrznego. Troska o ocalenie kultury polskiej przed deformacjami ideologicznymi, na które narażona była w kraju, sprzyjała koncentrowaniu zainteresowań na sprawach

19

zainteresowanie polskimi artystami w kraju i ich twórczością było znacznie mniejsze niż znanego londyńskiego aptekarza Mateusza Grabowskiego, prowadzącego w latach 1959−1974 galerię sztuki nowoczesnej.

W 1998 roku Drian Galleries, decyzją wówczas

84-letniej właścicielki, ostatecznie zamknęła swo-

ją działalność55. Faktycznie jednak ostatni oficjal-

ny wernisaż wystawy odbył się już wcześniej, bo

w 1989 roku, kiedy to w polskiej galerii zostały

zaprezentowane fotomontaże ulubionego i przez

lata lansowanego przez Nałęcz Basila Alkazziego,

jednego z największych jej odkryć z lat 70. XX

wieku56.

Obserwując bogactwo działań Halimy Nałęcz

w Drian Galleries, można stwierdzić, że twórcza

energia w promowaniu, a także kolekcjonowaniu

sztuki współczesnej wyrastała u niej z przyczyn

bardziej wysublimowanych i głębszych niż zwykła

potrzeba sukcesu zawodowego i lokaty kapitału.

Właściwie o tym ostatnim nigdy – jak sama mó-

wiła – nie myślała, albowiem na niej kończyła się

linia Krzywicz-Nowohońskich z Antonowa. Pa-

sja, której oddawała się Halima Nałęcz, dała jej

przede wszystkim możliwość wykazania się do-

brą intuicją, zwłaszcza w ocenie twórczości ar-

tystów mało znanych, których talent z upływem

lat sprawdził się na rynku sztuki. Swoje zamiło-

wania kolekcjonerskie Nałęcz połączyła z własną

profesją, tworząc w ten sposób swój świat i swój

sposób na życie. „Kiedy patrzę ze zdumieniem

na to wszystko, wydaje mi się − mówiła − że to

nie ja byłam motorem, lecz była jakaś siła, która

wyłącznie polskich. Emigracja zamykała się tym samym, po części z założenia, po części mimowolnie, w świecie urządzonym przez siebie dla siebie. Następstwem przyjęcia tej postawy była nieufność i niechęć do świata zewnętrznego”. Zob. R. Habielski, Polski Londyn, Wrocław 2000, s. 61.

55 Ze względu na prace związane z wyprzedażą części kolekcji oraz z przekazaniem dokumentacji Drian Galleries do Tate Gallery Library, czym przez dwa następne lata zajmowała się Maryla Żuławska, za datę ostatecznego zamknięcia galerii można przyjąć rok 2000.

56 Między innymi D. Wepman, Resonant Echoes: The art of Basil Alkazzi, Londyn 2007.

kierowała tym wszystkim. I dzisiaj, kiedy dostaję

katalogi z wystaw artystów z całego świata i widzę

moje nazwisko jako pierwszej, u której malarze

wystawiali, daje mi to wiele satysfakcji i zapomi-

nam o wszystkich trudach, jakie były. A było ich

naprawdę dużo”57.

malarstwo Halimy nałęcz

„Twórczość Halimy Nałęcz − jak przed blisko

trzydziestoma laty pisała Krystyna Fabijańska-

Przybytko − sytuuje się jakby na przecięciu dwóch

sfer wzajemnie się przenikających. Pierwsza doty-

czy strony anegdotycznej, czyli mówiąc ogólniej

− form i przeżyć związanych z pięknem. Punktem

wyjścia są tutaj motywy czerpane z przyrody czy

fascynacje bytem natury. Sfera druga zaczyna się

tam, gdzie natura ulega przeistoczeniu. Gdzie na-

stępuje metamorfoza w nowy układ form, suge-

rujący nowe znaczenie. Tej dziedziny nie można

ani nazwać, ani opisać, gdyż należy ona do samej

istoty artystycznego przekazu. Wymaga zatem in-

dywidualnego odbioru. Obrazy [Nałęcz] wypeł-

nione prawie bez reszty przez ogrody i kwiaty,

drzewa, pola i łąki są raczej projekcją wyobraźni

czerpiącej z zapamiętanych z dzieciństwa krajo-

brazów. Toteż wszechobecna w tym malarstwie

przyroda jednoczy w sobie cechy anegdotyczne

– jest ponad miarę wybujała, wewnętrznie roz-

wibrowana, naznaczona jakby piętnem żywiołu,

a zarazem pobrzmiewa w niej nuta poetyczności,

a może [nawet] melancholii. [W twórczości ma-

larki] istotną rolę spełnia paleta barwna. Z bajecz-

nie kolorowych ‘orkiestracji’ powstaje zamierzo-

ny efekt dekoracyjności. Wzmacnia go wibracja

konturów, zagmatwana arabeska linii, ruchliwość

kolorowych plam opisujących formy i kładzio-

nych płasko na płótnie − bez wchodzenia w tak

zwany trzeci wymiar. Barwności tej nie mają

żadne cienie ani też półcienie, nieodzowne przy

57 Wypowiedź Halimy Nałęcz w filmie Halima Nałęcz w krainie czarów, reż. A. Mrozek, Warszawa 1986.

20

oddawaniu głębi przestrzennej. Halima operuje

z zasady typem układów otwartych, natomiast

ramy ograniczają jedynie fragment większej epi-

ckiej całości. Sceną zaś malarskiej ekspozycji jest

z reguły najbliższy widzowi plan. Każdy obraz sta-

je się ‘świeżą’ kreacją niemożliwą do skopiowania

czy imitacji. Forma i gobelinowa faktura jest tu

identyfikatorem”58.

Niewątpliwie w malarstwie Halimy Nałęcz moż-

na wyróżnić dwa zasadnicze okresy. W latach 50.

minionego stulecia początkująca wówczas artyst-

ka uprawiała malarstwo abstrakcyjne. Miejscem,

w którym zaraziła się tym malarstwem, była pa-

ryska Galeria Denise René. Niemałe znaczenie

miał również kontakt artystki z twórczością Jeana

Henriego Closona59, u którego pobierała naukę.

Paryż, a szczególnie kontakt z Closonem wywarły

na niej wielkie wrażenie. Stolica Francji, obok No-

wego Jorku, była wówczas największym centrum

sztuki nowoczesnej, gdzie Halima Nałęcz mogła

się zapoznać z najnowszymi osiągnięciami między

innymi abstrakcyjnego ekspresjonizmu, informelu

czy też − przeżywającego wówczas swój czas roz-

kwitu – taszyzmu. Polka w swoich upodobaniach

stała się bliska doświadczeniom twórców upra-

wiających abstrakcję geometryczną, chociaż rów-

nie szybko na jej płótnach „falami” zaczęły się po-

jawiać fascynacje ekspresjonizmem i taszyzmem.

Nie bez znaczenia dla „okresu abstrakcyjnego”

w jej malarstwie była, zorganizowana w Galerii

Denise René, retrospektywna wystawa prac ma-

larskich Pieta Mondriana, którą właścicielka pary-

skiej galerii zorganizowała w roku otwarcia Drian

Gallery. Fascynacja malarstwem abstrakcyjnym

była również – jak się wydaje – naturalną reakcją

młodej polskiej artystki na otaczającą ją po wojnie

58 K. Fabijańska-Przybytko, Wstęp, [w:] katalog wystawy „Ma-larstwo Halimy Nałęcz”, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 1984, s. 3. Opinię Fabijańskiej szeroko cytuje w swojej monografii Paulina Laskowska – zob. P. Laskowska, Drian Gallery Halimy Na-łęcz. Dzieje powstania galerii i jej artyści, Lublin 1997, mps, BU KUL, s. 28−29.

59 Artysta urodził się w 1888 r. w Liège, zmarł w Paryżu w 1974 r.

rzeczywistość. Nałęcz, po trudnych doświadcze-

niach związanych między innymi z robotniczym

środowiskiem i „ucieczką” z przędzalni w Man-

chesterze, powróciła do świata sztuki i rodzącego

się nowego życia artystycznego w stolicy Wielkiej

Brytanii. Paulina Laskowska, autorka niepubliko-

wanej rozprawy o Drian Galleries, stawia tezę, iż

fascynacja sztuką abstrakcyjną była wyrazem kon-

dycji psychicznej artystki, która po wojennej tu-

łaczce i ciężkim okresie pobytu w zakładach prze-

mysłowych na północy Wielkiej Brytanii właśnie

w sztuce abstrakcyjnej znalazła rodzaj medium −

ucieczki od brutalnej rzeczywistości. „Im bardziej

okropny jest świat − cytuje Laskowska Paula Klee

− tym bardziej abstrakcyjna jest sztuka, podczas

gdy szczęśliwy rodzi sztukę związaną z ziemią”60.

Pod koniec lat 50. XX wieku zauważalna jest

zmiana stylu w twórczości malarskiej Halimy Na-

łęcz, zwłaszcza w podejściu do bardziej ekspre-

syjnego koloru oraz tematyczności w sztuce. Tym

razem zmiana ta była wynikiem powrotu artystki

do doświadczeń wyniesionych ze Szkoły Mariana

Bohusza-Szyszki i przedwojennej edukacji w pra-

cowni profesora Michała Rouby w Wilnie.

Powstałe pomiędzy 1953 a 1963 rokiem abstrak-

cyjne płótna Nałęcz nacechowane są niewątpli-

wie potrzebą zapisu osobistych przeżyć artyst-

ki za pomocą stworzonych przez nią własnych

środków wyrazu. Geometryczne, w większości

płaskie podziały powierzchni płócien na regular-

ne czy też mniej regularne figury geometryczne,

przybierające najczęściej kształt prostokątów,

kwadratów, rombów i trójkątów, były niewątpli-

wie próbą poszukiwania własnego stylu poprzez

świadome czerpanie z osiągnięć ówczesnej eu-

ropejskiej sztuki najnowszej. Szybko jednak,

bo na przełomie lat 50. i 60. XX wieku, kom-

pozycje olejne Halimy Nałęcz zaczęły zdradzać

60 P. Klee, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, red. E. Grabska, Warszawa 1977. Cyt. za: P. Laskowska, op. cit., s. 21.

21

umiłowanie koloru, wyniesione z doświadczeń

przedwojennej szkoły wileńskiej. Kolor ten, wy-

pełniający poszczególne geometryczne pola,

z jednolitych płaszczyzn coraz bardziej prze-

mieniał się w wyraźnie fakturowo wypełniane

przestrzenie, w których wyczuwa się właściwą

i szczególną artystce indywidualną wrażliwość na

kwestie samego przeżycia kolorystycznego, pod-

kreślanego coraz bardziej zdecydowanymi po-

ciągnięciami pędzla oraz fakturą farby nakładanej

dynamicznie prowadzącą pędzel ręką. Krystyna

Fabijańska-Przybytko we wczesnych kompozy-

cjach Nałęcz dostrzegła też element przenikania

się pierwiastków słowiańskich z orientalnymi,

które – według niej − „zaszczepione zostały pod-

czas tułaczki przez Turcję, Egipt (widziała Dolinę

Królów i Luksor) i Bliski Wschód”61.

Jak pisał brytyjski historyk sztuki Pierre Rouve, Halima Nałęcz intuicyjnie wyprzedzała ogólny nurt przemian w sztuce europejskiej, jaki był wi-doczny dopiero w latach 70. XX wieku, a pole-gający na zmierzchu „atrakcyjności postaw i ten-dencji artystycznych preferujących kult nowości i postępu, a także laicki i homocentryczny model kultury. W miejsce radykalnych pryncypiów anali-tyczno-konstruktywistycznych oraz modernizmu zmierzającego do wydzielenia sztuki z życia coraz częściej − również na jej płótnach − pojawiały się tendencje do nadawania twórczości znaczeń eg-zystencjalnych i emocjonalnych”62.

W stronę malarstwa przedstawieniowego po-ciągnęło Halimę Nałęcz odkrycie nowych inspi-racji twórczych, zaczerpniętych bezpośrednio z przyrody i otaczającej artystkę natury, które to brytyjska krytyka nazwała Rediscovery of Nature. W obszarze warsztatu malarskiego była to de-cyzja świadoma i radykalna. Polska artystka bez-boleśnie odeszła od abstrakcji geometrycznej,

61 K. Fabijańska-Przybytko, op. cit.

62 R. Rogozińska, Inspiracje pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970−1999. W stronę Golgoty, Poznań 2002, s. 14.

koncentrując się na tematach związanych z ota-

czającym ją światem przyrody. Coraz głębiej

zapadała się w realizację wielkoformatowych

kompozycji, dynamicznych, pełnych ekspresji

i wybuchu gwałtownej energii, o wyraźnie eks-

presjonistycznym charakterze, wskazujących na

wektor ukierunkowań prowadzący do fascynacji

i umiłowania dzieł mistrzów szeroko rozumiane-

go europejskiego ekspresjonizmu abstrakcyjnego

.

Erupcję aktywności malarskiej Halimy Nałęcz

przyniósł przełom lat 60. i 70. XX wieku. Płótna

z tego okresu to kompozycje już bardzo dojrzałe,

indywidualnie przemyślane również w zakresie

treści, jak i walorów dekoracyjnych. Nasycone

są całą gamą szczegółów i dopowiedzeń stano-

wiących nieodzowną część składową wibrują-

cych swoim niezależnym życiem tajemniczych

wnętrz egzotycznych lasów – pełnych na wpół

europejskiej i na wpół amazońskiej roślinności

będącej naturalnym siedliskiem dla całej plejady

bezpiecznie czujących się w nim zwierząt i pta-

ków. Miłość do przyrody, fascynacja gatunkami

roślin oraz zainteresowanie florą i fauną, wynie-

sione z rodzinnej Wileńszczyzny, znalazły swoje

urzeczywistnienie także we wręcz bajkowym,

fantastycznie zakomponowanym i utrzymywa-

nym z ogromną pieczołowitością wielkim angiel-

skim ogrodzie otaczającym posiadłość w Miland

(Nałęczowie posiadali w niej udziały, m.in. mieli

pokój do swojej dyspozycji). Ogród ten − jakby

ze snów − pełen niezliczonych gatunków drzew,

krzewów, wieloletnich i jednorocznych kwiatów,

był nie tylko oazą spokoju i miejscem wypoczyn-

ku Halimy, ale przypominał artystce jej dziecinne

lata spędzone na, pozostawionych w 1940 roku

na zawsze, Kresach.

Na płótnach Halimy Nałęcz z lat 60. i 70. XX

wieku zaczęła się pojawiać szeroka paleta barw,

kładziona w ekspresyjny, ale nieprzypadkowy

22

sposób, wzmocniona w wielu kompozycjach po-

przez narastanie powierzchni malarskiej płótna.

W wielu partiach kompozycji nie brakuje zde-

cydowanych kontrastów, zwłaszcza tam, gdzie

z gąszczu wyłaniają się zarówno dzikie, jak i do-

mowe zwierzęta. Koty i podwórkowe kundle

w wyimaginowanej przez londyńską malarkę

przestrzeni wnętrz lasów, łąk i przydomowych

ogrodów czują się tak samo dobrze jak zwykły

szpak czy szlachetny dzięcioł.

Parki i tajemnicze ogrody pozostały od tej pory

najważniejszymi tematami twórczości Halimy

Nałęcz. Niemniej od końca lat 70. XX wieku

malarstwo artystki ulegało powolnym, choć nie

zawsze wyraźnie dostrzegalnym modyfikacjom.

Jej ogrody się uspokoiły i zaczęły rozkwitać jak-

by innym gatunkiem roślin, tak – pisał Stanisław

Frenkiel − „jak gdyby zmieniła się pora roku

czy warunki klimatyczne; słońce jest zamglone,

a światło rozpyla się w mgiełki i opary, które ką-

pią poszczególne obrazy w poświacie tonalnej,

sprowadzając kolorystyczne schematy do jedno-

litych układów dominowanych przez jeden ton.

Obrazy te można łatwo porównać do kompozycji

muzycznych utrzymanych w jednej tonacji; są tam

etiudy, scherza i sonaty, natomiast nie ma oper

i oratoriów”63.

Zmiany formalne i tematyczne pojawiły się

w malarstwie Halimy Nałęcz w końcowym okresie

jej twórczości malarskiej, wraz z przeniesieniem

się artystki na stałe do nadmorskiego Brighton.

Po czterdziestu latach spędzonych w stolicy Wiel-

kiej Brytanii malarka opuściła Londyn. Z okien jej

nowego apartamentu rozciągał się niepowtarzal-

ny widok na morze, które w kontraście do zgiełku

londyńskiej ulicy dawało artystce poczucie spoko-

ju i wyciszenia. Nowy pejzaż, nowe otoczenie

63 S. Frenkiel, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości” 1979, nr 5, s. 1.

i nowe doznania estetyczne nie mogły nie po-

zostawić echa na płótnach artystki. Powstające

w Brighton prace olejne, chociaż nadal wypeł-

nione plejadą ptaków zamieszkałych w gąszczu

konarów drzew i w plątaninie liści nadnaturalnej

wielkości kwiatów, zaczęły emanować nową to-

nacją kolorystyczną oscylującą coraz częściej wo-

kół odcieni błękitu, niebieskości, a czasami nawet

zimnego fioletu, odnoszących się do widzianego

przez malarkę horyzontu łączącego zmieniające

się barwy morza z przybierającą coraz to inne od-

cienie − w różnych porach roku i dnia − kolorysty-

ką nieba. Symetria i równowaga, które wyznaczał

daleki horyzont dzielący niebo i wodę, również

częściej niż do tej pory zaczęły się pojawiać na

płaszczyznach brightonowskich kompozycji nad-

morskich polskiej artystki64. „Tę symetryczność,

pisała Paulina Laskowska, podkreślają elementy

figuratywne, jak na przykład w obrazie Courts-

hip, gdzie dwa stylizowane ptaki skierowane do

siebie en face, wyznaczają linię pionową obrazu,

a wertykalne tła układają się w zharmonizowane

pasy, uwypuklając porządek kompozycji. Rośliny

od czasu do czasu przybierają naturalny wygląd,

który daje się identyfikować, tak jak na przykład

malwa czy agawa w obrazie Steps. Poza tym wi-

dać większą prostotę, ‘wyczyszczenie’ pierwsze-

go planu z ‘gąszczu’ roślin, [co] nadaje obrazom

charakteru spokoju i łagodności”65.

Wielkim osobistym sukcesem Halimy Nałęcz

jako malarki była wystawa jej 87 płócien w war-

szawskiej Zachęcie w 1987 roku, eksponowana

w sali Matejkowskiej i Narutowiczowskiej, połą-

czona z prezentacją wybranych prac współczes-

nych artystów europejskich i pozaeuropejskich

z jej zbiorów ofiarowanych wcześniej Muze-

um Narodowemu w Warszawie i Gdańsku66.

64 Por. L. Bobka, Medycyna kolorów. W 80-tą rocznicę urodzin Halimy Nałęcz, „Dziennik Polski” 1997, nr 27, s. 6.

65 P. Laskowska, op. cit., s. 27.

66 Katalog wystawy „Malarstwo Halimy Nałęcz”, Zachęta, Warszawa 1987.

23

„Kiedy miałam dziesięć lat, mówiła w wywiadzie artystka, z profesorem [Stanisławem] Herbstem wystawałam przed Zachętą, która mnie zachwy-cała swoim ogromem i onieśmielała zarazem. Marzyłam wtedy, żeby tam kiedyś móc wystawiać swoje obrazy. I proszę, stało się: mam wystawę

w Zachęcie”67.

Trwająca trzy tygodnie prezentacja w Zachęcie została w Polsce przyjęta z dużym zainteresowa-niem publiczności, prawdopodobnie także z tego powodu, iż poza wystawą „4 x Paryż”, która mia-ła miejsce w Zachęcie w 1984 roku, możliwo-ści skonfrontowania twórczości naszych artystów z pracami twórców europejskich nadal były w Polsce bardzo ograniczone, a organizowane od 1984 roku w Poznaniu targi sztuki krajów socjali-stycznych „Interart” stanowiły, jak z samej nazwy wynika, bardzo fragmentaryczny obraz współ-czesnych tendencji w sztuce europejskiej i były raczej ofertą handlową niż artystyczną.

Pokazane w warszawskiej Zachęcie obrazy Hali-my Nałęcz były ostatnią manifestacją twórczości artystki w Polsce. Cztery lata później na zbioro-wej wystawie „Jesteśmy”, prezentującej dorobek żyjących wówczas poza granicami ojczyzny pol-skich twórców, zabrakło (nie do końca wiadomo z jakich przyczyn) prac Halimy Nałęcz68. Ze śro-dowiska londyńskiego pokazano jedynie obrazy Janiny Baranowskiej, Mariana Bohusza-Szyszki, Stanisława Frenkla, Magdy Konarzewskiej, Marysi Lewandowskiej, Antoniego Malinowskiego, Jana Pieńkowskiego i Rosława Szaybo.

W świetle prowadzonych przez autora tekstu od ponad dwudziestu lat badań mających na celu przywrócenie poprzez publikacje dziejom pol-skiej historii sztuki dokonań twórczych polskich

67 (P), O duchach w „Drian Galleries” w Londynie. Rozmowa „Życia” z Halimą Nałęcz, „Życie Warszawy” 1987, nr 189, s. 1.

68 Katalog wystawy „Jesteśmy. Wystawa artystów polskich tworzących za granicą”, Galeria Zachęta, wrzesień − październik, Warszawa 1991.

artystów, rozproszonych poza krajem w wyniku drugiej wojny światowej, malarstwo Halimy Na-łęcz jawi się w dużym stopniu jako zjawisko bar-dzo indywidualne i nade wszystko niepowtarzal-ne. Nie może, rzecz jasna, być postrzegane bez uwzględnienia bagażu doświadczeń i inspiracji, które wywarły wpływ na jego ukształtowanie się. W ponad pięćdziesięcioletniej czynnej twórczości malarskiej Halimy Nałęcz można bez wątpienia, o czym pisała Paulina Laskowska, „odnaleźć [za-równo] pokrewieństwa z polskim koloryzmem i światowym informelem, [jak i dopatrzeć się w pewnym zakresie] ech folkloru ludowego. Wyidealizowane wizerunki natury są otoczone [w kompozycjach Nałęcz] aurą egzotyki. Dla nas ta egzotyka jest swoista i bliska, gdyż w barwach wesołych, w stylizacji fantastycznych kwiatów od-najdujemy [być może jedynie przez skojarzenia] echa polskich wiejskich wycinanek”69. Zaś w war-stwie formalnej nazwiska mistrzów Halimy Na-łęcz (zwłaszcza Marian Bohusz-Szyszko oraz Jean Henri Closon) wyznaczają wektor jej ekspresjo-nistycznych fascynacji w wypowiedzi artystycznej. Chociaż w dotychczasowej literaturze poświęco-nej XX-wiecznej sztuce w Wielkiej Brytanii, na przykład w opracowaniu Erica Listera i Sheldona Williama pt. Twentieth Century British Naive and Primitive Artists70, pojawiały się między innymi próby zakwalifikowania twórczości Halimy Na-łęcz w poczet artystów „naiwnych”. Jednak twór-czość artystyczna Nałęcz takim kryteriom zde-cydowanie się wymyka. Malarstwo Halimy Na-łęcz, jak pisał Stanisław Frenkiel, „jest rzadkością w historii polskiej sztuki, która zawsze obfitowała w retoryczne ćwiczenia. Wypowiada się w formie umyślnie ograniczonej, swobodnie obraną dy-scypliną układu i wyobraźni”71. Jest prawdziwym, głębokim i szczerym przekazem wewnętrznego świata oraz doświadczeń i radości życia polskiej

artystki z Londynu.

69 P. Laskowska, op. cit., s. 27.

70 Londyn 1977.

71 S. Frenkiel, op. cit.

24

zbiory z kolekcji Halimy nałęcz

w muzeum narodowym w Gdańsku

W 1976 roku, blisko dwadzieścia lat po wystawie

inaugurującej działalność Drian Galleries, Halima

Nałęcz postanowiła część gromadzonej przez

siebie kolekcji sztuki współczesnej artystów pol-

skich i obcych przekazać do zbiorów Muzeum

Narodowego w Warszawie. Głównym powo-

dem tej decyzji była – przyświecająca artystce

już w pierwszych latach działalności londyńskiej

placówki − myśl o przekazaniu w przyszłości ze-

branych dzieł sztuki do któregoś z polskich muze-

ów, albowiem jak podkreślała − zbierała obrazy

z myślą o kraju72. Równie ważnym czynnikiem,

jak się wydaje, była coraz dotkliwiej odczuwalna

w początkach lat 70. XX wieku recesja angiel-

skiej gospodarki, co skutkowało wzrostem kosz-

tów utrzymania galerii, powiększonej przecież

w 1960 roku o pomieszczenia w sąsiednim bu-

dynku73. To głównie względy finansowe za-

decydowały o ograniczeniu w połowie lat 70.

72 K. Sobolewski, Zbierałam obrazy z myślą o kraju. Rozmowa z Halimą Nałęcz, „Kurier Polski” 1978, nr 63, s. 5.

73 J.W. Sienkiewicz, O malarstwie i handlu sztuką rozmawiamy z Halimą Nałęcz, „Forum Polonijne” 1995, nr 4, s. 22−23.

powierzchni ekspozycyjnej Drian Galleries i po-

wrocie do pierwotnego lokalu. Jednak impulsem

ostatecznym, by swoje dzieła przekazać do Polski,

była decyzja Mateusza Grabowskiego (Grabowski

Gallery), który w lipcu 1975 roku przekazał na

rzecz Muzeum Narodowego w Warszawie i Mu-

zeum Sztuki w Łodzi kolekcję dzieł sztuki złożo-

ną z 386 obiektów, autorstwa twórców polskich

i obcych74. Halima Nałęcz zgromadziła nie mniej

imponującą kolekcję malarstwa – jej część prze-

kazała pod koniec 1976 roku do zbiorów sztuki

74 W 1975 r. na rzecz Muzeum Narodowego w Warszawie i Mu-zeum Sztuki w Łodzi M. Grabowski przekazał liczącą 386 obiektów kolekcję dzieł sztuki, złożoną z obrazów, grafik, rzeźb i tkanin twór-ców obcych i polskich. Decyzją ówczesnych dyrektorów muzeów w Warszawie i Łodzi prace będące dziełem polskich artystów trafiły do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, a prace artystów obcych – chociaż w zbiorze tym są także polskie nazwiska – trafiły do Muzeum Sztuki w Łodzi. Zob. J.W. Sienkiewicz, Polskie galerie…, op. cit., s. 167−168. Zbiór kolekcjonowanych przez Grabowskiego, poza sztuką współczesną, historycznych naczyń farmaceutycznych (w większości pochodzących z terenu Włoch) kolekcjoner przekazał w 1976 r. do Muzeum Farmacji w Krakowie.

1110

25

nowoczesnej Muzeum Narodowego w Warsza-

wie. Dar polskiej malarki i właścicielki galerii li-

czył 181 dzieł sztuki, pośród których znalazło się

13 obrazów współczesnego malarstwa polskie-

go, 99 obrazów malarstwa obcego, 62 rzeźby,

cztery grafiki i jedna mozaika75. Pośród 98 arty-

stów obcokrajowców znaleźli się twórcy pocho-

dzący w większości z Wielkiej Brytanii, ale także

z Belgii, Hiszpanii, Włoch, Francji, Japonii, Szwe-

cji, Niemiec, Węgier, Jugosławii, Argentyny, Ka-

nady, Stanów Zjednoczonych i Australii. Do Mu-

zeum Narodowego w Warszawie trafiły również

prace polskich artystów, w tym rzeźby Tadeusza

Ilnickiego i Jerzego Stockiego oraz obrazy Marka

Żuławskiego, Mariana Bohusza-Szyszki, Zbignie-

wa Adamowicza, Tadeusza Ilnickiego, Franciszki

Themerson, Lutki Pink, Zygmunta Turkiewicza

oraz Halimy Nałęcz.

W październiku 1983 roku, jak wspomniano

we wstępie tekstu, do Muzeum Narodowego

w Gdańsku trafił dar Halimy Nałęcz liczący 384

dzieła sztuki. W niespełna rok został zinwentary-

zowany, opisany i przygotowany do prezentacji

przez ówczesnego kuratora Działu Sztuki Współ-

czesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku Kry-

stynę Fabijańską-Przybytko, która oceniała go jako

posiadający „nie tylko wybitną wartość artystycz-

ną, lecz − w pewnym sensie − także historyczną.

Odzwierciedla bowiem, podkreślała kuratorka

wystawy, problemy nurtujące plastykę światową

na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat i uwidacz-

nia skomplikowaną drogę jej rozwoju”76, albo-

wiem w kolekcji znalazło się 301 dzieł twórców

obcokrajowców, w tym prace artystów z krajów

europejskich i pozaeuropejskich, między inny-

mi z Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych,

Argentyny, Wenezueli, Indii, Japonii i Afryki

75 Z ramienia Muzeum Narodowego w Warszawie sprawą prze-jęcia londyńskiej kolekcji dzieł sztuki zajmował się Andrzej Micha-łowski, ówczesny wicedyrektor tej placówki.

76 K. Fabijańska-Przybytko, Wstęp, [w:] katalog wystawy „Dzieła artystów współczesnych dar Halimy Nałęcz z Londynu dla Muzeum Narodowego w Gdańsku”, Gdańsk 1984, s. 4.

12

12

12

26

Południowej. Malarstwo polskie zaś jest w lon-

dyńskim darze reprezentowane przez kompo-

zycje Zbigniewa Adamowicza, Mariana Bohusza-

-Szyszki, Kazimierza Dźwiga, Stanisława Frenkla,

Tadeusza Ilnickiego, Andrzeja Kuhna, Zbigniewa

Kupczyńskiego, Halimę Nałęcz, Lutkę Pink, An-

drzeja Putryma, Halinę Sukiennicką, Franciszkę

Themerson, Janinę Żemojtel i Marka Żuławskie-

go77.

Zanim jednak w październiku 1984 roku pokaza-

no w gdańskim Muzeum ofiarowane przez Hali-

mę Nałęcz dzieła sztuki, 10 kwietnia 1984 roku

w Pałacu Opatów w Oliwie odbył się z udzia-

łem artystki wernisaż prac malarskich jej autor-

stwa. Zaprezentowane zostały płótna ofiarowa-

ne Gdańskowi, jak też specjalnie przywiezione

z Londynu na tę ekspozycję 23 prace będące

własnością autorki78. Wystawa ta oraz obecność

na niej londyńskiej kolekcjonerki była zapowie-

dzią, będącej wówczas w przygotowaniu, wysta-

wy wszystkich przekazanych w 1983 roku prac.

Ponownie Halima Nałęcz przyjechała do Gdań-

ska 14 września 1984 roku, gdzie w salach eks-

pozycyjnych Pałacu Opatów w Oliwie odbył się

wernisaż wystawy „Dzieła artystów współczes-

nych dar Haliny Nałęcz z Londynu dla Muzeum

Narodowego w Gdańsku”79. Trwająca pół roku

prezentacja cieszyła się dużym zainteresowa-

niem. Jak pisała w recenzji wystawy Dorota Hill,

„niezależnie od całkiem zrozumiałych luk fakto-

graficznych kolekcja Halimy Nałęcz jest zdolna

77 A. Jęsiak, Szukam pereł na śmietniku sztuki, „Dziennik Bałtycki” 1984, nr 89, s. 4. Także: K.K., Otwarcie wielkiej wystawy dzieł arty-stów współczesnych w Pałacu Opatów w Oliwie. „Przekazałam doro-bek swojego życia…”, „Dziennik Bałtycki” 1984, nr 219, s. 1, 2; ztz, Dar Polski z Londynu dla muzeum w Gdańsku. Trzydziestoletnie zbiory prac malarskich i rzeźbiarskich, „Wieczór Wybrzeża” 1984, nr 184, s. 2; (k), Minister Kultury i Sztuki zwiedził wystawę w Pałacu Opatów, „Dziennik Bałtycki” 1984, nr 220, s. 2.

78 Podczas otwarcia wystawy artystka „w uznaniu zasług położo-nych w propagowanie kultury polskiej” została udekorowana odzna-ką Zasłużony dla Kultury Polskiej oraz honorową odznaką Zasłużony Ziemi Gdańskiej.

79 Między innymi (hld), Otwarcie wystawy malarstwa Halimy Nałęcz, „Dziennik Bałtycki” 1984, nr 87, s. 3.

nasycić niejednego konesera sztuki współczesnej.

Poczynając od dzieł chronologicznie najstarszych,

wypełniają je obrazy znaczone nazwiskami, takimi

jak m.in. Roger Hilton, Terry Frost, Leon Zack,

Edgard Pillet, Aleksander Kobzdej, Douglas Port-

way. […] Stylistycznie należą oni do malarstwa

niefiguratywnego, strukturalizmu, abstrakcjoni-

zmu − ale wykazującego skłonność do bazowa-

nia na formach naturalnych i procesach organicz-

nych (Terry Frost, Roger Hilton) i malarstwa ge-

stu (Frank Avray Wilson). Następna sala przynosi

wielkie nazwisko Josepha Lacasse’a (1894−1975)

i jego Kompozycję na czarnym tle z 1910 roku.

Kojarząc tę datę z powstaniem pierwszej abs-

trakcyjnej akwareli Wassila Kandinsky’ego z 1911

roku, nietrudno dostrzec znaczenie tego twórcy

w historii sztuki światowej. Eksponowany jest

w towarzystwie Munforda i intuicyjnych wizji Ja-

pończyka Paula Jeana Foujino. Feeria malarstwa

japońskiego wybuchła w następnych salach, gdzie

wiszą ogromne płótna Keiichi Taté. Gdyby ktoś

miał wątpliwość co do rozjaśniających właściwo-

ści obrazów − skutecznie je rozwiewa działanie

malarstwa Louisa Portera (USA). Motywy słoń-

ca, drzewa, plaży, rozświetlają ciemne miejsca,

w których są wystawione, czyniąc w ten sposób

jasny przedsionek do zbyt ciemnego pomieszcze-

nia, w którym się znalazł gwasz Michaela Sandle,

utrzymany w konwencji lirycznej abstrakcji ope-

rującej przede wszystkim kolorem. Drugie piętro

Pałacu Opatów wypełniają obrazy z lat 60. i 70.

Pojawia się zestaw płócien znaczonych dobrze

znanymi nazwiskami: Marian Bohusz-Szyszko,

Marek Żuławski, Andrzej Kuhn, David Messer,

Andrzej Putrym, Janina Żemojtel, Stanisław Fren-

kiel. Kolekcja Halimy Nałęcz raz po raz umożli-

wia kontakt z indywidualnościami artystycznymi.

Jest nim William Crozier. Jest nim John Bellany.

John Bellany należy do bezsprzecznych sukce-

sów inicjacji Halimy Nałęcz. Jego malarstwo cie-

szy się dzisiaj ogromną popularnością w świe-

cie. Pochodzące z lat 70. XX wieku płótna mają

27

zdecydowanie przedmiotowy charakter. Jest to

co prawda sztuka aestetyczna, ale prezentująca

człowieka w centrum jego najważniejszych prob-

lemów. Pokazuje motywacje kierujące współ-

czesnym człowiekiem, jego moralność i filozofię.

J. Bellany znajduje się w miejscu, w którym wi-

szą obrazy powstałe w ostatnich latach, a które

kończą rytm eksponowanej kolekcji. I w charak-

terystyczny, również dla sztuki światowej, sposób

znaczone są największą dozą przedmiotowości,

powrotem do realizmu − Ray Walker Na przy-

stanku. Zabarwiona osobowością Halimy Nałęcz

kolekcja jest wspaniałą lekcją historii sztuki”80.

Decyzja o przekazaniu znacznej części londyń-

skiej kolekcji do Polski była decyzją podjętą przez

80 D. Hill, Kolekcja, „Głos Wybrzeża” 1985, nr 222, s. 5.

Halimę Nałęcz w odpowiednim momencie,

zważywszy również na sytuację rodzinną malar-

ki. W 1985 roku zmarł mąż artystki, zatem do

typowych codziennych obowiązków związanych

z prowadzeniem galerii doszły właścicielce Drian

Galleries sprawy dotyczące zamknięcia działal-

ności firmy Zygmunta Nałęcza, który przez lata

zajmował się handlem nieruchomościami. Jak

podkreślała artystka, wbrew wszelkim smutnym

wydarzeniom i nowym sytuacjom „nie poddawała

się”, chociaż myśl o zamknięciu Drian Galleries

coraz częściej przybierała formę oficjalnych de-

klaracji.

W kilka tygodni po śmierci męża Halimy Nałęcz

na wernisażu retrospektywnej wystawy swo-

ich prac z udziałem konsula ówczesnej Polskiej

28

Rzeczypospolitej Ludowej Cezarego Ikonowicza,

zorganizowanej przy okazji realizowanego wów-

czas filmu Halima Nałęcz w krainie czarów81, ar-

tystka mówiła: „To jest otwarcie inne niż zawsze,

bo nie wiem, czy to nie będzie już ostatnie, po

prawie 30 latach mojej pracy tutaj. Los galerii roz-

strzygnie się w ciągu najbliższych paru tygodni.

Ja, jeśli jeszcze siły na to pozwolą, będę starała

się kontynuować swoją pracę”. Drian Galleries

istniała jeszcze przez kolejnych dwadzieścia lat.

Przy wydatnej pomocy Maryli Żuławskiej, współ-

pracującej z Halimą Nałęcz od 1986 roku, po

definitywnym zamknięciem galerii w 2000 roku

dokumentacja tej placówki trafiła do archiwum

londyńskiej Tate Gallery.

81 Film w reż. A. Mrozek, Warszawa 1986.

S p I S I l u S t r a c j I W t e k ś c I e :

1. Halina w wieku trzech lat2. W okresie gimnazjalnym3. W Pomocniczej Służbie Kobiet przy II Korpusie Wojska Polskiego4. Halima Nałęcz − Drian Gallery, 1957 r. 5. Drian Gallery. Wystawa Moshe Tamira, 1958 r. 6. Wystawa prac Marka Żuławskiego w Drian Galleries, 1962 r. Stoją od lewej: Halima Nałęcz, Feliks Topolski, Marek Żuławski, Marian Hemar 7. Wystawa prac Mariana Bohusza-Szyszki w Drian Galleries, 1963 r. Stoją od lewej: hrabia Edward Raczyński, generał Władysław Anders, Marian Bohusz-Szyszko, Halima Nałęcz8. Halima Nałęcz − Drian Galleries. Ekspozycja prac Geoffreya Armstronga, 1970 r. 9. Ekspozycja prac Josepha Lacasse’a. Stoją od lewej: Joseph Lacasse, William Crozier, John Bellany, Halima Nałęcz10. Ekspozycja daru Halimy Nałęcz w Muzeum Narodowym w Gdańsku (Pałac Opatów w Oliwie), 1984 r. 11. Halima Nałęcz uhonorowana odznaką Zasłużony Ziemi Gdańskiej12. Pałac Opatów w Oliwie, 1984 r. 13. 75-lecie urodzin Halimy Nałęcz

29

In 2013 it will be 30 years, since in October 1983

Halima Nałęcz, an art collector and London gallery

owner, presented a collection of 384 works of

contemporary foreign and Polish artists to the

National Museum in Gdańsk. The main body

of the collection comprises paintings by foreign

artists. It also includes, foreign artists’ graphical

works and sculptures. At the time of its original

presentation the collection, being an overview

of the state of international contemporary art,

posed a convenient opportunity to remind

people in Poland that Polish art of the second

half of the twentieth century was not only created

within the boundaries of the People’s Republic of

Poland. The collection is therefore not only of

outstanding artistic value, but also of substantial

historical significance; it reflects the main issues of

the world’s fine arts and documents the 30 years

of the development of the discipline.

Contemporary art galleries owned or managed

by the Poles who chose to stay abroad after WWII

had a major share in discovering and presenting

Polish artistic output to the international art

world. The three galleries that emerged after

WWII in London: Halima Nałęcz’s Drian Gallery,

established in 1957, the Gallery of Mateusz

Grabowski, opened in 1959, and the Centaur

Gallery, established in 1960 by Jan and Dinah

Wieliczko.

The London collection that is on display at the

National Museum in Gdańsk includes 301 foreign

works of art. Polish painting is represented by

the following artists: Zbigniew Adamowicz,

Marian Bohusz-Szyszko, Kazimierz Dźwig,

Stanisław Frenkel, Tadeusz Ilnicki, Andrzeja Kuhn,

Zbigniew Kupczyński, Halima Nałęcz, Lutka Pink,

Andrzej Putrym, Halina Sukiennicka, Franciszek

Themerson, Janina Żemojtel i Marek Żuławski.

According to contemporary British art critics,

Halima Nałęcz’s Drian Galleries, due to its

exhibitions and promotional activities, was

among the most important London avant-garde

establishments, especially in the 1960s and 1970s.

This also makes Halima Nałęcz one of the most

outstanding contemporary art experts living in

London. Her position on the London art market

has been compared by the British press to the

role played by Eleanor Sidenburg, the exclusive

Pablo Picasso art dealer on the New York artistic

scene, or to the prominent positions of Denise

René, Colette Allendy, or Madame Prevost, the

owners of the galleries in Paris. Indeed, Halima

Nałęcz had unmistakable intuition in selecting

gifted artists. Her prime interest was the artists

who were young and unknown, but were

bound to become famous, such as John Bellany,

Douglas Portway, or Denis Bowen. As a result,

Drian Galleries was the place of artistic debuts,

j a N W I k t o r S I e N k I e W I c z

Halima nałęcz’s Drian Galleries’ lonDon collection

in tHe national museum in GDańsk

30

sustained by the lively aura of the developing and

increasingly stronger artistic set of London in the

1960s.

Halima Nałęcz was well acquainted with the

British art market and spotted a chance to

promote Polish contemporary painting both

within the new and narrow abstract art domain

and the well-established figurative painting area.

She was a great admirer of the abstract arts of

the 1950s and 1960s, and became the first Polish

owner of a London contemporary art gallery

who discovered and appreciated the painting of

the new figuration. Her main plan was to exhibit

and promote the works of artists of not only the

entire Commonwealth: Australia, Pakistan, India,

but also the United States, Japan, and most of the

European countries.

The collection gathered by Halima Nałęcz appears

to be unique in character when considered from a

Polish perspective. It features such foreign artists

as Joseph Lacasse, Roger Hilton, Terry Frost,

Edgard Pillet, Douglas Portway, who stylistically

represent nonfigurative, structural, and abstract

painting; Terry Frost and Roger Hilton, who base

their art on natural forms and organic processes;

Michael Sandle, whose works are of lyrical abstract

character and highlight the use of colour.

Between 1957 and 1989 Halima Nałęcz held

over 320 recorded exhibitions of both group

and individual characters, exhibiting in total more

than 400 artists from around the world. This

established her as a significant person on the

London arts scene. She also managed to achieve

this high professional status in her own, unique

style. Drian Gallery, in much the same way as the

Grabowski Gallery, combined the independent

and influential character of a public venue with

the individual touch of a private gallery.

The main motif behind Halima Nałęcz’s thirty

years long activities that culminated in her

presenting a part of her collection to the National

Museum in Gdańsk was her urge to widen the

collections of Polish museums with rare works of

contemporary European and international artists,

as well as to preserve in Polish collections the

works of the Polish artists who worked outside

Poland after the war.

31

Trzydzieści lat temu zbiory sztuki współczesnej Mu-

zeum Narodowego w Gdańsku, dzięki hojności

i patriotycznej wrażliwości Halimy Nałęcz, wzboga-

ciły się o 3861 dzieł artystów, w większości zagra-

nicznych. Jak znaczący był to wkład w poszerzenie

gdańskich zbiorów, niech świadczy fakt, że w kolekcji

malarstwa Działu Sztuki Współczesnej znajdowało

się wówczas niespełna 1200 obiektów. Tak więc

szczodrość Ofiarodawczyni, przekazującej Muzeum

na własność 365 obrazów (pozostała część daru to

13 grafik i 8 rzeźb), aż o jedną czwartą powiększyła

muzealny zasób współczesnego malarstwa, tak bar-

dzo ubogi w sztukę zza „żelaznej kurtyny”! Należy

też pamiętać, że niemożliwe było (zarówno wów-

czas, jak i niestety obecnie) pozyskanie takiej liczby

dzieł zagranicznych twórców w inny sposób niż

przez darowiznę.

Dar stanowią dzieła 153 artystów: 143 malarzy,

6 grafików i 4 rzeźbiarzy. Największy zespół w tej

kolekcji obejmuje 17 dzieł brytyjskiego artysty Willia-

ma Croziera, licznie reprezentowana jest twórczość

Amerykanina Louisa Portera (14 prac), Włocha Ul-

rico Schettiniego i Japończyka Keiichiego Taté (po

13 dzieł) oraz Hiszpana Dario Villalby (10 prac). Jo-

seph Lacasse, Anthony Prinsep, John Pelling, Edward

1 W katalogu „Dzieła artystów współczesnych dar Haliny [win-no być – Halimy] Nałęcz z Londynu dla Muzeum Narodowego w Gdańsku” z 1984 r. znajduje się lista 384 dzieł. Dwie dodatko-we prace zostały wpisane do księgi inwentarzowej MNG w 1988 r. W tym okresie Halima Nałęcz wycofała cztery obrazy własnego au-torstwa i przekazała je do Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, w zamian przekazała do Muzeum cztery inne własne obrazy, które zostały wpisane do księgi inwentarzowej w 1988 r.

Hayes, Nina Hosali mają w kolekcji Halimy Nałęcz

po sześć dzieł, Jean Paul Foujino i John Bellany – po

pięć. Z twórczością 94 artystów możemy się zapo-

znać na podstawie ich pojedynczych prac czy – jak

w przypadku pozostałych artystów – na podstawie

dwóch, trzech lub czterech. Wśród dzieł przekaza-

nych przez Halimę Nałęcz znajduje się również wy-

jątkowy zespół 60 płócien jej autorstwa, reprezen-

tatywny dla twórczości artystki z okresu lat 60., 70.

i początku 80. XX wieku.

Przekazany Gdańskowi dar obejmuje dużą część

kolekcji tworzonej przez Halimę Nałęcz przez lata

działalności Drian Galleries – dzieł kupowanych albo

pozyskiwanych dzięki darowiznom od artystów

wystawiających w galerii. W charakterze zbioru jak

w lustrze odbijają się mody i tendencje artystyczne

tamtych czasów – z końca lat 50. XX wieku, czyli

z początków funkcjonowania galerii, pochodzi 39

dzieł abstrakcyjnych, wszystkie o wysokim poziomie

artystycznym (co się pokrywa z przyjętymi ambit-

nymi, niekomercyjnymi założeniami programowy-

mi galerii), a tylko trzy prace o charakterze figura-

tywnym. Najwięcej dzieł, prawie 200, powstało

w latach 60. i większość nich (ok. 130) to równie

wartościowe dzieła abstrakcyjne. Jak widać, ekspan-

sja abstrakcjonizmu w latach 50. i jego dalsze trwa-

nie w latach 60. znalazły pełne odbicie w kolekcji

Halimy Nałęcz. Sytuacja diametralnie się zmienia

w latach 70., kiedy coraz mocniej do głosu dochodzą

oponenci sztuki bezprzedmiotowej – zarzucający jej

formalizm i deprecjonujący znaczenie oraz dążący

G r a ż y N a S z c z e ś N I a k

oD abstrakcji Do nowej fiGuracji.

cHarakterystyka kolekcji Halimy nałęcz

w zbioracH muzeum naroDoweGo w GDańsku

32

do przywrócenia sztuce figuracji. Dlatego też w zbio-

rze Halimy Nałęcz na prawie 120 powstałych w la-

tach 70. dzieł ponad 100 ma charakter przedstawia-

jący. Z lat 80. pochodzą tylko 24 prace (co się wiąże

z datą przekazania daru), w tym 17 figuratywnych.

Podane liczby dotyczą malarstwa i grafiki – ze znaj-

dujących się w zbiorze ośmiu form rzeźbiarskich trzy

są z lat 60., a pięć – z lat 70.

Ogólnie rzecz ujmując, w darze stosunek liczbo-

wy dzieł abstrakcyjnych i z pogranicza abstrakcji do

różnych przejawów sztuki figuratywnej jest prawie

równy – z niewielką przewagą abstrakcji.

Część abstrakcyjną kolekcji otwiera dzieło wyjąt-

kowe, zarówno z racji czasu powstania, jak i z po-

wodu swej unikatowości. Kompozycja na czarnym

tle, pastel z 1910 roku autorstwa Josepha Lacasse’a

[kat. 148], to jedno z pierwszych dzieł abstrakcyj-

nych, powstałych równolegle z abstrakcyjnymi akwa-

relami Wassilego Kandinskiego (z 1910 r.), które

nie zawierały już żadnych odniesień do rzeczywi-

stości wizualnej. Kandinskiego uznaje się za twórcę

abstrakcji, gdyż jako pierwszy dostrzegł potrzebę

wyzwolenia malarstwa od przedmiotu – jego wize-

runku i znaczeń. W przypadku Lacasse’a – młodego

szesnastoletniego artysty samouka (naukę artystycz-

ną miał dopiero rozpocząć) – rzecz miała się o tyle

inaczej, że abstrakcyjne kompozycje, które wówczas

tworzył, nie były rezultatem świadomie podjętej de-

cyzji oderwania się od rzeczywistości. Wypływały

z fascynacji światem przyrody nieożywionej, kon-

kretnie kamiennymi formami, z którymi Lacasse

miał do czynienia, gdy wraz z ojcem pracował w ka-

mieniołomach. Praca ta zaowocowała powstaniem

serii pasteli o nazwie „Cailleaux” (Krzemienie), któ-

rych obrazowanie miało już charakter abstrakcyjny,

i z tego cyklu pochodzi Kompozycja na czarnym tle.

Jest to jedyne dzieło Lacasse’a z okresu powstawania

abstrakcji znajdujące się w zbiorach naszego muzeum.

Do gdańskich zbiorów z londyńskiej kolekcji trafiło

jeszcze pięć obrazów artysty z dojrzałego okresu

jego twórczości.

W latach 50. i pierwszej połowie lat 60. popularność

abstrakcji, w jej ekspresyjnym gorącym wydaniu,

miała charakter wręcz masowy, przy czym królował

informel w różnych odmianach. W kolekcji Halimy

Nałęcz z końca lat 50. pochodzi wiele pięknych

przykładów taszyzmu, kierunku operującego ukła-

dami plam barwnych, w którym kładziono nacisk na

sam fizyczny akt malowania – tworzenia płaszczyzny

obrazu. W pierwszej kolejności należy tu wymienić

obraz Denisa Bowena z 1956 roku [kat. 33]. Ar-

tysta, współpracownik i doradca Halimy Nałęcz jest

zaliczany do pionierów malarstwa abstrakcyjnego

w Wielkiej Brytanii.

Taszyzm w najlepszym wydaniu prezentuje piękny,

o wspaniałej, mięsistej fakturze obraz Georga Karla

Pfahlera z 1958 roku [kat. 250], artysty niemieckie-

go znanego z późniejszych czystych dzieł abstrakcji

geometrycznej, całkowicie odmiennych od naszej

dynamicznej kompozycji.

Z 1959 roku pochodzi kilka świetnych, mocno osa-

dzonych w założeniach taszyzmu, obrazów różnych

autorów. Warto wymienić obraz francuskiej malarki

Ruth Francken [kat. 90] zbudowany z ekspresyj-

nych, bardzo współcześnie brzmiących form zło-

żonych z plam żywych barw, które w Polsce będą

dopiero szokować w latach 80. w twórczości „no-

wych dzikich”. Podobnie feerią żywych kolorów za-

chwyca obraz islandzkiej artystki Niny Tryggvadóttir

[kat. 338]. Monochromatyczny dla odmiany obraz

pt. Splot Franka Wilsona [kat. 355], pokryty pląta-

niną prostokątnych form podkreśloną zróżnicowaną

fakturą, oddziałuje na widza nasyconym błękitem

farby dynamicznie rozprowadzanej na powierzchni

obrazu. Jego forma odzwierciedla przekonanie ar-

tysty, biologa z wykształcenia, że tworzenie na wzór

struktury minerałów wprowadza do chaosu porząd-

kującą artykulację.

Keiichi Taté, francuski artysta japońskiego pocho-

dzenia, uczeń Lacasse’a, również tworzył swe

obrazy w duchu taszyzmu. Pokrywał je mozaiką

33

nakładających się wielobarwnych, zazwyczaj drob-

nych, impastów, przez co uzyskiwał efekt fizycznej

bez mała „migotliwości” faktury. Kilkanaście jego prac

[kat. 317–329] daje wyobrażenie o ówczesnym

oeuvre tego mało znanego, a wartego uwagi artysty.

Mniej lub bardziej taszystowskie, ale bez wątpienia

utrzymane w klimacie ekspresjonizmu abstrakcyjne-

go są też obrazy Roberta W. Munforda [kat. 167, 168], Suzanne Rodillon [kat. 283], Bruce’a Killee-

na [kat. 139], Oswella Blakestona [kat. 27], Paula

Bellamy’ego [kat. 16, 17] i polskiej artystki ze śro-

dowiska wrocławskiego Janiny Żemojtel [kat. 364].

W londyńskim darze znajdują się również prace bę-

dące przykładem malarstwa gestu (action painting),

w którym główną rolę odgrywa czynnik sponta-

nicznego, nie całkiem kontrolowanego gestu arty-

sty wprowadzającego do obrazu przypadek. Adele

White i Georgina pozwalają farbie spływać strużka-

mi [kat. 352 i 101, 102] bądź swobodnie łączyć się

plamom farby, stosują technikę drippingu. Geoffrey

Armstrong w jednej ze swych trzech prac [kat. 7] oraz Aldridge Haddock [kat. 105] pokrywają płasz-

czyzny obrazów cienkimi warstwami rozlewnych

plam barwnych, które, tworząc nacieki, przenika-

ją się wzajemnie, przy czym Armstrong uzyskuje

w obrazie efekt pozornej głębi, iluzji malarskiej prze-

strzeni, przez co można jego dzieło przypisać abs-

trakcji aluzyjnej.

Ciekawą reprezentację w zbiorze ma malarstwo

kaligraficzne – nurt informelowy inspirujący się da-

lekowschodnią kaligrafią, jej graficzną, nieczytelną

dla zachodniej kultury formą, w której znaleziono

nowe środki wyrazu. Doskonałym przykładem tego

nurtu są dwie akwarele Japończyka Hisao Domoto

(z 1950 i 1960 r.) [kat. 71, 72]. Jego twórczość bez-

pośrednio wynikała z rodzimej kultury, bez zachod-

niego pośrednictwa. Akwarele Domoto, malowane

swobodnie i lekko, z elementami malarstwa gestu,

można też przypisać abstrakcji lirycznej. Podob-

nie lekką i wysublimowaną akwarelę z wyraźnymi

wpływami kaligrafii stworzył niemiecki artysta Willy

Tirr [kat. 336]. Z kolei Włoch Ulrico Schettini łączy

elementy malarstwa kaligraficznego z taszyzmen

– kilkanaście jego obrazów, bardzo ekspresyjnych,

utrzymanych w mocnych czerwieniach lub brązach

z akcentami czerni i oranżu, z elementami kolażu,

wymyka się prostej klasyfikacji [kat. 287–299].

Część abstrakcyjnych obrazów z daru należy do tego

nurtu abstrakcji, który – łamiąc zasadę Kandinskie-

go całkowitego odrywania się od przedmiotu – nie

odżegnywał się od związków z naturą, a inspirował

się nią, dochodząc w efekcie finalnym do abstrakcji.

Głównie są to powiązania z pejzażem, ale też z inny-

mi elementami rzeczywistości. Na pierwszym miej-

scu wymienić należy trzy dzieła Franka Fidlera [kat. 79–81] o tytułach sugerujących związki z naturą.

Prace te są przykładem malarstwa fakturalnego, bar-

dzo dynamicznego, ekspresyjnego, wręcz drapież-

nego w formie dzięki plątaninie ostrych, półkolistych

kształtów, za to o stonowanej, wyważonej szlachet-

nej kolorystyce.

Szczególne miejsce w kolekcji, ze względu zarów-

no na liczbę, jak i artystyczną jakość, zajmują obrazy

Williama Croziera, Louisa Portera oraz Anthony’ego

Prinsepa. Crozier operuje dużymi płaskimi plama-

mi żywych mocnych barw, z dominantą czerwieni.

Niekiedy uzupełniają je szerokie linie-krechy lub

nieregularne łuki i koła. Obrazy te wręcz epatują

witalnością, zdają się być owocem radości tworze-

nia [kat. 53–69]. Mimo że ich tytuły (większość jest

określona mianem „pejzażu”) wskazują na związki

z naturą (z wyjątkiem pięknej Drogi do Chartres oraz

trzech dzieł figuralnych), to jednak są one ukryte,

praktycznie już niewidoczne w wyabstrahowanej

formie. Przeciwnie jest w malarstwie Portera – au-

tora cyklów o wiele mówiących tytułach: Motyw

słońca, Motyw plaży, Motyw drzewa, Mity greckie.

Choć tytuły te sugerują różne źródła inspiracji, to

jednak obrazy składające się na te cykle są jedno-

rodnie utrzymane w zbliżonej kolorystyce i formie,

34

malowane z kręgów w czystych, jasnych, żywych i

kontrastowych barwach (błękity, żółcienie, oranże,

róże, fiolety) [kat. 256–269]. W nierzeczywistych

malarskich przestrzeniach, dających wrażenie głębi,

ewokują jeden element rzeczywisty – słońce. Prin-

sep z kolei nadaje swoim dziełom konkretne, litera-

ckie wręcz tytuły (np. Stary Joe poszedł na ryby) i w

jego kompozycjach można niekiedy rozpoznać ślady

rzeczywistości – elementy architektury, kształt żagli,

ale są one elementem kompozycji plastycznej, jedną

z form na nią się składających [kat. 271–277]. Malar-

stwo Prinsepa jest bardzo ciekawe, ciepłe (żeby nie

powiedzieć – wesołe), oryginalne. Artysta operuje

zgeometryzowanymi plamami (ale bynajmniej nie

w duchu abstrakcji zimnej), formowanymi grubymi

warstwami farby. Maluje szpachlą, urozmaica fakturę

obrazu, pokrywając jego fragmenty drobnymi punk-

tami farby, jakby wyciskanymi z tuby. Używa kolo-

rów ciepłych, chętnie łączy róż z oranżem.

Od inspiracji pejzażem nie odżegnują się w swych

abstrakcyjnych kompozycjach Donald Pass [kat. 234–239] i tworzący na emigracji polski artysta Zbi-

gniew Adamowicz [kat. 1–3]. Natomiast Ray Cat-

tell, Peter Wright oraz Stephen Reynham tworzą na

granicy abstrakcji. Akwarelista Cattell maluje obrazy

o dużej wrażliwości kolorystycznej, operuje płynny-

mi przejściami tonalnymi, umiejętnie uzyskując efekt

świetlistości i głębi [kat. 36, 37]. Pejzaże Wrighta to

syntetyczne kompozycje intrygująco rozwiązane na

zasadzie kontrastu form, z wyraźnie wyznaczoną li-

nią horyzontu, która jedyna pozostaje symbolicznym

elementem sugerującym krajobraz [kat. 359–361]. Reynham natomiast nie był abstrakcjonistą – malo-

wał mocno zgeometryzowane kompozycje figural-

ne. Jednak jedyny jego obraz w omawianym zbio-

rze [kat. 279] ma znamiona dzieła graniczącego

z abstrakcją. Geometryczna wizja architektoniczna

zbudowana z wielobarwnych, równo wykreślonych

form geometrycznych, poza widocznymi trójwy-

miarowymi przestrzeniami nie ma wiele wspólnego

z rzeczywistym pejzażem urbanistycznym.

W zbiorze Halimy Nałęcz znajdują się również obra-

zy abstrakcyjne o wyrazie surrealnym, lirycznym,

o wyczuwalnych podtekstach metaforycznych bądź

zawierających aluzje do nieistniejących przestrzeni.

Do nich należy między innymi praca Rogera Hiltona,

jednego z pionierów abstrakcji w Wielkiej Brytanii.

Obraz tworzą: ciemne tło podzielone poziomo na

dwie płaszczyzny, a na nim zaledwie dwa elementy

– łuk białej linii i nieregularna niewielka plama zieleni

[kat. 116]. Za pomocą tak drastycznie oszczędnych

środków artysta osiągnął maksimum siły wyrazu –

efekt niedopowiedzenia i liryzmu. Obraz jest bliski

dziełom tzw. abstrakcji chromatycznej (Mark Roth-

ko), ale dodane elementy tworzą w obrazie prze-

strzeń budzącą surrealno-metafizyczne odczucia.

Poetyką zbliżoną do dzieł Paula Klee i Joana Miró cha-

rakteryzuje się obraz Colina Thomsa, z pogranicza

abstrakcji i surrealizmu [kat. 335]. Derek Southall

swoje dwa obrazy buduje na kontrastach form orga-

niczno-technicznych, które działają na zasadzie zna-

ku. Wyczuwalna jest, mimo całkowicie abstrakcyjnej

formy, metaforyczność dzieł podkreślona tytułami

(Nowe światy są starsze, Tworzenie miasta) [kat. 305, 306]. Tymczasem lekką i świeżą kompozycją ujmu-

je obraz francuskiej artystki polskiego pochodzenia

Lutki Pink [kat. 253]. Utrzymany w pastelowej ga-

mie, pokryty jest mozaiką drobnych, wielobarwnych

form. Za typowy przykład abstrakcji aluzyjnej może

służyć obraz niemieckiego artysty Philipa Weichber-

gera [kat. 351] – na tle szarego, nierzeczywistego

pejzażu widnieje kolista, duża i równie nierzeczywi-

sta forma zbudowana z mnogości kresek-szprych.

Jedyna praca Francuza Edgarda Pilleta, zaliczanego

do twórców abstrakcji geometrycznej, pochodzi

z wcześniejszego okresu jego twórczości. Z „geo-

metrią” łączy ją tylko główny motyw – umieszczona

centralnie na czarnym tle biaława kula. Dzieło jest

zapowiedzią późniejszych reliefowych obrazów

z półkulistymi wklęśnięciami skupiającymi światło,

tzw. tygli [kat. 252]. W pracy tej nie ma jeszcze,

35

charakterystycznego dla późniejszego okresu, pre-

cyzyjnego rysunku. Tu obraz oddziałuje zbrużdżoną

fakturą tła i kuli, a także znajdującymi się u dołu zna-

kami tajemniczego archetypicznego pisma.

Obrazy Szwedki Violet Tengberg charakteryzują:

wizyjność, swobodna ekspresja niepozbawiona lek-

kości, ślady figuracji oraz intensywność i symbolika

lśniących kolorów (artystka chętnie używa złotej bar-

wy) [kat. 331–333]. Obraz i grafika argentyńskiej artystki Raquel Forner

[kat. 83, 370] formalnie są zbliżone do taszyzmu

– pokrywają je dziwaczne, niby organiczne formy

utworzone z nieregularnych plam, a jednak prace

te niosą konkretne przesłanie treściowe, pochodzą

bowiem z cyklu „kosmicznego” obrazującego tema-

ty związane z kosmosem, lotami kosmicznymi itp.

W porównaniu do późniejszych, bardzo efektow-

nych, rozbuchanych kolorystycznie, fantazyjnych,

figuralnych obrazów artystki, ten pochodzący ze

zbioru Halimy Nałęcz jest stonowany, mimo żywej

kolorystyki.

Aluzyjnością czy lirycznością charakteryzują się dzieła

jeszcze wielu artystów, takich jak: John Penn [kat. 248, 249], Jennifer van Ingen [kat. 128], Evelyn

Street [kat. 310], Francine Morin-Jagu [kat. 166], Per Lillieström [kat. 156], Peter Barrett (którego trzy

prace różnią się znacznie między sobą, jedna z nich

wykracza poza abstrakcję) [kat. 10–12].

Bardzo popularną w latach 50. i 60. odmianą infor-

melu było malarstwo materii. Wielu artystów pocią-

gały nowe środki wyrazu – zaadaptowanie do celów

artystycznych rozmaitych, nie-malarskich materii.

W zbiorze Halimy Nałęcz znajduje się kilka przykła-

dów tego nurtu: jeden obraz polskiego przedstawi-

ciela Aleksandra Kobzdeja [kat. 141], obrazy Mer-

ricka Hansela [kat. 106–108], który tworzył kolaże

z fragmentów różnych materiałów, siatek, ele-

mentów metalowych, gipsu itp., dających ciekawe,

strukturalne efekty, obraz Maurice’a Jadota (także

rzeźbiarza – jedna z rzeźb jest w darze) [kat. 129] o fakturze zbliżonej do faktury jego rzeźby

[kat. 379], oraz reliefowe dzieło kanadyjskiej artystki

Maryon Kantaroff [kat. 137].

W kolekcji znajdują się też prace pół-reliefowe, wy-

konane co prawda z rozmaitych materiałów, warstw

zbrużdżonej farby itp., ale wykraczające swoją me-

taforyczną wymową poza formalizm malarstwa

materii. Do nich należą: dzieło artysty francuskiego

Jamesa Guiteta [kat. 104], zbudowane z dużych,

oddziałujących na siebie monochromatycznych

płaszczyzn, praca Leona Zacka [kat. 363], greckiego

artysty Nikosa [kat. 230], Jacka Clemente [kat. 45]. Ich obrazy są monochromatyczne, a dzięki zróż-

nicowanej fakturze – wzbogacone o element zała-

mującego się na powierzchni światła. Dzieło Chri-

stophera D. Watkinsa Graffiti sprawia wrażenie frag-

mentu zdjętego ze ściany tynku pokrytego wyrytymi

znakami [kat. 350]. Ciekawa jest praca Geoffreya

Armstronga [kat. 8] – wielobarwna, utrzymana

w ciepłej tonacji, w której ważną rolę odgrywa fi-

zyczność pacyn farby „budujących” powierzchnię.

Izraelski artysta Moshe Tamir, którego twórczość

jest reprezentowana dwoma obrazami i grafiką [kat. 315, 316, 376], tworzy dzieła o wyraźnych konota-

cjach aluzyjnych czy wręcz surrealistycznych. Są to

kompozycje w zasadzie figuralne, ale „figury” ukry-

wają się w zróżnicowanej, impastowej i wielobar-

wnej powierzchni. Stephen Strocen wykorzystuje

materię powierzchni obrazu do wyrażania symboliki

znaku [kat. 311, 312].

Jest w kolekcji Halimy Nałęcz grupa abstrakcyjnych

dzieł, które wymykają się klasyfikacjom. Obrazy te

niewątpliwie należą do abstrakcji gorącej – widać

w nich wpływy taszyzmu czy malarstwa gestu,

jednak ekspresyjność barwy i formy trzymane są

w rygorze konstrukcji, a o ich wyjątkowości decydują

indywidualne znamiona.

Na uwagę zasługują oryginalne obrazy takich arty-

stów, jak Frank Beanland [kat. 14, 15], który po-

krywa powierzchnię obrazu drobnymi kolistymi

formami, Raymond Fawcett [kat. 77, 78], francuski

36

artysta japońskiego pochodzenia Jean Paul Foujino

[kat. 84–88], Terry Frost [kat. 94], Grace Gard-

ner [kat. 95–99] i Hansi Bohm [kat. 28, 29], której

obrazy wyróżniają się szlachetną i zharmonizowaną,

choć ekspresyjną kolorystyką. W obrazach Josepha

Lacasse’a z dojrzałego okresu twórczości [kat. 149–153] nadal widoczna jest młodzieńcza fascynacja na-

turalnymi strukturami, tym razem wyrażona w moc-

nych, zdecydowanych kolorach. John Pelling maluje

z rozmachem ekspresyjne kompozycje o organicz-

nych konotacjach [kat. 242–244], John Milnes-Smith

eksploruje malarską przestrzeń [kat. 164], by póź-

niej zwrócić się w stronę abstrakcji geometrycznej

[kat. 165], a William Clements uprawia malarstwo

znaku, symbolu [ kat. 46, 47]. Obraz Antony’ego Benjamina pochodzi z przejścio-

wego okresu, kiedy artysta rezygnował z abstrakcji

gorącej, taszystowskiej na rzecz sztuki spekulatyw-

nej, bliskiej abstrakcji zimnej – jest to dzieło mono-

chromatyczne i wskazuje na zainteresowanie artysty

barwą jako taką [kat. 23].

Przeciwwagą dla subiektywnej abstrakcji ekspre-

syjnej, gorącej był dynamiczny rozwój stojącej na

przeciwległym biegunie obiektywnej abstrakcji geo-

metrycznej, zimnej, u źródeł której leżały dokonania

Pieta Mondriana, Kazimierza Malewicza i konstrukty-

wistów. W kolekcji Halimy Nałęcz ta gałąź abstrak-

cji jest reprezentowana tylko kilkoma przykładami:

dwoma obrazami op-artowskimi Stephena Willatsa

[kat. 353, 354] oraz – pięknym w swej kolorystycz-

nej kompozycji – obrazem Simona Foxa [kat. 89]. Z geometrycznego okresu twórczości artystki po-

chodzi obraz Eve Garrison również o „zacięciu” op-

-artowskim [kat. 100].

Sztuka przedstawieniowa, figuratywna w kolekcji

Halimy Nałęcz, choć liczebnie dorównuje zbiorowi

abstrakcji, bez wątpienia jest łatwiejsza w klasyfikacji.

Można w niej wyróżnić tradycyjne tematy malarskie,

takie jak: pejzaż, martwa natura, portret, sceny ro-

dzajowe, a także dzieła o wymowie symbolicznej,

egzystencjalnej – oddawane za pomocą zróżnico-

wanych środków wyrazu: od realistycznych, ekspre-

syjnych po deformację.

Analizę tej grupy dzieł należy rozpocząć od reali-

zmu – w Anglii po wojnie bardzo żywe były tradycje

tego kierunku. W podarowanym Muzeum zbiorze

reprezentują je: doskonały portet Halimy Nałęcz

autorstwa Maxa Chapmana [kat. 42], akwarelowy

pejzaż Egertona Wooda [kat. 357], przedstawienia

bukietów kwiatów autorstwa Betty Bowman [kat. 35], Stephena Whittle’a [kat. 378] oraz widoki frag-

mentów łąk, ogrodów itp. Charlesa Sandersona

[kat. 285, 374], Caroline Sykes [kat. 314], Jima Rus-

sella [kat. 284].

Dwaj polscy artyści emigracyjni – Marian Bohusz-

Szyszko w portrecie z 1953 roku [kat. 30] oraz

Stanisław Frenkiel w obrazie Wenecja – plac św.

Marka, w którym bynajmniej nie chodzi o impresję

z zabytkowego miasta [kat. 93] – prezentują eks-

presjonizm w doskonałym wydaniu (w przypadku

Bohusza połączony z koloryzmem). Zupełnie ina-

czej przedstawia Wenecję Frank Spears [kat. 307] – impresyjnie, w delikatnych barwach oddając urok

miejsca. Kilkanaście pozostałych pejzaży charaktery-

zuje różnorodność zastosowanych środków wyra-

zu – od uproszczenia, sprowadzenia krajobrazu do

charakterystycznych dlań znaków, płaszczyzn bądź

figur geometrycznych (Madeleine Enright [kat. 76], Italo Violante [kat. 377], Angela Ker [kat. 138]) czy

rozbicia go na drobne barwne „witrażowe” ele-

menty (Norma Jameson [kat. 130 – 132]), poprzez

impastowo, ekspresyjnie malowane pejzaże (Nils

Berndtson [kat. 24, 25]), symboliczne, podszy-

te niepokojem obrazy Stanley’a Cooke’a [kat. 48] i Hansa Schwarza [kat. 300], po surrealistyczny pej-

zaż polskiego artysty Andrzeja Putryma [kat. 278].

W zbiorze znajduje się też kilka przykładów mar-

twych natur: Georg Downs upraszcza i geometry-

zuje formy [kat. 73, 74], Katerina Fredyna tworzy

37

kolaż z materiałów przywodzących na myśl „mięk-

kość” buduaru [kat. 72], Gerard Blakely traktuje

tytułowe „krzesło” kolorystyką rodem z fowizmu

[kat. 26], a Charlotte Ardizzone bonnardowsko ma-

luje fragmenty wnętrz [kat. 4–6].

Ciekawą grupę dzieł przedstawieniowych stanowią

obrazy wyrastające z poetyki malarstwa naiwne-

go czy wręcz dziecięcego. Mają wiele uroku, a ich

twórcy godni są zapamiętania. W stylistyce dziecięcej

utrzymane są prace dwóch polskich artystów emi-

gracyjnych: barwny gwasz Zbigniewa Kupczyńskiego

[kat. 147] i trzy obrazy Tadeusza Ilnickiego, bardzo

kolorowe, o uproszczonych, skubizowanych for-

mach [kat. 125–127]. Pełen naiwnego wdzięku jest

wizerunek dziewczynek z obrazu Na spacerze Betty

Holman [kat. 118]. Z kolei Sombrero Bernarda Ster-

na emanuje aurą smutku [kat. 309]. Szczęśliwie w darze Halimy Nałęcz znalazły się czte-

ry obrazy polskiego malarza emigracyjnego Andrzeja

Kuhna – artysty mało znanego w Polsce, a zasłu-

gującego na uznanie z racji oryginalnego liryczne-

go malarskiego świata, z uproszczoną formą, żywą

kolorystyką, naiwnym rysunkiem, współgrającymi

z opowiadanymi historiami, w tym również biblijny-

mi [kat. 142–145]. Do biblijnej historii pierwszych rodziców odwołuje

się Peter Boleyn w oryginalnym dziele – małym tryp-

tyku szafiastym, z otwieranymi skrzydłami boczny-

mi, na awersach których umieszcza odnośne cytaty

z Księgi Rodzaju. W części centralnej znajduje się,

przedstawiona z satyrycznym zacięciem, mocno sty-

lizowana scena kuszenia Adama przez Ewę [kat. 32]. Podobnie satyryczną wymowę i nietypowy kształt

ma inne dzieło tego artysty – Niemądry szyld mala-

rza z Shepherds Bush [kat. 31]. Wymowę satyrycz-

ną, choć o innym, bo egzystencjalnym zabarwieniu,

mają też obrazy Edwarda Hayesa [kat. 109–114], który maluje sceny figuralne w uproszczony nieco

sposób, we własnej stylistyce. Nie brak w nich ele-

mentów metaforycznych czy surrealistycznych.

Część dzieł ma zdecydowanie narracyjny charakter.

Do nich należą obrazy Reya Walkera z przedstawie-

niem sceny ulicznej [kat. 349], Anthony’ego Slatera

o wydźwięku satyry obyczajowej [kat. 303], bardzo

kolorowe, formalnie „rozgadane” kompozycje Pauli-

ne Seaton [kat. 301, 302] oraz trzy ciekawe, duże,

malowane płaszczyznowo kompozycje figuralne

Johna Pellinga, utrzymane w aurze niedopowiedze-

nia i tajemniczości [kat. 245–247].

Twórczość hiszpańskiego grafika José Luisa Alexan-

co oraz francuskiego malarza André Lejosne’a jest

reprezentowana odmiennymi pracami, ale o po-

dobnym symbolicznym, egzystencjalnym wydźwię-

ku. Obraz Lejosne’a Piaskownica [kat. 155] jest na

pierwszy rzut oka abstrakcyjny, jednak uważny ogląd

pozwala odkryć na obrzeżach owalnej, zdawać by

się mogło, abstrakcyjnej formy postaci dwojga sie-

dzących dzieci. Pustka wokół i schematycznie poka-

zane odindywidualizowane bloki u góry kompozycji

decydują o przygnębiającej wymowie tego obrazu.

Podobnie oddziałują dużych formatów grafiki Ale-

xanco – ich głównym motywem jest skulona, powie-

lana postać ludzka, umieszczana na czarnym płaskim

tle [kat. 366–369].

Anglia jest kolebką nowej figuracji – kierunku w ma-

larstwie przedstawieniowym, który w połowie lat

60. pojawił się jako reakcja na abstrakcję. Do jego

powstania przyczyniła się nowatorska twórczość

Francisa Bacona, który już w latach 40. w swoich

dziełach drastycznie deformował postać ludzką.

Nowatorstwo jego sztuki inspirowało twórców do

poszukiwań własnych środków wyrazu. Znakomi-

te tego przykłady znajdujemy też w kolekcji Halimy

Nałęcz2.

2 Jak stwierdził Jan Wiktor Sienkiewicz w niniejszej publikacji, to

„Halima Nałęcz stała się pierwszą właścicielką londyńskiej galerii

sztuki współczesnej, która dostrzegła i doceniła malarstwo nowej

figuracji.” Patrz: J.W. Sienkiewicz, Dzieła z londyńskiej kolekcji Drian

Galleries Halimy Nałęcz w Muzeum Narodowym w Gdańsku, s. 13.

38

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na

obrazy znakomitego malarza szkockiego Johna

Bellany’ego [kat. 18–22], w których deformacja,

kolor i kompozycja służą metaforycznym, głęboko

egzystencjalnym treściom. Prekursorskie w odnie-

sieniu do nowej figuracji są trzy obrazy Croziera

[kat. 60, 65, 66]. Szczególne wrażenie robi zwłasz-

cza Figura w pejzażu, gdzie w abstrakcyjnym, dra-

pieżnym krajobrazie artysta umieścił postać z trupią

czaszką w miejscu głowy.

Wpływy Bacona widoczne są w obrazach Davi-

da Messera, silnie deformującego ludzką postać

[kat. 161–163], Mollie Higgins [kat. 115] i Donalda

Younga [kat. 362].

Nowa figuracja otworzyła drzwi niewyczerpanym

możliwościom w przedstawianiu ludzkiej postaci,

stąd twórczość poszczególnych artystów przybiera-

ła własne oblicze. Oryginalnością cechuje się sześć

barwnych obrazów Niny Hosali [kat. 119–124], o wymowie metaforycznej, zapełnionych uproszczo-

nymi postaciami, ukształtowanymi z kanciastych figur

geometrycznych wyrysowanych grubymi liniami.

Hiszpański artysta Dario Villalba, mimo że zajmował

się w swej twórczości różnymi tematami, w zbio-

rze Halimy Nałęcz jest reprezentowany jednorod-

nymi pracami z cyklu poświęconego sportowcom.

Na jednolitych tłach przedstawia płaszczyznowo

malowane sylwetki („cienie”) sportowców w ruchu

[kat. 339–348]. Zarówno plakatowość tych prac, jak

i ich temat zbliżają je do pop-artu.

Oryginalne cechy figuratywności mają obrazy: Joh-

na Corbridga [kat. 49], greckiej malarki Riki Pana

[kat. 231, 232], Johna Tobina [kat. 337], Kennetha

Coutts-Smitha [kat. 51] oraz austriackiej artyst-

ki Soshany [kat. 304]. Wśród nich znajdują się też

prace Polaków: wszechstronnej artystki Franciszki

Themerson, która rysunek tytułowej wielogłowej

postaci ryje w grubej warstwie biało-kremowej farby

[kat. 334], oraz Marka Żuławskiego – tchnący spo-

kojem majestatyczny Pejzaż śródziemnomorski z po-

stacią [kat. 365].

Halima Nałęcz przekazała w darze osiem form rzeź-

biarskich – trzy dzieła George’a Stockiego (w tym

dwa zgeometryzowane reliefy) [kat. 381–383], dwie rzeźby plasujące się w nurcie abstrakcji or-

ganicznej Donalda Wellsa [kat. 384, 385], rzeźbę

wspomnianego już przy okazji twórczości malar-

skiej Maurice’a Jadota [kat. 379], relief Carole Steyn

zbudowany z elementów organicznych tworzących

ciekawą fakturę [kat. 380]. Katalog wszystkich dzieł

z kolekcji Halimy Nałęcz zamyka rzeźba, również

o organicznych konotacjach, polskiego artysty emi-

gracyjnego Aleksandra Wernera [kat. 386].

Kolekcja podarowana przez Halimę Nałęcz Muze-

um Narodowemu w Gdańsku skupia dzieła trady-

cyjnie tworzone na płaszczyźnie – obrazy i grafiki.

Ich nowatorski, awangardowy – w większości przy-

padków – charakter nie podlega dyskusji, choć brak

wśród nich dzieł z nurtu abstrakcji spekulatywnej,

pop-artu (za wyjątkiem Villalby), konceptualizmu,

dzieł wykorzystujących inne media i techniki, takie

jak fotografia czy asamblaż. Fakt ten nie umniejsza

jednak rangi ani wartości kolekcji – nie ulega wąt-

pliwości, że w jej tworzeniu zaważył gust twórczyni

i subiektywny wybór dzieł tych artystów, którzy zdo-

byli u niej uznanie i zostali przez nią ocenieni jako

warci pokazania. Kolekcja jest całkowicie dziełem

Halimy Nałęcz, odzwierciedla jej wrażliwość ar-

tystyczną, być może stanowi uzupełnienie włas-

nego oeuvre, którego imponująca reprezentacja

60 płócien – barwnych, tchnących radością życia,

malowanych w naiwnej konwencji przedstawień

kwiatów, łąk, drzew, zwierząt – wzbogaca zbiory

malarstwa współczesnego Muzeum Narodowe-

go w Gdańsku.

39

Thirty years ago the modern arts collection of the

National Museum in Gdańsk was extended by

386 works donated by Halima Nałęcz. This was

a most significant contribution since the entire

Contemporary Arts Collection comprised less than

1200 works at that time.

Halima Nałęcz donated the works of 153 artists: 143

painters, six graphic artists, and four sculptors.

The donation encompasses a substantial part of the

collection gathered by Halima Nałęcz during her

management of the Drian Galleries. The 1950s and

60s are the decades characterised by the expansion

of the abstract arts, whereas the year 1965 marks the

return to figuration and the birth of the movement

known as the New Figuration. The collection reflects

these artistic trends. The works dating from the

1950s and 60s are mostly abstract, and the works

created at the second half of the 1960s represent the

New Figuration. The overall numbers of the abstract

and figurative works are almost equal, with slightly

more abstract works.

Josepha Lacasse’s Composition on a Black Background

occupies a special place within the collection. This

abstract pastel was created in 1910, i.e. in the year

in which Kandinsky, considered widely as the creator

of the abstract art, finished his first abstract painting.

Lacasse is therefore counted among the co-creators

of the movement.

The collection of the paintings created in the late

1950s contains many instances of Tachisme, the

movement that is characterised by the composition

of colour blots and the importance of the physical

aspect of the act of painting. These are the works of:

Denis Bowen, one of the pioneers of the abstract

art in Great Britain and an associate of Halima

Nałęcz, George Karl Pfahler, Ruth Francken, Nina

Tryggvadóttir, Frank Wilson, Keiichi Taté, Robert W.

Munford, Suzanne Rodillon, Bruce Killeen, Oswell

Blakeston, Paul Bellamy, and a Polish artist Janina

Żemojtel.

The donation includes samples of Action Painting, the

works that illustrate the principles of the movement in

which the main attention is given to the spontaneous,

not entirely controlled artistic gesture that introduces

randomness to the picture. These are the works of

Adele White, Georgina, Geoffrey Armstrong, and

Aldridge Haddock.

Calligraphic Painting, the art informel movement

inspired by the art of calligraphy of the Far East, is

represented in Halima Nałęcz’ collection by the

watercolours of Hisao Domoto and Willy Tirr, and

by the paintings by Ulrico Schettini, who combines

calligraphic painting with Tachisme.

Many abstract artists were inspired by nature,

especially by landscapes: Frank Fidler, William

Crozier, Louis Porter, Anthony Prinsep, Donald Pass,

and a Polish artist Zbigniew Adamowicz. There are

G r a ż y N a S z c z e ś N I a k

from abstract art to tHe new fiGuration.

DepictinG Halima nałęcz' collection owneD

by tHe national museum in GDańsk

40

also those who operate on the edge of abstraction:

such as watercolourists Ray Cattell, Peter Wright,

and Stephen Reynham.

The collection includes the samples of allusive and

lyrical abstraction. They are represented by the

works of the following artists: Roger Hilton, one of

the pioneers of the abstract art in the UK, Derek

Southall, Lutka Pink, Philip Weichberger, Edgard

Pillet, Violet Tengberg, Colin Thoms and Raquel

Forner, John Penn, Jennifer van Ingen, Evelyn Street,

Francine Morin-Jagu, Per Lillieström, and Peter

Barrett.

Matter painting was a popular variety of art informel

in the 1950s and 60s. The collection features several

such paintings. These are the works of Aleksander

Kobzdej, Merrick Hansel, Maurice Jadot, and a relief

painting by Maryon Kantaroff.

There are also some semi-relief paintings that go

beyond the formalism of matter painting due to

their metaphorical meaning. These are the works

of James Guitet, Leon Zack, Nikos, Jack Clemente,

Christopher D. Watkins, Geoffrey Armstrong,

Moshe Tamir, and Stephen Strocen.

Some of the abstract paintings in the collection, even

though they belong to expressive abstraction, feature

clear construction. These are the works of Frank

Beanland, Raymond Fawcett, Jean Paul Foujino,

Terry Frost, Grace Gardner, Hansi Bohm, Lacasse,

John Pelling, John Milnes-Smith, William Clements.

The painting by Antony Benjamina inclines towards

speculative art.

Expressive abstraction was counterbalanced by the

development of geometric abstraction, which was

rooted in the oeuvre of Mondrian, Malewicz, and

the Constructivists. This ramification of abstract art

is represented in the collection by only a few artists:

Stephen Willats, Simon Fox, and Eve Garrison.

Figurative art motives in Halima Nałęcz’ donation

include landscape, still life, portrait, genre scenes,

and the works of symbolic or existential meaning

rendered with varied means of expression, from

realistic and expressive ones to deformities.

There are several realistic works in the collection: a

portrait of Halima Nałęcz by Max Chapman, Egerton

Wood’s landscape, representations of bouquets of

flowers (Betty Bowman, Stephen Whittle), and

landscapes depicting a part of a grassland, a garden,

etc. (Charles Sanderson, Caroline Sykes, Jim Russell).

Expressionism is represented by two Polish artists,

Marian Bohusz-Szyszko and Stanisław Frenkiel.

Landscape painting of diverse means of expression

is represented by: Frank Spears, Madeleine Enright,

Italo Violante, Angela Ker, Norma Jameson, Nils

Berndtson, Stanley Cooke, Hans Schwarz, Andrzej

Putrym. The collection also features still lives: Georg

Downs, Katerina Fredyna, Gerard Blakely, and

Charlotte Ardizzone.

Naive paintings comprise a significant set of works.

These are the works of Zbigniew Kupczyński i

Tadeusz Ilnicki. A naïve charm is evoked by Betty

Holman’s painting. Bernard Stern’s Sombrero brings

forth an aura of sorrow.

Some of the works are of narrative nature: Rey

Walker’s painting which depicts a street scene,

Anthony Slater’s social satirical work, Pauline Seaton’s

compositions, and three large figural works by John

Pelling.

England is the birthplace of the New Figuration,

inspired by Francis Bacon’s oeuvre. Halima Nałęcz

was the first London gallery owner who appreciated

this movement. Her collection features metaphorical,

deeply existential paintings by John Bellany, three

painting by Crozier, the pictures by David Messer,

Mollie Higgins and Donald Young, Nina Hosali, and

41

Dario Villalby’s paintings that, through their poster-

like character and motives (figures of sportsmen),

stand close to pop-art.

Some unique figurative features may be found in

the works of the following artists: John Corbridge,

Grecian painter Rika Pana, John Tobin, Kenneth

Coutts-Smith, Austrian artist Soshana and two Poles:

Franciszka Themerson and Marek Żuławski.

Sculpture is represented by three works by George

Stocki, by Donald Wells, Maurice Jadot, Aleksander

Werner, and by Carole Steyn’s relief.

The collection consists of works arranged on a

surface, pictures and graphical works. Although most

of them are of unquestionably vanguard nature, the

collection lacks the representation of speculative

abstraction, pop art or conceptualism, the works

that would use other media or techniques, such as

photography, collage, or assemblage. This, however,

diminishes neither the value, nor the rank of the

collection. It is Halima Nałęcz achievement that

reflects her artistic nature and completes her own

artistic oeuvre, represented by 60 paintings that are

now a part of the collection of the National Museum

in Gdańsk.

nota reDakcyjna Do kataloGu prac

W datowaniu obiektów zastosowano dwa rodzaje oznaczeń: w nawiasie kwadratowym zapisano przypuszczalny czas powstania, oparty na stylistycznych porównaniach; bez nawiasu zaś podano datowanie dokładne lub przybliżone, ale niebudzące wątpliwości.

W opisach odwrotów dzieł główny nacisk położono na przedstawienie napisów (sygnatur) odautorskich. Podano także zapisy imion i nazwisk artystów dokonane przez osoby trzecie (m.in. pracowników Drian Galleries bądź Muzeum Narodowego). Jeżeli występujące na odwrotach tytuły w języku polskim pokrywały się z przyjętym tytułem obiektu, nie przytaczano brzmienia, jedynie sygnalizowano ich obecność. W innych przypadkach polskie tytuły są podane.

Przytoczono treści znajdujących się na odwrotach nalepek i pieczęci, z wyjątkiem nalepek Drian Galleries, w przypadku których zrezygnowano z dokładnego podawania ich zawartości (standardowo zawierały nazwisko artysty, tytuł, technikę i wymiary). Również w opisie nalepek firmowych (firm ramiarskich itp.) podano tylko nazwę firmy. We wszystkich przypadkach zachowano oryginalną pisownię.

Nie przytoczono nalepek Muzeum Narodowego w Gdańsku. Każda z nich zawiera nazwisko artysty, tytuł obrazu oraz numer inwentarzowy.

47

2. Wnętrze, 1964

olej, płótno, 97 × 106,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: ZAna odwrocie sygnatura autorska: Adamowicz PAINTING ’64; napis: Z. ADAMOWICZnr inw. MNG/SW/1228/MR

 3. Pejzaż

olej, płótno, 152 × 96 cmsygnowany w prawym górnym rogu monogramem wiązanym: ZAna odwrocie niewyraźna sygnatura autorska: ADAMOWICZ / LANDSCAPE; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1229/MR

zbiGniew aDamowicz (1916 kijów − 1986 londyn)

Malarz. Do szkoły średniej uczęszczał w Wilnie. Brał udział w kampanii wrześniowej. Po wojnie podjął stu-dia malarskie w krakowskiej ASP w pracowni Zbignie-wa Pronaszki. W 1946 wyjechał do Wielkiej Brytanii. W okresie 1947−1950 uczęszczał do Camberwell School of Arts and Crafts w Londynie. W 1950 zaczął wystawiać z Grupą 49. Należał do grupy Free Painters and Sculptors. W latach 1958, 1960 i 1966 miał wy-stawy indywidualne w Drian Galleries, brał także udział w wystawach zbiorowych. Tworzył w tym czasie kom-pozycje abstrakcyjne, często z aluzją do pejzażu.

 1. Pejzaż, 1960olej, płótno, 106,5 × 76 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1227/MR

48

cHarlotte arDizzone (1943 londyn; mieszka tamże)

Malarka. Pochodzi z artystycznej rodziny. Była najmłod-szym uczestnikiem Royal Academy Summer Exhibition w 1961. Krótko studiowała w Central Saint Martin’s Col-lege of Arts and Design oraz Byam Shaw School of Art w Londynie. Przeniosła się do Norfolk. Pracowała jako na-uczyciel malarstwa, ilustrator, terapeuta. W 1975 i 1977 miała wystawy indywidualne w Drian Galleries. Wysta-wiała również w Christopher Hull Gallery (1988), Sally Hunter Fine Art w Londynie (1991), Albemarle Gallery w Londynie (2001). Maluje martwe natury, wnętrza, pej-zaże − zarówno z Wielkiej Brytanii, jak i kontynentu.

 4. Wnętrze, ok. 1970

olej, płótno, 120 × 59,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Charlotte Ardizzonena odwrocie napisy: CH. ARDIZZONE; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1231/MR

5. Martwa natura, 1969

olej, płótno, 46 × 62 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Charlotte Ardizzonena odwrocie sygnatura autorska: 23 1969 CH. ARDIZZONE; częściowo zachowana nalepka firmy Canonburynr inw. MNG/SW/1230/MR

 6. W altanie, ok. 1970

olej, płótno, 75 × 75 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Charlotte Ardizzonena odwrocie napisy: CHARLOTTE ARDIZZONE 121 HORNSEY LANE N.6; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1232/MR

49

50

Geoffrey armstronG(1945 republika południowej afryki; mieszka w liverpoolu, wielka brytania)

Malarz, rzeźbiarz. Studiował malarstwo w Johannes-burg School of Art. Przed wyjazdem do Wielkiej Brytanii w 1969 miał jedną wystawę indywidualną w Johannes-burgu. Jego pierwsza wystawa indywidualna w Londynie w Drian Galleries odbyła się w 1970, kolejna w 1972. W 1990 przeniósł się do Liverpoolu. Wystawiał w Wiel-kiej Brytanii i Południowej Afryce. Początkowo malował kompozycje figuratywne, by w Londynie zwrócić się ku abstrakcji, często aluzyjnej. Eksperymentował z technika-mi, często używając emalii i lakierów.

 7. Kolor i światło, [ok. 1968]

olej, lakier, sklejka, 91 × 80,5 cmniesygnowanyna odwrocie tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1233/MR

 9. Para, 1969

technika mieszana, płótno, 174 × 244 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: G. Armstrong / 69na odwrocie napisy: ARMSTRONG; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1235/MR

 8. Bez tytułu, 1970−1972

technika własna, płótno, 123,5 × 152 cmsygnowany na odwrocie: G. Armstrong / 1970−72nr inw. MNG/SW/1234/MR

52

peter barrett (1935 indie; mieszka w londynie)

Malarz i ilustrator. W wieku trzech lat przeniósł się z ro-dzicami do Wielkiej Brytanii. Uczęszczał do Dulwich Col-lege w Londynie. Służył w Royal Navy. W połowie lat 60., wraz z żoną – pisarką Susan Barrett przeniósł się do Aten, gdzie mieszkał przez dziesięć lat. W 1964 i 1969 miał wystawy indywidualne w Drian Galleries. W tym czasie malował obrazy olejne i akwarele, przeważnie kompo-zycje abstrakcyjne nawiązujące do natury. Popularność przyniosły mu ilustracje do książek dla dzieci. Specjalizuje się w ilustracjach przedstawiających zwierzęta, zwłaszcza konie, ptaki i dinozaury. Wykonał również projekty znacz-ków pocztowych.

10. Białe żłobienia, 1965

olej, płótno, 110 × 90 cmsygnowany w prawym górnym rogu: BARRETTna odwrocie sygnatura autorska: August – 1965 PBarrett; nalepka firmy GREEN & STONE LIMITED nr inw. MNG/SW/1237/MR

 11. Pod wodą, 1969

olej, płótno, 100 × 100 cmsygnowany w lewym górnym rogu: Peter Barrett / 1969na odwrocie napis: PETER BARRETTnr inw. MNG/SW/1238/MR

 12. Konar, 1968

olej, płótno, 175 × 135 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: BARRETT 1968nr inw. MNG/SW/1239/MR

55

izGan baz (1918 turcja − 1982 wielka brytania)

Malarz kompozycji abstrakcyjnych malowanych w sposób niezwykle ekspresyjny. Wystawiał w Wielkiej Brytanii, m.in. w Drian Galleries (1957).

 13. Obraz, 1957

tempera, płótno, 130 × 82 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: BAZ; tytuł w j. polskim; nalepka z tekstem maszynowym: IZGAN BAZ ur. 1918 / OBRAZ, 1957 / (WIELKA BRYTANIA)nr inw. MNG/SW/1236/MR

frank beanlanD(1936 bridlington, wielka brytania; mieszka w frostenden, suffolk, wielka brytania)

Malarz. W latach 1952−1957 uczęszczał do Hull Col-lege of Art and Craft w Hull i Slade School of Fine Art w Londynie. W 1962 przebywał na stypendium w Kun-gliga Akademien för de fria konsterna w Sztokholmie. Od 1964 do 1966 wykładał w Swansea College of Art. Był związany z kornwalijską Porthleven Group. Wielo-krotnie wystawiał w Londynie, w tym w Drian Galleries w 1963 i 1965 oraz dwukrotnie w Grabowski Gallery. Tworzył obrazy w duchu abstrakcyjnego ekspresjonizmu. W 2. poł. lat 60. zaczął wykonywać charakterystyczne spot paintings – niezwykle ekspresyjne obrazy, o grubych impa-stach w formie nieregularnych kół i o intensywnej barwie. Obrazy te przyniosły mu dużą popularność. Tworzył też kompozycje na zlecenia kościołów i szpitali (Royal London Hospital).

 14. Błękit − czerwień − czerń, 1974

olej, płyta pilśniowa, 127 × 76 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: BEANLAND; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1240/MR

 15. Żółty na czerni, 1974

olej, płótno, 182,5 × 122,5 cmniesygnowanyna odwrocie dwie okrągłe pieczęcie: MASONITE / MADE IN SWEDEN; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1241/MR

 14.

 15.

58

 17. Ikar, 1968

olej, płótno, 167 × 121,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Bellamy / 68nr inw. MNG/SW/1243/MR

paul bellamy (1939 leicester, wielka brytania; mieszka w walsall, wielka brytania)

Malarz, ilustrator. Studiował w Loughborough College of Art w Leicester. W Drian Galleries miał wystawę indy-widualną w 1969. Prezentował kompozycje abstrakcyjne o gładkiej fakturze, składające się z szeregu barwnych płaszczyzn.

 16. Układy, 1968

olej, płótno, 122,5 × 107 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Bellamy / 68.na odwrocie napisy: PAUL BELLAMY; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1242/MR

60

joHn bellany (1942 port seton, szkocja; mieszka w cambridge, wielka brytania)

Malarz, grafik, rysownik, pedagog. Pochodzi z rybackiej rodziny. Studiował w Edinburgh College of Art i Royal College of Art w Londynie (1965–1968). Podróżował do Belgii, Holandii, Niemiec, Hiszpanii. Wykładał m.in. w Brighton College of Art, Winchester College of Art, Goldsmiths College of Art, Royal College of Art, a także w Victorian College of the Arts w Melbourne. W 1991 został członkiem Royal Academy. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1959, 1970, 1971, 1973 i 1974. Dzieciństwo spędzone w rybackiej rodzinie i społeczności ma duży wpływ na jego twórczość. Stworzył własną mi-tologię i swój język symboli – świat ludzi i zwierząt bierze udział w teatrum życia i śmierci, dobra i zła.

 18. Brzemię, ok. 1971

olej, płótno, 210 × 108 cmsygnowany na odwrocie: John Bellany / „The Burden”na odwrocie napis: JOHN BELLANYnr inw. MNG/SW/1244/MR

 19. Muzyka śmierci, ok. 1971

olej, płótno, 189 × 153 cmsygnowany w prawym górnym rogu: Bellanyna odwrocie napisy: BELLANY; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1245/MR

 20. Zjawy nocne, ok. 1973

olej, płótno, 183 × 187 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Bellanyna odwrocie napisy: BELLANY; tytuł w. j. polskimnr inw. MNG/SW/1246/MR

62

 21. Taniec śmierci, ok. 1973

olej, płótno, 175 × 212 cmw prawym dolnym rogu części środkowej zamalowana sygnaturana odwrocie sygnatura autorska: John / Bellany / TOTENTANZnr inw. MNG/SW/1247/MR

 22. Opętany, 1969

olej, dykta, 183 × 183 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Bellanyna odwrocie sygnatura autorska: February 1969 / John Bellany / „The Possessed”nr inw. MNG/SW/1248/MR

63

64

antony benjamin (1931 boarhunt, Hampshire, wielka brytania – 2002 Holt, wielka brytania)

Malarz, grafik, rzeźbiarz, pedagog. W latach 1946−1949 studiował w Londynie w Southall Technical College, w okresie 1951−1955 – w Regent Street Polytechnic, a od 1966 do 1968 – w Wolverhampton College of Art. W połowie lat 50. ukończył prywatne studia u Fernanda Légera i Williama Haydera w Paryżu. Po studiach osiedlił się w Kornwalii. W latach 1961−1973 wykładał w Ealing School of Art, Saint Martin’s School of Art, University of Calgary, York University w Toronto i California State Uni-versity. Tworzył obrazy abstrakcyjne, zawsze o dużym znaczeniu koloru, zarówno ekspresyjne, jak i o znamio-nach abstrakcji geometrycznej. W jego późnej twórczości pojawiły się obrazy, w których widać fascynację muzyką i kulturą Maroka. W 1973 przeprowadził się do Londynu, gdzie założył studio graficzne Clarendon Graphics.

 23. Bez tytułu, 1966

akryl, płótno, 152 × 152 cmsygnowany w prawym górnym rogu: Benjamin / 66na odwrocie napisy: A. BENJAMIN; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1249/MR

nils bernDtson (1920 malmö, szwecja − 1994 wielka brytania)

Malarz. Jego matka miała polsko-czeskie pochodzenie. W latach 40. studiował w prywatnej szkole rzeźby Leny Börjeson, a następnie w prywatnej szkole malarstwa Ed-vina Ollersa. Naukę uzupełnił w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Podróżował po Europie, przez pewien czas mieszkał w Republice Południowej Afryki, gdzie zaj-mował się również architekturą. Przeniósł się do Wiel-kiej Brytanii i zamieszkał z rodziną w hrabstwie Bucking-hamshire. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1975. Prezentował wówczas głównie pejzaże z Włoch, Francji i Afryki, syntetyczne, malowane ekspresyjnie i nie-zwykle barwne.

 24. Kościół, ok. 1975

olej, płyta pilśniowa, 81 × 63 cmsygnowany w lewym dolnym rogu monogramem wiązanym: NBnr inw. MNG/SW/1250/MR

65

 25. Ital ia, [ok. 1975]

olej, płyta pilśniowa, 83 × 106,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: NB

na odwrocie spłowiały napis: ITALIA / NILS BERNDSTONnr inw. MNG/SW/1251/MR

66

GerarD blakely(1922 londyn; mieszka w saint ives, wielka brytania)

Malarz. W czasie II wojny światowej służył w armii. W la-tach 1947−1949 studiował w Camberwell School of Arts and Crafts. Osiadł w Saint Ives w Kornwalii. Brał udział w wystawach twórców tej koloni artystycznej. Malował kompozycje figuratywne, m.in. martwe natury, wnętrza, utrzymane w linearnym stylu i o ostrej kolorystyce, a na-stępnie kompozycje abstrakcyjne.

 26. Krzesło, 1978

olej, płótno, 76 × 63,5 cmniesygnowanyna odwrocie napis: blakely nr inw. MNG/SW/1253/MR

oswell blakeston (właściwie Henry joseph Hasslecher)(1907 weybridge, wielka brytania – 1985 londyn)

Malarz, jednak znany jest przede wszystkim jako autor scenariuszy, nowel i poezji oraz książek podróżniczych i kucharskich. Związany z przemysłem filmowym, począt-kowo z Gaumont Studio, gdzie współpracował z Davidem Leanem. W okresie 1927−1933 był krytykiem filmowym we wpływowym magazynie „Close-up”. Pisywał także dla „The Architectural Review”, „Ambit”, „The Sunday Tele-graph”, „Tribune”. Prowadził eksperymenty z materiałami w dziedzinie fotografii i filmu. Współpracował z Francisem Bruguière’em przy filmie Light Rhythms (1930), będącym jednym z pierwszych filmów abstrakcyjnych w Wielkiej Brytanii. Tworzył również obrazy w duchu abstrakcji me-taforycznej. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1967.

 27. Pejzaż, [ok. 1966]

olej, płótno, 39,5 × 29,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: O.B.na odwrocie napisy: Oswell Blakeston [wyblakły] / 65 / [wymiary] / „BEZ TYTUŁU”nr inw. MNG/SW/1252/MR

68

Hansi boHm (1907 wiedeń − 1996 londyn)

Malarka. Zajmowała się terapią poprzez sztukę. W latach 1957−1963 pracowała w Shenley Hospital. W latach 70. przebywała w USA, gdzie wystawiała. Jest autorką książek Art versus Illness i Making Simple Construction. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1968 i 1985, na których zaprezentowała kompozycje abstrakcyjne.

 28. Istambuł, [ok. 1967]

olej, papier naklejony na płótno, 85,5 × 119 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: HANSI BOHM; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1254/MR

 29. Istambuł I I, [ok. 1967]

olej, papier naklejony na płótno, 89,5 × 122 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: HANSI BOHM; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1255/MR

69

71

marian boHusz-szyszko (1901 trokienniki na wileńszczyźnie – 1995 londyn)

Malarz, rysownik. W latach 1921–1923 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie pod kierunkiem Ferdynanda Ruszczyca, w okresie 1923–1927 – w ASP w Krakowie, a następnie w ASP w Warszawie. W 1929 zamieszkał w Gdyni, a w 1933 w Gdańsku. Brał udział w kampanii wrześniowej, w latach 1939–1945 przeby-wał w obozach jenieckich. W 1945 dołączył do II Korpusu Polskiego gen. Andersa w Cecchignoli pod Rzymem, gdzie zorganizował tzw. Rzymską Szkołę Malarstwa złożoną z polskich żołnierzy studentów. Od listopada 1946 przebywał w Wielkiej Brytanii. W 1948 założył Studium Malarstwa Sztalugowego i Grafiki Użytkowej, przekształcone w 1977 w samodzielny wydział sztuki Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie. Był profesorem, doktorem honoris causa PUNO, honorowym prezesem Związku Plastyków Polskich w Wielkiej Brytanii. Brał udział w licznych wystawach, m.in. w Drian Galleries (1963, 1966, 1971). Tworzył ekspresyjne pejzaże, sceny rodzajowe, portrety – o silnej defor-macji i nasyconym kolorze. Ważną rolę w jego malarstwie zajmuje tematyka religijna.

 30. Portret kobiecy, ok. 1953

olej, płótno, 76,5 × 63,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: MBna odwrocie napisy: BOHUSZ; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1256/MR

peter boleyn (1938 norwich, wielka brytania; mieszka w londynie)

Malarz. Miał wystawę w Drian Galleries w 1977. Malował symboliczne kompozycje figuratywne, często o satyrycz-nej wymowie.

 31. Niemądry szyld malarza z Shepherds Bush, 1976

olej, płótno, 56 × 20,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Peter Boleyn / 1976na odwrocie sygnatura autorska: PETER BOLEYN / 39 THE GRAMPHIAS / SHEPHERDS BUSH RD. / THE SILLY SIGN PAINTER / FROM SHEPHERDS BUSHnr inw. MNG/SW/1257/MR

 32. Omamił mnie wąż i zjadłam (tryptyk), 1977

olej, płótno, drewno, sklejka, 2 × (56 × 20,5 cm); 56 × 44 cmsygnowany w lewym dolnym rogu części środkowej: Peter Boleyn 1977nr inw. MNG/SW/1258/MR

72

 32.

73

Denis bowen (1921 kimberly, republika południowej afryki − 2006 londyn)

Malarz. W dzieciństwie wraz z rodzicami przeniósł się do Wielkiej Brytanii. Studiował w Huddersfield School of Art. W czasie wojny przerwał studia i służył w marynarce wo-jennej. Po wojnie kontynuował naukę w Royal College. Był wykładowcą na wielu uczelniach, także w Kanadzie. Razem z Avrayem Wilsonem i Halimą Nałęcz założył New Vision Centre Gallery w 1956, pierwszą galerię pre-zentującą w Wielkiej Brytanii sztukę abstrakcyjną. W 1984 był współzałożycielem Celtic Vision – stowarzyszenia pro-mującego artystów z regionów celtyckich. W Drian Galle-ries miał wystawę indywidualną w 1961. Jest uważany za ojca malarstwa abstrakcyjnego w Wielkiej Brytanii. Począt-kowo malował obrazy taszystowskie, by w późniejszym okresie tworzyć kompozycje abstrakcyjne nawiązujące do pejzażu, często o symbolicznej aurze.

 33. Kompozycja abstrakcyjna, 1956

olej, płyta pilśniowa, 135,5 × 75,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Denis Bowen 1956nr inw. MNG/SW/1259/MR

74

betty bowman (1923 londyn; mieszka w cotswolds, wielka brytania)

Malarka, pedagog. Jej ojciec był właścicielem firmy cera-micznej Edward Bowman & Son, w której przez wiele lat pracowała. Studiowała w Central School of Arts and Crafts oraz prywatnie u Mabel B. Messer, Regent Street Polytech-nic School of Art. Po studiach przeniosła się do Cotswolds, gdzie w starym młynie otworzyła prywatną szkołę plastycz-ną. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1975, 1977, 1982. Maluje m.in. portrety, kwiaty, jednak najbar-dziej znane są jej pastelowe, niezwykle subtelne, zamglone, atmosferyczne pejzaże.

 34. Mgła, [lata 70. XX w.]

akwarela, pastel, papier, 78,5 × 58 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: BOWMANnr inw. MNG/SW/1260/MR

 35. Piwonie, [lata 70. XX w.]

pastel, papier, 51 × 70 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: BOWMANnr inw. MNG/SW/1261/MR

76

ray cattell (1921 birmingham, wielka brytania; mieszka w toronto, kanada)

Malarz. Studiował w Birmingham College of Art. W cza-sie II wojny światowej służył w Royal Navy. Po wojnie kontynuował studia w wymienionej uczelni. Pracował w Londynie jako grafik użytkowy. W 1954 przeniósł się do Toronto. Jest członkiem Ontario Society of Artists, The Canadian Society of Painters i Royal Canadian Academy of Art. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1972, 1974 i 1980. Prezentował wówczas olejne i akwarelowe kompozycje abstrakcyjne swobodnie ma-lowane, stworzone z przenikających się subtelnie plam barwnych.

 36. Brzeg plaży, 1966

akwarela, papier, 36,5 × 50,5 cmsygnowany pod górną krawędzią centralnie: Cattellna odwrocie oprawy napisy: RAY CATTELL / Edge sounds of the beach; tytuł w j. polskim; pieczęć Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1262/MR

77

 37. Początek nocy, 1972

akryl, płótno, 86 × 101 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Cattell

na odwrocie nalepka autorska: REY CATTELL z adresem artysty, tytułem [THE NARROW OF NIGHT START],

techniką i wymiarami obrazunr inw. MNG/SW/1263/MR

78

joHn cavanaGH (1931 manchester, wielka brytania – 1995 londyn)

Malarz, rysownik. Uczęszczał do College of Art and Design w Manchesterze. Przez pewien czas mieszkał w Paryżu. Po powrocie w 1960 do Manchesteru nauczał w Withington College of Further Education. Następnie przeniósł się do Londynu. W Drian Galleries miał wysta-wy indywidualne w 1974, 1979 i 1984. Zaprezentował kompozycje figuratywne, sylwetki ludzkie złożone z geo-metryzowanych form.

 38. Postać, 1973

akryl, płótno, 111 × 87 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: CAVANAGH 73na odwrocie sygnatura autorska: CAVANAGH; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1265/MR

 39. Postać I I, 1973

akryl, płótno, 91 × 72,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: CAVANAGH 73na odwrocie sygnatura autorska: JOHN CAVANAGH; tytuł w j. polskim; pieczęć: SENNELIER / [tekst nieczytelny]nr inw. MNG/SW/1266/MR

79

80

 41. Janette Wiśniewska, 1979

olej, gwasz, papier, 49 × 33 cmsygnowany z lewej strony: Cavanagh 79na odwrocie oprawy sygnatura autorska na nalepce: Janette Wiśniewska / GOUACHE 7 PENCIL / [wymiary] / John Cavanagh 1979; tytuł w j. polskim; napis: JOHN CAVANAGHnr inw. MNG/SW/1268/MR

 40. Mężczyźni, 1973

tempera, papier, 50 × 34 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Cavanagh 73na odwrocie oprawy napisy: CAVANAGH; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1267/MR

81

max cHapman(1911 londyn – 1999 tamże)

Malarz, ilustrator, poeta, krytyk sztuki. Pochodził z arty-stycznej rodziny. Uczył się w Dulwich College, a następ-nie w Byam Shaw School (1927−1930). Po uzyskaniu stypendium odbył podróż artystyczną do Włoch. W la-tach 30. podróżował po Europie, był w Hiszpanii i Francji, gdzie zetknął się z ówczesną awangardą. Kilka lat mieszkał w Kornwalii. Zajmował się także ilustracją książkową. Przez 25 lat był krytykiem dla „What’s On in London”, pisywał także poezję. Brał udział w wystawach London Group i Royal Academy. W Drian Galleries miał wysta-wę indywidualną w 1986, podczas której zaprezentował kompozycje abstrakcyjne.

 42. Potret Hal imy Nałęcz, 1977

olej, płótno, 91 × 91,5 cmsygnowany w górnym lewym rogu: Chapman ’77na odwrocie napis: MAX CHAPMAN; nalepka: HALIMA NALECZnr inw. MNG/SW/1264/MR

82

83

tessa cHristie (1941 londyn; mieszka w wielkiej brytanii)

Malarka. Była córką oficera marynarki, więc jako dziecko dużo podróżowała. Uczęszczała do Farnham School of Art, gdzie uzyskała stypendium na dalsze dwuletnie studia w Slade School of Art. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1969. Pokazała wówczas prace, które wykonała na podstawie rysunków powstałych w Natural History Museum oraz National Institute of Oceanography.

 44. Oręż, ok. 1969

olej, płyta pilśniowa, 38 × 62 cmsygnowany na odwrocie monogramem wiązanym: TCnr inw. MNG/SW/1270/MR

 43. Wojownik, ok. 1969

olej, sklejka, 68 × 93 cmsygnowany na odwrocie monogramem wiązanym: TCponadto na odwrocie napisy: TESSA CHRISTIE; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1269/MR

jack clemente (1926 novara, włochy – 1974 mediolan)

Malarz. Studiował literaturę i filozofię w Novara. Zaczął malować w 1946. Studiował w Accademia di Belle Arti di Brera w Mediolanie. W 1952 przeniósł się do Pary-ża. Mieszkał w Paryżu i Mediolanie. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1958. Prezentował obrazy abstrakcyjne, dla których inspiracją były malowidła prehi-storyczne i geologiczne skamieniałości. W 1960 odszedł od malowania farbami olejnymi i zaczął tworzyć obiekty z takich przedmiotów, jak drewno i liny.

 45. Kompozycja szara, 1959

technika własna, płótno, 115,5 × 89,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: J. Clemente / 59 na odwrocie sygnatura autorska: J. Clemente; napisy: J. CLEMENTE; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1271/MR

85

william clements (1937 liverpool, wielka brytania − 1982 londyn)

Malarz. Studiował w Liverpool College of Art. Po studiach podróżował do Maroka i Francji. Tworzył kompozycje symboliczne, a także abstrakcyjne, nawiązujące do op- -artu.

 46. Wisznu, 1982

tempera, płyta pilśniowa, 152,5 × 122 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: W.H.C.na odwrocie napisy: VISHNU, 56, Bill Clements / This WAY UP / 506; dwie pieczęcie ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny]nr inw. MNG/SW/1272/MR

 47. Taniec Sziwy, 1982 tempera, sklejka, 86 × 86 cmsygnowany w polu kompozycji z lewej: Bill Clementsna odwrocie napisy: 55 / B. CLEMENTS; Shivas Dance; Bill Clements.nr inw. MNG/SW/1273/MR

86

stanley cooke (1913 mansfield, nottinghamshire, wielka brytania – 2006 Guildford, surrey, wielka brytania)

Malarz. Edukację rozpoczął w King Edward School, a na-stępnie studiował w School of Art w Mansfield. W latach 1927–1941 i 1946–1949 był zatrudniony jako plastyk w Metal Box Company w Mansfield. W czasie II wojny światowej służył w wojskach inżynieryjskich jako kreślarz i rysownik. Po wojnie osiadł w Guildford. W Drian Galle-ries miał wystawę indywidualną w 1972. Malował wów-czas obrazy olejne i akwarele, głównie syntetyczne, indy-widualne pejzaże o zróżnicowanej fakturze.

 48. Zimowy obraz, 1972

olej, tektura, 70 × 101 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Stanley Cookena odwrocie napisy: Title: WINTER PAINTING 2 / Medium: OIL / Stanley Cooke / “Broandlands” / 17 Grasmere Close / Guildfort, Surrey; pieczęć: ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny]nr inw. MNG/SW/1274/MR

87

joHn corbiDGe (1935 sheffield, wielka brytania − 2002 lania, cypr)

Malarz. Od 1951 uczęszczał do Sheffield College of Arts and Crafts, a następnie do Slade School of London University. Od 1952 podróżował do Francji, Jugosławii, Włoch. Przez pewien czas mieszkał we Włoszech, a na-stępnie osiadł na Cyprze. W 1974 po inwazji tureckiej mieszkał w Trieście. Na Cypr powrócił w 1989. Upra-wiał malarstwo olejne i akwarelę. W Drian Galleries miał wystawę w 1963. Tworzył w tym czasie przedstawienia figuralne, pejzaże, stosując niekiedy pogrubioną fakturę.

 49. Ucieczka X, 1963

olej, kolaż, sklejka, 81 × 122 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: J. CORBIDGE; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1275/MR

88

kennetH coutts-smitH(1929 kopenhaga − 1981 toronto, kanada)

Malarz, historyk i krytyk sztuki, pedagog. Studiował w Heatherley’s School of Fine Art w Londynie. Pisał poe-zje, opowiadania, wstępy do katalogów, artykuły do gazet. Od początku lat 60. był sekretarzem Drian Galleries, na-stępnie zarządzał New Vision Centre Gallery. Należał do organizatorów Commonwealth Biennale of Abstract Art. Wykładał w Liverpool College of Art i Harrow College of Art w Londynie. Opublikował książki Dream of Icarus i Dada oraz zbiór esejów z lat 1970−1980 pt. The Demise of the Avant-garde. W 1970 wyjechał do Kanady. Był wy-kładowcą na University of Calgary, University of Manitoba, York University w Toronto oraz w Nova Scotia College of Art and Design. Wykładał w Europie i Australii. Był kura-torem wielu wystaw, zajmował się sztuką wideo i mail ar-tem. Promował sztukę z Europy Wschodniej, szczególnie jugosłowiańską. Wystawiał w Szwecji, Wielkiej Brytanii, Francji, USA i Kanadzie. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1962.

 51. Ponowne wejście, 1962

olej, płótno, 122 × 91 cmsygnowany na odwrocie: Coutts-Smith / 1962 / RE – ENTRY nr inw. MNG/SW/1464/MR

vasco costa (1917 lizbona − 1986 kopenhaga)

Malarz. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych António Arroio w Lizbonie. W latach 1934−1941 zajmował się architekturą wnętrz. W 1941 wyjechał do Brazylii, a w 1942 do Nowego Jorku. Służył w amerykańskiej armii. Od 1948 mieszkał we Francji, a następnie w Danii. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1973, prezentował kompozycje abstrakcyjne w typie informel, utrzymane w żywej, intensywnej tonacji.

 50. Bez tytułu (Kompozycja abstrakcyjna), 1972 olej, płótno, 145 × 130 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Vasco Costa 72na odwrocie napisy: 14 / KEYSTONE / [wymiary] / (PAS 146 × 114 COMME REF. / DANS LA LISTE)nr inw. MNG/SW/1293/MR

89

e.H. crawforD(1932 Gower peninsula, walia; mieszka w wielkiej brytanii)

Malarz. Studiował w London University, dyplom uzyskał w 1957. W 1959 wyjechał do Andaluzji w Hiszpanii, gdzie przebywał do 1962. W Drian Galleries miał wystawy in-dywidualne w 1968 i 1969. Tworzył w tym czasie symbo-liczne kompozycje figuratywne.

 52. Siedzące i stojące akty I I, [2. poł. lat 60. XX w.] ołówek, kredka świecowa, papier, 37,4 × 57,7 cmsygnowany u dołu: Sitting and Standing Nudes II / E.H.CRAWFORDnr inw. MNG/SW/1672/MR

90

william crozier(1930 Glasgow − 2011 wickham, Hampshire, wielka brytania)

Malarz, pedagog. Miał szkocko-irlandzkie pochodze-nie. W latach 1949−1953 studiował w School of Art w Glasgow. Przez pewien czas pracował jako scenograf. Podróżował po Europie. Wykładał w Bath Academy of Art, Central School of Arts and Crafts, Winchester School of Art. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958, 1960, 1961, 1964 i 1984. Prezentował dyna-micznie malowane kompozycje abstrakcyjne malowane płasko, szeroką plamą barwną. Tworzył także kompozycje abstrakcyjne z aluzją do pejzażu, od lat 70. pojawiały się w nich elementy figuratywne.

 53. Pejzaż, 1960

olej, sklejka, 65,5 × 61,5 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIERna odwrocie napis: CROZIER; liczba 63; nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1276/MR

 54. Pejzaż, 1961

olej, płótno, 122 × 152,5 cmsygnowany w partii środkowej u dołu: CROZIER ’61 nr inw. MNG/SW/1277/MR

 55. Kompozycja na białym tle, 1960

olej, płótno, 122 × 122 cmsygnowany u dołu pośrodku: CROZIER ’60na odwrocie napisy: CROZIER; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1278/MR

91

 56. Pejzaż, 1961

olej, płótno, 122 × 122 cmsygnowany u dołu z lewej: CROZIER W.

nr inw. MNG/SW/1279/MR

92

 60. Krzesło, 1962

olej, płótno, 152 × 152 cmsygnowany na odwrocie: „THE CHAIR” / W. CROZIER 1962na odwrocie napisy: WILLIAM CROZIER; liczba 140nr inw. MNG/SW/1283/MR

 57. Pejzaż, 1961

olej, płótno, 152 × 183 cmsygnowany w partii środkowej u dołu: CROZIER 61na odwrocie napis: CROZIER nr inw. MNG/SW/1280/MR

 58. Pejzaż, 1961

olej, płótno, 152 × 183 cmsygnowany u dołu po lewej: CROZIER 61na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim, CROZIERnr inw. MNG/SW/1281/MR

93

 59. Pejzaż, 1961

olej, płyta pilśniowa, 160 × 152 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIER ’61na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim; CROZIER;

pieczęcie ROYAL / BOARD / 1955 / MADE IN SWEDEN nr inw. MNG/SW/1282/MR

94

 61. Koniec rozmyślań, 1967

olej, płótno, 152 × 152 cmsygnowany na odwrocie: WILLIAM ’67 / CROZIERna odwrocie nalepka z tekstem: WILLIAM CROZIER / PONDERS END / [wymiary]nr inw. MNG/SW/1284/MR

95

 62. Droga do Chartres I, 1969

olej, płótno, 152 × 152 cmsygnowany na odwrocie: WILLIAM CROZIER / 1969ponadto na odwrocie nalepka: ROAD TO CHARTRES Inr inw. MNG/SW/1285/MR

 63. Kompozycja z błękitem, 1961

olej, płótno, 152 × 152 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIER ’61na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim; CROZIERnr inw. MNG/SW/1286/MR

 64. Kompozycja abstrakcyjna, 1961

olej, płótno, 152 × 152 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIER ’61nr inw. MNG/SW/1287/MR

96

97

 66. Maski, ok. 1973

olej, płótno, 91 × 91,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: CROZIER

na odwrocie podwójna sygnatura autorska: W. Croziernr inw. MNG/SW/1289/MR

 65. Figura w pejzażu, 1973

olej, płótno, 173 × 171 cmsygnowany na odwrocie: William Crozier

na odwrocie nalepka: THE ORION GALLERY z nazwiskiem autora i danymi obrazu

nr inw. MNG/SW/1288/MR

98

 67. Pejzaż

olej, płótno, 137,5 × 104 cm niesygnowanyna odwrocie napisy: CROZIER; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1290/MR

 68. Pejzaż

olej, płyta pilśniowa, 121,5 × 121,5 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIERnr inw. MNG/SW/1291/MR

99

 69. Martwa natura

olej, kolaż, płyta pilśniowa, 122 × 103,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: CROZIERna odwrocie napisy: CROZIER; tytuł w j. polskim; dwie pieczęcie: ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny]nr inw. MNG/SW/1292/MR

Don van Dall(1930 oklahoma, usa; mieszka tamże)

Malarz samouk. Studiował prawo, przez krótki okres był aktorem, zajmował się także polityką, próbował pisać poezję. Mieszkał w wielu krajach: Kalifornii, Libii, Singa-purze, był wicedyrektorem koncernu Mobil w Indonezji, przebywał także w Wenezueli. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1973. Prezentował zarów-no ekspresyjnie malowane kompozycje figuratywne, jak i obrazy abstrakcyjne.

 70. Kompozycja w półkolu, 1969

olej, płótno, 81 × 96 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: DON VAN DALL 69nr inw. MNG/SW/1294/MR

100

Hisao Domoto (1928 kioto, japonia; mieszka w tokio)

Malarz. Jego pierwszą inspiracją była twórczość Sengai Gi-bona, XIX-wiecznego malarza, mnicha Zen. Dwukrotnie zdobywał Nitten Grand Prize (1951, 1953). Wyjechał do Paryża, gdzie studiował w École des Beaux-Arts (1955). Mieszkał w Paryżu do 1967, następnie powrócił do Japonii. W Setagaya, jednej z dzielnic Tokio, otworzył pracownię. Miał wystawy indywidualne we Francji, w Japonii, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii. Należał do pierwszych japońskich malarzy używających farb akrylowych, stosował także farby olejne i akwarele. Tworzył wyrafinowane lirycz-ne kompozycje abstrakcyjne, subtelne w kolorycie, bliskie malarstwu kaligraficznemu. Później jego malarstwo, pełne dynamizmu, aranżacji przestrzeni i harmonizujących kolo-rów, zbliżyło się do neokonstruktywizmu. Brał udział w wy-stawie inaugurującej działalność Drian Gallery w 1957.

 72. Kompozycja, ok. 1950

akwarela, papier, 51 × 74 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Domotonr inw. MNG/SW/1296/MR

101

 71. Kompozycja, ok. 1960

akwarela, papier, 32,5 × 51 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Domoto

na odwrocie oprawy: nalepka Drian Galleries; nalepka z tekstem maszynowym: DOMOTO – ur. 1928 /

KOMPOZYCJA, ok. 1960 / (FRANCJA)nr inw. MNG/SW/1295/MR

102

 73. Martwa natura z czaszką, ok. 1950

olej, płótno, 61 × 76 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: G. Downsnr inw. MNG/SW/1297/MR

103

GeorGe Downs(1902 londyn − 1983 macclesfield, wielka brytania)

Malarz. Był samoukiem, malować zaczął w wieku 35 lat. Pracował jako sprzedawca, w wolnych chwilach malował. Został odkryty przez Juliana Trevelyana z The Artists In-ternational Association. Nie opuszczał swojego domu w Chiswick w Londynie. Poznawał sztukę dzięki książkom, a także podczas zwiedzania londyńskich muzeów i galerii. Nie przyjął propozycji zostania asystentem Jankela Adlera. W 1982 przeniósł się do Macclesfield. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1978. Malował ekspresyjne lub naiwnie surrealistyczne kompozycje, czerpiąc tematy z otaczającego świata (martwe natury).

 74. Martwa natura z dzbanem, ok. 1976

olej, płótno, 87 × 111 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: G. Downsna odwrocie tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1298/MR

104

kazimierz DźwiG(1923 podgórze − 1994 Hampshire, wielka brytania)

Malarz, rysownik. W czasie II wojny światowej został wcielony do niemieckiej służby bu-dowlanej. Po ucieczce w 1944 trafił do Włoch, gdzie dołączył do partyzantów w okolicach Padwy. Wstąpił do II Korpusu Polskiego gen. Andersa i przy korpusie uczył się w utworzo-nej przez Mariana Bohusza-Szyszko Rzymskiej Szkole Malarstwa. W Wielkiej Brytanii kon-tynuował naukę w Sir John Cass School, a następnie, po otrzymaniu stypendium, w Cam-berwell School of Arts and Crafts, a także u Henryka Gotliba. W 1952 rozpoczął pracę jako grafik w wytwórni papierów wartościowych Thomasa de la Rues, gdzie projektowano banknoty i znaczki pocztowe dla wielu krajów. Pracował tam do emerytury w 1988. Nale-żał do Grupy 49, brał udział w wystawach Związku Artystów Polskich w Wielkiej Brytanii. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1962. Początkowo malował głównie pejzaże, czerpiąc z tradycji polskiego koloryzmu, by w późniejszym okresie tworzyć kom-pozycje abstrakcyjne, malowane swobodnie, zawsze z dużym wyczuciem koloru.

 75. Błękit indygowy, ok. 1973

olej, płótno, 91,5 × 121 cmniesygnowanyna odwrocie napis: KAZIMIERZ DŹWIG – „BŁĘKIT INDYGOWY” ok. 1973 r.nr inw. MNG/SW/1299/MR

105

maDeleine enriGHt (1920 paryż; mieszka w londynie)

Malarka. Mieszkała w Egipcie, Tajlandii i Japonii. Malarstwem zajęła się w latach 60., gdy mieszkała w Singapurze – jej nauczycielem był chiński artysta Cheong Soo Pieng. W latach 70. osiedliła się w Wielkiej Brytanii. W Drian Galleries miała wystawy indywidu-alne w 1979, 1981 i 1984. Maluje obrazy olejne, głównie pejzaże, tworzy rysunki, stosuje technikę kolażu. W jej pracach widać inspiracje sztuką Dalekiego Wschodu.

 76. Pejzaż, 1980

gwasz, ołówek, papier, 66 × 86 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: M. ENRIGHT; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1300/MR

106

 77. Obraz I, 1959

olej, płótno, 102 × 127 cmsygnowany na odwrocie: fawcett; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1301/MR

 78. Obraz I I, ok. 1959

olej, płótno, 122 × 91,5 cmsygnowany na odwrocie: fawcettnr inw. MNG/SW/1302/MR

raymonD fawcett (1934 leeds, yorkshire, wielka brytania – 1994 londyn) Malarz, grafik. Studiował w Beckenham School of Art, a następnie w Royal College of Art (1956–1959). Miał wspólną pracownię ze Stuartem Brisleyem i Astrid Balinski. Od 1967 zaczął się zajmować sitodrukiem. W 1971 roz-począł podróżowanie do Turcji i Włoch. Był wykładowcą w Hammersmith, Hornsey and Camberwell Art Colleges, gdzie do dziś przyznawana jest nagroda „Ray Fawcett Me-morial”. W Drian Galleries miał wystawę w 1960. Prezen-tował wówczas obrazy abstrakcyjne złożone z geometrycz-nych płaszczyzn skontrastowanych kolorystycznie.

108

frank fiDler (1910 londyn − 1995 Hertfordshire, wielka brytania)

Malarz, rzeźbiarz – samouk. Był właścicielem sklepów warzywniczych w Waltham Cross. Jego rodzice byli ho-dowcami kwiatów, swojego syna kształcili do zawodu handlowca. Już jako dziecko przejawiał talent plastyczny, później traktował malarstwo jako hobby, malując głównie kwiaty. Za namową profesjonalnych plastyków poświęcił się malarstwu. Zrezygnował z prowadzenia sklepów, za-czął eksperymentować z technikami malarskimi i tenden-cjami sztuki współczesnej. W latach 60. przeniósł się do Hertfordshire. Wykonywał publiczne zamówienia, m.in. wykonał ceramiczne murale dla Civic Centre w St. Albans. Aktywnie uczestniczył w działalności Harlow Playhouse Gallery, gdzie poznał Henry Moore’a. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1959, 1963, 1969. Zapre-zentował ekspresyjne kompozycje abstrakcyjne malowa-ne fakturalnie.

 79. Fantazja, [koniec lat 50. XX w.]

olej, płótno, 97 × 107 cmniesygowanyna odwrocie dwa razy napisy: FRANK FIDLER; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1303/MR

 80. Drzewo, [koniec lat 50. XX w.]

olej, płótno, 86,5 × 211 cmniesygowany nr inw. MNG/SW/1304/MR

109

 81. Pejzaż, 1959

olej, płótno, 178 × 230 cmniesygowany

na odwrocie napisy: FIDLER; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1305/MR

110

ronalD forbes(1947 braco, szkocja; mieszka w livingston, lothian, wielka brytania)

Malarz, pedagog. W latach 1964−1969 uczęszczał do Edinburgh College of Art, gdzie studiował u Robina Phi-lipsona. Od 1970 do 1971 uczył się w Jordanhill Col-lege of Education w Glasgow. Był wykładowcą w Bell College w Hamilton (1972−1973), Crawford School of Art w Cork (1974−1978), Glasgow School of Art (1979−1983), Duncan of Jordanstone College of Art w Dundee. Był założycielem i prezesem Art Foundation w Livingston (1979). W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1975 i 1984, na których prezentował kompozycje figuratywne.

raquel forner(1902 buenos aires, argentyna – 1988 tamże)

Malarka, graficzka. W wyniku częstych podróży rodzi-ny do Europy część dzieciństwa spędziła w Hiszpanii. W 1923 ukończyła studia w Academia Nacional de Bellas Artes w Buenos Aires, na tej uczelni pozostała jako wykła-dowca rysunku. W 1928 miała swoją pierwszą wystawę indywidualną w Buenos Aires, po czym przeniosła się do Paryża i studiowała u Othona Friesza. W1936 roku wy-szła za mąż za rzeźbiarza argentyńskiego Alfredo Bogatti. W 1937 zdobyła złoty medal na Międzynarodowej Wy-stawie w Paryżu. Wystawiała w wielu galeriach w Argen-tynie i Europie, w Drian Galleries w 1967 i 1970. Pod wrażeniem wojny domowej w Hiszpanii stworzyła pra-ce ukazujące okropności wojny, była wtedy pod silnym wpływem surrealizmu. Od 1957 w jej pracach pojawiły się przedstawienia ukazujące podróże międzyplanetar-ne. Seria „kosmiczna” przyniosła jej uznanie w Europie. Twórczość z okresu tej osobistej kosmicznej „mitologii” charakteryzuje się żywym kolorytem.

 83. Księżycowy kamień, z cyklu „Astronauci”, 1967

olej, płótno, 116 × 91 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Raquel Forner / Paris 1967na odwrocie sygnatura autorska: Raquel Forner / Paris 1967; Piedra / Luna / 2; nalepka Drian Galleries; nalepka z liczbą 169nr inw. MNG/SW/1307/MR

 82. Niezrozumiały język, 1974

olej, płótno, 61 × 51 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: forbes 74na odwrocie napis: RONALD FORBES / DOUBLE DUTCH, 1974 nr inw. MNG/SW/1306/MR

111

paul sHusaku foujino (1925 Hiemura, shiga-ken, japonia – 1982 paryż)

Malarz. Sztuką zainteresował się w wieku 11 lat, kiedy ze względu na chorobę musiał z rodzicami wyjechać nad morze, jego nauczycielem był wtedy japoński malarz Na-kayama. Studiował filozofię i malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Tokio. Od 1953 przebywał w Paryżu, gdzie studiował w Académie Julian i École des Beaux-Arts. Jego nauczycielem był także Joseph Lacasse. W latach 70. zaj-mował się mozaiką, miał wiele zamówień publicznych. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1962, 1963 i 1964. Prezentował dynamicznie malowane kom-pozycje abstrakcyjne.

 84. Rytmy, 1959

olej, płótno, 196 × 100 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Paul S. Foujinona odwrocie napisy: P.J. FOUJINO; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1308/MR

112

113

 87. W czerniach, 1960

olej, płótno, 129 × 196 cmsygnowany w lewym górnym rogu: Sh. Paul J. Foujino

nr inw. MNG/SW/1311/MR

 88. Bitwa, [lata 60. XX w.]

olej, płótno, 130 × 195 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Paul S. Foujino

na odwrocie napis: P. FOUJINOnr inw. MNG/SW/1312/MR

 85. W czerwieniach, 1959

olej, płótno, 133 × 133 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: 59 / Paul S. Foujino

na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim; FOUJINOnr inw. MNG/SW/1309/MR

 86. Na błękicie, 1960

olej, płótno, 96 × 137 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: 60 Paul S. Foujino

na odwrocie sygnatury: P.J. FOUJINO; P. FOUJINO; napis: „NA BŁĘKITNYM TLE”

nr inw. MNG/SW/1310/MR

114

115

simon fox (1943 Dorset, wielka brytania; mieszka w londynie)

Malarz. Studiował początkowo w College of Art w Fal-mouth, następnie w London College of Printing i Royal College of Art. W Drian Galleries miał wystawę w 1960. Prezentował kompozycje abstrakcyjne o prostej konstruk-cji, złożone z figur geometrycznych.

 89. Kompozycja geometryczna, 1970

olej, welur, płyta pilśniowa, 100 × 70 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: SIMON FOX; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1313/MR

117

cyntHia fraser (1924 edynburg, wielka brytania; mieszka tamże)

Malarka. Studiowała sztukę we Francji i na Jersey. W czasie II wojny światowej służyła w Auxiliary Territorial Service. Po wojnie, po urodzeniu syna, studiowała w Edinburgh College of Art (1949–1953). Należała do Scottish Socie-ty of Women Artists. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1975. Prezentowała m.in. akwarelowe martwe natury – uproszczone i o uabstrakcyjnionych for-mach.

 91. Martwa natura, 1974

akwarela, papier, 54 × 73,5 cmsygnowany u lewym dolnym rogu: Cynthia Fraser 1974nr inw. MNG/SW/1315/MR

rutH francken (1924 praga − 2006 paryż)

Malarka, rzeźbiarka. Od 1924 do 1937 mieszkała w Wiedniu, a następnie do 1939 w Paryżu. Po wybuchu II wojny światowej udała się do Wielkiej Brytanii. Pobie-rała lekcję malarstwa u Arthura Segala w Oksfordzie. W 1941 wyemigrowała do Nowego Jorku, gdzie uczęsz-czała do Art Students League. Pracowała jako projektantka tkanin. W 1950 wróciła do Europy, początkowo miesz-kała w Wenecji, a od 1952 w Paryżu. Od 1964 do 1965 przebywała w Berlinie na stypendium Fundacji Forda. W latach 1973−1980 uczyła malarstwa w Sarah Lawrence College w Paryżu, następnie przez rok (1979−1980) – na Uniwersytecie w Santa Barbara w USA. Od końca lat 60. tworzyła obiekty, a od lat 70. zajmowała się także foto-grafią. Jest autorką słynnego „krzesła człowieka” (1971). W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1959. Prezentowała wówczas kompozycje w stylu abstrakcji in-formel.

 90. Uwertury, 1959

olej, płótno, 162 × 129,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: fr 59na odwrocie sygnatura autorska: ouvertures / No 3 / r. francken / 1959; napis: RUTH FRANCKEN; nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1314/MR

118

katerina freDyna (1906 charków, ukraina – 1978 londyn)

Malarka, rysowniczka. Studiowała w Saint Martin’s School of Art w Londynie u Muriel Pemberton. Należała do grup Free Painters and Sculptors oraz Campden Hill Club. Wy-stawiała we Francji i w Wielkiej Brytanii. Malowała obra-zy olejne, tworzyła kolaże, szczególnie cenione były jej gwasze.

 92. Trzewik Bol ivara, 1960

gwasz, kolaż, jedwab, 31,5 × 52 cmsygnowany u dołu z lewej: K. FREDYNA. 60na odwrocie napis: PARIS / 68; nalepka: 1962. / GRAND PRIX INTERNATIONALE / DE PEINTURE ET SCULPTURE DE MONTE-CARLO / SALON BOSIO / Avenue de l’Hermitage – MONTE CARLO (Pté de Monaco) / No 269-2; nalepka z pismem odręcznym: No4 / Artist: KATERINA FREDYNA / Title: LE SOULIER DU BOLIVAR / MEDIA:GOUACHE ON SILK / [cena w funtach]; nalepka firmy Ernest Wheatleynr inw. MNG/SW/1316/MR

119

stanisław frenkiel(1918 kraków − 2001 londyn)

Malarz, grafik, rysownik, pedagog, krytyk sztuki. W latach 1937−1939 studiował w krakowskiej ASP u Władysława Jaro-ckiego i Kazimierza Sichulskiego. W 1939 kilka miesięcy przebywał w Paryżu. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Lwowa, gdzie został aresztowany za odmowę przyjęcia rosyjskich dokumentów tożsamości i zesłany do Kazach-stanu. W 1942 wstąpił do armii gen. Andersa, stacjonował w Iraku, Palestynie i Egipcie. W tym czasie wykonał liczne rysunki. W okresie 1945−1947 studiował w Beirut Academy of Fine Art, gdzie uzyskał srebrny medal. Od 1947 mieszkał w Wielkiej Brytanii. Naukę kontynuował w Sir John Cass College of Art, studiował także historię sztuki na Uniwersytecie Londyńskim. Od 1958 był wykładowcą w wielu szkołach londyńskich, m.in. Wimbledon College, Putney School od Art, Gipsy Hill College, a także na Uniwersytecie Londyńskim. Wykładał również w Stanach Zjednoczonych. Był członkiem Zrzeszenia plastyków Polskich w Wielkiej Brytanii, a także od 1976 – elitarnej London Group, z którą wystawiał. Zajmo-wał się krytyką artystyczną. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1962. Jego figuralne prace charakteryzuje deformacja i karykaturalne przerysowanie. Stosował mocny, nasycony kolor.

 93. Wenecja − Plac św. Marka, 1980

olej, płótno, 73 × 90 cmsygnowany na odwrocie: S. Frenkielponadto na odwrocie napis: „PLAC ŚW. MARKA – WENECJA”nr inw. MNG/SW/1317/MR

120

terry frost (1915 leamington spa, warwickshire, wielka brytania − 2003 newlyn, wielka brytania)

Malarz, grafik, pedagog. Uczęszczał na wieczorowe kursy sztuki, później pracował w przemyśle radiowym. W czasie II wojny światowej służył w wojsku, w 1943 trafił do obozu w Bawarii i tu ponownie zainteresował się sztuką. Po-znał wówczas Adriana Heatha, który był jego nauczycielem. W latach 1950−1952 był asystentem rzeźbiarki Barbary Hepworth. Wykładał w Bath, Gregory Fellow University, Banff Summer School w Kanadzie, Leeds College of Art i na Cyprze, a później na Uniwersytecie w Reading. Był członkiem London Group. W latach 1959−1963 mieszkał w Saint Ives, a następnie przeniósł się do Bandury, miał pracownię w Newlyn w Kornwalii. W 1992 został wybrany do grona Royal Academicians, a w 2000 uzyskał tytuł szlachecki. Od 1949 tworzył obrazy abstrakcyjne o zdecydowanych moc-nych kolorach, swobodnie malowane, zbudowane z figur geometrycznych, pasów czystego koloru.

 94. Żółć − Czerń – Czerwień, 1960

akwarela, papier, 27,5 × 35 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Frost 60na odwrocie oprawy napis: T. FROST; nalepka: The REDFERN GALLERY Ltd. / 20 CORK STREET / BURLINGTON GARDENS / BOND STREET – LONDON W 1 / title: “Yelow: Black: Red” / Artist: TERRY FROST / Purchaser: The Drian Gallery / Date: June 20th. 1963; pieczęć Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1318/MR

121

Grace GarDner (1920 chicago, usa; mieszka w flushing, cornwall, wielka brytania)

Malarka. Kształciła się w Chicago. Odbyła liczne podró-że po Europie, Bliskim i Dalekim Wschodzie. Od 1984 mieszka w Kornwalii w Wielkiej Brytanii. W Drian Galle-ries miała wystawy indywidualne w 1972 i 1979. Począt-kowo malowała realistyczne portrety i pejzaże, by dojść do malarstwa abstrakcyjnego, niezwykle barwnego, wiru-jącego kolorem. W 1980 odbyła podróż do Chin, co za-inspirowało ją do stworzenia serii akwafort. W latach 90. powstały abstrakcyjne kompozycje złożone z barwnych kwadratów, w tym okresie wykonywała również kolaże. W 2009 ukazała się jej autobiograficzna książka Grace no-tes. A Life in Art.

 95. Sploty, 1978

akryl, płótno, 61 × 91 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Grace Gardnerna odwrocie sygnatura autorska: © 1978 GRACE GARDNERnr inw. MNG/SW/1319/MR

122

123

 98. L-80-1, 1980

akryl, płótno, 75,5 × 101 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: © 1980 Grace Gardner

na odwrocie napis: „L 80-3” © 1980 GRACE GARDNERnr inw. MNG/SW/1322/MR

 97. Sonho da Luz, [ok.1978]

akryl, płótno, 75,5 × 101 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Grace Gardner

na odwrocie napisy: G. Gardner; liczba 301; nalepka z tekstem: „SONHO DA LUZ” / grace gardner / PAINTINGS / 1109

MONROE STREET / EVANSTONE, 60202 / 326-3642nr inw. MNG/SW/1321/MR

 96. Fuga, 1978

akryl, płótno, 120 × 60 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Grace Gardner

na odwrocie sygnatura autorska: © 1978 GRACE GARDNER; nalepka autorska z nazwiskiem i adresem

nr inw. MNG/SW/1320/MR

 99. L-80-2, 1980

akryl, płótno, 35 × 51 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: © 1980 Grace Gardner

na odwrocie napis: „L 80-1” © 1980 GRACE GARDNERnr inw. MNG/SW/1323/MR

124

125

eve Garrison (1903 boston, usa – 2003 chicago)

Malarka. W 1930 uzyskała dyplom School of the Art In-stitute w Chicago. W 1934 w Denver Art Museum miała pierwszą wystawę indywidualną. Malowała portrety, akty, weduty z Chicago, pejzaże z podróży do Meksyku. Póź-niej w jej malarstwie pojawiły się wpływy kubizmu i sur-realizmu. Ostatecznie artystka zwróciła się ku malarstwu abstrakcyjnemu i pop-artowi. Zajmowała się także ry-sunkiem. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1968, 1970 i 1974. Prezentowała wówczas kompozy-cje abstrakcyjne, zbudowane z drobnych, uregulowanych elementów geometrycznych.

 100. Wielobarwny kwadrat, ok. 1968

olej, płyta pilśniowa, 101 × 96 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: EVE GARRISONna odwrocie napisy: tytuł w j. polskim, GARRISON nr inw. MNG/SW/1324/MR

126

GeorGina (GeorGina Hunt) (1922 reading, berkshire, wielka brytania − 2012 londyn)

Malarka. Studiowała w Slade School of Fine Art u Willia-ma Coldstreama. W 1953 wyjechała do Republiki Połu-dniowej Afryki, do Londynu powróciła w 1959. W latach 1970−1972 przebywała w USA. W latach 90. odwiedzała Japonię. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1967 i 1969. Malowała wówczas kompozycje abs-trakcyjne w typie informel. Od lat 70. tworzyła subtelne mgławicowe obrazy abstrakcyjne, posługując się techniką spray.

 101. Symbol 2, ok. 1967

akryl, papier naklejony na płytę pilśniową, 146 × 87,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Georgina. 67na odwrocie nalepka z tekstem: TITLE: SYMBOL 2 / [cena]nr inw. MNG/SW/1325/MR

 102. Kompozycja na białym tle, 1969

akryl, płótno, 121,5 × 106 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Georgina. / 69nr inw. MNG/SW/1326/MR

127

128

evelyn Gibbs (1905 liverpool, wielka brytania − 1991 londyn)

Malarka, grafik, rysownik, pedagog. W latach 1922−1926 studiowała w School of Art w Liverpoolu oraz w Royal College of Art w Londynie (1926−1929). Po wygraniu Prix de Rome otrzymała stypendium na studia w British School w Rzymie (1929−1931). Po powrocie nauczała w szkole dla dzieci upośledzonych, napisała książkę o nauczaniu sztuki ilustrowaną przez jej uczniów (The Teaching of Art in Schools, 1934), a następnie zo-stała wykładowcą w Goldsmiths’ College School of Art. W czasie II wojny światowej była ewakuowana do Nottingham, gdzie założyła stowarzyszenie Midlands Group of Artists, z którym organizowała wystawy. Po wojnie tworzyła w Londynie. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1970 i 1972. Malowała zarówno klasycyzujące przedstawienia figuralne, jak i subtelne kompozycje abstrakcyjne.

 103. Wyspa, ok. 1970

pastel, tusz, papier, 52,5 × 66,5 cmniesygnowanyna odwrocie oprawy napis: EVELYN GIBBS WYSPAnr inw. MNG/SW/1327/MR

129

james Guitet (1925 nantes, francja − 2010 seynes, francja)

Malarz, grafik, pedagog. W latach 1944−1945 studio-wał w École des Beaux-Arts w Nantes, a w 1946−1947 w Académie Jaudon w Paryżu. W latach 1954−1957 wy-kładał w École des Beaux-Arts w Angers, a od 1956 do 1963 – w Wersalu. Przez pewien czas mieszkał w Grecji. W 1970 został profesorem malarstwa i grafiki na pary-skiej Sorbonie. Brał udział w Biennale w Wenecji (1962). W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1972. Prezentował kompozycje abstrakcyjne w nurcie informel.

 104. 60P.10.61, 1961

olej, płótno, 90 × 130 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: James – Guitet 61nr inw. MNG/SW/1328/MR

130

eDwin alDriDGe HaDDock (1931 Durham, wielka brytania − 1996 Grimsby, wielka brytania)

Malarz samouk. Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie w Durham (1953), a następnie uzyskał dyplom z położnictwa w Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (1955). Pracował w szpitalach w Newcastle i Middlesbrough. Był członkiem Lincolnshire Artists’ Society i Free Painters and Sculptors. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1963. Pre-zentował obrazy abstrakcyjne, zbudowane z nieregularnych plam barwnych kładzionych miękko, rozpływających się i nawzajem się przenikających.

 105. Kompozycja abstrakcyjna, 1963

olej, płótno naklejone na płytę pilśniową, 92 × 70,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: AHna odwrocie sygnatura autorska: Aldrige Haddock / GRIMSBY / ’63; napisy: A. HADDOCK; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1329/MR

131

merrick Hansel (1914 kent, wielka brytania − 1988 tamże)

Malarz. Początkowo tworzył poezję i pisał krótkie opo-wiadania. W czasie II wojny światowej jako oficer artyle-rii służył w Afryce, Indiach i Birmie. Malarstwem zajął się po wojnie. Należał do grupy Free Painters and Sculptors, z którą wystawiał. W Drian Galleries miał wystawy indy-widualne w 1965 i 1967. Prezentował kompozycje abs-trakcyjne w typie malarstwa materii. Obrazy traktował w „rzeźbiarski sposób”, tworząc reliefy, wykorzystując gips, sieci, sznurek, kawałki blachy.

 106. Rel ief, ok. 1963

technika własna, płyta pilśniowa, 45,5 × 76 cmsygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: MHna odwrocie sygnatura autorska: MERRICK HANSEL / No. 14; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1330/MR

 107. Krucjata, ok. 1963

technika własna, kolaż, płyta pilśniowa, 76 × 60,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: MHna odwrocie sygnatura autorska: MERRICK HANSEL / 5; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1331/MR

 108. Struktury, ok. 1963

technika własna, kolaż, płyta pilśniowa, 91 × 60,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: MHna odwrocie sygnatura autorska: MERRICK HANSEL; cyfra 3; tytuł w j polskimnr inw. MNG/SW/1332/MR

132

133

107.  108.

134

eDwarD Hayes (1932 Dublin, irlandia; mieszka w londynie)

Malarz, rysownik. Studiował w National College of Art w Dublinie i Crawford School of Art w Cork w Irlandii. W Londynie mieszka od 1958. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958, 1961, 1964, 1966, 1970, 1975 i 1977. Prezentował wówczas kompozycje figuralne z elementami surrealistycznymi.

 111. Wiggy, 1971

olej, płótno, 161 × 133,5 cmsygnowany na odwrocie: EDWARD HAYES / Los Angeles / 1971 / TITLE / “WIGGY” / AN OLD SCHOOL TEACHER HALF FORGOTTEN / EDWARD HAYES / L.A. / 1971nr inw. MNG/SW/1335/MR

 109. Murphy w fotelu na biegunach, 1968

olej, płótno, 121 × 91 cmsygnowany na odwrocie: EDWARD HAYES / LONDON 1968; MURPHY / IN / ROCKING CHAIRnr inw. MNG/SW/1333/MR

135

 110. z cyklu „Muzyka kameralna”, ok. 1973

olej, płótno, 127 × 154 cmniesygnowany

nr inw. MNG/SW/1334/MR

136

 112. z cyklu „Sceny codzienne” nr 10, 1977

olej, płótno, 101 × 96 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1336/MR

137

 114. Studium głowy Olivera Plunketta, 1981

akryl, papier, 20 × 17,5 cmsygnowany u doły z prawej: EDWARD HAYES ’81na odwrocie oprawy napis: EDWARD HAYESnr inw. MNG/SW/1338/MR

 113. z cyklu „Sceny codzienne” nr 8, 1977

olej, płótno, 92 × 76 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: z cyklu: Rough image, E. HAYESnr inw. MNG/SW/1337/MR

138

mollie HiGGins (1909 londyn − 1989 Dorchester, wielka brytania)

Malarka. W latach 1928−1930 uczęszczała do Slade School of Fine Art w Londynie. Pra-cowała w Shell Advertising, gdzie zajmowała się reklamą. Wraz z rodziną przeniosła się na farmę w Dorset. Od 1956 ponownie zaczęła malować, znajdując inspirację w greckiej poezji i rzeźbie, chińskiej ceramice i pejzażu Australii. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1980.

 115. Oglądanie, 1966

akryl, płyta pilśniowa, 102 × 75 cmsygnowany na odwrocie: MH / 1966nr inw. MNG/SW/1339/MR

139

roGer Hilton (1911 northwood, middlesex, wielka brytania – 1975 botallack, wielka brytania)

Malarz. W latach 1929–1931 studiował w Slade School of Art w Londynie i Académie Ranson w Paryżu (1931–1939). W czasie II wojny światowej służył w wojsku i przebywał w obozie jenieckim. Po wojnie wykładał w londyńskiej Central School of Arts and Crafts (1954–1956). Od lat 50. podróżował do Kornwalii, należał do tamtejszej koloni artystów. W 1964 reprezentował Wiel-ką Brytanię na XXXII Biennale w Wenecji. Początkowo tworzył kompozycje kubizujące, a od 1950 – obrazy abs-trakcyjne w nurcie malarstwa informel. Następnie uproś-cił kompozycję i ograniczył paletę barw − nazwano go wówczas „uczłowieczonym Mondrianem”. Pod koniec lat 50. tworzył kompozycje w nurcie abstrakcji lirycznej. W latach późniejszych malował obrazy na wpół figuratyw-ne, nawiązujące do estetyki prac dzieci, odwołujące się też do surrealizmu.

 116. Obraz, 1960

olej, płótno, 50,5 × 60,5 cmniesygnowanyna odwrocie nalepka: Painting. February 1960 / Artist: Roger Hilton / [tekst nieczytelny]; pieczęć firmy WINSOR & NEWTON’Snr inw. MNG/SW/1340/MR

140

cliff HolDen (1919 manchester, wielka brytania; mieszka w szwecji)

Malarz, grafik, rysownik, projektant, pedagog. Uczył się w Wilmslow Modern School, a następnie studiował rolnictwo i weterynarię w Reaseheath School of Agriculture. Zaczął malować w 1943. Następnie studiował filozofię w City Literary Institute w Londynie, tam spotkał malarza Dawida Bomberga. Wraz z grupą malarzy przeniósł się za Bombergiem do Borough Polytechnic w Londynie, gdzie utworzyli Borough Group w 1946. Pisał recenzje, m.in. do „Art News Review”, „Konstperspektic”, „Paletten”. Prowadził audycje radiowe o sztuce, pisał także recenzje wystaw dla BBC. Od 1956 mieszkał i pracował w Szwecji. Wraz z żoną założył studio projektowe w Marstrand, a później w Falkenbergu, gdzie zało-żył także szkołę malarstwa i rysunku. Promował wymianę kulturalną między Szwecją i An-glią. Jest członkiem London Group. W Drian Galleries miał wystawę w 1962. Prezentował silnie uproszczone kompozycje figuralne.

 117. Siedząca postać, 1956 olej, płyta pilśniowa, 121,5 × 91 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Cliff Holden 56na odwrocie sygnatura autorska: SEATED FIGURE / CLIFF HOLDEN / DERWEN STUDIO / 798 F[?]HAM Rd. / LONDON S.W.G.; nalepki: częściowo zerwana z odręcznym tekstem „SEATED FIGURE” / OIL / PR[?] / CLIFF HOLDEN; A.I.A / EXIBITION / 15 LISLE STREET / GER 4846; Drian Galleries; firmy JAMER BOURLET & SONS Ltd.nr inw. MNG/SW/1341/MR

141

betty Holman (1911 camborne, wielka brytania − 1990 ibiza)

Malarka. Wykształcona w Wielkiej Brytanii, związana z Kornwalią. W Drian Galleries miała wystawę w 1967. Malowała sceny rodzajowe, portrety utrzymane w este-tyce malarstwa naiwnego.

 118. Na spacerze, 1967

olej, płótno, 50,5 × 40,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Holman ’67na odwrocie napisy: Out Walking / London 1967; liczba 66; na odwrocie ramy: BETTY HOLMANnr inw. MNG/SW/1342/MR

142

nina Hosali(1898 londyn − 1987 tamże)

Malarka, pisarz, pedagog. Odbyła prywatną edukację. Jako malarka była samoukiem. W 1921 wraz z matką Kate Hosali były w Afryce, po powrocie do Londynu w 1923 za-łożyły Society for the Protection of Animals in North Africa. Artystka przez wiele lat była przewodniczącą Margaret Morris Movement. Była też założycielką Nature Cure Clinic w Londynie, zajmującą się medycyną naturalną. Należała do grupy Free Paintings and Scul-ptors (była honorowym sekretarzem). Publikowała książki: A North Affrican Diary i Children of Allah. Mieszkała w Biggin Hill. W Drain Galleries miała wystawę indywidualną w 1981. Prezentowała obrazy figuratywne, przedstawiające uproszczone i zdeformowane figury ludzkie, nawiązujące do skalnych rytów czy sztuki prymitywów.

 121. W świątyni, 1965

olej, płyta pilśniowa, 122 × 61 cmsygnowany w prawym górnym rogu monogramem wiązanym: NHna odwrocie sygnatura autorska: Hosali / ’65nr inw. MNG/SW/1345/MR

 120. Spotkanie, 1965

olej, płyta pilśniowa, 122 × 61 cmsygnowany w lewym dolnym rogu monogramem wiązanym: NHna odwrocie sygnatura autorska: HOSALI / ’65; napis: CAMBRIDGE A – L; nalepka z tekstem odręcznym: NINA HOSALI / „Encounter” / [tekst nieczytelny przekreślony]; nalepka z imieniem, nazwiskiem i adresem artystkinr inw. MNG/SW/1344/MR

 119. W słońcu, 1965

olej, płyta pilśniowa, 122 × 61 cmsygnowany w lewym górnym rogu monogramem wiązanym: NHna odwrocie sygnatura autorska: Hosali / ’65; nalepka z tekstem pisanym ręcznie: NINA HOSALI / „Jade in the Sun” / [tekst nieczytelny]; nalepka z pisanymi na maszynie imieniem, nazwiskiem i adresem artystki, nalepka firmy JAMES BOURLT & SONS Ltd. nr inw. MNG/SW/1343/MR

144

 122. Postacie w oknie, 1965

olej, płyta pilśniowa, 91 × 68 cmsygnowany w lewym górnym rogu monogramem wiązanym: NHna odwrocie sygnatura autorska: Hosali / 65; nalepka ROYAL SOCIETY OF BRITISH ARTISTS z nazwiskiem i adresem artystki, tytułem obrazu [Figures in a Window] i ceną; nalepka z liczbą 969nr inw. MNG/SW/1346/MR

145

 123. Konferencja (tryptyk), 1966

olej, technika własna, płyta pilśniowa, 3 × [102 × 76 cm]sygnowany na odwrocie każdej części: Hosali / ’66ponadto na odwrocie: nalepki z nazwiskiem i adresem autorki; nalepki: NINA HOSALI / „CONFERENCE” (Triptych / in 3 Parts) / [tekst nieczytelny]; nalepki firmy JAMES BOURLET & SONSnr inw. MNG/SW/1347/MR

146

 124. Karuzela (tryptyk), 1967

olej, płyta pilśniowa, 3 × [122 × 61 cm]sygnowany na odwrocie każdej części: Hosali / ’67ponadto na odwrocie: dwie nalepki ROYAL INSTITUTE GALLERIES z tytułem obrazu [MERRY-GO-ROUND], nazwiskiem i adresem autorki oraz ceną; nalepki z nazwiskiem i adresem autorkinr inw. MNG/SW/1348/MR

147

taDeusz ilnicki (1906 kiernasówka na ukrainie − 1993 warszawa)

Malarz, grafik, rzeźbiarz. Był absolwentem szkoły arty-stycznej w Odessie (1926–1927). W 1929 został aresz-towany i zesłany w region Archangielska. Zdołał uciec i przedostać się do Francji. Podjął studia w Conservatoire des Arts et Métiers. W 1933 powrócił do Polski. W 1939 był we Francji, gdzie dołączył do polskich sił zbrojnych. Po ewakuacji trafił do Wielkiej Brytanii, służył w 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka, biorąc udział w jej szlaku bojo-wym. W 1947 osiadł w Londynie. W 1952 jako pierwszy absolwent ukończył Studium Malarstwa Sztalugowego prowadzone przez Mariana Bohusza-Szyszko. Należał do grupy Free Painters and Sculptors. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1965 i 1967. Malował wówczas wielobarwne, lekko kubizujące kompozycje figuralne.

 125. Ptaszki, ok. 1965

olej, płótno, 51 × 61 cmniesygnowanyna odwrocie napis: YOUNG BIRDSnr inw. MNG/SW/1349/MR

148

149

 127. Mężczyzna w łódce, [lata 60. XX w.]

olej, płótno, 160 × 186 cmniesygnowany

na odwrocie tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1351/MR

 126. Turniej, 1965

olej, płótno, 71 × 92 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: T. Ilnicki

nr inw. MNG/SW/1350/MR

150

jennifer van inGen (1942 witley, surrey, wielka brytania; mieszka w londynie)

Malarka. W latach 1959–1962 uczęszczała do Ealing School of Art w Londynie. Po studiach podróżowała po Europie. W 1963 miała pracownię w Paryżu na Montpar-nasse, a później w Londynie, gdzie prowadziła również szkołę malarstwa. W Drian Galleries wystawiała w 1969 i 1988. Pokazała wówczas kompozycje abstrakcyjne, ma-lowane gładko, traktowane płaszczyznowo.

 128. Kompozycja na biel i, ok. 1963

akryl, płótno, 142 × 132 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: J.A. Van Ingennr inw. MNG/SW/1352/MR

maurice jaDot (1893 bruksela − 1983 londyn)

Malarz, rzeźbiarz, grafik. W latach 1910−1914 studiował architekturę w Académie Royale des Beaux-Arts u Victo-ra Horta w Brukseli. W okresie I wojny światowej służył w wojsku. Od 1919 mieszkał w Wielkiej Brytanii. Na-leżał do założycieli i członków grupy Free Painters and Sculptors. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958, 1959 i 1960. Prezentował obrazy abstrakcyjne o zgaszonej kolorystyce i silnie zróżnicowanych fakturach, miejscami reliefowych.

 129. 21–59, 1959

olej, technika własna, płyta pilśniowa, 152,5 × 122 cmsygnowany na odwrocie: Maurice Jadot / 21–59 nr inw. MNG/SW/1353/MR

151

152

 131. Niespokojny pejzaż, ok. 1970

olej, płyta pilśniowa, 91 × 122 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Norma Jamesonna odwrocie sygnatura autorska: NORMA JAMESON / 19. Unquiet Landscape; a także adres: III HAYES WAY BECKENHAM KENTnr inw. MNG/SW/1356/MR

norma jameson (1933 burslem, staffordshire, wielka brytania; mieszka w beckenham, kent, wielka brytania)

Malarka. Od 1951 do 1955 studiowała w Bath Academy of Art, a w latach 1955−1956 – w Liverpool Universi-ty. Dyplom z tkaniny artystycznej uzyskała w Goldsmiths College of Art w Londynie. Opublikowała książkę Batik for Beginners. W Drian Galleries miała wystawę indywidu-alną w 1971. Prezentowała silnie przetworzone pejzaże o spiętrzonej perspektywie. Artystka operowała wówczas uproszczonymi i zgeometryzowanymi formami.

 130. Żółte pole, ok. 1970

olej, płyta pilśniowa, 91 × 122 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Norma Jamesonna odwrocie sygnatura autorska: 9. Norma Jameson / YELLOW FIELDnr inw. MNG/SW/1355/MR

153

 132. Burza nad Wickham, ok. 1970

olej, płyta pilśniowa, 122 × 140 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Norma Jamesonna odwrocie sygnatura autorska: 30 / STORM OVER

WICKHAM / Norma Jamesonnr inw. MNG/SW/1357/MR

154

moni jana(1943 bengal, indie; mieszka w kalkucie)

Malarka. Ukończyła angielską literaturę na Uniwersytecie w Kalkucie. Do Wielkiej Brytanii przyjechała robić dok-torat z literatury. Studiowała w Hammersmith College of Art w Londynie. W Drian Galleries wystawiała w 1980, 1983, 1990, 1993. Malowała w tym czasie symboliczne kompozycje figuratywne przepełnione wschodnim misty-cyzmem i filozofią.

 133. Grająca, 1979

pastel, papier, 49,5 × 31,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Janana odwrocie oprawy napisy: MONI JANA; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1358/MR

155

sopHie joHnson(1913 polska − 1997 londyn)

Studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po wojnie pracowała w Niemczech, gdzie poznała swojego męża Petera Johnsona, lekarza psychiatrę. Od 1947 mieszkała z mężem w Wielkiej Brytanii. Była zaprzyjaźniona z Mar-kiem Żuławskim i Feliksem Topolskim. Od 1972 wyko-nywała kolaże. W Drian Galleries miała wystawę indywi-dualną w 1981, na której prezentowała prace w technice kolażu.

 134. Adieu Coco Chanel, 1979

kolaż, papier, 27 × 15,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: SOPHIE 79na odwrocie oprawy sygnatura autorska: Adieu Coco Chanel / Johnsonnr inw. MNG/SW/1359/MR

bryn jones (1927 londyn; mieszka tamże)

Malarz. Ukończył Cambridge. Wykładał na Uniwersy-tecie w Kairze i Hongkongu. Malować zaczął w 1955. Pierwszą indywidualną wystawę miał w Drian Galleries w 1962, kolejną w 1963. Prezentował wówczas abstrak-cyjne, wysmakowane kolorystycznie, często fakturalne kompozycje.

 135. Czerwony intruz, 1963

olej, płótno, 122,5 × 107 cmsygnowany na odwrocie: BRYN / JONESponadto na odwrocie: tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1360/MR

156

muriel juniper(1906 london – 1982 tamże)

Malarka, graficzka. Studiowała w Royal College of Art i Central School of Arts and Crafts, specjalizując się w li-tografii. Zajmowała się także ilustracją książkową. Wysta-wiała z London Group. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1971. Malowała wówczas kompozycje abstrakcyjne, zbudowane z nieregularnych plam o stono-wanych barwach nakładających się na siebie.

 136. Kompozycja żółto-szara, [ok.1960]

olej, płyta pilśniowa, 71 × 91cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Juniperna odwrocie ramy napisy: MURIEL JUNIPER; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1361/MR

157

maryon kantaroff (1933 toronto, kanada; mieszka tamże)

Rzeźbiarka, malarka, rysownik, muzyk. Studiowała grę na fortepianie w Royal Conservatory of Music, a także sztu-kę i archeologię na Uniwersytecie w Toronto (dyplom w 1957). Po studiach pracowała jako kurator w Art Gal-lery of Ontario, a następnie wyjechała na studia pody-plomowe z archeologii do British Museum w Londynie. W Londynie zaczęła studiować rzeźbę w Reading Uni-versity, John Cass College of Art, Chelsea College of Art. Zajmowała się krytyką artystyczną. Jest współzałożyciel-ką grupy Toronto New Feminists, a także angażuje się w działalność Amnesty International i Artists for Peace. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1965. Prezentowała zarówno abstrakcyjne reliefy, jak i rzeźby.

 137. Fuga, 1960

technika własna, olej, gips, płyta pilśniowa, drewno, 49 × 38 cmsygnowany u dołu z prawej: MKantaroff na odwrocie: tytuł w j. polskim; nalepka z tekstem: FUGUE / by / Maryon Kantaroff; nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1363/MR

anGela ker(1932 Glasgow, szkocja, wielka brytania; mieszka na ibizie)

Malarka. Studiowała w Glasgow School of Art, a następnie w British School w Rzymie. Od lat 70. mieszka na Ba-learach. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1967, 1968 i 1970. Prezentowała obrazy figuratywne skomponowane z dużych płaszczyzn barwnych.

 138. Wiatrak, 1967

akryl, płótno, 91,5 × 71 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: KER / 1967nr inw. MNG/SW/1362/MR

159

bruce killeen (1926 warwickshire, wielka brytania; mieszka w Gloucestershire, wielka brytania)

Malarz samouk, pedagog, krytyk sztuki, autor filmów o sztuce. Studiował literaturę angielską na Oksfordzie. Osiedlił się w Gloucestershire. W latach 1969−1980 wykładowca literatury i sztuki w Colchester School of Art i Royal Academy Schools. Był lokalnym korespon-dentem „The Guardian”. Nagradzany za filmy o sztuce. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1965. Maluje kompozycje abstrakcyjne, początkowo informe-lowe, by w kolejnych latach tworzyć kompozycje z alu-zją do pejzażu.

 139. Odosobnienie, 1964

olej, płyta pilśniowa, 184 × 91 cmsygnowany na odwrocie: KILLEENna odwrocie nalepka firmy JAMES BOURLET & SONS nr inw. MNG/SW/1364/MR

joHn kinGerlee (1936 birmingham, wielka brytania; mieszka na beara peninsula, irlandia)

Malarz. Uczęszczał do Towarzystwa Maryjnego w Exeter. W okresie 1962–1982 mieszkał w Kornwalii. Przez pe-wien okres mieszkał w Hiszpanii i Maroku. Po powrocie do Wielkiej Brytanii wyjechał do Irlandii i zamieszkał na półwyspie Beara. Przeszedł na islam. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1979. Prezentował symbo-liczne kompozycje figuratywne.

 140. Mędrzec w ogrodzie, 1976

tempera, tusz, płótno, 42,5 × 37 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Kingerlee / 76na odwrocie napis: The Sage in his Garden / 1976nr inw. MNG/SW/1365/MR

160

aleksanDer kobzDej (1920 olesko na ukrainie – 1972 warszawa)

Malarz, grafik, ilustrator, rzeźbiarz, scenograf. Studia roz-począł w 1939 na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej. W 1945 podjął naukę w ASP w Krakowie pod kierunkiem Eugeniusza Eibischa, następnie został asysten-tem Władysława Lama na Wydziale Architektury Politech-niki Gdańskiej. Dyplom architekta uzyskał w 1946. W la-tach 1947−1951 był związany z PWSSP w Gdańsku, a od 1951 z warszawską ASP, w której kilkakrotnie piastował stanowisko dziekana Wydziału Malarstwa. Początkowo malował zgodnie z założeniami realizmu socrealistycz-nego, później zwrócił się ku abstrakcji łączonej z nurtem malarstwa materii.

 141. Biały, 1961

olej, gips, technika własna, płótno, 55 × 46 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Kobzdej / 1961na odwrocie sygnatura autorska: Aleksander Kobzdej / 1961 / „BIAŁY” / [wymiary]nr inw. MNG/SW/1366/MR

anDrzej kuHn (1929 lwów; mieszka w boston, lincolnshire, wielka brytania)

Malarz. W czasie II wojny światowej po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną jego ojciec został aresztowany, a on wraz z matką i siostrą został zesłany do Kazachstanu. Za próbę ucieczki jego matka trafiła do obozu pracy, gdzie zmarła, dzieci zostały oddane do domu dziecka. Szczęśliwie odnaleziony przez ojca, po wyjściu armii gen. Andersa na Bliski Wschód trafił do Iranu, Palestyny i Egiptu. Do Londynu przyjechał w 1947. Przez sześć lat pracował fizycznie w porcie, po czym otrzymał stypendium w Chelsea School of Art. W 1962 opuścił Londyn i przeniósł się na Wschodnie Wybrzeże. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1970 i 1985. Na jego twórczość niewątpliwy wpływ wywarły wydarzenia z dzieciństwa. Stworzył własną ikonografię i stylistykę, świat bajkowy pełen lirycznej zadumy.

 142. Patron żeglarzy, ok. 1970

olej, płyta pilśniowa, 60 × 67 cmsygnowany w lewym górnym rogu: A. Kuhnna odwrocie liczba 62.; napis: A. Kuhn „Patron żeglarzy”nr inw. MNG/SW/1367/MR

161

 143. Kataryniarz, ok. 1970

olej, płyta pilśniowa, 76 × 78 cmsygnowany w prawym górnym rogu: A. Kuhnna odwrocie pieczęć: ROYAL / BOARD / MADE IN SWEDEN / GOLDEN; napis: A. Kuhn Kataryniarz; liczba 303nr inw. MNG/SW/1368/MR

 144. Powrót rybaka, ok. 1970

olej, płyta pilśniowa, 114 × 141 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: A. Kuhnna odwrocie pieczęcie: ROYAL / BOARD / MADE IN SWEDEN / GOLDENnr inw. MNG/SW/1369/MR

162

 145. Ostatnia wieczerza, ok. 1970

olej, płyta pilśniowa, 122 × 119 cmsygnowany w prawym górnym rogu: A. Kuhnna odwrocie dwie pieczęcie: ROYAL / BOARD / MADE IN SWEDEN / GOLDEN nr inw. MNG/SW/1370/MR

163

m. taya kumar (1951 madras, indie; mieszka tamże)

Malarka. Tworzy kompozycje figuratywne o surrealistycz-nej symbolice i nastroju.

 146. Scena f iguralna, 1982

kredka, sklejka, 91,5 × 127 cmsygnatura nieczytelna w lewym górnym roguna odwrocie sygnatura autorska: [podpis nieczytelny] 20/7/82; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1371/MR

zbiGniew kupczyński (1928 wilno; mieszka w vancouver, kanada)

Malarz. Studia malarskie odbył we wrocławskiej PWSSP w pracowni Eugeniusza Gepperta i Stanisława Dawskie-go. W 1957 otrzymał stypendium Ministra Kultury i Sztuki i wyjechał do Paryża, gdzie współpracował z Galerią An-dré Schoellera. Przebywał również w USA. Po powrocie do kraju zorganizował wraz z Waldemarem Smolarkiem „Wolną Galerię”, która eksponowała obrazy na murach warszawskiego Barbakanu. Od 1971 mieszka w Kanadzie, często odwiedza Polskę. Od 1980 prowadził w Kanadzie własną galerię. Miał wiele wystaw indywidualnych w Pol-sce, Francji, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii – w Drian Galleries w 1974. Stworzył własną malarską poe-tykę, malował obrazy ukazujące świat dziecka, barwny i pozornie beztroski, jednak pełen zagrożeń i lęku. Jest także autorem cyklu obrazów abstrakcyjnych oraz kom-pozycji z metalu i drewna.

 147. Dziecko z psem, 1974

gwasz, pastel, papier, 68,5 × 49 cmsygnowany w prawym górnym rogu: Kupczyński / 1974na odwrocie oprawy napis: Zbigniew Kupczyński / „Dziecko z psem” 1974; dwie pieczęcie Drian Galleries; pieczęć firmy J.J. FIALA / PICTURE FRAMESnr inw. MNG/SW/1372/MR

164

josepH lacasse(1894 tournai, belgia – 1975 paryż)

Malarz, rysownik. Pochodził z robotniczej rodziny. Od 1905 roku wraz z ojcem pracował fizycznie w kamieniołomach. W 1909 pracował jako kamie-niarz, a wieczorowo uczył się imitowania marmu-ru i powierzchni drewnianych – powstały wówczas prace abstrakcyjne Les cailoux (Krzemienie). W 1912 wstąpił do École des Beaux-Arts w Tournai. W cza-sie I wojny światowej trafił do obozu, w 1916 uciekł i ukrywał się w szpitalu w Tournai. W 1919 rozpoczął studia w Royal Academy of Art. Od 1925 zamieszkał w Paryżu. W 1931 otworzył na Montparnasse galerię L’Equipe. Niezwykle istotna dla jego twórczości była znajomość z Robertem Delaunay’em i Mauricem De-nisem. W 1939 wyjechał do Wielkiej Brytanii. W latach 1943–1945 uczył ceramiki w Stoke-on-Trent. Do Pa-ryża powrócił w 1946. W Drian Galleries wystawiał w 1969 (prace z lat 1910–1960), 1962 (okres kubi-styczny), 1971, 1983 i 1984. Jest uznawany za jed-nego z pionierów malarstwa abstrakcyjnego, a po II wojnie światowej był jednym z prekursorów abstrakcji ekspresyjnej.

165

 148. Kompozycja na czarnym tle, 1910

pastel, papier, 61,5 × 74 cmsygnowany nad dolną krawędzią w polu kompozycji: Lacasse / 1910

nr inw. MNG/SW/1373/MR

 149. Obraz granatowo-niebieski, 1960

olej, płótno, 115 × 89 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Joseph Lacasse / 1960

na odwrocie napisy: LACASSE; tytuł w j. polskim; pieczęć Drian Galleries

nr inw. MNG/SW/1374/MR

166

167

 152. Obraz niebieski, 1960

olej, płótno, 162 × 129,5 cmsygnowany na odwrocie:

Lacasse / 1960 / 11 Impasse Ronsin / Paris XVnr inw. MNG/SW/1377/MR

 150. Obraz czerwony, 1960

olej, płótno, 89 × 115,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Joseph Lacasse 1960

na odwrocie tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1375/MR

 151. Obraz czerwono-żółty, 1960

olej, płótno, 115 × 162 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Joseph Lacasse / 1960

na odwrocie sygnatura autorska: Lacasse / 1959 / 11 Impasse Ronsin / Paris XV; tytuł w j. polskim

nr inw. MNG/SW/1376/MR

 153. Obraz czerwono-czarny, 1960

olej, płótno, 76 × 101 cmsygnowany w lewej części u dołu: Joseph Lacasse / 1960

na odwrocie napisy: 36 LACASSE; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1378/MR

168

fiona lee (1934 londyn; mieszka tamże)

Malarka. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1975, podczas której prezentowała aluzyjne kompo-zycje abstrakcyjne.

 154. Kompozycja abstrakcyjna, 1975

olej, płótno, 90,5 × 74 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Fiona Leena odwrocie napis: FIONA LEE „KOMPOZYCJA FIOLETOWO- / ZIELONA Z BIAŁYM AKCENTEM” / [wymiary]nr inw. MNG/SW/1384/MR

169

anDré lejosne (1929 richebourg, pas-de-calais, francja; mieszka w paryżu)

Malarz. Studiował w École des Beaux-Arts oraz prywatnej szkole Roberta Lesbounit w Paryżu. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1973, 1975 i 1979. Malo-wał wówczas symboliczne, surrealistyczne kompozycje, kontrastując figuratywne przedstawienia z abstrakcyjnym tłem obrazów.

 155. W piaskownicy, 1978

olej, płótno, 73,5 × 92 cmsygnowany na odwrocie: Andre Lejosnenr inw. MNG/SW/1379/MR

170

per lillieström(1932 björnlunda, szwecja; mieszka na teneryfie)

Malarz. Studiował w School of Art and Design w Sztok-holmie oraz od 1953 w Paryżu na Académie Julian u An-dré Lhote’a. Od 1956 mieszka na Teneryfie, początkowo w Puerto de la Cruz, a następnie w Los Realejos. Był wy-kładowcą wizytującym na University of Surrey w Wielkiej Brytanii i na International University Menéndez Pelayo w Santa Cruz. W Drian Galleries miał wystawę indywidu-alną w 1973, na której zaprezentował kompozycje abs-trakcyjne.

 156. Motyw morski, [ok. 1971]

olej, płótno, 73,5 × 99 cmsygnatura nieczytelna w lewym dolnym roguna odwrocie napis: tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1381/MR

ann linDsell-stewart(1923 londyn; mieszka w republice południowej afryki)

Malarka samouk. Uczęszczała do szkoły w Folkestone w Wielkiej Brytanii. Od lat 50. mieszkała w Zimbabwe, a następnie w Republice Południowej Afryki. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1972 i 1974. Prezentowała południowoafrykańskie pejzaże i sceny ro-dzajowe, malowane syntetycznie o intensywnej kolory-styce.

 157. Wyścig kosmiczny, 1972

olej, płyta pilśniowa, 45 × 64 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Lindsell Stewart 72.nr inw. MNG/SW/1473/MR

171

reGinalD james lloyD (1926 Hereford, wielka brytania; mieszka w Dawlish, Devon, wielka brytania)

Malarz samouk. Po służbie wojskowej studiował krótko w Exeter School od Art. Od 1956 mieszkał w Bideford. Zajmował się ilustracją książkową, wykonywał murale i witraże. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1967 i 1969. Zaprezentował wówczas kompozycje abstrakcji aluzyjnej zbudowane z płaskich plam barwnych.

 158. Dwie głowy, 1967

olej, płyta pilśniowa, 26,5 × 50 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: R.J. LLoyd / 1967 na odwrocie sygnatura autorska: R.J. LLOYD; liczba (21) oraz tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1380/MR

172

173

colin lucas (1906 londyn − 1984 tamże)

Architekt, malarz. Uczęszczał do Cheltenham Colle-ge, a w latach 1925−1928 studiował Architekturę na Cambridge University School. Po studiach pracował w firmie ojca. Był w Wielkiej Brytanii pionierem zasto-sowania w budownictwie konstrukcji żelbetonowych. Z lat 30. znane są jego modernistyczne realizacje po-wstałe w ramach działalności firmy Connell, Ward and Lucas. Po wojnie był szefem London County Coun-cil, zajmował się urbanistyką i polityką mieszkaniową. W 1978 przeszedł na emeryturę i poświęcił się malar-stwu. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w latach 1979–1981. Prezentował realistyczne, nieco uproszczone pejzaże.

 159. Wiosenne drzewa w Regents Park, 1980

olej, płótno naklejone na sklejkę, 30 × 40,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Colin Lucas ’80na odwrocie: napisy: COLIN LUCAS; nalepka z tekstem: 26. Trees in Springtime. / Regents Park. / April 1980. / by / Colin Lucas nr inw. MNG/SW/1382/MR

 160. Dąb w Hampstead Heath, 1980

olej, płótno naklejone na sklejkę, 36 × 46 cmniesygnowanyna odwrocie napis: COLIN LUCAS / 85 / 26 Oak Into Hampstead Heathnr inw. MNG/SW/1383/MR

DaviD messer (1912 sanok − 1999 izrael)

Malarz. W 1929 wyemigrował do Palestyny. Od 1955 mieszkał w Paryżu, ale często wyjeżdżał do Izraela, aż tam zamieszkał. Wystawiał w Europie, USA i Izraelu, gdzie mieszkał do śmierci. W Drian Galleries wystawiał w 1970. Prezentował wówczas ekspresjonistyczne pejzaże, sceny rodzajowe i figuralne o dużym stopniu deformacji postaci.

 161. A, 1967

olej, płótno, 46 × 54,5 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Messer.na odwrocie sygnatura autorska: Messer / 67; „A” 1967nr inw. MNG/SW/1385/MR

 162. B, 1968

olej, płótno, 73 × 60 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Messerna odwrocie sygnatura autorska: Messer 68; napis: DAVID MESSER; „B” 1968nr inw. MNG/SW/1386/MR

174

175

 163. C, 1969

olej, płótno, 46 × 54,5 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Messer.

na odwrocie sygnatura autorska: Messer 69; napis: DAVID MESSER / „C” 1969

nr inw. MNG/SW/1387/MR

176

joHn milnes-smitH (1929 middlesex, wielka brytania − 1998 londyn)

Malarz, architekt. W latach 1934−1938 studiował w Ar-chitectural Association School of Architecture w Londynie, specjalizował się w budynkach historycznych. W czasie II wojny światowej służył na Dalekim Wschodzie, m.in. w Birmie. Po wojnie pracował w dziedzinie ochrony i konserwacji obiektów zabytkowych. Był członkiem Lon-don Group. W Drian Galleries miał wystawy indywidual-ne w 1963, 1971, 1976 i 1980. Prezentował kompozycje w nurcie abstrakcji informel, później w jego kompozy-cjach pojawiły się elementy abstrakcji geometrycznej. Tworzył także kolaże.

 164. Kompozycja, ok. 1970

olej, płótno, 121 × 79 cmsygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: JMSna odwrocie sygnatura autorska: J. MILNES-SMITH / 63; napis: DRIANnr inw. MNG/SW/1465/MR

 165. Kompozycja geometryczna, 1980

olej, płyta pilśniowa, 60,5 × 45,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: JMS 80na odwrocie sygnatura autorska: J. MILNES-SMITH i cyfra 8; napis: KOMPOZYCJA GEOMETRYCZNAnr inw. MNG/SW/1466/MR

178

francine morin-jaGu (1936 francja − 1975 meksyk)

Malarka. Studiowała w École des Beaux-Art w Paryżu. Uczęszczała także do pracowni André Lhotte’a i Fernanda Légera. Od 1950 podróżowała do Grecji, Włoch, Szwe-cji. W 1952 wyjechała do Meksyku, gdzie wyszła za mąż. Swoje abstrakcyjne obrazy zapełniała kolistymi, malowa-nymi płasko formami, w czystych barwach i o różnym nasyceniu.

 166. Kompozycja w zieleniach, ok. 1970

olej, płótno, 130 × 97 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: - MORIN.JAGU -na odwrocie napisy: M. JAGU; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1354/MR

robert watson munforD (1925 worcester, massachusetts, usa – 1991 nowy jork)

Malarz, grafik, pedagog. Uczęszczał do Worcester Acade-my. W czasie II wojny światowej służył w U.S. Army Air Corps. Po wojnie kontynuował studia na Ohio State Uni-versity (1946–1947), Cleveland Institute of Art (1947–1949), University of Bellas Artes, San Miguel de Allende w Meksyku (1947) i Art Students League w Nowym Jorku (1949–1951). W 1957 przeniósł się na Baleary, ostatecz-nie osiedlił się w Santa Eulária na Ibizie. Był założycielem stowarzyszenia Grupo Ibiza 59. W latach 1962–1965 wykładał grafikę w Druckwerkstatt Schloss Wolfsburg. W 1966 powrócił do Nowego Jorku. W tym okresie projektował scenografie dla teatrów w Nowym Jorku. W 1971 rozpoczął pracę na Long Island University, gdzie wykładał przez dwadzieścia lat. W Drian Galleries miał wystawę w 1958. W tym okresie malował w stylu abs-trakcyjnego ekspresjonizmu.

 167. Senne wody, 1959

olej, płótno, 152 × 142 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Munfordna odwrocie sygnatura autorska: Munford / L19597; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1388/MR

179

 168. Kompozycja abstrakcyjna, 1959

olej, płótno, 152 × 142 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Munford

na odwrocie sygnatura autorska: Munford / L 19599 nr inw. MNG/SW/1389/MR

180

Halima nałęcz (Halina nałęcz)(1914 antonów na wileńszczyźnie − 2008 londyn)

Malarka, kolekcjonerka. Na początku wojny polsko- -bolszewickiej wraz z rodziną zmuszona była do wyjazdu z majątku i opuszczenia Wileńszczyzny. Od 1924 miesz-kała w Wilnie, gdzie podjęła edukację. Po ukończeniu Li-ceum Filomatów w Wilnie studiowała na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego pod kierunkiem Michała Rouby. W 1936 wyszła za mąż za Stanisława Jastrzębiec-Więckowskiego (zginął w 1941). W 1941 po rozpoczęciu wojny niemiecko-sowieckiej znalazła się w Moskwie. Udało się jej wyjechać przez Odessę i Tur-cję do Hajfy, gdzie wstąpiła do Służby Pomocniczej Kobiet przy II Korpusie Wojska Polskiego. Pracowała jako deko-ratorka, zajmowała się również scenografią. W 1949 zna-lazła się w Libanie, gdzie podpisała kontrakt na wyjazd do Wielkiej Brytanii. Pracowała w przędzalni bawełny w Man-chesterze, a następnie w fabryce pończoch w Londynie. Wyszła za mąż za Zygmunta Nałęcza. Rozpoczęła naukę w Studium Malarstwa Sztalugowego prowadzonym przez Mariana Bohusza-Szyszko. W 1953 kontynuowała naukę w Paryżu, w pracowni Jeana Henriego Closona. W 1956 wraz z Denisem Bowenem i Frankiem Avray Wilsonem otworzyła galerię New Vision, a w 1957 przy Porchester Place własną galerię – Drian Gallery (od 1960 Drian Gal-leries), którą prowadziła do 2000. W 1978 przekazała 181 prac w darze do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, a w 1983 – 384 prace do Muzeum Na-rodowego w Gdańsku. Początkowo w swojej twórczości była zafascynowana malarstwem abstrakcyjnym, by na początku lat 60. dojść do własnej formuły − malarstwa figuratywnego ukazującego fantastyczny świat barwnych ogrodów i kwiatów.

 169. Zwyciężony, 1966

olej, płótno, 126,5 × 102 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE / LONDON W 2 „THE DEFEATED”; nalepka Drian Galleries; pieczęć: EWAN PHILLIPS GALLERY [...]; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1167/MR

 170. Posłaniec, 1966

olej, płótno, 126 × 102 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66nr inw. MNG/SW/1168/MR

181

 171. Weekend w Holandi i, 1966

olej, płótno, 142,5 × 117,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66

nr inw. MNG/SW/1169/MR

182

 172. Odkrywanie natury, 1966

olej, płótno, 142 × 116 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66

na odwrocie wyblakła sygnatura autorska: Halima Nalecz 1966.; nalepka Drian Galleries, napis: 46 PARIS 126

nr inw. MNG/SW/1170/MR

 173. Odkrywanie natury, 1966

olej, płótno, 162 × 126 cmsygnowany na odwrocie: N.26 HALIMA NALECZ / 5-7 PORCHESTER PLACE / LONDON W2 / oil on canvas

Rediscovery of Natureponadto na odwrocie: cena w funtach; nalepka z nazwiskiem

i adresem artystki, tytułem obrazu [REDISCOVERY OF NATURE]; nalepka firmy JAMES BOURLET & SONS

nr inw. MNG/SW/1171/MR

183

 174. Tropikalna rzeka, 1966

olej, płótno, 100,5 × 153 cmsygnowany na odwrocie: HALIMA NALECZ / 5/7

PORCHESTER PLACE LONDON. W2ponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleries z tytułem

[Tropical River]nr inw. MNG/SW/1172/MR

 175. Egzotyczny ogród, 1966

olej, płótno, 180 × 116,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66

na odwrocie: nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1173/MR

185

 177. Błękitny świt, 1968

olej, płótno, 182 × 122 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 68na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE / LONDON W.2 „BLUE DAWN” No.1; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1175/MR

 178. Szukanie miodu, 1969

olej, płótno, 127 × 102 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 69na odwrocie: nalepka Drian Galleries; nalepka At FEDERATION OF BRITISH ARTIST GALLERY z tytułem obrazu [LOOKING FOR HONEY], nazwiskiem i adresem artystki, techniką i cenąnr inw. MNG/SW/1176/MR

 176. Szczęśl iwy wśród pól, 1968

olej, płótno, 103 × 126 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 68.na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE LONDON. W2 „HAPPY IN THE FIELDS” (No.2); nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1174/MR

186

 179. Akrobata łąk, 1969

olej, płótno, 102 × 126 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 69na odwrocie: nalepka Drian Galleries; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1177/MR

 180. Alicja w krainie czarów, 1970

olej, płótno, 102 × 126 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 70.nr inw. MNG/SW/1178/MR

188

 181. Zamiast wakacj i (część I dyptyku), 1970

olej, płótno, 167,5 × 122 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 70.

na odwrocie: nalepka z tekstem odręcznym HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE / LONDON, W.Z / „INSTEAD OF HOLIDAY” / (DIPTYCH) [cena w funtach] / RIGHT PANEL;

pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1179/MR

 182. Zamiast wakacj i (część II dyptyku), 1970

olej, płótno, 167,5 × 122 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 71.

na odwrocie: nalepka z tekstem odręcznym HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE / LONDON, W.Z / „INSTEAD OF

HOLIDAY” / (DIPTYCH) [cena w funtach] / LEFT PANEL; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD

nr inw. MNG/SW/1180/MR

 183. Słowiańska idyl la, 1971

olej, płótno, 116 × 142 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 71

na odwrocie sygnatura autorska: „Slavic Idyll” / Halima Nalecz / 5-7 Porchester Place W 22 / cena w funtach;

nalepka z odręcznie pisanymi: nazwiskiem i adresem artystki, tytułem i ceną obrazu

nr inw. MNG/SW/1181/MR

 184. Lato, 1971

olej, płótno, 122 × 167 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 71

na odwrocie napis: „Summer”nr inw. MNG/SW/1182/MR

189

190

 185. Czerwone pole, 1971

olej, płótno, 102 × 127 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 71nr inw. MNG/SW/1183/MR

 187. Daleki wulkan, 1975

olej, płótno, 122 × 122 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 75na odwrocie sygnatura autorska: No 563 NALECZ HALIMA „FARAWAY VOLCANO” oil / 7 Porchester Place W 22 BT; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1185/MR

 186. Idyl l iczny świat, 1974

olej, płótno, 102 × 76,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: 74 / Naleczna odwrocie sygnatura autorska: 8, Halima Nalecz „Idyllic World” / 5-7 Porchester Place W 22 BT oil; cena w funtachnr inw. MNG/SW/1184/MR

191

192

 188. Ożywione pola, 1976

olej, płótno, 77,5 × 101,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 76na odwrocie sygnatura autorska: Halima Nalecz „The Spirited Fields” / 1976 / Porchester Place W2; nalepka At THE MALL GALLERIES z tytułem [The GRASS IN GREEN], nazwiskiem i adresem artystki, techniką i ceną nr inw. MNG/SW/1190/MR

193

 190. Rozjarzony ogród, 1978

olej, płótno, 91 × 71 cmniesygnowanyna odwrocie napis: GLOWING GARDEN 1978nr inw. MNG/SW/1192/MR

 189. Złote l isy, 1977

olej, płótno, 100,5 × 76 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 77na odwrocie wyblakły napis: Golden Foxesnr inw. MNG/SW/1191/MR

194

 191. Boże Narodzenie, 1979

olej, płótno, 90,5 × 60,5 cmsygnowany na odwrocie: Halima Nałęcz Christmas 1979ponadto na odwrocie: nalepka z danymi obrazu, adresem artysty i ceną podaną w funtach nr inw. MNG/SW/1193/MR

 192. Las, 1979

olej, płótno, 50 × 40 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 79na odwrocie napis : The Forestnr inw. MNG/SW/1194/MR

196

 196. Duch, 1975

olej, płótno, 77 × 101 cmsygnowany w dołu po lewej: Nalecz 75

na odwrocie wyblakła sygnatura autorska: HALIMA [...], liczba 18, cena w funtach

nr inw. MNG/SW/1198/MR

 193. Zielono-niebieski, 1980

olej, płótno, 101 × 76 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 80

nr inw. MNG/SW/1195/MR

 194. Wiosna, 1980

olej, płótno, 103,5 × 70,5 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz

na odwrocie napis: Spring 1980nr inw. MNG/SW/1196/MR

 195. Letnia wibracja, 1983

olej, płótno, 121,5 × 160 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 83

na odwrocie sygnatura autorska: Halima Nalecz / 7 Porchester Place, 6, Summer Vibration

nr inw. MNG/SW/1197/MR

197

199

 197. Pośród nocy, [1975]

olej, płótno, 90,5 × 72 cmniesygnowanyna odwrocie napis: Midlest Night nr inw. MNG/SW/1199/MR

 198. Requiem dla Lacasse’a, 1975

olej, płótno, 102 × 75,5 cmniesygnowanyna odwrocie napis: „Requiem for Lacasse”nr inw. MNG/SW/1200/MR

 199. Ogród, 1971

olej, płótno, 76 × 101,5 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 71na odwrocie napis: „GARDEN”nr inw. MNG/SW/1201/MR

200

 200. Arabski czarownik, 1980

olej, płótno, 101 × 75,5 cmsygnowany na odwrocie: 1980 HALIMA NALECZ „THE ARABIAN FAIRY”nr inw. MNG/SW/1202/MR

 201. Na brzegu morza, [1980] olej, płótno, 103 × 76,5 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1203/MR

 202. Król Orzeł, 1980

olej, płótno, 75,5 × 101 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 80na odwrocie napisy: 13 „KING EAGLE” [wymiary] / HALINA NALECZ / [cena w funtach] DRIAN GALLERIES 7 PORCHESTER PLACE LONDON W 2nr inw. MNG/SW/1204/MR

201

 203. Bukiet lata, 1974

olej, płótno, 102 × 76 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 74na odwrocie sygnatura autorska: [podpis nieczytelny] „Bouquet of Summer”; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1205/MR

 204. Samotność, [1970]

olej, płótno, 113 × 86 cmsygnowany na odwrocie: NALECZ HALIMA / 7 PORCHESTER PLACE W2231nr inw. MNG/SW/1206/MR

 205. Na szczycie, [ok. 1980]

olej, płótno, 102 × 76 cmniesygnowanyna odwrocie nalepka: John Moores Liverpool Exhibition 12 1980 / [nazwisko i adres artystki, tytuł obrazu „On the TOP”, technika, cena, podpis nieczytelny artystki]; pieczęć firmy G. ROBERSON & Co. LTD.nr inw. MNG/SW/1207/MR

202

203

 206. Radosny ogród, 1976

olej, płótno, 91 × 122 cmsygnowany w obu dolnych rogach: Nalecz 76

na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / „JUBILEE GARDEN” / 7 Porchester Place London W2; pieczęć firmy

G. ROBERSON & Co. LTD.nr inw. MNG/SW/1208/MR

 207. Drzewne stwory, [1976]

olej, płótno, 102 × 126 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz

na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ 5-7 PORCHESTER PLACE MARBLE ARCH. TREE CREATURES;

nalepka Drian Galleries; pieczęć EWAN PHILLIPS GALLERY [...]nr inw. MNG/SW/1209/MR

 208. Późne lato, [1970]

olej, płótno, 102 × 76 cmsygnowany na odwrocie:

5-7 Porchester Place W 2 Halima Naleczponadto na odwrocie pieczęcie: Drian Galleries; nalepka (zniszczona) At THE HALL GALLERIES z nazwiskiem i adresem artystki, danymi obrazu

nr inw. MNG/SW/1210/MR

205

 209. Cztery pory roku, 1969 olej, płótno, 126 × 102 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz. / 69na odwrocie wyblakła sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / 5-7 PORCHESTER PLACE MARBLE ARCH.; nalepka Drian Galleries; nalepka At FEDERATION OF BRITISH ARTIST GALLERY z tytułem obrazu [FOUR SEASONS], nazwiskiem i adresem artystki, techniką i ceną nr inw. MNG/SW/1211/MR

 210. Złote lato, [1970] olej, płótno, 101 × 126 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: 14, „Golden Summer”, cena w funtach; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1212/MR

206

 211. Oczekujące stworzenie, 1966 olej, płótno, 126 × 102 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 66na odwrocie napis: HALIMA NALECZ; nalepka: At FEDERATION OF BRITISH ARTIST GALLERY z tytułem obrazu [THE WAITING CREATURE], nazwiskiem i adresem artystki, techniką i ceną; nalepka firmy JAMES BOURLET & SONS; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1213/MR

 213. Kompozycja, [lata 50. XX w.]

olej, płótno, 61 × 51 cmniesygnowanyna odwrocie napis: „COMPOSITION”nr inw. MNG/SW/1215/MR

 212. Nadejście nocy, 1972 olej, płótno, 102,5 × 76 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 72nr inw. MNG/SW/1214/MR

207

208

 214. Jesień, [1973]

olej, płótno, 75 × 51,5 cmniesygnowany

na odwrocie napis: „AUTUMN”, na odwrocie płótna prostokątna nieczytelna pieczęć

nr inw. MNG/SW/1216/MR

 215. W słońcu, 1972

olej, płótno, 76,5 × 50,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 72

na odwrocie napis: „IN THE SUN”nr inw. MNG/SW/1217/MR

209

 216. Egipski kot, 1977

olej, płótno, 122 × 122 cmniesygnowany

na odwrocie napis: „EGYPTIAN CAT”; cena w funtach; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD

nr inw. MNG/SW/1218/MR

210

 217. Radosny dzień, 1977

olej, płótno, 122 × 122 cmniesygnowanyna odwrocie napis: „Joyous Day”; cena w funtach; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1219/MR

 218. Wielkanoc, 1983

olej, płótno, 77 × 61 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 83na odwrocie napis: „EASTER, 83”nr inw. MNG/SW/1220/MR

 219. Lato, [1977] olej, płótno, 111 × 86 cmsygnowany na odwrocie: NALECZ HALIMA. THE SUMMERnr inw. MNG/SW/1221/MR

211

 220. Poranna pieśń, 1976

olej, płótno, 121 × 121 cmniesygnowany

na odwrocie napis: 15, „Morning Song”; cena w funtach; pieczęć firmy G. ROBERSON & Co. LTD

nr inw. MNG/SW/1222/MR

213

 222. Niebieski pejzaż, 1972

olej, płótno, 121 × 167 cmsygnowany na odwrocie: HALIMA NALECZ / 5-7 Porchester

Place W 22 / Blue Landscape, 13, cena w funtachnr inw. MNG/SW/1224/MR

 221. Na polach, 1976

olej, płótno, 162 × 126 cmsygnowany na odwrocie:

Halima Nalecz / 7 Porchester Place W2 2BT, „In the Fields”, cena w funtach, liczba 25

nr inw. MNG/SW/1226/MR

214

 224. Nocny lot, [1972]

olej, płótno, 162 × 126 cmsygnowany na odwrocie: 9 Halima Nalecz „Night Flight”; cena w funtachponadto na odwrocie: pieczęć firmy G. ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1225/MR

 225. Ulubiony poemat, [lata 70. XX w.]

olej, płótno, 75 × 101 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1708/MR

 226. Lisy, [lata 70. XX w.]

olej, płyta pilśniowa, 50 × 76 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: FOXES; nalepka firmy NEWFRAMESnr inw. MNG/SW/1709/MR

 223. Letni śpiew, 1973 olej, płótno, 160 × 121 cmsygnowany na odwrocie: Halima Nalecz / „Summer Song” / 5-7 Porchester Place W 22ponadto na odwrocie: nalepka z odręcznie pisanymi: nazwiskiem i adresem artystki, tytułem i ceną obrazunr inw. MNG/SW/1223/MR

215

216

 227. Lato, [1977]

olej, płótno, 51 × 76 cmsygnowany na odwrocie: Halima Nalecz N. 9 „The summer”nr inw. MNG/SW/1710/MR

 228. Wielkanocne jajko, [lata 70. XX w.]

olej, płótno, 75 × 50 cmniesygnowanyna odwrocie napis: EASTER EGGnr inw. MNG/SW/1711/MR

217

nieokreślony malarz

 229. Kompozycja, [lata 70. XX w.]

emalia, miedź, 20 × 30,3 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1673/MR

nikos (nikos saHinis) (1924 saloniki, Grecja – 1989 tamże)

Malarz, grafik, pedagog. Studiował prawo i ekonomię na Uniwersytecie w Salonikach, a następnie malarstwo u Polykleitosa Rengosa i Roya Moyera oraz grafikę u Geo-rga Perreta. Od 1970 był wykładowcą na Uniwersytecie w Salonikach, gdzie prowadził zajęcia z malarstwa, gra-fiki i scenografii. W czasach dyktatury wojskowej odmó-wił udziału w Biennale w Wenecji. W latach 1978−1983 podróżował po Europie. W Drian Galleries miał wysta-wę indywidualną w 1978. Uprawiał malarstwo, grafikę, zajmował się scenografią, projektował kostiumy, plakaty, uprawiał krytykę artystyczną. Początkowo malował pej-zaże i martwe natury, później zainteresowały go sceny z życia codziennego, wreszcie jego malarstwo zmierzało w kierunku abstrakcji. Od lat 50. wykonywał także kola-że. Około 1960 tworzył kompozycje abstrakcyjne, eks-presyjne, często o grubej fakturze. W latach późniejszych w swojej twórczości wykorzystywał płótno światłoczułe. Od lat 80. był pod wpływem neoekspresjonizmu.

 230. Obraz fakturowy, 1963

olej, płótno, technika własna, 110 × 110 cmsygnowany u dołu z lewej: NIKOSna odwrocie sygnatura autorska: NIKOS / 1963; nalepka z odręcznym tekstem: Nikos Sahinis / Obraz fakturowy Inw 1340 / ol pł. techn własna / 1963 r.nr inw. MNG/SW/1390/MR

218

rika pana (rika panaGiotopoulou) (1929 ateny; mieszka w Grecji)

Malarka. Studiowała w pracowni Panosa Sarafianosa, a następnie w Szkole Sztuk Pięknych w Atenach. Przez pewien czas mieszkała w Paryżu. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1969. Prezentowała ekspresyj-nie malowane kompozycje z pogranicza abstrakcji i figu-racji.

 231. Postacie, ok. 1969

akryl, płótno, 89 × 79,5 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1391/MR

 232. Matka i dziecko, ok. 1969

akryl, płótno, 80 × 70 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: R. Panana odwrocie napisy: RIKA PANA; tytuł w j. polskim; 1969 r.nr inw. MNG/SW/1392/MR

219

220

D. paramore (1937 malawi; mieszka tamże)

Malarz. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1982. Prezentował wówczas kompozycje abstrakcyjne z aluzją do pejzażu.

 233. Bez tytułu, 1981

olej, płótno, 61 × 91,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: D. Paramore 1981na odwrocie napisy: PARAMORE; liczba 279. / Ph. 26 / 4181 N.M.; PARAMOREnr inw. MNG/SW/1393/MR

DonalD pass (1930 congleton, cheshire, wielka brytania – 2010 wheatley, wielka brytania)

Malarz, rysownik, pedagog. Studiował w Stoke-on-Trent Regional College of Art w Londynie (1947–1950) oraz Royal Academy Schools (1951–1954). Był wykładow-cą w Liverpoolu, Manchesterze, Birmingham, a także w więzieniu Drake Hall w Stafford. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958 i 1960, prezentował wówczas liryczne abstrakcyjne obrazy. Później w swoim malarstwie zwrócił się ku tematyce religijnej. W 1969 przeszedł głębokie doświadczenie mistyczne na przykoś-cielnym cmentarzu. Od tego momentu utrwalał swoje wizje zmartwychwstania dusz. W 1984 rozpoczął serię monumentalnych rysunków węglem przedstawiających zmartwychwstanie.

 234. Piony, ok. 1958

olej, płótno, 102 × 102 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: DONALD PASS; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1394/MR

 235. Pejzaż, ok. 1958

olej, płótno, 148 × 128 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: D. PASSna odwrocie napisy: EUSTON / OIL / PAINTINGS / FRAGILEnr inw. MNG/SW/1395/MR

221

222

223

 238. Trznadle, 1966

olej, płótno, 123,5 × 92 cmsygnowany w prawym dolnym rogu:

DONALD PASSna odwrocie napisy:

1966 VESPERS, DONALD PASSnr inw. MNG/SW/1398/MR

 236. Pejzaż, ok. 1959

olej, płótno, 102 × 128 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: D. PASS

na odwrocie napisy: DONALD PASS; tytuł w j. polskim

nr inw. MNG/SW/1396/MR

 237. Kompozycja w zieleniach, ok. 1960

olej, płótno, 128 × 148 cm niesygnowany

na odwrocie napis: DONALD PASS; tytuł w j. polskim

nr inw. MNG/SW/1397/MR

 239. Na promenadzie Weston-Super-Mare, 1967

olej, płótno, 152 × 101 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Pass

na odwrocie sygnatura: PROMENADE WESTON-SUPER-MARE

DONALD PASS MARCH 1967nr inw. MNG/SW/1399/MR

224

225

james pearson (1945 Glasgow, wielka brytania; mieszka w wielkiej brytanii)

Malarz. Tworzy wielobarwne motywy figuratywne, o de-koracyjnym charakterze, często linearne.

 240. W dżungl i, [2. poł. lat 60. XX w.]

olej, płyta pilśniowa, 91 × 78,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: J.P.na odwrocie napisy: JAMES PEARSON; tytuł w j. polskim; nalepka z odręcznym napisem: 9 / IN THE / JUNGLE / [wymiary]nr inw. MNG/SW/1400/MR

 241. Maroko, [2. poł. lat 60. XX w.]

olej, płyta pilśniowa, 108 × 76 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: J.P.na odwrocie napis: JAMES PEARSON „MAROCO”; pieczęć firmy ROYAL BOARD / IN SWEDEN / GOLDENnr inw. MNG/SW/1401/MR

227

joHn pellinG (1930 Hove, sussex, wielka brytania; mieszka w monte carlo)

Malarz, pastor Kościoła Anglikańskiego. W 1946 roz-począł naukę w Brighton College of Art and Crafts, a w latach 1951−1955 studiował w Royal College of Art. Od 1955 do 1958 uczęszczał do Chichester Theologi-cal College. W 1959 przyjął święcenia. Był pastorem w parafiach Kensington, Hammersmith. W 1979 wyjechał na południe Francji, by ostatecznie objąć, aż do emerytu-ry, parafię w Nicei. Po przejściu na emeryturę poświęcił się całkowicie malarstwu. Jak sam przyznawał, miało ono ścisły związek z powołaniem. Był przyjacielem Francisa Bacona. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1965, 1967 i 1978. Początkowo malował obrazy abs-trakcyjne o swobodnej, ekspresyjnej plamie barwnej, by od lat 70. tworzyć kompozycje figuratywne, często o symbolicznej aurze.

 242. Plaża, ok. 1965

olej, płótno, 126,5 × 102 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: PELLINGnr inw. MNG/SW/1402/MR

 243. Połączenie, ok. 1967

olej, płótno, 139 × 177,5 cmniesygnowanyna odwrocie inny obraz; napisy: PELLING / 55 FUSIONnr inw. MNG/SW/1403/MR

 244. Rana 1, ok. 1967

olej, płótno, 152 × 245 cmniesygnowanyna odwrocie inny obraz; napisy: PELLING / tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1404/MR

228

 245. Pustynia, ok. 1970

olej, płótno, 177 × 137 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1405/MR

 246. Zakochani, [ok. 1975]

olej, płótno, 152 × 136 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1406/MR

229

 247. Kąpiel, [ok. 1975]

olej, płótno, 177 × 177 cmniesygnowany

na odwrocie napis: PELLING „Z TAHITI”nr inw. MNG/SW/1407/MR

230

joHn penn (1921 Greens norton, northamptonshire, wielka brytania – 2007 ipswich, suffolk, wielka brytania)

Architekt, malarz. Uczęszczał do Eton i do Trinity Colle-ge w Cambridge. Studiował także historię w Cambridge. W czasie II wojny światowej służył w wojsku. Po wojnie uzupełnił studia w Architectural Association w Londynie. Przez pewien czas pracował w USA. Zajmował się także projektowaniem mebli. W Drian Galleries miał wystawę w 1962. Prezentował wówczas kompozycje abstrakcyjne o zróżnicowanej fakturze.

 248. Obraz czarny, 1962

technika własna, płyta pilśniowa, 121,5 × 83 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: DRIAN PENN; nalepka z tekstem maszynowym: PENN, John / born in 1922 / lives in England / 126 Black Paintings 1962; nalepka: CITY OFF BRADFORD GALLERY / CARTWRIGHT MEMORIAL HALL / numer 792; dwie nalepki firmy JAMES BOURLET & SONSnr inw. MNG/SW/1408/MR

 249. Kompozycja sferyczna, [ok. 1960]

olej, płótno, 121,5 × 83,5 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: JOHN PENN; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1409/MR

232

GeorG karl pfaHler (1926 emetzheim, wissembourg, niemcy − 2002 tamże)

Malarz, rzeźbiarz, pedagog. W 1948 podjął studia w Akademie der Bildenden Künste w Norymberdze, a w 1950 – w Staatliche Akademie der Bildenden Knute w Stuttgarcie. W tym czasie zajmował się także ceramiką. Należał do założycieli stowarzyszenia Gruppe 11, skupiającego malarzy informel, a także Stuttgarter Gruppe. W Drian Galleries miał wystawę w 1958. Prezentował kompozycje abstrakcyjne w typie informel, skonstruowane z przenikających się plam barwnych. W swoim późniejszym malarstwie eksperymentował z efektami przestrzennymi, dążył do uproszczeń konstrukcji obrazu.

 250. Kompozycja abstrakcyjna, 1958

olej, płótno, 100 × 128,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Pfah G / 5 II. 58na odwrocie sygnatura autorska: 5 Februar 1958 [podpis nieczytelny]; skreślona liczba 15; cyfra 7; napisy: PFAHLER; tytuł w j. polskim; nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1410/MR

233

ivan picelj (1924 okučani, chorwacja − 2011 zagrzeb, chorwacja)

Malarz, rzeźbiarz, grafik, projektant. W latach 1943−1946 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Zagrzebiu. Był założycielem interdyscyplinarnej grupy EXAT-51 (1951) i Industrial Design Studio – SIO (1956), a także międzynarodowego ruchu New Tendencies (1961−1967). Był związany z Galerią Denise René w Paryżu. Brał udział w Biennale w Wenecji w latach 1969 i 1972. Projektował plakaty, książki, zajmował się wzornictwem przemysłowym, a od 1957 – rzeźbą. Projektował pawilony wystawowe. Jako malarz posługiwał się językiem geometrii, tworząc czytelne, linearne kompozycje zbudowane z prostych figur geometrycznych i podstawowych kolorów.

 251. Kompozycja Xaty, 1959

olej, płótno, 95 × 115 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: PICELJ ’59na odwrocie sygnatura autorska: IVAN PICELJ „COMPOSITION XATY” 1959, oil nr inw. MNG/SW/1411/MR

234

eDGarD pillet (1912 saint-christoly-médoc, francja − 1996 paryż)

Malarz, rzeźbiarz, architekt. Od 1928 studiował w École des Beaux- -Arts w Bordeaux, a od 1931 – w École des Beaux-Arts w Paryżu. W 1936 uzyskał stypendium, dzięki czemu przez rok mieszkał w Gre-cji. Od 1950 był redaktorem awangardowego pisma „Art d’aujourd’hui”. W 1950 stworzył warsztat sztuki abstrakcyjnej na Académie de la Grande Chaumière w Paryżu. Był związany z galerią Denise René. W 1951 re-żyserował abstrakcyjny film Genesis. W połowie lat 50. wyjechał do USA. W 1955 był profesorem na Uniwersytecie w Louisville, a rok później – w Instytucie Sztuki w Chicago. W Drian Galleries miał wystawy indy-widualne w 1959 i 1961. Jego malarstwo opiera się na zastosowaniu i kontraście podstawowych figur geometrycznych.

 252. Miriada, 1961

olej, technika własna, płótno, 116 × 89 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: PILLETna odwrocie sygnatura autorska: MYRIADE / E. Pillet / 1961; nalepka Drian Galleries; nalepka firmy JAMES BOURLET & SONSnr inw. MNG/SW/1412/MR

235

lutka pink (luDwika pinkusiewicz)(warszawa 1906 − jerozolima 1999)

Malarka. Studiowała w warszawskiej ASP, a w latach 1937−1938 w paryskim oddziale krakowskiej ASP u Wacława Zawadowskiego. W Paryżu wyszła za mąż za malarza Ka-zimierza Zielenkiewicza. Wojnę wraz z mężem spędziła w Aix-en-Provence we Francji. W 1946 powróciła do Paryża. Od początku lat 50. wyjeżdżała do Nowego Jorku. Na-leżała do grupy Free Painters and Sculptors. W Drian Galleries miała wystawy indywidu-alne w 1958 i 1962. Zaliczana jest do kręgu malarzy Montparnasse. Malowała pejzaże, portrety, martwe natury. Początkowo jej malarstwo nawiązywało do twórczości Vuillar-da i Bonnarda, później pod wpływem przyjaźni z Picassem geometryzowała formy, by następnie zwrócić się ku malarstwu abstrakcyjnemu.

 253. Kompozycja, [ok. 1960]

olej, płyta pilśniowa, 49,5 × 73 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: LUTKA PINKnr inw. MNG/SW/1413/MR

236

brian plummer (1934 londyn; mieszka tamże)

Malarz. Od 1954 do 1957 uczęszczał do Hornsey College of Art, w latach 1957–1960 – do Royal Academy Schools w Londynie. Przewodniczył fundacji studiów na Univers-ity of Westminster. W 1979 uzyskał nagrodę na Biennale w Barcelonie. W Drian Galleries miał wystawę indywidual-ną w 1965. Prezentował wówczas swobodnie malowane kompozycje abstrakcyjne nawiązujące do pejzażu.

 254. Mgły nad horyzontem, 1964

olej, płótno, 183 × 183 cmsygnowany na odwrocie: B. Plummer 1964na odwrocie napisy: „BROAD REYN”, MIST OPENING OVER LANDSCAPE, PLUMMER; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1414/MR

 255. Skel l, 1964

olej, płótno, 42 × 42 cmsygnowany na odwrocie: B. Plummerponadto na odwrocie napis: 70 „SKELL” 1964 (No9)nr inw. MNG/SW/1415/MR

237

238

louis porter(1904 stamford, usa − 1984 nowy jork)

Malarz. W latach 1929−1930 studiował w The Arts Stu-dents League w Nowym Jorku u Kimona Nicolaïdesa. Pod wpływem rodziny studiował także prawo w Yale University Law School, po skończeniu prawa został przyjęty do adwokatury w Nowym Jorku. W 1932 wy-jechał do Paryża, gdzie uczył się u Jeana Marchanda. Po powrocie do Nowego Jorku ponownie studiował w The Arts Students League (1939−1940). Ostatecznie zrezygnował z prawa i kupił małą farmę w Connecticut. Napisał dwie książki: Extending our Vision: God is The Infinite i autobiograficzną Road to Damascus. Ostatnie dwadzieścia lat spędził w New Canaan koło Nowe-go Jorku. W Drian Galleries wystawiał indywidualnie w 1969, 1970 i 1972. Malował w tym okresie inspiro-wane naturą abstrakcyjne kompozycje o zwartej kon-strukcji i mocnym kolorze.

 256. Motyw słońca, ok. 1969

olej, płótno, 122 × 76 cmsygnatura wiązana: PORTER w lewym górnym rogunr inw. MNG/SW/1416/MR

 258. z cyklu „Mity greckie”, ok. 1969

olej, płótno, 122 × 76,5 cmsygnatura wiązana: PORTER w lewym dolnym roguna odwrocie napis: LOUIS PORTERnr inw. MNG/SW/1418/MR

 257. z cyklu „Mity greckie”, ok. 1962

olej, płótno, 76 × 122 cmsygnatura wiązana: PORTER w lewym dolnym rogunr inw. MNG/SW/1417/MR

240

241

 259. z cyklu „Mity greckie”, ok. 1960

olej, płótno, 122 × 76,5 cmsygnatura wiązana: PORTER w prawym górnym roguna odwrocie napis: LOUIS PORTERnr inw. MNG/SW/1419/MR

 260. z cyklu „Motywy drzewa”, ok. 1969

olej, płótno, 122 × 76 cmsygnatura wiązana: PORTER w lewym górnym rogunr inw. MNG/SW/1420/MR

 261. z cyklu „Motywy drzewa”, ok. 1969

olej, płótno, 76,5 × 122 cmsygnatura wiązana: PORTER w lewym górnym rogunr inw. MNG/SW/1421/MR

242

243

 262. z cyklu „Motywy drzewa”, ok. 1969

olej, płótno, 122 × 76,5 cmsygnatura wiązana: PORTER w prawym dolnym rogu

na odwrocie napisy: L. Porter; tytuł w j. polskim

nr inw. MNG/SW/1422/MR

 263. z cyklu „Motywy plaży” (tryptyk), ok. 1969

olej, płótno, 123,5 × 225 cmsygnatura wiązana: PORTER w prawym górnym rogu

na odwrocie każda część tryptyku opatrzona autorskim oznakowaniem:

t 26 – 1 b # 3 / 706 – 1b; t 26 – 1 b # 2 / 708 – 1b; t 26 – 1 b # 1 / 707 – 1b; 9/70; 7/70; 8/70;

tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1423/MR

244

 266. z cyklu „Motywy plaży”, ok. 1969

olej, płótno, 125 × 151 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1426/MR

 264. z cyklu „Motywy plaży”, ok. 1969

olej, płótno, 123,5 × 225 cmniesygnowanyna odwrocie: liczba 984; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1424/MR

 265. z cyklu „Motywy plaży”, ok. 1969

olej, płótno, 123,5 × 225 cmsygnatura wiązana: PORTER w prawym górnym roguna odwrocie napisy: MOTYW „PLAŻA” LOUIS PORTERnr inw. MNG/SW/1425/MR

245

246

 268. Motyw martwej natury, ok. 1969

olej, płótno, 60,5 × 76 cmsygnatura wiązana: PORTER w prawym górnym roguna odwrocie napisy: LOUIS PORTER oraz tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1428/MR

 269. Opus 578 (dyptyk), ok. 1969

olej, płótno, 76,5 × 122 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: D 36 # 1; D 36 # 2; na odwrocie: „OPUS 578”; L. Porter; nalepka z tekstem pisanym ręcznie: Louis Porter / Opus 578 (dyptyk) Inw 1429 / ol. pł / ok 1969 rnr inw. MNG/SW/1429/MR

 267. z cyklu „Motywy plaży”, ok. 1969

olej, płótno, 125 × 151 cmsygnatura wiązana: PORTER w prawej części u góryna odwrocie tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1427/MR

247

DouGlas portway (1922 johannesburg, republika południowej afryki – 1993 bristol, wielka brytania)

Malarz, rysownik, projektant. Uczęszczał do Witwaters-rand Technical Art School w Johannesburgu (1942–1944). Po latach był wykładowcą tej szkoły, a także Uniwersy-tetu w Johannesburgu. W 1952 wyjechał na stypendium do USA, gdzie przebywał pięć lat. W latach 1959–1966 podróżował po Europie, będąc związany umową z Hali-mą Nałęcz. W 1967 osiedlił się w Saint Ives w Kornwalii, a w latach 80. – w Bristolu. W Drian Galleries miał wy-stawy indywidualne w latach 1959–1965, 1968, 1978 i 1983. Prezentował wówczas kompozycje abstrakcyjne, często monochromatyczne, o zróżnicowanej fakturze.

 270. Różowy tryptyk, ok. 1958

olej, płótno, 2 × (112 × 43,5 cm), 112 × 87 cmniesygnowanyna odwrocie każda część tryptyku oznaczona liczbą 287 łamaną na: kolejno – 1, 2, 3; na odwrocie części 287/3: napisy: Portway, tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1430/MR

248

 271. Dyptyk, 1963

olej, płótno, 116 × 178,5 cmsygnowany u dołu pośrodku: PORTWAYna odwrocie sygnatura autorska: Portway [niewyraźna] / 1963nr inw. MNG/SW/1431/MR

249

antHony prinsep (1908 shenstone, staffordshire, wielka brytania − 1980 snekkersten, Dania)

Malarz, rzeźbiarz. Uczęszczał do Royal Military Acade-my w Sandhurst. Przez trzy lata był w brytyjskiej armii. W latach 1931−1934 studiował w Central School of Art, w szczególności rzeźbę. W czasie II wojny światowej służył we wschodniej Afryce, zajmował się m.in. kamu-flażem. Odbył podróże do Nigerii, Ghany, gdzie spotkał wielu afrykańskich artystów. Po wojnie mieszkał w Suffolk, Londynie i Devon, w 1958 osiedlił się w Dartmouth, a później w Snekkersten w Danii. W Drian Galleries miał wystawę indywidual-ną w 1963. Malował obrazy abstrakcyjne i figuratywne o zróżnicowanej fakturze. Na jego twórczość miała wpływ sztuka afrykańska. Wykonał ilustracje do książek o Afryce.

 272. Maska podwójnego ptaka, 1962

olej, płótno, 89 × 127 cmsygnowany w prawym górnym rogu: Prinsep’62na odwrocie sygnatura autorska: ANTHONY LEVETT-PRINSEP / „DOUBLE BIRD MASK” [przekreślone] / JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVON; nalepka Drian Galleries; nalepka: PRINSEP Anthony born in England 1908 / lives in South Devon; nalepka: CITY OF BRADFORD ART GALLERY / CARTWRIGHT MEMORIAL HALL / numer 847; nalepka firmy JAMES BOURLET & SONSnr inw. MNG/SW/1432/MR

250

 273. Obrona błękitu, 1965

olej, płótno, 83 × 122 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65na odwrocie sygnatura autorska: ANTHONY LEVETT-PRINSEP / JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVON; nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1433/MR

 274. Letni domek w Suizie Wong, 1965

olej, płótno, 122 × 152 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65na odwrocie sygnatura autorska: „SUZIE WONG’S SUMMER / HOUSE”/ 1965 / ANTHONY LEVETT-PRINSEP / JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVONnr inw. MNG/SW/1434/MR

 275. Jesienny ogród, 1965

olej, płótno, 122 × 152 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65.na odwrocie sygnatura autorska: ”AUTUMN GARDEN” / 1965 / ANTHONY LEVETT-PRINSEP / JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVONnr inw. MNG/SW/1435/MR

251

252

253

 277. Stary Joe poszedł na ryby, 1965

olej, płótno, 121,5 × 183 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65

na odwrocie sygnatura autorska: „OLD JOE HAS GONE FISHING” / 1965 / ANTHONY LEVETT-PRINSEP /

JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVONnr inw. MNG/SW/1437/MR

 276. Miejsce nocnego połowu, 1965

olej, płótno, 168,5 × 123 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65

na odwrocie sygnatura autorska: „PLACE FOR NIGHT FISHING” / ANTHONY LEVETT-PRINSEP / JAWBONES /

DARTMOUTH / S.DEVONnr inw. MNG/SW/1436/MR

254

anDrzej putrym (1944 wilno – 1990 sopot)

Malarz. Był absolwentem gdańskiej PWSSP. Dyplom uzyskał w pracowni Stanisława Borysowskiego (1971). Wystawiał od 1971, m.in. w Sztokholmie, Monachium, Tokio, Londynie – w Drian Galleries miał ekspozycję indy-widualną w 1979. W tym czasie przebywał w Londynie, tworzył wówczas surrealistyczne kompozycje pełne swo-istej poetyki i wewnętrznego niepokoju.

 278. Pejzaż, 1978

olej, płótno, 60 × 46 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Putrymna odwrocie napis: ANDRZEJ PUTRYM / 1978 r.nr inw. MNG/SW/1438/MR

stepHen raynHam (1912 londyn – 1980 tamże)

Malarz. Początkowo zajmował się muzyką, później litera-turą: pisał sztuki teatralne i powieści. Podróżował po Eu-ropie, na Daleki i Bliski Wschód. Ostatecznie poświęcił się malarstwu. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1969. Malował mocno zgeometryzowane pejzaże, po-staci poddane rytmowi figur geometrycznych.

 279. Metropol is, 1967

olej, płótno naklejone na płytę pilśniową, 123 × 152 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: S. Reynham ’67na odwrocie napis: S. RAYNHAMnr inw. MNG/SW/1439/MR

255

256

flora rey (1935 buenos aires, argentyna; mieszka tamże)

Malarka, graficzka. Studiowała w Szkole Sztuk Pięknych w Buenos Aires. Po studiach podróżowała po Argentynie, Boliwii, Peru. W 1957 została członkiem Buenos Aires Group. W latach 1959–1961 podróżowała po Europie, w następnym roku – po Meksyku i USA. Przez pewien czas mieszkała w Hiszpanii. Wystawiała od 1955. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1969, na której zaprezentowała swobodnie malowane, barwne kompo-zycje abstrakcyjne.

 280. Przenikanie, 1978 olej, płótno, 60 × 60 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: FLORA Reyna odwrocie napisy: FLORA REY; „Przenikanie”; F. Rey; liczba 281; dwie pieczęcie argentyńskiej firmy TANDIL; liczby: 21.78nr inw. MNG/SW/1440/MR

marGret riese(1945 sachsen-anhalt, niemcy; mieszka w bad Honnef, niemcy)

Malarka. Wychowywała się w Johannesburgu w RPA. Studiowała na University of Witwatersrand w Johannes-burgu, dyplom ze Sztuk Pięknych (1962−1966). W latach 1966−1974 pracowała jako asystentka scenografa Maxa Bignensa w Koloni. Od 1974 miała własne studio. W la-tach 2000−2007 mieszkała na południu Francji. Wystawę w Drian Galleries miała w 1973, zaprezentowała na niej serię kompozycji abstrakcyjnych.

 281. Cień, 1970

olej, płótno, 100 × 75 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Riese ’70na odwrocie sygnatura autorska: „Schatten” / Riese ’70nr inw. MNG/SW/1441/MR

 282. Galatea, 1971

olej, płótno, 105 × 76 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Riese ’71na odwrocie sygnatura autorska: „Galathea” / Riese ’71; napis: RIESEnr inw. MNG/SW/1442/MR

258

suzanne roDillon (1916 paryż − 1988 saint-tropez, francja)

Malarka. Była samoukiem, zaczęła malować w wieku 30 lat, a skończyła pod koniec lat 60. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1959 i 1961. Malowała kompozycje abstrakcyjne w nurcie informel.

 283. Kompozycja abstrakcyjna, 1960

olej, płótno, 73 × 91 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Rodillon 60nr inw. MNG/SW/1443/MR

259

jim russell (1933 walsall, staffordshire, wielka brytania – 2002 londyn)

Malarz, rysownik, ilustrator, pedagog. Studiował w Bir-mingham College of Art (1951–1957). Od 1960 miesz-kał w Londynie. Wykładał w Saint Martin’s School of Art. Wykonywał ilustracje dla wydawnictw i prasy, m.in. do „Radio Times” i „Punch”. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1974. Prezentował realistycznie malowa-ne kompozycje. Specjalizował się w tematyce pracy, także w teatrze, portretował osobistości świata sztuki.

 284. Trawa, ok. 1978

olej, płyta pilśniowa, 44 × 57 cmsygnowany u dołu wzdłuż lewej krawędzi: RUSSELnr inw. MNG/SW/1444/MR

260

cHarles sanDerson (1949 londyn; mieszka tamże)

Malarz, grafik, rysownik. Uczęszczał do Millfield School, później do Byam Show School of Art (1967–1970) oraz Hammersmith College (1969–1972). Przez pewien czas mieszkał w Paryżu, podróżował do Australii i południowo-wschodniej Azji. W Dian Galleries miał wystawę indywidualną w 1979. Prezentował wówczas obrazy i rysunki: martwe natury, pejzaże, w tym widoki ogrodów malowane realistycznie, wręcz werystycznie.

 285. Mój ogród, 1979 olej, płótno, 122,5 × 92 cmniesygnowanynr inw. MNG/SW/1445/MR

261

micHael sanDle (1936 weymouth, Dorset, wielka brytania; mieszka w launceston, wielka brytania)

Rzeźbiarz, malarz, grafik. Od 1951 do 1954 kształcił się w Douglas School of Art and Technology, a w latach 1956−1959 w Slade School of Fine Art w Londynie. W 1959 otrzy-mał stypendium Abbey Minor Travelling i stypendium rządu francuskiego. Po powrocie wykładał w Leicester College of Art, tam należał do współorganizatorów Leicester Group. W 1970 wyjechał do Kanady, a później do Niemiec, gdzie wykładał. W 1976 został wy-kładowcą w British School w Rzymie, zajęcia prowadził także w Pforzheim i Karlsruhe. W 1990 otrzymał tytuł członka Royal Academy, z godności tej zrezygnował, został ponow-nie wybrany w 2004. W Drian Galleries wystawiał w 1963.Jest znany przede wszystkim jako rzeźbiarz, twórca monumentalnych realizacji, m.in. Me-morial for the Victims of a Helicopter Disaster w Mannheim (1985), Siege Bell for Malta w La Valetcie (1993), International Maritime Organization Seafarers’ Memorial w Londynie (2001).

 286. Kompozycja, 1959 gwasz, papier, 70,5 × 101 cmsygnowany w prawym górnym rogu: MICHAEL SANDLE 1959 / Michael Sandlena odwrocie oprawy napis: MICHAEL SANDLEnr inw. MNG/SW/1446/MR

262

 287. Teoria wojny (poliptyk), 1959 olej, papier naklejony na płótno, 4 × (152 × 101,5 cm)sygnowany na odwrocie: Schettini / „theory for a war – London 59 ponadto na odwrocie : tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1447/MR

263

ulrico scHettini (montefiore)(1932 castrovillari, włochy; mieszka w mediolanie)

Malarz, ceramik, pedagog. Studiował malarstwo i ceramikę w Pesaro, gdzie pracował w manufakturze ceramiki Molaroni. Następnie przeniósł się do Rzymu i tu pracował jako ceramik. Mieszkał przez pewien czas w Paryżu. W 1958 przeniósł się do Londynu, gdzie otworzył studio witraży i fresków. Wykładał w Hull College of Arts and Crafts, Carlisle College of Art and Design, Hornsey College of Art, City Literary Institute oraz w King’s College w Londynie. W 1964 otworzył studio w Nowym Jorku, prowadził także wykłady na uczelniach amerykańskich. W 1980 powrócił do Włoch. Wykładał w Accademia Belle Arti di Brera, wykładał również w Peru. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1959. Malował wówczas niezmiernie dynamiczne i ekspresyjne kompozycje abstrakcyj-ne, stosował w nich także technikę kolażu. W latach 80. tworzył kompozycje figuratywne nawiązujące do antyku, był zainteresowany także tematyką religijną (wykonał szereg witra-ży do kościołów), stosował różne techniki i media.

264

 288. „The Observer ”, 1959

olej, kolaż, papier naklejony na płótno, 101,5 × 177 cmsygnowany na odwrocie: Schettini / „The Observer – London 59”nr inw. MNG/SW/1448/MR

 289. Transgresja 1, 1959 olej, płótno, 152 × 101,5 cmsygnowany na odwrocie: „Transgression n. 1” new Series. / Schettini / London 1959;ponadto na odwrocie: dwie nalepki Drian Gallery i nalepka z ceną. nr inw. MNG/SW/1449/MR

 290. Transgresja 2, 1959 olej, płótno, 165 × 101,5 cmsygnowany na odwrocie: „Transgression n. 2. New Series.” / Schettini London 1959nr inw. MNG/SW/1450/MR

267

 291. Transgresja, 1959

olej, papier naklejony na płótno, 153 × 101,5 cmsygnowany na odwrocie:

Schettini / „Transgression – London 59”ponadto na odwrocie:

nalepka Drian Galleries [bez danych obrazu]; nalepka z tekstem maszynowym z nazwiskiem autora i tytułem obrazu

nr inw. MNG/SW/1451/MR

 292. Diariusz − Londyn 59, 1959

olej, papier naklejony na płótno, 101,5 × 177 cmsygnowany na odwrocie:

Schettini / „Diary – London 59”ponadto na odwrocie:

nalepka Drian Galleries; tytuł w j. polskim [„Dziennik”]nr inw. MNG/SW/1452/MR

268

 293. Temat dla spikera, 1959 olej, papier naklejony na płótno, 153 × 101,5 cmsygnowany na odwrocie: „Proposition to a speaker” / Schettini 1959 / Londonponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleries, tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1453/MR

 294. Pierwsza propozycja, 1958

olej, papier naklejony na płótno, 152 × 101,5 cmsygnowany na odwrocie: Schettini / 58ponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1454/MR

 295. Elipsa na ekranie, 1959

olej, papier naklejony na płótno, 177 × 101,5 cmsygnowany na odwrocie: Schettini / „Elipse on the screen – London 59”ponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleries, tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1455/MR

 296. Czerwona zasłona, 1959 olej, papier naklejony na płótno, 152 × 101,5 cmsygnowany na odwrocie: Schettini / „red screen – London 59”;ponadto na odwrocie: tytuł w j.polskim, nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1456/MR

270

 297. Gra wyobraźni, 1959

kolaż, papier, 100 × 70 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Schettini

na odwrocie oprawy dwie nalepki Drian Gallerynr inw. MNG/SW/1457/MR

 298. Obraz, 1959

technika mieszana, tektura, 76,5 × 51,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Schettini 1959

nr inw. MNG/SW/1458/MR

 299. Zapamiętane wrażenie, 1960

olej, płótno, 165 × 101 cmsygnowany na odwrocie: Schettini / London 1960 /

„Immagine commemorativa”ponadto na odwrocie napis:

„Pamiętne Zapamiętane wrażenie”nr inw. MNG/SW/1459/MR

271

pauline t. seaton(mieszka w wielkiej brytanii)

Malarka. W swojej twórczości umiejętnie łączy elementy abstrakcyjne z figuracją.

Hans scHwarz (1922 wiedeń − 2003 londyn)

Malarz, rzeźbiarz, ilustrator, pedagog, pisarz. W latach 1937−1938 uczęszczał do Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, ale został przez nazistów z niej wydalony i zmuszony do opuszczenia Austrii. Wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie w okresie 1940−1941 był internowany. W latach 1941−1943 uczęszczał do Birmingham School of Arts and Crafts. Do 1966 był wykładowcą w wielu szkołach, w tym okresie był również ilustratorem. Później poświęcił się malarstwu i rzeźbie. Pisał książki o sztuce, m.in. Figure Painting, Colour for the Artist, Painting in Towns and Cities dla wydawnictwa Studio Vista. Był członkiem wielu stowarzyszeń artystycznych, np. Contemporary Portrait Society. Malował portrety, akty, pejzaże. Był rów-nież znakomitym akwarelistą.

 300. Czerwony pejzaż, ok. 1982

akwarela, gwasz, papier, 53 × 73,5 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: H. Schwarzna odwrocie napis: HANS SCHWARZnr inw. MNG/SW/1460/MR

 301. Bez tytułu (Muzykanci), [lata 70. XX w.]

olej, płyta pilśniowa, 121,5 × 121 cmsygnowany na odwrocie: Pauline T. Seatonponadto na odwrocie napisy: sandpapered [...], tytuł w j. polskim; PAULINE SEATON; pieczęć ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny]nr inw. MNG/SW/1461/MR

272

 302. Bez tytułu (Diabeł w Glasgow), [lata 70. XX w.] olej, płyta pilśniowa, 121 × 121 cmsygnowany na odwrocie: Pauline T. Seatonponadto na odwrocie napisy: PAULINE SEATON; [wymiary]; pieczęcie ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny]nr inw. MNG/SW/1462/MR

273

antHony slater (1940 matlock, Derbyshire, wielka brytania; mieszka w australii)

Malarz. Wykształcony w Wielkiej Brytanii. Maluje kompo-zycje figuralne często o obyczajowym wydźwięku, niepo-zbawione swoistej satyry.

 303. W objęciach, 1973

akryl, płótno, 147 × 147,5 cmniesygnowanyna odwrocie napis: ANTHONY SLATERnr inw. MNG/SW/1463/MR

sosHana (susanne scHüller)(1927 wiedeń; mieszka tamże)

Malarka. Pierwszych lekcji rysunku udzielała jej matka – rzeźbiarka Margarethe Schüller. Następnie uczęszczała do Rudolf Steiner School, Schwarzwald School. W 1938 wraz z rodziną opuściła Austrię i udała się do Paryża, a w 1939 – do Londynu. Uczęszczała do Northwood College, a w 1940 – do Chelsea Polytechnic. W 1941 wyjechała do Nowego Jorku. Uczęszczała do Washing-ton Irving High School. W wieku 17 lat odbyła podróż po USA. W 1945 wyszła za mąż za artystę polskiego pochodzenia Beysa Afroyima. Z powodów politycznych opuściła USA i spędziła dziewięć miesięcy na Kubie. W 1951 powróciła do Wiednia. Studiowała w Universität für angewandte Kunst i Akademie der bildenden Künste w Wiedniu. W 1952 przeniosła się do Paryża. Podróżo-wała po Azji (Chiny, Indie, Japonia, Kambodża) i Afryce. W 1968 odbyła podróż dookoła świata. W 1972 przenio-sła się do Jerozolimy, a w 1974 – do Nowego Jorku, by w 1984 powrócić do Wiednia. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1971. W tym czasie łączyła abstrakcję z surrealistycznym obra-zowaniem.

 304. Walka, [ok. 1970]

olej, płótno, 100 × 65 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: CABS; COMBAT; „WALKA” / SOSHANA nr inw. MNG/SW/1467/MR

274

275

Derek soutHall (1930 coventry, wielka brytania; mieszka w londynie)

Malarz, pedagog. Studiował w Coventry School of Art (1943−1946), Camberwell College of Art i Goldsmiths College of Art. W 1954 otrzymał stypendium na studia w Hochschule für Bildende Kunst w Berlinie. Od 1955 nauczał w Coventry College of Art, Birmingham Regional College of Art, a także na University of South Carolina w USA. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1962 i 1969. Prezentował wówczas abstrakcyjne kom-pozycje nie bez surrealistycznych odniesień.

 305. Nowe światy są starsze, 1962

olej, płótno, 91,5 × 91,5 cmsygnowany w prawym górnym rogu: Derek Southall ’62nr inw. MNG/SW/1468/MR

 306. Tworzenie miasta, 1962 olej, płótno, 151 × 127 cmsygnowany w lewym górnym rogu: Derek Southall ’62na odwrocie sygnatura autorska: 9 Formation of the City / Derek Southall 1962nr inw. MNG/SW/1469/MR

276

 307. Wenecja, [lata 70. XX w.]

olej, płótno, 46 × 61 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Spearsna odwrocie napisy: FRANK SPEARS; liczba 14; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1470/MR

277

frank spears (1906 walsall, staffordshire, wielka brytania − 1991 bishops waltham, wielka brytania)

Malarz. Studiował sztukę, muzykę i dramat w Birming-ham School of Art, a następnie w Londynie. W 1928 wyjechał do Cape Town w Republice Południowej Afry-ki. W latach 1945−1947 był prezesem Towarzystwa Ar-tystów w RPA. Był również aktorem, tworzył słuchowi-ska radiowe. Odnajdywał się również w biznesie – pro-jektował i sprzedawał łodzie. W 1969 powrócił do Wiel-kiej Brytanii. Brał udział w Biennale w São Paulo (1963) oraz Biennale w Wenecji (1963). W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1973, 1978, 1982. Początko-wo był zainteresowany postimpresjonizmem, w USA, gdzie przebywał w 1949, był pod wpływem malarstwa abstrakcyjnego. Ostatecznie malował martwe natury (w tym kwiaty), sceny muzyczne, pejzaże, a wszystko to przymglone, o subtelnym kolorycie. Wykonywał rów-nież witraże.

 308. Narcyze, ok. 1982

olej, płótno, 68 × 52,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Spearsna odwrocie napisy: FRANK SPEARS /„NARCYZE”, „KWIATY” nr inw. MNG/SW/1471/MR

bernarD stern(1920 bruksela − 2002 marsylia, francja)

Malarz, rysownik. Jego matka był Angielką, ojciec – za-możnym kupcem o polsko-żydowskich korzeniach. W latach 1935−1937 studiował w Académie Royale des Beaux-Arts w Brukseli, a od 1937 do 1939 – w Akade-mii w Antwerpii. Do Wielkiej Brytanii przyjechał w 1940, gdzie studiował w Saint Martin’s School of Art (1942). Był rysownikiem w „Daily Herald”. Oprócz malarstwa zajmował się także handlem, przez długie lata pracował dla Concord Lighting International. Jego żona była Amerykanką. Mieszkał w Londynie, No-wym Jorku i we Francji. Jego autobiografia Milles Années ukazała się w 1999. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1972. Prezentował uproszczone kom-pozycje figuratywne, pełne koloru i swoistej poetyki − kwiaty, portrety dzieci, sceny rodzajowe.

 309. Sombrero, 1972

olej, płótno, 102 × 91 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Sternna odwrocie napisy: B. STERN; liczba 294; na odwrocie płótna: 5/3/72 / Sombreronr inw. MNG/SW/1472/MR

278

evelyn street (1930 irlandia; mieszka w warrington, wielka brytania)

Malarka. W latach 50. studiowała w Cork School of Art, następnie wyjechała do Wielkiej Brytanii, gdzie uczęszcza-ła do South Devon School of Art. W Drian Galleries miała wystawy w 1960 i 1962. Prezentowała wówczas kom-pozycje abstrakcyjne złożone z przenikających się plam barwnych.

 310. Zalążki myśl i, 1965 olej, płótno, 82 × 108 cmsygnowany na odwrocie: Evelyn Street / Thought embryos-pensive / March 65nr inw. MNG/SW/1474/MR

stepHen strocen (1930 buenos aires, argentyna − 1999 tamże)

Malarz, grafik, pedagog. W 1950 ukończył National School of Fine Arts w Buenos Aires. W latach 1959−1961 przebywał w Paryżu. Odwiedził Holandię. W 1962 był w Meksyku, a następnie USA. Przez pewien czas mieszkał w Hiszpanii. Był współzałożycielem Buenos Aires Group. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1962, 1965 i 1979. Prezentował kompozycje abstrakcyjne, o zróżnicowanej fakturze, z pewnymi elementami sym-bolicznymi.

 311. Bez tytułu, 1964

olej, płótno, 200 × 100 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: STROCEN 64na odwrocie napisy: STROCEN, BEZ TYTUŁUnr inw. MNG/SW/1475/MR

 312. Bez tytułu, 1964

olej, technika własna, płótno, 150 × 110 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: STROCEN 64na odwrocie napisy: BEZ TYTUŁU / STROCEN nr inw. MNG/SW/1476/MR

280

Halina sukiennicka (1906 tumulin na wileńszczyźnie – 1998 londyn)

Zajmowała się malarstwem, grafiką, rysunkiem, ceramiką. Przed wojną ukończyła prawo na uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Doktoryzowała się w Paryżu. Do wybuchu wojny praktykowała w Wilnie. Malarstwo zaczęła uprawiać po wojnie, gdy znalazła się na emigracji w Londynie. Wykładała nauki społeczne i polityczne w Polish School of Political and Social Science. Pod koniec lat 40. podjęła naukę w Studium Malarstwa Sztalugowego prowadzonym przez Mariana Bohusza-Szyszkę przy Uniwersytecie Stefana Batorego na Obczyźnie, a także ceramikę w Hammersmith School of Art. Była sekretarzem Zrzeszenia Artystów Polskich w Wielkiej Brytanii. Związana z londyńskim Polskim Ośrodkiem Spo-łeczno-Kulturalnym w Londynie, sprawowała pieczę nad utworzoną tam kolekcją malar-stwa artystów polskich. Brała aktywny udział w życiu wystawienniczym. W Drian Galleries wystawiała indywidualnie w 1963 i 1986. W 1968 opublikowała w Oficynie Stanisława Gliwy tekę Black and white ze wstępem Mariana Bohusza-Szyszki, w 1969 – tekę Wilno. Malowała symboliczne kompozycje, posługując się często formami abstrakcyjnymi. Zaj-mowała się również ilustracją książkową.

 313. Wokół nas, 1974

olej, płótno, 76 × 101 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: H. Sukiennickana odwrocie sygnatura autorska: April 1974 H. Sukiennicka „Around Us”; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1477/MR

281

caroline sykes(1950 londyn; mieszka w chelsea, wielka brytania)

Malarka, grafik. Studiowała w Saint Martin’s School of Art i Goldsmiths University, gdzie specjalizowała się w projektowaniu graficznym. Przez kilka lat prowadziła własne studio projektowe. Po tym okresie poświęciła się całkowicie malarstwu. Zamieszkała w Devon. Jest członkiem Chelsea Arts Club. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1982. Prezentowała realistycznie malowane kompozycje, kwiaty, ogrody. Specjalizuje się w ma-larstwie akwarelowym.

 314. Dziki zakątek ogrodu, ok. 1980

akwarela, papier, 50 × 57 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Caroline Sykesna odwrocie oprawy napisy: CAROLINE SYKES; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1478/MR

282

mosHe tamir(1924 odessa − 2004 izrael)

Malarz, grafik, pedagog. W 1931 wyemigrował do Palestyny. Studiował w Bezalel School of Art w Jerozolimie i Akademii Sztuk Pięknych w Rzymie (1950−1952). Został ciężko ranny w czasie izraelskiej wojny o niepodległość w 1948. Był profesorem Akadémie des Beaux-Arts w Tel Avivie i Jerozolimie, a od 1961 – jej dyrektorem. Został także inspekto-rem do spraw nauczania artystycznego w Ministerstwie Edukacji i Kultury. Przez pewien czas mieszkał w Paryżu. W 1954 brał udział w Biennale w Wenecji, a w 1961 – w Bien-nale w São Paulo. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958, 1960 i 1963. Prezentował wówczas symboliczne kompozycje pełne zagadkowych znaków i rytów na barwnych abstrakcyjnych tłach.

 315. Obraz I, 1962

olej, technika własna, płótno, 73 × 92 cmsygnowany w prawym górnym rogu: M. Tamir / 62na odwrocie napis: TAMIR; nalepka firmy JAMES BOURLT & SONS Ltd. z numerem 5166; dwie nalepki Drian Galleries z danymi autora i obrazunr inw. MNG/SW/1479/MR

 316. Głowa, 1962

olej, technika własna, płótno, 71 × 51 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: M. Tamir / 1962na odwrocie napis: M. TAMIRnr inw. MNG/SW/1480/MR

283

284

keiicHi taté(1920 tokio; mieszka w japonii)

Malarz. Studiował malarstwo w Tokio. Od lat 50. prze-bywał w Paryżu. Jego mentorem był Joseph Lacasse. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1960 i 1963. Prezentował kompozycje abstrakcyjne w nurcie informel.

 317. Obraz 1/60, 1960

olej, płótno, 114,5 × 80 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ 60na odwrocie sygnatura autorska: taté 60nr inw. MNG/SW/1481/MR

 318. Obraz 2/60, 1960

olej, płótno, 115 × 88,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: taté 60 na odwrocie sygnatura autorska: TATÉ; nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1482/MR

 319. Obraz 3/60, 1960

olej, płótno, 116 × 88,5 cmsygnowany na odwrocie: TATÉ / 1960na odwrocie napisy: KEIICHI TATÉ; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1483/MR

 320. Obraz 4/60, 1960

olej, płótno, 130 × 97,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Taté 60na odwrocie sygnatura autorska powtórzona trzy razy: TATÉnr inw. MNG/SW/1484/MR

286

287

 321. Obraz 5/60, 1960

olej, płótno, 114,5 × 80 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ 60

na odwrocie sygnatura autorska TATÉ; nalepka Drian Galleries; tytuł w j. polskim

nr inw. MNG/SW/1485/MR

 322. Obraz 6/60, 1960

olej, płótno, 139 × 190 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ 60na odwrocie sygnatura autorska: TATÉ / 1960;

nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1486/MR

 323. Obraz 1/61, 1961

olej, płótno, 162 × 44 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: 62 TATÉ

na odwrocie: nalepka Drian Galleries oraz napis: Drian / Galleries / London

nr inw. MNG/SW/1487/MR

288

 324. Obraz 2/61, 1961

olej, płótno, 166 × 230 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: taté 61na odwrocie: sygnatura autorska: taté / JANVIER 1961; nalepka Drian Galleriesnr inw. MNG/SW/1488/MR

289

 325. Obraz 1/62, 1962

olej, płótno, 116 × 73 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ

na odwrocie napisy: TATÉ; tytuł w j. polskim; nalepka Drian Galleries

nr inw. MNG/SW/1489/MR

 326. Obraz 2/62, 1962

olej, płótno, 92 × 65 cmniesygnowany

na odwrocie sygnatura autorska: TATÉnr inw. MNG/SW/1490/MR

290

 328. Obraz 1/63, 1963

olej, płótno, 170 × 230 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Taté 63na odwrocie napisy: TATÉ; „OBRAZ 1/63”; na płótnie: [?] You / London / [?]nr inw. MNG/SW/1492/MR

 327. Obraz 3/62, 1962

olej, płótno, 112,5 × 161 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Taté / 62na odwrocie sygnatura autorska: TATÉnr inw. MNG/SW/1491/MR

292

 329. Obraz 1/66, 1966

olej, płótno, 115 × 87,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ 66nr inw. MNG/SW/1493/MR

293

t. teGey

Bliżej nieokreślony artysta, tworzący geometryzujące kompozycje abstrakcyjne.

 330. Żółta tarcza, [lata 60. XX w.]

olej, płótno, 63 × 63 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: T. Tegeyna odwrocie napisy: T. TEGEY; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1494/MR

violet tenGberG(1920 munktrop, szwecja; mieszka w Göteborgu)

Malarka. Chodziła do prywatnej szkoły w Göteborgu, w latach 1958–1963 studiowała w Valand School of Fine Art. Studiowała również historię sztuki i historię religii na Uniwersytecie w Göteborgu. Po studiach podróżowała po Europie, była w USA i Kanadzie. Publikowała artykuły o twórczości Williama Blake’a, tworzyła poezję. Napisała dwie książki o własnej twórczości. Maluje obrazy olejne, akwarele, pastele. W Drian Galleries miała wystawy indy-widualne w 1967, 1970 i 1972. Prezentowała wówczas wizyjne kompozycje malowane swobodnie i ekspresyjnie, zawierające symboliczne odniesienia.

 331. Wizja, 1966

olej, płótno, 98 × 72 cmsygnowany w lewym górnym rogu: Violet Tengberg – 66na odwrocie napis: tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1495/MR

 332. Gorejący okręt, [ok. 1966]

olej, płótno, 45,5 × 35 cmniesygnowanyna odwrocie liczby: 64 oraz 419; nalepka z liczbą 471nr inw. MNG/SW/1496/MR

295

 333. Bez tytułu, ok. 1966

olej, płótno, 36 × 56 cmniesygnowanyna odwrocie napis: V. TENGBERG – BEZ TYTUŁUnr inw. MNG/SW/1497/MR

franciszka tHemerson (1907 warszawa – 1988 londyn)

Malarka, zajmowała się filmem eksperymentalnym, rysunkiem, scenografią. Kształciła się w warszawskich Akademii Muzycznej i Akademii Sztuk Pięknych (1924–1931). W 1931 wyszła za mąż za pisarza i filozofa Stefana Themersona. Wspólnie realizowali filmy eks-perymentalne, założyli Spółdzielnię Autorów Filmowych. Była redaktorem artystycznym, założonego z mężem pisma „f.a.”. Ilustrowała książki dla dzieci. Od 1940 przebywała na stałe w Wielkiej Brytanii. W 1948 założyła z mężem wydawnictwo Gaberbocchus Press, którego była dyrektorem artystycznym. Od lat 50. zajmowała się także scenografią i pro-jektowaniem kostiumów, odnosząc duże sukcesy (m.in. projektowała kostiumy i sceno-grafię do Króla Ubu dla Marionetteatern ze Sztokholmu z muzyką Krzysztofa Pendereckie-go, za co otrzymała Złoty Medal na I Międzynarodowym Triennale Scenografii Teatralnej w Jugosławii w 1966). W latach 1963–1969 wykładała w Departments of Graphic Design, Theatre Design and Fine Art w Central School of Art, Wimbledon School of Art i Bath Academy of Art. W Drian Galleries miała wystawę retrospektywną w 1963.

 334. Wielogłowa postać, 1962

olej, technika własna, płótno, 71 × 54 cmsygnowany w prawym górnym rogu: Themerson 62na odwrocie nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1498/MR

296

297

colin tHoms (1912 edynburg, wielka brytania − 1997 Glasgow, wielka brytania)

Malarz, grafik. W latach 1929−1933 studiował w Edinburgh College of Art. W 1934 podjął studia w Slade School w Londynie. Dzięki stypendium uczelni w Edynburgu mógł wyjechać do Wenecji, Florencji, Rzymu, Paryża, gdzie uczęszczał na lekcje rysunku do Académie Colarossi. Kolejne stypendium umożliwiło mu podróż do Brukseli i Monachium. W czasie II wojny światowej służył w artylerii i korpusie edukacyjnym, trafił na Bliski Wschód. Po wojnie przeniósł się do Aberdeen, gdzie wykładał w Gray’s School of Art. W jego ma-larstwie widać było fascynacje twórczością Paula Klee i Joana Miró. Tworzył kompozycje na pograniczu abstrakcji i surrealizmu.

 335. Nocna wędrówka, 1974

olej, płótno, 63 × 76,5 cmsygnowany w lewym dolnym rogu: ThOMS / 74na odwrocie napis: THOMS / [napis nieczytelny]nr inw. MNG/SW/1499/MR

298

joHn tobin (1924 londyn; mieszka tamże)

Malarz, pedagog. Uczęszczał do King Alfred School w Londynie. Był studentem George’a Moorhousea i Mary Kendal-Johanson. Naukę kontynuował w Lancaster College of Art, Oxford Art School, Willesden College. W latach 50. miał studio w Lake District, gdzie prowadził letnią szkolę malarstwa. Od lat 60. pracuje w Londynie. W Drian Galleries wystawiał w 1965. Prezentował wów-czas symboliczne obrazy figuralne o zgeometryzowanych formach i nasyconym kolorze.

 337. Król i gość, [ok. 1964] olej, płótno, 122 × 91 cmsygnowany na odwrocie: TOBIN / KING WITH VISITOR I / The Visitornr inw. MNG/SW/1501/MR

willy tirr (1915 szczecin – 1991 leeds, wielka brytania)

Malarz samouk. W 1938 opuścił Niemcy i emigrował do Wielkiej Brytanii. W czasie II wojny światowej służył w ar-mii brytyjskiej. Po wojnie osiedlił się w Leeds. W latach 50. i 60. wykładał w Leeds College of Art, później kierował Wydziałem Sztuk Pięknych w Leeds Polytechnic. W 1971 wykładał gościnnie w Corcoran College of Art w Wa-szyngtonie. Na początku lat 80. przebywał w Australii. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1959. Tworzył kompozycje abstrakcyjne, często wielkoformato-we, niezwykle ekspresyjne, o znamionach informelu.

 336. Kompozycja abstrakcyjna, [ok. 1958]

akwarela, pastel, papier, 78 × 58 cmsygnowany na odwrocie: WILLY TIRR / [tekst rozmazany]ponadto na odwrocie napis: AKWARELA ABSTRAKCYJNA; nalepka z ceną w funtachnr inw. MNG/SW/1500/MR

299

nina tryGGvaDóttir(1913 seyðisfjörður, islandia −1968 nowy jork)

Malarka. Edukację artystyczną zaczęła na Islandii. W 1935 przeniosła się do Kopenhagi, gdzie studiowała w królew-skiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1939 przeniosła się do Paryża, a w 1942 – do Nowego Jorku. W 1949 odwiedzi-ła Islandię, ale ze względów politycznych nie mogła wró-cić do USA. Mieszkała z mężem w Paryżu. Do Nowego Jorku powróciła dopiero w 1959. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1959. Prezentowała kompozy-cje abstrakcyjne w nurcie informel.

 338. Kompozycja z czerwieniami i żółciami, 1959

olej, płyta pilśniowa, 137 × 125 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: TRYGGVADOTTIR 59nr inw. MNG/SW/1502/MR

300

Dario villalba(1939 san sebastian, Hiszpania; mieszka w madrycie)

Malarz, fotograf, grafik. Studiował prawo i filozofię w Ma-drycie, ale poświęcił się malarstwu. Od 1956 studiował w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Madrycie, na-ukę kontynuował w pracowni André Lhote’a w Paryżu. W 1963 otrzymał stypendium na studia w Harvard Uni-versity. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1966. Początkowo malował obrazy abstrakcyjne, ale w połowie lat 60. zainteresował się figuracją – powsta-ły wówczas „skamieniałości, torsy, odciski”. Brał udział w XXXV Biennale w Wenecji. Stworzył cykl obrazów „ludzi uwięzionych w tworzywach sztucznych”. Od lat 70. zaczął się posługiwać fotografią. W 1973 otrzymał Nagrodę na XII Biennale w São Paulo. Współpracował z Andy Warholem. Od lat 80. tworzył prace łączące różne techniki, powrócił również do malarstwa abstrakcyjnego. W 2002 został człon-kiem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Madrycie.

 339. Bramkarz I, 1965

akryl, płótno, 89 × 146 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: DARIO VILLALBA 65nr inw. MNG/SW/1503/MR

 340. Bramkarz I I, 1965

akryl, płótno, 89 × 146 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: DARIO VILLALBA / 65nr inw. MNG/SW/1504/MR

301

 342. Zawody, 1965

akryl, płótno, 130 × 97 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: DARIO VILLALBA / 65

nr inw. MNG/SW/1506/MR

 341. Zawodnik, 1965

akryl, płótno, 130 × 97 cmniesygnowany

nr inw. MNG/SW/1505/MR

302

 343. Koszykarze I, 1965

akryl, płótno, 116 × 72,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu:

DARIO VILLALBA / 65na odwrocie tytuł w j. polskim

nr inw. MNG/SW/1507/MR

 345. Mecz I I, 1965

akryl, płótno, 130 × 97 cmsygnowany w lewym dolnym rogu:

Dario Villalba, 65na odwrocie napisy:

tytuł w j. polskim, VILLALBAnr inw. MNG/SW/1509/MR

 344. Mecz, 1965

akryl, płótno, 146 × 113,7 cmsygnowany w lewym dolnym rogu:

DARIO VILLALBA / 65nr inw. MNG/SW/1508/MR

303

304

 346. Sportowiec, 1965

akryl, płótno, 130 × 97,5 cmsygnowany w prawym górnym rogu:

DARIO VILLALBA / 65nr inw. MNG/SW/1510/MR

 347. Koszykarze I I, 1965

akryl, płótno, 88,5 × 115,5 cmsygnowany w lewym dolnym rogu:

DARIO VILLALBA / 65na odwrocie napis: „KOSZYKARZE II”

nr inw. MNG/SW/1511/MR

 348. Piłkarz, 1965

akryl, płótno, 115,5 × 88,5 cmsygnowany z lewej u góry:

DARIO VILLALBA / 65nr inw. MNG/SW/1512/MR

305

ray walker (1945 liverpool − 1984 londyn)

Malarz, pedagog. Pochodził z ubogiej rodziny. Uczęszczał do Hillfoot Hey Grammar School, a w latach 1961−1965 – do Liverpool College of Art. W tym czasie grał w ze-spole rokowym. Edukację uzupełnił w Royal College of Art (1966−1969). Przez krótki czas mieszkał w Maroko. Od 1972 wykładał na wielu londyńskich uczelniach. Spe-cjalizował się w malarstwie monumentalnym, był autorem wielu murali w Londynie. W Drian Galleries miał wysta-wę indywidualną w 1970. Prezentował wielopostaciowe przedstawienia, m.in. z londyńskiej ulicy, niepozbawione swoistego humoru i satyry.

 349. Na przystanku, [ok. 1969]

olej, płótno, 213 × 182 cmsygnowany u dołu z prawej: Ray Walkerna odwrocie sygnatura autorska: Ray Walkernr inw. MNG/SW/1513/MR

cHristopHer Darton watkins(1928 Gloucestershire, wielka brytania; mieszka w londynie)

Malarz. Studiował na Oxford University oraz w Ruskin School of Art w Oxfordzie. Mieszkał w Portugalii, Hi-szpanii, we Włoszech, Francji, a także z żoną Szwedką w Skåne. Był członkiem UNESCO’s International Associa-tion of Art. W Drian Galleries miał wystawę w 1965. Pre-zentował kompozycje abstrakcyjne, opracowane techniką własną, często o reliefowej strukturze.

 350. Graff it i, 1965

relief, technika własna, płyta pilśniowa, 121,5 × 128 cmsygnowany na odwrocie: „Graffiti iii” / darton Watkins 65nr inw. MNG/SW/1514/MR

306

pHilipp weicHberGer (1937 bremen, niemcy − 1985 nowy jork)

Malarz samouk. Malarstwem zajął się w 1950. W okresie 1955−1959 mieszkał w Paryżu, a następnie w Brukseli. W 1965 zamieszkał w Nowym Jorku. W Drian Galleries miał wystawę w 1962. Prezentował kompozycje abstrak-cyjne z tendencją do aluzji.

aDele wHite (1931 cape town, republika południowej afryki − 1987 tamże)

Malarka. Od 1953 studiowała w Michaelis School of Fine Art w Cape Town, a od 1955 w Nationaal Hoger Insti-tuut voor Schone Kunsten w Antwerpii. W 1955 odbyła podróż artystyczną do Włoch, Francji, Jugosławii. Dwa lata mieszkała w Grecji, a pięć lat jako artystka rezydentka w Londynie. Wystawę indywidualną w Drian Galleries miała w 1969. Uprawiała abstrakcję informel, z pograni-cza malarstwa gestu.

 352. Diagonalna harmonia, 1969

akryl, płótno, 129 × 89,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Adele White. 69na odwrocie napis: ADELA WHITE / DIAGONAL HARMONY / 8 nr inw. MNG/SW/1516/MR

 351. „Zimzem”, 1960

olej, płótno, 117 × 195 cmsygnowany w prawym górnym rogu podpisem nieczytelnym: Weichberg Ph [?]na odwrocie sygnatura autorska [podpis nieczytelny], data: 18. J[?] 1960; nalepka GALERIE EUROPE / Paris, z danymi obrazu; ponownie sygnatura autorska: Philipp Weichberger / No 242 / „ZiMZEM”nr inw. MNG/SW/1515/MR

307

308

stepHen willats (1943 londyn; mieszka tamże)

Malarz, rzeźbiarz, pedagog, wydawca. W okresie 1962−1963 studiował w Ealing School of Art. W 1965 był redaktorem naczelnym i wydawcą „Control Magazine”, a w latach 1972−1973 dyrektorem Centre for Behavio-ural Art w Londynie. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1962. Uważany jest za pioniera sztuki konceptualnej w Wielkiej Brytanii. Początkowo tworzył obiekty, badał zjawiska optyczno-kolorystyczne; w swojej twórczości wykorzystuje różne media.

 353. Wariacje koloru, 1963

akryl, relief, drewno, 92 × 80 cmsygnowany na odwrocie: S. WILLATS. JULY 1963 / Colour Variable No.1. 24 × 36ponadto na odwrocie napis: Halima Nalecz / DRIAN Galleries / [adres galerii i nry tel.] nr inw. MNG/SW/1517/MR

 354. Kompozycja optyczna, [ok. 1965]

olej, płyta pilśniowa, 36 × 49 cmniesygnowanyna odwrocie napisy: S. WILLATS; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1518/MR

309

310

frank avray wilson (1914 vacoas, mauritius − 2009 londyn)

Malarz, grafik, pisarz, naukowiec. Uzyskał dyplom z biolo-gii na Cambridge University. Studia artystyczne uzupełnił we Francji i Norwegii. W 1956 należał do współzałoży-cieli New Vision Centre Gallery razem z D. Bowenem i H. Nałęcz. Mieszkał w Londynie i Le Tignet we Francji. Ważnym czynnikiem w jego twórczości było jego wy-kształcenie jako biolog. Malował kompozycje w nurcie abstrakcji informel. Brał udział w wystawie inaugurującej działalność Drian Gallery w 1957.

 355. Splot, 1959

olej, płótno, 197 × 152 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Avray Wilson / 59na odwrocie napisy: Panneau en 3 [skreślone] / Redfen / liczba 18; napis: WILSON; nalepka Drian Galleries; nalepka The REDFERN GALLERY Ltd. z nazwiskiem artysty i danymi obrazu nr inw. MNG/SW/1519/MR

eDDie wolfram(1940 essen, niemcy; mieszka w londynie)

Malarz, projektant, producent, pisarz. W 1948 wraz z ro-dziną przeniósł się do Wielkiej Brytanii. Pracował w tele-wizji jako scenograf, scenarzysta, producent programów, reklam. W okresie 1968−1972 był redaktorem „Art and Artists”, pisywał także do „Studio International” i „Arts Re-view”. Wykładał w Londynie, m.in. w Royal College of Art, Saint Martin’s College of Arts and Craft, West Sussex College of Design, a także Birmingham Schools of Art. Był autorem książek o sztuce: monografii Rene Magritte’a i historii techniki kolażu. W Drian Galleries miał wystawę w 1971. Prezentował kompozycje figuratywne, często o symbolicznym znaczeniu.

 356. Malina, 1971 olej, płótno, 123 × 123 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: WOLFRAM. 71na odwrocie sygnatura autorska: ‘RASPBERRY’ 1/71 / EDDIE WOLFRAM / Eddie Wolframnr inw. MNG/SW/1520/MR

312

eGerton wooD(1926 krugersdorp, republika południowej afryki; mieszka w wielkiej brytanii)

Malarz. Uczęszczał do Jeppe High School for Boys w Johan-nesburgu. W czasie II wojny światowej służył w Royal Navy. Po wojnie studiował na University of the Witwatersrand. Wystawiał w RPA, Francji, we Włoszech. W Drian Galleries miał wystawy w 1977 i 1979. Głównym motywem jego prac, przez długi czas, były tematy związane z Afryką: pej-zaże, sceny rodzajowe z życia mieszkańców, weduty, sceny ze zwierzętami.

 357. Elsburg we wschodnim Transwalu, 1976

akwarela, papier, 23,5 × 38,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Egerton Wood / 76na odwrocie oprawy napis: EGERTON WOOD; nalepka: EGERTON WOOD / ELSBURG WE WSCH. TRANSWALU, 1976 nr inw. MNG/SW/1521/MR

 358. Kompozycja, 1980

olej, płótno, 92 × 73 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Egerton Wood / 80na odwrocie sygnatura autorska: TITLE: COMPOSITION V [wyraz zamalowany] / [wymiary] / EGERTON WOOD nr inw. MNG/SW/1522/MR

314

peter wriGHt(1932 londyn; mieszka tamże)

Malarz. Studiował w Saint Martin’s School of Art i London University. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1968. Prezentował kompozycje abstrakcyjne z aluzją do pejzażu.

 359. Wzór zaoranej ziemi − czarny + biały, 1967

olej, płótno, 162 × 78,5 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: PWna odwrocie sygnatura autorska: PETER WRIGHT / 63, FAIRVIEW RD. / STEVENAGE / HERTS / “PLOUGH PATTERN, / BLACK + WHITE” / 1967.; cyfra 8nr inw. MNG/SW/1523/MR

 360. Pejzaż morski i czerwone niebo, 1967 olej, płótno, 129 × 83 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: PWna odwrocie sygnatura autorska: PETER WRIGHT / STEVENAGE / HERTS / “SEASCAPE: / RED SKY” / 1967nr inw. MNG/SW/1524/MR

 361. Niebiesko-zielony pejzaż morski, 1967

olej, płótno, 165 × 129 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: PWna odwrocie sygnatura autorska: PETER WRIGHT / STEVENAGE / HERTS / „BLUE/GREEN / SEASCAPE” / 1967 nr inw. MNG/SW/1525/MR

316

DonalD younG (1924 londyn – 1990 tamże)

Malarz, rysownik, pedagog. Uczęszczał do Central School of Arts and Crafts. W czasie II wojny światowej służył w Royal Navy, był ranny. W okresie 1944–1946 stu-diował w Chelsea School of Art. Edukację uzupełnił na kierunku pedagogika w Leicester College. Wykładał w Loughborough College of Art. Prowadził także zajęcia dla dorosłych w Beckenham Art Centre (1976–1985). W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1966. W swojej twórczości umiejętnie łączył elementy figura-tywne z abstrakcją.

 362. Postać leżąca, [lata 60. XX w.] olej, płótno, 71 × 91,5 cmsygnowany w lewym górnym rogu: D. YOUNGna odwrocie sygnatura autorska: D. YOUNG; napisy D. YOUNG; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1526/MR

léon zack(1892 niżny nowogród, rosja − 1980 vanves, francja)

Malarz, rzeźbiarz, rysownik. Studiował filozofię i ma-larstwo w Moskwie. Podróżował do Włoch i Niemiec, w 1923 zamieszkał w Paryżu. W 1938 uzyskał francuskie obywatelstwo.Początkowo malował obrazy figuratywne o geometry-zujących formach. Pod koniec lat 40. w jego twórczości pojawiły się kompozycje abstrakcyjne, a następnie tema-tyka religijna. Około 1954 zwrócił się ku abstrakcji geo-metrycznej, a później – taszyzmu. Zajmował się także witrażem i mozaiką (wystrój kościoła Notre Dame des Pauvres w Issy-les-Moulineaux, 1955), a także scenogra-fią. W Drian Galleries trzykrotnie brał udział w wystawach zbiorowych.

 363. Obraz szaro-różowy, [ok. 1960]

olej, płótno, 35 × 22 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Léon Zack na odwrocie napisy: LÉON ZACK; tytuł w j. polskimnr inw. MNG/SW/1527/MR

318

janina Żemojtel(1931 wilno − 2004 wrocław)

W latach 1950–1956 studiowała we wrocławskiej PWSSP pod kierunkiem Stanisława Dawskiego i Eugeniusza Gepperta. Dyplom uzyskała w 1956. Należała do stowarzyszenia Krąg i Grupy Wrocławskiej. Uczestniczyła w akcjach i wystawach „Złotego Grona” w Zie-lonej Górze, a także w plenerach w Osiekach. Malowała cyklami. Początkowo malowała w duchu postimpresjonizmu: akty, martwe natury, autoportrety, by zwrócić się ku abs-trakcji. Pod koniec lat 60. w jej malarstwie ponownie pojawiły się postaci. W okresie stanu wojennego brała udział w ruchu kultury niezależnej.

 364. Szyb XV, [ok. 1964]

olej, płyta pilśniowa, 95 × 94,5 cmniesygnowanyna odwrocie sygnatura autorska: tyt. SZYB XV godło „S”; napis: ŻEMOJTEL; nalepka z pieczęcią Prezydium Rady Narodowej Wrocławia (Konserwatora Zabytków Miasta Wrocławia) zezwalającą na wywóz przedmiotu za granicę, z dn. 27 VIII 1965; zniszczona nalepka z zaświadczeniem ZPAP we Wrocławiu potwierdzającym autorstwo obrazu, z dn. 27 VIII 1965; pod nią podlepione pismo konserwatora zabytków dot. wywozu za granicę.nr inw. MNG/SW/1528/MR

319

marek Żuławski(1908 rzym – 1985 londyn)

Malarz, grafik, rysownik, publicysta. W latach 1926–1933 studiował w war-szawskiej SSP u Karola Tichego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. W 1935 wyjechał na stypendium do Paryża, a w 1936 do Londynu, gdzie osiadł na stałe. Zajmował się malarstwem sztalugowym, ściennym, grafiką warsztato-wą, plakatem, ilustrował książki. Od lat 50. uprawiał krytykę artystyczną, pi-sał do prasy, miał audycję w radiu BBC, był autorem kilku książek o sztuce, w tym wspomnień. Brał udział w życiu wystawienniczym Wielkiej Brytanii (Drian Galleries, 1970), wystawiał również w Polsce. Początkowo malował martwe natury, portrety, akty, sceny rodzajowe w duchu postimpresjonistycz-nego koloryzmu. Od pobytu w zrujnowanej Warszawie w 1946 głównym tematem prac artysty stał się człowiek. Jego malarstwo, podejmujące proble-matykę egzystencjalną, podlegało częstym przemianom formalnym.

 365. Pejzaż śródziemnomorski z postacią, 1963/1964

olej, płótno, 143 × 122 cmsygnowany w prawym dolnym rogu: Marek 63/4na odwrocie dwukrotna sygnatura autorska: 48 ŻUŁAWSKI; napisy: M. ŻUŁAWSKI, MAREK ŻUŁAWSKI; na płótnie pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTDnr inw. MNG/SW/1529/MR

G r a f I k a

323

josé luis alexanco(1942 madryt; mieszka tamże)

Malarz, rzeźbiarz, grafik. Uczył się rysunku i grawerowa-nia u Manuela Gil Castro w Casa de la Moneda, a także w Escuela Superior de Bellas Artes w Madrycie. W 1965 przebywał w Londynie, gdzie zapoznał się z pop-artem. Po powrocie zaczął pracować nad przetwarzaniem form antropomorficznych, obrazu ruchu. Pracował w technice sitodruku. W 1966 został nagrodzony na I Międzynaro-dowym Biennale Grafiki w Krakowie. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1966 i 1968. Wraz z grupą artystów był twórcą projektu automatycznego generowa-nia form plastycznych, realizowanym w centrum obliczeń na Uniwersytecie w Madrycie. Interesował się cyfrową transformacją obrazu, jego wewnętrzną strukturą, zależ-nościami między obrazem a tekstem, obrazem a muzyką. Należy do pionierów sztuki komputerowej w Hiszpanii.

 366. Podwojona kompozycja, 1965

serigrafia, papier, 147 × 70 cmsygnowana u dołu: 6/11 Alexanco 65na odwrocie nalepka: J.L.ALEXANCO C/ BELEN, 13 MADRID / „DOUBLE COMPOSITION” / silk screen – Three colours / [wymiary]nr inw. MNG/SW/1138/G

 367. W obsesyjnym charakterze, 1965

serigrafia, papier, 70 × 146 cmsygnowana w prawym dolnym rogu: Alexanco 65na odwrocie nalepka: J.L.ALEXANCO C/ BELEN, 13 MADRID / „OBSESSIVE CHARACTER” / silk screen. Black and White / [wymiary]nr inw. MNG/SW/1139/G

 368. Człowiek pochylony (dyptyk), 1965

serigrafia, płótno, 2 × (100 × 81 cm)sygnowana w prawym dolnym rogu: Alexanco 65 (367.) nr inw. MNG/SW/1140/G

 369. Zderzający się z sobą (dyptyk), [1965]

serigrafia, płótno, 2 × (110 × 70 cm)niesygnowanyna odwrocie tytuł w j.polskim / [wymiary]nr inw. MNG/SW/1141/G

324

325

raquel forner(1902 buenos aires, argentyna – 1988 tamże)

Biogram − patrz malarstwo

 370. Problemy astronauty, 1966

litografia barwna, papier, 33,5 × 40,5 cm (w świetle)sygnowana u dołu: 24/25 Astronauta con problemas Raquel Forner / Paris 1966nr inw. MNG/SW/1142/G

326

norman Gilbert(1926 trynidad; mieszka w Glasgow, wielka brytania)

Malarz, rysownik, grafik, pedagog. Uczęszczał do Marr College w Troon. W okresie II wojny światowej słu-żył w Royal Navy. Po wojnie zajął się sztuką. W latach 1948−1952 studiował w School of Art w Glasgow. W la-tach 1957−1962 wykładał w Dunbartonshire, a od 1964 do 1967 – w Glasgow. W latach późniejszych poświęcił się całkowicie twórczości. W Drian Galleries miał wysta-wy indywidualne w 1981 i 1989.

 371. Chłopiec i dziewczyna, 1979

litografia, papier, 58 × 89,5 cm (w świetle)sygnowana u dołu: 27/50 Boy AND Girl Norman Gilbert ’79 nr inw. MNG/SW/1143/G

raya kruk(1948 łotwa; mieszka w belfaście, irlandia północna)

Malarka, graficzka. Jej ojciec był grafikiem. Studiowała mo-zaikę, witrażownictwo, malarstwo ścienne. Odbyła studia doktoranckie w Akademii Sztuk Pięknych w Leningradzie (doktorat w 1970). Po studiach tworzyła witraże i mozai-ki, również monotypie. W 1972 wyjechała z ZSRR. Wy-stawiała w Warszawie, Wiedniu, Nowym Jorku, Paryżu, Londynie. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1980. Prezentowała wówczas monotypie.

 372. Łodzie w Kornwal i i, 1966

monotypia, papier, 58,5 × 44 cmsygnowana w prawym dolnym rogu: R. Krukna odwrocie sygantura autorska: Raya Kruk / Boats (monotype) / [cena w funtach]nr inw. MNG/SW/1144/G

327

cHristiane kubrick(1932 braunschweig, Dolna saksonia, niemcy; mieszka w childwickbury, Hertfordshire, wielka brytania)

Malarka, tancerka, aktorka. Pochodzi z rodziny aktorskiej. Od wczesnej młodości pobierała lekcje tańca i aktorstwa. Na planie filmu Patos of Glory w 1957 poznała swoje-go przyszłego męża, reżysera Stanleya Kubricka (ślub w 1958). W tym czasie mieszkała z mężem w USA, gdzie studiowała sztukę w Los Angeles i w Art Student’ Laague w Nowym Jorku. W latach 60. przeniosła się wraz z mężem do Wielkiej Brytanii, gdzie studiowała w Saint Martin’s School of Art. W latach późniejszych zamieszkała z rodziną w posiadłości Childwickbury w Hertfordshire. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1962 i 1972. Malowała niezwykle barwne kompozycje, prze-ważnie kwiaty i ogrody. Występowała również w filmach dokumentalnych o twórczości Kubricka.

 373. Czesząca się, 1975

litografia barwna, papier, 32,5 × 37,7 cmsygnowana u dołu: artist PROOF Christiane Kubrick 1975nr inw. MNG/SW/1145/G

328

cHarles sanDerson (1949 londyn; mieszka tamże)

Biogram − patrz malarstwo

 374. Kaktusy w cieplarni w Kew, 1979 litografia barwna, papier, 46,5 × 63,5 cm (w świetle)sygnowana u dołu: The Cactus House at Kew C.J. Sanderson 1979nr inw. MNG/SW/1146/G

micHael sanDle (1936 weymouth, Dorset, wielka brytania; mieszka w launceston w kornwalii)

Biogram − patrz malarstwo

 375. Figura, 1960

litografia, papier, 60,5 × 43,5 cmsygnowana u dołu: [napis nieczytelny] (artist proof) M. Sandle 60nr inw. MNG/SW/1147/G

329

330

mosHe tamir (1924 odessa − 2004 izrael)

Biogram − patrz malarstwo

 376. Kompozycja

litografia barwna, papier, 45,5 × 54,5 cmsygnowana w prawym dolnym rogu: M. Tamir 2-16nr inw. MNG/SW/1148/G

331

italo violante(1915 lizbona – 1986 włochy)

Malarz, grafik. Studiował w Accademia di Belle Arti w Genui. Był członkiem Movimento Futurista we Włoszech. Wystawiał we Włoszech, Francji, w Portugalii. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1978. Prezentował kompozycje figuratywne, w tym pejzaże i weduty.

stepHen wHittle(1953 leeds, yorkshire, wielka brytania – 2000 sonoma country, usa)

Grafik, malarz. Studiował w Chelsea School of Art i Brighton College of Art, dyplom uzyskał w 1975. Przez cztery lata mieszkał w Szwajcarii. Od 1980 miał studio w Lancashire. W 1992 przeniósł się z rodziną do USA i ostatecznie osiadł w Sonoma Country w Kaliforni. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1979. Tworzył w technikach metalowych. W swojej twórczo-ści nawiązywał do dwóch angielskich tradycji – pejzażu i mistrzostwa grafiki.

 377. Kompozycja urbanistyczna, [lata 70. XX w.]

litografia barwna, papier, 41 × 51 cmsygnowana u dołu: 27/50 VIOLANTEnr inw. MNG/SW/1149/G

 378. Studium kwiatów I I, 1981

akwaforta, akwatinta, papier, 31,5 × 26,5 cmsygnowana u dołu: Artist Proof Flower Study (II) Stephen Whittle ’81nr inw. MNG/SW/1150/G

r z e ź B a

335

maurice jaDot(1893 bruksela − 1983 londyn)

Biogram − patrz malarstwo

 379. 3–62, 1962

drewno klejone, malowane, podstawa drewniana48 × 13,5 × 13 cmsygnowana na podstawie: M. JADOT 3–62nr inw. MNG/SW/128/Rz

carole steyn(1938 manchester, wielka brytania; mieszka w londynie)

Rzeźbiarka, malarka. W 1953 studiowała w Académie Julian w Paryżu, a w latach 1954–1956 w Saint Martin’s School of Art w Londynie. W dziedzinie rzeźby studia uzupełniła w Camden School of Arts (1968). Do lat 70. tworzyła głównie płaskorzeźby. Od tego czasu zajęła się także malarstwem, tworząc obrazy olejne, akwarele i pastele. W latach 90. uprawiała grafikę. Przez wszystkie te okresy wykonywała kameralne, wolnostojące rzeźby. W Drian Galleries wystawiała w 1971, 1982 i 1985.

 380. Rel ief, 1971

technika własna, elementy naturalne, płyta paździerzowapleksi, 60,5 × 91 × 7 cmsygnowany przy lewej krawędzi po środku: C.Steyn 71na odwrocie napis: 1975 Carole Steyn Britishnr inw. MNG/SW/129/Rz

336

 381. Rel ief z kulą, 1978

elementy metalowe, plastik, akryl, płyta wiórowa46 × 46,5 × 7 cmsygnowany z prawej strony u dołu: G STOCKInr inw. MNG/SW/130/Rz

337

GeorGe stocki (jerzy stocki-sosnowski)(1913 kraków – 1997 londyn)

Rzeźbiarz. W latach 1937–1939 studiował w Państwo-wej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się przez Marsylię do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do armii brytyjskiej i został wysłany do zachodniej Afryki, a póź-niej do Kairu. Był oficerem łącznikowym między Brytyj-czykami a II Korpusem Polskim gen. Andersa. Brał udział w kampanii włoskiej. Jeszcze jako żołnierz uczestniczył w wystawach w Wielkiej Brytanii. Kontynuował naukę w rzymskiej Accademia di Belle Arti. W Wielkiej Brytanii pracował jako dekorator w fabryce manekinów. Pozna-wał nowe materiały. Jako rzeźbiarz tworzył kompozycje z metalu i syntetycznych żywic, często dekoracyjne rzeźby małego formatu. W latach późniejszych także assamblages z gotowych przedmiotów czy geometryzujące kompozy-cje z różnych materiałów. Często brał udział w wystawach o tematyce religijnej. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1981 i 1984.

 382. Rel ief, 1978

elementy metalowe, akryl, drewno, płyta wiórowa 37 × 50,5 × 6 cmsygnowany z prawej strony u dołu: G STOCKInr inw. MNG/SW/131/Rz

 383. Biskup, 1972

żelazo oksydowane, podstawa drewniana 44,5 × 10 × 11 cmsygnowana na podstawie: STOCKI 317nr inw. MNG/SW/132/Rz

338

339

aleksanDer werner(1920 brwinów – 2011 margatte, kent, wielka brytania)

Malarz, rzeźbiarz, grafik, rysownik, ceramik. We wrześniu 1939 wraz z matką i siostrą trafił do Lwowa. Po wkrocze-niu Armii Radzieckiej zostali aresztowani i zesłani do łagru. W 1942 trafił do armii gen. Andersa, z którą przez Per-sję, Irak i Palestynę dotarł do Włoch. Studiował malarstwo w rzymskiej Akademii Sztuk Pięknych, a od 1946 w Wiel-kiej Brytanii pod kierunkiem Mariana Bohusza-Szyszki w obozach w Sudburry i w Kingwood Common w ra-mach Studium Malarstwa i Grafiki Użytkowej. Kontynuo-wał studia na kierunku grafiki użytkowej w Sir John Cass School Art w Londynie. Był współzałożycielem Grupy 49. W latach 60. zainteresował się rzeźbą, tworzył w glinie i szkle. W połowie lat 70. zaczął tworzyć kompozycje przestrzenne z topionego szkła. Brał udział w życiu ar-tystycznym Wielkiej Brytanii, w Drian Galleries miał dużą wystawę indywidualną w 1972.

DonalD wells(1929 silverdale, staffordshire, wielka brytania; mieszka w londynie)

Rzeźbiarz, malarz, grafik. Początkowo uczył się w za-kładzie ceramicznym w Stroke-on-Trent. Studiował w Newcastle-under-Lyme School of Art u Jacka Clarkso-na, współpracownika Henry Moore’a. W 1950 przepro-wadził się do Londynu. Brał udział w urządzeniu klubów Troubador Club i Earls Court. W Drian Galleries miał wy-stawę indywidualną w 1967. Prezentował rzeźby z brą-zu połączone z aluminium. W tym czasie tworzył także w kamieniu i gipsie, tworzył reliefy, wykorzystując różne materiały. W latach 1992–1997 mieszkał na Krecie.

 384. Forma I, 1968

metal, podstawa drewniana, 28,5 × 9,5 × 7 cmsygnowana od spodu: WELLS / 68 / 1/2nr inw. MNG/SW/133/Rz

 385. Forma II, 1968

metal, 34 × 13 × 10 cmsygnowana od spodu: WELLS / 68 1/3nr inw. MNG/SW/134/Rz

 386. Bez tytułu, 1978

ceramika szkliwiona, podstawa drewniana24,5 × 41 × 24,5 cm

niesygnowananr inw. MNG/SW/135/Rz

340

341

342

opracoWaNIa, MoNoGrafIe, artykuły

aArchiwum emigracji. Studia, szkice, dokumenty, t. 1–9 (1998–2007),

z. 2, red. Mirosław A. Supruniuk, Toruń 1998–2007.

B Blum Aleksander, Cud nad Tamizą, Londyn 1989.

Bojko Szymon, Z polskim rodowodem. Artyści polscy i amerykańscy

polskiego pochodzenia w sztuce Stanów Zjednoczonych w latach

1900–1980, Toruń 2007.

Buchman Ilan L., Gilfillan L., Hamilton M., Przewodnik emigranta:

Australia, Kanada, Nowa Zelandia, Republika Południowej Afryki,

Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Warszawa 1994.

Buckman David, Dictionary of Artists in Britain Since 1945,

Londyn 1998.

Byczkowski Józef, Polacy w Europie. Informator o Polonii i Polakach

w Europie w XX wieku, Opole 1994.

D Drian Galleries. A short history by Max Wykes-Joyce, Londyn 2009.

f Frenkiel Stanisław, Kożuchy w chmurach i inne eseje o sztuce, wstęp

i wybór J. Koźmiński, Toruń 1998.

h Halima Nałęcz w krainie czarów, reż. Maria Mrozek, film zrealizowany

przez Warszawski Ośrodek Telewizji Polskiej, Warszawa 1986.

Halima w krainie baśni, z serii: Wspólnota w kulturze, reż. Stanisław

Pater, film zrealizowany przez Wrocławski Ośrodek Telewizji Polskiej,

Wrocław 1992.

Halima in ‘Wonderland’, http://www.halimanalecz.com/pages/text2.html

Hall Douglas, Art in Exile. Polish painters in post-war Britain, Bristol

2008.

j Jotkiałło Halina, Wymarzony powrót do Wilna,

http://www.magwil.lt/archiwum/2008/mm10/paz-14.htm

Judycka Agata, Judycki Zbigniew, Poles in Great Britain: Biographical Year

Book of Poles in Great Britain, Londyn – Paryż 1995.

k Kłossowski Andrzej, Instytucja spełnionej nadziei. Polska Libella i Galeria

Lambert Zofii i Kazimierza Romanowiczów, katalog wystawy, Warszawa

1994/1995.

Klimaszewska Iwona, Kolory Wileńszczyzny utrwalone na płótnie,

http://www.tygodnik.lt/200841/wiesci4.html.

Kolczyńska Paulina, Polski Londyn, Warszawa 1991, mps, Instytut Historii

Sztuki UW.

Kolekcja sztuki XX wieku w Muzeum Sztuki w Łodzi, red. Urszula

Czartoryska, Muzeum Sztuki, Warszawa 1991.

Kossowska Stefania, Galeria przodków. Sylwetki emigracyjne, Warszawa

1993.

Koźniewski Kazimierz, Słownik swoich i obcych, Warszawa 1994.

Królikowski Bohdan, Listy znad Tamizy, Lublin 2000.

Kryszak Janusz, Supruniuk Mirosław Adam, Oficyna Poetów i Malarzy

1949–1991, Toruń 1992.

Kultura skupisk polonijnych: Materiały z III Sympozjum naukowego.

Warszawa, 12–13 maja 1988, opr. i red. Krzysztof Groniewski, Andrzej

Kłossowski i Witold Stankiewicz, Warszawa 1994.

lLeksykon kultury polskiej poza krajem od 1939 roku, t. 1, red. Krzysztof

Dybciak i Zdzisław Kudelski, Lublin 2000.

Libella. Galerie Lambert. Szkice i wspomnienia, red. Mirosław

A. Supruniuk, Toruń 1998.

Lister Eric, William Sheldon, Twentieth Century British Naive and

Primitive Artists, Londyn 1977.

M Mała galeria sztuki emigracyjnej ze zbiorów Archiwum Emigracji, katalog

wystawy, red. Mirosław A. Supruniuk, Joanna Krasnodębska, Biblioteka

Uniwersytecka w Toruniu, Toruń 2002.

McEwen John, John Bellany, Edynburg 1994.

McMillan, Scottish Art 20tb Century, Edynburg 1994.

Metkenn Günter, Yaacov Agam, Londyn 1977.

Między Polską a światem. Kultura emigracyjna po 1939 r., red. Marta Fik,

Warszawa 1992.

Moszyński Andrzej, Abstract Art, Londyn 1993.

N Nałęcz Halima, 3 Decades of Private Views at The Drian, Londyn 1986.

Niecieja Stanisław, Jeżewski Bohdan, Archiwum osobowe emigracji, [w:]

Biblioteka Polska w Londynie 1942–1992, Londyn 1993.

p Pierwszy Zjazd Profesorów i Absolwentów Wszystkich Uczelni

Akademickich na Obczyźnie, 6–9 września 1985, Londyn 1985.

Polak w świecie. Leksykon Polonii i Polaków za granicą, pr. zb. pod

patronatem MSZ RO, Warszawa 2001.

Polonia – słownik biograficzny, red. Agata i Zbigniew Judyccy, Warszawa

2000.

Polska sztuka współczesna na obczyźnie (Contemporary Art by Polish

Artists Abroad), red. Halina Sukiennicka, Londyn 1970.

Polska sztuka współczesna poza krajem. Kolekcja POSK-u, red. Halina

Sukiennicka, Londyn 1982.

Polskie życie artystyczne 1945–1960, red. Aleksander Wojciechowski,

Wrocław – Warszawa – Kraków l992.

Poznański Czesław, Polish Artists in Great Britain, Londyn 1944.

Prace III Kongresu Kultury Polskiej na Obczyźnie, Londyn 20–26 sierpnia

1995, red. Krzysztof Rowiński, Londyn 1998.

r Radzik Tadeusz, Szkolnictwo polskie w Wielkiej Brytanii po drugiej wojnie

światowej, Lublin 1991.

Ringström K., Lacasse – 20th Century Masters, Londyn 1962.

S Sienkiewicz Jan Wiktor, „Dwa światy” – jedna sztuka. Pomiędzy PRL-em

a niezłomnym Londynem w Galerii Mateusza Grabowskiego (1959–

1975), [w:] Bariery kulturowe w turystyce, red. Ewa Lewandowska-

Tarasiuk, Zbigniew Krawczyk, Jan Wiktor Sienkiewicz, Warszawa 2007,

s. 205–215.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Głos w dyskusji do wystąpienia Pani Prof. Haliny

Taborskiej pt. Polska kultura artystyczna w Londynie, [w:] Materiały

międzynarodowej konferencji: Rola dawnej i nowej emigracji polskiej

w warunkach Unii Europejskiej. Kraków PAU-PUNO 2005, pr. zb. pod

red. Jerzego Wyrozumskiego, Polska Akademia Umiejętności (Kraków),

PUNO (Londyn) 2007, s. 197–201.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Halima Nałęcz, Toruń – Londyn 2007 (edycja

polskojęzyczna i angielskojęzyczna).

343

Sienkiewicz Jan Wiktor, Halima Nałęcz (1914–2008) in memoriam.

Ze zbiorów Muzeum Uniwersyteckiego w Toruniu http://www.muzeum.

umk.pl/wystawy.html

Sienkiewicz Jan Wiktor, Halima Nałęcz. Biogram. Sztuka polska na

świecie, http://www.muzeum.umk.pl/sztuka_polska/halima-nalecz

Sienkiewicz Jan Wiktor, Krajobraz Ziemi Ojczystej w wizji polskich

twórców na emigracji. Artyści Polskiego Londynu, [w:] Krajoznawstwo

wobec wyzwań integrującej się Europy. Asymilacja i współistnienie kultur

na przestrzeni dziejów w Polsce, Materiały VI Kongresu Krajoznawstwa

Polskiego, Olsztyn 10–12 września 2010, z. 2, red. Marek Boguszewski,

Andrzej Wieloch, s. 31–45.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Marian Bohusz-Szyszko. Życie i twórczość

(1901–1995), Lublin 1995.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Mariana Bohusza-Szyszki „O sztuce”, Roczniki

Humanistyczne 42 (1994), z. 4, s. 217–232.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Motywacje w formowaniu się zbiorów

kolekcjonerskich na emigracji, „Lubelskie Wiadomości Numizmatyczne”

1994, nr 3, s. 16–20.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Multicultural context of Polish Art Galleries in

London in the second half of the 20th Century, [w:] Materiały z konferencji

międzynarodowej: Multiculturalism at the Start of 21st Century: The

British-Polish Experience. Australian Theory and Practice, Łódź 2007

(w druku, msp, s. 15).

Sienkiewicz Jan Wiktor, Obraz ziemi ojczystej w twórczości artystów

polskiego Londynu, [w:] Obraz i przyroda. Materiały z konferencji „Obraz

i przyroda”. Katolicki Uniwersytet Lubelski 6–8 października 2003,

red. Małgorzata Urszula Mazurczak, Jowita Patyra, Małgorzata Żak,

Lublin 2005, s. 511–528.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Polska sztuka religijna w Anglii po drugiej wojnie

światowej. Zarys problematyki, „Rzeźba Polska”, t. XII: Sztuka

w przestrzeni duchowej, Orońsko 2006, s. 93–103.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Polskie galerie sztuki w Londynie w drugiej połowie

XX wieku, Lublin – Londyn 2003.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Polskie galerie sztuki w Londynie w oczach

brytyjskiej i polskiej krytyki artystycznej, [w:] Dzieje krytyki artystycznej

i myśli o sztuce. Materiały z konferencji naukowej, Toruń 13–15 czerwca

2007, red. Małgorzata Geron, Jerzy Malinowski, Warszawa 2009,

s. 371–388.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Pół wieku (po)za granicami polskiej kultury i sztuki.

Polscy artyści w Wielkiej Brytanii 1939–1989. Stan badań, [w:] Granice

w kulturze, red. Andrzej Radomski, Radosław Bomba, Lublin 2010,

s. 246–257, http://wiedzaiedukacja.eu/wp-content/uploads/2011/01/

Granice-w-kulturze-ost.pdf

Sienkiewicz Jan Wiktor, Sztuka w poczekalni. Studia z dziejów plastyki

polskiej na emigracji 1939–1989, Toruń 2012.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Wojciech Falkowski. Malarstwo. Painting, Lublin

2005.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Z chrześcijańskiej inspiracji, cz. 1, „Dziennik

Polski” (Londyn) 2006, z 5 października, s. 10; cz. 2, „Dziennik Polski”

(Londyn) 2006, z 6 października, s. 14; cz. 3, „Dziennik Polski”

(Londyn) 2006, z 9 października, s. 12; cz. 4, „Dziennik Polski”

(Londyn) 2006, z 10 października, s. 10; cz. 5, „Dziennik Polski”

(Londyn) 2006, z 11 października, s. 10; cz. 6, „Dziennik Polski”

(Londyn) 2006, z 12 października, s. 10.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Zmierzch polskich galerii sztuki w XX-wiecznym

Londynie, Roczniki Humanistyczne KUL 48/49 (2000/2001), z. 4,

s. 279–304.

Swingujący Londyn − kolekcja Grabowskiego, katalog wystawy, Muzeum

Sztuki w Łodzi, 15 V − 19 VIII, Łódź 2007. Słownik malarzy polskich od dwudziestolecia międzywojennego do końca

XX wieku, t. 2, wybór i opracowanie haseł Małgorzata Kitowska-Łysiak,

Irena Kossowska, Maryla Sitkowska, Warszawa 2001.

Smith Tim, Winslow Michelle, Keeping The Faith. The Polish Community

in Britain, Sheffield 2000.

Spalding Frances, British Art Since 1900, Londyn 1986.

St. Ives 1939–64. Twenty Five Years of Paintings, Sculpture and Pottery,

red. David Lewis, Tate Gallery, Londyn 1985.

Supruniuk Mirosław, „Trwałość i płynność”. Sztuka Polska w Wielkiej

Brytanii w XX wieku – wstęp do opisu, [w:] Archiwum emigracji. Studia,

szkice, dokumenty, t. 7–9 (2006), z. 1–2, red. Mirosław A. Supruniuk,

Toruń 2006, s. 127–159.

Sztuka Polska w Wielkiej Brytanii 1939−2000. Antologia, red. Mirosław

A. Supruniuk, Toruń 2006.

W Wykes-Joyce Max, My Heart Has Opened into Every Form: The Art of

Basil Alkazzi, Londyn 1982.

ż Żuławski Marek, Studium do autoportretu, Toruń 2009.

puBlIkacje W praSIe*

1957 [Czaykowski Bogdan] bc, Parę uwag o krytyce i malarstwie polskim

w Anglii, „Merkuriusz Polski – Życie Akademickie”, nr ½ (81/81)

s. 31–32.

Moch J.Y., News and Views from Paris and London, „Apollo”, nr 394,

s. 191.

1958Sułkowski Tadeusz, Dwie wystawy, „Wiadomości”, nr 44 (657) s. 3.

1959(), Agam at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 411, s. 149; nr 716/717,

s. 4.

(), Laubies at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 409, s. 91–92.

(), Munford and Lutka Pink at The Drain Gallery, „Apollo”, nr 407, s. 24.

(), Portway at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 408, s. 409.

(), Pillet at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 410, s. 121.

(), Sprawy sztuki, „Wiadomości”, nr 708, s. 5.

(), Suzanne Rodillon, „Apollo”, z. III, s. 86–87 (także okładka).

Drwęska Alicja, Obrazy Halimy Nałęcz, DPDŻ, 12 X, s. 8.

Kon Zygmunt, Dwie wystawy Halimy Nałęcz, DPDŻ, 31 X, s. 8.

Mock J.Y., News from Paris and London, „Apollo”, nr 416, s. 104.

Mock J.Y., Modern Art in London, „Apollo”, nr 417, s. 135.

Wykes-Joyce Max, Portway, „Apollo”, nr 408, s. 49.

Zahorska Stefania, Rozdroża malarstwa, „Wiadomości”, nr 686, s. 6.

Zahorska Stefania, Wystawy, „Wiadomości”, nr 716/717, s. 3.

344

1960(), Clemente at The Drian, „Apollo”, nr 422, s. 121.

(), Frank Hodgkins at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 423, s. 154.

(), Kosice at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 424, s. 193.

(), Kronika, „Wiadomości”, nr 732/733, s. 12.

(), Kronika, „Wiadomości”, nr 725, s. 6.

Delaville Christopher, Edgard Pillet at The Drian Gallery, „Apollo”,

nr 424, s. 195.

Frenkiel Stanisław, Odrodzenie impresjonizmu, „Wiadomości”, nr 738,

s. 3.

H.S., Contemporary Polish Painting, „Apollo”, nr 419, s. 20–21.

Lemborelle Guy, Quelques expositions chez Duncan, „Art actuel

international” (Paris), nr 18, s. 6.

Mellguist Jerome, Courtrai Cubist, „Art News and Review”, nr 21,

s. 1–2.

Reichardt Janina, Lacasse, „Apollo”, nr 428, s. 212.

Stepherd Michael, Terry Macparran, Drian Gallery, „Art News and

Review”, nr 21, s. 14.

Zahorska Stefania, Wystawy londyńskie, „Wiadomości”, nr 725, s. 4.

Zahorska Stefania, Wystawy, „Wiadomości”, nr 22 (739), s. 5.

Zahorska Stefania, Wystawy, „Wiadomości”, nr 750, s. 5.

1961(), Kronika ilustrowana, „Wiadomości”, nr 773, s. 6.

(), Kronika, „Wiadomości”, nr 778, s. 6.

Bohusz-Szyszko Marian, W galeriach londyńskich, „Dziennik Polski”,

nr 181, s. 3.

[Ostrowski Jan] (n), Polskie życie kulturalne. Z „remanentów” ubiegłego

roku, „Orzeł Biały”, nr 1, s. 4.

1962(), John Penn, Gerald Marks, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 19, s. 21.

(), Kronika, „Wiadomości”, nr 832, s. 6.

[Ostrowski Jan] (n), Polskie życie kulturalne. Ruch plastyczny i odczytowy,

„Orzeł Biały”, nr 238, s. 6.

Whittet G.S., The Drian Gallery, „The Studio”, nr 3, s. 238–240.

Turkiewicz Zygmunt, Wystawy polskie w Londynie, „Kultura” nr 9 (179),

s. 120–124.

1963(), Abstrakcje i „pop-art”, „Dziennik Polski”, nr 227, s. 3.

(), Taté Recent Paintings, Stephen Gilbert Aluminium Structures, „Arts

Review”, nr 8, s. 13.

(), W Londynie, „Wiadomości”, nr 902, s. 4.

(a.m.), Na wystawie „Mistrzów XX wieku” w Drian Galleries, DPDŻ,

nr 79 (2.4), s. 3.

Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Haliny Sukiennickiej, „Tydzień Polski”,

nr 52, s. 5.

Bohusz-Szyszko Marian, O polskich galeriach i malarkach, „Tydzień

Polski”, nr 9, s. 4.

Bohusz-Szyszko Marian, W galeriach polskich, „Tydzień Polski”, nr 39,

s. 5.

Cravel P., Gallery Owners, „The Times”, 16 VIII, s. 3.

[Karren Tamara] (t.k.), Sukces polskiego malarza, „Tydzień Polski”, nr 45,

s. 4.

Rouve Pierre, Marian Bohusz, Drian Gallery, „Arts Review”, nr 21,

s. 14.

Turkiewicz Zygmunt, Wystawy polskie w Londynie, „Kultura”, nr 1–2

(183–184), s. 212–215.

Turkiewicz Zygmunt, Wystawy polskie w Londynie, „Kultura” nr 6 (188),

s. 121–125.

Turkiewicz Zygmunt, Wystawy polskie w Londynie, „Kultura” nr 11 (193),

s. 126–130.

Whittet G.S., The Drian Gallery, „The Studio”, nr 481, s. 238–240.

1964(a.m.), Krajowe konstrukcje i londyńskie abstrakcje, „Dziennik Polski”,

nr 17, s. 4.

Bohusz-Szyszko Marian, Witold Kawalec, Tadeusz Wąs i dwa Anglicy,

„Tydzień Polski”, nr 34, s. 8.

Bohusz-Szyszko Marian, Wystawa malarstwa i rzeźby kobiet, „Tydzień

Polski”, nr 10, s. 6.

Drwęska Alicja, Opus Mariana Bohusza-Szyszki, „Wiadomości”, nr 7

(933), s. 7.

1965(), Gallery Owners-Swayed by The Heart, „The Times”, nr 401, s. 11.

(k.), Wystawa Zrzeszenia Polskich Plastyków, „Dziennik Polski”, nr 302,

s. 3.

Bohusz-Szyszko Marian, By coś stworzyć, trzeba czymś być. Malarstwo

Tadeusza Ilnickiego, „Tydzień Polski”, nr 24, s. 8.

Bohusz-Szyszko Marian, Wilno w rysunkach Haliny Sukiennickiej, „Tydzień

Polski”, nr 15, s. 7.

Drwęska Alicja, Peggy i Halima, „Tydzień Polski”, nr 7, s. 8.

Drwęska Alicja, Urzekające malarstwo Portwaya, „Tydzień Polski”, nr 32,

s. 8.

Drwęska Alicja, W polskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 48, s. 5.

Frenkiel Stanisław, Mechano-faktura Henryka Berlewiego, „Wiadomości”,

nr 1023, s. 5.

Frenkiel Stanisław, Polskie malarstwo współczesne, „Wiadomości”,

nr 1002, s. 3.

Karren Tamara, Od kodeksów do palety, „Tydzień Polski”, nr 15, s. 7.

Turkiewicz Zygmunt, Wystawy londyńskie, „Kultura”, nr 4 (210),

s. 125–133.

1966Drwęska Alicja, Geometria i surrealizm, „Tydzień Polski”, nr 36, s. 8.

Drwęska Alicja, Kontrasty malarskie, „Tydzień Polski”, nr 51, s. 8.

Drwęska Alicja, Romantyzm w plastyku, „Tydzień Polski”, nr 47, s. 8.

Drwęska Alicja, Trzy wystawy w Drian w 1966, „Tydzień Polski”, nr 12,

s. 8.

Drwęska Alicja, W polskich galeriach w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 25,

s. 8.

Drwęska Alicja, W polskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 43, s. 5.

Drwęska Alicja, Wystawa prac Bohusza-Szyszki, „Tydzień Polski”, nr 17,

s. 8.

Ostrowski Jan, Życie kulturalne polskiego Londynu, „Orzeł Biały”, nr 19

(1166), s. 43–45.

Ostrowski Jan, Życie kulturalne polskiego Londynu, „Orzeł Biały”, nr 22

(1169), s. 35–37.

Turkiewicz Zygmunt, Wystawy londyńskie, „Kultura”, nr 1–2 (219–220),

s. 199–202.

345

1967(), Kronika, „Wiadomości”, nr 111, s. 6.

(), Stefan Mrożewski, „Wiadomości”, nr 1091, s. 3.

(k), Dziesięciolecie polskiej galerii, „Dziennik Polski”, nr 26, s. 3.

Bingham Towner H., Halima Nałęcz County Town Lewes Gallery, „Arts

Review”, nr 16, s. 298, 302.

Drwęska Alicja, W polskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 3, s. 5.

Frenkiel Stanisław, Malarstwo Tadeusza Ilnickiego, „Wiadomości”, nr 49

(1131), s. 3.

Legeżyński Stefan, Ilnicki i Siudmak, „Orzeł Biały”, nr 41 (1188), s. 29.

Legeżyński Stefan, Wystawa letnia w Royal Academy, „Orzeł Biały”,

nr 36/37 (1183/84), s. 23–24.

Ostrowski Jan, Życie kulturalne polskiego Londynu, „Orzeł Biały”, nr 32

(1179), s. 12, 29.

Ostrowski Jan, Notatnik kulturalny, „Orzeł Biały”, nr 41 (1188), s. 28.

Parker P., Halima Nałęcz, „Arts Review”, nr 24, s. 459.

Vaizey M., Profile of Halima Nalecz, „Arts Review”, nr 1, s. 92.

Wykes-Joyce Max, Raquel Forner, Drian Gallery, „Arts Review”, nr 6,

s. 99.

1968Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości”,

nr 1183, s. 3.

Bohusz-Szyszko, Zbiory sztuki polskiej w Londynie, „Tydzień Polski”,

nr 47, s. 7.

Bowen Denis, Rudolph Scheurer, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 18,

s. 576.

Drwęska Alicja, Dwie wystawy malarskie, „Tydzień Polski”, nr 31, s. 8.

Maddox Conroy, APA in Drian Galleries, „Arts Review”, nr 20, s. 642.

Milker Aleksander, Jubileuszowa wystawa Szkoły Malarskiej, „Dziennik

Polski”, 235, s. 3.

Ostrowski Jan, Notatnik kulturalny, „Orzeł Biały”, nr 45 (1192), s. 33.

Sukiennicka Halina, O malarstwie, przyrodzie i Halimie Nałęcz,

„Wiadomości”, nr 3 (1138), s. 5.

Vaizey Marina, Anatol Władysław, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 15,

s. 491.

Walker Richard, Drian Galleries in Polish Millenium, „Arts Review”,

nr 24, s. 799.

Walker Richard, Masaaki Sato, John Davis, Drian Galleries, „Arts

Review”, nr 17, s. 546.

1969Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości”, nr 4

(1191), s. 3.

Dorf Barbara, R.J. Lloyd, Karin Oom, Drian Galleries, „Arts Review”,

nr 10, s. 337.

Drwęska Alicja, W polskich galeriach w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 5,

s. 6.

1970Bohusz-Szyszko Marian, Kongresowa wystawa sztuk plastycznych,

„Tydzień Polski”, nr 41, s. 5.

Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Heleny Wawrzkiewiczowej,

„Wiadomości”, nr 26 (1265), s. 5.

„Cztery pory roku” Halimy Nałęcz, „Tydzień Polski”, nr 11, s. 8.

Drwęska Alicja, Polskie wystawy w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 23, s. 9.

Drwęska Alicja, Wystawa F.P.S., „Tydzień Polski”, nr 18, s. 4.

Kosiński Zdzisław, Polska Sztuka Współczesna na Obczyźnie,

„Wiadomości”, nr 45 (1284), s. 4.

Ostrowski Jan, Notatnik kulturalny, „Orzeł Biały”, nr 71 (1218),

s. 30–31.

Vaizey Marina, The Four Seasons, „Arts Review”, nr 4, s. 113.

Wright Barbara, Peggy Kemp, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 15,

s. 496.

1971(), Kronika, „Wiadomości”, nr 30, s. 4.

(znk), Wystawa Halimy Nałęcz, DPDŻ, 1.04., s. 6.

Drwęska Alicja, Przedwiośnie na polskich wystawach, „Tydzień Polski”,

nr 14, s. 4.

Paintings by Halima Nałęcz, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 5

(okładka).

Walker Richard, Douglas Portway, „Arts Review”, nr 23, s. 710.

Wykes-Joyce Max, Halima Nałęcz, „Arts Review”, nr 5, s. 136.

1972(), Dwie Polski na wystawie, „Dziennik Polski”, nr 110, s. 3.

(), Jubileuszowa wystawa Halimy Nałęcz, „Dziennik Polski”, nr 30, s. 11.

(), Kronika, „Wiadomości”, nr 1402, s. 6.

(), Kronika, „Wiadomości”, nr 5, s. 4.

Blakeston Oswell, Art. Drian, „What’s On in London”, 7 VII, s. 34.

Drwęska Alicja, 15-lecie Drian Gallery, „Tydzień Polski”, nr 32, s. 9.

Drwęska Alicja, O artystach dorosłych i niedorosłych, „Tydzień Polski”,

nr 49, s. 6–7.

Drwęska Alicja, Doroczna wystawa polskich plastyków, „Tydzień Polski”,

nr 14, s. 5.

Drwęska Alicja, Kontrasty i harmonie, „Tydzień Polski”, nr 51, s. 5.

Drwęska Alicja, O artystach dorosłych i niedorosłych, „Tydzień Polski”,

nr 49, s. 6–7.

Drwęska Alicja, W londyńskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 21, s. 5.

Drwęska Alicja, Wystawy polskie w Paryżu i Londynie, „Tydzień Polski”,

nr 46, s. 6–7.

Frenkiel Stanisław, Wystawa rzeźb Aleksandra Wernera, „Wiadomości”,

nr 13/14 (1356/1357), s. 6.

Przyborowski Przemysław, Polskie Galerie w Londynie, „Życie

Warszawy”, nr 295, s. 6.

Przyłucki Bronisław, Impresje z dwóch wystaw, „Tydzień Polsk””, nr 4,

s. 5.

Wright B., Bal and Nałęcz at The Drian Galleries, „Arts Review”, nr 15,

s. 460.

1973Drwęska Alicja, Jubileuszowa wystawa Mariana Bohusza, „Tydzień

Polski”, nr 4, s. 5.

Drwęska Alicja, Wiosna w galerii koło parku, „Tydzień Polski”, 31 III, s. 7.

Drwęska Alicja, Wystawy polskich malarzy w Londynie, „Tydzień Polski”,

nr 29, s. 6–7.

Frenkiel Stanisław, Marian Bohusz-Szyszko, „Wiadomości”, nr 12 (1408),

s. 3.

Rosemary Simon, Great Expectations, „Evening Standard”, 12 XI, s. 30.

Vaizey Marina, Halima Nalecz, „Arts Review”, nr 5, s. 126 (także

okładka).

Wędrowski Cezary, Halima Nałęcz 1963–1973, „Dziennik Polski”,

nr 74, s. 3.

Wędrowski Cezary, Jubileuszowa wystawa Bohusza, „Dziennik Polski”,

nr 19, s. 3.

346

1974Bohusz-Szyszko Marian, Nowe obrazy Sukiennieckiej, „Wiadomości”,

nr 45 (1494), s. 5.

Drwęska Alicja, Akty i fakty, „Tydzień Polski”, nr 22, s. 5.

Drwęska Alicja, Trzy wystawy polskich plastyków, „Tydzień Polski”, nr 10,

s. 6–7.

Drwęska Alicja, W polskich galeriach Londynu i Paryża, „Tydzień Polski”,

nr 48, s. 5.

Frenkiel Stanisław, Ogrody Semiramidy, „Wiadomości”, nr 34 (1483),

s. 5.

[Ostrowski Jan], Kronika kulturalna, „Orzeł Biały”, nr 122 (1269), s. 37.

1975(), Fiona Lea, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 21, s. 599.

(), Joseph Lacasse, Douglas Portway, Cecil Stehpenson, Franciszka

Themerson, „Drian Galleries”, „Arts Review”, nr 19, s. 532.

Drwęska Alicja, O polskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 7, s. 5.

Drwęska Alicja, Przegląd wystaw: Londyn, Oksford, Paryż, „Tydzień

Polski”, nr 24, s. 5.

Bowen Denis, Marion McClanaham, Drian Galleries, „Arts Review”,

nr 9, s. 244

Wykes-Joyce Max, 22”d Annual Exhibition, Drian Galleries, „Arts

Review”, nr 14, s. 383.

1976(), Art: Winter’s Garden, „Express & News”, 19 III, s. 45.

Blakeston Oswell, From the Halima Nałęcz Collection, „Arts Review”,

nr 22, s. 580.

Draper Frances, John Milnes-Smith and Simon Fox, Drian Galleries, „Arts

Review”, nr 11, s. 275.

Drwęska Alicja, Londyńskie wystawy, „Tydzień Polski”, nr 23, s. 7.

Drwęska Alicja, Na przełomie starego i nowego roku, „Tydzień Polski”,

nr 3, s. 4.

Drwęska Alicja, Wystawy Związku Polskich Artystów Plastyków, „Tydzień

Polski”, nr 25, s. 7.

Frenkiel Stanisław, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości”, nr 8

(1560), s. 5.

Tomkins Sharman Lee, Halima Nałęcz Paintings for Collectors, Drian

Galleries, „Arts Review”, nr 16, s. 405–406.

1977(), Basil Alkazzi, „Apollo”, nr 187, s. 16.

Blakeston Oswell, Basil Alkazzi, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 20,

s. 596.

Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Haliny Sukiennickiej, „Wiadomości”,

nr 1655/1656, s. 10.

Drwęska Alicja, Letnie wystawy polskie, „Tydzień Polski”, nr 43, s. 7.

Drwęska Alicja, Zobaczone – zanotowane, „Tydzień Polski”, nr 4, s. 7.

Drwęska Alicja, Wystawy zimowego kwartału, „Tydzień Polski”, nr 16,

s. 7.

Spadling Frances, Karol Zieliński, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 19,

s. 570.

1978(), A Gift from London. Paintings and sculptures from the collection of

Halina Nałęcz have enriched the depository of the National Museum in

Warsaw, „Poland”, nr 6, s. 16–17.

(), Cenny dar Haliny Nałęcz, „Panorama Polonii”, nr 5, s. 44.

(ega), Sztuka współczesna z Londynu. Dar dla Muzeum Narodowego,

„Trybuna Ludu”, nr 23, s. 2.

(grt), Kolekcja światowego malarstwa w Muzeum Narodowym. Dary

Haliny Nałęcz z Londynu, „Express Wieczorny”, nr 18, s. 2.

(wk), Dar Haliny Nałęcz, Międzynarodowa kolekcja w Muzeum

Narodowym, „Życie Warszawy”, nr 20, s. 7.

(zew), Hojny dar z Londynu dla Muzeum Narodowego. Wystawa kolekcji

Haliny Nałęcz, „Kurier Polski”, nr 17, s. 1.

Burn Guy, Drian Artists, Drian Gallery, „Arts Review”, nr 15, s. 408.

Frenkiel Stanisław, Baranowska w Drian Gallery, „Wiadomości”, nr 1703,

s. 5.

McCullough F., John Bellany Paintings, „Arts Review”, nr 5, s. 141.

Sobolewski Kazimierz, Zbieram obrazy z myślą o kraju. Rozmowa

z Halimą Nałęcz, „Kurier Polski”, nr 63, s. 5.

1979Frenkiel Stanisław, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości”, nr 5

(1714), s. 1.

Lacey Julie, Strocen and Flora Rey, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 22,

s. 618.

Mullaly Terence, Art, „Daily Telegraph”, 7 IV, s. 15.

Phillpotts Beatrice, Konstanty Brandel, Drian Galleries, „Arts Review”,

nr 4, s. 96.

Walker Richard, George Lynch, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 1,

s. 19.

1980Drwęska Alicja, Wystawa polskich plastyków, „Tydzień Polski”, nr 50, s. 7.

Drwęska Alicja, Wystawy polskich malarzy w Londynie, „Tydzień Polski”,

nr 47, s. 7.

Kozicka Helena, W Drian Galleries i w Muzeum Narodowym, „Chłopska

Droga”, nr 58–59, s. 13.

1981(g), „Kolażowe” malarstwo Zofii Johnson, DPDŻ, 20.03., s. 8.

Bohusz-Szyszko Marian, Poeta z żelaza, „Tydzień Polski”, nr 51, s. 6.

Drwęska Alicja, Wszechświat z papieru, „Tydzień Polski”, nr 10, s. 7.

Rowiński Krzysztof, Wystawa S. Frenkla w Drian Galleries, DPDŻ,

20.03., s. 8.

1982(), Drian Galleries, „Arts London Review”, nr 1, s. 1.

Blakeston Oswell, Drian Galleries, „Arts London Review”, nr 1, s. 1.

Drwęska Alicja, Malarstwo J. Baranowskiej, „Tydzień Polski”, nr 22, s. 6.

Wykes-Joyce Max, Paramore, Drian Galleries, „Arts Review”, 8 X,

s. 516.

1983(), Drian Galeries, „Arts London Review”, nr 3, s. 1.

Boniecka Ewa, Polskie szlaki w Londynie. Najstarsza galeria awangardy,

„Życie Warszawy”, nr 167, s. 5.

Jęsiak Anna, Wspaniały dar otrzymało Muzeum Narodowe, „Dziennik

Bałtycki”, nr 232, s. 4.

Kunicka Ewa, Niezwykły dar otrzymało Muzeum Narodowe w Gdańsku.

404 dzieła z kolekcji Halimy Nałęcz, „Głos Wybrzeża”, nr 250, s. 1, 2.

Kunicka Ewa, Kolekcja malarstwa i rzeźby, „Głos Wybrzeża”, nr 256,

s. 5.

347

1984(), Drian Gallery, „Arts London Review”, nr 10, s. 1.

(), Drian Gallery, „Arts London Review”, nr 4, s. 1.

(hld), Otwarcie wystawy malarstwa Halimy Nałęcz, „Dziennik Bałtycki”,

nr 87, s. 3.

(k), Minister kultury i sztuki zwiedził wystawę w Pałacu Opatów, „Dziennik

Bałtycki”, nr 220, s. 2.

Drwęska Alicja, Polskie wystawy w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 30,

s. 8–9.

Hill Dorota, Kolekcja, „Głos Wybrzeża”, nr 222, s. 5.

Jęsiak Anna, Szukam pereł na śmietniku sztuki, „Dziennik Bałtycki”,

nr 89, s. 4.

K.K., Otwarcie wielkiej wystawy dzieł artystów współczesnych w Pałacu

Opatów w Oliwie. „Przekazałam dorobek swojego życia…”, „Dziennik

Bałtycki”, nr 219, s. 1, 2.

Legez G., Dar Topolskiego, DPDŻ, 28.05, s. 4.

Młodzianowski Adam, Człowiek żelaza, DPDŻ, 12.04., s. 5.

Rowiński Krzysztof, Wystawa płaskorzeźb J. Stockiego, DPDŻ, 19.06.,

s. 4.

Rowiński Krzysztof, Trzy polskie malarki, DPDŻ, 1.11., s. 5.

Strzałko F., W polskich galeriach Londynu, DPDŻ, 20.12., s. 6.

ztz, Dar Polki z Londynu dla muzeum w Gdańsku, Trzydziestoletnie zbiory

prac malarskich i rzeźbiarskich, „Wieczór Wybrzeża”, nr 184, s. 2.

1985Drwęska Alicja, Wystawy w polskich galeriach, DPDŻ, 28.11., s. 6.

Wykes-Joyce Max, Halima Nałęcz, John Belany, William Crozier, Drian

Galleries, „Arts Review”, nr 20, s. 508.

1986Borkowski Andrzej, Wystawa Z. Kobylińskiej, DPDŻ, 24.07., s. 6.

Drwęska Alicja, Wystawa malarstwa Z. Kobylińskiej, DPDŻ, 25.07., s. 7.

Drwęska Alicja, Wystawa obrazów Sukiennickiej, DPDŻ, 5.03., s. 7.

Rowiński Krzysztof, W Galeriach, „Dziennik Polski”, nr 136, s. 4.

1987(P), O duchach w „Drian Galleries” w Londynie. Rozmowa „Życia”

z Halimą Nałęcz, „Życie Warszawy”, nr 189, s. 1, 2.

Cybulski Maciej, 3 dekady Galerii Drian, „Dziennik Polski”, nr 200, s. 3.

Krauze Wojciech, Kolekcja Halimy Nałęcz. Otwarcie ekspozycji

w „Zachęcie”, „Życie Warszawy”, nr 187, s. 1, 6.

Rogalska Barbara, Z Londynu do „Zachęty”, „Kierunki”, nr 35, s. 13.

Wykes-Joyce Max, 3 Decades at The Drian, Drian Galleries, „Arts

Review”, nr 14, s. 498.

Wykes-Joyce Max, Paintings with French Connection, Drian Galleries,

„Arts Review”, nr 23, s. 808.

1988Wykes-Joyce Max, John Reilly, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 21,

s. 739.

Wykes-Joyce Max, 31st Annual Exhibition, „Arts Review”, nr 15, s. 69.

1989Wykes-Joyce Max, Norman Gilbert, Drian Galleries, „Arts Review”,

nr 4, s. 153–154.

1990Wykes-Joyce Max, Halima Nałęcz, Drian Galleries, „Arts Review”,

nr 14, s. 397.

1992Beaumont Mary Rose, Halima Nalecz, „Arts Review”, nr 3, s. 36–37.

Szomański W.R., Szampańskie urodziny w Drian Gallery, DPDŻ, 26.02.,

s. 6.

1993(), Shop Window, Paintings, Prints and Sculpture for Sale – Halima Nałęcz,

Polish Cultural Institute, „Arts Review”, z. III, okładka.

1995Sienkiewicz Jan Wiktor, O malarstwie i handlu sztuką rozmawiamy

z Halimą Nałęcz, „Forum Polonijne”, nr 4, s. 22–23.

1997Bobka Lesław, 40-lecie Drian Gallery, DPDŻ, 29.10., s. 4.

Bobka Lesław, Medycyna kolorów. W 80-tą rocznicę urodzin Halimy

Nałęcz, „Dziennik Polski”, nr 27, s. 6.

2001Bobka Lesław, Archiwum Halimy Nałęcz w Tate Gallery, „Dziennik

Polski”, nr 2, s. 4.

2003Sienkiewicz Jan Wiktor, Polskie galerie sztuki w powojennym Londynie,

„Gazeta – Dziennik Polonii w Kanadzie – Dodatek Kulturalny”, nr 7,

s. 3–4 (także: http:www.gazetagazeta.com).

Sienkiewicz Jan Wiktor, Polskie galerie sztuki w Londynie, „Tydzień

Literacki” (Londyn), z 4 października, s. 12–13.

2008Supruniuk Mirosław A., Malarstwo Halimy Nałęcz, „Głos Uczelni”,

nr 17.

KATALOGI WYSTAW ZORGANIZOWANYCH PRZEZ DRIAN GALLERIES W latach 1957−1989

1957Inaugural Exhibition, Drian Gallery, 23 X – l1 XI, Londyn.

19584 Sculptors and 2 Painters, Drian Gallery, 1–19 VII, Londyn.

Brenson, Drian Gallery, 22 VII – 11 VIII, Londyn.

Clemente Jack, 24 New Paintings, Drian Gallery, III, Londyn.

Flett Alex, Drian Gallery, 14–30 VIII, Londyn.

Fontene, Drian Gallery, 14 X – 1 XI, Londyn.

Kahn Erich, Drian Gallery, 13–30 VIII, Londyn.

Legros, Drian Gallery, 25 XI – 12 XII, Londyn.

Meylan, Sculpture, Drian Gallery, 25 X – 13 XI, Londyn.

Munford, Drian Gallery, 25 XI – 12 XII, Londyn.

Pink Lutka, Drian Gallery, 17 X – 11 XI 1958–1971, Londyn.

Rich Denis, Rich John, Paintings, Drian Gallery, 22 I – 10 II, Londyn.

Tamir Moshe, Drian Gallery, 23 IX – 1 X, Londyn.

Zangs, Drian Gallery, 2–10 IX, Londyn.

1959Agam, Drian Gallery, 21 IV – 5 V, Londyn.

Fidler Paintings, Drian Gallery, 9–20 VI, Londyn.

348

Gwen Barnard, Drian Gallery, II, Londyn.

Jadot Marice, Drian Gallery, 24 VIII – 12 IX, Londyn.

Jürgen-Fischer Klaus, Drian Gallery, 25 VIII – 12 IX, Londyn.

Krüger – Sculpture, Drian Gallery, 25 VIII – 12 IX, Londyn.

Lacasse, Drian Gallery, 18 XI – 5 XII, Londyn.

Movable and Transformable Painting. Paintings in Movement, Drian

Gallery, V, Londyn.

Pillet Edgard, Abstract Painters, Drian Gallery, 25 III – 11 IV, Londyn.

Ratcliff, Paintings, Drian Gallery, 24 VI – 11 VII, Londyn.

Three Brazilian Artists, Drian Gallery, 14 VII – 1 VIII, Londyn.

1960Adamowicz, Drian Gallery, III, Londyn.

Campbell Scott, Drian Gallery, 28 VI – 19 VII, Londyn.

Crozier, Drian Gallery, 12–31 VIII, Londyn.

Fawcett, Drian Gallery, 29 VI – 19 VII, Londyn.

Hodgkinson, Drian Gallery, 20 IV – 7 V, Londyn.

Lacasse, Drian Galleries, 22 XI 1960 – 7 I 1961, Londyn.

Kosice, Spatial Constructions and First Hydraulic Sculpture, Drian Gallery,

Londyn.

Luther, Sculpto-Paintings, Drian Gallery, 21 VII – 10 VIII, Londyn.

Macsparran Terry, Drian Gallery, 5 X – 7 XI, Londyn.

12 Paintings, Drian Gallery, 22 VII – 10 VIII, Londyn. Pillet Edgard, Drian Gallery, 2–25 VI, Londyn.

Rawlinson Allan, Drian Galleries, 24 III – 14 IV, Londyn.

Taté, Drian Gallery, 12–24 X, Londyn.

1961Agaoglu, Drian Galleries, 22 III – 14 IV, Londyn.

Bland, Drian Galleries, 19 VII – 5 VIII, Londyn.

Construction – England 1950–60, Drian Galleries 11–31 I, Londyn.

Crozier, Drian Galleries, IX, Londyn.

Dal Monte, Drian Galleries, 7–25 II, Londyn.

Fidler, Drian Galleries, 10–27 V, Londyn.

Foujino, Drian Galleries, 1–17 VI, Londyn.

Lattanzi, Recent Paintings and Drawings, Drian Galleries, 8–25 II,

Londyn.

Portway Douglas, Drian Galleries, 19 VIII – 5 IX, Londyn.

Ratcliff John, Drian Galleries, 17 X – 4 XI, Londyn.

Reynolds Daphne, Drian Galleries, 9–21 VIII, Londyn.

Wall Brian, Sculpture, Drian Galleries, 13–30 IX, Londyn.

1962Apergis, Bakic, Burt, Gilbert, Pernevi, Rummel – Sculpture, Drian

Galleries, IV, Londyn.

Rummel Max, Drian Galleries, Londyn. Coutts-Smith, Drian Galleries, 8–31 VIII, Londyn. Crozier, Fidler, Foujino, Haller, Cliff, Holden, Pillet, Portway, Tamir, Taté,

Żuławski – Paintings, Drian Galleries, IV, Londyn. Edmonds Michael, Drian Galleries, 8–31 VIII, Londyn.

Hanlan, Drian Galleries, 6–31 VIII, Londyn. Herzele, Mosaics, Drian Galleries, 25 IV – 12 V, Londyn.

Lacasse – Cubist Period 1910–1915, Drian Galleries, 22 V – 15 VI,

Londyn.

Nemours, Drian Galleries, Londyn.

Tamir, Drian Galleries, XII, Londyn.

Watkins, Metal Sculpture, Drian Galleries, 3–22 IX, Londyn.

Żuławski Marek, Drian Galleries, 16 X – 5 XI, Londyn.

1963Beanland Frank, Drian Galleries, XII, Londyn.

Bohusz Marian, Retrospective Exhibition 1943–63, Drian Galleries, 29

X – 18 XI, Londyn.

Burden Daniel, Paintings, Drian Galleries, 13 IX – 1 X, Londyn.

Burt Laurence, Sculpture, Drian Galleries, Londyn.

Corbidge John, Drian Galleries, 19 XI – 19 XII, Londyn.

Friedman Bernard, Drian Galleries, XII, Londyn.

Gilbert Stephen, Structures 1962–1963, Drian Galleries, 30 IV – 27 V,

Londyn.

Guitet James, Drian Galleries, 31 V – 7 VI, Londyn.

Heaton-Potworowska Doreen, Drian Galleries, 26 V – 17 VI, Londyn.

Jones Bryn, Drian Galleries, 18 VI – 6 VII, Londyn.

Marr Leslie, Drian Galleries, II, Londyn.

Prinsep Anthony, Drian Galleries, 20 VIII – 7 IX, Londyn. Reynolds Daphne, Drian Galleries, XI–XII, Londyn.

Russon Barbara, Drian Galleries, XII, Londyn. Sandle Michael, Drian Galleries, 22 I – 12 II, Londyn.

Stokoe Michael, Drian Galleries, 9–29 VII, Londyn. Sukiennicka Halina, Drian Galleries, 10–30 XII, Londyn. Taté paintings, Drian Galleries, 30 IV – 27 V, Londyn.

Themerson Franciszka, Drian Galleries, IX, Londyn. Turkiewicz Zygmunt, Drian Galleries, 22 I – 12 II, Londyn.

Wystawa retrospektywna prac malarskich Mariana Bohusza-Szyszki z lat

1943–1963, Drian Galleries, X–XI, Londyn.

1964Apergis Achilleas, Drian Galleries, 28 V – 20 VI, Londyn.

Chester William and Pelayo, Drian Galleries, IV, Londyn.

Drian Artists Annual Exhibition, Drian Galleries, I, Londyn.

Geddes Margaret, Drian Galleries, 21 VIII – 7 IX, Londyn.

Harris Alfred, Drian Galleries, 2–24 X, Londyn.

Jacobs Rosalind, Drian Galleries, 11–29 XI, Londyn.

Nawiasky Mechthild, Paintings, Drawings, Drian Galleries, V, Londyn.

Paintings Könekamp Frederick, Drian Galleries, V, Londyn.

Portway Douglas, Drian Galleries, 24 VI – 13 VII, Londyn.

Recent Paintings by Nye Pharr, Drian Galleries, 17 XI – 8 XII, Londyn.

Zack Irene, Mosaics, Sculpture, Drian Galleries, 23 VI – 13 VII, Londyn.

1965Drian Aitists – 1965, Drian Galleries, 6–25 I, Londyn.

Frere-Smith Mathiew, Drian Galleries, Londyn.

Garland David, Drian Galleries, 26 I – 20 II, Londyn.

Geoffrey Jiqbal, Drian Galleries, Londyn.

Historically Important 20th Century Masters, Drian Galleries, 17 VIII – 13

IX, Londyn.

Ilnicki Tadeusz, Drian Galleries, VI, Londyn.

Killeen Bruce, Drian Galleries, 26 I – 20 II, Londyn.

Nemes Endre, Drian Galleries, 5–29 V, Londyn.

Pelling John, Drian Galleries, 23 IX – 11 XII, Londyn.

Plummer Brian, Paintings and Watercolours, Drian Galleries, 23 II – 12

III, Londyn.

Portway Douglas, Drian Galleries, 13 VII – 13 VIII, Londyn.

Stocki George, Drian Galleries, 1–21 VI, Londyn.

Ulman Rick, Paintings, Drian Galleries, 22 VI – 12 VII, Londyn.

Williams Jolan, Drian Galleries, 23 II – 12 III, Londyn.

349

1966Adamowicz, Drian Galleries, Londyn.

Alexanco-Graphic Work, Drian Galleries, 15 II – 1 III, Londyn.

Bohusz Marian, Paintings, Drian Galleries, 15–30 IV, Londyn.

Burt Laurence, Sculpture, Drian Galleries, 5–21 V, Londyn.

Frere-Smith Matthew, Sculpture, Drian Galleries, 23 VII – 13 IX,

Londyn.

Guthrie Kathleen, Drian Galleries, 22 XI – 23 XII, Londyn.

Hayes Edward, New Paintings, Drian Galleries, 26 VII – 19 VIII, Londyn.

Hedgecock Derek, Drian Galleries, 1–18 IX, Londyn.

Kościalkowski Marian, Drian Galleries, Londyn.

Marx Michelle, Drian Galleries, 22 VIII – 10 IX, Londyn.

Memoriał Exhibition of Paintings by Cecil Stephenson (1889–1965), Drian

Galleries, 22 XI – 23 XII, Londyn.

Orel, Drian Galleries, 14 VI – 1 VII, Londyn.

Paintings Walls Robert, Drian Galleries, 2–19 III, Londyn. Rogers Edward, Drian Galleries, 23 III – 7 IV, Londyn. Villalba Dario, Drian Galleries, 15 II – 11 III, Londyn.

1967„Double-Take”: Paintings by OHvier Bevan and Lois Matcham, Drian

Galleries, Londyn.

Bernd, Drian Galleries, 14 XI – 2 XII, Londyn.

Drian Artists Jubilee Exhibition, Drian Galleries, 8–27 I, Londyn.

Exhibition of Paintings by Raquel Forner, Drian Galleries, 31 III – 17 IV,

Londyn.

Garthe Margarethe, Drian Galleries, 14 XI – 2 XII, Londyn.

Georgina, Drian Galleries, 7–30 VII, Londyn.

Gwyer Robert, Sculpture, Drian Galleries, 4–21 VII, Londyn.

Hansel Merrick, Drian Galleries, 2–21 X, Londyn.

Holman Betty, Paintings, Drian Galleries, Londyn.

Ilnicki Tadeusz, Drian Galleries, 25 X – 11 XI, Londyn.

Paintings by R.F. Lloyd, Drian Galleries, 6–30 IX, Londyn.

Prafulla Mohanti, Drian Galleries, Londyn.

Physick Gordon, Drian Galleries, 25 X – ll XI, Londyn.

Rediscovery of Nature, Drian Galleries, 5–26 VIII, Londyn.

Sunlight Ben, Drian Galleries, 6–30 VI, Londyn.

Wells Donald, Drian Galleries, 14–26 VIII, Londyn.

1968„Cycle of The Poet”, Nebojsa Mitric, Drian Galleries, 29 X – 15 XI,

Londyn.

„Rediscovery of Nature” – Halima Nalecz, Drian Galleries, 11 XII 1968

– 26 I 1969, Londyn.

Alexanco, Paintings, Constructions Silkscreens, Drian Galleries, 7–20 I,

Londyn.

Anonymous, APA, Drian Galleries, X, Londyn.

Association of Polish Artists in Great Britain, Drian Galleries, 7–26 XI,

Londyn.

Craven Alfred, Drian Galleries, 9–30 V, Londyn.

Figures in Dream, Crawford E.H., Drian Galleries, 29 X – 15 XI,

Londyn.

Hévézi Endré, Drian Galleries, 25 VI – 13 VII, Londyn.

Kantaroff Maryon, Drian Galleries, 7–20 I, Londyn.

Kingsley Sandra, Drian Galleries, 7–23 VIII, Londyn.

Portway Douglas, Drian Galleries, 26 III – 13 IV, Londyn.

Ratcliff John, Fellow of Free Painters and Sculptors, Drian Galleries, 18

IV – 3 V, Londyn.

Raynham Stephen, Drian Galleries, 8–28 II, Londyn.

Sato Masaaki, Drian Galleries, 27 VIII – 13 IX, Londyn.

Scheurer Rudolf, Drian Galleries, 17 IX – 4 X, Londyn.

Sydney Berenice, Drian Galleries, 6–28 II, Londyn.

Wawrzkiewicz Helena, Drian Galleries, 1–23 III, Londyn.

Wright Peter, Drian Galleries, 2–23 III, Londyn.

1969Bellamy Paul, Drian Galleries, 17 III – 3 IV, Londyn.

Bolan Michael, Drian Galleries, 29 VII – 16 VIII, Londyn.

Boyd Jamie, Drian Galleries, II, Londyn.

Christie Tessa, Drian Galleries, 9–28 VI, Londyn.

Georgina (Georgina Hunt Atkins), Drian Galleries, 8–26 VII, Londyn.

Greetham Geoffrey, Sculpture, Drian Galleries, 8–26 VII, Londyn.

Haydon Williams, Drian Galleries, 19 VIII – 6 IX, Londyn.

Kalander Gunhild, Drian Galleries, 7–30 I, Londyn.

Lloyd R.J., Drian Galleries, 20 V – 7 VI, Londyn.

Morgan Glyn, Drian Galleries, 9–28 VI, Londyn.

Neiman, Drian Galleries, 22 IX – 11 X, Londyn.

Oom Karin, Drian Galleries, 20 V – 7 VI, Londyn.

Porter Louis, Drian Galleries, 9–26 IX, Londyn.

Rey Flora, Drian Galleries, 5–23 II, Londyn.

Scott Bernard, Drian Galleries, Londyn 1969.

Sosnowski Juliusz, Drian Galleries, 26 II – 14 III, Londyn.

Sumner Maud, „Silence and Space”, Drian Galleries, 11–29 XI, Londyn.

Tit-Wah Ho, Drian Galleries, 27 VI – 4 VII, Londyn.

Van Ingen Jennifer, Drian Galleries, 29 VII – l6 VIII, Londyn.

Vashti Talya, Drian Galleries, 29 IV – 16 V, Londyn.

Verag Lucienne, Drian Galleries, 29 IV – l6 V, Londyn.

White Adele, Drian Galleries, 29 IX – 18 X, Londyn.

1970„The Four Seasons” Recent Paintings by Nałęcz Halima, Drian Galleries,

24 II – 14 III, Londyn.

Armstrong Geoffrey, Sculpture – Paintings – Monotypes, Drian Galleries,

11–29 VIII, Londyn.

Arthur Margaret, Drian Galleries, 2–20 XI, Londyn.

Barrett Peter, Drian Galleries, 14 XII 1970 – 2 I 1971, Londyn.

De Saram Ralph, Drian Galleries, 12–31 X, Londyn.

Exhibition of Paintings by Forner Raquel, Drian Galleries, 23 XI – 11 XII,

Londyn.

Gibbs Evelyn, Drian Galleries, 3–21 II, Londyn.

Kemp Peggy, Drian Galleries, VII, Londyn.

Kuhn Andrzej, Drian Galleries, 2–18 IX, Londyn.

Lemmy, Drian Galleries, 9–27 VI, Londyn.

Messer David, Drian Galleries, 9–27 VI, Londyn.

Paintings by Ardizzone Charlotte, Drian Galleries, 4–30 I, Londyn.

Porter Louis, Drian Galleries, 18 V – 6 VI, Londyn.

1971Bellany John. Paintings and Drawings, Drian Galleries, 27 VII – 14 VIII,

Londyn.

Dela Vega Claraso „40 Drawings”, Drian Galleries, XII, Londyn.

Gwyer Robert, Drian Galleries, 17 V – 4 VI, Londyn.

Kapolka Kajt, Drian Galleries, 9–26 XI, Londyn.

Keller Charles, Drian Galleries, VIII, Londyn.

Lacasse, Drian Galleries, Londyn.

Marian Jan, Drian Galleries, 9–26 XI, Londyn.

350

Milnes-Smith John, Paintings, Drian Galleries, 6–24 VII, Londyn.

Muriel Juniper, Drian Galleries, 7–24XI, Londyn.

Nałęcz Halima, Drian Galleries, 15 III – 3 IV, Londyn.

Soshana, Drian Galleries, VI, Londyn.

Werner Aleksander, Drian Galleries, 19 XII 1971 – 7 I 1972, Londyn.

1972Anatol Władysław, Drian Galleries, 30 VIII – 15 IX, Londyn. Bal, Drian Galleries, 14–31 VII, Londyn. Bennett Terence, Drian Galleries, 6–20 VI, Londyn. Bogaerts Geston, Drian Galleries, 20 III – 6 IV, Londyn. Dogger Gerard A., Drian Galleries, 23 XI – 11 XII, Londyn. Gardner Grace, Drian Galleries, 24 I – 12 II, Londyn. Kubrick Christiane, Drian Galleries, 31 X – 21 XI, Londyn.

Nałęcz Halima, Drian Galleries, 10–31 VII, Londyn.

Porter Louise, Paintings, Drian Galleries, VII, Londyn.

Scheurer Rudolf, Drian Galleries, 16 V – 3 VI, Londyn.

Second One-Man Show at Drian Galleries of Sculpture and Paintings by

Geoffrey Armstrong, Drian Galleries, VIII, Londyn. Tengberg Violet, Drian Galleries, 2–17 III, Londyn.

1973Dźwig Kazimierz, Drian Galleries, 26 VI – 14 VII, Londyn.

Exhibition of Paintings and Drawings by Nałęcz Halima, Drian Galleries,

III, Londyn.

Gottesthal, Drian Galleries, 12 XII 1972 – 2 I 1973, Londyn.

Inger Jirby, Drian Galleries, 18 I – 3 II, Londyn.

Jameson Norma, Drawings, Batiks, Paintings, Drian Galleries, 26 XI – 14

XII, Londyn.

Moggridge Helen, Drian Galleries, 16 V – 2 VI, Londyn.

Nałęcz Halima, Exhibition of Paintings and Drawings, Drian Galleries,

13–31 III, Londyn.

Paintings and Drawings 1967–73 by Nałęcz Halima, Drian Galleries,

13–31 III, Londyn.

Pearce Erica, Drian Galleries, 17 VII – 3 VIII, Londyn.

Spears Frank, Drian Galleries, 3–19 IV, Londyn.

Sumner, Drian Galleries, 5–21 IX, Londyn.

Van Dall Don, Drian Galleries, V, Londyn.

Walter Adler Ivan, Drian Galleries, 4–22 VI, Londyn.

1974Exhibition of Paintings by Kupczyński, Drian Galleries, 9 XII 1974 – 2 I

1975, Londyn.

Gardner Grace, Drian Galleries, 27 VIII – 16 IX, Londyn.

MacDonald James, Recent Paintings, Drian Galleries, 8 I – 3 II, Londyn.

1975Berndtson Nils, Drian Galleries, IV, Londyn.

Fraser Cynthia, Drian Galleries, 25 XI – 15 XII, Londyn.

Kubrick Christine, Drian Galleries, 13–31 V, Londyn.

Lejosne André, Drian Galleries, 24 VI – 11 VII, Londyn.

Mirunkiewicz Stefan, Drian Galleries, XI, Londyn.

Nałęcz Halima, Drian Galleries, 17 XII 1975 – 17 I 1976, Londyn.

Nowak D. Krysia, Drian Galleries, 3–19 IV, Londyn.

1976Kulick Barbara, Drian Galleries, 5–18 XII, Londyn. Pierzchało-Piasecka Zoe, Drian Galleries, XI, Londyn.

1977Alkazzi Basil, Exhibition of Paintings, Drian Galleries, X/XI, Londyn.

Baron Killi di Pauli, Paintings, Drian Galleries, 17–31 VIII, Londyn.

Clare Peter, Drian Galleries, 20 III – 2 IV, Londyn.

Exhibition of Pastels by Bowman Betty, Drian Galleries, 12–22 XII, Londyn.

Gruner Sophie, Drian Galleries, 15–30 VI, Londyn.

Mindel Milton, Drian Galleries, 24 V – 14 VI, Londyn.

Paintings by Boleyn Peter, Drian Galleries, 5–19 VII, Londyn.

Wood Egerton, Drian Galleries, 17–31 X, Londyn.

Zieliski Karol, Drian Galleries, 2–23 IX, Londyn.

1978Almen Robert, Exhibition of Oil, Gouaches and Lithography, Drian Galleries,

7–22 XII, Londyn.

Aten Riemke, Drian Galleries, 5–19 V, Londyn.

Downs George, Retrospective Exhibition 1945–1977, Drian Galleries,

12–30 I, Londyn.

Orlik Henry, Drian Galleries, 2–22 III, Londyn. Kobyliska Zofia, Drian Galleries, 30 IV – 13 V, Londyn.

Maxwell Ery, Exhibition of Paintings and Drawings, Drian Galleries, IX,

Londyn.

New Paitings by Baranowska, Drian Galleries, VI, Londyn. Pelling John, Recent Paintings, Drian Galleries, 3–17 IV, Londyn. Rincon Carlos, Drian Galleries, 1–28 II, Londyn. Spears Frank, Drian Galleries, 20 VI – 8 VII, Londyn. Violante, Drian Galleries, 18 IV – 3 V, Londyn.

1979Alkazzi Basil, Exhibition of Paintings, Drian Galleries, 3–20 X, Londyn.

Cavanagh John, Paintings, Drian Galleries, VII–VIII, Londyn.

Coin Lucas, Drian Galleries, 1–15 VI, Londyn.

Janikowski Mieczysław T., Memoriał Exhibition 1912–1968, Drian Galleries,

III, Londyn.

Lejosne André, Drian Galleries, 9–21 IV, Londyn.

Lynch George, Drian Galleries, 23 I – 10 II, Londyn.

Memoriał Exhibition 1880–1970, Brandel Konstanty, Drian Galleries, 1–17

III, Londyn.

Putrym Andrzej, Drian Galleries, XI, Londyn.

Rey Flora, Drian Galleries, X–XI, Londyn.

Sanderson Charles, Drian Galleries, 24 IV – 12 V, Londyn.

Strocen, Drian Galleries, X–XI, Londyn.

Variations on a Theme – Grace Gardner, Drian Galleries, 4–18 IX, Londyn.

Wallach Ellen, Enamels, Drian Galleries, 21–30 VI, Londyn.

Water Colours by Cattell Ray, Drian Galleries, 17 XII 1979 – 6 I 1980,

Londyn.

Whittle Stephen, Drian Galleries, 19 II – 6 III, Londyn.

1980Drian Artists Exhibition, Drian Galleries, I, Londyn.

Exhibition of Paintings by Elliot Margaret, Drian Galleries, 11–25 VI,

Londyn.

Higgins Mollie, Retrospective Exhibition of Paintings and Drawings, Drian

Galleries, 28 V – 10 VI, Londyn.

Kruk Raya, Drian Galleries, 10–23 XII, Londyn.

Lindsell-Stewart Ann, Exhibition of Paintings and Drawings, Drian Galleries,

X, Londyn.

Water Colouric by Ray Cattell, Drian Galleries, VI, Londyn.

351

1981Armstrong Benita, Drian Galleries, 16 IX – 3 X, Londyn. Carpreau Henri, Drian Galleries, 20 I – 3 II, Londyn.

Dyer Leslie, Drian Galleries, 5–19 V, Londyn.

Frenkiel Stanisław, Drian Galleries, 10–28 III, Londyn. Gilbert Norma, Drian Galleries, 4–24 VI, Londyn. Hayes Edward, Drian Galleries, 4–17 XI, Londyn. Hosali Nina, Drian Galleries, 5–17 X, Londyn. Nichols Richard, Drian Galleries, 16 IX – 30 X, Londyn. Stocki George, Drian Galleries, 18 XI – 5 XII, Londyn. Wallach Ellen, Drian Galleries, 22 VII – 5 VIII, Londyn.

1982Bowett Druie, Drian Galleries, 22 XI – 14 XII, Londyn.

Dykman Jeanette, Drian Galleries, 26 V – 12 VI, Londyn.

Exhibition of Paintings by Frank Spears, Drian Galleries, 2–17 XI,

Londyn.

Exhibition of Paintings by Paramore, Drian Galleries, 4–18 X, Londyn.

Paintings by Atack Jon, Drian Galleries, III, Londyn.

Roscini, Drian Galleries, 15 IV – 7 V, Londyn.

Sykes Caroline, Exhibition of Paintings and Drawings, Drian Galleries, VI /

VII, Londyn.

Willgohs Jan Erik, Paintings/Painted Objects, Drian Galleries, 1–15 II,

Londyn.

Kumar Taya, Exhibition of Paintings, Drian Galleries, VII, Londyn.

1983Moni Jana, Drian Galleries, 10–20 X, Londyn. Baxter Michael, Drian Galleries, II, Londyn.

1984Exhibition of Enamels by Hévézi Endré, Drian Galleries, 7–21 VIII,

Londyn.

Exhibition of Paintings by Friedrichs Karins, Drian Galleries, 13–31 X,

Londyn.

Exhibition of Sculpture by Stocki George, Drian Galleries, VI, Londyn. Hecht Mary, Drian Galleries, IV, Londyn.

Homage to Lacasse (1894–1975), Drian Galleries, 3–30 XI, Londyn. Larusdottir Karolina, Drian Galleries, 12–27 III, Londyn.

Ronald Forbes „World State Circus” and Other Paintings, Drian Galleries,

23 VIII – 10 IX, Londyn.

1985Kuhn Andrzej, Drian Galleries, 10 II – 2 III, Londyn. Steyn Carole, Drian Galleries, 4–18 VI, Londyn.

1986Chapman Max, Drian Galleries, 6–24 V, Londyn.

Exhibition of Paintings by Sukiennicka Halina, Drian Galleries, 20 II–8 III,

Londyn.

Kobyliska Zofia, Drian Galleries, Londyn.

1988„Pastels of Greece” by Hance Arthur, Drian Galleries, XII, Londyn. Exhibition of Paintings by Reilly John, Drian Galleries, 4–24 X, Londyn. Lysaght Edward, Drian Galleries, 7–21 IV, Londyn. Van Ingen Jennifer, Drian Galleries, 19 IX – 1 X, Londyn.

1989Photo-Montages by Alkazi Basil, Drian Galleries, II, Londyn.

Gilbert Norman, Drian Galleries, II–III, Londyn.

[brak daty]() Anatol Władysław, Drian Galleries, 30 VIII – 15 IX, Londyn.

() Bloc André, Recent Works, Drian Galleries, 18 IV – 8 V, Londyn.

() Kawalec W.G., Sculptures; Lyons C., Paintings, Drian Galleries, Londyn.

() Lloyd R.J., Drian Galleries, Londyn.

() Mann Edna, Paintings, Drian Galleries, Londyn.

() Rodillon Suzanne, Paintings and Drawings, Drian Galleries, III, Londyn.

INNe GalerIe

1967Halima Nalecz – exhibition of paintings „Rediscovery of Nature”, 22 XI –

13 XII, 1967, Ewan Philips Gallery

1978Wystawa dzieł artystów współczesnych z kolekcji Halimy Nałęcz

z Londynu ofiarowanych Muzeum Narodowemu w Warszawie, Muzeum

Narodowe w Warszawie, I–II, Warszawa.

1984Dzieła artystów współczesnych dar Halimy Nałęcz z Londynu dla

Muzeum Narodowego w Gdańsku, Gdańsk. Malarstwo Haliny Nałęcz, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk.

1987Malarstwo Halimy Nałęcz, Galeria Zachęta, VI, Warszawa.

1993Rediscovery of Nature. Nałęcz Halima – Paintings, Polish Cultural

Institute, 5 II − 2 IV, Londyn.

* Ułożono w porządku chronologicznym. Przy czasopismach

niemających numerów podano daty dzienne.

Opracował

Jan Wiktor Sienkiewicz

9 788363 185442

ISBN 978-83-63185-44-2