Łódź Europejską Zieloną Stolicą do 2020 roku z projektu Lodz... · Łodzi, w szczególności...

XIV Akademia Letnia

Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju w Polsce 2011

Łódź Europejską Zieloną Stolicą do 2020 roku

Fundacja Sendzimira

Baltina, O.; Burszta-Adamiak, E.; Cai, H.; Dedova, M.; Dziankowska, J.; Gust, A.; Huskowska, A.;

Imre, B.; Istrate, A.; Janiak, K.; Jarzyna, M.; Klak, J.; Kobyłecka, M.; Kovaleva, M.; Lakatos, A.;

Matkowska, A.; Nowicki, M.; Pakowska, A.; Pietras, J.; Pustelak, J.; Putkowska, R.; Qalebashvili,

M.; Stepanova, N.; Strzałkowski, A.; Szatniewski, P.; Sztobryn, A.; Ueyonahara, J.; Walków, M.

Pod kierunkiem: Bergier, T; Kronenberg, J.; Maliszewska, K.

Łódź, 3–23 lipca 201

Akademia Letnia Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju jest częścią międzynarodowego

projektu Usługi ekosystemów jako warunek zrównoważonego rozwoju miast. Projekt ma charakter

pilotażowy, przyczynia się do wypracowania modelowych praktyk wykorzystania usług

ekosystemów na rzecz zrównoważonego rozwoju miast oraz ich popularyzacji. Projekt jest

dofinansowany ze środków fundacji Deutsche Bundesstiftung Umwelt (DBU) oraz Narodowego

Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Projekt realizowany jest przez FUNDACJĘ SENDZIMIRA w partnerstwie z:

Uniwersytetem Lipskim, Niemcy

Uniwersytetem Łódzkim

Europejskim Regionalnym Centrum Ekohydrologii pod auspicjami UNESCO, Łódź

Centrum Fraunhofera dla Europy Środkowo-Wschodniej MOEZ, Lipsk, Niemcy

Uniwersytetem Humboldta, Wydział Ekologii Krajobrazu, Berlin, Niemcy

Baltic University Programme, Uppsala, Szwecja

Akademią Górniczo-Hutniczą, Kraków

Instytutem Oceanologii PAN, Sopot

Projekt został objęty honorowym patronatem:

Głównego Konserwatora Przyrody, Wiceministra Środowiska Janusza Zaleskiego

ICLEI - Local Governments for Sustainability

Unii Metropolii Polskich

Prezydenta Miasta Łodzi

Marszałka Województwa Łódzkiego

Autorzy

Rozdział I

Rozdział II

Wyzwania dla zrównoważonego rozwoju Łodzi

Wprowadzenie do projektu

Olena Baltina, Ukraina

Ania Gust, Polska

Marta Kobyłecka, Polska

Aleksandra Sztobryn, Polska

Rozdział III Bariery dla zachowania drzew w miastach

i sposoby pokonywania tych barier

Michał Jarzyna, Polska

Joanna Klak, Polska

Marina Kovaleva, Kirgistan

Marcin Walków, Polska

Rozdział IV Dobre praktyki zarządzania usługami

ekosystemów

Hao Cai, Dania

Anna Huskowska, Polska

Kamila Janiak, Polska

Anna Matkowska, Polska

Natalia Stepanova, Rosja

Rozdział V Wycena usług ekosystemów na przykładzie

drzew przyulicznych w centrum Łodzi

Justyna Dziankowska, Polska

Renata Putkowska, Polska

Mariam Qalebashvili, Gruzja

Adrian Strzałkowski, Polska

Jorge Ueyonahara, Szwecja

Rozdział VI Analiza interesariuszy Beata Imre, Węgry

Aura Istrate, Rumunia

Anna Pakowska, Polska

Justyna Pietras, Polska

Maciej Nowicki, Polska

Rozdział VII Wskaźniki i trendy zrównoważonego rozwoju

Łodzi

Ewa Burszta-Adamiak, Polska

Mariya Dedova, Szwecja

Attila Lakatos, Węgry

Joanna Pustelak, Polska

Piotr Szatniewski, Polska

Rozdział VIII

Rozdział IX

Podejście systemowe, diagram pętli

przyczynowych

Innowacje

Praca zbiorowa

Spis treści

Wykaz tabel i rysunków ....................................................................................................................... 6

Podziękowania ..................................................................................................................................... 7

Wstęp ................................................................................................................................................... 8

ROZDZIAŁ I Wyzwania dla zrównoważonego rozwoju Łodzi ....................................................... 10

I.1 Opis Łodzi ................................................................................................................................ 10

I.2 Wyzwania związane z ochroną środowiska .............................................................................. 10

I.3 Wyzwania związane z rozwojem społecznym .......................................................................... 13

I.4 Dobre praktyki .......................................................................................................................... 13

I.5 Podsumowanie .......................................................................................................................... 17

ROZDZIAŁ II Wprowadzenie do projektu....................................................................................... 18

II.1 Wstęp ....................................................................................................................................... 18

II.2 Łódź jako Europejska Zielona Stolica..................................................................................... 19

ROZDZIAŁ III Bariery dla zachowania drzew w miastach i sposoby pokonywania tych barier ..... 21

III.1 Wstęp ..................................................................................................................................... 21

III.2 Metody ................................................................................................................................... 22

III.3 Wyniki badań ......................................................................................................................... 23

III.4 Podsumowanie ....................................................................................................................... 28

ROZDZIAŁ IV Dobre praktyki zarządzania usługami ekosystemów ............................................... 29

IV.1 Wstęp ...................................................................................................................................... 29

IV.2 Etap I ...................................................................................................................................... 30

IV.2.1 Programy edukacyjne ...................................................................................................... 30

IV.2.2 Sadzenie drzew ................................................................................................................ 31

IV.2.3 Konkursy ......................................................................................................................... 31

IV.3 Etap II ..................................................................................................................................... 32

IV.3.1 Przestrzeń kulturowa ....................................................................................................... 32

IV.3.2 Transport .......................................................................................................................... 33

IV.4 Etap III .................................................................................................................................... 33

IV.4.1 Rewitalizacja terenów miejskich ..................................................................................... 33

IV.4.2 Zarządzanie wodą deszczową ......................................................................................... 34

IV.4.3 Energia geotermalna ........................................................................................................ 34

IV.5 Podsumowanie ....................................................................................................................... 35

ROZDZIAŁ V Wycena usług ekosystemów na przykładzie drzew przyulicznych w centrum Łodzi

............................................................................................................................................................ 36

V.1 Wstęp ....................................................................................................................................... 36

V.2 Wycena usług ekosystemu – terminologia i metody ............................................................... 36

V.2.1 Ekosystem i usługi ekosystemu ........................................................................................ 36

V.2.2 Przydatność wyceny usług ekosystemów ......................................................................... 37

V.2.3 Metody wyceny ................................................................................................................ 38

V.3 Metoda badania ........................................................................................................................ 39

V.4 Wyniki badania ........................................................................................................................ 40

V.5 Podsumowanie ......................................................................................................................... 42

ROZDZIAŁ VI Analiza interesariuszy .............................................................................................. 43

VI.1 Wstęp ..................................................................................................................................... 43

VI.2 Identyfikacja interesariuszy ................................................................................................... 44

VI.3 Analiza interesariuszy w oparciu o narzędzie „Ameba‖ ........................................................ 46

VI.3.1 Interesariusze w Łodzi i opis ich ról ............................................................................... 47

VI.3.2 Interesariusze i obszary ich działalności w przypadku Łodzi jako Europejskiej Zielonej

Stolicy ........................................................................................................................................ 54

VI.4 Podsumowanie ....................................................................................................................... 54

ROZDZIAŁ VII Wskaźniki i trendy zrównoważonego rozwoju Łodzi ............................................ 56

VII.1 Wstęp .................................................................................................................................... 56

VII.2 Wskaźniki środowiskowe ..................................................................................................... 58

VII.2.1 Tereny zieleni w centrum miasta ................................................................................... 58

VII.2.2 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ..................................................... 58

VII.2.3 Nielegalne odprowadzanie ścieków, jakość wody ........................................................ 59

VII.2.4 Świadomość społeczna .................................................................................................. 59

VII.2.5 Woda w krajobrazie (retencja wody) ............................................................................. 59

VII.3 Wskaźniki ekonomiczne ....................................................................................................... 60

VII.3.1 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ..................................................... 61

VII.3.2 Finansowanie terenów zieleni (z budżetu miasta) ......................................................... 61

VII.3.3 Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) ......................................................................... 61

VII.3.4 Natężenie ruchu ............................................................................................................. 61

VII.3.5 Wykorzystanie energii geotermalnej ............................................................................. 62

VII.4 Wskaźniki społeczne ............................................................................................................ 62

VII.4.1 Edukacja ekologiczna .................................................................................................... 63

VII.4.2 Relacje sąsiedzkie (tereny publiczne i prywatne) ......................................................... 63

VII.4.3 Wielofunkcyjne obszary zieleni .................................................................................... 63

VII.4.4 Świadomość mieszkańców ............................................................................................ 64

VII.5 Wskaźniki dotyczące jakości życia ...................................................................................... 64

VII.5.1 Dostęp do terenów zieleni ............................................................................................. 65

VII.5.2 Dostępność różnych terenów w mieście dla ludzi z trudnościami w przemieszczaniu

się ............................................................................................................................................... 65

VII.5.3 Bezpieczeństwo na rekreacyjnych terenach zieleni ...................................................... 65

VII.5.4 Stosunek długości podróży wykonywanych przez pieszych i rowerzystów do długości

podróży wykonywanych przy użyciu innych środków transportu............................................. 66

VII.6 Podsumowanie ...................................................................................................................... 66

ROZDZIAŁ VIII Podejście systemowe, diagram pętli przyczynowych ........................................... 68

VIII.1 Wstęp ................................................................................................................................... 68

VIII.2 Środowisko .......................................................................................................................... 68

VIII.3 Ekonomia ............................................................................................................................ 71

VIII.4 Społeczeństwo ..................................................................................................................... 73

VIII. 5 Jakość życia ........................................................................................................................ 76

ROZDZIAŁ IX Innowacje ................................................................................................................. 79

IX.1 Środowisko ............................................................................................................................ 79

IX.1.1 Patrycypacyjne zarządzanie zielenią .............................................................................. 79

IX.1.2 Polityka zielonego współzawodnictwa ........................................................................... 81

IX.2 Ekonomia ............................................................................................................................... 83

IX.2.1 Kampania „Umieść mnie na mapie‖ ............................................................................... 83

IX.2.2 Tożsamość i spójna wizja miasta .................................................................................... 84

IX.3 Społeczeństwo ....................................................................................................................... 86

IX.3.1 Projekt ―Green it well‖ ................................................................................................... 86

IX.3.2 Zielony tramwaj .............................................................................................................. 87

IX.4 Jakość życia ........................................................................................................................... 89

IX.4.1 Projekt „Zielony autobus‖ .............................................................................................. 89

IX.4.2 Zielone rowerowe korytarze ........................................................................................... 89

IX.5 Informacje zwrotne od uczestników seminarium .................................................................. 90

IX.6 Podsumowanie ....................................................................................................................... 91

RODZIAŁ X Podsumowanie ............................................................................................................. 92

Bibliografia ........................................................................................................................................ 94

ZAŁĄCZNIKI ................................................................................................................................... 96

Załącznik 1. Lista interesariuszy biorących udział w warsztacie ―Co zrobić aby Łódź stała się

Europejską Zieloną Stolicą do 2020?‖(11.07.2011) ...................................................................... 96

Załącznik 2. Główne problemy Łodzi zidentyfikowane przez interesariuszy .............................. 97

Załącznik 3. Dane kontaktowe potencjalnych interesariuszy ..................................................... 102

Załącznik 4. Opis metody ISIS – w języku angielskim .............................................................. 105

Załącznik 5. Kryteria konkursu Europejska Stolica Zieleni 2014 – w języku angielskim ......... 107

Załącznik 6. Lista wybranych dobrych praktyk i odpowiadające im kryteria nagrody

Europejskiej Zielonej Stolicy – w języku angielskim .................................................................. 109

Załącznik 7. Lista wybranych dobrych praktyk – w języku angielskim ..................................... 111

Wykaz tabel i rysunków

Tabela I.1 Miejskie tereny zieleni w Łodzi (stan na 31 XII) ............................................................. 11

Tabela I.2 Uliczne pasy zieleni w Łodzi (stan na 31 XII) .................................................................. 12

Tabela I.3 Przykłady dobrych praktyk w Łodzi ................................................................................. 14

Rysunek II.1 Mapa projektu ............................................................................................................... 19

Rysunek III.1 Liczba drzew w centralnych obszarach dużych miast w Polsce ................................. 23

Rysunek III.2 Warunki życia drzew w obszarach centralnych dużych miast w Polsce w ciągu

ostatnich 10 lat ................................................................................................................................... 24

Rysunek III.3 Najczęściej wskazywane bariery administracyjne dla zachowania drzew w centrum

miasta w Polsce .................................................................................................................................. 25

Rysunek III.4 Przyczyny braku zaangażowania społecznego w ochronę drzew w mieście .............. 26

Rysunek III.5 Działania mogące pomóc usunąć wyżej wymienione bariery, przyczyniając się do

skuteczniejszej ochrony drzew w mieście i wykorzystania ich usług ............................................... 27

Rysunek IV.1 Plan zarządzania usługami ekosystemów w Łodzi w perspektywie 9-letniej ............. 30

Rysunek V.1 Charakterystyka społeczno-demograficzna respondentów (n=133) ............................. 41

Rysunek VI.1 Ameba - narzędzie dyfuzji i innowacji - przykład Łodzi ............................................ 46

Rysunek VI.2 Interesariusze i ich obszary działania w przypadku Łodzi jako Europejskiej Zielonej

Stolicy ................................................................................................................................................ 55

Rysunek VII.1 Diagram wskaźników środowiskowych .................................................................... 60

Rysunek VII.2 Diagram wskaźników ekonomicznych ...................................................................... 62

Rysunek VII.3 Diagram wskaźników społecznych ............................................................................ 64

Rysunek VII.4 Diagram wskaźników jakości życia ........................................................................... 66

Rysunek VIII.1 Mapa systemu – kondycja terenów zieleni w centrum miasta ................................. 70

Rysunek VIII.2 Mapa systemu – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ...................... 73

Rysunek VIII.3 Mapa systemu – liczba wielofunkcyjnych terenów zielenii ..................................... 75

Rysunek VIII.4 Mapa systemu – dostęp do terenów zieleni w mieście ............................................. 78

Rysunek IX.1 Podstawy zrównoważonego rozwoju .......................................................................... 82

Podziękowania

Uczestnicy Akademii Letniej składają podziękowania prowadzącym kurs oraz grupie zaproszonych

wykładowców, którzy włożyli trud w przygotowanie licznych wykładów i prezentacji, szczególnie:

dr Janowi Sendzimirowi, prof. dr hab. Maciejowi Zalewskiemu, dr Magdalenie Urbaniak,

dr Markowi Giergicznemu, dr Tomaszowi Jeleńskiemu, dr Piotrowi Magnuszewskiemu, a także

organizacjom pozarządowym: Fundacja Fenomen, Cohabitat, ODE Źródła, Łódzka Inicjatywa na

rzecz Zrównoważonego Transportu, Obywatel, Ekologie Miejskie oraz Miej Miejsce.

Chcielibyśmy także podziękować Annie Kronenberg oraz Januszowi Prusinowskiemu za

zorganizowanie ciekawych warsztatów, które urozmaicały nam czas w trakcie realizacji projektu.

Specjalne podziękowania kierujemy do organizatorów Akademii oraz przewodników po mieście

Łodzi, w szczególności Marcie Roskowińskiej, Basi Kuś-Saxton oraz Ilonie Gągale.

Pragniemy także podziękować wszystkim interesariuszom, z którymi mieliśmy okazję spotkać się

7 lipca 2011 roku w Urzędzie Miasta Łodzi, Oddziale Studiów i Monitoringu, Delegaturze Łódź

Śródmieście, Referacie Komunalnym, Biurze Rozwoju Przedsiębiorczości i Obsługi Inwestora,

w Miejskiej Pracowni Urbanistycznej, w Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich

„OPUS‖ oraz w terenie (z przedstawicielami mieszkańców protestujących przeciwko wycince

drzew przy ulicy Piotrkowskiej).

Dziękujemy także uczestnikom spotkania z interesariuszami, które został zorganizowane 11 lipca

2011 roku w Wydziale Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miasta Łodzi.

Seminarium międzynarodowe na temat miejskich ekosystemów odbyło się 15 i 16 lipca 2011 roku

w budynku Uniwersytetu Łódzkiego na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym.

Akademia Letnia korzystała z zaplecza zapewnionego przez Centrum Szkoleniowo-Konferencyjne

Uniwersytetu Łódzkiego w Lesie Łagiewnickim. Zdjęcie znajdujące się na okładce zostało zrobione

w ogrodzie Centrum.

8

Wstęp

Niniejszy raport stanowi podsumowanie projektu zrealizowanego przez uczestników XIV

Akademii Letniej Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju w Polsce zorganizowanej przez

Fundację Sendzimira. Ten intensywny, trzytygodniowy kurs jest jednym z najważniejszych

edukacyjnych wydarzeń związanych ze zrównoważonym rozwojem organizowanych w Polsce.

W dotychczasowych edycjach wzięło udział ponad 350 osób z Polski i z zagranicy. Głównym

celem Akademii Letniej jest promocja zrównoważonego rozwoju.

Akademia Letnia jest częścią międzynarodowego projektu „Usługi ekosystemów dla

zrównoważonego rozwoju miast‖, którego celem jest promocja dobrych praktyk w zarządzaniu

ekosystemami w polskich miastach. Niniejszy raport prezentuje rezultat teoretycznych

i praktycznych zadań, które zostały podjęte w pierwszej fazie realizacji projektu.

Projekt lokalny realizaowany w Łodzi koncentruje się na terenach zieleni w centrum Łodzi.

Rozdział I prezentuje wstępne informacje o Łodzi w kontekście zrównoważonego rozwoju,

natomiast w Rozdziale II znajduje się opis projektu.

Rozdział III zawiera opis i rezultaty badania, które uczestnicy kursu przeprowadzili w celu

poznania opinii ekspertów na temat barier dla zachowania drzew w miastach. W Rozdziale IV

zostały opisane dobre praktyki realizowane w innych krajach, które mogą stanowić inspirację dla

podobnych działań w Łodzi.

Uczestnicy kursu przeprowadzili także badanie ankietowe wśród mieszkańców Łodzi. Celem

badania była próba wyceny wartości drzew w centrum miasta. Opis i wyniki badania

zaprezentowane są w Rozdziale V. W Rozdziale VI krótko przedstawiono zidentyfikowanych

interesariuszy oraz przypisano im potencjalne role, jakie mogą oni pełnić w procesie ubiegania się

przez Łódź o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy.

Kolejne rozdziały raportu odzwierciedlają strukturę metody ISIS, będącej spójnym procesem

planowania zrównoważonego rozwoju wśród różnych interesariuszy (patrz tabela na następnej

stronie). Zastosowanie metody ISIS miało służyć zbudowaniu fundamentów dla strategii, która

mogłaby pomóc Łodzi w zdobyciu tytuły Europejskiej Zielonej Stolicy do 2020 roku. Ostatni

rozdział stanowi podsumowanie raportu.

9

I-Indicators

(Wskaźniki)

Najważniejsze aspekty, w kontekście kryteriów Europejskiej Zielonej Stolicy

(EZS), zostały określone przez interesariuszy w trakcie spotkania w magistracie.

Wybrane wskaźniki mają pomóc w ocenie postępów odnoszących się do kryteriów

EZS (Rozdział VII).

S-Systemy Na podstawie informacji uzyskanych od interesariuszy, uczestnicy kursu

przeanalizowali aktualną sytuację (Rozdział VIII).

I-Innowacje

Kolejnym krokiem było stworzenie projektów – innowacji, które mogłyby zostać

wdrożone w Łodzi i podnieść jej szanse na zdobycie tytułu Europejskiej Zielonej

Stolicy (Rozdział IX).

S-Strategia Sformułowanie strategii powinno być następnym krokiem uwzględnionym w planie

efektywnego wprowadzenia działań, które przyczynią się do zazielenienia Łodzi.

10

ROZDZIAŁ I

Wyzwania dla zrównoważonego rozwoju Łodzi

Niniejszy rozdział zawiera charakterystykę Łodzi oraz opis wyzwań w kontekście

zrównoważonego rozwoju miasta. Opisano aktualnie wdrażane i trwające procesy,

uwzględniono także istotę partycypacji oraz ochrony zasobów naturalnych.

I.1 Opis Łodzi

Łódź, stolica województwa łódzkiego, jest miastem położonym w centralnej Polsce.

Z powierzchnią 293,3 km2 i liczbą mieszkańców wynoszącą 742387, jest trzecim miastem

w Polsce1. Założona w XIV wieku, jako miasto handlowe między Warszawą i Śląskiem, Łódź stała

się znanym ośrodkiem przemysłowym z dominującą produkcją tekstylną. Przed 1991 r. Łódź

odgrywała kluczową rolę w polskim eksporcie tekstylnym2. Aktualnie większość dużych

przedsiębiorstw włókienniczych jest zamknięta z powodu złożonych przyczyn politycznych

i ekonomicznych, jednak nadal istnieją liczne prywatne firmy zajmujące się tekstyliami. Łódź jest

ważnym centrum badań i edukacji o wysoko rozwiniętej infrastrukturze3. Jest to miejsce

o wyjątkowym dziedzictwie kulturowym i architektonicznym4. Łódź oferuje wiele atrakcji

turystycznych oraz miejsca o charakterze rekreacyjnym – w mieście znajduje się nowoczesna hala

sportowa, liczne hotele, zabytki architektury i ośrodki kultury ludowej.

I.2 Wyzwania związane z ochroną środowiska

Prawdziwym skarbem Łodzi są parki miejskie. Obecnie istnieją 34 parki miejskie, które zajmują

powierzchnię 503,8 ha. Na obszarze miejskim znajdują się także lasy (2378 ha), w tym największy

las miejski w Europie – Las Łagiewnicki. Las ten stał się kluczowym elementem w procesie

1Rocznik demograficzny, Polska 2010. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, s. 40, http://www.stat.gov.pl/cps/rde/

xbcr/gus/ PUBL_rs_rocznik_demograficzny_2010.pdf (13 lipca 2011). 2 Historia. Oficjalna strona internetowa miasta Łodzi: http://en.uml.lodz.pl/city/history/ (11 lipca 2011).

3Łódź: raport biznesowy. Strona internetowa Łódź - miasto innowacji: http://www.miastoinnowacji.lodz.pl/

Wydawnictwa/ (13 lipca 2011). 4 Young C., Kaczmarek S. Changing the perception of the post-socialist city: place promotion and imagery in Lodz,

Poland. Strona internetowa CBS Interactive Business Network: http://findarticles.com/p/articles/mi_go2454/is_2_

165/ai_n28737617/ (13 lipca 2011).

11

przekształcenia miasta z przemysłowego na przyjazne dla środowiska oraz atrakcyjne dla

mieszkańców i turystów. Regularne kompleksy drzew wzdłuż ulic w centrum miasta praktycznie

już nie istnieją, natomiast można spotkać ogrody byłych przemysłowców (27) w postaci zielonych

enklaw złożonych z rzadkich gatunków drzew i krzewów, choć często są one zaniedbane.

W powiązaniu z obiektami historycznymi, tereny zieleni wokół centralnej części miasta stanowią

symboliczny Zielony Krąg Tradycji i Kultury5. Na przestrzeni lat tereny zieleni w Łodzi nie uległy

istotnym zmianom (Tabela I.1). Jedyną pozytywną zmianą jest zwiększenie liczby parków i pasów

zieleni przy nieruchomościach. Ogółem tereny zieleni stanowią 30% powierzchni miasta6.

Tabela I.1 Miejskie tereny zieleni w Łodzi (stan na 31 XII)

Powierzchnia (ha)

Rok 2005 2008 2009

Parki 609,5 702,5 626,5

Trawniki 276,4 276,4 276,4

Tereny zielone przy

nieruchomościach 925,5 972,1 1018,1

Ogrody zoologiczne 17,0 17,0 17,0

Ogrody botaniczne 64,1 67,3 67,3

Naturalne rezerwaty 79,7 79,6 79,6

Parki krajobrazowe 1605,9 1605,9 1605,9

Źródło: Statystyki dla Łodzi 2010, Urząd Statystyczny w Łodzi 2010

Długość ulic z pasami zieleni nie ulega zmianom, ale całkowita ilość posadzonych drzew jest

mniejsza niż łączna liczba drzew, które zostały usunięte. Tendencja zniżkowa jest prawdopodobnie

spowodowana przez aktualne warunki (stwardnienie i zasolenie gleb, zanieczyszczenie środowiska,

itp.), czego przyczyną jest konflikt interesów różnych grup, brak miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego, brak funduszy i świadomości związanej ze znaczeniem drzew

(por. rozdział 3). Odwrotny trend można zaobserwować w stosunku do liczby krzewów sadzonych

i usuniętych. Ilość nowych krzewów jest teraz prawie trzy razy wyższa niż w okresie ostatnich

dwóch lat (Tabela I.2).

5 Jakóbczyk-Gryszkiewicz J., Dyba W., Marcińczak Sz., Tanaś S. (2008). Zagospodarowanie terenów rekreacyjnych

Łodzi. Plany, perspektywy, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź, s. 50. 6Parki Miasta Łodzi. Strona internetowa Urządu Miasta Łodzi – Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa:

www.przyroda.uml. lodz.pl/?s=26 (11 lipca 2011).

12

Tabela I.2 Uliczne pasy zieleni w Łodzi (stan na 31 XII)

Rok 2005 2008 2009

Pasy zieleni w ha 78 78 78

Liczba nowo

zasadzonych drzew 160 364 992

Liczba drzew usuniętych 332 333 1021

Liczba nowo

posadzonych krzewów 2534 6409 4654

Liczba krzewów

usuniętych 42 2207 1274

Źródło: Statystyki dla Łodzi 2010, Urząd Statystyczny w Łodzi 2010

Choć na terenie Łodzi znajduje się 18 strumieni, teren miasta można scharakteryzować jako obszar

o trudnych warunkach wodnych – Łódź jest położona na głównym dziale wodnym a system

kanalizacyjny w większości nie rozdziela ścieków deszczowych i sanitarnych.

Ilość ścieków komunalnych w Łodzi stopniowo maleje, w 2004 roku rozwinięto i zmodernizowano

miejski system kanalizacyjny i oczyszczalnię ścieków (długość systemu w 2000 r. - 816 km,

w 2007 – 914 km). Aktualnie realizowany jest projekt z udziałem termicznego przetwarzania

osadów ściekowych7. Miasto posiada jedną z najnowocześniejszych oczyszczalni ścieków

w Polsce.

Łódź, jak wiele innych miast, boryka się z problemem korków. Jest jednym z trzech miast w Polsce

(po Krakowie i Gdańsku), które zdecydowały się podpisać kartę brukselską i tym samym zadbać

o ruch rowerowy. Dokument ten ma na celu wzmocnienie współpracy między rowerzystami,

instytucjami publicznymi, ekspertami i innymi interesariuiszami, którzy będą wspólnie działać, aby

wspierać rozwój kultury i infrastruktury rowerowej. Łódź planuje do 2020 roku zwiększyć do 15%

komunikację rowerową w ruchu miejskim. W 2011 roku istniało 76 km ścieżek rowerowych8.

Według raportu PricewaterhouseCoopers (PwC) w 2011 roku sieć ścieżek rowerowych w Łodzi jest

słabo rozwinięta, natomiast liczba samochodów w mieście gwałtownie rośnie (1189 samochody na

km2, podczas gdy średnia dla miast wynosi obecnie 1199 na km

2), a gęstość sieci dróg znacznie

7 Liszewski, S. (2009). Łódź – Monografia miasta, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, s. 367-368.

8 Długość dróg rowerowych w Łodzi. Strona internetowa Rowerowej Łódzi: http://www.rowerowalodz.pl/aktualnosci

/296-dugo-drog-rowerowych-w-odzi (11 lipca 2011).

13

przekracza średnią9.

W 2010 roku Łódź wzięła udział w konkursie o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy. Konkurs

organizowany jest przez Komisję Europejską od 22 maja 2008 roku, a tytuł uznawany jest za

bardzo prestiżowy. W edycji z 2010 roku Łódź

I.3 Wyzwania związane z rozwojem społecznym

Poprzednio postrzegana głównie jako miasto przemysłowe, Łódź zmienia się w miasto

zorientowane na rozwój kulturowy i ekologiczny, co związane jest z licznymi wyzwaniami dla

mieszkańców oraz władz. Wraz ze zlikwidowaniem znacznej części przemysłu włókienniczego

pojawił się problem bezrobocia i wykluczenia społecznego. Obecnie część mieszkańców dojeżdża

do Warszawy, gdzie znaleźli zatrudnienie. Wielu, zwłaszcza młodych ludzi, decyduje się przenieść

do stolicy na stałe. Zjawisko to powoduje spadek ludności Łodzi, co stanowi istotny problemem dla

miasta, które chce się rozwijać.

Problemy o charakterze społecznym są częściowo rozwiązywane poprzez rewitalizację - zmianę

terenów poprzemysłowych w hotele lub centra handlowo-kulturalne. Jednak nowo utworzone

miejsca pracy nie zaspokajają potrzeb wszystkich mieszkańców, dlatego tak ważny staje się dialog

społeczny. Wiele projektów z zakresu społeczeństwa obywatelskiego inicjowanych jest przez

organizacje pozarządowe. Akcje mają na celu poprawę dobrobytu mieszkańców.

I.4 Dobre praktyki

Mieszkańcy Łodzi są zmotywowani i chcą wprowadzać zmiany w swoim mieście. Działania, które

poniżej zostały opisane jako „dobre praktyki‖, to projekty wpisujące się w zakres zrównoważonego

rozwoju Łodzi już wdrażane na terenie miasta. Wybrane praktyki scharakteryzowane zostały jako

związane z działaniami proekologicznymi i partycypacją mieszkańców.

9 Reports on Major Polish Cities Lodz. (2011).Strona internetowa PricewaterhouseCoopers: http://www.pwc.com/pl/

en/wielkie-miasta-polski/raport_Lodz_eng.pdf (11 lipca 2011).

Tabela I.3 Przykłady dobrych praktyk w Łodzi

Typ Nazwa Organizator Zakres

działań Opis Główne cele Źródło

EK

OL

OG

IA

Blue-Green

Network

Międzynarodowy

Instytut PAN –

Europejskie

Regionalne

Centrum

Ekohydrologii

Katedra Ekologii

Stosowanej

Uniwersytetu

Łódzkiego

Urząd Miasta

Łodzi

- Środowisko

- obszar

miejski

- ekohydrolo-

gia

Koncepcja ta została stworzona

w oparciu o teorię ekohydrologii,

komplementarną w stosunku do

tradycyjnej koncepcji planowania

miasta z pasem zieleni wokół Łodzi.

Głównym celem projektu jest

stworzenie sieci parków miejskich

(miejsca rozrywki, gdzie mieszkańcy

mogą odpocząć). Kluczowymi

elementami sieci są rzeki i ich doliny,

które muszą być oczyszczone

i odnowione.

- poprawa jakości życia i zdrowia

mieszkańców (mniejsze ryzyko wielu

chorób):

- lepszy dostęp do terenów zieleni

- atrakcyjne trasy spacerowe

- ścieżki rowerowe

- wpływ na środowisko:

- poprawa jakości mikroklimatu, wody

i powietrza

- zwiększenie różnorodności

biologicznej

- Blue-Green Network powoduje wzrost

atrakcyjności miasta i daje szansę na

zrównoważony rozwój

www.bluegreen.org.pl

Zielony Krąg

Tradycji

i Kultury

Urząd Miasta

Łodzi

- Środowisko

- turystyka

miejska

- rozrywka

Krąg Zieleni Tradycji i Kultury są to

tereny wokół centrum Łodzi,

obejmujące 16 parków, ogrodów,

a także miejsca o dużym znaczeniu

kulturowym i historycznym, takie

jak: cmentarze, budynki starych

fabryk itp.

- zwiększenie atrakcyjności turystycznej

miasta

- ochrona terenów zieleni

o wartości historycznej, kulturowej

i środowiskowej

- powiązanie różnych obszarów zieleni, co

sprawia, że obywatele mogą wygodnie

przejść z jednego miejsca do drugiego

Przewodnik

„W zielonym kręgu

tradycji i kultury‖

Piotr Prusinowski

Centrum

Promocji

i Rozwoju

Inicjatyw

Obywatelskich

Urząd Miasta

Łodzi

Zakład

Gospodarki

- ochrona

środowiska

- partycypacja

społeczna

- obszar

Głównym celem kampanii są

działania, które mają sprawić, by

Łódź była miastem czystszym niż

dotychczas i bardziej przyjaznym dla

środowiska. Społeczność lokalna jest

- oczyszczanie miasta

- likwidacja nielegalnych wysypisk śmieci

- usuwanie liści

- kompostowanie

- nawożenie organiczne

www.czystemiasto.

uml.lodz.pl

- Czyste

Miasto

Komunalnej miejski

- segregacja

odpadów

angażowana w podejmowanie decyzji

i bierze udział w różnych

programach. Jednym z działań jest

skłonienie mieszkańców regionu

łódzkiego do większej aktywności

w życiu lokalnym, budowanie

świadomego społeczeństwa,

promowanie przyjaznych dla

środowiska działań takich jak

recykling i segregacja odpadów.

Projekt obejmuje również

konsultacje, szkolenia i działania

mające na celu oczyszczanie miasta

i właściwą gospodarkę odpadami.

- sprzątanie miejsc publicznych z udziałem

młodzieży ze szkół

- recykling i segregacja odpadów takich,

jak: baterie, akumulatory, radia,

telewizory, komputery oraz płyty

kompaktowe

PA

RT

YC

YP

AC

JA

Inicjatywa

pozarządowa

„Głos Łodzian

się liczy”

Centrum Promocji

i Rozwoju

Inicjatyw

Obywatelskich

OPUS

- partycypacja

- dyskusja

publiczna

- ochrona

środowiska

- obszar

miejski

Głównym celem projektu było

stworzenie modelu konsultacji

społecznych na poziomie lokalnym,

a także zachęcenie ludzi do

aktywnego udziału w procesie

podejmowania decyzji

finansowanych z lokalnych funduszy.

- zaangażowanie mieszkańców

- wzrost świadomości społeczeństwa

- partycypacja na szczeblu lokalnym

(konsultacje)

- mieszkańcy czują się odpowiedzialni za

ich najbliższe otoczenie

www.gloslodzian.pl

Festiwal

Błota

nieformalna grupa

―Miej Miejsce‖

- partycypacja

- przestrzeń

miejska

- edukacja

Organizacja różnych spontanicznych

działań, w celu zwrócenia uwagi

decydentów na palące problemy

miasta. Celem akcji o nazwie

Festiwal Błota, było zwrócenie uwagi

władz lokalnych na

niezagospodarowany plac w pobliżu

Pałacu Poznańskiego, jednej

z największej atrakcji turystycznej

Łodzi. Zainteresowanie mediów

Festiwalem spowodowało, że władze

lokalne podjęły działanie i na

wcześniej niezagospodarowanym

terenie utworzono trawnik.

- wzrost świadomości społeczeństwa

- społeczna koncepcja zagospodarowania

przestrzeni miejskiej

- opracowanie planu zagospodarowania dla

niezagospodarowanej przestrzeni

- integracja mieszkańców z decydentami,

co zwiększy skuteczność

podejmowanych działań

http://www.plasterlod

zki.pl/miasto/aktualno

ci/1653-festiwal-bota-

w-odzi-fotowideo

PA

RT

YC

YP

AC

JA

Podajmy dłoń

łódzkim

kasztanowcom

Urząd Miasta

Łodzi - Wydział

Ochrony

Środowiska

i Rolnictwa

Zarząd Miejski

Ligi Ochrony

Przyrody

w Łodzi

- partycypacja

- ochrona

środowiska

- edukacja

ekologiczna

Głównym celem akcji jest ochrona

łódzkich kasztanowców przed

szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem.

Jedną z metod walki ze szrotówkiem

jest wygrabianie i wywóz liści

kasztanowców, w których zimują

poczwarki tego szkodnika. Działania

te wykonywane są przez uczniów

łódzkich szkół.

- udział uczniów w działaniach z zakresu

ochrony środowiska

- ochrona drzew

- poprawa kondycji terenów zieleni

w mieście

http://www.przyroda.

uml.lodz.pl/?s=31

Fenomen Fundacja Fenomen

- partycypacja

- dialog

- środowisko

- obszar

miejski

Celem projektu jest popularyzacja

jazdy na rowerze w mieście oraz

poprawa warunków jazdy na rowerze

w Łodzi. Przykłady realizowanych

projektów: rozwój nowych tras

rowerowych, lobbing na rzecz

uchwalenia kwoty budżetowej dla

zrównoważonego transportu

w mieście, promowanie wydarzeń

rowerowych, prowadzenie portali

RowerowaLodz.pl i AutoStac.pl

- redukcja emisji CO2 i przez to

polepszenie jakości powietrza

- zmniejszenie zanieczyszczenia hałasem

- zmniejszenie zatłoczenia na drogach

- promocja aktywnego trybu życia

- zwiększenie mobilności obywateli

www.fundacjafenome

n.pl

Eco-

Piotrkowska

– Najdłuższa

Zielona Ulica

w Europie

Projekt

Kreatywne

Miasta

Urząd Miasta

Łodzi

- Partycypacja

- ochrona

środowiska

- obszar

miejski

Pierwsza akcja z zakresu Future City

Game-zgromadziła przedstawicieli

władz miasta, środowisk

akademickich, społeczności lokalnej,

biznesu. Podczas gry uczestnicy

starali się wypracować najlepsze

rozwiązanie dla poprawy sytuacji na

ulicy Piotrkowskiej. Projekt był

częścią strategii, która miała

doprowadzić Łódź do zdobycia tytułu

Europejskiej Zielonej Stolicy w 2010.

- rozwój ulicy Piotrkowskiej przy

aktywnym udziale społeczeństwa

- redukcja szumów

- redukcja szkodliwych gazów

- wykorzystanie powierzchni dachów do

produkcji tlenu (zielone dachy)

- przekształcenie betonowych podwórek

w zielone oazy, zielone ściany

http://creativecities.br

itishcouncil.org/urban

_co-design_tools/

element/119/the_futur

e_of_piotrkowska_str

eet

17

I.5 Podsumowanie

W rozdziale przedstawiony został ogólny opis Łodzi. W analizie obecnego stanu uwzględniono

środowiskowe i społeczne problemy miasta. Aktualnie głównym wyzwaniem dla Łodzi jest

odbudowa, rehabilitacja i rewitalizacja zabytkowej części centrum oraz zwiększenie ilości działań

nakierowanych na zrównoważony rozwój tak, by Łódź mogła konkurować z innymi miastami

Polski i Europy.

W rozdziale przedstawiono także przykłady dobrych praktyk, czyli projekty mające na celu

poprawę warunków życia i ochrony środowiska, które były lub są obecnie wdrażane w Łodzi.

Zrównoważony rozwój wymaga czasu, przygotowania, zaangażowania i cierpliwości. Już w chwili

obecnej można w Łodzi zobaczyć wiele pozytywnych, innowacyjnych trendów, które powinny być

wspierane i dalej rozwijane.

18

ROZDZIAŁ II

Wprowadzenie do projektu

Na przestrzeni ostatnich lat pojawiło się wiele nowych wyzwań, którym muszą

sprostać władze lokalne oraz zainteresowane podmioty. Najważniejszą kwestią jest

ochrona środowiska, poprawa jakości życia oraz zapewnienie odpowiedniego planu

zagospodarowania przestrzennego. Zrównoważony rozwój oraz prawidłowa

identyfikacja i wykorzystanie usług świadczonych przez ekosystemy miejskie powinny

stać się celami działalności dla współczesnych miast.

II.1 Wstęp

Główną ideą projektu Łódź Europejską Zieloną Stolicą przed 2020 jest wspieranie realizacji zasad

zrównoważonego rozwoju w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w Łodzi. Ponadto

projekt zakłada zwrócenie uwagi na znaczenie usług ekosystemów i ich wyceny w procesie

podejmowania decyzji, jak również zwiększenie zaangażowania społecznego w procesy decyzyjne

związane z gospodarowaniem terenami zieleni w mieście. Ponadto, jednym z głównych celów

projektu jest promocja innowacji w systemie zarządzania lokalnego oraz ułatwienie dostępu do

nich.

Istotną częścią projektu jest również badanie mające na celu oszacowanie wartości usług

„oferowanych‖ przez drzewa w mieście oraz zidentyfikowanie przyczyn, które powodują

zmniejszenie ich liczby. Zdaniem Dwayera: „Planowanie i zarządzanie w przeszłości nie były tak

skuteczne, jak mogłyby być, ponieważ planiści i menedżerowie zlekceważyli potencjalne korzyści,

jakie drzewa miejskie i lasy mogą dostarczać i nie zrozumieli, że odpowiednie planowanie

i zarządzanie w tym obszarze może zapewnić wiele korzyści‖10

.

Przeprowadzone konsultacje i wywiady z władzami lokalnymi i ekspertami pozwoliły na zebranie

cennych informacji, które zostały wykorzystane do opracowania niniejszego raportu. Badanie

10 Dwyer, J. F., Assessing the benefits and costs of the urban forest, Journal of Arboriculture 18(5): September 1992.

19

ankietowe przeprowadzone wśród mieszkańców Łodzi pozwoliło oszacować preferencje

interesariuszy w zakresie wyceny drzew w centrum Łodzi.

Pośrednim skutkiem podjętych w ramach projektu działań może być podniesienie świadomości

mieszkańców oraz zwrócenie uwagi władz lokalnych na problemy planowania i zarządzania

terenami zieleni w centrum miasta. Zwrócono także uwagę na konieczność inicjowania wspólnych

dyskusji poświęconych zagadnieniom zieleni i zagospodarowania przestrzennego.

Informacje zebrane od różnych interesariuszy stanowiły istotny materiał, który został wykorzystany

do opracowania innowacyjnych rozwiązań, które, jeśli wdrożone, przyczynią się do

zrównoważonego rozwoju miasta.

Ogół podjętych działań (Rysunek II.1) doprowadził do powstania niniejszego raportu dla Urzędu

Miasta oraz przewodnika "Przyroda w mieście - dlaczego jest ważna i jak zapewnić jej ochronę?"

Rysunek II.1 Mapa projektu

II.2 Łódź jako Europejska Zielona Stolica

Ideą Europejskiej Zielonej Stolicy (EZS) jest wymiana doświadczeń i dobrych praktyk oraz wizji

przyszłości. Miasta różnią się między sobą w wielu obszarach, ale również mają wiele wspólnego,

20

zatem wymiana doświadczeń w dążeniach do wdrożenia zasad zrównoważonego rozwoju może

okazać się kluczowa na drodze do dalszego postępu.

Europa musi jeszcze sprostać wielu ekologicznym wyzwaniom, dlatego ustanowiono nagrodę

Europejskiej Zielonej Stolicy mającą wspierać i wynagradzać te wysiłki. „Finaliści i laureaci

nagrody Europejskiej Zielonej Stolicy dostarczają nam cennych przykładów, jak ochrona

środowiska, doskonała jakość życia i wzrostu gospodarczego mogą być z powodzeniem łączone‖11

.

Począwszy od 2010 roku corocznie jedno europejskie miasto zostaje wybrane na Europejską

Zieloną Stolicę roku.

Głównymi celami EZS są:

nagradzanie miast, które są najbardziej przyjazne dla środowiska;

zachęcanie miast do zaangażowania się w bieżące i ambitne cele dla dalszej poprawy

stanu środowiska oraz zrównoważonego rozwoju;

zapewnienie wzoru do naśladowania i promowania najlepszych praktyk

i doświadczeń we wszystkich innych europejskich miastach.

Dotychczas tytuł ten uzyskał Sztokholm (2010), Hamburg (2011), Vitoria-Gasteiz (2012) i Nantes

(2013).

Szczegółowe informacje na temat wskaźników, które stanowią podstawę oceny miast ubiegających

się o tytuł EZS znajdują się w Załączniku 5.

11 European Green Capital - About the Award. Strona internetowa Komisji Europejskiej – Środowisko:

http://ec.europa.eu/environment/europeangreencapital/about-the-award/index.html (13 lipca 2011).

21

ROZDZIAŁ III

Bariery dla zachowania drzew w miastach i sposoby

pokonywania tych barier

Liczba drzew w centrach dużych miast w Polsce zmniejsza się. Ponadto warunki

życia drzew w ostatnich 10 latach uległy pogorszeniu. Negatywny wpływ na sytuację

drzew w polskich miastach mają bariery społeczne i administracyjne. By je

przezwyciężyć zidentyfikowano szereg rozwiązań.

III.1 Wstęp

Ilość drzew w centrach dużych miast w Polsce spada, a wraz z nią zmniejsza się potencjał

wykorzystania przyrody jako źródła korzyści dla człowieka (tzw. usług ekosystemów).

W konsekwencji rosną koszty społeczne i ekonomiczne związane z negatywnym wpływem na

środowisko i zdrowie ludzkie wywieranym przez rosnące natężenie ruchu ulicznego oraz przemysł.

Spada jakość życia w centrach miast, przyczyniając się również do degradacji społecznej.

Oprócz tradycyjnie omawianych zjawisk utrudniających życie drzew w miastach związanych

z rozwojem transportu i infrastruktury (np. zasolenie i wysuszenie gleb, zanieczyszczenie

powietrza), warto zastanowić się nad przyczynami instytucjonalnymi: administracyjnymi

i społecznymi, którym poświęcone jest to badanie. Lepiej znając problemy, negatywnym zjawiskom

można przeciwdziałać poprawiając sytuację drzew w miastach i korzystając z dostarczanych przez

nie usług.

Niniejszy projekt badawczy „Bariery dla zachowania drzew w miastach i sposoby pokonywania

tych barier‖ jest częścią większego projektu „Usługi ekosystemów warunkiem zrównoważonego

rozwoju miast‖, prowadzonego przez Fundację Sendzimira.

22

III.2 Metody

Projekt badawczy miał na celu:

1. Zidentyfikowanie instytucjonalnych barier dla utrzymania lub wzrostu ilości drzew

w obszarach centrach dużych miast w Polsce.

2. Zidentyfikowanie sposobów usuwania tych barier.

Na potrzeby badania przyjęto następujące hipotezy:

1. Ilość drzew w polskich dużych miastach spada na skutek niedoskonałości administracyjnych

oraz społecznych.

2. Niedoskonałościom administracyjnym i społecznym można przeciwdziałać tak, aby drzewa

były bardziej świadomie wykorzystywane na rzecz zrównoważonego rozwoju polskich

miast.

W celu zebrania opinii ekspertów wykorzystano kwestionariusz składający się z 53 pytań:

3 wielokrotnego wyboru z jedną możliwą odpowiedzią, 3 wielokrotnego wyboru z trzema

możliwymi odpowiedziami, 38 opartych na pięciostopniowej skali Likerta, 3 otwartych opartych na

pięciostopniowej skali Likerta oraz 6 otwartych.

W badaniu wykorzystano metodę indywidualnego wywiadu kwestionariuszowego, w którym

respondentami byli eksperci zajmujący się problematyką drzew w miastach. Kwestionariusz został

rozprowadzony drogą telefoniczną, elektroniczną i osobiście wśród ekspertów w Polsce i za granicą

(Armenia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Chile, Chorwacja, Dania, Estonia, Grecja, Gruzja,

Kirgistan, Litwa, Łotwa, Peru, Rumunia, Słowacja, Szwecja, Ukraina, Węgry). W badaniu wzięli

udział: pracownicy administracji publicznej (6 z Polski i 12 z zagranicy), pracownicy naukowi

(odpowiednio: 34 i 25), pracownicy sektora prywatnego (4 i 3) oraz inni (1 i 6).

Próba ekspertów z Polski została wybrana w sposób celowy – byli to uczestnicy corocznej

konferencji „Zieleń miejska – naturalne bogactwo miasta‖ (dotychczas odbyło się sześć konferencji

z tego cyklu). Konferencja jest jednym z najważniejszych tego typu wydarzeń w Polsce.

Zagraniczni eksperci zostali wyłonieni w oparciu o ich doświadczenie i autorytet, jakim cieszą się

w swoich krajach.

23

Badanie zostało przeprowadzone w okresie 7-29 maja 2011 roku. Łącznie zebrano

45 ankiet od respondentów z Polski i 46 z zagranicy.

III.3 Wyniki badań

Zdaniem ekspertów liczba drzew w centralnych obszarach dużych miast w Polsce zmniejsza się

(Wykres III.1), a warunki życia drzew w ostatnich 10 latach pogorszyły się (Wykres III.2). Inaczej

wygląda sytuacja w pozostałych krajach, gdzie zdaniem większości zagranicznych ekspertów ilość

drzew w centrach dużych miast wzrasta lub nie zmienia się, a warunki życia drzew uległy

w ostatniej dekadzie poprawie lub pozostały bez zmian.

Rysunek III.1 Liczba drzew w centralnych obszarach dużych miast w Polsce

Źródło: opracowanie własne

24

Rysunek III.2 Warunki życia drzew w obszarach centralnych dużych miast w Polsce

w ciągu ostatnich 10 lat


Eksperci zostali poproszeni o wskazanie trzech najistotniejszych barier dla zachowania drzew

w miastach z listy, która została im zaprezentowana. Ponadto mieli oni możliwość podania

dodatkowych przeszkód.

Zdaniem ekspertów najistotniejszymi barierami administracyjnymi dla zachowania drzew

w centrum miasta są niedostateczne środki finansowe na utrzymanie i pielęgnację terenów zieleni,

brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz nieznajomość podstawowych

zasad pielęgnacji drzew i krzewów wśród zarządców terenów zieleni, podejmujących zabiegi

„pielęgnacyjne‖ we własnym zakresie (np. drastyczne cięcia, ogławianie drzew) (Wykres III.3).

Również eksperci zagraniczni zidentyfikowali niewystarczające środki finansowe jako istotną

barierę administracyjną w ich krajach. Ponadto za równie istotne uważają brak egzekwowania

przepisów dotyczących ochrony drzew w mieście oraz brak świadomości na temat znaczenia drzew

wśród decydentów.

25

Rysunek III.3 Najczęściej wskazywane bariery administracyjne dla zachowania

drzew w centrum miasta w Polsce


Zdaniem zarówno polskich, jak i zagranicznych ekspertów, społeczeństwo nie angażuje się

w kwestie związane z ochroną drzew głównie dlatego, że nie postrzega tej kwestii jako pilnej

(Wykres III.4). Inne sprawy, takie jak budowa nowych parkingów czy budynków są uznawane za

pilniejsze i w związku z tym zyskują większą uwagę i zaangażowanie obywateli. Bardzo istotną

kwestią jest również fakt, że społeczeństwo nie jest świadome znaczenia, jakie drzewa mają w ich

najbliższym otoczeniu. Ponadto polscy eksperci wskazali, że drzewa bardzo często są postrzegane

przez mieszkańców jako czynnik przyczyniający się do powstania nowych problemów, takich jak:

zacienienie, alergie, opadające liście, które trzeba sprzątać. Brak wiedzy na temat możliwości

i sposobów przeciwdziałania niszczeniu okolicznych drzew został zidentyfikowany jako istotna

bariera w społecznym zaangażowaniu na rzecz ochrony drzew przez zagranicznych respondentów.

26

Rysunek III.4 Przyczyny braku zaangażowania społecznego

w ochronę drzew w mieście


Eksperci zostali także poproszeni o wskazanie w jaki sposób można pokonać wyżej wymienione

trudności. W opinii ekspertów, rozwiązaniem mogą być działania edukacyjne, skuteczna egzekucja

obowiązującego prawa oraz uporządkowanie przepisów, odnoszących się do zieleni miejskiej.

Ponadto eksperci zagraniczni wskazali na potrzebę stworzenia nowych standardów, które zapewniły

by obowiązkowe zagospodarowanie stosownej części powierzchni wokół nowo powstających dróg

i budynków zielenią miejską już na etapie projektowania.

Eksperci wielokrotnie podkreślali znaczenie działań edukacyjnych i kampanii informacyjnych

skierowanych do władz, inwestorów i mieszkańców. Edukacja ta powinna obejmować znaczenie

drzew dla środowiska i ludzi (w aspekcie przyrodniczym, społecznym i ekonomicznym), włącznie

ze świadomością prawa i wywierania wpływu na jego egzekucję. Ponadto wskazana została

również konieczność uświadamiania zasad racjonalnej gospodarki drzewnej, w zakresie nasadzeń

odpowiednich gatunków drzew w odpowiednich miejscach, już na etapie planowania przez

planistów i deweloperów.

Jako istotne zidentyfikowano także konieczność doprecyzowania obowiązującego prawa,

zapewnienie transparentności podejmowania decyzji związanych z gospodarowaniem zielenią oraz

27

stworzenie zintegrowanego systemu zarządzania zielenią miejską.

Dla realizacji powyższych działań niezbędne jest umożliwienie wymiany poglądów, doświadczeń

i nawiązanie współpracy pomiędzy interesariuszami ze wszystkich dziedzin życia społecznego,

gospodarczego i politycznego – od władz i jednostek budżetowych, przez prywatnych inwestorów,

po stowarzyszenia naukowe oraz mieszkańców.

Eksperci zasugerowali także, że środki finansowe na realizację powyższych działań, mogłyby

pochodzić z budżetu miasta, funduszy na ochronę środowiska, opłat oraz kar za usunięcie drzew,

podatków, środków unijnych oraz publicznych kwest. Istotne jest, by działania i środki finansowe

związane z gospodarowaniem zielenią miejską były zaplanowane, konsekwentnie wdrażane,

podlegały monitoringowi i ocenie.

Dla sukcesu działań w obszarze rozwoju zieleni miejskiej niezbędna jest partycypacja

i zaangażowanie wszystkich, ponieważ będzie to proces ciągły.

Rysunek III.5 Działania mogące pomóc usunąć wyżej wymienione bariery, przyczyniając się

do skuteczniejszej ochrony drzew w mieście i wykorzystania ich usług


28

III.4 Podsumowanie

Bariery dla zachowania drzew w miastach mogą być podzielone na dwie kategorie: administracyjne

i społeczne. W pierwszej grupie jako najistotniejsze zidentyfikowano następujące bariery:

niedostateczne środki finansowe na utrzymanie i pielęgnację terenów zieleni, brak miejscowych

planów zagospodarowania przestrzennego oraz nieznajomość podstawowych zasad pielęgnacji

drzew i krzewów wśród zarządców terenów zieleni.

Jako najistotniejszą barierę społeczną wskazano fakt, iż społeczeństwo nie postrzega spraw

związanych z zielenią miejską jako pilne i wymagające ich zaangażowania. Społeczeństwo

charakteryzuje również niska świadomość znaczenia, jakie drzewa mają i korzyści, jakie mogą

przynosić.

By przezwyciężyć te bariery, należy doprowadzić do wzrostu społecznej świadomości znaczenia

drzew i roli jaką odgrywają, zwiększenia skuteczności egzekucji obowiązujących przepisów

i usprawnienia zarządzania zielenią miejską. Niezbędny jest również rozwój miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego. Konieczne jest, by wszystkie powyższe działania były starannie

planowane, wdrażane, monitorowane i poddawane ewaluacji w sposób ciągły, z zaangażowaniem

wszystkich zainteresowanych podmiotów.

29

ROZDZIAŁ IV

Dobre praktyki zarządzania usługami ekosystemów

Rozdział zawiera rekomendacje dla miasta Łodzi w zakresie rozwoju efektywnego

zarządzania usługami ekosystemów w kontekście planów zdobycia tytułu Europejskiej

Zielonej Stolicy przed 2020 rokiem. Proponowany plan zarządzania podzielony został

na trzy etapy – począwszy od etapu, w którym zaprezentowano proste i relatywnie

tanie praktyki, skończywszy na projektach wymagających zaangażowania większej

ilości czasu i kapitału.

IV.1 Wstęp

Dążenie do zrównoważonego rozwoju łączy w sobie ochronę środowiska oraz poprawę sytuacji

społecznej i gospodarczej zarówno w skali globalnej, jak i lokalnej. Zarządzanie usługami

ekosystemów jest jednym ze sposobów na osiagnięcie tych celów. Kluczowym wyzwaniem jest

zatem sformułowanie zintegrowanych polityk zarządzania tak, aby zmaksymalizować

wykorzystanie usług ekosystemów i korzyści z nich płynących.

W niniejszym rozdziale zaprezentowane zostały informacje dotyczące najważniejszych,

pochodzących z różnych części świata dobrych praktyk, które zostały wdrożone i przyniosły

pozytywne efekty. Wyselekcjonowane praktyki mogą stanowić inspirację dla stworzenia w Łodzi

wydajnej struktury zarządzania adaptacyjnego, która pomogłaby w zdobyciu tytułu Europejskiej

Zielonej Stolicy przed 2020. Wybrane przykłady powinny pomóc w rozwiązywaniu obecnych

problemów w Łodzi, opisanych w poprzednich rozdziałach. Po drugie, odpowiadają one

wskaźnikom Europejskiej Zielonej Stolicy, więc ich wdrożenie byłoby pomocne w przejściu

procesu selekcji.

Dobre praktyki zostały podzielone na trzy grupy, które odzwierciedlają trzy etapy wdrażania

(Wykres 4.1). Etap I zawiera dobre praktyki, które są najłatwiejsze do wprowadzenia, a ich efekty

byłyby najszybciej widoczne. Etapy II i III obejmują bardziej złożone projekty wymagające więcej

czasu.

30

Rysunek IV.1 Plan zarządzania usługami ekosystemów w Łodzi w perspektywie 9-letniej

IV.2 Etap I

Etap I obejmuje praktyki najmniej kosztowne, których rezultaty staną się widoczne w krótkim

okresie czasu. Obejmują one programy edukacyjne, angażowanie sfery publicznej i prywatnej we

wspólne sadzenie drzew oraz konkursy na najpiękniejsze parki i ogrody. Celem tych projektów jest

zwiększenie liczby zielonych miejsc oraz wzbogacenie miejskiej bioróżnorodności przy

równoczesnym zaangażowaniu społeczeństwa. Poniżej pokrótce opisano te praktyki.

IV.2.1 Programy edukacyjne

Programy edukacyjne obejmują imprezy, wydarzenia, spotkania z lokalną społecznością lub

projekty wolontariatu, których celem jest zwiększanie świadomości społeczeństwa na temat

ekosystemów miejskich. Dzięki akcjom prowadzonym w najbliższym sąsiedztwie oraz szerzeniu

wiedzy będzie możliwe poprawienie stanu przestrzeni miejskiej pod względem ilości zieleni oraz

porządku i czystości. Takie działania można wprowadzić w Łodzi, kierując się dobrymi praktykami

zrealizowanymi w Bostonie, Peterborough i Seattle.

Celem projektu EarthWorks' Urban Wilds Program wdrożonego w Bostonie (Massachusetts, USA)

było połączenie terenów miejskich z obszarami naturalnymi znajdującymi się poza miastem

(Załącznik 7, Good practice 47). Inny projekt o nazwie Las dla Peterborough (The Forest for

Peterborough Project, UK) angażował młodych ludzi, którzy mieli okazję zdobyć wiedzę na temat

31

znaczenia rozwoju i ochrony bioróżnorodności (Załącznik 7, Good practice 33). Program edukacji

lokalnej społeczności został również wprowadzony w Seattle (Washington, USA) (Załącznik 7,

Good practice 22). Program dotyczący powszechnego kompostowania (Master Composter

Program) został zapoczątkowany przez lokalną organizację Seattle Tilth, jako część Programu

Naturalnego Tworzenia Gleby (Natural Soil Building Program). Zakładał on prowadzenie szkoleń

dla mieszkańców z zakresu kompostowania. Miało to na celu zmniejszenie liczby składowanych

odpadów oraz poprawienie jakości gleby. Zgodnie z założeniami mieszkańcy, którzy przeszli

szkolenie, mogą uczyć pozostałych mieszkańców jak zmniejszać ilość odpadów, jednocześnie

poprawiając jakość gleby.

IV.2.2 Sadzenie drzew

Kolejnym sposobem na zwiększenie powierzchni obszarów zieleni w mieście jest zachęcanie

mieszkańców i różnych instytucji (np. szkół) do sadzenia drzew. Można zmobilizować

mieszkańców do finansowego wsparcia akcji sadzenia drzew lub zachęcać do indywidualnego

sadzenia drzew. Tego typu akcje są znane na całym świecie i przyniosły już rezultaty w miastach

takich jak: Singapur, Chicago, Gdańsk, Nowy Jork, Peterborough, Poznań, Santiago czy Austin

(więcej informacji na temat projektów znajduje się w Załączniku 7). Podobne projekty mogą być

realizowane w Łodzi praktycznie od zaraz i kontynuowane w przyszłości.

Program sadzenia drzew w Singapurze (Plant-A-Tree Program, Załącznik 7, Good practice 40)

zachęcał lokalnych mieszkańców do ochrony procesów ekosystemów oraz do wzięcia aktywnego

udziału w tworzeniu zdrowego, zielonego, przyjaznego otoczenia. Program przyczynił się do

poprawy środowiska poprzez indywidualne zaangażowanie mieszkańców. Z kolei inny program

sadzenia drzew, zrealizowany w Chicago (Chicago Trees Initiative, Załącznik 7, Good practice 43)

zakładał zaangażowanie mieszkańców oraz samorządu lokalnego. Zachęcano do sadzenia drzew we

własnych ogrodach oraz do prac wolontariackich przy sadzeniu drzew w mieście.

IV.2.3 Konkursy

Konkursy i zawody na najpiękniejsze parki lub ogrody będą miały pozytywny wpływ na poprawę

bioróżnorodności. Tego typu akcje mogą być organizowane przez instytucje prywatne (organizacje

pozarządowe) lub samorządy lokalne. Ich celem jest poprawa świadomości mieszkańców

w zakresie dbania o środowisko, zwiększenie obszarów zieleni oraz zmniejszenie ilości śmieci na

ulicach.

32

Chorwacka Krajowa Izba Turystyczna (Croatian National Tourist Board) od 1995 organizuje

coroczne konkursy na aranżację ogrodów wokół domów w miastach (Załącznik 7, Good practice

23). W ten sposób mieszkańcy są zachęcani do aranżacji przydomowych ogródków,

a mieszkańcy bloków do aranżacji balkonów. W ostatnim etapie konkursu przedstawiciele Izby

Turystycznej oceniają ogrody i balkony oraz przyznają nagrody. Taka sama inicjatywa prowadzona

jest również w Krakowie (Załącznik 7, Good practice 7). Celem projektu Konkurs na najpiękniejszy

ogród było zachęcenie mieszańców do aktywnego działania w celu poprawy jakości ich miejsca

życia, szczególnie w gęsto zaludnionych częściach miasta, gdzie główny element krajobrazu

stanowią wysokie bloki mieszkalne. Oprócz konkursu, w ramach projektu prowadzone są

konsultacje, przeglądy, spotkania edukacyjne oraz wycieczki.

Poprzez szerzenie wiedzy wśród lokalnych społeczności oraz poprzez efektywną pracę i współpracę

między nimi, można w krótkim czasie wdrożyć skuteczne rozwiązania dla małych obszarów

miejskich (jak osiedla mieszkaniowe czy obszary prywatne) prowadzące do zwiększenia obszarów

zieleni oraz poprawy bioróżnorodności.

IV.3 Etap II

Etap II koncentruje się na dobrych praktykach, które wymagają więcej czasu na realizację.

Inicjatywy podejmowane w tym czasie mogą obejmować zarówno projekty ulepszające już

istniejące tereny rekreacyjne, jak również zagospodarowujące miejską przestrzeń na nowo

np. w postaci parków, niebiesko-zielonych korytarzy itp. Projekty te powinny uwzględniać

dostępność terenów zieleni dla wszystkich mieszkańców oraz przyjazny dla środowiska transport

tak, aby poprawić jakość życia ludzi.

IV.3.1 Przestrzeń kulturowa

Tereny zieleni poprawiają jakość powietrza, ograniczają hałas oraz efekt miejskiej wyspy ciepła,

poprawiają lokalne warunki klimatyczne i przyczyniają się do ograniczenia globalnego ocieplenia

klimatu – wszystkie wymienione korzyści są wskaźnikami w konkursie o tytuł Europejskiej

Zielonej Stolicy. Planowanie terenów zieleni powinno uwzględniać zrównoważone użytkowanie

gruntów, przywracanie naturalnych typów roślinności oraz zrównoważoną retencję wody

w ekosystemie miejskim. Jedną z dobrych praktyk w tym zakresie może być przykład

renaturalizacji terenów poprzemysłowych w Nadrenii Północnej-Westfalii w Niemczech (Załącznik

7, Good practice 18). Celem projektu było ulepszenie istniejących przestrzeni miejskich oraz

33

utworzenie regionalnego systemu parków z zielonymi korytarzami i kanałami wodnymi.

Tereny zieleni dostarczają usługi kulturalne, rekreacyjne, estetyczne oraz stanowią podstawę do

pielęgnowania więzi międzyludzkich. Przykład rzeki Ślepotka (Katowice, Polska) pokazuje, w jaki

sposób źródło problemów może zmienić się w źródło korzyści. Woda w rzece była

zanieczyszczona, a otaczające ją tereny nadbrzeżne zdegradowane. Partnerstwo przedstawicieli

z różnych krajów (np. Projekt REURIS Załącznik 7, Good practice 27) doprowadziło do

odtworzenia ekosystemów w zurbanizowanej części doliny rzecznej, która obecnie służy jako

przestrzeń rekreacyjna dla społeczności lokalnych, a także stanowi siedlisko dla roślin i zwierząt.

IV.3.2 Transport

Przyjazny środowisku transport (transport publiczny, rowerowy) oraz ograniczenie ruchu

samochodowego w mieście mogłyby być kolejnymi elementami procesu przygotowania do

konkursu o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy. Systematyczne planowanie w mieście Münster

w Niemczech (Załącznik 7, Good practice 48) zmieniło jego obraz z bardzo zatłoczonego na eko-

mobilne. Miasto skoncentrowało się na transporcie publicznym i rowerowym, wprowadzone zostały

programy promocji eko-transportu, stworzono punkty doradcze, w których można uzyskać

informacje na temat najlepszych rozwiązań transportowych. Ścieżki rowerowe budowane są tak,

aby zapewnić połączenie pomiędzy centrum miasta a obszarami podmiejskimi z uwzględnieniem

dostępu do terenów zieleni (tzw. zielone korytarze).

IV.4 Etap III

Etap III przygotowań obejmuje działania, których realizacja wyma najwięcej czasu. Różnią się one

od projektów Etapu I i II również tym, że wymagają zaangażowania większej ilości środków

finansowych. Są to programy koncentrujące się na rewitalizacji i tworzeniu infrastruktury dla

zarządzania wodą i energią.

IV.4.1 Rewitalizacja terenów miejskich

Jednym z warunków uzyskania tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy jest zrównoważone

użytkowanie gruntów. Łódź ma możliwość wykorzystania opuszczonych fabryk, stacji,

zabytkowych budynków i innych terenów, które znajdują się w centrum miasta. Dobrym

przykładem takich praktyk jest High line –innovative park in New York (Załącznik 7, Good practice

34

19). W ramach tego projektu stary dworzec kolejowy został przekształcony w chętnie odwiedzane

przez mieszkańców miejsce spotkań ze ścieżkami rowerowymi i do biegania, wydzielonym

obszarem, gdzie można uprawiać warzywa i innymi obiektami. Organizowane są tam imprezy

kulturalne, takie jak koncerty i wystawy. Oprócz funkcji rekreacyjnych i kulturalnych, istotną rolą

parku jest oczyszczanie miejskiego powietrza. Czyste powietrze podnosi jakość życia mieszkańców.

Podobny projekt zrealizowano w Chinach, gdzie stare nieużywane fabryki stali i stocznie zostały

przekształcone w Park Shanghai Houtan (Załącznik 7, Good practise 30). W projekcie

wykorzystano strategie projektowania uwzględniające puryfikację wody rzecznej i odbudowę

zdegradowanego nabrzeża. Projekt obejmował konstrukcję terenów podmokłych (wetlands),

sadzenie tradycyjnych roślin oraz opracowanie sieci ścieżek edukacyjnych. Obecnie Park Houtan

jest przykładem ekosystemu, w którym ekologiczna infrastruktura zapewnia społeczności

różnorodne usługi.

IV.4.2 Zarządzanie wodą deszczową

Jednym z problemów Łodzi jest spływ wód deszczowych do skanalizowanych rzek, kanalizacji

i innych instalacji podziemnych. W ten sposób woda opadowa jest mieszana ze ściekami

i traktowana tak, jakby była zanieczyszczona w takim samym stopniu. Natomiast istnieje wiele

przykładów na to, jak woda deszczowa może być naturalnie oczyszczona i ponownie wykorzystana.

Jedną z dobrych praktyk w tym zakresie jest Sustainable Stormwater Management w Portland

(Oregon, USA) (Załącznik 7, Good practice 34). Projekt zakłada zbieranie i transport wody

opadowej z dachów, parkingów, ulic i innych powierzchni do następnej infiltracji – do gruntu lub

ponownego użycia, często zmniejszając potrzebę stosowania kosztownych instalacji podziemnych.

Metoda ta opiera się na naturalnych możliwościach retencji i infiltracji roślin i gleby. Wykorzystuje

się różne rodzaje urządzeń infiltrujących np.: rozszerzenia krawężników, beczki deszczowe,

cysterny, sadzarki oraz baseny infiltracyjne. Początkowo program był realizowany tylko

w miejscach publicznych, ale później poprzez rabaty, kredyty i dotacje zachęcono prywatnych

właścicieli do zmniejszania spływu wód opadowych pochodzących z prywatnych terenów. Miasto

prowadzi również kampanie informacyjne i edukacyjne promujące zarządzanie wodą opadową.

IV.4.3 Energia geotermalna

Efektywność energetyczna jest kolejnym istotnym kryterium w konkursie o tytuł Europejskiej

Zielonej Stolicy. Łódź ma potencjał do tego, aby wziąć przykład z Reykjaviku, gdzie ok. 66%

35

energii pierwotnej uzyskuje się ze źródeł geotermalnych (Załącznik 7, Good Practice 49). W 1930

roku w Reykjaviku źródła geotermalne były wykorzystywane do ogrzewania dwóch szkół,

60 domów i głównego szpitala. Dzisiaj całe miasto korzysta z energii geotermalnej. Zastosowanie

tego naturalnego zasobu znacząco zmniejszyło zależność miasta od paliw kopalnych – co czyni

Reykjavik jednym z najczystszych miast na świecie, oszczędzającym rocznie do 4 mln ton emisji

CO2. Projekt badawczy mający na celu wykorzystanie źródeł geotermalnych w Łodzi, prowadzony

przez Politechnikę Łódzką, został już rozpoczęty.

IV.5 Podsumowanie

W rozdziale tym zaprezentowano wybrane dobre praktyki z całego świata (więcej przykładów

znajduje się w Załączniku 7). Opisane projekty są możliwe do zrealizowania w Łodzi i powinny

pomóc w osiągnięciu celu, jakim jest zdobycie tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy przed 2020.

36

ROZDZIAŁ V

Wycena usług ekosystemów na przykładzie drzew

przyulicznych w centrum Łodzi

Wycena usług ekosystemu pomaga określić ekonomiczną wartość dóbr i usług

dostarczanych przez ekosystem. Oszacowanie wartości tego rodzaju dóbr i usług jest

trudne, ale wydaje się niezbędne w procesie podejmowania długoterminowych

decyzji ekonomicznych. Poniższy rozdział wyjaśnia proces wyceny usług drzew

przyulicznych w centrum Łodzi. Wstępne wyniki badania wskazują, że mieszkańcy

miasta preferują sadzenie drzew w tych miejscach, gdzie ich do tej pory nie było.

V.1 Wstęp

Rozdział ten zawiera opis teorii, metodologii i rezultatów wyceny usług drzew przyulicznych

w centrum Łodzi. Pierwsza część rozdziału wyjaśnia podstawowe pojęcia związane z wyceną usług

ekosystemu i przestawia możliwości jej praktycznego wykorzystania. Druga część skupia się na

procesie wyceny wartości drzew przyulicznych w centrum Łodzi. Ostatni element to prezentacja

wstępnych wyników.

V.2 Wycena usług ekosystemu – terminologia i metody

By określić czym jest wycena usług ekosystemu, należy zacząć od zdefiniowania przedmiotu

wyceny, czyli ekosystemu i korzyści, jakie czerpie z niego człowiek.

V.2.1 Ekosystem i usługi ekosystemu

Ekosystem jest dynamicznym i kompleksowym zespół zależności między fauną, florą

i materią nieożywioną danego terenu. Człowiek jest jednym z elementów ekosystemu12

.

Usługi ekosystemu to korzyści, które ludzie czerpią z ekosystemów, np. woda, pożywienie,

12 Hassan, R., Scholes, R., Ash, N. (2005). Ecosystems and human well-being: current state and trends, Volume I,

Washington, D.C., Island Press.

37

rekreacja13

. Drzewa są ważnym dostawcą usług, szczególnie w środowisku miejskim (m.in.

obniżają temperaturę otoczenia, niwelują miejski hałas oraz pozytywnie wpływają na samopoczucie

mieszkańców). Dlatego, głównym celem projektu opisanego w tym raporcie jest określenie

wartości drzew przyulicznych w centrum Łodzi, które mogą w zdecydowany sposób poprawiać

komfort życia i zdrowie mieszkańców.

V.2.2 Przydatność wyceny usług ekosystemów

Dobra i usługi dostarczane przez ekosystemy są niezbędne dla ludzi. Bezpośrednio i pośrednio

wpływają one na jakość życia i stanowią znaczną część ogólnej ekonomicznej wartości naszego

globu. Jednakże, ponieważ wartość usług ekosystemów nie jest przedstawiana w porównywalnych

wartościach ekonomicznych, często nie są one brane pod uwagę w procesach decyzyjnych14

.

Wartość standardowych dóbr konsumpcyjnych, takich jak produkty spożywcze czy ubrania, stanowi

wypadkową podaży oraz popytu na dobra i jest wyrażana w postaci wymiernej, nominalnej ceny.

Jednak określanie wartości dóbr, które nie uczestniczą w ekonomicznej wymianie handlowej jest

zdecydowanie trudniejsze. Do tego rodzaju dóbr należą usługi ekosystemów, takie jak:

oczyszczanie powietrza, puryfikacja wody czy produkcja tlenu. Jednak brak rynku rozumianego

w sposób ekonomiczny nie oznacza bynajmniej, że dobra te nie mają wartości15

.

Osoby odpowiedzialne za użytkowanie i ochronę surowców naturalnych często muszą podejmować

trudne decyzje dotyczące ich dystrybucji. Decyzje tego rodzaju zapadają głównie w oparciu

o rachunek ekonomiczny. Dlatego wycena ekonomiczna usług ekosystemów może włączyć je w ten

rachunek, co zaprocentuje programami na rzecz ich ochrony. Nominalna wartość usług i dóbr

ekosystemów wydaje się więc ważnym i przydatnym narzędziem do zintegrowania ekologicznej

wrażliwości i podejścia ekonomicznego, tak by uczynić ochronę usług ekosystemów przedmiotem

długoterminowych decyzji politycznych.

13 Ibidem.

14 Costanza,R., d'Arge, R., de-Groot, R., Farber, S., Grasso, M., Hannon, B., Limburg, K., Naeem, S., O'Neill, R.V.,

Paruelo, J., Raskin, R.G., Sutton, P,van den Belt M., The Value of the World's Ecosystem Services and Natural Capital,

Nature Vol. 387: 15 maj 1997, s. 253-260. 15

Czajkowski, M. (2010). Nierynkowe metody wyceny, w Kronenberg J., Bergier T. (red.), Wyzwania zrównoważonego

rozwoju w Polsce, Fundacja Sendzimira, Kraków, s. 14-16.

38

V.2.3 Metody wyceny

Ocena nominalnej wartości usług ekosystemów jest trudna, ale istnieją już ekonomiczne metody,

określające preferencje konsumentów w kontekście dóbr pozarynkowych. Poniżej zostały

wymienione najczęściej stosowane:

a) Metoda ceny hedonicznej – polega na oszacowaniu w jakim stopniu dobro środowiskowe

przyczynia się do zwiększenia ceny innego dobra. Metoda ta jest używana między innymi

przy ocenie realnej wartości gruntu lub budynku poprzez określenie, jak usytuowanie

danego obszaru w pobliżu parków, lasów i jezior wpływa na cenę danego gruntu lub

budynku16

.

b) Metoda kosztów podróży – wartość usługi ekosystemu ustala się w oparciu o wysokość

kosztów (finansowych, poświęconego czasu), jakie ludzie są w stanie ponieść, by dotrzeć do

danego miejsca, np. koszt podróży do parku narodowego. Z pomocą tej metody określa się

minimalną wartość danego dobra.

c) Metoda wyceny warunkowej – polega na uzyskaniu wiarygodnej odpowiedzi na pytanie

o gotowość do zapłaty za pewne dobro. Poprzez stworzenie hipotetycznego scenariusza

i połączenie go z kosztem, który należałoby ponieść przy jego realizacji, oszacowuje się

hipotetyczną chęć zapłaty za dane dobro.17

d) Metoda wyboru warunkowego – polega na rozszerzeniu metody wyceny warunkowej

o kolejne hipotetyczne scenariusze, z których respondent wybiera najbardziej przez siebie

preferowaną opcję. Z pomocą tej metody można określić nie tylko wartość danego dobra,

ale i pośrednią wartość różnych jego cech18

.

W przypadku oceny wartości drzew przyulicznych w centrum Łodzi najbardziej odpowiednią

wydaje się metoda wyboru warunkowego. Użycie ceny hedonistycznej lub kosztów podróży jest

mniej efektywne, ponieważ oba sposoby wyceny skupiają się na pojedynczym wyborze, podczas

gdy w kwestii drzew respondent ma kilka możliwych rozwiązań. Co więcej, metoda wyboru

warunkowego nie opiera się tylko na skrajnych odpowiedziach ―tak‖ lub ―nie‖, badany może

16 Ibidem.

17 Heal, G. (2000). Valuing Ecosystem Services, Ecosystems 3 (1), s. 24-30.

18 Czajkowski, M. (2010). Nierynkowe metody wyceny, w Kronenberg J., Bergier T. (red.), Wyzwania zrównoważonego

rozwoju w Polsce, Fundacja Sendzimira, Kraków, s. 14-16.

39

wybierać spośród wielu hipotetycznych scenariuszy. To daje szansę na uzyskanie odpowiedzi

bliższych realnemu wyborowi i ustalenie ich hierarchii.

V.3 Metoda badania

Badanie, którego celem było dokonanie wyceny wartości usług ekosystemów związanych

z drzewami przyulicznymi w centrum Łodzi, miało formę ankiety i zostało przeprowadzone

pomiędzy godziną 10 a 16 w czwartek, 7 lipca 2011 roku.

Grupa wolontariuszy mająca przeprowadzać ankiety została podzielona na dwuosobowe zespoły,

które oddelegowano do kilku miejsc w centrum miasta, m.in. na plac Dąbrowskiego, na ulicę

Piotrkowską oraz do centrum handlowego Manufaktura.

Ankieterzy przeprowadzali ankiety pojedynczo, za każdym razem poszukując jednej osoby, która

dobrowolnego wzięłaby udział w badaniu. Wypełnianie każdej ankiety trwało około 20–30 minut.

Respondenci zostali poinformowani, że badanie jest anonimowe.

Kwestionariusz zawierał cztery elementy:

1. Trzy pytania ogólne na temat subiektywnej opinii respondenta, co do ilości drzew

przyulicznych w centrum Łodzi oraz w okolicy jego miejsca zamieszkania.

2. Część opisująca sytuację obecną i przedstawiającą perspektywy jej zmian. Osoby

biorące udział w ankiecie zostały poinformowane, że badanie dotyczy drzew przyulicznych

w ścisłym centrum miasta. Przedstawiono również orientacyjną charakterystykę stopnia

zadrzewienia ulic na tym obszarze, w podziale na ulice: z dużą liczbą drzew, ulice ze średnią

liczbą drzew i ulice bez drzew lub z pojedynczymi, oddalonymi od siebie drzewami.

Respondentom przedstawiono również hipotetyczny program zwiększenia liczby drzew

w centrum miasta poprzez sadzenie drzew na ulicach ze średnią ich liczbą oraz na ulicach,

gdzie obecnie ich brakuje. Drzewa można posadzić w miejscach po wyciętych/uschniętych

starych drzewach, w pasie ziemi wydzielonym z chodnika (jeśli jest on dostatecznie

szeroki), a jeśli to rozwiązanie nie jest możliwe – w specjalnych „wyspach‖, które

zastąpiłyby wybrane przyuliczne miejsca parkingowe.

3. Część polegająca na wyborze preferowanych programów w ramach przedstawionych

scenariuszy. Jako że przedstawiony hipotetyczny program sadzenia drzew przy ulicach

40

w centrum Łodzi wiąże się z kosztami, respondenci zostali zapytani, ile byliby skłonni

zapłacić (w formie comiesięcznego podatku) za realizację programów. Preferencje

mieszkańców znalazły odzwierciedlenie w dokonywanych przez nich wyborach spośród 12

scenariuszy. Każdy scenariusz zawierał cztery możliwe sytuacje – utrzymanie stanu

obecnego (nie wiążące się z sadzeniem nowych drzew i żadnymi dodatkowymi kosztami)

oraz programy 1, 2 i 3 przedstawiające różne możliwości planowania nowych nasadzeń

i związanych z nimi kosztów. Respondenci w ramach jednego scenariusza musieli wybrać

program ich zdaniem najlepszy, najgorszy i lepszy z dwóch pozostałych. Każdy

z respondentów w ciągu badania musiał wskazać 36 wariantów z 12 scenariuszy.

Ankietujący przypominali respondentom, by wybierali odpowiedzi zgodnie

z preferowanymi przez nich sposobami zwiększania liczby drzew przy ulicach w centrum

miasta i ich faktycznymi możliwościami finansowymi.

4. Pytania do celów statystycznych. Ostatnim elementem ankiety było zebranie informacji

o respondencie. Pytania dotyczyły roku urodzenia, płci, wykształcenia, dochodów, ilość

osób w rodzinie oraz posiadania (bądź nie) samochodu.

Mieszkańcy Łodzi chętnie brali udział w badaniu. Większość respondentów starała się wnikliwie

analizować korelację między zmieniającą się w poszczególnych programach długością

zadrzewionych ulic a wielkością związanej z tym opłaty. Często podczas badania padały osobiste

komentarze i przemyślenia respondentów. Emocjonalny ton wypowiedzi i zainteresowanie

badaniem może wskazywać, że temat zieleni miejskiej jest dla mieszkańców Łodzi ważny

i aktualny.

V.4 Wyniki badania

Wstępne wyniki badania nt. wyceny drzew przyulicznych w ścisłym centrum Łodzi opierają się na

ankietach wypełnionych przez 133 respondentów, których charakterystykę społeczno-

demograficzną przedstawia Rysunek V.1.

41

Rysunek V.1 Charakterystyka społeczno-demograficzna respondentów (n=133)

Wyniki badania potwierdziły, że najistotniejsze dla mieszkańców Łodzi jest posadzenie drzew

przy ulicach, przy których aktualnie nie rosną żadne drzewa. Wyniki oszacowano na podstawie

porównania deklarowanej skłonności mieszkańców do miesięcznej opłaty za przejście ulic z niższej

do wyższej kategorii pod względem poziomu zadrzewienia. Za przejście ulicy bez drzew do

kategorii ulic ze średnią ilością drzew, mieszkańcy Łodzi są skłonni miesięcznie zapłacić 2,10 zł /

kilometr. Za posadzenie drzew w wyspach utworzonych w ulicach z brakiem drzew zadeklarowana

miesięczna chęć opłaty wynosi 1,60 zł / kilometr. Wyniki te są statystycznie istotne i spójne

z powszechnie przyjętą logiką ekonomiczną (najistotniejszym preferowanym przez respondentów

czynnikiem był koszt realizacji poszczególnych wariantów programu).

Ponadto, sam fakt deklaracji poniesienia jakiejkolwiek opłaty za wzrost ilości drzew przy ulicach

w centrum świadczy o niezadowoleniu ze stanu obecnego.

42

Opisane wyniki są uśrednione dla całej badanej grupy i będą dalej analizowane pod kątem

indywidualnych preferencji respondentów. Ponadto, należy je traktować jako niepełne – wywiady

będą kontynuowane w celu przebadania reprezentatywnej statystycznie grupy. Wyniki mogą służyć

jako wstępne zidentyfikowanie problemu, jakim jest odczuwalny i widoczny przez mieszkańców

brak satysfakcjonującej liczby drzew przyulicznych w ścisłym centrum Łodzi.

V.5 Podsumowanie

Dotychczasowe wyniki wskazują, że kluczowe z punktu widzenia preferencji mieszkańców Łodzi

jest sadzenie drzew przy tych ulicach w centrum miasta, gdzie obecnie nie ma drzew w ogóle.

Respondenci zgadzali się zarówno na sadzenie drzew przy ulicach, jak i budowę specjalnych wysp

z drzewami. Choć są to dopiero wyniki wstępne, są one istotne statystycznie.

43

ROZDZIAŁ VI

Analiza interesariuszy

W pierwszej części rozdziału zamieszczona została krótka definicja terminu

"interesariusz" oraz opis głównych grup interesu, które powinny być wzięte pod

uwagę przy formułowaniu strategii ubiegania się przez Łódź o tytuł Europejskiej

Zielonej Stolicy przed rokiem 2020. W drugiej części, w oparciu o narzędzie dyfuzji

innowacji „Ameba”, określono role, jakie poszczególne grupy interesariuszy mogą

odegrać w procesie realizacji tej strategii. Wspomniano również, w jaki sposób każdą

z grup interesu można motywować do zaangażowania się w ideę Europejskiej

Zielonej Stolicy.

VI.1 Wstęp

Interesariusze to osoby, instytucje lub ich grupy, które są w strefie bezpośredniego lub pośredniego

oddziaływania projektu lub które mogą mieć udział w projekcie i wpływać, pozytywnie lub

negatywnie, na jego rezultaty. Interesariuszami mogą być lokalne społeczności jak również

poszczególne osoby oraz ich formalni i nieformalni przedstawiciele, władze samorządowe

i krajowe, politycy, przywódcy religijni, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, grupy

specjalnych interesów, społeczności akademickie oraz przedstawiciele biznesu19

.

Opracowywując strategię ubiegania się przez Łódź o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy istotne jest

zidentyfikowanie kluczowych interesariuszy. Analiza zainteresowanych stron umożliwi określenie

ról jakie poszczególni interesariusze odgrywają i jakie relacje między różnymi podmiotami

zachodzą. Pomoże także określić postawy jakie różne grupy mogą przybrać w stosunku do

planowanych działań.

19 International Finance Corporation (2007). Stakeholder Engagement: A Good Practice Handbook for Companies

Doing Business in Emerging Markets, World Bank Group.

44

VI.2 Identyfikacja interesariuszy

VI.2.1 Władze lokalne

Wdrażanie innowacji na poziomie miasta jest w głównej mierze uzależnione od decyzji

podejmowanych przez Urząd Miasta. Ponadto Urząd Miasta może udzielić wsparcia projektowi

poprzez objęcie nad nim honorowego patronatu. Taki patronat może pomóc w pozyskaniu

sponsorów i zainteresowania innych instytucji i mediów. Zaangażowanie Urzędu Miasta jako

jednostki samorządowej w dany projekt zwiększa jego prestiż i może pomóc zdobyć zaufanie

mieszkańców. Władze lokalne mogą także motywować ekspertów do zaangażowania się w niektóre

kwestie, takie jak planowanie przestrzenne, ochrona środowiska, itp. Ponadto w Łodzi działa 36

Rad Osiedli, które wspierają jednostki gminy (przykłady interesariuszy z tej grupy można znaleźć

w Załączniku 3 Lista interesariuszy – 1. Władze lokalne).

VI.2.2 Władze regionalne

Władze regionalne działają na większym niż miasto obszarze i także mogą mieć wpływ na

wdrażanie innowacyjnych rozwiązań. Urząd Marszałkowski, działający na obszarze całego

województwa, jest odpowiedzialny za politykę regionalną, dystrybucję funduszy unijnych oraz

tworzenie regionalnych strategii i ich realizację. Duże znaczenie może mieć także Wojewódzki

Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który posiada środki na finansowanie

niektórych projektów związanych z ochroną środowiska (przykłady w Załączniku 3 Lista

interesariuszy – 2.Władze regionalne).

VI.2.3 Instytucje naukowe

Uniwersytety, zwłaszcza te których badania skupione są na tematach związanych ze środowiskiem,

zagospodarowaniem przestrzennym, ekonomią lub zdrowiem publicznym, są dobrym źródłem

niezależnych ekspertów, naukowców, analiz, publikacji naukowych, międzynarodowych kontaktów

i doświadczeń. W mieście funkcjonuje kilka instytucji naukowych, w tym Uniwersytet Łódzki,

Politechnika Łódzka, Polska Akademia Nauk i Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii.

Instytucje te, jak i poszczególni naukowcy, mogą udzielić znacznego wsparcia dla projektu.

W wielu przypadkach mogą być ważnymi partnerami, zważywszy na fakt, że instytucje naukowe

zwykle cieszą się zaufaniem publicznym (przykłady w Załączniku 3 Lista interesariuszy – 3.

Instytucje naukowe).

45

VI.2.4 Organizacje pozarządowe

Zaangażowanie i wsparcie ze strony organizacji pozarządowych jest kluczowym czynnikiem do

sukcesu lokalnych inicjatyw, zwłaszcza w dziedzinie ochrony środowiska i planowania

przestrzennego. Organizacje te często mają bardzo dobre kontakty z ekspertami, decydentami

i przedstawicielami biznesu, którzy mogą być źródłem istotnego wsparcia. Niektóre z tych

organizacji są niczym niezależny zespół doradców i potrafią pokazać inny punkt widzenia

w dyskusji. Silną stroną organizacji pozarządowych jest ich bardzo dobra znajomość lokalnych

problemów i lokalnej rzeczywistości (np. ograniczeń i możliwości społeczności lokalnych). Często

reprezentują one bardziej praktyczne podejście do rozwiązywania problemów. Są bardzo dobrym

źródłem informacji ze względu na przygotowywane przez nie raporty, analizy, oceny wpływu,

projekty legislacyjne, itp. (przykłady w Załączniku 3 Lista interesariuszy – 4. Organizacje

pozarządowe).

VI.2.5 Przedstawiciele biznesu

Interesariusze z grupy biznesu są ważni dla każdej wspólnoty ze względu na ich udział w lokalnym

budżecie oraz zapewnienie zatrudnienia dla miejscowej ludności. Firmy odgrywają ważną rolę

w kształtowaniu wizerunku miasta. Łódź słynęła niegdyś z przemysłu tekstylnego, teraz jest szansa,

aby określić nowe ścieżki rozwoju.

Obecnie w Łodzi operuje kilka znanych międzynarodowych firm, takich jak Indesit, Dell, kilka

centrów logistycznych i firm outsourcingowych (np. Infosys), a także firm usługowych: banki,

restauracje, kawiarnie. Interesy podmiotów działalności gospodarczej w perspektywie Łodzi jako

Europejskiej Zielonej Stolicy są bardzo różne, w zależności od sektora w jakim operują. Lokalne

firmy mogą być zainteresowane sponsoringiem, jak również poszerzeniem swojej oferty

o tzw. zielone inwestycje. Ponadto, przedsiębiorstwa są zainteresowane działalnością w miastach

o dobrej jakości życia, ponieważ zwykle jest to związane z łatwiejszym dostępem do

wykwalifikowanej siły roboczej (przykłady w Załączniku 3 Lista interesariuszy – 5. Przedstawiciele

biznesu).

VI.2.6 Mieszkańcy

Mieszkańcy Łodzi są niezwykle ważni w kontekście zmian wprowadzanych w mieście, ponieważ

każde podejmowane decyzje wpływają bezpośrednio lub pośrednio na jakość ich życia. Wszelkie

strategiczne decyzje podjęte bez uczestnictwa społeczności lokalnej mogą spotkać się

z niezadowoleniem i sprzeciwem z ich strony. Mieszkańcy są często najlepszymi ekspertami

46

w ocenie sytuacji i istotności lokalnych problemów. Pamiętać jednak należy, że raczej niemożliwe

do przewidzenia są postawy całego społeczeństwa w stosunku do danej innowacji, ponieważ każdy

obywatel może mieć inny punkt widzenia.

VI.3 Analiza interesariuszy w oparciu o narzędzie „Ameba”

Niniejszy podrozdział ma na celu umożliwienie lepszego zrozumienia potencjalnych ról, jakie

zainteresowane strony mogą odegrać w procesie ubiegania się przez Łódź o tytuł Europejskiej

Zielonej Stolicy.

Zastosowanie analizy „Ameba‖20

umożliwiło określenie w jaki sposób należy skutecznie wspierać

rozprzestrzenianie innowacji związanych z projektem Europejskiej Zielonej Stolicy. Analiza będzie

także pomocna na etapie tworzenia strategii współpracy między różnymi grupami interesu.

Rysunek VI.1 Ameba - narzędzie dyfuzji innowacji - przykład Łodzi

Źródło: Na podstawie Ameba - narzędzie dyfuzji innowacji – Alan AtKisson,

Believing Cassandra (1999) i The ISIS Agreement (2008)

20 Opis metodologii „Ameba‖ znajduje się w Załączniku 4 (w języku angielskim).

47

VI.3.1 Interesariusze w Łodzi i opis ich ról

1. Innowatorzy – to ci, którzy odkrywają, formułują i bronią nowych pomysłów. Innowatorzy

powinni współpracować z tzw. agentami zmian, którzy pomogą im rozprzestrzeniać nowe

idee oraz, w razie potrzeby, przystosowywać innowacje do zastanej i ciągle zmieniającej się

rzeczywistości.

W celu zrozumienia roli innowatorów niezbędne jest podkreślenie, że innowacje niekoniecznie

muszą być związane ze środowiskiem naukowym. Innowacją jest każde rozwiązanie wprowadzone

do miasta, także takie, które funkcjonuje już w innym mieście lub innym obszarze działalności,

a zostało przystosowane do lokalnego kontekstu.

Poniżej znajduje się lista interesariuszy - innowatorów, ważnych dla Łodzi jako Europejskiej

Zielonej Stolicy.

organizacje pozarządowe – bywa, że organizacje pozarządowe odgrywają dwie role

jednocześnie: rolę innowatora i agenta zmian. Dobrym przykładem takiego podejścia

w przypadku Łodzi może być Inicjatywa Zrównoważonego Transportu (ta organizacja

pozarządowa przygotowała niedawno plan zmiany transportu tramwajowego na bardziej

efektywny, poprzez stworzenie centralnego dworca tramwajowego ułatwiającego zmianę

środka transportu);

lokalne uniwersytety utworzyły kilka instytucji, takich jak: Centrum Innowacji i Transferu

Technologii w Łodzi, Regionalny Park Naukowo-Technologiczny. Ich głównym zadaniem

jest opracowywanie nowych pomysłów, rozpowszechnianie informacji o odkryciach

i technologiach tworzonych przez siebie i swoich partnerów, dbałość o praktyczne

wdrażanie innowacji. Uniwersytety, dzięki swoim międzynarodowym partnerom, są również

dostarczycielami nowych pomysłów pochodzących z całego świata;

łódzkie klastry naukowe pomnażają potencjał rozwojowy miasta poprzez innowacje

i współpracę między samorządami lokalnymi, uczelniami i przedsiębiorcami. Ta grupa

podmiotów może odgrywać ogromną rolę w tworzeniu zielonych miejsc pracy

w gospodarce opartej na wiedzy. Ponadto, ważnym rezultatem współpracy gospodarczo-

naukowej jest efekt synergii, który może zapewnić społeczeństwu dużą ilość korzystnych

rozwiązań dla problemów zrównoważonego rozwoju;

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii zajmuje się różnymi zagadnieniami

48

związanymi z zarządzaniem zasobami wodnymi oraz koordynuje prace innych instytucji

odpowiedzialnych za kwestie hydrologii. Naukowy profil Centrum koncentruje się głównie

na przedsięwzięciach związanych z przywróceniem jakości zasobów świeżej wody

w ramach Międzynarodowego Hydrologicznego Programu UNESCO. Priorytetem jest

dostarczenie narzędzi do wdrożenia Europejskiej Wodnej Dyrektywy Ramowej, jako części

krajowego planu współpracy.

Podejściem gwarantującym sukces we współpracy z innowatorami jest ich bezpośrednie

zaangażowanie w przygotowanie strategii ubiegania się o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy.

Istotne są sugestie innowatorów, dlatego należy pamiętać o dostarczaniu im danych i analiz, które

mogą być podstawą do sformułowania innowacji odpowiadających lokalnym potrzebom.

2. Agenci zmian – są to interesariusze ze zdolnościami i umiejętnościami promocji nowych

idei szerokiemu audytorium. Czasem dokonują oni zmian w pierwotnej koncepcji/

innowacji, adaptują ją do rzeczywistych potrzeb i możliwości lokalnej społeczności.

Tłumaczą „czystą ideę‖ na praktyczne jej zastosowanie, na konkretne projekty. Agenci

zmian czerpią innowacje od innowatorów, jednakże w dłuższej perspektywie powinni

skoncentrować się raczej na współpracy z innymi agentami zmian. Powinni także unikać

pracy z reakcjonistami – próba ich przekonania może być tylko stratą czasu i energii. Zaleca

się by agenci zmian poświęcali więcej uwagi transformatorom – dostarczali im informacji,

które pomogą zaplanować wdrożenie innowacji.

Lista najważniejszych agentów zmian w Łodzi:

Pełnomocnik Rowerowy Prezydenta Miasta (tzw. oficer rowerowy) – jest to osoba, która

łączy Biuro Prezydenta Miasta ze środowiskiem rowerowym. Oficer rowerowy ściśle

współpracuje z rowerzystami (zarówno osobami indywidualnymi, jak również

organizacjami pozarządowymi) – bada ich potrzeby i opinie. Zbiera on informacje

o potencjalnych innowacjach. Oficer rowerowy, mając wpływ na proces kreowania łódzkich

polityk i strategii, może zadbać o to, by cele i działania zawarte w kluczowych dokumentach

były zgodne z łódzkimi staraniami związanymi z ubieganiem się o tytuł Europejskiej

Zielonej Stolicy. Jako pełnomocnik prezydenta może oddziaływać na decydentów

(transformatorów) – prezydenta, radnych, a także dostarczać informacji pomocnych

w sformułowaniu elementów strategii Europejskiej Zielonej Stolicy w kontekście

zrównoważonego transportu i mobilności. Oficer rowerowy w Łodzi jest również

49

odpowiedzialny za wdrożenie zapisów Karty Brukselskiej, która zawiera cele bardzo

zbieżne z ideą Europejskiej Zielonej Stolicy, m.in. do 2020 roku wzrost o 15% udziału

komunikacji rowerowej w ruchu miejskim, redukcję o 50 % wypadków z udziałem

rowerzystów. Oficer rowerowy może być bardzo pomocną osobą dla idei uzyskania przez

Łódź tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy;

Organizacje pozarządowe aktywne w obszarach związanych z transportem,

środowiskiem, kwestiami społecznymi – jest to ważna grupa, która dostarcza decydentom

przykłady dobrych praktyk i innowacji. Organizacje często są blisko związane z lub mają

dostęp do ekspertów. Pełnią rolę lobbystów różnych interesów i potrzeb (np. odgrywają

ważną rolę w monitorowaniu wdrażania wytycznych wynikających z podpisania Karty

Brukselskiej). Stowarzyszenia i fundacje są blisko związane ze społeczeństwem, mogą więc

być ważnym partnerem odpowiedzialnym za upowszechnienie idei Europejskiej Zielonej

Stolicy wśród mieszkańców Łodzi. Mogą być również odpowiedzialne za organizowanie

oddolnych grup wsparcia. Ważne jest, by od samego początku zaangażować organizacje

pozarządowe w proces ubiegania się o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy;

Wydziały Urzędu Miasta (np. Wydział Ochrony Środowiska, Urbanistyki i Architektury,

Zamówień Publicznych) – posiadają narzędzia do „przetłumaczenia‖ innowacji na

praktyczne zastosowania. Mogą również zadbać o to, by kluczowe dokumenty, strategie

i lokalne plany zagospodarowania zawierały zapisy, które umożliwią wdrożenie projektu

Europejskiej Zielonej Stolicy. Są także w stanie upowszechniać idee wśród innych grup,

np. biznesu. Wydział Zamówień Publicznych poprzez ―zazielenienie‖ kryteriów

dotyczących realizacji zamówienia może wpływać na dostawców produktów, wykonawców

robót – stymulować i zachęcać biznes do rozwoju nowych, zielonych technologii. Poprzez

„zielone‖ zamówienia publiczne np. zakup przyjaznych środowisku autobusów, miasto

może poprawić jakość środowiska naturalnego i jakość życia mieszkańców Łodzi.

Agentów zmian można zaangażować poprzez powierzenie im bardzo konkretnych zadań

związanych z promocją Europejskiej Zielonej Stolicy wśród określonych grup docelowych. Mogą

być również włączeni w formułowanie operacyjnych planów i projektów, które zaadoptują ogólnie

sformułowane innowacje do specyficznych warunków panujących w Łodzi.

3. Reformatorzy – są to wcześni adaptatorzy, którzy przyjmują i zatwierdzają nowe idee;

mają autorytet/ władzę by wspierać realizację innowacyjnych projektów. Ci interesariusze są

50

organizacyjnymi i kulturalnymi strażnikami zainteresowanymi nowymi ideami, ale

ostrożnie wybierającymi te, które według nich mogą być wdrożone. Reformatorzy dokonują

także optymalizacji idei w celu zaadoptowania jej do specyficznych warunków i kontekstu

lokalnego. Jeżeli agenci zmian i reformatorzy mają możliwość pracy razem i darzą się

zaufaniem, może to zaowocować stworzeniem dobrej podstawy do wdrażania projektów.

Publiczne instytucje i wpływowe firmy są ważnymi aktorami w kontekście wdrażania zasad

zrównoważonego rozwoju. Ich pozycja w społeczeństwie i władza, jaką posiadają mogą pomóc

w faktycznej realizacji planów. Zaangażowanie instytucji i firm może stać się dobrym przykładem,

zachętą dla innych do wzięcie udziału w danym projekcie. Ciesząc się szacunkiem ogółu

mieszkańców, mogą potwierdzać swoim autorytetem akceptację różnych działań. Jeżeli pokażą

swoją przychylność dla projektu, znacznie bardziej prawdopodobne jest, że uzyska on wsparcie

konformistów (przedstawicieli głównego nurtu). Reformatorami mogą być, tak jak to zostało

opisane powyżej, całe instytucje lub organizacje, nawet jeśli tylko jedna lub dwie zatrudnione tam

osoby wykazują poważne zaangażowanie, jednakże muszą być to osoby zajmujące kluczowe

pozycje w tych instytucjach, mające możliwość wpływania na innych interesariuszy.

Interesariuszy, których zidentyfikowano jako reformatorów, można podzielić na dwie grupy:

pierwsza jest reprezentowana przez instytucje publiczne różnego szczebla np. Urząd

Marszałkowski, Urząd Miasta, Urząd Wojewódzki, które mają w swoich podstawowych

celach dbałość o dobrobyt mieszkańców. Lokalne władze mają dostęp do ekspertów,

zasobów ludzkich, posiadają umiejętności menadżerskie, a także władzę potrzebną do

zainicjowania i wdrażania projektów związanych z Europejską Zieloną Stolicą. Lokalne

władze mogą użyć szerokiej gamy zachęt – instytucjonalnych, finansowych, prawnych

wspierających proces realizacji projektów;

druga grupa składa się z interesariuszy biznesowych: lokalnych i zagranicznych firm

i inwestorów (np. deweloperzy, właściciele restauracji, sklepów, inwestorzy w dziedzinie

„zielonego biznesu‖, branża turystyczna), zainteresowanych okazjami, dzięki którym będą

mogli osiągnąć korzyści dla siebie. Do grupy tej można także zaliczyć spółdzielnie

mieszkaniowe i nieformalnych liderów.

W celu pozyskania zainteresowania reformatorów warto podkreślić korzyści, jakie mogą uzyskać

z przyznania Łodzi tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy:

51

środowiskowe (poprawa mikroklimatu, poprawa czystości wody i powietrza, tworzenie

nowych terenów rekreacyjnych, itp.);

polityczne (wzrost zaufania mieszkańców do lokalnych władz, polityków);

ekonomiczne (tworzenie nowych „zielonych‖ miejsc pracy, wzrost ilości turystów

odwiedzających miasto, itp.);

społeczne (wzrost jakości życia, poprawa zdrowia mieszkańców).

Warto zaprezentować dobre praktyki z innych miast, które są lub były Europejskimi Zielonymi

Stolicami, aby pokazać, jakie korzyści może przynieść uzyskanie tego tytułu. By zachęcić

reformatorów do zaangażowania się w projekt, użytecznym może być pokazanie, że idea jest

popierana przez różne grupy interesu (agentów zmian, takich jak lokalne organizacje pozarządowe,

oddolne grup poparcia itp.).

Owocna współpraca Fundacji Fenomen (lokalnej organizacji pozarządowej zidentyfikowanej jako

agent zmian i innowator) z lokalnym samorządem jest dobrym przykładem, jak należy rozumieć

mechanizm kooperacji różnych interesariuszy. Organizacje pozarządowe gromadzą nowe inspiracje

i specjalistyczną wiedzę, by wdrażać idee z poszanowaniem lokalnego kontekstu. Lokalne władze,

jako reformatorzy, wspierają realizację tych idei. Ten mechanizm może być owocny, jeśli

reformatorzy będą otwarci na nowe idee przychodzące spoza ich środowiska.

4. Konformiści (przedstawiciele głównego nurtu) – są reprezentowani głównie przez różne

grupy mieszkańców. Są skłonni do zaakceptowania zmiany tylko wtedy, gdy inne osoby

w ich otoczeniu również ją zaakceptują. Konformiści są generalnie zajętymi osobami, które

nie wykazują dużego zainteresowania nowymi ideami. Ważnym jest, by agenci zmian starali

się nawiązać kontakt z konformistami, dostarczając im argumentów i danych pokazujących

słuszność innowacji. W większości sytuacji, cierpliwe wyjaśnianie i edukowanie jest

najefektywniejszym sposobem zaangażowania konformistów w proces zmian.

Interesariuszy, których zidentyfikowano konformistów, można podzielić na trzy grupy:

Mieszkańcy – mogą być grupami docelowymi kampanii promocyjnych prowadzonych

przez organizacje pozarządowe i formować oddolne grupy poparcia dla idei Europejskiej

Zielonej Stolicy. Można ich podzielić na:

52

o Osoby starsze i niepełnosprawne – zazwyczaj są zainteresowane terenami zieleni,

parkami, lasami, zielenią przyuliczną. Czasami ze względu na stan zdrowia nie mogą

pokonać dłuższego dystansu do najbliższego parku, więc nawet pojedyncze drzewo

w ich okolicy staje się dla nich ważnym miejscem odpoczynku i relaksu;

o Rodziny z dziećmi – są zainteresowane dostępem do zielonych, bezpiecznych

miejsc z placami zabaw;

o Młodzież – osoby zainteresowane uprawianiem różnych sportów, socjalizowaniem

się, rozrywką np. organizacją i uczestnictwem w różnych wydarzeniach. Poszukują

bezpiecznych obszarów, gdzie mogą spotkać się z rówieśnikami;

Niektóre firmy (szczególnie międzynarodowe np. Accenture, Infosys, Indesit), które mogą

uwzględnić „zieloną politykę‖ w swoich strategiach społecznej odpowiedzialności biznesu

i w ten sposób rozwinąć swój wizerunek firmy odpowiedzialnej, dbającej o lokalną

społeczność;

Wcześni naśladowcy – osoby, które prawdopodobnie będą w większym stopniu

zainteresowane innowacją. Np. rowerzyści, osoby uprawiające jogging, nordic walking

to osoby zainteresowane zwiększeniem obszarów zieleni, poszukują miejsc, gdzie mogą

uprawiać sport w przyjaznych i bezpiecznych warunkach. Są zwolennikami rozwiązań,

takich jak „zielone ścieżki‖ czy sieci łączące tereny zieleni. Mogą być grupą docelową

kampanii promocyjnych prowadzonych przez organizacje pozarządowe i formować oddolne

grupy poparcia idei Europejskiej Zielonej Stolicy.

5. Reakcjoniści – to osoby, które ze względu na swoje priorytety są przeciwne zmianie.

Chciałyby powstrzymać wdrażanie zmian, ponieważ w przeciwnym razie mogą utracić coś,

co jest dla nich ważne (np. władzę, pieniądze). Ich krytyczne uwagi mogą być wartościowe

i ważne w procesie ulepszania projektu, więc należy brać ich opinie pod uwagę.

Reakcjoniści mogą ukazać inną perspektywę danej sytuacji.

Lista najważniejszych reakcjonistów w Łodzi:

Osoby odpowiedzialne za nielegalny zrzut ścieków i odpadów – są to osoby, które ze

względów finansowych (bieda, oszczędność) lub z powodu niskiej świadomości

ekologicznej, nielegalnie pozbywają się ścieków i odpadów. Zazwyczaj trudno jest dowieść

konkretnej osobie, że jest odpowiedzialna za ten nielegalny proceder. Aby pozyskać tę grupę

53

dla idei projektu, osoby nielegalnie składujące odpady powinny zostać poinformowane

o negatywnych konsekwencjach takich działań, zarówno dla środowiska naturalnego,

wizerunku okolicy, jak i zdrowia mieszkańców. Poza tym zaleca się wprowadzenie dla nich

pewnych zachęt, aby wpłynąć na zmianę ich dotychczasowych zachowań (np. bezzwrotne

wsparcie finansowe dla ubogich rodzin w celu sfinansowania podłączenia do kanalizacji lub

comiesięczne upusty w opłatach dla nowo podłączonych do kanalizacji gospodarstw

domowych, itp.);

Kierowcy samochodów – jest to grupa niejednorodna. Część z nich jest po prostu

konformistami zainteresowanymi zielenią, używającymi samochodów, by zapewnić

mobilność całej rodzinie (dzieciom, starszym lub niepełnosprawnym członkom rodziny).

Jednakże, duża grupa kierowców jest zainteresowana utrzymaniem intensywnego ruchu

drogowego w centrum miasta, zwiększeniem liczby miejsc parkingowych, usunięciem

przeszkód, takich jak np. przyuliczne drzewa, tramwaje, które postrzegają jako element

spowalniający lub zakłócający ruch uliczny. Istotną kwestią jest również to, że część z nich

w przeszłości mogła być użytkownikami transportu publicznego, jednak ze względu na jego

złą jakość przestawiła się na użytkowanie samochodów. By zmienić to nastawienie,

powinno się podjąć akcje zachęcające do zmiany nawyków związanych z dojazdem do

pracy, szkół, itp. z równoczesnym zapewnieniem dostępu do atrakcyjnej alternatywy

(np. efektywnego taniego transportu publicznego, bezpiecznych ścieżek rowerowych).

Powinno się także do nich dotrzeć z informacją, kampanią edukacyjną, pokazującą korzyści

związane z bardziej zrównoważonym transportem oraz wskazując negatywne konsekwencje

wzrostu ruchu drogowego oraz rozwoju w mieście tylko samochodowej infrastruktury;

Niektórzy deweloperzy nabywają puste tereny zieleni jedynie w celu wykorzystania ich

pod nowe inwestycje, niszcząc obecną tam zieleń (np. inwestor na ulicy Piotrkowskiej,

który wyciął stare drzewa, istotne dla okolicznych mieszkańców). Z drugiej strony,

niektórzy z deweloperów doceniają wartość terenów zieleni, ponieważ dzięki zieleni

wzrasta wartość nieruchomości. W przypadku tych podmiotów należy podkreślić korzyści,

jakie wynikają z inwestowania w zieleń. Władze lokalne powinny również stać na straży

miejscowego prawa ochrony zieleni w taki sposób, aby każde naruszenie prawa zostało

szybko i surowo ukarane.

54

VI.3.2 Interesariusze i obszary ich działalności w przypadku Łodzi jako Europejskiej

Zielonej Stolicy

Na poniższym wykresie zaprezentowano analizę grup interesariuszy skorelowanych z głównymi

wskaźnikami Europejskiej Zielonej Stolicy. W połączeniu z głównymi problemami Łodzi,

zidentyfikowanymi przez interesariuszy podczas warsztatów w Urzędzie Miasta, wybrano kluczowe

dziedziny istotne dla stworzenia strategii dla Łodzi jako kandydata do tytułu Europejskiej Zielonej

Stolicy: miejskie obszary zieleni, mobilność (transport lokalny), energia, ekoinnowacje i „zielone‖

miejsca pracy oraz gospodarka wodna (pełen opis znajduje się w Załączniku 2).

VI.4 Podsumowanie

Z powyższych analiz można wywnioskować, że z punktu widzenia interesariuszy oraz współpracy

między nimi, istnieją pewne obszary działań, które mogłyby ulec poprawie w bliskiej przyszłości.

Bardzo istotne jest, by na początku skupić się na obszarach, gdzie kooperacja już istnieje

(np. współpraca między Fundacją Fenomen i Urzędem Miasta na rzecz poprawy ścieżek

rowerowych; współpraca między władzami miasta i organizacją OPUS w celu zaangażowania

mieszkańców

w podejmowanie decyzji; projekt SWITCH będący wynikiem współpracy Europejskiego

Regionalnego Centrum Ekohydrologii z Urzędem Miasta) i doprowadzić do ich poprawy i rozwoju.

Następnym krokiem może być określenie roli interesariuszy (np. za pomocą narzędzia „Ameba‖)

w każdym obszarze działania, zgodnie z ich umiejętnościami i wpływem na dany obszar.

Z wywiadu z lokalnymi innowatorami i agentami zmian wynika, że ich inicjatywy są często

odrzucane, ponieważ reformatorzy – ci, którzy jako pierwsi przyjmują nowy pomysł lub innowację

oraz mają autorytet potrzebny do wspierania realizacji projektu – uważają, że ich wiedza została

zakwestionowana. Dlatego tak ważne jest uwzględnienie tej kwestii przy realizacji kolejnych

projektów i położenie nacisku na to, by nowe projekty nie były w sprzeczności z sugestiami

reformatorów, nie kwestionowały ich wiedzy, ale uzupełniały istniejące pomysły, przynosząc

dodatkowe informacje o specyfice danego zagadnienia.

55

Rysunek VI.2 Interesariusze i ich obszary działania w przypadku Łodzi jako Europejskiej

Zielonej Stolicy


56

ROZDZIAŁ VII

Wskaźniki i trendy zrównoważonego rozwoju Łodzi

Rozdział przedstawia wskaźniki i trendy zrównoważonego rozwoju dla Łodzi

określone przy użyciu narzędzia Compass. Wszystkie wskaźniki zostały

przedyskutowane przez reprezentantów interesariuszy co umożliwiło zrozumienie

oraz oszacowanie obecnej sytuacji i możliwości rozwoju. Wskaźniki i trendy

pomagają nam obserwować problemy oraz reagować zanim się nasilą. Wskaźniki te

powstały w oparciu o publiczny udział i długoterminową obserwację, dlatego też są

one zrozumiałe nie tylko dla ekspertów.

VII.1 Wstęp

Niniejszy rozdział przedstawia wskaźniki i trendy zrównoważonego rozwoju dla Łodzi określone

przy użyciu narzędzia Compass. Narzędzie to umożliwia sformułowanie mierzalnych

i porównywalnych liczbowo wskaźników dla różnych obszarów. Podane wartości są

znormalizowane w zakresie 0 – 100, gdzie 0 to stan najgorszy, a 100 – idealny. Wartość 50

odpowiada poziomowi średniemu, poniżej lub powyżej odpowiednio sytuacji lepszej i gorszej od

poziomu średniego. Na podstawie określenia obecnego poziomu, zaobserwowanych w przeszłości

i możliwych (oszacowanych) przyszłych poziomów danej zmiennej, zostały opracowane graficzne

schematy dla każdego wskaźnika symbolizujące przeszłe i przyszłe tendencje. Do skalowania

diagramów wykorzystano nienaukowe metody lub dane, całkowicie oparte na subiektywnej ocenie.

Identyfikacja wskaźników jest pierwszym krokiem w analizie ISIS (szczegółowe informacje na

temat metody ISIS można znaleźć w następnym rozdziale).

W dniu 11 lipca 2011 roku w Urzędzie Miasta Łodzi w Wydziale Ochrony Środowiska i Rolnictwa

odbył się warsztat „Co zrobić, żeby Łódź uzyskała tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy przed rokiem

2020?‖, w którym uczestniczyli przedstawiciele regionalnych i lokalnych organizacji

samorządowych odpowiedzialnych za ochronę środowiska, leśnictwo miejskie, architekturę

miejską, melioracje, rozwój infrastruktury, zdrowie publiczne, jak również przedstawiciele

lokalnych organizacji pozarządowych (pełny wykaz interesariuszy znajduje się w Załączniku 1).

57

Uczestniczący w spotkaniu interesariusze zidentyfikowali i przedyskutowali liczne wskaźniki

pomocne w opisaniu obecnej sytuacji i określeniu potencjalnych zmian w Łodzi. Wskaźniki te

zostały pogrupowane w następujące cztery kategorie21

:

Natura: tereny zieleni w centrum miasta, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,

nielegalne odprowadzanie ścieków/ jakość wody, świadomość społeczna, woda

w krajobrazie (retencja wody);

Ekonomia: istnienie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, finansowanie

tworzenia i utrzymywania terenów zieleni, partnerstwo publiczno-prywatne (PPP)

w zarządzaniu terenami zieleni, zmniejszenie natężenia ruchu oraz wykorzystanie energii

geotermalnej;

Społeczeństwo: edukacja ekologiczna, relacje sąsiedzkie (tereny prywatne i publiczne),

wielofunkcyjne tereny zieleni, świadomość mieszkańców;

Jakość życia: dostęp do terenów zieleni, dostępność różnych terenów w mieście dla ludzi

z trudnościami w przemieszczaniu się, bezpieczeństwo na rekreacyjnych terenach zieleni,

stosunek długości podróży wykonywanych przez pieszych i rowerzystów do długości

podróży wykonywanych przy użyciu innych środków transportu.

W dalszej części raportu omówiono szczegółowo poszczególne obszary, opisano każdy wskaźnik

oddzielnie i wskazano przewidywany kierunek przyszłych zmian. Przedstawione trendy zostały

zidentyfikowane przez uczestników warsztatu.

Warto zauważyć, że liczne wskaźniki, które zostały zidentyfikowane przez interesariuszy

odpowiadają wskaźnikom wykorzystywanym do oceny miasta podczas ubiegania się o tytuł

Europejskiej Zielonej Stolicy. Jako przykład mogą posłużyć: edukacja ekologiczna, związana

z promocją wiedzy o bioróżnorodności i prawach przyrody wśród społeczeństwa; partnerstwa

publiczno-prywatne w obszarach zarządzania zielenią, którym odpowiadają społeczne wskaźniki

innowacyjności; wykorzystanie energii geotermalnej, które jest związane ze wskaźnikiem rozwoju

odnawialnych źródeł energii. (Pełna lista wskaźników znajduje się w Załączniku 5).

21 Podział na cztery kategorie odpowiada czterem kierunkom geograficznym (stąd nazwa narzędzia – Compass).

Pierwsze litery nazw kierunków geograficznych zapisane w języku angielskim odpowiadają pierwszym literom

czterech kategorii: North – Nature (północ – natura), East – Economy (wschód - ekonomia), South – Social (południe –

społeczeństwo), West – Well-being (zachód - jakość życia).

58

VII.2 Wskaźniki środowiskowe

Uczestnicy warsztatu w części ―Natura‖ wskazali wiele problemów, z którymi boryka się Łódź.

Każdemu problemowi przypisane zostały wskaźniki, jakie zdaniem uczestników pozwalają

najlepiej określić trendy charakteryzujące dany wskaźnik. Spośród wszystkich problemów

interesariusze wyłonili pięć najistotniejszych, zostały one szczegółowo opisane poniżej.

VII.2.1 Tereny zieleni w centrum miasta

Dyskusja nad kwestią terenów zieleni została podzielona na dwie części tj. tereny zieleni znajdujące

się w centrum miasta oraz te położone na obszarach znajdujących się w dalszej odległości od

centrum miasta. Uczestnicy warsztatu stwierdzili, że na terenach przyległych do miasta liczba

parków i lasów jest zadowalająca. Sytuacja wygląda gorzej w centrum, gdzie skoncentrowana jest

zabudowa miasta i związana z nią infrastruktura, co przekłada się na niewystarczającą ilość terenów

zieleni na tym obszarze. W związku z istniejącą sytuacją rozmowy z interesariuszami

skoncentrowały się na drugiej części.

Aktualnie ilość terenów zieleni oszacowana w trakcie analizy jest na niskim poziomie z tendencją

do ich stałego zmniejszania się. Istnieje groźba, że w przyszłości, jeśli nie nastąpi poprawa obecnej

sytuacji, nastąpi zanik terenów zieleni w centrum miasta.

VII.2.2 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego był problemem wskazywanym niemal

przez każdego uczestnika warsztatu. Obecnie zaledwie 5-10% terenów objętych jest planem

miejscowym. Są to głównie tereny znajdujące się na obrzeżach miasta tj. Zielony Pierścień Tradycji

i Kultury, który został wprowadzony do planu w 1993 roku. Zdaniem uczestników warsztatu

sytuacja w centrum miasta uległa pogorszeniu w porównaniu z sytuacją sprzed 10 lat. Większość

zapisów w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wygasła lub jest w trakcie

modyfikacji. Oszacowanie przyszłych tendencji jest zdaniem uczestników niemożliwe, ponieważ

brakuje wiedzy na temat planów i strategii ze strony władz.

Podczas spotkania zwrócono także uwagę na możliwość ponownego wykorzystania terenów

zdegradowanych. Stwierdzono, że lepszym rozwiązaniem jest koncentrowanie się na rozwoju

miasta do wewnątrz, niż na jego rozrastanie się na zewnątrz.

59

VII.2.3 Nielegalne odprowadzanie ścieków, jakość wody

Ilość ścieków komunalnych w Łodzi odprowadzanych bezpośrednio do środowiska stopniowo

maleje, dzięki zwiększaniu się wielkości miejskiego systemu kanalizacyjnego oraz wybudowaniu

jednej z najnowocześniejszych w Polsce oczyszczalni ścieków. Tym samym, jakość wody z sieci

wodociągowej i studni przydomowych ulega poprawie.

Pomimo istnienia sieci kanalizacyjnych w wielu rejonach miasta, liczba podłączeń jest nadal

poniżej oczekiwanego poziomu. Nielegalne połączenia i odprowadzanie ścieków do rzek powoduje,

że poziom dopuszczalnych norm stężeń wskaźników zanieczyszczeń wody jest przekraczany.

Niemniej jednak podejmowane inicjatywy, takie jak Niebiesko-Zielona Sieć, przyczyniają się do

poprawy istniejącej sytuacji.

VII.2.4 Świadomość społeczna

Świadomość społeczną w zakresie ochrony środowiska w Łodzi można określić jako

niezadowalającą. Co prawda zwrócono uwagę na fakt, iż istnieje wiele inicjatyw edukacyjnych

realizowanych w szkołach podstawowych (wspólne zbieranie odpadów, sadzenie drzew) oraz, że

organizacje pozarządowe często podejmują działania proekologiczne. Jednocześnie jednak

podkreślono, że ignorancja urzędników jest w dalszym ciągu znaczna, co utrudnia rozwiązanie

niniejszego problemu. Uczestnicy warsztatów mają nadzieję na poprawę tego stanu rzeczy, dlatego

też przewidywany trend wskaźnika jest pozytywny.

VII.2.5 Woda w krajobrazie (retencja wody)

Obecnie ilość powierzchni uszczelnionej w Łodzi stale wzrasta. Wiele terenów zostaje

przeznaczonych na inwestycje, takie jak budowa dróg czy mieszkań. Ma to istotny wpływ na ilość

wód opadowych przedostających się do gruntu. W czasie opadów i roztopów woda dostaje się do

systemu kanalizacyjnego, bez możliwości jej ponownego użycia. Dodatkowo woda nie powraca do

naturalnego obiegu, co prowadzi do spadku poziomu wody gruntowej.

60

Zdaniem uczestników warsztatu, w mieście powinno być realizowanych więcej inwestycji,

mających na celu wzrost wielkości powierzchni przepuszczalnej, która umożliwiłaby infiltrację

wody do gruntu. Bez takich rozwiązań, obecna sytuacja może mieć negatywne konsekwencje

w przyszłości.

Rysunek VII.1 Diagram wskaźników środowiskowych


VII.3 Wskaźniki ekonomiczne

Podczas spotkania, interesariusze wybrali pięć najważniejszych wskaźników ekonomicznych:

istnienie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, finansowanie tworzenia

i utrzymywania terenów zieleni, partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) w zarządzaniu terenami

zieleni, zmniejszenie natężenia ruchu oraz wykorzystanie energii geotermalnej.

61

VII.3.1 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Dla rozwoju miasta niezbędne jest ustalenie planu zagospodarowania przestrzennego, który

uwzględniłby zarówno krótko, jak i długo terminową perspektywę. Miejscowy plan

zagospodarowania przestrzennego ustalany jest w celu stworzenia jak najlepszej strategii rozwoju

miasta. Obecnie zagospodarowanie przestrzenne w Łodzi nie jest dobrze rozwinięte. Plan

miejscowy został stworzony tylko dla wybranych terenów w centrum miasta. Jednakże

interesariusze uważają, że w przyszłości nastąpi poprawa sytuacji.

VII.3.2 Finansowanie terenów zieleni (z budżetu miasta)

Wskaźnik ten prezentuje zarówno gotowość, jak i zdolność władz miasta do tworzenia

i utrzymywania miejskich terenów zieleni. Wielkość funduszy przeznaczanych na ten cel

zmniejszyła się w ciągu ostatniego dziesięciolecia, interesariusze jednak liczą na poprawę tej

sytuacji w ciągu najbliższych dziesięciu lat.

VII.3.3 Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP)

W ramach projektów realizowanych w formie partnerstw publiczno-prywatnych (PPP) najsilniejsze

aspekty obu sektorów miałyby zostać wykorzystane w celu przyniesienia korzyści dla

społeczeństwa. Współpraca, oparta na obustronnym zaufaniu, miałaby na celu realizację

długoterminowych celów osiąganych w sposób zrównoważony. Jak dotąd projekty związane

z terenami zieleni w Łodzi nie były realizowane w formie partnerstw publiczno-prywatnych. To

innowacyjne rozwiązanie może znacznie podnieść jakość nowo zakładanych oraz już istniejących

terenów zieleni. Interesariusze są przekonani, że obie strony są już gotowe do takiej współpracy.

VII.3.4 Natężenie ruchu

Duże natężenie ruchu ulicznego w Łodzi przeszkadza w rozwoju ścieżek pieszych i rowerowych

oraz ma negatywny wpływ na ogólną sytuacje ekologiczną.

W przeciągu ostatniego dziesięciolecia liczba samochodów znacznie wzrosła. W ocenie

interesariuszy obecna sytuacja jest poniżej akceptowalnej. Są oni jednak zdania, że dzięki nowo

podejmowanym inicjatywom, mającym na celu promowanie alternatywnych sposobów

przemieszcania się, sytuacja ulegnie poprawie w ciągu najbliżej dekady.

62

VII.3.5 Wykorzystanie energii geotermalnej

Rozwój produkcji energii oraz wykorzystanie do tego celu jej alternatywnych źródeł, pomaga

w rozwiązaniu najważniejszych problemów ekologicznych (na przykład redukcję emisji CO2) oraz

prowadzi do zrównoważonego wykorzystania energii.

Potencjał energii geotermalnej w Łodzi jest szacowany na 10 873 tpu, co stanowi 33% geotermalnej

energii Polski. Interesariusze mają świadomość tego energetycznego potencjału, dlatego podchodzą

bardzo optymistycznie do możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Rysunek VII.2 Diagram wskaźników ekonomicznych


VII.4 Wskaźniki społeczne

W części „Społeczeństwo‖ uczestnicy warsztatu skoncentrowali się na wskaźnikach, które powinny

być wzięte pod uwagę, jeśli Łódź chce uzyskać tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy. Ze wszystkich

wskaźników interesariusze wybrali cztery, ich zdaniem najważniejsze.

Przedstawione trendy odzwierciedlają prognozy interesariuszy opracowane na podstawie

pozytywnej tendencji występującej w poprzednich latach.

63

VII.4.1 Edukacja ekologiczna

Edukacja ekologiczna powinna być procesem długotrwałym, aby dać wymierne efekty. Tego

rodzaju edukacja powinna być dostępna dla każdego obywatela. Obecnie w Łodzi poziom edukacji

ekologicznej podnosi się. Program edukacji przedszkolnej oraz szkół podstawowych zawiera

podstawowe zagadnienia ekologiczne, dzięki którym młode pokolenie uczy się poszanowania

i ochrony przyrody. Edukacja ekologiczna dorosłych opiera się na informacjach z mediów

i kampaniach społecznych organizowanych przez organizacje pozarządowe i w niektórych

przypadkach przez władze lokalne.

Zainteresowane strony oczekują dalszej poprawy sytuacji.

VII.4.2 Relacje sąsiedzkie (tereny publiczne i prywatne)

Polepszenie relacji sąsiedzkich może znacząco przyczynić się do rozwiązania problemu społecznej

ignorancji. Brak dobrych relacji międzyludzkich często prowadzi do braku szacunku w stosunku

najbliższej okolicy, jak również ogólnie do innych miejsc publicznych, np. obywatele nie dbają

o sąsiednie tereny zieleni.

Uczestnicy warsztatu zdecydowali się podzielić ten wskaźnik na dwa: tereny prywatne i publiczne.

Tereny zieleni w zamkniętych osiedlach powstały w celu odizolowania się od innych mieszkańców.

Zdaniem interesariuszy taka sytuacja nie wpływa pozytywnie na polepszenie relacji sąsiedzkich.

W związku z tym przewidują oni, że w ciągu najbliższych dziesięciu lat sytuacja może się

pogorszyć.

Natomiast tereny zieleni wokół osiedli publicznych są zaniedbywane ze względu na fakt, że nikt nie

czuje się odpowiedzialny, aby zadbać o ich utrzymanie. W analizowanym czasie (10 lat) nie

przewiduje się pozytywnych zmian.

VII.4.3 Wielofunkcyjne obszary zieleni

Miejskie tereny zieleni powinny odgrywać „wielofunkcyjne‖ role w infrastrukturze miejskiej.

Wielofunkcyjność w tym kontekście odnosi się do wykorzystania tego samego terenu zieleni do

wielu działań i celów, takich jak rekreacyjne, sportowe oraz rozrywkowe. Przykładem pozytywnych

zmian w tym aspekcie w Łodzi może być nowa uchwała podjęta w czerwcu 2011 roku przez władze

lokalne, która pozwala obywatelom na grillowanie w parkach miejskich. Coraz więcej obszarów

64

zarządza się w sposób, jaki spełnia oczekiwania mieszkańców. Pozytywny trend znajduje

odzwierciedlenie na wykresie.

VII.4.4 Świadomość mieszkańców

Lokalne władze są odpowiedzialne za dbanie o tereny zieleni, takie jak parki, skwery czy drzewa

przyuliczne. Mieszkańcy Łodzi coraz częściej wykazują inicjatywę i zawiadamiają władze

o sytuacjach, które wymagają większej uwagi.

Wskaźnik ten został opracowany w oparciu o liczne telefony oraz listy kierowane np. do Wydziału

Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miasta oraz Ligi Ochrony Przyrody. Większość ludzi,

kontaktujących się z urzędnikami wykazuje troskę o zieleń. Z drugiej jednak strony, niektórzy

mieszkańcy narzekają na złe zarządzanie zielenią i domagają się jej usunięcia. Trend tego

wskaźnika rośnie ze względu na poprawę świadomości obywateli.

Rysunek VII.3 Diagram wskaźników społecznych


VII.5 Wskaźniki dotyczące jakości życia

Interesariusze, którzy brali udział w dyskusji dotyczącej jakości życia, skoncentrowali się na

zidentyfikowaniu najważniejszych środowiskowych aspektów mających wpływ na życie

65

mieszkańców. Opisane poniżej trendy dla poszczególnych wskaźników były wykreślane w oparciu

o wiedzę uczestników na temat realizowanych projektów oraz działań podejmowanych w Łodzi.

VII.5.1 Dostęp do terenów zieleni

Możliwość wykorzystania pobliskich parków i terenów zieleni jest istotna dla większości

mieszkańców. Projekt Niebiesko-Zielona Sieć wdrażany w Łodzi dąży do zapewnienia

mieszkańcom możliwości dotarcia do terenów zieleni w ciągu 10 minut. Sieć jest rozwijana

w taki sposób, aby mieszkańcy mogli poruszać się po mieście w tzw. „zielonych korytarzach‖,

a także mogli dotrzeć do terenów zieleni zlokalizowanych poza granicami miasta.

Obecnie zielona infrastruktura miasta nie jest dobrze rozwinięta. Kilku interesariuszy było

pesymistycznie nastawionych do możliwości realizacji założonych celów. W związku z tym jako

wskaźnik wybrano możliwość obserwacji zieleni z okna. W perspektywie dziesięciu lat

interesariusze przewidują niewielką poprawę sytuacji.

VII.5.2 Dostępność różnych terenów w mieście dla ludzi z trudnościami

w przemieszczaniu się

Osoby starsze, niepełnosprawne i rodzice z wózkami dziecięcymi podróżujący po mieście

napotykają przeszkody, takie jak przejścia podziemne bez wind i podjazdów, zbyt wysokie

krawężniki, samochody parkujące na chodnikach itd.

Przewiduje się, że w przyszłości większość barier zostanie wyeliminowana, a nowe projekty będą

tworzone z uwzględnieniem potrzeb osób mających trudności w przemieszczaniu się. Zgodnie

z regulacjami Unii Europejskiej, publiczny transport i infrastruktura powinny być przyjazne dla

wszystkich użytkowników. Interesariusze spodziewają się poprawy obecnej sytuacji.

VII.5.3 Bezpieczeństwo na rekreacyjnych terenach zieleni

Jako wskaźnik wybrano liczbę incydentów mających miejsce na obszarach zieleni, zgłaszanych na

policję albo straż miejską. Tereny zieleni są postrzegane jako niebezpieczne, zwłaszcza w nocy.

Zdaniem interesariuszy, sytuację można zmienić poprzez zainstalowanie oświetlenia ulicznego.

Dodatkowo konieczne jest zwiększenie poziomu egzekwowania prawa przez służby porządkowe.

Zwiększenie atrakcyjności terenów zieleni może również zachęcić większą liczbę osób do

spędzania tam wolnego czasu i pośrednio przyczynić się do spadku liczby przestępstw. Obecna

66

sytuacja wciąż nie jest satysfakcjonująca, jednak interesariusze spodziewają się poprawy.

VII.5.4 Stosunek długości podróży wykonywanych przez pieszych i rowerzystów do

długości podróży wykonywanych przy użyciu innych środków transportu

Dostępne dane wskazują na pogorszenie się sytuacji. Obecnie liczba rowerzystów spada,

mieszkańcy jako główny środek transportu wybierają samochody. Jednym z głównych przyczyn tej

sytuacji jest fakt, że podróżowanie rowerem nie jest bezpieczne ze względu na brak ścieżek dla

rowerzystów i korki na głównych ulicach.

Podpisując Kartę Brukselską w styczniu 2011 roku, władze miasta zobowiązały się do promowania

transportu rowerowego w mieście i rozbudowy odpowiedniej infrastruktury. W związku z tym

przewiduje się trend rosnący.

Rysunek VII.4 Diagram wskaźników jakości życia


VII.6 Podsumowanie

W rozdziale zostały wymienione i opisane najważniejsze wskaźniki związane ze zrównoważonym

rozwojem Łodzi. Wskaźniki te zostały wybrane przez interesariuszy przy wykorzystaniu narzędzia

Compass.

67

Niektóre spośród wskaźników charakteryzuje negatywny trend, w takich przypadkach brak zmian

polityki doprowadzi do powiększenia się problemu. Wskaźniki, w przypadku których przewiduje

się spadek trendu są głównie powiązane z wodą w krajobrazie, terenami zieleni w centrum miasta

i relacjami sąsiedzkimi.

Pozytywny trend jest rezultatem działań, które zostały podjęte lub zostaną zainicjowane

w najbliższym czasie. W tej grupie znajdują się wskaźniki, takie jak: edukacja ekologiczna,

świadomość społeczna, bezpieczeństwo na rekreacyjnych terenach zieleni, rozpoczęcie projektów

publiczno-prywatnych (PPP). Trendy o największym przyroście występują w obszarach jakość

życia oraz ekonomia.

68

ROZDZIAŁ VIII

Podejście systemowe, diagram pętli przyczynowych

Rozwiązywanie problemów wymaga podejście systemowego, rozpoznania wszystkich

przyczyn danego problemu i zdefiniowania następstw podjętych działań. W rozdziale

przedstawiono przykłady wykorzystania podejścia systemowego w rozwiązaniu

niektórych problemów miasta Łodzi.

VIII.1 Wstęp

Złożone problemy, jak te związane ze zrównoważonym rozwojem, mają zazwyczaj więcej niż jedną

przyczynę i rodzą wiele skutków. Zdefiniowanie wszystkich przyczyn i następstw danego

zagadnienia oraz zależności występujących między nimi stanowi punkt wyjścia w poszukiwaniu

właściwego rozwiązania.

W niniejszym rozdziale przedstawiono zastosowanie podejścia systemowego w poszukiwaniu

rozwiązań dla niektórych problemów występujących w mieście Łodzi. Wykorzystano jedno

z narzędzi metody ISIS – Compass (opis narzędzia znajduje się w Załączniku 4), przy użyciu

którego przeanalizowano problemy w następujących obszarach: natura, ekonomia, społeczeństwo

i jakość życia (więcej o zidentyfikowanych problemach w Rozdziale VII). Dla każdego problemu

został stworzony diagram pętli przyczynowych, będący graficznym przedstawieniem powiązań

pomiędzy problemem a jego przyczynami i proponowanymi rozwiązaniami (więcej

o proponowanych rozwiązaniach w Rozdziale IX) .

Diagramy pętli przyczynowych są rezultatem pracy grupowej, w której udział wzięli specjaliści

z różnych dziedzin. Takie wielodyscyplinowane podejście, gdzie przedstawiciele różnych profesji

wymieniają się swoimi poglądami, wiedzą i doświadczeniem, umożliwiło kompleksowe podejście

do problemu.

VIII.2 Środowisko

W ostatnich 10 latach ilość terenów zieleni w centrum miasta uległa zmniejszeniu, a warunki dla

69

rozwoju roślin pogorszyły się22

. Kondycja terenów zieleni w centrum miasta została

zidentyfikowana jako główny problem w obszarze środowiska. Główne przyczyny takiego stanu to:

poziom zaangażowania społecznego, jakość pielęgnacji istniejącej zieleni miejskiej, stan czynników

środowiskowych.

Poziom zaangażowania społecznego

Zaangażowanie społeczne wynika ze świadomości społecznej. Jeśli świadomość wzrasta, to wzrasta

także zaangażowanie w proces podejmowania decyzji, przestrzeganie obowiązującego prawa,

gotowość do ochrony środowiska, jak również chęć mieszkańców do zmiany nawyków na takie,

które sprzyjają środowisku. Świadomość społeczna zależy od poziomu popularyzacji zagadnień

pro-ekologicznych.

Drugim istotnym czynnikiem, od jakiego zależy poziom partycypacji społecznej, jest zaufanie do

władz. Jeśli mieszkańcy obserwują i doświadczają na co dzień konsekwencji złych decyzji

i nieefektywnego zarządzania w mieście, ich skłonność do partycypacji spada.

Jakość pielęgnacji istniejącej zieleni miejskiej

Jak wspomniano, poziom nieefektywnego zarządzania w mieście jest istotnym czynnikiem

wpływającym na omawiany problem. Nieefektywne zarządzanie spowodowane jest brakiem wizji

wśród zarządców, jak również polityczną niestabilnością (względnie częstą rotacją na kluczowych

stanowiskach w miejskich władzach). To wszystko prowadzi do permanentnego braku środków

finansowych, braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (obecnie tylko 5-10%

powierzchni miasta jest nim objęte) i złego stanu infrastruktury miejskiego transportu

(np. nierozwijana infrastruktura rowerowa w mieście).

Stan czynników środowiskowych

Stan czynników środowiskowych (powietrza, wody, gleby) również wpływa na kondycję terenów

zieleni w centrum miasta. Słaba retencja wody w obszarach zurbanizowanych, wynikająca

z preferencji inwestycyjnych niezgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju (pokrycie

większości przestrzeni miejskiej nieprzepuszczalnym betonem i asfaltem), powoduje niską jakość

wody, obniżaną dodatkowo przez nielegalne zrzuty ścieków do kanałów rzecznych. Używanie soli

do odśnieżania dróg w okresie zimowym również negatywnie wpływa na środowisko.

22 Statystyki Łodzi 2010, Urząd Statystyczny w Łodzi 2010.

70

Rysunek VIII.1 Mapa systemu – kondycja terenów zieleni w centrum miasta

KO

ND

YC

JA

TE

RE

NÓ

WZ

IEL

EN

I W

CE

NT

RU

MM

IAS

TA

Po

zio

mza

an

gażo

wan

iasp

ołe

czn

eg

o

Jak

ość

pie

lęg

nacji

istn

ieją

cej

ziele

ni

mie

jsk

iej

Sta

n c

zyn

nik

ów

śro

do

wis

ko

wych

Św

iad

om

ość

spo

łecz

na

+

++

+

Zau

fani

e d

o w

ład

z

+P

rzes

trze

gani

e

pra

wa

+

+

+

Po

zio

m i

zak

res

eduk

acji

eko

logi

czne

j

+

Naw

yki p

rzyj

azne

śro

do

wis

ku +

+

Nie

eko

logi

czne

pre

fere

ncje

w z

akre

sie

tran

spo

rtu

mie

jsk

iego

-

Nie

efek

tyw

ne

zarz

ądza

nie

-

- Bra

k w

izji

+

Zak

res

bad

ań n

t. o

ceny

stan

u ak

tual

nego-

+

Po

lityc

zna

nies

tab

ilno

ść

+

Zły

sta

n in

fras

truk

tury

mie

jsk

iego

tra

nsp

ort

u

+

+N

ieza

daw

alaj

ący

stan

infr

astr

uktu

ry r

ow

ero

wej

+

Bra

k ś

rod

ków

finan

sow

ych

+

+

Bra

k p

lanu

zag

osp

.

prz

estr

zenn

ego

+

-

Pre

fere

ncje

inw

esty

cyjn

eni

ezgo

dne

z z

asad

ami

zró

wno

waż

one

go r

ozw

oju

+

-U

żyw

anie

so

li w

zim

ie

Sła

ba

rete

ncja

wo

dy

w

tere

nie

zab

udo

wan

ym+

+

Jak

ość

wó

d-

Nie

lega

lne

zrzu

ty

ście

kó

w

Ub

óst

wo

+

-

RO

ZW

IĄZ

AN

IE 1

:P

arty

cyp

acyj

ne z

arzą

dza

nie

ziel

enią

Do

dat

ko

we

ko

szty

Zw

ięk

szen

ie

biu

rok

racj

i

+ +

Nau

ka

prz

ez

pra

kty

kę

+

RO

ZW

IĄZ

AN

IE 2

:Z

ielo

na p

olit

yka

ko

nkur

ency

jno

ści

+

Nie

rów

ny p

ozi

om

zazi

elen

ieni

a na

osi

edla

ch

+

Ryz

yko

koru

pcj

i+

Wzr

ost

inno

wac

ji i

inno

wac

yjno

ści

+

71

W celu rozwiązania problemu złej kondycji zieleni w centrum miasta, postuluje się wprowadzenie

Partycypacyjnego Zarządzania Zielenią. To rozwiązanie zwiększy poziom społecznego

zaangażować mieszkańców w proces podejmowania decyzji w obszarze zazieleniania miasta.

Jednakże proponowane rozwiązanie może także przynieść negatywne skutki uboczne, takie jak:

wzrost kosztów transakcyjnych, dodatkowe wydatki na cele środowiskowe, wzrost biurokracji.

Zaangażowanie mieszkańców będzie bardziej efektywne dzięki programom edukacyjnym,

polegającym na realizowaniu praktycznych działań (nauka przez praktykę).

Drugim sposobem poprawy warunków zieleni w centrum miasta jest Zielona Polityka oparta na

współzawodnictwie, która doprowadzi do bardziej efektywnego zarządzania terenami zieleni

i będzie pomocna w procesie zazieleniania miasta. Przyczyni się także do wzrostu motywacji

i innowacyjności, ale z drugiej strony może wywołać wzrost nierówności między poszczególnymi

osiedlami i dzielnicami miasta. Z tego względu istnieje również ryzyko rozwoju korupcji.

VIII.3 Ekonomia

Brak planów zagospodarowania przestrzennego dla miasta został wskazany jako jeden

z najistotniejszych problemów, który stanowi poważną barierę dla rozwoju gospodarczego Łodzi.

Głównymi przyczynami tego stanu rzeczy są: brak kompleksowej wizji rozwoju miasta,

niewystarczająca ilość pieniędzy, niski poziom współpracy pomiędzy departamentami oraz

istniejące regulacje prawne.

Istnienie kompleksowej wizji rozwoju miasta

Obecnie w Łodzi pod uwagę brane są pilne problemy, natychmiastowe rozwiązania są pożądane.

Brak podejścia długoterminowego spowodowany jest małym naciskiem ze strony społeczeństwa,

które nie jest świadome wpływu, jaki może mieć na rozwój swojego miasta. Łodzianie są mało

zaangażowani w sprawy miasta, bardziej koncentrują się na rozwiązywaniu własnych problemów,

nie patrząc na interes całej wspólnoty. Dlatego też, w celu opracowania kompleksowej wizji miasta

potrzebne jest zaangażowanie kompetentnych ekspertów.

Ilość pieniędzy

Brak wystarczających środków finansowych na niektóre cele często spowodowany jest

nierównomiernym podziałem funduszy, co wynika z braku określenia priorytetów działania.

72

Poziom współpracy pomiędzy departamentami

Opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego miasta wymaga współpracy pomiędzy

specjalistami z różnych dyscyplin. Dlatego też, w celu kompleksowego podejścia do problemu,

konieczna jest współpraca z różnymi grupami ekspertów.

Regulacje prawne

Niejasne przepisy prawne stanowią poważną barierę dla rozwoju miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego miasta. Ponadto niepewny system prawny i trudności

w identyfikacji własności nieruchomości bardzo często stanowią blokadę dla inicjatyw, których

celem jest poprawa miejskiej przestrzeni publicznej.

Poniżej zaprezentowano dwa potencjalne rozwiązania, które mogą ułatwić proces opracowania

kompleksowej wizji rozwoju miasta Łodzi. Jedną z możliwości jest podejście partycypacyjne do

inwentaryzacji miejskich terenów zieleni. Proponuje się stworzenie internetowej mapy miasta, na

którą mieszkańcy poszczególnych dzielnic będą nanosić zidentyfikowane w ich najbliższej okolicy

obszary zieleni. Zaproponowana inicjatywa sprawi, że podniesiona zostanie świadomość obywateli,

którzy zaangażują się w ochronę istniejących obszarów zieleni. Może również spowodować

silniejszą identyfikację społeczności lokalnych z miastem. Ponadto opracowana w ten sposób

inwentaryzacja będzie przydatna w trakcie przygotowywania miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego.

Drugim zalecanym rozwiązaniem jest stworzenie kompleksowej wizji rozwoju miasta w oparciu

o analizę SWOT, przygotowaną również w procesie partycypacyjnym z uwzględnieniem głosu

licznych ekspertów zewnętrznych.

Wdrożenie zaproponowanych rozwiązań wymagać będzie nakładów czasowych i finansowych.

73

Rysunek VIII.2 Mapa systemu – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

MIE

JS

CO

WY

PL

AN

ZA

GO

SP

OD

AR

OW

AN

IAP

RZ

ES

TR

ZE

NN

EG

O

Istn

ienie

kom

ple

kso

wej w

izji

rozw

oju

mia

sta

Ilość

pie

nię

dzy

Pozi

om

wsp

ółp

racy

pom

iędzy

depart

am

enta

mi

Reg

ulac

je p

raw

ne

Wyk

wal

ifikow

ani e

ksp

erci

w p

lano

wan

iu p

rzes

trze

nnym

Podej

ście

inte

rdys

cyplin

arne

(myś

leni

e sy

stem

ow

e)

Iden

tyfik

acja

wła

ścic

ieli

nier

ucho

mośc

i

Zar

ządza

nie

pie

nięd

zmi

RO

ZW

IĄZ

AN

IE 2

:

Mapa o

n-l

ine

Wsp

ółd

ział

anie

Zw

iększ

enie

świa

dom

ośc

isp

ołe

czeń

stw

a

Zaa

ngaż

ow

anie

społe

czne

Iden

tyfik

ow

anie

się

z m

iast

em

Lis

ta p

riory

tetó

w

Skup

ieni

e si

ę na

najp

ilnie

jszy

chpro

ble

mac

h

Wyż

szość

wła

snyc

hin

tere

sów

nad

inte

resa

mi

pub

liczn

ymi

Pre

sja

społe

czeń

stw

a

Św

iadom

ość

społe

czna

RO

ZW

IĄZ

AN

IE 1

:

Ok

reśl

enie

"to

żsam

ośc

i"

Łodzi

Zw

iększ

enie

atra

kcy

jnośc

i dla

inw

esto

rów

Pro

mocj

a m

iast

a

Mni

ej p

ieni

ędzy

na

piln

e pro

ble

my

Pie

rwsz

y kro

k d

o s

tworz

enia

mie

jsco

weg

o p

lanu

zago

spodar

ow

ania

prz

estr

zenn

ego

+

+

+

+

++ +

+ +-

+-

++

74

VIII.4 Społeczeństwo

Mała liczba wielofunkcyjnych terenów zieleni w mieście została wskazana jako problem, który jest

najbardziej prawdopodobny do rozwiązania przed 2020 rokiem. W Łodzi funkcjonuje kilka takich

terenów, z których korzyści czerpią mieszkańcy i przyjezdni, jednak istnieje potencjał do

stworzenia większej liczby wielofunkcyjnych i wartościowych dla społeczeństwa obszarów.

Głównych przyczyn niedoboru wielofunkcyjnych terenów zieleni upatruje się w: niskiej

świadomości społecznej, niskiej efektywności samorządu lokalnego oraz skali inwestycji w tereny

zieleni.

Poziom świadomości społecznej

Poziom świadomości lokalnej społeczności nie jest wystarczająco wysoki, dlatego też nie ma

społecznej presji na tworzenie nowych terenów zieleni. W konsekwencji samorząd lokalny nie

stwarza zachęcających warunków do inwestowania w tereny zieleni. Ponadto łodzianie nie są

świadomi możliwości wielofunkcyjnego użytkowania parków lub nie wiedzą o możliwości

wprowadzania zmian w dokumentach planistycznych.

Efektywność samorządu lokalnego

Na drugi powód, efektywność samorządu, składa się kilka czynników, takich jak luki

w planowaniu przestrzennym, które nie dają rozwiązań dla racjonalnego wykorzystania przestrzeni,

oraz nieżyciowe przepisy prawne utrudniające dostęp do zieleni miejskiej (np. zakaz deptania

trawników).

Skala inwestycji w tereny zieleni

Jako trzeci powód został zidentyfikowany niski poziom prywatnych i publicznych inwestycji

w tereny zieleni, ponieważ dla inwestorów nie są one dochodowe. Ponadto w okresie użytkowania

pojawiają się konflikty pomiędzy prywatnymi inwestorami i mieszkańcami (np. parkingi). Luki

w planowaniu przestrzennym zapewniają więcej możliwości dla inwestorów, chcących narzucić

swoje interesy. Ponadto lokalne władze nie prowadzą działań promujących zieleń miejską jako

atrakcyjną zarówno dla mieszkańców, jak i inwestorów.

Te trzy główne przyczyny oddziałują na siebie nawzajem, dlatego poprawa jednej z nich może

spowodować polepszenie pozostałych.

75

Rysunek VIII.3 Mapa systemu – liczba wielofunkcyjnych terenów zieleni

LIC

ZB

AW

IEL

OF

UN

KC

YJ

NY

CH

TE

RE

NÓ

W Z

IEL

EN

I

Po

zio

mśw

iad

om

ośc

isp

ołe

czn

ej

Efe

kty

wn

ość

sam

orzą

du

lok

aln

eg

o

Luk

i w p

lano

wan

ie

prz

estr

zenn

ym

Po

zio

m i

nw

est

ycji

w t

eren

y z

iele

ni

+

Wie

dza

Pre

sja

ze s

trony

społe

czeń

stw

a

+

+

Pozi

om

fun

dus

zy

+ +

+

Pra

wo n

iedost

oso

wan

e

do r

ealió

wR

OZ

WIĄ

ZA

NIE

1:

"Zie

lony

tra

mw

aj"

Kosz

tyR

elac

je s

połe

czne

Pozi

om

infr

astr

uktu

ry

na ter

enac

h zi

elen

i

+

RO

ZW

IĄZ

AN

IE 2

:

"Gre

en I

t W

ell"

Bio

różn

oro

dno

ść

--

Dost

rzeg

anie

korz

yści

pły

nący

ch z

ter

enów

ziel

eni

+

Zai

nter

esow

anie

inw

esty

cjam

i w u

sług

i na

tere

nach

zie

leni

+

+

+

76

Poniżej zaprezentowano dwa potencjalne rozwiązania, które pomogą w zwiększeniu liczby

wielofunkcyjnych terenów zieleni.

Jedną z możliwości jest stworzenie Zielonego tramwaju, który będzie promował zieleń

w mieście. Celem tej akcji promocyjnej jest zwiększenie poziomu świadomości społecznej na temat

zieleni w mieście.

Proponuje się także wdrożenie projektu Green It Well, który odnosi się bezpośrednio do głównych

czynników, czyli do świadomości społecznej, efektywności samorządu i poziomu inwestycji

w tereny zieleni. Proponowane rozwiązanie wpływa na każdy z tych elementów jednocześnie.

VIII. 5 Jakość życia

W obszarze „Jakość życia‖ problem niskiej dostępności do terenów zieleni w mieście został

zidentyfikowany jako ten, który wymaga rozwiązania w pierwszej kolejności po to, aby Łódź

mogła skutecznie ubiegać się o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy przed 2020 rokiem.

Głównymi przyczynami zidentyfikowanego problemu są: brak planu zagospodarowania

przestrzennego, nierównomierne rozmieszczenie parków i innych terenów zieleni w strukturze

miejskiej oraz dostęp do terenów zieleni poprzez transport publiczny.

Plan zagospodarowania przestrzennego

Brak jest planu zagospodarowania przestrzennego przez co ochrona i konserwacja istniejących

terenów zieleni jest utrudniona. Także zakładanie nowych obszarów zieleni jest utrudnione.

Zwrócono także uwagę na niską świadomością ekologiczną urzędników. Wybór priorytetów

działania i lokowania środków finansowych świadczy o niedocenianiu znaczenia usług

ekosystemów przez władze miasta.

Rozmieszczenie terenów zieleni

Powodem nierównomiernego rozmieszczenia parków i terenów zieleni jest głównie ich mała ilość.

Tereny te są często źle zarządzane, a przez to zaniedbane i nieatrakcyjne dla odwiedzających.

Ponadto powstaje mało nowych skwerów i parków. Brakuje również ekspertów, którzy by

zapewnili profesjonalne doradztwo dla władz w kwestii zieleni w mieście.

Dostęp do terenów zieleni poprzez transport publiczny

Tereny zieleni, najczęściej usytuowane poza centrum miasta, są trudno dostępne, ponieważ

77

istniejąca sieć połączeń autobusowych i tramwajowych nie pokrywa się z ich rozmieszczeniem.

Natomiast źle zorganizowana (bądź w ogóle nieistniejąca) sieć połączeń pomiędzy ścieżkami

rowerowymi nie sprzyja przemieszczaniu się rowerem.

Aby rozwiązać problem niskiej dostępności do terenów zieleni w mieście zaproponowano dwie

innowacje: Zielony autobus i Zielony rowerowy korytarz. Wdrożenie tych dwóch rozwiązań

przyniosłoby:

Zwiększenie popularności rowerów jako środka transportu;

Zwiększenie częstotliwości odwiedzin w parkach i innych terenach zieleni;

Polepszenie jakości życia mieszkańców;

Polepszenie stanu zdrowia i kondycji fizycznej mieszkańców;

Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza;

Zmniejszenie korków w mieście.

78

Rysunek VIII.4 Mapa systemu – dostęp do terenów zieleni w mieście

DO

ST

ĘP

DO

TE

RE

NÓ

W Z

IEL

EN

IW

MIE

ŚC

IE

Pla

nza

go

spo

daro

wan

iap

rze

strze

nn

eg

o

Ro

zmie

szcze

nie

teren

ów

ziele

ni

wew

nątr

z i

wo

kó

łm

iast

a

Infr

astr

uktu

ra

tran

sport

u pub

liczn

ego

+

+

Ilość

i ja

kość

tere

nów

zie

leni

Zar

ządza

nie

tere

nam

i zie

leni

+

Pro

fesj

ona

lne

dora

dzt

wo

(eksp

erci

) w

kw

estii

zie

leni

wm

ieśc

ie+ +

Priory

tety

w

rozd

zial

e fu

ndus

zyP

riory

tety

w

użyt

kow

aniu

zie

mi

++

+

Św

iadom

ość

roli

usłu

g

ekosy

stem

ów

+

+

Do

stęp

do

teren

ów

zie

len

ip

op

rze

z tr

an

spo

rt

pu

bli

czn

y i

ro

wer

+

+

Czę

stotli

wość

kur

sów

Pla

nu tra

nsport

u

pub

liczn

ego

Tra

sy p

rzej

azdu

Infr

astr

uktu

ra

row

erow

a

+

+

+

+S

ieć

ście

żek

row

erow

ych

Fun

dus

ze n

a bud

ow

ę

infr

astr

uktu

ry r

ow

erow

ej

Ilość

dró

g odpow

iedni

ch d

ow

ybud

ow

ania

ści

eżek

row

erow

ych

+

+

RO

ZW

IĄZ

AN

IE 1

:

Zie

lone

aut

obus

y

Czę

stotli

wość

wiz

yt n

a

ziel

ony

ch o

bsz

arac

h

Jakość

życ

ia

mie

szkań

ców

RO

ZW

IĄZ

AN

IE 2

:Z

ielo

ne k

ory

tarz

ero

wer

ow

eK

om

unik

acja

row

erow

a w

mie

ście

Ruc

h ul

iczn

y

Pozi

om

zan

iecz

yszc

zeni

a

pow

ietr

zaZ

dro

wie

mie

szkań

ców

79

ROZDZIAŁ IX

Innowacje

W oparciu o mapy systemowe (patrz Rozdział VIII) zidentyfikowano miejsca,

w których możliwa jest skuteczna interwencja mająca na celu rozwiązanie danego

problemu. W rozdziale szczegółowo opisano zaproponowane innowacje.

IX.1 Środowisko

IX.1.1 Patrycypacyjne zarządzanie zielenią

Celem innowacji jest rozwiązanie problemu kondycji terenów zieleni miejskiej w centrum Łodzi.

Głównym powodem złego stanu zieleni są: niski poziom zaangażowania społecznego, jakość

pielęgnacji istniejącej zieleni i stan czynników środowiskowych. Ta innowacja tworzy alternatywne

rozwiązanie w obszarze zarządzania zielenią, oparte na bezpośrednim zaangażowaniu

mieszkańców. Obejmuje dwa elementy: (1) finansowy mechanizm uzyskania dodatkowych

środków na inwestycje związane z zielenią miejską (Lokalny Zielony Fundusz), (2) partycypacyjny

system podejmowania decyzji, w którym mieszkańcy decydowaliby bezpośrednio, gdzie i jak będą

rozwijane i utrzymywane nowe tereny zieleni w Łodzi.

Lokalny Zielony Fundusz to nazwa nowej, samodzielnej i niezależnej fundacji, którą utworzonoby

w ramach publiczno–prywatno–społecznego partnerstwa. Fundatorami byłyby władze lokalne,

przedsiębiorstwa i organizacje pozarządowe. To oznacza, że zarządzanie funduszem miałoby

charakter partycypacyjny; w zarządzie funduszu byliby przedstawiciele wszystkich trzech sektorów

życia społecznego.

Budżet Lokalnego Zielonego Funduszu tworzyłyby:

kapitał żelazny stworzony przez władze miasta;

wkład finansowy od prywatnych przedsiębiorców i osób fizycznych;

przychód z opłat i kar za nielegalny zrzut ścieków, wycinkę drzew, itd.;

przychód z lokalnego zielonego podatku – dodatkowego podatku, ponoszonego przez

80

mieszkańców, których konsumpcja zasobów naturalnych (wody, energii elektrycznej) lub

emisja zanieczyszczeń przekroczy określony limit. Zielony podatek może być uiszczony

w formie pieniężnej lub prac społecznych, związanych z zielenią miejską w Łodzi;

zielona karta miejska – karta rabatowa, której posiadaczom miejscowe firmy (sklepy,

restauracje, itd.) udzielałyby rabatu na oferowane produkty lub usługi (np. 10%). Karty

emitowałby Lokalny Zieleny Fundusz, a wszystkie dochody z jej sprzedaży byłyby

przeznaczone na powiększanie kapitału żelaznego Funduszu;

jako fundacja, Fundusz mógłby uzyskać status organizacji pożytku publicznego i uzyskiwać

środki z tzw. „1% podatku‖;

granty ze środków funduszy Unii Europejskiej, Banku Światowego, itd.

Największa część uzyskanych środków byłaby utrzymywana jako kapitał żelazny i inwestowana

tak, by wszystkie kluczowe działania Funduszu były finansowane głównie z zysków od odsetek

z kapitału żelaznego.

Główne obszary działalności Lokalnego Zielonego Funduszu:

Edukacja mieszkańców w zakresie wartości usług ekosystemów – celem jest podniesienie

świadomości mieszkańców, zmiana ich nawyków tak, by wykorzystywali lokalne

ekosystemy w sposób zrównoważony i równocześnie przynoszący im korzyści finansowe

np. korzyści z tytułu zredukowania wydatków na energię, paliwo, wodę, itd. Edukacja

mieszkańców miałaby również na celu promowanie stosowania rozwiązań sprzyjających

środowisku w życiu codziennym i w działalności zawodowej;

Przyznawanie dotacji oddolnym inicjatywom społecznym dotyczącym rozwoju lub

utrzymania obszarów zieleni miejskiej. Projekty mogą przedkładać wyłącznie grupy będące

inicjatywami sąsiedzkimi. Grupa występująca o grant musi wnieść także wkład własny

w postaci pracy wolontariackiej, co jest warunkiem otrzymania dotacji. Wszystkie

zgłoszone projekty byłyby publikowane na stronie internetowej Funduszu. Mieszkańcy

Łodzi poprzez głosowanie wskazywaliby, które projekty ich zdaniem są najlepsze

i zasługują na uzyskanie dofinansowania;

Udzielanie pomocy eksperckiej (np. architekta krajobrazu, ogrodnika, innowatorów

społecznych, itd.) dla projektów, które uzyskały dofinansowanie;

81

Nagradzanie najlepszych „zielonych inicjatyw‖ realizowanych przez firmy i sąsiedzkie

grupy inicjatywne;

Częściowy zwrot kosztów inwestycji w prywatnych nieruchomościach związanych

np. z podłączeniem do miejskiej sieci kanalizacyjnej, budowy przepuszczalnych

nawierzchni, zielonych dachów oraz innych systemów odzyskiwania wody deszczowej,

instalacji do pozyskiwania alternatywnych źródeł energii (np. paneli słonecznych),

tworzenia kompostowników, itp.

Zalety innowacji:

Wzrost liczby terenów zieleni w mieście;

Zmniejszenie emisji CO2 i pozostałych zanieczyszczeń;

Poprawa jakości powietrza i retencji wody,

Poprawa warunków życia mieszkańców;

Integracja społeczności lokalnej;

Stworzenie możliwości oddziaływania na lokalną politykę środowiskową przez

mieszkańców;

Szansa na poprawę systemu zarządzania i uzyskanie dodatkowych środków na ochronę

środowiska.

IX.1.2 Polityka zielonego współzawodnictwa

W procesie wsparcia ochrony środowiska w Łodzi ważne jest sformułowanie polityki zielonego

współzawodnictwa, która obejmie dwóch głównych lokalnych interesariuszy: lokalne władze

i dzielnice (społeczności dzielnicowe). Głównym celem tej strategii jest:

1. Stymulowanie i wzrost współzawodnictwa w obszarze środowiska między

przedstawicielami tego samego sektora;

2. Wsparcie interakcji między dzielnicami a władzą lokalną.

Poniższy diagram pokazuje, że współzawodnictwo i współpraca są istotne dla osiągnięcia

zrównoważonego rozwoju. W tym przypadku, konkurencja jest zdefiniowana jako wyścig ku

82

zrównoważonemu rozwojowi między reprezentantami władz lokalnych z jednej strony,

a dzielnicami (lokalnymi społecznościami) z drugiej strony. Po uruchomieniu interakcji wewnątrz

jednego sektora (władze lokalne), może rozpocząć się drugi etap związany z interakcjami

międzysektorowymi.

Rysunek IX.1 Podstawy zrównoważonego rozwoju


Wewnętrzne działania – władze lokalne

Władze lokalne powinny konkurować ze sobą w kontekście zrównoważonego rozwoju. W ramach

wdrażania polityki zielonego współzawodnictwa ważne jest ustalenie mieszanego komitetu.

Komitet ten (obejmujący m. in. przedstawicieli następujących departamentów: transportu, energii,

infrastruktury, ochrony środowiska) będzie odpowiedzialny za wspólne podejmowanie decyzji oraz

za inicjowanie wspólnych działań, które powinny prowadzić do efektywnego zarządzania

środowiskiem i planem zagospodarowania przestrzennego. Celem współzawodnictwa jest

tworzenie oraz wdrażanie coraz większej liczby innowacji. Współpraca sprawi, że lokalne

programy będą bardziej produktywne. Będzie to dobry przykład dla innych ludzi, pokazujący jak

dbać o środowisko naturalne.

Wewnętrzne działania – dzielnice

Społeczności dzielnicowe powinny być podzielone na mniejsze jednostki – osiedla (sąsiedztwa).

Współpraca

Współzawodnictwo

Zrównoważony

rozwój

83

Współzawodnictwo i współpraca są ważne również na tym poziomie. Celem działań jest dbanie

o swoje otoczenie oraz pomoc lokalnym władzom we wdrażaniu niektórych programów

np. dotyczących zieleni miejskiej, recyklingu, kompostowania itp. Nowo planowane projekty mogą

nosić nazwy: ―Mój zielony dom‖, ―Zielone podwórko‖, ―Mój miejski ogródek przydomowy‖ itp.

Należy jednak pamiętać, że lokalne społeczności potrzebują pewnych zachęt, by zaangażować się

w te działania, stąd też zaleca się stworzenie interakcji – współpracy między sektorem

samorządowym i społecznym.

Interakcje – władze lokalne i dzielnice

Interakcje między dzielnicami a władzą lokalną mają na celu podział odpowiedzialności między

różnymi podmiotami. Pomoże to rozwiązać różne lokalne problemy, takie jak brak wzajemnego

zaufania i świadomości społecznej. Władze powinny angażować społeczność lokalną zarówno

w procesy podejmowania decyzji, jak i w procesy ich implementacji, co przyniesie korzyści obu

stronom. Miasto i władze dzielnicowe (delegatury) powinny wspierać osiedla/sąsiedztwa

rozwijające się w sposób zrównoważony, dając im np. karty rabatowe na transport publiczny,

kupony, którymi można płacić za różne usługi komunalne, itp.

IX.2 Ekonomia

IX.2.1 Kampania „Umieść mnie na mapie”

Jedną z barier dla zachowania drzew, zidentyfikowaną przez ekspertów podczas badania, była niska

świadomość mieszkańców miasta dotycząca znaczenia drzew (więcej w Rozdziale III).

Ponadto drzewa nie są postrzegane jako priorytet przez lokalnych decydentów, czego przykładem

może być brak szczegółowych danych o liczbie drzew w mieście. Kampania o nazwie Umieść mnie

na mapie będzie rozwiązaniem dla obu problemów. Celem akcji jest zaangażowanie społeczności

lokalnej w proces inwentaryzacji miejskich terenów zieleni.

W ramach projektu stworzona zostanie interaktywna mapa, dostępna na portalu internetowym.

Następnie mieszkańcy miasta zostaną poproszeni o zaktualizowanie mapy poprzez naniesienie na

nią terenów zieleni znajdujących się w ich okolicy.

Głównym założeniem kampanii jest przeprowadzenie inwentaryzacji drzew i terenów zieleni

w Łodzi w celu ustalenia ich ilości, jakości i składu gatunkowego. Zebrane dane będą istotne dla

codziennego utrzymania i zarządzania zielenią miejską, a także pomocne w identyfikacji terenów,

84

gdzie nowe nasadzenia są możliwe lub konieczne.

Zaktualizowana mapa, może również okazać się pomocna przy opracowywaniu planów

zagospodarowania przestrzennego. Dzięki mapie eksperci będą mieli narzędzie zawierające

szczegółowe informacje na temat zieleni w mieście oraz wartości jej różnorodności biologicznej.

Celem tej kampanii jest również wzmocnienie i budowanie wspólnoty lokalnej. Włączenie

członków społeczności w inwentaryzację zieleni miejskiej będzie dobrą okazją do zwrócenia uwagi

na otaczającą ich zieleń, wpłynie także na zwiększenie świadomości na temat znaczenia usług

ekosystemów. Ponadto kampania zaangażuje mieszkańców w proces gospodarowania terenami

zieleni. Łodzianie będą informować o akcji swoich sasiadów i mobilizować ich do wzięcia udziału

w projekcie. Dzięki takim działaniom zwiększy się ilość nasadzeń (włodarze miasta będą

informowani o „białych plamach‖ na mapie), także drzewa w najbliższym sąsiedztwie

poszczególnych mieszkańców będą lepiej pielęgnowane.

IX.2.2 Tożsamość i spójna wizja miasta

Odpowiednia strategia i wizja rozwoju miasta są niezbędne, by miasto odniosło sukces i stało się

rozpoznawalne w kraju i za granicą. Starannie zdefiniowana wizja wyznacza kierunek przyszłego

rozwoju danego miasta tak, by było ono przyjazne zarówno dla inwestorów, jak i dla mieszkańców.

Polskie przykłady tego typu działania to m.in. strategia „Wrocław – miejsce spotkań‖ czy Kraków

promujący się jako kulturalna stolica kraju.

Wizja poszczególnego miasta w praktyce pokazuje jego strategię, która definiuje główne kierunki

rozwoju, czynniki wspierające ich realizację oraz wskaźniki, które określają zaawansowanie tych

procesów. Planowanie strategii sprzyja identyfikowaniu długoterminowych działań, mogących

rozwiązać problemy miasta w sposób trwały i kompleksowy. Co więcej, prace nad strategią są

pomocne w rozwiązaniu problemów bieżących, tj. brak planu zagospodarowania przestrzennego

w Łodzi (strategia pomoże określić priorytety, które mogą w zasadniczy sposób zdecydować

o kształcie planu). Wydaje się, że lokalne władze już dostrzegły ten potencjał, ponieważ tworzone

są kolejne dokumenty, nawiązujące swoim kształtem do długoterminowych strategii (Strategia

Rozwoju Klastra w Łodzi oraz Strategia Zarządzania Marką Łódź). Mimo pierwszych działań

w tym zakresie, nadal brakuje jednej, spójnej wizji miasta.

Jak będzie wyglądać Łódź w 2020 roku? Jakiego rodzaju inwestycje powinny być dla miasta

priorytetem? Jakie tereny na nie przeznaczyć, tak by zachować równowagę między rozwojem

85

ekonomicznym, społecznym i ekologicznym? Jeśli władzom miasta uda się stworzyć długotrwałą

strategię odpowiadającą na te pytania, łatwiej będzie opracować plan zagospodarowania

przestrzennego, który stanie się narzędziem realizacji wyznaczonego kierunku rozwoju.

Zakładając, że Łódź chce zdobyć tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy, niezbędne wskaźniki powinny

znaleźć swoje odzwierciedlenie w opracowanej strategii. Warto też zwrócić uwagę na prestiżowy

potencjał konkursu, który może pozytywnie wpłynąć na kształtowanie się tożsamości miasta

i identyfikowanie się z nim przez mieszkańców.

Należy zaznaczyć, że tożsamość Łodzi nie może zostać odgórnie ustalona. W jej tworzeniu

powinny brać udział wszystkie zainteresowane grupy interesariuszy (przedstawiciele lokalnych

społeczności, biznesu, administracji itp.). By zachęcić ich do udziału w tym procesie można sięgnąć

po takie narzędzia jak: konsultacje społeczne, ankiety, otwarte dyskusje czy fora internetowe,

kwestionariusze online i inne pomocne rozwiązania techniczne (np. opisane przy okazji kampanii

Umieść mnie na mapie).

Proces ten powinien opierać się na zasadach jasności i transparentności oraz równego uczestnictwa.

Nad jego przebiegiem może czuwać zewnętrzny audytor lub ekspert (tę rolę może pełnić lokalna

organizacja pozarządowa albo firma konsultingowa zaaprobowana przez radę miasta). Kluczowa

jest niezależność podmiotu audytującego, która gwarantuje równość wszystkich pozostałych

podmiotów.

Jeśli powyższe warunki zostaną spełnione, partycypacyjny sposób określenia tożsamości miasta

może mieć wiele pozytywnych rezultatów, m.in.:

Gwarancja, że wszystkie najważniejsze dla interesariuszy kwestie zostaną uwzględnione;

Pewność, że interesariusze popierają stworzoną w tej sposób wizję i bazującą na niej

strategię.

W procesie tworzenia wizji i tożsamości, można wykorzystać wiele praktycznych narzędzi, np.:

Komitet wspierający – organ technicznego i merytorycznego wsparcia złożony z lokalnych

przedstawicieli biznesu, nauki, społeczności lokalnych, grup interesów i grup

pozarządowych. Jego główną rolą jest koordynacja pracy i gwarancja wysokiej jakości jej

ostatecznych rezultatów;

Wizje przyszłości – wizualizacje różnych strategii rozwoju miasta i prezentacja ich

86

mieszkańcom tak, by mieli oni okazję zapoznać się z planowanymi efektami

proponowanych działań. Atrakcyjna forma prezentacji poszczególnych projektów spotyka

się z pozytywnym przyjęciem i pozwala w sposób emocjonalny utożsamić się z daną wizją.

Tożsamość, wizja i strategia wydają się być niezbędnymi krokami, które zainicjują przygotowanie

planu zarządzania przestrzenią miejską, a więc pomogą w osiągnięciu głównego celu, jakim jest

zdobycie przez Łódź tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy.

IX.3 Społeczeństwo

IX.3.1 Projekt “Green it well”

Projekt Green it well został stworzony w odpowiedzi na problem braku wielofunkcyjnych terenów

zieleni w Łodzi. Czynniki wpływające na zidentyfikowany problem to: niski poziom świadomości

społecznej związany z potrzebą tworzenia wielofunkcyjnych przestrzeni zieleni, nieefektywne

zarządzanie oraz brak polityki przyciągania inwestorów do inwestowania na terenach zieleni.

Projekt Green it well ma na celu uwzględnienie wszystkich wymienionych czynników.

Proponowane rozwiązanie zakłada udział władz lokalnych, które ze swojej strony miałyby

zapewnić teren na stworzenie wielofunkcyjnego parku miejskiego. Kolejny etap to ogłoszenie

konkursu na projekt zagospodarowania wskazanego terenu. W tym czasie proponuje się także

przeprowadzenie kampanii informacyjnej na terenie miasta w celu zaangażowania jak największej

liczby osób w proces planowania. Najbardziej racjonalna i zrównoważona propozycja

zagospodarowania terenu zostanie wybrana przez specjalnie utworzony do tego celu komitet.

Zwycięzca uzyska możliwość zagospodarowania części wcześniej wskazanego przez władze terenu.

Głównym założeniem projektu jest zazielenienie terenu, wyposażenie go w elementy małej

architektury (takie jak: ławki, stoły pingpongowe, stoły do gry w szachy, place zabaw, stawy,

fontanny itp.) oraz wkomponowanie w krajobraz małych punktów gastronomicznych

(np. kawiarenka). Taki sposób zagospodarowania zachęci mieszkańców do spędzania czasu na

terenach zieleni.

Należy podkreślić, że każdy z przywołanych przykładów będzie fundowany przez rodziny,

instytucje bądź firmy. W zamian za sfinansowanie jednego bądź kilku elementów fundator otrzyma

możliwość umieszczenia tabliczki ze swoim nazwiskiem np. drzewo Józefa Kowalskiego, ogród

Anny Nowak, staw Klak Sp. z o.o. Taki rodzaj partycypacji może z powodzeniem wpłynąć na

87

wzrost odpowiedzialności społecznej za wspólne dobro, korzystanie z tego typu terenów może

również przyczynić się do zacieśnienia więzi społecznych między mieszkańcami. Ponadto ładne

otoczenie zachęci wolontariuszy, amatorskie teatry, organizatorów ślubów oraz instruktorów fitness

itp. do rozpoczęcia swojej działalności na nowo powstałym terenie.

Ze środowiskowego punktu widzenia taka inwestycja może wpłynąć na zwiększenie

bioróżnorodności oraz tworzenie nowych usług ekosystemów dla mieszkańców. Aby zachęcić

inwestorów, władze lokalne mogą np. obniżyć bądź znieść podatek od działalności gospodarczej na

okres 2 lat. W dłuższej perspektywie czasu zrealizowane inwestycje będą stanowić dodatkowy

dochód dla budżetu miasta.

Projekt Green it well może stanowić dodatkowy atut przy ubieganiu się przez Łódź o tytuł

Europejskiej Zielonej Stolicy, w szczególności w obszarach:

Redukcja emisji CO2;

Tereny zieleni i zrównoważone gospodarowanie;

Środowisko i bioróżnorodność;

Jakość powietrza;

Eco-innowacje.

IX.3.2 Zielony tramwaj

Projekt Zielony tramwaj ma na celu rozwiązanie problemu słabej świadomości mieszkańców Łodzi

o znaczeniu obszarów zieleni i ich funkcji dla społeczeństwa. Konieczność zmian w tym zakresie

została silnie podkreślona w czasie spotkania z interesariuszami w Wydziale Ochrony Środowiska

i Rolnictwa Urzędu Miasta Łodzi.

Zielony tramwaj bierze pod uwagę zarówno aspekty edukacyjne, kulturalne, jak i społeczne. Ma na

celu zwiększenie mobilności łodzian pomiędzy największymi parkami i terenami zieleni w mieście,

dzięki stworzeniu specjalnej sieci połączeń tramwajowych. Co weekend uruchamianoby kilka

tramwajów oferujących darmową przejażdżkę mieszkańcom i turystom. Wagony pomalowane

w różne odcienie zieleni i oznaczone hasłem „Dalej, za zielonym tramwajem!‖ byłyby dostosowane

do potrzeb osób niepełnosprawnych i rodzin z małymi dziećmi. Jednocześnie promowałyby

korzystanie z komunikacji miejskiej, jako bardziej przyjaznej środowisku.

88

W czasie przejażdżki pasażerowie mieliby możliwość zwiedzenia centrum miasta, obejrzenia

filmów edukacyjnych, uczestniczenia w „ekodyskusjach‖, zaznajomienia się z ideami Europejskiej

Zielonej Stolicy, a także z postępami Łodzi jako kandydatki do tego tytułu, czy po prostu relaksu na

„tramwajowej zielonej trawce‖ wykonanej z biodegradowalnego materiału. Wysiadając z wagonu

każdy pasażer otrzymałby pakiet ulotek (wydrukowanych na papierze makulaturowym)

opowiadających o sposobach racjonalnego i wielofunkcyjnego korzystania z zieleni miejskiej.

Po dotarciu do jednego z parków, uczestników akcji zachęcanoby do spędzenia czasu wolnego

w specjalnie przygotowanych wielofunkcyjnych strefach zieleni. Pośród udostępnianych tam

atrakcji będzie można znaleźć: mobilną bibliotekę, miejsca przeznaczone do uprawiania sportu,

przyrządy do grilla czy po prostu leżaki.

Ważnym elementem programu byłoby stworzenie grupy wolontariuszy rekrutujących się przede

wszystkim spośród uczniów lokalnych szkół, członków organizacji pozarządowych zajmujących się

ochroną środowiska, ale także wszystkich osób zainteresowanych proekologiczną działalnością

społeczną. Ich głównym zadaniem byłoby zapewnienie obsługi informacyjnej uczestników akcji

Zielony tramwaj.

Na co mogą liczyć uczestnicy akcji:

dowiedzą się więcej o środowisku i korzystaniu z terenów zieleni;

będą obserwować naturę z bliska;

wyostrzą swój zmysł estetyki;

oderwą się od zgiełku miasta.

Rozkład jazdy zielonych tramwajów zostanie zsynchronizowany z regularną komunikacją miejską.

Zależnie od zapotrzebowania uruchamianoby kolejne kursy co godzinę.

Dzięki wprowadzeniu w życie projektu Zielony tramwaj można znacząco zwiększyć świadomość

usług ekosystemów wśród łodzian. Ponadto, jego realizacja przyczyni się do wzrostu atrakcyjności

Łodzi wśród inwestorów i zacieśnienia więzi społecznych, dzięki stworzeniu wielofunkcyjnych

zielonych terenów rekreacyjnych. Połączenie tych trzech sfer przyczyni się pozytywnie do

ubiegania się przez Łódź o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy.

89

IX.4 Jakość życia

IX.4.1 Projekt „Zielony autobus”

Projekt Zielony autobus koncentruje się na zapewnieniu mieszkańcom, zwłaszcza tym z centrum

miasta, łatwego dostępu do obszarów zieleni w Łodzi. Interesariusze z organizacji pozarządowych

podkreślali, że większość takich miejsc jest ulokowana na granicach miasta i tylko kilka z nich

w centrum. Większość mieszkańców napotyka problemy z dotarciem do terenów zieleni. Inicjatywa

Zielony autobus umożliwia zaspokojenie tych potrzeb, ale jest również szansą na zwiększenie

świadomości ekologicznej mieszkańców Łodzi.

Autobusy będą jeździć wieczorami, podczas weekendów i świąt, w oparciu o rozkład jazdy

dostosowany do potrzeb potencjalnych użytkowników. Będą one zabierać ludzi chętnych do

spędzania wolnego czasu na terenach zieleni.

Bilet w Zielonym Autobusie będzie tańszy od tych w regularnych autobusach. W Zielonym

Autobusie zostanie wykorzystane ekologiczne paliwo.

Dodatkowo pasażerowie otrzymają krótkie informacje edukacyjne na temat usług ekosystemowych

(plakaty, nagrania video, ulotki itp.) Celem opisanych działań jest zwiększenie świadomości

mieszkańców, ograniczenie ich ignorancji oraz zapewnienie szansy odwiedzenia terenów zieleni.

W autobusie, pasażerowie otrzymają również mapy terenów zieleni w mieście, co pomoże im

w zaplanowaniu przyszłych podróży.

IX.4.2 Zielone rowerowe korytarze

Kolejna innowacja związana z dostępem do terenów zieleni w Łodzi to Zielone rowerowe

korytarze. Projekt zakłada rozwój infrastruktury rowerowej i ułatwi przemieszczanie się pomiędzy

terenami zieleni w mieście.

W założeniach projektu istniejące i nowe ścieżki rowerowe połączą parki i inne tereny zieleni.

Nowe ścieżki zostaną stworzone poprzez zwężenie ulic, a jeśli to nie będzie możliwe, to poprzez

budowę ścieżek przy ulicy.

Budowa nowej infrastruktury rowerowej zakładała powstanie centrów wynajmu rowerów oraz

parkingów rowerowych, zwłaszcza w okolicach terenów zieleni tak, aby mieszkańcy Łodzi mogli je

bez obaw pozostawić i wejść do parku/lasu, aby cieszyć się kontaktem z naturą.

90

Poza tym, większa ilość ścieżek rowerowych powinna zachęcić mieszkańców do korzystania

z rowerów i zamienić samochód na środek transportu bardziej przyjazny środowisku.

IX.5 Informacje zwrotne od uczestników seminarium

Studium przypadku lokalnego projektu realizowanego w Łodzi zostało zaprezentowane podczas

międzynarodowego seminarium naukowego „Synthesizing different perspectives on the value of

urban ecosystm services‖, które odbyło się 15 lipca 2011 roku na Universytecie Łódzkim. Celem

seminarium było przybliżenie różnych perspektyw – finansowej, społeczno-ekonomicznej,

psychologicznej, kulturowej itp. usług ekosystemów w miastach.

Podczas seminarium przedstawiono cel projektu lokalnego – tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy dla

Łodzi do 2020 roku – oraz etapy opracowywania innowacji, które mogą być inspiracją dla Łodzi.

Następnie uczestnicy seminarium zostali poproszeni o opinie i komentarze odnośnie

zaproponowanych innowacji. Ich komentarze i sugestie zostały przedstawione poniżej.

Motywowanie mieszkańców do aktywnej partycypacji w projektach mających na celu zazielenianie

miasta może być realizowane na różne sposoby, np. poprzez zaangażowanie młodzieży szkolnej.

Mają oni bezpośredni wpływ na swoje rodziny, zwłaszcza na rodziców, którzy dzięki temu również

mogliby zdecydować się na uczestnictwo w różnych projektach.

Ponadto, w trakcie realizowania różnego typu warsztatów mieszkańcy mogliby być poproszeni

o graficzne przedstawienie swojej wizji miasta. W ten sposób ich pomysły zostałyby

zwizualizowane, dzięki czemu stałyby się one bardziej realistyczne.

Jednym z najważniejszych aspektów determinujących motywację ludzi do uczestnictwa

w działaniach skierowanych na ekosystemy w miastach jest ich wiedza na temat usług

ekosystemów i korzyści z nich płynących. Zatem należy zapewnić mieszkańcom maksimum

użytecznych informacji, jednocześnie pamiętając, że edukacja odbywająca się w otoczeniu

przyrody i poprzez praktyczne doświadczenie (np. wycieczki terenowe) daje dużo lepsze rezultaty

niż zajęcia teoretyczne. Ludzie powinni mieć możliwość zobaczenia, jak funkcjonują ekosystemy

w praktyce, dlatego dobrym rozwiązaniem są zielone dachy i ściany budynków (zazielenianie ich

poprzez sadzenie roślin). Można również zaproponować mieszkańcom, aby sami sadzili drzewa, ale

należy pamiętać, że większość ludzi nie jest gotowa podjąć się ich pielęgnacji.

Innym skutecznym narzędziem jest organizowanie różnego rodzaju "zielonych" konkursów na

91

poziomie dzielnic i/lub społeczności sąsiedzkich, np.: konkurs na najbardziej zielone podwórko,

konkursy dla dzieci i rodziców na urządzenie ogrodu o charakterze autochtonicznym

(z roślinami typowymi dla regionu).

Poza opisanymi powyżej pomysłami uczestnicy seminarium również zaproponowali:

Urządzanie ogrodów dla polepszania stanu bioróżnorodności, zaopatrzenia w żywność

(owoce i warzywa) oraz dla celów edukacyjnych;

Utworzenie „otwartego pokoju‖ dla społeczności lokalnej – centrum informacyjnego, gdzie

wysoko wykwalifikowani ludzie byliby odpowiedzialni za zapewnianie informacji na temat

usług ekosystemów w mieście;

Dobrze zaplanowana Lokalna Agenda 21 i jej implementacja;

Większe zaangażowanie sfery biznesowej, która mogłaby czerpać bezpośrednie korzyści

z usług ekosystemów;

Zaangażowanie ludzi starszych tj. powyżej 55 roku życia, aby zapobiegać ich izolacji

społecznej;

Tworzenie miejskich rezerwatów biosfery;

Zwracanie uwagi na to, aby „zielone‖ działania nie były przesycone naukowymi pojęciami –

używanie prostego języka do wyjaśniania skomplikowanych procesów i zjawisk.

Ponadto, aby lepiej zmotywować mieszkańców do włączenia się w kampanię Europejskiej Zielonej

Stolicy oraz zaznajomić ich z wymaganiami konkursu, działania mogłyby być organizowane na

poziomie dzielnic.

IX.6 Podsumowanie

Opisane innowacje odnoszą się do zidentyfikowanych przez zainteresowane strony najważniejszych

problemów w Łodzi. Są nimi: brak planu zagospodarowania przestrzennego, zły stan zieleni

miejskiej i trudny dostęp do niej oraz brak wielofunkcyjnych terenów zieleni. Dla każdego

problemu zaproponowano dwa innowacyjnne rozwiązania. Wprowadzenie tych innowacji może nie

tylko przyczynić się do rozwiązania konkretnych problemów, ale także usunąć ich przyczyny

np. poprzez stworzenie kompleksowej wizji rozwoju miasta, podniesienie poziomu świadomości

obywateli i ich zaangażowania w zarządzanie przestrzenią zieloną.

92

RODZIAŁ X

Podsumowanie

Niniejszy raport przedstawia wyniki projektu lokalnego „Łódź jako Europejska

Zielona Stolica do 2020 roku”, którego cele były następujące: oszacowanie wartości

usług ekosystemów w Łodzi, wsparcie wysiłków miasta ubiegającego się o tytuł

Europejskiej Zielonej Stolicy, promowanie wdrażania innowacji w zarządzaniu

lokalnym i ułatwianie korzystania z nich oraz pomoc w dalszym rozwoju badań

w dziedzinie zrównoważonego rozwoju. W tym celu przeprowadzono badania opinii

mieszkańców miasta, wywiady z lokalnymi władzami i zorganizowano spotkania

z ekspertami.

Każdy z rozdziałów raportu dotyczy poszczególnych aspektów projektu lokalnego. W Rozdziale I

Wyzwania dla zrównoważonego rozwoju Łodzi, przedstawiono wiele praktyk zrównoważonego

rozwoju realizowanych zarówno przez samorządy, jak i organizacje pozarządowe. Głównym

wyzwaniem dla Łodzi jest odbudowa, rehabilitacja i rewitalizacja zabytkowej części centrum

miasta oraz podniesienie standardów zrównoważonego rozwoju tak, aby Łódź mogła konkurować

z innymi miastami Polski i Europy. Zrównoważony rozwój wymaga czasu, przygotowania,

zaangażowania i cierpliwości. Już w chwili obecnej można zobaczyć wiele pozytywnych,

innowacyjnych trendów, które powinny być wspierane i dalej rozwijane.

Szczegółowy opis projektu, jego celów i głównych etapów zawarty został w Rozdziale II

Wprowadzenie do projektu. Jednym z pośrednich celów projektu lokalnego jest pomoc w realizacji

wizji Łodzi jako Europejskiej Zielonej Stolicy do roku 2020.

W ramach projektu przeprowadzono badanie pod tytułem Bariery dla zachowania drzew

w miastach i sposoby pokonywania tych barier, co zostało opisane w Rozdziale III. Wyniki

pokazują, że istnieje szereg przeszkód w sferze administracyjnej i społecznej dla zachowania drzew.

W celu pokonania tych barier niezbędne jest podniesienie świadomości społecznej dotyczącej

znaczenia usług ekosystemów świadczonych przez drzewa w mieście.

W Rozdziale IV Dobre praktyki zarządzania usługami ekosystemów wymieniono przykłady

93

wybrane spośród dobrych praktyk z całego świata. Opisane praktyki są możliwe do zrealizowania

w Łodzi i powinny pomóc w osiągnięciu celu, jakim jest tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy.

W celu wyceny usług drzew przyulicznych w centrum miasta zastosowano badania ankietowe,

które zostały przeprowadzone wśród mieszkańców Łodzi. Badanie opierało się na metodzie wyboru

warunkowego i zostało opisane w Rozdział V Wycena usług ekosystemów na przykładzie drzew

przyulicznych w centrum Łodzi. Dotychczasowe wyniki wskazują, że kluczowe z punktu widzenia

preferencji mieszkańców Łodzi jest sadzenie drzew przy tych ulicach w centrum miasta, przy

których obecnie nie ma drzew w ogóle. Choć są to dopiero wstępne wyniki, są one istotne

statystycznie.

Ważnym elementem w projekcie jest zidentyfikowanie zainteresowanych stron i ich ról we

wdrażaniu projektu. Analiza interesariuszy została zaprezentowana w Rozdział VI.

W Rozdziale VII Wskaźniki i trendy zrównoważonego rozwoju Łodzi opisano najważniejsze zdaniem

interesariuszy wskaźniki. Wskaźniki te zostały zidentyfikowane przez interesariuszy biorących

udział w zorganizowanym warsztacie, podczas którego wykorzystano metodologię ISIS (patrz

Załącznik 4). Niektóre spośród wskaźników prezentują negatywne trendy, w takich przypadkach

brak zmian dotychczasowej polityki doprowadzi do powiększenia się problemu. Wskaźniki, przy

których przewiduje się spadek trendu są głównie powiązane z wodą w krajobrazie, terenami zieleni

w centrum miasta i relacjami sąsiedzkimi.

W Rozdziale VIII Podejście systemowe, diagram pętli przyczynowych opisano wykorzystane

podejście systemowe i w postaci map systemowych zaprezentowano powiązania pomiędzy

zidentyfikowanymi problemami, ich przyczynami i skutkami.

W oparciu o mapy systemowe zidentyfikowano miejsca, w których możliwa jest skuteczna

interwencja mająca na celu rozwiązanie danego problemu. W Rozdziale IX szczegółowo opisano

zaproponowane innowacje, które mają pomóc w rozwiązaniu bieżących problemów oraz

w uzyskaniu tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy.

94

Bibliografia

AtKisson, A. (1999). Believing Cassandra. Chelsea Green.

AtKisson, A. (2008). The ISIS Agreement. Earthscan.

Costanza,R., d'Arge, R., de-Groot, R., Farber, S., Grasso, M., Hannon, B., Limburg, K., Naeem, S.,

O'Neill, R.V., Paruelo, J., Raskin, R.G., Sutton, P,van den Belt M., The Value of the World's

Ecosystem Services and Natural Capital, Nature Vol. 387: 15 maj 1997.

Czajkowski, M. (2010). Nierynkowe metody wyceny, w Kronenberg J., Bergier T. (red.), Wyzwania

zrównoważonego rozwoju w Polsce, Fundacja Sendzimira, Kraków.

Rocznik demograficzny, Polska 2010. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa,

Długość dróg rowerowych w Łodzi. Strona internetowa Rowerowej Łodzi: http://www.rower

owalodz.pl/aktualnosci /296-dugo-drog-rowerowych-w-odzi (11 lipca 2011).

European Green Capital - strona internetowa Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/environm

ent/europeangreenca pital/index_en.htm (13 lipca 2011).

European Commission (2010). Making our cities attractive and sustainable, European Union.

Hassan, R., Scholes, R., Ash, N. (2005). Ecosystems and human well-being: current state and

trends, Volume I, Washington, D.C., Island Press.

Heal, G. (2000). Valuing Ecosystem Services, Ecosystems 3 (1).

Historia. Oficjalna strona internetowa miasta Łodzi: http://en.uml.lodz.pl/city/history/ (11 lipca

2011).

International Finance Corporation (2007). Stakeholder Engagement: A Good Practice Handbook for

Companies Doing Business in Emerging Markets, World Bank Group.

Dwyer, J. F., Assessing the benefits and costs of the urban forest, Journal of Arboriculture 18(5):

September 1992.

Jakóbczyk-Gryszkiewicz J., Dyba W., Marcińczak Sz., Tanaś S. (2008). Zagospodarowanie terenów

rekreacyjnych Łodzi. Plany, perspektywy, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.

95

Łódź: raport biznesowy. Strona internetowa Łódź - miasto innowacji: http://www.miasto

innowacji.lodz.pl/ Wydawnictwa/ (13 lipca 2011).

Parki Miasta Łodzi. Strona internetowa Urządu Miasta Łodzi – Wydział Ochrony Środowiska

i Rolnictwa: www.przyroda.uml. lodz.pl/?s=26 (11 lipca 2011).

Reports on Major Polish Cities Lodz. (2011).Strona internetowa PricewaterhouseCoopers

International Limited: http://www.pwc.com/pl/ en/wielkie-miasta-polski/raport_Lodz_eng.pdf (11

lipca 2011).

Liszewski, S. (2009). Łódź – Monografia miasta, Łódzkie Towarzystwo Naukowe.

Statystyki Łodzi 2010, Urząd Statystyczny w Łodzi 2010.

The AtKisson Group (2009). The ISIS Accelerator. An Introduction, The AtKisson Group.

Young C., Kaczmarek S. Changing the perception of the post-socialist city: place promotion and

imagery in Lodz, Poland. Strona internetowa CBS Interactive Business Network:

http://findarticles.com/p/articles/mi_go2454/is_2_ 165/ai_n28737617/ (13 lipca 2011).

96

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1.

Lista interesariuszy biorących udział w warsztacie “Co zrobić aby

Łódź stała się Europejską Zieloną Stolicą do 2020?”(11.07.2011)

Name Institution

Magda Affeltowicz Wydział Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta Łodzi

Hieronim Andrzejewski Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich

Jarosław Białek Leśnictwo Miejskie, Łódź

Dariusz Chmiel Zespół Architekta Miasta, Urząd Miasta Łodzi

Bartłomiej Dana Gazeta Wyborcza

Andrzej Derulski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych

Henryka Gapińska Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Łódź

Barbara Gortat Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta Łodzi

Ewa Kamińska Ośrodek Działań Ekologicznych "Źródła"

Mirosław Konwerski Liga Ochrony Przyrody /League of Nature Protection

Marek Kubacki Polskie Towarzystwo Chirurgów Drzew – NOT

Agata Kupisz Wydział Infrastruktury Łódzki Urząd Wojewódzki

Bartłomiej Łuszczak Radio Łódź

Beata Makota Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych

Wojciech Makowski Fundacja Fenomen / Instytut Spraw Obywatelskich (INSPRO) Łódź

Anna Olaczek-Wołowska Miejska Pracownia Urbanistyczna w Łodzi, Oddział Studium

i Monitoringu

Elżbieta Pamulska Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta Łodzi

Halina Skonieczna Liga Ochrony Przyrody

Grzegorz Socha Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Łódź

Monika Socha Grupowa Oczyszczalnia Ścieków

Anita Waack-Zając Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta Łodzi

Dariusz Wrzos Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Łodzi

Marek Wsiak Biuro Architekta Miasta Urzędu Miasta Łodzi

97

Załącznik 2.

Główne problemy Łodzi zidentyfikowane przez interesariuszy

Załącznik przedstawia jedno z alternatywnych podejść do analizy interesariuszy procesu

przygotowań Łodzi do zdobycia tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy. Biorąc pod uwagę pięć

obszarów wskazanych przez interesariuszy jako problemowe, różne grupy interesu zostały

zidentyfikowane.

1. Miejskie obszary zieleni

W Łodzi mamy do czynienia z dwoma głównymi rodzajami obszarów zieleni. Pierwszą grupę

stanowi zieleń w śródmieściu (pojedyncze drzewa, zadrzewione i zakrzewione alejki) oraz większe

powierzchnie zieleni (parki, ogrody, lasy itp.). Niestety znaczna część tych obszarów stopniowo

znika z krajobrazu miasta, przede wszystkim z powodu zajmowania ich przez parkingi, akty

wandalizmu, niszczenie spowodowane przez odchody zwierząt czy sól używaną do odmrażania

ulic. Druga grupa terenów zieleni to 34 parki i lasy miejskie, znajdujące się w granicach

administracyjnych Łodzi.

1.1. Sektor prywatny (przedsiębiorstwa i deweloperzy)

sklepy sportowe, serwisy rowerowe itp. – prawdopodobnie będą zainteresowane

zwiększeniem powierzchni terenów zieleni, ponieważ może to zachęcić kolejnych

mieszkańców do uprawiania sportów, co z kolei zwiększa popyt na sprzęt sportowy;

gastronomia: restauracje, puby itp. – ich zainteresowanie problemem skupia się przede

wszystkim na obszarach zieleni wzdłuż ulic: w sezonie wiosenno-jesiennym ogródki pod

gołym niebem w wielu lokalach przyciągają tłumy klientów – zieleń przyuliczna staje się

dla nich często dodatkowym walorem estetycznym;

deweloperzy, spółdzielnie mieszkaniowe – z jednej strony są zwolennikami zwiększenia

powierzchni terenów zieleni miejskiej z uwagi na ich pozytywny wpływ na wartość

nieruchomości; jednak z drugiej strony często przyczyniają się do likwidacji istniejących

obszarów zieleni w celach budowlanych, zwłaszcza w atrakcyjnych inwestycyjnie

lokalizacjach (por. przypadek wycinki drzew przez Spółdzielnię Mieszkaniową

„Śródmieście‖ przy ul. Piotrkowskiej i to mimo protestów mieszkańców);

sektor informatyczny, finansowy, międzynarodowi producenci dóbr konsumpcyjnych

(np. Indesit, Accenture, Infosys) – ich zainteresowanie miejskimi terenami zieleni wynika

98

głównie z prowadzonej przez te przedsiębiorstwa polityki społecznej odpowiedzialności

i chęci zmiany swojego wizerunku wśród mieszkańców miasta na przyjaźniejszy

środowisku.

1.2. Organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną środowiska

Organizacje tę są silnie zaangażowane w projekty związane ze zwiększaniem świadomości

ekologicznej wśród mieszkańców Łodzi (np. poprzez różnego typy warsztaty, kampanie

społeczne) oraz działania związane ze zwiększaniem powierzchni terenów zieleni

w mieście.

1.3. Władze lokalne (Urząd Miasta Łodzi)

Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa – zajmuje się wydawaniem pozwoleń na

wycinkę drzew i krzewów, nakłada kary administracyjne na podmioty działające niezgodnie

z prawem, zajmuje się kwestiami ustanowienia ochrony prawnej pomników przyrody,

prowadzi ich rejestr, monitoruje gospodarkę prywatnymi terenami zieleni oraz zarządza

komunalnymi obszarami zieleni, nadzoruje pracę spółki Leśnictwo Miejskie – Łódź;

Wydział Urbanistyki i Architektury oraz Delegatury Urzędu Miasta Łodzi – wydają

pozwolenia m. in. na budowę i rozbiórkę budynków i dróg, decyzje odnośnie warunków

zabudowy i rozwoju miasta oraz tworzą plan zagospodarowania przestrzennego. Ponadto

określają przeznaczenie inwestycyjne poszczególnych obszarów miasta;

Leśnictwo Miejskie – Łódź odpowiada za gospodarkę leśną na terenach komunalnych,

kontroluje działalność lasów prywatnych, prowadzi działania edukacyjne z zakresu ochrony

środowiskowa i leśnictwa oraz troszczy się o wolno żyjącą zwierzynę leśną na swoim

obszarze;

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi – wspiera

finansowo projekty mające na celu ochronę środowiska naturalnego i zachowanie jego

wartości zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Fundusz udziela dotacji i pożyczek

na preferencyjnych warunkach, przyznaje również nagrody za sukcesy w dziedzinie ochrony

środowiska i gospodarki wodnej.

2. Mobilność – transport lokalny

Wydajny system komunikacji publicznej wydaje się możliwym rozwiązaniem wielu problemów

99

z jakimi zmagają się współczesne miasta. Mobilność ludności jest jednym z tych czynników, które

bezpośrednio wpływają na krajobraz kulturowy, zrównoważony rozwój miast i przeciwdziałanie

rozrastaniu się przedmieści. Łódzki system transportu publicznego opiera się na sieci autobusowo-

tramwajowej na tyle mało efektywnej, że korki uliczne nadal stanowią bardzo poważny problem.

Niskie skorelowanie rozkładów jazdy oraz długie czasy przejazdów znacznie wydłużają

przemieszczanie się pomiędzy różnymi częściami miasta. Jednocześnie liczba samochodów stale

wzrasta, a sieć ścieżek rowerowych jest znacznie słabiej rozwinięta niż w innych polskich wielkich

miastach.

deweloperzy i lokalni przedsiębiorcy – są zainteresowani zwiększeniem długości

i poprawą jakości dróg, dużą liczbą parkingów i łatwym do nich dostępem;

piesi, niepełnosprawni, rodziny z dziećmi – chcą większej liczby chodników utrzymanych

w dobrym stanie, zmniejszenia ruchu ulicznego w mieście (szczególnie ograniczenia liczby

samochodów parkujących na poboczach i ciągach pieszych) oraz likwidacji barier

architektonicznych;

pasażerowie – w ich interesie jest większa wydajność i komfort korzystania z komunikacji

miejskiej, często kosztem prywatnych środków transportu;

rowerzyści – chcą budowy nowych ścieżek rowerowych i zwiększenia bezpieczeństwa na

już istniejących;

instytucje publiczne (np. Biuro Rozwoju Przedsiębiorczości i Obsługi Inwestora,

Delegatura Śródmieście UM Łodzi) – zwiększenie popularności i dostępności do

komunikacji miejskiej leży w ich interesie z uwagi na jej istotną rolę we wspomaganiu

wzrostu gospodarczego i zatrudnienia;

spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe – są zainteresowane redukcją barier

architektonicznych i optymalizacją liczby miejsc parkingowych oraz zmniejszeniem liczby

barier psychologicznych – np. wywołanych poprzez przecięcie osiedla drogą szybkiego

ruchu;

architekci, planiści miejscy, inżynierowie, pozostali eksperci i naukowcy – ich

najważniejszą rolą jest tworzenie innowacji mających na celu rozwiązanie większości wyżej

wymienionych problemów i zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej;

100

Wydział Geodezji, Katastru i Inwentaryzacji Urzędu Miasta Łodzi – odgrywa kluczową

rolę w kwestiach infrastruktury i mobilności. Ma na celu wyważenie interesów społecznych

i biznesowych oraz znalezienie optymalnych rozwiązań, które będą wykorzystane przy

planowaniu strategicznym.

3. Energia

Największym dystrybutorem energii elektrycznej w Łodzi jest Polska Grupa Energetyczna,

dostarczająca zarówno prąd jak i ciepło do osób prywatnych i przedsiębiorstw. Pomimo stale

rosnącej liczby firm zajmujących się zaopatrywaniem odbiorców w energię z odnawialnych źródeł

nie stanowią one konkurencji dla tradycyjnych dystrybutorów. Może się to zmienić wraz

z rozwojem łódzkiego klastra energetycznego „Ekoenergia”. Jest to wspólne przedsięwzięcie

Uniwersytetu Łódzkiego i firm z terenu województwa.

Najważniejszymi interesariuszami potencjalnie zainteresowanymi kwestami energetycznymi są

wielcy dystrybutorzy energii oraz Urząd Miasta Łodzi. Ich zaangażowanie może wzrosnąć, jeśli

projekty związane z kwestiami energii będą ściśle powiązana z osiągnięciem celów wynikających

z kandydowania Łodzi do tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy.

4. Ekoinnowacje i „zielone” miejsca pracy

Ekoinnowacje polegają na komercyjnym wykorzystywaniu specjalistycznej wiedzy w celu

bezpośredniego lub pośredniego ulepszenia sytuacji ekologicznej. W Łodzi istnieje wiele

podmiotów potencjalnie zainteresowanych wdrażaniem ekoinnowacji i tworzeniem „zielonych‖

miejsc pracy. Najważniejsze z nich to Wydziały Ochrony Środowiska i Rolnictwa oraz Biuro

Rozwoju Przedsiębiorczości i Obsługi Inwestora Urzędu Miasta Łodzi. Do ich zadań należy

gospodarka terenami zieleni miejskiej i leśnymi, ochrona przyrody na obszarach komunalnych,

kontrolowanie gospodarowania prywatnymi terenami zieleni, a ponadto wdrażanie innowacyjnych

rozwiązań w gospodarce miejskiej poprzez wspieranie lokalnej przedsiębiorczości i przyciąganie

nowego kapitału do miasta.

Centrum Innowacji i Transferu Technologii, Łódzki Regionalny Park Naukowo-

Technologiczny oraz łódzkie uczelnie wyższe odkrywają i formułują nowe pomysły. Ważną grupę

interesariuszy w tej kategorii stanowią spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, a także

przedsiębiorstwa budowlane. Często to właśnie od nich zależy wybór przyjaznych środowisku,

a jednocześnie innowacyjnych technologii i rozwiązań. Przedsiębiorstwa oczyszczania miasta,

101

zarówno prywatne jak i publiczne, często są niechętne ekoinnowacjom z uwagi na stosowanie

tradycyjnych metod w swojej pracy, np. używając zbyt dużych ilości soli zimą. Jeśli i one aktywnie

zaangażowałyby się w prowadzenie bardziej zrównoważonej polityki, mogłyby się znacznie

przyczynić do zwiększenia „zielonych‖ miejsc pracy.

5. Gospodarka wodna

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii w Łodzi we współpracy z Urzędem Miasta

Łodzi wprowadza w tym zakresie w życie pilotażowy program SWITCH. Gospodarka wodna

została w nim zakwalifikowana jako obszar, w którym można osiągnąć znaczące pozytywne wyniki

w krótkim czasie. Najważniejszym zidentyfikowanym problemem jest tu bez wątpienia nielegalne

odprowadzanie ścieków do rzek przez mieszkańców. Działania zaradcze Urzędu Miasta Łodzi

w tym zakresie powinny skupić się na zwiększeniu wśród mieszkańców świadomości ekologicznej.

Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta Łodzi wydaje się być otwarty na wdrożenie

bardziej zrównoważonych zasad w gospodarce ściekowej.

102

Załącznik 3.

Dane kontaktowe potencjalnych interesariuszy

Nazwa

organi-

zacji

Dodatkowe informacje

Kontakt

Adres Telefon, fax e-mail, strona internetowa

1. Władze lokalne

Urząd Miasta

90-926 Łódź

ul. Piotrkowska 104

tel.: (42) 638-40-00

fax.: 48 (42) 638-40-04

[email protected]

www.lodz.pl

Wydział Gospodarki

Komunalnej

90-447 Łódź

ul. Piotrkowska 175

tel.: (42) 638-49-12 [email protected],

[email protected]

Wydział Ochrony

Środowiska i Rolnictwa

90-365 Łódź

ul. Tymienieckiego 5

tel.: (42) 638-47-11

fax.: (42) 638-47-47

[email protected],

[email protected]

Wydział Urbanistyki

i Architektury

90-926 Łódź

ul. Piotrkowska 104

tel.: (42) 638-54-40

fax.: (42) 638-43-91

[email protected]

Biuro Architekta

Miejskiego

90-926 Łódź

ul. Piotrkowska 104

tel.: (42) 638-43-84

fax.: (42) 638-54-41

[email protected]

Biuro Informacji

i Komunikacji Społecznej

90-926 Łódź

ul. Piotrkowska 104

tel.: (42) 638-58-80

fax.: (42) 638-40-90

Biuro Promocji, Turystyki

i Współpracy z Zagranicą

90-423 Łódź

ul. Piotrkowska 87

[email protected],

[email protected]

Biuro Rozwoju

Przedsiębiorczości

i Obsługi Inwestorów

90-430 Łódź

ul. Piotrkowska 113

tel.: (42) 638-47-00

fax.: (42) 638-44-85

[email protected]

Zarząd Dróg i Transportu 90-447 Łódź

ul. Piotrkowska 175

tel.: (42) 638-49-11,

tel.: (42) 638-49-59

[email protected]

www.zdit.uml.lodz.pl

Miejska Pracownia

Urbanistyczna

94-016 Łódź

ul. Wileńska 53/55

tel.: (42) 680 82 60

fax.: (42) 680 82 52

[email protected]

http://www.mpu.lodz.pl/pag

e/index.php

Leśnictwo Miejskie- Łódź 91-509 Łódź

ul. Łagiewnicka 305

tel.: (42) 659-02-49 [email protected]

www.las.lodz.pl/bip/

2. Władze regionalne

Urząd Marszałkowski

90-051 Łódź al.

Piłsudskiego 8

tel.: +48 (42) 663-33-80 [email protected]

http://www.lodzkie.pl/wps/

wcm/connect/lodzkie/lodzki

e/

Wydział Rolnictwa i

Ochrony Środowiska

90-051 Łódź al.

Piłsudskiego 8

tel.: (42) 663-35-30

fax.: (42) 663-35-32

[email protected]

Wydział Infrastruktury 90-051 Łódź

al. Piłsudskiego12

tel.: (42) 663-31-50

fax.: (42) 663-31-52

Biuro Planowania Przestrzennego

Województwa Łódzkiego

90-113 Łódź

ul. Sienkiewicza 3

tel.: (42) 630-57-69 [email protected].

pl

http://bip.bppwl.lodzkie.pl/k

at/id/1

http://www.lodz.pl/

mailto:[email protected]






http://www.zdit.uml.lodz.pl/

http://www.mpu.lodz.pl/page/index.php

http://www.mpu.lodz.pl/page/index.php


http://bip.bppwl.lodzkie.pl/kat/id/1

http://bip.bppwl.lodzkie.pl/kat/id/1

103

Wojewódzki Fundusz Ochrony

Środowiska i Gospodarki Wodnej

w Łodzi

90-562 Łódź

ul. Łąkowa 11

tel.: (42) 663-41-00

fax.: (42) 639-51-21

[email protected]

http://new.wfosigw.lodz.pl/s

trona/aktualnosci.php?idt=1

Regionalny Konserwator Przyrody 48 (42) 665-03 70/71

[email protected]

Dyrekcja Parku Krajobrazowego

Wzniesień Łódzkich

91-829 Łódź

ul. Zawiszy

Czarnego 10

tel./fax.: (42) 640-65-61

[email protected]

http://www.pkwl.pl/

Regionalna Dyrekcja Ochrony

Środowiska

90-113 Łódź

ul. Traugutta 25

tel.: (42) 665-03-70

fax.: (42) 665-03-71

[email protected]

3. Instytucje naukowe

Uniwersytet Łódzki 90-131 Łódź

ul. Narutowicza 65

tel.: (42) 635-40-00

fax.: (42) 665-57-71

http://www.uni.lodz.pl/index

.php

Politechnika Łódzka 90-924 Łódź

ul. Żeromskiego 116

tel.: (42) 636-55-22

fax: (42) 636-56-15

http://www.p.lodz.pl/index.h

tm

Polska Akademia Nauk – Oddział

w Łodzi

90-434 Łódź

ul. Piotrkowska

137/139

tel.: (42) 636-80-18

fax.: (42) 636-24-15

[email protected]

http://www.pan.lodz.pl/

Europejskie Regionalne Centrum

Ekohydrologii

30-364 Łódź

ul. Tylna 3

tel.: (42) 681-70-07

fax.: (42) 681-30-69

[email protected]

http://www.erce.unesco.lodz

.pl

4. Organizacje pozarządowe

Fundacja „Akademia Inicjatyw

Społecznych”

94-049 Łódź

ul. Hippiczna 41/9

91-213 Łódź

ul. Wici 20/8

tel.: (50) 128-87-19 biuro@inicjatywyspoleczne.

org.pl

www.inicjatywyspoleczne.o

rg.pl

Liga Ochrony Przyrody – Zarząd

Okręgu Łódzkiego

90-430 Łódź

ul. Piotrkowska 113

tel./fax.: (42) 633-30-45 http://www.loplodz.toya.net.

pl/

Ośrodek Działań Ekologicznych

"Źródła"

90-602 Łódź

ul. Zielona 27

tel.: (42) 632-81-18

fax.: (42) 291-14-50

[email protected]

www.zrodla.org

Łódzkie Ekologiczne Forum

Obywatelskie

93-548 Łódź

ul. Pabianicka 74/76

m. 72

[email protected]

www.ekologiczneforum.zafr

iko.pl

Fundacja Edukacji Ekologicznej

i Zrównoważonego Rozwoju

Zielonych RP

90-601 Łódź

ul. Zielona15

tel./fax.: (42) 632-31-39

[email protected]

[email protected]

Grupa Pewnych Osób grupa.pewnych.osob.lodz@

gmail.com

www.gpo.blox.pl

Polskie Towarzystwo Chirurgów

Drzew

90-447 Łódź

ul. Piotrkowska

165/169 p. 405

tel./fax.: (42) 637 62 81

[email protected]

www.ptchd.org.pl

Łódzkie Obywatelskie Forum

Ekologiczne

93-548 Łódź

ul. Pabianicka 74/76

m 72

tel.: (50) 074 02 82

Polski Związek Działkowców,

Okręg Łódzki

91-202 Łódź

ul. Warecka 3

tel.: (42) 655 94 54

fax.: (42) 655 94 30

[email protected]

Fundacja Normalne Miasto –

Fenomen

90-301 Łódź

ul. Wigury 12a

tel.: 531-157-000 fax.:

(42) 209 32 55

kontakt@fundacjafenomen.

pl

Centrum Promocji i Rozwoju

Inicjatyw Obywatelskich

91-415 Łódź

pl. Wolności 2


http://www.opus.org.pl/inde

x.php

http://new.wfosigw.lodz.pl/strona/aktualnosci.php?idt=1

http://new.wfosigw.lodz.pl/strona/aktualnosci.php?idt=1



http://www.p.lodz.pl/index.htm

http://www.p.lodz.pl/index.htm

http://www.erce.unesco.lodz.pl/

http://www.erce.unesco.lodz.pl/

http://www.inicjatywyspoleczne.org.pl/

http://www.inicjatywyspoleczne.org.pl/

http://www.zrodla.org/

http://www.ekologiczneforum.zafriko.pl/

http://www.ekologiczneforum.zafriko.pl/


http://www.gpo.blox.pl/

http://www.ptchd.org.pl/




http://www.opus.org.pl/index.php

http://www.opus.org.pl/index.php

104

Grupa COHABITAT tel.: 889-907-710 [email protected]

http://cohabitat.net/info.html

5. Przedstawiciele biznesu

Łódzki Zakład Usług

Komunalnych

94-102 Łódź

ul. Nowe Sady 19


www.lzuk.lodz.pl

Miejskie Przedsiębiorstwo

Oczyszczania

91-842 Łódź

ul. Tokarzewskiego 2


www.mpolodz.pl

Łódzkie Przedsiębiorstwo

Ogrodnicze Sp. z o.o

91-202 Łódź

ul. Wareckiej 3


www.zielenmiejska.pl

Przedsiębiorstwo "Zieleń Miejska

-Południe" Spółka z o.o.

94-303 Łódź

ul. Konstantynowska

3/5


www.zielenpoludnie.lodz.pl

Chirurg drzew 90-369 Łódź

ul. Piotrkowska

204/210 m. 175

tel./fax.: (42) 636-47-

28, (501) 21-85-,

(501) 26-44-23

www.chd.pl

Dendro-Geo Service – architektura

krajobrazu

91-765 Łódź

ul. Górnicza 12/14

tel.: (60) 231-06-33

fax.: (42) 616-85-01

[email protected]

l

http://www.dendrogeoservic

e.com.pl/

Miejskie Przedsiębiorstwo

Komunikacyjne Łódź Sp z o.o.

90-132 Łódź

ul. Tramwajowa 6

tel.: (42) 672-11-11

fax.: (42) 672-12-09

http://mpk.lodz.pl/start.jsp

Komentarz:

Powyższa lista interesariuszy jest listą przykładową. Istnieje znacznie więcej grup interesariuszy, takich jak

przedstawiciele biznesu, lokalne stowarzyszenia, grupy społeczne (szczególnie te nieformalne), które mogą stać się

interesariuszami. Każda innowacja związana z procesem ubiegania się przez Łódź o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy

może angażować nowych interesariuszy.

http://cohabitat.net/info.html

http://www.lzuk.lodz.pl/

http://www.mpolodz.pl/

http://www.zielenmiejska.pl/

http://www.chd.pl/

105

Załącznik 4.

Opis metody ISIS – w języku angielskim

ISIS Methodology

The AtKisson Group‘s ISIS Accelerator is a set of tools for working with sustainable development.

ISIS Accelerator is based on nearly twenty years of development and practice, in many different

countries, cultures, and types of organizations, around the world. Each core element in the ISIS

Accelerator – Compass, Pyramid, Amoeba, StrateSphere – is a family of methods and processes,

documents and presentation slides, that can be adapted and applied to a very wide variety of

situations.

The purpose of the ISIS Accelerator is to speed up the process of doing sustainability work, by

providing proven methods for bringing people together, building common understanding and

commitment, and taking effective and innovative action to develop or change systems to be more

sustainable.

Compass

Compass is a tool for managing indicators and assessment, and the

stakeholders who need them. Four compass directional points

North – East – South – West became four key dimensions of

sustainability: Nature, Economy, Society, and Well-Being. This

tool is used for framing, defining, assessing, and measuring

progress towards sustainability, also for risk management and gap

analysis, monitoring and evaluation performance indexing.

Pyramid

"Building the Pyramid" is an exciting and effective workshop tool

for training on every dimension of sustainability, or for planning

strategic initiative, developing plans, teambuilding, building broad

consensus for action. "Pyramid" is named for the three-dimensional

model that is built during the course of the workshop. The Pyramid

model is used to capture and reflect the results of the group process,

106

and to symbolize the group's conclusions and group‘s commitments to future action.

Amoeba

"Amoeba" is the classic and essential tool for sustainability

change agents seeking to bring new ideas into organizations,

communities, or any group culture, train change agents,

strategize for innovation, prepare for cultural change,

accelerate rates of innovation adoption, adaptation, and

replication. Amoeba is named for its central metaphor: thinking

of cultural groups as "amoebae", first sending out exploratory

"pseudopods" towards new ideas, and then shifting the whole

amoeba to a new position. The tool is based on classic

innovation diffusion theory, augmented by fifteen years of

consulting experience in sustainable development.

StrateSphere

"StrateSphere" guides you through comprehensive strategic planning,

performance metrics, evaluation and more... with a 360-degree

perspective. Focus on implementation, formal strategic planning,

organizing and prioritizing, evaluating penetration and impact,

highlighting areas for strategic revision. The "sphere" metaphor is

used because the system – which is comprised of several different

specific tools – can give the 360-degree "global picture" for your

initiative to be most effective. StrateSphere is especially useful for

groups that need to develop basic strategic planning competency, as it

comes with basic planning templates for setting goals and establishing performance metrics. But is

also especially useful for larger scale initiatives that need to map a complex set of actors, assess

where the gaps are in the field or sector in which they operate, and determine their most effective

course of action to advance sustainability.

107

Załącznik 5.

Kryteria konkursu Europejska Stolica Zieleni 2014 – w języku

angielskim

A

Climate changes23

Total CO2 equivalent per capita, including emissions resulting from use of

electricity

CO2 per capita resulting from use of natural gas

CO2 per capita resulting from transport

Grams of CO2 per kWh used

B

Mobility and

public

transportation

Length of designated cycle lanes in relation to total number of inhabitants in the

city

Share of population living within 300 metres of an hourly (or more frequent)

public transport service

Proportion of all journeys under 5 km by private car

Proportion of public transport classified as low emission

C

Green areas and

sustainable land

management

The proportion of areas located within the inner city / on city boundaries

The distribution across the city

Size of areas

Fragmentation

Soil sealing (m2) per capita

D

Nature and

biodiversity

Managing areas designated for nature protection and biodiversity

Protecting nature in other open spaces

Promotion of public knowledge and understanding of nature and biodiversity,

particularly among young people

E

Air quality

Number of days per year on which EU limit values were exceeded for PM10

(daily mean of 50µg/m3)

Number of days per year on which EU limit value/long term objective for

ozone was exceeded (8h mean of 120µg/m3)

Annual mean concentration of NO2 and PM10 and PM2,5

F

Noise level

Share of population exposed to noise values of L (day) above 55 dB(A)

Share of population exposed to noise values of L (night) above 45 dB(A)

G

Waste

management

Amount of waste per capita; Household, Municipal

Proportion of total/biodegradable waste sent to a landfill

Percentage of recycled municipal waste

H

Water use

Proportion of urban water supply subject to water metering

Water consumption per capita (in l/capita/year for households and business)

Water loss in pipelines

Compliance with the EU Water Framework Directive and related Directives

I

Sewage

managemant

Make particular reference to waste water services quality, focusing on:

Access to service

Flood occurrences and management

Economic sustainability

23 European Green Capital - strona internetowa Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/environment/europeangreenca

pital/index_en.htm (13 lipca 2011).

108

Infrastructures sustainability (treatment capacity, treatment level; drainage

systems rehabilitation)

Environmental sustainability (energy efficiency, renewable energy, pollution

prevention efficiency; sludge treatment and final disposal, public health

Integration into water management in general closing the cycle (efficient water

use, treated waste water reuse)

J

Eco-innovations

and „green”

workplaces

Innovations that address material security (substitution, minimization of

material use, closing loops, etc) and reduce environmental impacts

Awareness raising and training to encourage the development and take-up of

environmentally friendly technologies, particularly through training in

industrial and business settings

Social innovation, including for example community programmes, that shows

entrepreneurship and new ways of organisation in order to promote sustainable

development and protect the environment locally and globally

Number of jobs created in green sectors such as renewable energy and waste

recycling, in total and as share of total jobs in the city and total jobs created

during a period of one year

Share of energy provided in the city that is sourced from renewable energy

sources. Renewable energy sources to be specified

Share of hybrid or fully electric cars sold in total car sale

K

Environmental

management of

local authority

Number of municipal departments with certified environmental management

systems (ISO 14001/EMAS)

Percentage of consumed eco-labelled and organic products by municipalities,

measured as a share of the total product consumption within similar category

L

Energy

Energy consumption & performance of municipal buildings per square meter

The development and goals for renewable energy share of all energy (heat and

electricity)

The strategy of renewable vs non-renewable mix as well as the renewable

energy mix (different renewable sources) dynamics for the coming 2 decades

Integration and performance of renewable energy technology in municipal

buildings and homes

Development of compatible and integrated district systems and the facilitation

of more sophisticated city-wide control.

109

Załącznik 6.

Lista wybranych dobrych praktyk i odpowiadające im kryteria

nagrody Europejskiej Zielonej Stolicy – w języku angielskim

No. Good Practice

European Green Capital

Criteria

(see Appendix 5)

1 Peñalolén crece verde (Peñalolén Grows Green) A, E, K

2 Eco-Roof Incentive Program E, K, L

3 The Kfar-Sava Biofilter H, I

4 Hammarby Sjöstad L, H, K

5 Garden for a Living London Campaign A, C, D, H

6 Ørestad Urban Gardens A

7 Neighborhood Gardens and Creepers for Cracow – Competition C, E

8 Green Stormwater Infrastructure Programs – Green City, Clean Waters E, H, J, K

9 The Creation of Lublinek Forest Park in Lodz A, C, D, J

10 Bristol's Parks and Green Space Strategy A , C, K

11 Green Poznan A , D, K

12 Urban Tree Program: Re-Green Atlanta A, C, D, E, F, K

13 Cork South Docklands B, C, H, I, K

14 McGill University Edible Campus A, C, G

15 Philadelphia Green Plan A, C ,E, F, K

16 Warsaw University Library A, C, D, E, H, J

17 The Forest of Belfast A, C, D, E, F

18 Emscher Park Restoration in Ruhr A, C, D ,E, K,F

19 High line – Innovative Park in New York A, C, D, E, F, K

20 Rotterdam Green Roofs C, H, K

21 Introduction of Eco-system Solution to Urban architecture: Yard-Skreper C, J, L

22 Master Composter - Soil Building Program G

23 Most Beautiful Garden Contest C, D, E, K

24 Vertical Farming, Sky Farming C, D, E, G, H, J, K, L

25 Seattle‘s Urban Forest Management Plan C, D, E, F, K

26 NeighborSpace Program: Converting Vacant Lots to Greenery C, D, E, F, K

27 Revitalization of Ślepotka River A, C, D, E, F, I

28 Melbourne Water's 10,000 Rain Gardens Program A, C, D, E, F, I, K

29 Plant-it 2020 A, C, E, F, K

30 Shanghai Houtan Park A, C, D, E, F, I

31 Catskill/Delware Watershed Protection H, K

32 Integrated Resources Management Plan for Muthurajawela Marsh and Negombo

Lagoon Complex, Sri Lanka

I, J, K

33 Forest for Peterborough Project A, C, D, E

34 Sustainable Stormwater Management in Portland H, I, K

35 The Conservation Zone in Aalborg D, F, H, J, K

36 Chicago‘s Green Alley Program A, H, K

37 The Living Roofs for Wildlife C, D, J

38 Invasión Verde A, C, K

39 Melbourne City Rooftop Honey D

40 Plant-A-Tree Program in Singapore A, C, D, F, J

41 "Széktó" Stormwater Catchment Lakes: Leisure Center and Local Nature

Conservation Area

D, F, H, I, J

42 SolarCity Linz-Pinchling – Sustainable Urban Development A, C, D, J, K, L

43 Chicago Trees Initiative A, D, F, K

44 Grants Program for Housing Associations and District Communities in the Field

of Greenery Management and Trees Planting

D, E, F, K

110

No. Good Practice

European Green Capital

Criteria

(see Appendix 5)

45 NeighborWoods Program A, D, F

46 The "Green Belt" of Vitoria-Gasteiz A, D, F, H, J, K

47 EarthWorks' Urban Wilds Program A, H, K

48 Münster - the Eco-mobility City A, B, K

49 Geothermal Energy – Natural Warm A, K, L

111

Załącznik 7.

Lista wybranych dobrych praktyk – w języku angielskim

Best practice 1. Peñalolén crece verde (Peñalolén Grows Green)

Category and

subcategory of

ecosystem services to

which the example refers

- Regulating (air pollution, extreme temperature);

- Cultural (aesthetics)

What element of nature

does it refer to?

Trees in the street

City/Town Peñalolén, Santiago, Chile

Year Started in October 2010 but it was postponed to the beginning of May 2011 (Fall) because high

temperatures (December-February) are not good for young trees.

Initiator Peñalolén Municipality

Short summary The project aims to raise local community‘s awareness about the environment and also educate

and train them in the correct tree care techniques. The project promotes an active participation

and community and municipality shared responsibility of the greenery of the streets.

Problem that needed

a solution

The government has found that survival of new or younger trees in the streets after the second

or third years was around only 40-60%. It was caused by the fact that the community did not

care for the trees, and the lack of capacity of the municipality to monitor the trees condition.

Moreover, trees were pruning by some residents without any technical knowledge (how and

when to trim).

Solution This project is an expert-led initiative, in turn, by the Environmental Unit and the

Responsibility Business and International Relations Management of the Municipality of

Peñalolén as a part of its Environmental Management Plan. The project is a joint partnership

with Dimacofi, Chilean private company, which will provide 1,000 trees (specially selected for

streets), the virtual platform, and publicity materials.

The local people were not involved in the planning process, but they are the key actors in the

planting and monitoring of the development of the tree. Each family has to take a training

course and pass an exam. The task for the family will be to plant a tree and to put it on a virtual

map of the community. The family has the responsibility to monitor the tree and inform the

municipality and the community about the tree‘s condition. The goal of the project is to reach

80% of survival of the new trees in the streets.

In May 2011, there were 58 highly motivated persons on training and 46 trees were planted.

Budget $18,500,000 Chilean peso (ca USD 39,000)

Has this best practice

been replicated

elsewhere?

No

Contact information Ricardo Cofré Meza, Environmental Coordinator, Peñalolén Municiplaity

E-mail: [email protected]

Internet links or other

resources where more

information is available

http://www.creceverde.cl

Information on the person who described this best practice:

First name and surname Jorge Ueyonahara

Affiliation (university,

institution...)

Uppsala University

Email address [email protected]


http://www.creceverde.cl/


112

Best practice 2. Eco-Roof Incentive Program

Category and

subcategory of


which the example

refers

- Supporting (air purification);

- Regulating (climate regulation, reduction of urban heat, stormwater runoff management);

- Provisioning (solar energy);

- Cultural (aesthetic quality of roof gardens)


does it refer to?

Trees, biodiversity, climate, air quality

City/Town Toronto, Canada

Year 2009-2012

Initiator The City of Toronto – City Council

Short summary Toronto‘s Eco-Roof Incentive Program is designed to promote the use of green and cool roofs

on Toronto‘s commercial, industrial and institutional buildings.

Problem that needed

a solution

The project was design to fulfill the City‘s Climate Change Action Plan. The goal of the Action

Plan is to reduce Toronto‘s greenhouse gas emissions by 80% by 2050.

Solution The City of Toronto has had an interest in encouraging green roofs for some time, starting with

its participation in the construction of two demonstration green roofs on the podium of City

Hall and the roof of the Eastview Community Centre. In 2004, the City commissioned a team

from the Ryerson University to prepare a study on the potential environmental benefits of

widespread implementation of green roofs to the City of Toronto. The City held a set of

consultation workshops with green roof stakeholders to receive input on its proposed strategies

to encourage green roofs. Following these consultations, the City prepared a discussion paper,

called Making Green Roofs Happen, which proposed options for encouraging implementation

of green roofs. On February 1st 2006, Toronto City Council approved a set of recommendations

to encourage green roofs that for over 3 years effectively comprised Toronto's green roof

strategy. The initiatives in this strategy fell into four main categories: installation of green roofs

on City buildings; a pilot grant program; use of the development approval process to encourage

green roofs; publicity and education.

Toronto is the first city in the North America to have a bylaw to require and govern the

construction of green roofs on new developments.

Budget Eligible green roof projects receive $50 / square meter up to a maximum of $100,000. Eligible

cool roof projects receive $2 - 5 / square meter up to $50,000.


been replicated

elsewhere?

Contact information Green Roofs

Phone: 416-392-0191, 416-392-0191





http://www.toronto.ca/greenroofs/


First name and surname Agata Golec


institution...)

InE


113

Best practice 3. The Kfar-Sava Biofilter

Category and

subcategory of



- Regulating (regeneration – cycling and filtration processes);

- Cultural (quality of life – aesthetic beauty, social)


does it refer to?

Water

City/Town Kfar-Sava, Israel

Year The construction 2009-2010, realization –present

Initiator Yaron Zinger, Keren Kayemeth LeIsrael (KKL) – Jewish National Fund (JNF)

Short summary The Kfar-Sava bio-filter is the first engineered 'green' water treatment system in Israel, which

harvests stormwater and treats polluted groundwater.

Problem that needed

a solution

About 200 million cubic meters (3 million of Kfar-Sava) of polluted runoff water are absorbed

by the sewage system and channeled to the sea, which is a waste of huge amounts of precious

water that can be reused, and also pollutes natural water reservoirs.

Solution The bio-filter was developed by a research group from the Monash University in Australia,

with the participation of Israeli Yaron Zinger, who became one of the initiators of the Kfar-

Sava project. It was supported, also financially, by JNF, the Kfar-Sava municipality and KKL-

JNF and approved by the Health, Environment Protection and National Infrastructure

Ministries.

The bio-filter system is a method of storing urban runoff water and treating it by means of

a filtering system, plants and bacteria. The purified water is reintroduced into the aquifer for

urban use.

This project is an example of sustainable usage and compilation of different ecosystem

services. It uses purification abilities provided by plants and living organisms. At the same

time it increases efficiency of water usage and reduce necessity in pumping more water. It also

supports cultural ecosystem services since it requires planting of additional trees that will

provide services to local community.

Budget Information is unavailable, but many specialists agree that technology itself is relatively

inexpensive.


been replicated

elsewhere?

Contact information Yaron Zinger

PhD Candidate – Department of Civil Engineering, Monash University

[email protected]




About the project: http://www.watersensitivecities.org.au/?page_id=1976

Project brochure: http://www.watersensitivecities.org.au/wp-content/uploads/israel-biofilter-

Brochure.pdf


First name and surname Marina Kovaleva


institution...)

American University of Central Asia


114

Best practice 4. Hammarby Sjöstad

Category and

subcategory of



- Provisioning (water, fuel);

- Regulating (flood regulation);

- Cultural (educational, recreational)


does it refer to?

Water, soil, trees

City/Town Stockholm, Sweden

Year 1995-2017

Initiator The City of Stockholm Development Office in cooperation with the City Planning Department

Short summary The urban development project is located in the south-east of Stockholm covering 145 ha

including a lake. The project goal is to create a closed-circuit system that allows reduction of

energy and water use within the Hammarby Sjöstad by 50% comparing with other housing

areas in Stockholm.

Problem that needed

a solution

In the beginning of 1990-s the land in Hammarby Sjöstad belonged to private owners and was

built up with industrial squatters. Due to lack of regulations the area soon reached a point close

to collapse of the local ecosystem. The city authorities decided to buy out the land and

construct a new city district with a special focus on use of ecosystem services, environment

protection and sustainable development.

Solution The project was initiated by Stockholm City Council and has involved spatial planners, public

sector stakeholders and inhabitants of the city.

The local eco-cycle has been established in order to support and protect existing ecosystem

services. For instance, solar energy is used for production of electrical energy, combustible

waste is used as biomass for district heating and biogas is extracted from the digestion process

of sewage. The sludge remained after extraction is used for soil fertilizing. Roofs of the

buildings are planted with sedum in order to collect rainwater, delay it and evaporate it.

Furthermore, it helps to create green city milieu.

Budget The City of Stockholm invested about €500 million in the project. About €3 billion of private

investment was generated within the project.


been replicated

elsewhere?

On the basis of the project a model of the sustainable city Symbiocity was developed by the

Swedish Trade Council (www.symbiocity.org). Hammarby Sjöstad was used as a case study

for consideration of the Scottish government

http://www.scotland.gov.uk/Publications/2010/12/31110906/15

Contact information E-mail: [email protected]

Phone: +46 8 522 137 00




http://www.hammarbysjostad.se/

http://www.stockholm.se/hammarbysjostad

http://www.futurecommunities.net/case-studies/hammarby-sjostad-stockholm-sweden-1995-

2015

Information on the person who described this best practice

First name and surname Mariya Dedova


institution...)

University of Gothenburg, Sweden


115

Best practice 5. Garden for a Living London Campaign

Category and

subcategory of ecosystem

services to which the

example refers

- Supporting (habitat for animal and bird species, terrain providing network for wildlife

migration);

- Regulating (absorbing carbon, soaking up flood water, retain water, cooling the city,

balancing the local climate)


does it refer to?

Plants (trees, grasses, shrubs, flowers), animals, birds, biodiversity, water, climate

City/Town London, Great Britain

Year From 2009 ongoing

Initiator London WildLife Trust

Short summary The Program aims to transform the London's 3 million gardens into a network of nature

reserves that make a city more resilient to climate change and better for wildlife, engaging

open access, self-initiated participation of local inhabitants.

Problem that needed

a solution

Climate change is predicted to make summers hotter and drier and winters warmer and wetter.

As a result, we are likely to experience overheating, droughts and flash-flooding, with an

increased demand on water resources. The impact will be probably greatest in cities, where

hard surfaces prevent water absorption into the ground. An influx of new species attracted by

the warmer climate can cause a shift in the balance of predators, pests and disease. Some

native species will need help to adapt to these changes.

Solution The London Wildlife Trust‘s Garden for a Living London campaign aims to highlight the

importance of the capital‘s gardens to wildlife and to people. The organization wants London's

private gardeners to pledge to do one of seven things to make their garden more wildlife and

climate friendly. These are: planting drought resistant plants, planting mixed hedgerows,

planting broad leaved trees, making a pond, using mulch, roof greening and wilding up

dockings. The campaign has attracted attention of the Mayor of London and is supported by

Thames Water – private utility company responsible for the public water supply and waste

water treatment.

The idea of the program is to rely on self-initiative of London inhabitants. Everybody who has

a garden can apply. The London Wildlife Trust supports participants with online accessible

information in form of „How to‖ guides on each of seven above-mentioned topics and

„Wildlife Gardening Pack‖ guidebook with lots of tips and advices on wildlife and climate

friendly gardening. Gardeners are also welcomed to visit mini "Future Gardens" placed in

London area.

Budget The Wildlife Trust spent £2,303,490 on charitable activities and £233,076 on fundraising and

publicity in 2009-2010 financial year.


been replicated

elsewhere?

Similar campaigns can be find in Holland (Amsterdam), USA ( New York, Chicago),

Denmark (Copenhagen).

Contact information London Wildlife Trust

General enquiries: [email protected]




http://www.wildlondon.org.uk/gardening/Home/tabid/384/language/en-US/Default.aspx


First name and surname Mariusz Boćkowski


institution...)

Jagiellonian University, Cracow


116

Best practice 6. Ørestad Urban Gardens

Category and

subcategory of



- Provisioning (food);

- Cultural (green areas)


does it refer to?

Garden

City/Town City Copenhagen, Denmark

Year 2005

Initiator The Association Ørestad Urban Gardens

Short summary The project offers gardens of approximately 16 m², in which the members of the Association

can grow organic food. There are about 60 small gardens. In addition to the individual plots,

the Association's members also have the opportunity to help cultivate a large shared garden.

Problem that needed

a solution

The project was started by the Association Ørestad Urban Gardens, which used empty building

sites to bring life and establish green areas in a district characterized by construction

machinery and bare fields. The individual gardens consisted of raised beds in Euro-pallet

boxes. The members were entitled to two 'plant boxes' in which they could cultivate flowers,

herbs and vegetables. The gardens had no sheds or permanent installations.

Solution In collaboration with Agendacenter Amager, local residents established the Association

Ørestad Urban Gardens (2005). The land for the gardens is made available by the Area

Development Company that supports the district's local initiatives.

At the beginning, the Association experimented with small, mobile gardens. In 2009, the

common area has tables, benches and a barbecue facility for everyone to use. An old site hut

functions as a tool shed. The Association is responsible for the purchase of tools, tables and

benches, as well as measuring up and allocation of plots. The practical work of laying out the

gardens, etc. is carried out by the members on special work days. From time to time, the

Association holds social and gardening-related events during which the district's residents can

get together to work in their gardens, enjoy each other‘s company or to attend theme days

which focus on gardening, ecology and the environment.

Budget Membership costs DKK 200 year (≈37 USD), project budget not given


been replicated

elsewhere?

There are some examples of urban gardens not exactly in building sites but also in cities called

"urban agriculture", Pomona Valley, California, 2008

Contact information Ørestad Urbane Haver, Asger Jorns Allé, 2300 København S


Phone: 9607-68 84 82 82 428




http://www.urbanehaver.dk/?page_id=67


First name and surname Maruta Jankēvica


institution...)

University of Latvia Faculty of Geography and Earth Sciences


117

Best practice 7. Neighborhood Gardens and Creepers for Cracow – Competition

Category and



example refers

- Regulating (natural air filter);

- Supporting (oxygen production);

- Cultural (aesthetic and spiritual)


does it refer to?

Trees, plants like creepers

City/Town Cracow, Poland

Year 2005 – 2010

Initiator Ecological Animation Workshop

Short summary Each year (last in 2010) most valuable gardens and creepers rising in the city are selected.

Selection of winners is based on strictly specified conditions.

Problem that needed

a solution

The initiators are trying to encourage more and more of Cracow inhabitants to joint

responsibility for greenery in the city. Competition encourages citizens to ―invite‖ nature into

places from which it was removed for instance because of urbanization. According to the

initiators there is a need to popularize gardening knowledge which helps to create plant

landscapes and knowledge about value of green areas in the city.

Solution In 1995, an educational program called Garden City Project was started. One of the program‘s

components was a contest. From the beginning, the project was opened to everyone:

community activists, representatives of housing cooperatives, administrators of blocks and

private tenements and residents of Cracow.

Nowadays, also consultations, lectures, inspections, educational meetings and trips are carried

out.

Budget


been replicated

elsewhere?

Contact information Elżbieta Urbańska – Kłapa

Pracownia Animacji Ekologicznej Ośrodka Kultury im. C. K. Norwida

os. Górali 5, 31 – 959 Kraków

Phone: 12 644 27 65 w. 18





http://www.okn.edu.pl/ekologia/miasto.htm

118

Best practice 8. Green Stormwater Infrastructure Programs – Green City, Clean

Waters

Category and

subcategory of



- Cultural (recreation and tourism);

- Regulating (water and air quality regulation, habitats, water regulation, erosion regulation,

water cycling);

- Provisioning (fresh and clean water)


does it refer to?

Trees, water management, water protection, rain garden

City/Town Philadelphia, PA (USA)

Year Green Stormwater Infrastructure Program is a part of general Water Protection Program and it

was implemented in 1999.

Initiator Philadelphia Water Department

Short summary The program aims to reduce local flooding, reduce combined sewer overflows and improve

water quality while also improving the quality of life of residents.

Problem that needed

a solution

The problem of stormwater management in the cities is very common. If rain is not properly

managed and flows over impervious surfaces (streets, rooftops, pavements) into the nearest

storm drain, it can have a detrimental effect on water quality in river and stream corridors and

provide flooding and on the other hand faster water fall and consequently lead to drought.

The air quality in the cities is also worse because of lack of large green areas. This results in

deterioration of health condition and quality of residents‘ life.

Solution The most important outcomes of the project include:

- design of a Backyard Buffer Program for a property owner situated along the Poquessing

Creek, the Pennypack Creek to enhance the habitat surrounding water sources, stabilize creeks

to protect against erosion and improve the water quality of the creeks;

- study of integrated green stormwater infrastructure;

- selection of tools including stormwater planters, rain gardens and green roofs and gradual

implementation of them;

- waterways restoration (to more natural ecosystems) involves the re-design of streams,

enhancement and creation of wetlands;

- the Energy Coordinating Agency and the Philadelphia Water Department were distributing rain

barrels to people located within the watersheds of Philadelphia.

The residents are also involved in different activities.

Budget No data available


been replicated

elsewhere?

10,000 Rain Gardens in Kansas City

(http://www.rainkc.com/index.cfm/fuseaction/home.home/index.htm)


Phone: (215) 685-6213, Rita Montague




http://www.phillywatersheds.org/

http://www.phila.gov/water/


First name and surname Katarzyna Szrama


institution...)

Adam Mickiewicz University, Faculty of Biology, Department of Plant Ecology and

Environmental Protection


119

Best practice 9. The Creation of Lublinek Forest Park in Lodz

Category and subcategory

of ecosystem services to


- Provisioning (gene bank);

- Regulating (climate regulation);

- Supporting (soil formation, oxygen production);

- Cultural (recreation, restoration)


does it refer to?

Trees, biodiversity, water, air

City/Town Lodz, Poland

Year 2005 – 2010

Initiator Aeris Futuro Fundation, Urban Forestry Lodz, Dell

Short summary Creation of the park consisted of two phases implemented in 2004-2010. In 2005-2006, native

trees and shrubs were planted. In 2007-2010, green collar insulation around the municipal

waste sorting Lublinek was created.

Problem that needed

a solution

Recreational and environmental potential of uncultivated lands in the vicinity of Forest

Lublinek was untapped. Large housing estates in the area, the nearby airport and the municipal

waste sorting posed a serious environmental burden. The main problems were the high

concentration of CO2, low air humidity and pollutants in the air and soil.

Solution During the first phase of the project, works was conducted on the area of about 37 ha. The

work was carried out based on the concept of a park in English style, which sought

revitalization of the natural rural character of these areas (establishing meadows, grasslands

and pastures). The total area arranged in the second phase was 11.87 ha. DELL‘s employees as

volunteers participated in planting trees and shrubs.

According to the estimations made by the Aeris Futuro Foundation before the tree reaches

maturity calculated at 100 years, they can accumulate 1,250 tonnes of CO2.

The project also had its spontaneous stage – in 2008, the Art of Living Foundation encouraged

local residents to visit the park and planted another 200 plants there.

Budget Total investment cost amounted to 362,018 PLN (2005-2007).


been replicated

elsewhere?

Similar initiatives based on cooperation between NGOs, city administrations, business and

local community were carried out in several places throughout the country.

Contact information Joanna Mieszkowicz, Executive Director




http://www.aeris.eko.org.pl/projekty/czas-na-las


First name and surname Renata Putkowska


institution...)


120

Best practice 10. Bristol's Parks and Green Space Strategy (P&GSS)

Category and



example refers

- Cultural (recreational, aesthetic)


does it refer to?

Trees

City/Town Bristol, United Kingdom

Year 2008

Initiator Bristol City Councils Cabinet

Short summary The Bristol‘s parks are considered to be the main destination (seasonal and fixed) for UK

citizens. Twenty-five million of Bristol‘s citizens are visiting the parks annually. The strategy

was designed in order to protect and improve ecosystem services in Bristol‘s Parks to ensure

citizens with facilities for recreation and leisure.

Problem that needed

a solution

The Bristol‘s parks tend to be the enjoyable spaces for citizens to amend their well-being and

healthy life-styles. However, parks were threatened to be reduced. A constant decrease in the

investments for parks improvements led to the decision made by the UK government for selling

some of the green land. Thus there was a need to find new investments and to prevent the

reduction. Moreover, it was essential to safeguard the old trees growing in the historical green

areas, as well as to plan more trees, to develop and grade up the quality of parks.

Solution Trees deficit has been overcome by changes in the planning systems for a higher quantity of

green space. The tree planning has been improved in 450 parks in Bristol, where approx. 4,000

trees were planted (2009). Moreover, progress report indicated that in the year 2009

a number of investments came from external funds and contributions, less from the City

Council‘s budget, and that helped in the implementation of the Bristol's Parks and Green Space

Strategy.

The biggest outcomes of the project ware the increased citizen‘s satisfaction and

a clear growth of time spent in the parks for leisure activities.

In total 34 organizations took part in the strategy development process. Moreover, 5,500 Bristol

inhabitants have signed several petitions calling to improve and save trees in the Bristol‘s parks.

Local people were also involved in the following processes: public consultation to express their

ideas concerning the parks preservation; development of the community groups (the Bristol

Parks Forum); learning programs for children and youth; events and open space festivals.

Budget £ 4.35 million per year


been replicated

elsewhere?

Contact information Rob Acton-Campbell

The Bristol Parks Forum: [email protected]

Bristol City Council: [email protected]




http://www.bristolparksforum.org.uk/ParksFunding.pdf

http://www.bristol.gov.uk/parkstrategy


First name and surname Natalia Stepanova


institution...)

University of Gothenburg, Sweden


121

Best practice 11. Green Poznan




- Supportive (production of oxygen);

- Cultural (aesthetic values)


does it refer to?

Trees, greenery

City/Town Poznan, Poland

Year Since 1994

Initiator City Council

Short summary Since 1994, the President of Poznan announces the competition for the most beautiful green

area. The competitors can take part in the contest in one of the following categories: gardens;

terrace, loggias and balconies, allotments at the area of Family Allotment Gardens; green

belts; greenery nearby housing estates, offices, schools.

Problem that needed

a solution

Poznan is one of the biggest cities in Poland and is important centre of trade, industry and

education. Like every big agglomeration, Poznan suffered from atmosphere pollution,

biodiversity loose and small quantity of green areas. This influenced quality of life in the city.

Moreover, Poznan‘s citizens were exposed to urban stress and health problems connected with

air and water pollution and noise. Green areas in the city contribute to the quality of life. They

play crucial role in CO2 reduction and oxygen production, thus city carbon footprint is reduced

and air quality is improved. It also provide habitat for native plants, animals and wildlife.

Solution Each of participants contributes to urban scenery creating picturesque green area that is

beautiful and provides aesthetic values. Moreover, every year the greater number of various

species is planted thus biodiversity in urban area is increasing.

The City Council was initiator of the contest and the idea behind it was to involve as many

citizens as possible. It has engaged many citizens since the beginning – around 40 000

participants has already taken part in the competition.

Budget


been replicated

elsewhere?

This practice has been replicated in many towns and cities: e.g. in Ciechocinek (2010)

Contact information Contest Office:

ul.Libelta 16/20; 61-706 Poznan

Phone: 48 61 878 50 49





http://www.poznan.pl/mim/public/wos/news.html?co=print&id=44162&instance=1000&lang=

pl


First name and surname Dominika Dzwonkowska


institution...)

Cardinal Stephan Wyszynski University

Institute of Ecology and Bioethics


122

Best practice 12. Urban Tree Program: Re-Green Atlanta




- Regulating (trees)


does it refer to?

Trees

City/Town Atlanta, GA (USA)

Year 2004-2008

Initiator Trees Atlanta organization in collaboration with the City of Atlanta

Short summary The goal of the project is to restore Atlanta‘s urban forest by planting and maintaining

thousands of trees. This should help the City cope with such environmental problems as: urban

heat island, air pollution and flooding while at the same time educate the citizens about the

importance of trees.

Problem that needed

a solution

The population of Atlanta is continuously growing. Because of that, there is an increased

demand for land to build houses, commercial centers or industrial sites. During the 30 years

before the implementation of the project, Atlanta lost around 65% of its trees.

Solution Planting trees is very well organized – it involves using GIS mapping to identify the areas in

need of trees. Then, the organization asks for appropriate permissions for planting trees and

arranges the land. Planting trees, itself, takes place during events which are usually organized

every weekend and rely on volunteers. The volunteers receive training at the beginning of each

tree-planting event.

Once, new trees are in the ground, Trees Atlanta staff is responsible for caring for the trees for

the first three years of their life. After that, residents of Atlanta take charge of them. Most of the

trees planted are indigenous, which means that the organization wishes to restore native tree

species.

Planting trees helped to overcome the problems mentioned earlier as well as integrate the

residents of Atlanta in a common effort to take care of the environment they live in. Tree

planting events still take place and the next thing the Trees Atlanta plans to do is create an

enormous park around the city.

Budget The budget for 2007-2008 was $2.3 million.


been replicated

elsewhere?

Contact information Marcia Bansley

Executive Director

Phone: (404) 522-49057





http://www.sustainablecitiesinstitute.org


First name and surname Justyna Dziankowska


institution...)


123

Best practice 13. Cork South Docklands




- Provisioning (water and energy);

- Regulating (cycling and filtration processes);

- Stabilization (coastal and river channel stability)


does it refer to?

Water (River Lee, Atlantic Coast), Land, Oil

City/Town Cork, Ireland

Year Strategy - October 2004 to April 2008; Implementation – starting in 2008

Initiator Howards Holdings Ltd.

Short summary The entire project for the docks in Cork is very ambitious, identified as a priority in more

national strategic plans, and is reflecting Ireland‘s ambition to take its place as a leading

knowledge economy. The Cork South Docklands project is a first part of the Cork Docklands

project that gives sustainability a high importance.

Problem that needed

a solution

The Cork South Docklands to the east of Cork city was reclaimed from the marsh which was

a floodplain covered by the River Lee at high tide back centuries ago. Due to the nature of

historical manufacture and industrial activity at South Docklands, it was presumed that there

is

a legacy of contaminants in the soil and groundwater (including hydro-carbons, chlorinated

solvents and various metals).

The area is low-lying and prone to flooding, problem that seemed to be exacerbated by

climate change. Quay walls needed to be strengthened and upgraded and the ground levels

within the area needed to be raised.

Solution There was an integrated and multidisciplinary approach with focus on environmental factors

in an urban context. New system solutions provide scope for synergies between sewage, waste

and energy production and enable coordination with efficient land use, landscape planning

and transport systems.

Budget 600 million Euro

Has this best practice been

replicated elsewhere?

The concept of SymbioCity has been an inspiration for urban development projects around

the world, e.g. Buffallo City in South Africa, Toronto Waterfront in Canada (2005), Pune in

India, and also in Europe – Narbonne in France, London Olympic Village in the UK.

Contact information Cork Harbour – Integrated Management Strategy, May 2008




http://www.cvarg.azores.gov.pt/CVARG/swim21/Topic%203.pdf

Information on the person

who described this best

practice

Urban Planner, Bucharest, Romania

First name and surname Aura Istrate


institution...)

University of Architecture and Urban Design „Ion Mincu‖ Bucharest


124

Best practice 14. McGill University Edible Campus





- Cultural (aesthetic and educational)


does it refer to?

Edible plants

City/Town Montreal, Canada

Year 2007

Initiator Alternatives, Santropol Roulant, Minimum Cost Housing Group

Short summary The creation of the Edible Campus is the result of a partnership between the McGill

University‘s School of Architecture and two local non-governmental organizations:

Alternatives, dedicated to the greening of cities through community participation, and

Santropol Roulant, which focuses its efforts on food security. This innovative urban agriculture

project has been honored with a National Urban Design Award from the Royal Architectural

Institute of Canada and Canadian municipalities.

Problem that needed

a solution

1. Food trasportation

2. Wastes by generating packaging

3. Organic wastes

4. ―Heat island‖

Solution The Edible Campus project demonstrates that underutilized concrete spaces can become green

and provide food with little effort and low cost. Productive growing in the cities will help to

reduce their global ‗ecological footprint‘ made especially by transporting and storing food.

This would help reduce food transportation and in consequence CO2 emission.

Food from the Edible Campus along with other food from registered suppliers is processed in

Santropol Roulant‘s kitchen. Forty percent of the kitchen's organic wastes are turned into

natural fertilizer through vermin-composting. The Edible Campus uses two wooden compost

bins to recycle garden‘s organic wastes. The garden‘s vegetation contributes to microclimatic

cooling by evapo-transpiration and thus reducing the ―heat island‖ effect. The total number of

the volunteers who worked for the garden amounts 266. This includes the McGill University

community, volunteers – children and students, NGO actors and visitors.

Budget


been replicated

elsewhere?

Contact information




http://www.idrc.ca/en/ev-129018-201-1-DO_TOPIC.html

http://www.mcgill.ca/files/mchg/MakingtheEdibleCampus.pdf


First name and surname Mariam Qalebashvili


institution...)

Tbilisi State University


125

Best practice 15. Philadelphia GreenPlan




- Cultural (aesthetic);

- Supporting (carbon sequestration);

- Regulating (increase of air quality maintenance)


does it refer to?

Trees

City/Town Philadelphia, PA (USA)

Year Since 2001

Initiator City of Philadelphia (Mayor‘s Office of Sustainability)

Short summary Efforts to increase green coverage was proposed and supported by the City Council and the

Mayor. Actions were supported by association ―Next Great City‖. The main goal of this

project is to transform Philadelphia into green city.

Problem that needed

a solution

The main problem is lack of trees in some Philadelphia‘s districts. From 1976 to 2004

Philadelphia lost ca. 200,000 trees (about one half). It has a several negative consequences,

e.g. lower air quality maintenance, unattractive appearance of city and so on.

The second problem is still big number of dead, ill or potentially dangerous trees near the

streets. It entails worse level of ecosystem services.

Solution In response to above mentioned problems, the Mayor‘s Office of Sustainability designed

a project (GreenPlan) to increase tree coverage toward 30% in all neighborhoods by 2025. But

firstly city promised to remove old trees, and this part was done (since 2001 ca. 23,000 dead

or dangerous trees were removed). This part was a necessary, preparatory phase for second

part of the project: planting new trees. The main citywide goal is to plant 300‘000 trees by

2015.

The City Council Department, several partnership communities, individuals and businesses

are involved in this project.

Another movement involved in this process is TreeVitalize – a public-private partnership to

restore tree cover in Pennsylvania communities. Since 2004, this organization has already

planted 20,000 trees in Philadelphia Metropolitan Area.

Also local people can make the city greener thanks to Plant!Philadelphia fund (created by

administration); it directly helps to plant new or remove old trees in City Centre District.

Achievements: replacing about 8% of old trees City Center District annually. The

contributions to the fund are tax-deductible and everyone can decide where new trees will be

planted.

Budget $1 million for tree planting, with an additional $2,5 million for the Department of Parks and

Recreation



Contact information Katherine Gajewski, Director In Mayor‘s Office of Sustainability




http://www.nextgreatcity.com/actions/trees

http://www.phila.gov/green/greenworks/equity_Trees.html


First name and surname Michał Jarzyna


institution...)

Jagiellonian University


126

Best practice 16. Warsaw University Library




- Provisioning (fresh air);

- Regulating (climate regulation, neutralize the heat island effect, elimination of CO2, water re-

usage);

- Cultural (aesthetic, recreational, educational)


does it refer to?

Trees, bushes, biodiversity, water, air,

City/Town Warsaw, Poland

Year 2002

Initiator University authorities

Short summary Not only this investment is supporting the idea of sustainable usage of ecosystem services and

its natural growth, but also is non-commercial and innovative idea in Warsaw (and also

Poland). It‘s connecting cultural, technological and protecting environment functions as well as

modernity and nature.

Problem that needed

a solution

The problem was to create a cultural-nature area which allows drawing from investment‘s

utility as well as improvement of the local nature balance. The goal was to create a new

quality, eliminate a detrimental influence of the huge ―concrete‖ investment in the centre of the

town. The main goal was to larger the green area in the town, neutralize the ―heat island effect‖

without using too much space.

Solution The investment consists of cultural, ecological and aesthetical elements and 3 parts: upper,

bottom and the entrance and covers the area of 1 hectare, 5111 m2 of which is covered by the

greenery.

This investment was implemented by the University authorities with a great support from the

town‘s authorities. It was an expert-led process.

The library is open to everyone and fulfills recreational, educational and economical functions.

Budget $80 million


been replicated

elsewhere?

The Copernicus Science Centre in Warsaw (2002)

Contact information [email protected]




http://www.buw.uw.edu.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=286&Itemid=91


First name and surname Beata Młynarska


institution...)


127

Best practice 17. The Forest of Belfast




- Cultural (green areas as space where people meet)


does it refer to?

Trees, green areas in the urban public space

City/Town Belfast, Northern Ireland

Year Since 1992

Initiator Partnership of more than 20 organizations

Short summary A public-private partnership program that aims on protecting and managing city trees,

especially by promoting them, tree planting, providing research in this area, taking care of

trees, connecting the nature with arts and citizens, with involvement of stakeholders and local

people.

Problem that needed

a solution

How to strengthen people awareness of how important and valuable urban forests ecosystems

are?

Solution The Belfast Forest implemented few initiatives:

- Belfast‘s trees survey – over 36 000 trees were examined between 1993 and 1995 to

understand species composition, ownership, tree condition and age and provided the basis of

a strategy for the future of the urban forest.

- Encouraging public involvement – every year new projects were implemented to enable

local community to actively take part in creating public areas in urban forests.

- Nearly 90 000 trees were provide in a three year program.

- Environmental arts – one or two timber wood sculptures were created and placed in various

areas of city forests in Belfast every year. They were presented to the citizens and visitors to

show importance of the city forests trees and that the nature is a real kind of art.

- Tree care – there was an educational program that explained how to take care of trees.

- Citizens could participate in seminars that involved representative of central government,

NGO‘s etc.

Budget



Similar program – Forrest of Cardiff (started in 1998)

http://internationaltreefoundation.org/get-involved/plant-a-tree/wales/st-georges-wood-forest-

of-cardiff/

Contact information Dr Ben Simon

Forrest Officer

Forrest of Belfast 4-10 Linenhall Street Belfast BT2 8BP

Phone: (028) 9027 0350




http://www.belfastcity.gov.uk/parksandopenspaces/artinthepark.pdf

http://www.belfastcity.gov.uk/parksandopenspaces/forestofbelfast.asp


First name and surname Marcin Walków


institution...)

Wroclaw Medical University, Faculty of Health Sciences

Wroclaw University of Economics, Faculty of Management, Informatics and Finance


128

Best practice 18. Emscher Park Restoration in Ruhr




- Regulating;

- Supporting;

- Cultural


does it refer to?

Trees

City/Town Federal Land of North Rhine-Westphalia, Germany

Year 1989

Initiator Authorities of the federal land

Short summary The Ruhr area has been dominated by coal mining and heavy industry for more than a century.

It was left with ecological problems after the industrial decline of the 1980s. To change this

situation and restore the ecosystems, the region authorities came up with a comprehensive

restoration plan for the Emscher Park.

Problem that needed

a solution

Over the past 30 years, the heavy industries in Ruhr district have been massively restructured,

causing the abandonment and dereliction of many steel works and coal mining operations

throughout the region.

Solution The project focuses on:

- using ecology as a central organizing focus for the regeneration of the region‘s economy as

well as its environment;

- turning industrial wastelands into a regional network of open space, recreation, and cultural

resources;

- being the largest re-naturalization project in Europe, and one which is rare in the world for

undertaking brown fields restoration on a regional, rather than site- specific, basis.

A central aim of the project was to clean up the river and to integrate and develop existing open

spaces to create a regional park system that would include seven green corridors running

north–south and east–west through the region.

Budget Between 1991 and 2000 (first decade) the government of North Rhine Westphalia and the EU

(Aim 2) has financed over 270 projects with a volume of nearly 200 million



Contact information



information is available http://80.33.141.76/pe_sta_perpetua/attachments/article/75/Emscher.pdf

129

Best practice 19. High Line – Innovative Park in New York




- Regulating;

- Cultural (recreational)


does it refer to?

Trees, plants

City/Town New York, NY (USA)

Year 2009

Initiator Friends of the High Line and New York city Department of Parks and Recreation

Short summary The High Line is a park built on an elevated former freight rail trestle on the West Side of

Manhattan. It runs from Gansevoort Street in the Meatpacking District, through Chelsea, to 34th

Street. The main function of this park is purifying the air in the city centre, recreational

functions for citizens, plantings local vegetables.

Problem that needed

a solution

The main problem in big cities like New York is to keep air in a good condition.

Solution Friends of the High Line and New York City Department of Parks and Recreation were the

main initiators of the project. The park features an integrated landscape, designed by James

Corner Field Operations.

In the park, there are bike and run paths, as well as an area for planting vegetables.

Additionally, cultural events like concerts, exhibitions are hosted in the park.

The main function of this park is the purification of urban air.

Budget



Contact information




http://www.thehighline.org/

Information on the person who described this best practice: Marine biologist

First name and surname Kamila Janiak


institution...)

Gdańsk University


130

Best practice 20. Rotterdam Green Roofs




- Regulating (regulation of floods);

- Provisioning (water);

- Cultural (spiritual and nonmaterial benefits, relaxation)


does it refer to?

Air, water, biodiversity, natural flora and fauna

City/Town Rotterdam, Netherlands

Year January 2007 – present

Initiator Rotterdam City Council, Port Authority, employers‘ organizations and the Environmental

Protection Agency

Short summary Rotterdam participates in the international climate program for metropolis ―Clinton Climate

Initiative‖. Part of the collective initiative is the creation of green roofs, which aims to achieve

a 50% reduction of CO2 emissions.

Problem that needed

a solution

Rotterdam had high emissions of CO2. Thus the goal is to improve the climate for the benefit

of people, the environment and the economy. The project ―Green roofs‖ aims to achieve

a 50% reduction of CO2 emissions and help city being 100% climate proof.

Solution Rotterdam municipality has received so far applications for over 30,000 square meters of green

roofs. Their aim is to have a total of 800,000 square meters of green roofs by the year 2030.

Budget Approximately € 900,000



Contact information Albert Jan Kerssen, Product Manager, Roofgardens & Living/Green Walls ISS Landscaping

Services in the Netherlands




www.rotterdamclimateproof.nl (adaptation program)

131

Best practice 21. Introduction of Eco-system Solution to Urban Architecture: Yard-

Skreper




- Regeneration (quality of life, production of goods)


does it refer to?

Trees, plants, biodiversity

City/Town Brooklyn, NY (USA)

Year 2010

Initiator Rogers Marvel Architects

Short summary The Brooklyn Yard-Scraper is a new mixed-use, super-sustainable redevelopment proposal of

new residential and commercial-office building with an integrated concept of reducing the

overall footprint.

Problem that needed

a solution

Overpopulation, food security, „concrete over green areas‖, lack of oxygen and fresh air and

places for recreation for inhabitants of large cities.

Solution Properly designed high scrapers provide the most efficient mode for utilizing both space and

on-site resources, serving a larger majority of the population than could have otherwise been

served. According to the solution of the Rogers Marvel Architects, a New York based

architectural company with a high expertise of its employees in sustainable and green design,

the Yard-Skreper will provide its users not only economic, but also environmental services.

The lower floors of the new Yard-Scraper will comprise areas for social, commercial and

educational activities, and each of these will have direct access to an open or closed green

space. The upper floors will house what could be considered as Brooklyn‘s nouveau

brownstones, in addition to a number of other flats. Not tied to the planar grid of the streets,

each unit will be stacked one upon another and oriented in such a way to maximize airflow

and interior light distribution, reducing the dependency on energy hungry mechanical systems.

Certain areas of the facade will also be clad in solar voltaic panels, and the building will host

a green house centre, a vertical farm, numerous garden terraces, the Institute for Urban

Sustainability, the Brooklyn Library of Science and Environment and other similar

organizations.

Budget



Where? When?

Green design (roofs and balconies), urban agriculture and application of energy conservation

are becoming popular worldwide.

Contact information Rogers Marvel Architects, http://www.rogersmarvel.com/contact.html




http://inhabitat.com/yard-scraper-seeks-to-change-the-face-of-brooklyn-sustainably/

http://www.rogersmarvel.com

132

Best practice 22. Master Composter - Soil Building Program




- Supporting (nutrient cycle, soil formation supporting other ecosystem services)


does it refer to?

Soil, worms, nutrient cycle

City/Town Seattle, WA (USA)

Year Start date is unknown; the program is well established and operating on an annual basis.

Initiator The Master Composter (MC) program is part of the Natural Soil Building Program which is

run by Seattle Tilth.

Short summary The MC program trains individuals to become experts at composting and then allows them to

request an MC to help implement composting projects around the city to reduce waste and

increase soil quality.

Problem that needed

a solution

Municipal waste is a major environmental concern in both space for and toxic content of

landfills. The renewable resources thrown away in landfills become contaminated with

chemicals, so even vegetable matter cannot be extracted for composting after contamination.

The waste stream must be diverted as much as possible in order to limit landfills' impact on

environment. An additional problem is constant harvesting and removal of excess foliage from

lawns, trees, and gardens disrupts the nutrient cycle in urban settings.

Solution This program trains experts who can then educate the public on how to reduce their waste and

improve soil quality at the same time.

In providing this solution, soil is formed through human intervention (creation and continuous

feeding of composting units) using natural life processes (digestion) to breakdown waste and

create nutrient-dense soil-castings. Municipal governments benefit reducing the amount of

waste reaching landfills (estimates are between 25% and 50%). The urban environment

benefits by the replenishing of nutrients lost in the nutrient cycle disruption.

The program was developed by Seattle Tilth that fosters a community of stakeholders who

collectively enact changes for the betterment of the environment. The process that developed

the original program was expert-led, however, now non-expert communities can implement the

program.

Budget No direct information on the program's budget was available, though it is a (probably very

small) portion of the Seattle Tilth budget of US$ 1 million spent on all of its programs.



This practice has been replicated in a number of cities throughout the United States and

Canada: Alemada County (http://www.stopwaste.org/home/index.asp?page=170),

San Mateao County (http://www.recycleworks.org/compost/mcprgrm.html), Edmonton,

Canada (http://www.edmonton.ca/for_residents/garbage_recycling/master-composter-recycler-

program.aspx), Vancouver, Washington

(http://www.co.clark.wa.us/recycle/yard/MasterComposter.html)

Contact information Graham Golbuff

Phone: +1 (206) 633-0097





http://seattletilth.org/learn/mcsb


First name and surname Gerald Gugerty


institution...)

Central European University


133

Best practice 23. Most BeautifulGgarden Contest




- Cultural (aesthetic)


does it refer to?

Plants, flowers, tress, insects

City/Town Croatia

Year 1995 – today

Initiator Croatian National Tourist Board

Short summary Every year, the Croatian National Tourist Board and/or local government (depends on the

town) organize a contest with a task to arrange a garden around family houses in towns which

participate in the contest.

Problem that needed

a solution

Tourism is very strong economic segment in Croatia and with main focus put on coastal area,

where tourism generates the most economic activities, the National Tourist Board tried to

include other parts of the country as well. The idea was to make incentives for as many

household as possible to arrange their gardens around the houses, balconies etc. This contest

was a part of a broader action with the aim to raise the awareness of the people to take care of

the environment, to reduce garbage on the streets and to make streets greener. The main

slogan of the action was „Less garbage – more flowers‖.

Solution The action is organized in urban areas – cities around the country. The concept of the contest

is simple: households have to arrange their gardens and area around the house, people in the

strict city centre have to arrange their balconies. The main objective is to create a ‗little green

zone‘ around the house. At the end of the application period, the representatives from the

Tourist Board/City government evaluate the gardens and give awards. Usually three

(symbolic) awards are given in the amount within range 1500 – 3000 HRK (depending on the

town) for the first prize, 1000 – 1500 for the second and 500 – 1000 for the third.

Budget < 6000 HRK per town



This contest is now held every year in many towns (large and small) around the country.

Contact information Croatian National Tourist Board




www.croatia.hr


First name and surname Marko Matosović


institution...)


134

Best practice 24. Vertical Farming, Sky Farming




- Provisioning (fresh food supply);

- Supporting (reduction of green house gases emission and pollution caused by food

transportation)


does it refer to?

Plants

City/Town Not implemented yet

Year

Initiator Dr. Dickson Despommier, an American ecologist and Dr. Ken Yeang a prolific Malaysian

architect

Short summary Dickson Despommier's 'The Vertical Farm', promotes the mass cultivation of plant and

animal life for commercial purposes in high-rises. This concept emerged at the Columbia

University in 1999. Using advanced greenhouse technology such as hydroponics and

aeroponics, these Skyscrapers could theoretically produce fish, poultry, fruit and vegetables.

Problem that needed

a solution

According to the UN‘s Population Division, by 2050 around 70% of the world‘s population

will be living in urban areas. Moving farms closer to settlements would reduce human

ecological impact.

Solution Most vertical farm designs depict them as ultra-modern, stylish skyscrapers. Each floor could

potentially feature a variety of crops and small livestock. Tanks would house fish and other

seafood. Using technology to minimize waste and energy use, and to facilitate recycling, is

essential. To that end, they would contain glass walls, large solar panels, high-tech irrigation

systems and incinerators that burn waste for energy. A variety of monitoring systems would

ensure that energy and water go where they need to go and that temperature controls are

carefully maintained.

It is economically rational to allow traditional outdoor farms to revert to a natural state and

reducing the energy costs needed to transport foods to consumers. Vertical farms might

significantly alleviate pollution caused by transportation.

Another important benefit would be the sewage recycling, "black water" could be cleaned by

algae and plants and made potable or it can be treated by filters and made into "gray water,"

which is sterile and useable for irrigation.

Budget Over $100 million, for a 60 hectare vertical farm



Developers and local governments in the following cities have expressed serious interest in

establishing a vertical farm: Incheon (South Korea), Abu Dhabi, and Dongtan (China), New

York City, Portland, Los Angeles, Las Vegas, Seattle, Surrey, Toronto, Paris, Bangalore,

Dubai, Abu Dhabi, Incheon, Shanghai, Beijing and others.

Contact information Dr. Dickson Despommier, Environmental Health Science of Columbia University





http://www.verticalfarm.com/contacts

http://nymag.com/news/features/30020/

http://www.economist.com/node/17647627

135

Best practice 25. Seattle’s Urban Forest Management Plan




- Provisioning (wood);

- Supporting (fresh air);

- Cultural (leisure)


does it refer to?

Trees

City/Town Seattle, WA (USA)

Year April 2007

Initiator The City of Seattle‘s Urban Forest Coalition (now known as the Urban Forest Inter-

departmental Team), a group representing nine City departments with tree management or

regulatory responsibility.

Short summary The City of Seattle set the goal of achieving 30% tree canopy cover by 2037 to increase the

environmental, social, and economic benefits trees bring to Seattle residents. The Seattle

Urban Forest Management Plan (UFMP) is a comprehensive strategy to achieve the goal.

Problem that needed

a solution

Seattle‘s urban forest has significantly declined over the last few decades as the city has

grown. Today, about 18% of the city is covered by tree canopy as compared with 40% just 35

years ago. Tree cover loss since 1972 has cost Seattle $1.3 million each year in stormwater

mitigation benefits and $226,000 per year in air cleaning value. The City has planted

thousands of trees during restoration projects and as replacements for trees that were

removed. The City also creates incentives for private tree planting. However, these efforts

have not been enough to preserve Seattle‘s urban forest.

Solution The City of Seattle formed an Urban Forest Coalition in 1994. The coalition is represented by

all city departments that have urban forest management responsibilities. They collaborated to

assess current conditions, establish goals, and chart a path to long-term management of

Seattle‘s trees. The UFMP is the result of that effort. The plan provides a framework for

many actions that will help to preserve, maintain and enhance the condition of Seattle‘s urban

forest. Urban forestry experts from outside the city government helped develop the UFMP.

City staff worked with consultants, academia, private nonprofits as well as urban forest

management experts. The final draft plan was available to the public on the web and received

over 90 written comments. The Seattle Urban Forestry Commission was created in 2009 to

advise the Mayor and City Council concerning the establishment of policy and regulations

governing the protection, management and conservation of trees and city vegetation. Citizen

input and volunteer participation are critical to the success of city programs. 110,000 hours of

outdoor volunteer stewardship are facilitated in the City‘s parks by the Urban Forestry

Commission coordinators each year.

Budget No data available



-





http://www.seattle.gov/trees/management.htm

http://www.seattle.gov/trees/benefits.htm

http://www.seattle.gov/trees/ufmpoverview.htm


First name and surname Olena Baltina


institution...)

Donetsk National Technical University, Donetsk, Ukraine


136

Best practice 26. NeighborSpace Program: Converting Vacant Lots to Greenery





- Regulating (regeneration - cycling and filtration processes, stabilization – partial

stabilization of climate, regulation of hydrological cycle, protection against UV radiation,

reduction of greenhouse gas emissions, stormwater management, improved wildlife habitat,

reduction of the heat island effect);

- Cultural (quality of life – aesthetic beauty, cultural and intellectual inspiration, serenity,

relaxation, noise abatement, increase property values, improved energy conservation).


does it refer to?

Trees, plants

City/Town Chicago, IL (USA)

Year Since 1996

Initiator NeighborSpace in partnership with the three governmental agencies: the City of Chicago,

Chicago Park District and the Forest Preserve District of Cook County.

Short summary The non-profit NeighborSpace works with neighborhood groups to acquire and support the

community based management of small parks, gardens, natural areas, and river edges in

Chicago. Properties acquired from the city (usually for $1), and owned by NeighborSpace are

no longer vulnerable to redevelopment.

Problem that needed

a solution

The city's growth over time has left new and changing neighborhoods without sufficient open

space. Conducted in 1993 study revealed that the city failed to provide recreational

opportunities equally to all residents – 63% of Chicagoans lived in areas where parks were

either too crowded or too far away. While Chicago was ranked 18th

out of 20 cities of

comparable size in the ration of open space acres to population, many vacant parcels were

available for use and transformation to open public green areas.

Solution To address the problem, the City of Chicago, Chicago Park District, and Forest Preserve

District of Cook County worked together to establish NeighborSpace, a non-profit that

partners with residents, businesses, private organizations and public agencies to preserve and

expand community managed open space. A community group concerned about ownership

issues and their site‘s future can apply to have their site acquired by NeighborSpace. Once

a property is acquired, the applicant enters into a long-term management agreement with

NeighborSpace. The applicant, represented by min. 3 individuals, become the ―NeigborSpace

Garden Leader‖, and is paired with a local non-profit or other group familiar with the

community and its needs (school, church, etc.). The entities in partnership provide local

leadership for the continued effective use of the land. A success of this program is based on

local leaders‘ initiative and community participation. In addition to three representatives, no

less than 10 individuals must sign on as stakeholders of the site. NeighborSpace also provides

basic liability insurance for those who use the site. It can also help pair local community

group with organizations that may be able to supply gardening materials, funding, and

technical assistance and training for building and maintaining community managed open

spaces. Currently, NeighborSpace owns 57 sites, and holds long-term leases for an additional

four sites. The sites are located in 31 wards across the City of Chicago. Over 20 additional

sites are currently in the review or acquisition process.

Budget Total Assets in 2009: $4,255,316



NeighborSpace of Baltimore County (since 2002)

Contact information NeighborSpace, 25 East Washington Street, Suite 1670, Chicago, IL 60602, USA

Phone: (+1) 312-431-9406





NeighborSpace: http://neighbor-space.org/about.htm

Sustainable Cities: http://sustainablecities.dk/en/city-projects/cases/chicago-converting-

vacant-lots-to-greenery


First name and surname Joanna Klak


institution...)

Independent Consultant


137

Best practice 27. Revitalization of Ślepotka River




- Cultural (aesthetic values, relaxation);

- Supporting (soil formation; provisioning: fresh water, food – plant cultivation in allotments

nearby; reduction of greenhouse gas emissions, stormwater management, improved wildlife

habitat)

- Regulating (water purification, soil purification);


does it refer to?

Water, biodiversity, flora, amphibians, riparian forest, meadows, trees

City/Town Katowice, Poland

Year 2008-2010

Initiator Leszek Trząski – Central Mining Institute, Katowice (GIG)

REURIS Project partners

Short summary This is one of the pilot initiatives of the REURIS Project (Revitalization of Urban River

Spaces). The goals of the project are: creation of the strategy how to revitalize river areas,

taking into account the specificity of cities and regions; to point out the barriers of

revitalization and showing the potential solutions of those problems.

Problem that needed

a solution

The Ślepotka River is an 8 km long brook in Ochojec, Ligota and Panewniki quarters. Over

30 years ago it was regulated and its banks were concreted. Until recently it had been

intoxicated for many years by industrial and household wastewater. The riparian areas were

degraded and abandoned. The water was contaminated by the domestic waste water and

wastes from industrial plants.

Solution The REURIS Project is the result of cooperation of 8 partners representing the cities in 3

countries: Poland (Katowice, Bydgoszcz), the Czech Republic (Pilzno, Brno), Germany

(Stuttgart, Lipsk). Central Mining Institute (GIG) is the coordinator of the whole Project and

University in Lipsk is responsible for promoting the results of the Project.

The core of the project is to revitalize the Ślepotka river valley corridor in its middle (urban)

part. The corridor is 2.2-km long and is supposed to become an open natural space for

retention of rain and brook water, communication footpath for local society and an area for

―soft‖ forms of recreation. The revitalization began in fact as a result of a smaller project

concerning abandoned allotments nearby, implemented by experts of GIG, Katowice

municipality and inhabitants of Ligota. Then GIG prepared a set of criteria for analysis of

natural, economic, legal, social and spatial factors of such investments in the Upper Silesia

region. Joining the REURIS project helped to finance: modification of the river bed with

natural material for boosting biodiversity of habitat; renewing the rain water collection;

restoration of natural plant coverage (forestall and meadow) on the valley shores and bottom,

and eradication of invasive plants; construction of recreational spots: educative footpaths,

playgrounds, ―green amphitheatre‖ bridges, scenic venues, educative info boards.

Budget 3,409,303 Euro (REURIS Project)



Bydgoszcz, Brno, Pilzno, Stuttgard, Lipsk, Zabrze

Contact information




http://www.reuris.gig.eu/pl/o-projekcie/opis-projektu.html,

http://reuris-f.gig.eu/pilot/4073/index.html

http://www.piotrowice.katowice.pl/reuris-rewitalizacja-rzeki-slepiotki


First name and surname Maciej Nowicki

Joanna Pustelak


institution...)

Warsaw School of Economics (SGH)

University of Economics


[email protected]

138

Best practice 28. Melbourne Water's 10,000 Rain Gardens Program




- Provisioning;

- Cultural (aesthetic, recreational);

- Regulating (air purification)


does it refer to?

Water

City/Town Melbourne, Australia

Year Ongoing

Initiator Melbourne Water

Short summary ‗Rain Garden‘ is the term commonly used to describe a vegetated area that removes

pollutants from stormwater runoff (also known as bio-retention systems). Project known as

Melbourne Water's 10,000 Raingardens Program aims at creating rain gardens across private

and public areas in order to increase water management effectiveness.

Problem that needed

a solution

Polluted stormwater was the most significant threat to the condition of Port Phillip Bay.

Cutting down pollutants, such as nitrogen and heavy metals, flowing into the Port Phillip Bay

as well as to the Yarra River was one of the government's environment strategies.

Solution Melbourne Water has been working with local councils and communities to build rain

gardens in public spaces. The target of this project is to reach 10,000 gardens, whereas more

than 1,500 have been created already.

A residential rain garden can be described as water sensitive garden that is positioned to

receive stormwater from hard surfaces such as driveways, patios and roofs via downpipes.

Layers of sandy soils help to slow the rate of stormwater entering rivers, creeks and bays and

also assist in the removal of pollutants and heavy metals.

Rain gardens in public spaces such as streets, parks and schools also filter out litter, oil,

excess nutrients, chemicals and sediment that normally build up on hard surfaces such as

roads, car parks and roofs.

Researchers at the International Water Centre (a partner organization) have been responsible

for developing rain gardens. In terms of implementation, Melbourne Water together with

local councils and the community have created numerous rain gardens, which even in small

urban spaces can be helpful in contributing to better water quality.

The project also plays an important role in educating the community about the water cycle

and how they can contribute to reduction in water pollution.

Budget



This practice has been replicated in numerous places around the world, amongst others in

Kansas City (Kansas, USA) and Meplewood (Minnesota, USA).

Contact information




http://raingardens.melbournewater.com.au/


First name and surname Mia Smietanska


institution...)

Manchester Metropolitan University



139

Best practice 29. Plant-it 2020




- Regulating (health)


does it refer to?

Trees

City/Town USA and many countries abroad

Year Founded in 1992 and initially named Plant-it 2000, its end is predicted for 2020

Initiator John Denver

Short summary Plant-it 2020 is a non-profit, private foundation that has set numerous benchmarks in the

forest industry along with many competitive advantages. It has two main programs: 1) The

―dollar-per-tree‖ program and 2) The city planting program.

Problem that needed

a solution

Lack of trees in many urban locations.

Solution People are encouraged to donate $1 per tree, which is then planted in the USA or one of the

chosen 28 countries around the world (mainly in Americas and Africa) in urban, forest or

riverside areas. The benefits of planting trees include: provision of sound barriers for large

urban areas, flooding reduction by rainfall intercepting, help to cool cities by reduction of

heat sinks, cleaning of the air, and many more.

The idea started in 1992 in the USA. It is based on the cooperation between the founders,

volunteers and representatives of forest industry in many countries. The Foundation provides

trees for volunteers; the donator covers the cost difference, so the price is always $1 per tree.

The program was invented by musician and activist John Denver who was followed by many

of his fans, who contacted the tree industry representatives and helped to broaden the

project's range. At the beginning, it was a spontaneous idea, but with the increasing number

of volunteers and donators, it has become more serious and the experts were invited to take

part in this program.

This idea involves local people and authorities – local people serve as volunteers and local

authorities have to give permission to plant the trees. Initially it was invented as Plant-it

2000, but with increasing number of people involved in the action, it has changed its name on

Plant-it 2020.

Budget Unknown, depends mainly on the amount of donations



Similar ideas of planting the trees are very popular nowadays.

Contact information Plant-It 2020

PMB 310

9457 S. University Boulevard

Highlands Ranch, CO 80126, USA

Phone: (303) 221-0077





www.plantit2020.org


First name and surname Tomasz Błaszczak


institution...)

Technical University of Lodz, Board of European Students of Technology


http://www.plantit2020.org/

140

Best practice 30. Shanghai Houtan Park




- Provisioning (water);

- Regulating (flood control);

- Cultural (recreation, reflection, aesthetic experience);

- Supporting (production of oxygen)


does it refer to?

Water, biodiversity

City/Town Shanghai

Year 2007-2009

Initiator Chinese Government

Short summary Shanghai Houtan Park is built on brown field of a former industrial site. Previously the area

belonged to the steel factory and shipyard, which used it as landfill for industrial materials.

Nowadays the area is transformed into Houtan Park with restorative design strategy

implemented to treat polluted river water and recover the degraded waterfront.

Problem that needed

a solution

The environmental damage caused by industrial investments was the main problem.

Brownfield was littered with industrial and construction debris, which were also buried in the

area. Next problem was water pollution - Huangpu River was highly polluted (the lowest

grade in a national water quality ranking). The third challenge was to improve previously

existing flood control. Floodwall which was designed to protect against a 1,000-year flood

(with a top elevation of 6.7 meters), after industrial investments was ruined. Moreover,

muddy and littered shoreline was inaccessible to the public.

Solution The main goal of the project was to implement design strategies to transform the site into

a living system that offers comprehensive ecological services including: food production,

flood control, water treatment, and habitat creation combined in an educational and aesthetic

form.

The project goal was to create:

1) Constructed Wetland and Regenerative Design (linear constructed wetland, reinvigorated

waterfront as a living machine to treat contaminated water, cascades and terraces, species of

wetland plants);

2) Memory and Prophecy area (areas inspired by Chinese agricultural landscape, terraces –

reminiscent of Shanghai‘s agricultural heritage, selected plants, reclaimed steel panels)

3) Path Network (network of paths where visitors are educated about green infrastructure

within a lushly restored recreational area).

Nowadays, Houtan Park is the example of a living system in which ecological infrastructure

provides multiple services for society and nature, and also for new ecological water treatment

and flood control methods. Moreover, landscape evokes memories of past civilization and

future of ecological civilization. Project is an expert-lead process, designed and implemented

by experts. Responsible for inventing and implementing changes was Turenscape

(certificated by the Chinese government as a first-level design institute) supported by experts

form Peking University Graduate School of Landscape Architecture.

Budget



Contact information TURENSCAPE


Phone: (86-10) 6296-7408




http://www.turenscape.com/english/projects/project.php?id=443

http://www.asla.org/2010awards/006.html

http://www.asla.org/2010awards/006.html


First name and surname Aleksandra Sztobryn


institution...)

University of Wrocław


141

Best practice 31. Catskill/Delware Watershed Protection




- Provisioning (water)


does it refer to?

Water

City/Town New York City, NY (USA)

Year Project had been developed since early 1990‘s, in 1997 a Memorandum of Understanding

was signed

Initiator New York City, Department of Environmental Protection

Short summary New York City reached an agreement with farmers to protect Catskill-Delaware watershed

that is a main source of drinking water for the city. This helped to improve the water quality

by protecting ecosystem services and allowed for savings for the city.

Problem that needed

a solution

The New York City water supply system is the largest unfiltered water supply in the USA.

Approximately 1.2 billion gallons of water are delivered each day to nearly 9 million people

in New York City and nearby. Due to increasing pollution, quality of water from

Catskill/Delaware reservoir had been decreasing over years. In 1990s, following the issue of

the new federal water quality standard, the U.S. Environmental Protection Agency informed

the City of New York that building a filtration plant would be necessary to ensure drinking

water quality.

Solution The city entered into an agreement with farmers in Catskill/Delaware that was aimed to

protect the watershed and natural filtering process and to avoid costs of building and

maintaining a filtering facility. The city commitment was to share costs of the project and to

purchase of 355,000 acres of land in the watershed between 1997 and 2007. The city

committed to bare the operating costs of the program and the investment costs of pollution

control investments on each farm. Part of the agreement was also regulations imposed by the

city.

The idea was invented and implemented by the New York City in cooperation with partners

including state and federal agencies and institutions, local communities and farmers,

environmental and agricultural institutions and experts. Although resistant at the beginning,

local farmers were actively involved in defining the frameworks of the program.

The program continues with supplementary documents issued in 2006 and 2008.

Budget The initial budget was approximately $1.5 billion to be spent over 10 years. It is also a huge

cost saving in comparison with building and maintaining a filtration facility (at last $6.0

billion to construct and roughly $1.5 billion to operate it and maintain over 5 years). Further

costs, although difficult to quantify, do not exceed $100 million a year.



This case is unique among large cities worldwide.

Contact information David Warne, Chief of Staff, Bureau of Water Supply, Department of Environmental

Protection, New York City

Phone: +191 474 22 099





http://ice.ucdavis.edu/node/133

http://www.dec.ny.gov/lands/25599.html

http://www.dcecodev.com/documents/NYCWatershedImpactStudy-FinalReport.pdf


First name and surname Anna Huskowska


institution...)


142

Best practice 32. Integrated Resources Management Plan for Muthurajawela Marsh

and Negombo Lagoon Complex, Sri Lanka




- Provisioning (food – fish and arable crops, fresh water);

- Regulating (water purification, flood regulation);

- Cultural (recreational, aesthetic);

- Supporting (siltation, nutrient cycling)


does it refer to?

Ecosystem of coastal wetlands (including water, soil, biodiversity, landscape etc.)

City/Town Muthurajawela Marsh and Negombo Lagoon (MMNL) complex including cities/towns:

Welisara, Kandana, Ja-Ela, Seeduwa, Katunayake, Negombo and numerous villages

(Gampaha District, Western Province, Sri Lanka)

Year 1998 – 2003

Initiator Central Environmental Authority (CEA) – Sri Lanka – under supervision of an interagency

Muthurajawela Management Committee

Short summary Urban wetlands need special attention, because they are under pressure for economic

development and unsustainable management that can cause degradation of these areas with

adverse effects for inhabitants. An example of such ecosystem is Muthrajawela Marsh and

Negombo Lagoon, Sri Lanka. Integrated management plan was carried out in order to

prevent overfishing, increasing pollution and floods.

Problem that needed

a solution

MMNL (approximately 6000 ha) is an urban system firmly intra-connected with the coastal

wetland of high ecological significance which provides numerous services for inhabitants.

The marsh and the lagoon undergo increasing degradation due to growing urbanization and

industrialization in the region. Wild species are harvested, land is being modified for

agricultural/residential purposes, siltation processes are being accelerated by human activity

and majority of houses within MMNL are regularly flooded. Population expansion causes

overfishing, increasing water pollution and the quantity of waste discharged from upstream

industries and households into the wetland.

Solution Integrated Resources Management Plan (IRMP) was developed in order to establish

conservation management plan and sustainable use of natural resources and to strengthen

capability of agencies and local communities to cooperate in resources management. IRMP

project has adopted several activities among which particularly important was enabling

participatory fishery management by creating regulations and community-based fishery

committees to direct consensus-building.

The next step of IRMP was to continue and evaluate the MMNL zoning strategy. Specific

land use purpose including safeguarding was developed for each zone which were: strict

conservation zone, recreational buffer zone, resettlement zone, mixed urban zone, residential

zone. In this way development opportunities were provided as well improvement of flood

protection, biodiversity conservation, reduction of wastewater discharged and inhibition of

habitats' fragmentation.

A support tool for IRMP was setting up revolving funds administered by the fishery

committees. These funds were designed to work for the poorest families either to compensate

the new fishery restrictions or to help those under resettlement projects due to the zoning

strategy.

Mainly as an argument for continued conservation of MMNL and to show economic profits

of doing so, an assessment was carried out in which goods and services provided by the

wetland were valued. According to the study the wetland generates economic benefits worth

more than Rs 726 million (€ 4.6 million) a year taking into account ecosystem services such

as food and water supply, flood regulation and waste and pollution treatment.

Budget € 2.47 million



- Nakivubo Swamp, Uganda

- That Luang Marsh, Lao PDR

Contact information IRMP Team Leader: Dr Jayampathy Samarakoon, [email protected]




- Emerton L., Kekulandala L.D.C.B., 2003. Assessment of the economic value of the

Muthurajawela Wetland. Occ. Pap. IUCN, Sri Lanka;

- IRMP for MMNL was described in: Samarakoon et al., 2008. Good Practices and Lessons

Learned in Integrating Ecosystem Conservation and Poverty Reduction Objectives in

Wetlands. International Water Management Institute and Wetlands International;

- Central Environmental Authority – Sri Lanka, 2003. Muthurajawela: a single, unitary

143

coastal system, http://www.lankalibrary.com/natural/muthu.htm;

- Emerton L. (ed.), 2005. Counting the Costs of Urban Wetland Reclamation [in:] Values and

Rewards. Counting and Capturing Ecosystem Water Services for Sustainable Development.

IUCN Water, Nature and Economics Technical Paper No. 1, IUCN — The World

Conservation Union, Ecosystems and Livelihoods Group Asia


First name and surname Anna Matkowska


institution...)

Jagiellonian University


144

Best practice 33. Forest for Peterborough Project




- Supporting;

- Regulating services (habitat and regulation of climate)


does it refer to?

Trees, biodiversity

City/Town Peterborough, United Kingdom

Year The program started in 2010. It is continued.

Initiator Peterborough Environment City Trust (PECT)

Short summary The project assumes planting trees in different areas all over the city. Native varieties being

planted include: oak, lime, guelder rose and blackthorn. The main aim of the project is to

increase the range of habitats in the city as well as introduce more grassland and woodland.

Problem that needed

a solution

Urban development has negative effects on biodiversity, especially in terms of irrecoverable

habitat fragmentation and loss, associated physical changes and local extermination of native

species.

Solution The project is one of many initiatives planned as part of Peterborough's bid to become the

environment capital of the United Kingdom. The Peterborough Environment City Trust

(PECT) in cooperation with a range of different partners creates forests for Peterborough. The

project has been developed in conjunction with the Natural Networks Partnership, a group that

represents many of the leading nature conservation organizations operating locally, including

Peterborough City Council, the Forestry Commission, Natural England, RSPB, Nene Park

Trust, and the Wildlife Trust. Local schools and community groups are also involved so that

the project has also educational impact.

Volunteers help plant the trees. There is also an opportunity to donate money to support the

project. Everyone for just £15 can give the gift of a tree in the Forest for Peterborough. PECT

sends a personalized certificate to the ―owner‖ of a tree and donor‘s name is recorded on the

Forest website. The more trees are purchased, the price per unit is lower (the cost of the trees

includes planting and maintenance). Everyone can also support the Program by sending text

message as many times as he/she likes (message cost £3). So far 5,000 trees have been planted

and it is planned to plant a total of 170,000 trees – one for each resident of the city.

Budget The project is financed by local and national organizations as well as individuals who can buy

trees and sent text messages. No data available on the total project cost.



Contact information Sophie Antonelli Forest for Peterborough project officer for PECT

Phone: 01733 568408





www.pect.org.uk/forest

Urban Forest Strategic Plan for the City of Peterborough: http://www.peterborough.ca

http://www.peterborough.gov.uk/news


First name and surname Ewa Burszta-Adamiak


institution...)

Wroclaw University of Environmental and Life Sciences, Institute of Environmental

Engineering


145

Best practice 34. Sustainable Stormwater Management in Portland




- Regulating (water purification);

- Supporting (water supply)


does it refer to?

Mainly water but also to green areas (trees, plants) and soil

City/Town Portland, OR (USA)

Year Since 1991

Initiator Portland's Bureau of Environmental Services (BES)

Short summary Most of the big cities, like Portland, deal with problem of storm water and expensive and

insufficient sewer system. The solution for that is to mimic natural system – to implement

sustainable stormwater management that is based on the natural retention and infiltration

capabilities of plants and soil.

Problem that needed

a solution

Portland receives an average of 37 inches of precipitation annually. That creates about 10

billion gallons of stormwater runoff per year that washes over streets, parking lots, buildings

and other hard surfaces carrying pollutants to rivers and streams. The volume and speed of the

runoff can cause flooding and erosion, destroy natural habitat and contribute to combined

sewer overflows.

Traditional stormwater management emphasizes putting runoff in a pipe to dispose it. This

approach does not take into account the fact that stormwater can be an asset when

appropriately integrated into building and site design.

Solution Portland‘s sustainable stormwater management endorses onsite collection and transportation of

stormwater from roofs, parking lots, streets, and other surfaces to infiltrate into the ground or

collect for reuse, often reducing the need for costly underground structures. The method relies

on the natural retention and infiltration capabilities of plants and soil.

There are different types of infiltration facilities e.g. swales, curb extensions, rain barrels,

cisterns, planters and infiltration basin. The City of Portland implements projects such as:

Green Street, Rain Gardens, Green Roofs that include various combinations of infrastructures

mentioned above.

Green infrastructure benefits include: reduced and delayed stormwater runoff volumes,

stormwater pollutant reductions, enhanced groundwater recharge, reduced sewer overflow

events, increased carbon sequestration, urban heat decrease and reduced energy demand,

improved air quality, additional wildlife habitat and recreational space, improved human

health, increased land value.

Portland‘s sustainable stormwater management is based on integrated approach to the problem

and involves different stakeholders dealing with landscape architecture, architecture,

engineering, institutional organizations, the stormwater treatment industry. To ensure

community acceptance, homeowners were also consulted.

First program was implemented on the public property. Then the City started to offer

incentives (discounts, credits, grants) to homeowners to apply it in their properties.

The City conducts also information (water bill inserts, publications, etc.) and education (free

workshops) activities for raising awareness and promotes stormwater management. The

actions focus primarily on the general public but also on specific audiences, such as business

and industry.

Budget $1 billion (the total amount spent during 20 years)


been replicated

elsewhere?

Other cities that are implementing green stormwater management in the USA: Bellevue,

Burnsville, Chicago, Denver, Kansas City, Los Angeles, Milwaukee, Orlando, Philadelphia,

Portland, Santa Monica, Seattle, Truckee Meadows.

Contact information Emily Hauthat


Phone: 1 503-823-7378




- The City of Portland: http://www.portlandonline.com/bes/index.cfm?c=34598

- Water Environment Research Foundation - case study report for Portland:

http://www.werf.org/livablecommunities/studies_port_or.htm

- International Stormwater Best Management Practice Database

http://www.bmpdatabase.org

- U.S. Environmental Protection Agency - Managing Wet Weather with Green Infrastructure:

http://cfpub.epa.gov/npdes/home.cfm?program_id=298

146

- Greek Values. Stormwater Management Calculator (The difference between the conventional

system and the green stormwater management):

http://greenvalues.cnt.org/calculator/calculator.php


First name and surname Anna Pakowska


institution...)

Centre for Promotion and Development of Civil Initiatives OPUS


147

Best practice 35. The Conservation Zone in Aalborg




- Provisioning (drinking water);

- Regulating (air quality)


does it refer to?

Trees, water

City/Town Aalborg, Denmark

Year Since 1992

Initiator The Aalborg City Council

Short summary The conservation zone in Aalborg has a positive effect on local air quality and drinking water.

Comparing to the traditional ways of environmental protection, it evolves different NGOs,

university, the local government and so on.

Problem that needed

a solution

Agriculture-based economy causes environmental problems. One of the problems is polluted

drinking water, due to the large amount of sewage and inappropriate use of chemicals for

farming. This has a bad effect on local ecosystem and people.

Solution The Aalborg City Council has cooperated with different NGOs, individuals and the local

university to solve the problem. First, the local government has convinced the farmers and

landowners to sign an agreement and claim that they use the pesticides and fertilizers in the

limited way. Second, the local government has cooperated with the local hospital and NGOs

to inspect the groundwater in order to make the monitoring more reliable and valid. Third, the

local government has either rented or bought the land and plant a large number of trees

around the groundwater as a conservation zone. At last, the students of local university did

a lot of study on the strategy of setting up conservation zone. It is an expert - led example,

but still, the local people were involved.

Budget 402,000 euro from the Aalborg municipality, 805,000 euro from the EU



Contact information Bente Graversen, Director, Health and Sustainable Development of Aalborg Kommue




http://www.aalborgkommune.dk/english-version/Sider/Sustainable_Development.aspx


First name and surname Hao Cai


institution...)

Aalborg University


148

Best practice 36. Chicago’s Green Alley Program




- Regulating (water flow regulation, water purification, air purification, climate mitigation)


does it refer to?

Water, soil, vegetation


Year Fall 2006 – present

Initiator City of Chicago Department of Transportation

Short summary The four basic components of Chicago‘s Green Alley program are effective storm water

management, minimizing heat absorption, creating designs to reduce light pollution, and

maximizing the use of recycled materials wherever possible. The project focuses on

restructuring city alleys using permeable materials which let rainwater to infiltrate to the soil,

store and purify in the ground.

Problem that needed

a solution

Chicago has more than 13,000 alleys that total more than 1,900 miles of area. Those 3,500

acres of alleys consist of impermeable surfaces, which make a significant contribution to

urban runoff. An overabundance of nonporous surfaces exacerbates local flooding. Rainwater

flowing through road‘s surface pollutes local water bodies. Dark surface of traditional alleys

absorbs solar radiation, increasing temperature in the city.

Solution The Department of Transportation is an innovator and director of Green Alley Program. The

Program aims at rebuilding city alleys, where conventional concrete and asphalt are gradually

being replaced by permeable pavers. The new porous paving allows up to 80% of rainwater

to infiltrate the subsoil, filtering out pollutants as water returns to the aquifer and, ultimately,

the Michigan Lake. The new alleys reclaim industrial waste, alleviate water damage and

pollution and reduce urban interference with the natural water cycle.

The Green Alley Program mandates the use of pavements that absorb minimal heat, reducing

heat island effect. Benefits include reducing the need for air-conditioning in surrounding

structures and creating a better environment for vegetation growth. Using recycled

construction materials is crucial for the Green Alley Program and creates cost savings while

reducing raw material consumption and stress on landfills. The Program requires the use of

energy safe street lightening that give street-level illumination for residents without shining

upward into the sky, reducing light pollution.

The Department of Transportation is also working with property owners to encourage their

involvement in the Green Alley Program, by providing maintenance advice and encouraging

projects like rain gardens to complement the new alley designs. The Chicago Green Alley

Handbook was published that presents numerous best practices that citizens as well as other

cities can adopt.

The program has been enormously successful and well received. Since the pilot projects

began in 2006, the city has resurfaced 15-20 alleys per year. The Green Alley Program won

a Chicago Innovation Award.

Budget $900,000 – pilot Project



- Los Angeles 2008 -

http://www.chcinc.org/downloads/CASLA%20Alleyway%20Report.pdf

- Ventura County Regional Watershed Program 2008

Contact information 30 N. LaSalle Street, 11th Floor, Chicago, IL 60602, phone: (312) 744-3600

www.cityofchicago.org/transportation,

[email protected], [email protected]




http://www.fhwa.dot.gov/publications/publicroads/10mayjun/05.cfm

http://www.stormh2o.com/october-2008/chicago-green-alleys-3.aspx

http://www.cityofchicago.org/city/en/depts/cdot/provdrs/alley/svcs/green_alleys.html

http://inhabitat.com/chicagos-next-lead-the-green-alley-project/


First name and surname Justyna Pietras


institution...)

149


150

Best practice 37. The Living Roofs for Wildlife




- Supporting (translocation process, pollination of crops, cycling and filtration process,

purification of air and water);

- Provisioning (food: honey, herbs);

- Cultural (quality of life, scientific discovery, aesthetic beauty)


does it refer to?

Birds and insects; this project mainly focuses on the threatened species of birds and insects

like: brown-banded carder bee (Bombus humilis) and the black redstart (Phoenicurus

ochruros).

City/Town London, United Kingdom

Year 2009

Initiator Buglife –The Invertebrate Conservation Trust (www.buglife.org.uk) and Green Roof

Organization (www.livingroofs.org)

Short summary The Living Roofs for Wildlife Project resulted in establishing 6 living roofs in the top of

buildings located in London's most densely populated areas with small amount of greenery to

make preserving natural habitats and their wildlife. The project is mainly focusing on

establishing the best possible habitats for birds and insects which are the most threaten by

intensive urbanization.

Problem that needed

a solution

Nowadays in cities, green areas are shrinking to make way for asphalted parking spaces,

dwellings and road networks. Many species of insects and birds are threatened by extinction

due to lack of space to live, foods and pollution. Birds and insect are important links of food

chain due to pollinate plants. Without insects (e.g.: bees) plants reproduction will be

impossible. In a long term this could cause global food crisis.

Solution During the project the roofs of six buildings situated in London's most densely populated

areas with small amount of greenery have been adapted as green roof to create habitat for

birds and insects. The living roofs were covered in wild flower meadows, sandy areas and

shingle to attract for example honey bees. Besides providing necessary habitats for the city's

insects, living roofs also help to reduce energy consumption and prevent the flooding of the

sewage system. The Living Roofs for Wildlife Project is a result of collaboration between the

wildlife charity Buglife and green roof experts LivingRoofs. The project is primarily being

financed by the SITA Trust‘s Enriching Nature Program.

Budget No data avaialable.



No

Contact information




http://www.buglife.org.uk/conservation/currentprojects/Habitats+Action/

Living+Roofs+for+Bugs/Living+roofs+for+bugs;

http://www.buglife.org.uk/News/newsarchive/newsarchive2009/highrisehomesforwildlifeproj

ectlaunches;

http://sustainablecities.dk/en/city-projects/cases/london-insects-up-high;


First name and surname Marta Kobyłecka


institution...)



151

Best practice 38. Invasión Verde




- Cultural service (recreation)


does it refer to?

Greenery

City/Town Lima , Peru

Year 2010

Initiator Lima City Hall

Short summary Lack of recreational space available for citizens. The Lima‘s City Hall decided to create

recreational place (park) in the city centre.

Problem that needed

a solution

Lima has grown rapidly, and as the demand for housing grew, the city did little to incorporate

public park and recreational space into their development plans. According to the World

Health Organization, every person living in a city should have 8 sq. meter of recreation

space, and Lima has only 1.98 sq. meters per person, resulting in a shortfall of 4,800 hectares

of recreational spaces. Invasion Verde is an attempt to insert extra park space into a packed

city, in order to improve the quality of life for Lima‘s citizens.

Solution The solution to this problem was the creation of the pop up park zone, which has created an

eco-friendly retreat in the middle of the city for recreation and relaxation.

The undulating mini-hills are covered in natural grass; recycled tires are planted with flowers

and grass and mounted on stool legs, serving as fun outdoor chairs. Recycled plastic is also

used as sculptural pieces throughout the park, which is planted entirely with drought tolerant

plants.

Budget $ 6,000



Contact information




http://inhabitat.com/pop-up-green-park-invades-the-city-of-lima-peru/green-invasion-8/


First name and surname Alena Halamazava


institution...)

Belorussian Economy State University (Minsk)


152

Best practice 39. Melbourne City Rrooftop Honey




- Provisioning (honey);

- Supporting (trees pollination)


does it refer to?

Bees and trees

City/Town Melbourne, Australia

Year November 2010

Initiator Rick and Sharron Hocking, Vanessa Kwiatkowski and Mat Lumalas

Short summary The project is organized by hobby-beekeepers with the aims to support the global effort to

help save the honey bees and bring bees back to the city and suburbs of Melbourne.

Buildings' rooftops are used for keeping and looking after the bees free of charge and using

natural beekeeping methods.

Problem that needed

a solution

Decline in honey bee population has been reported in a number of regions, largely in Europe

and Northern America, and is becoming a global problem.

Solution The project has started as a hobby of two beekeepers. However, it has grown into an initiative

to get involved in the worldwide effort to save the honey bees. The main idea was to bring

bees back to the city and suburbs of Melbourne. The long-term goal is to produce honey

specific to each Melbourne suburb.

The project uses the buildings‘ rooftops to install hives, maintain and look after the bees free

of charge and using natural beekeeping methods. It improves bees‘ life conditions and

increases their life expectancy, especially during Winter season. The honey production of the

urban bees is often higher that of those forms the country-side.

City and suburban restaurants have the opportunity to sign up to participate in the project. It

also enables individuals to host the bees.

Currently there are 20 hives placed around Melbourne and an offer of more than 55

businesses and 55 individuals wanting to get involved or adopt a hive. From November 2010

40-50 kg of honey were extracted from 2 hives.

Budget Self-funded at the beginning. In January 2011, the project was awarded a monthly $1,000

grant by the Melbourne Awesome Foundation


replicated elsewhere? ―The bee: Environment sentinel‖, Paris, France, December 2005

―Urban Bees‖, London, UK (http://www.urbanbees.co.uk/index.htm)

―NYC Beekeeping‖, New York, US (http://www.nycbeekeeping.com/)

―The Toronto Beekeeper‘s Co-operative (TBCo-op)‖, Toronto, Canada, 2000

―Chicago Honey Co-op‖, Chicago, US, 2004 (http://www.chicagohoneycoop.com/)

Contact information Melbourne City Rooftop Honey





http://www.theage.com.au/victoria/on-the-citys-roofs-keepers-get-that-swarm-and-buzzy-

feeling-20110226-1b9b5.html


First name and surname Ksenia Petrichenko


institution...)

Central European University, Environmental Sciences and Policy Department, Budapest,

Hungary

Email address

153

Best practice 40. Plant-A-Tree Programme in Singapore




- Supporting;

- Regulating


does it refer to?

Trees

City/Town Singapore, Singapore

Year April 2010 – June 2010; March 2011 – December 2011

Initiator Garden City Fund Singapore (GCF)

Short summary Plant-A-Tree Program is one of nowadays common projects concerning planting trees in the

urban areas, invited by charity foundation – GCF. Planting process is funded by individuals,

families, corporations which can personally plant donated tree/s.

Problem that needed

a solution

In response to increasing global concern over climate change, destruction of forests and

species extinction, the Garden City Fund from Singapore decided to plant more trees in their

urban zone. Trees help beautify environment, they absorb carbon dioxide from the

atmosphere, increase biodiversity, prevent soil erosion, provide shade, lower the temperature

of their surroundings. Moreover, 'visual exposure to trees' can also reduce stress in the fast-

paced world.

Solution The program invites individuals, families, corporations, schools, etc. to make a donation and

plant a tree personally (if it is possible). Personal planting is a great solution to encourage

local people to take part in protecting process of mutual ecosystems and be able to play

a part in creating a green, healthy, livable and salubrious environment that can all enjoy and

also ensure its continuity for generations to come.

Plant-A-Tree Program was implemented by Garden City Fund – registered charity Singapore.

It was established in 2002 under the patronage of the then Senior Minister Lee Kuan Yew and

who, as Minister Mentor, is still GCF‘s Patron today.

In the first edition between April 2010 and June 2010, 459 trees were planted, generally on

the last Sunday of each month, or on special days like World Environment Day or Earth Day.

In 2011, there is 17 public planting events planned (7 have already took place – but there is

no data available how many trees were planted).

Budget $200 per tree. In 2010, there were 459 trees planted (total amount about $91,800)



All over the world e.g. New York City, Los Angeles, Peterborough

Contact information Garden City Fund





www.gardencityfund.org

http://www.gardencityfund.org/PAT/index.htm


First name and surname Anna Gust


institution...)

Faculty of Economics and Sociology, University of Lodz



154

Best practice 41. "Széktó" Stormwater Catchment Lakes: LeisureCcentre and Local

NatureCconservation Area




- Provisioning (water, wood, fish, biodiversity);

- Regulating (water purification and regulation, air quality and flow, (micro) climate);

- Supporting (soil regeneration);

- Cultural (aesthetic values, recreation and fitness, education)


does it refer to?

Trees, water, biodiversity, birds, fish, air, climate, soil

City/Town Kecskemét, Hungary

Year 2006 (local nature conservation area status granted)

Initiator Local Patriots' Association Kecskemét

Short summary This nearly 100 ha fenced area is a continuous urban forest around five open stormwater

aquifers and protected as a local nature reserve. It is divided into two parts: the safe

waterworks zone maintains 10 artesian wells and their surrounding protective forest belt, and

the public accessible part serves as leisure centre.

Problem that needed

a solution

After some unsuccessful drainage attempts, comprehensive research revealed high quality

and quantity artesian water. First wells were driven in 1912; the city waterworks was founded

here in 1948. Inland inundation was channeled into a natural streamlet, which could not

handle increased stormwater runoffs anymore due to urban sprawl.

Solution In 2006, the whole area was taken under local nature conservation regulation for following

reasons and purposes:

- environmental: to protect the city against the prevailing winds and regulate air quality and

climate;

- ecological: to preserve the city's largest permanent water surface;

- zoological: to elevate the reconstruction of the habitats biodiversity and population;

- botanical: to maintain native trees and forest ecosystems;

- recreational and educational: to offer access to nature for city dwellers;

- water protection: to ensure water management of the city (freshwater source, stormwater

catchment).

An NGO that initiated the project, coordinated the necessary conciliation between the expert

planning team of Naturglob Service and Trade Ltd.

Budget The annual maintenance budget: 100,000 – 200,000 EUR. Last known expenses cover

160,000 EUR for establishing public grill places in 2010, or 100,000 EUR for habitats and

shoreline reconstruction in 2009.



Contact information Mayor's Office of Kecskemét, http://kecskemet.hu/?l=en




Management plan of „Széktó‖ stormwater catchment lakes: leisure centre and local nature

conservation area (in Hungarian)

http://kecskemet.hu/doc/071220-04-030_0.doc


First name and surname Attila Lakatos


institution...)



155

Best practice 42.SsolarCity Linz-Pinchling – Sustainable Urban Development




- Supporting (nutrient cycling);

- Regulating (water purification – wetland);

- Cultural (aesthetic, recreational – Natura 2000 area, park, lake, riverside);

-Provisioning (biomass, solar, fuel for heating, ventilation – distinct heating, solar panels,

passive buildings)


does it refer to?

Biomass, biodiversity, wetland, rainwater, green spaces

City/Town Linz – Pichling

Year 1991

Initiator City of Linz

Short summary The government designed a new urban district, solarCity, to become an exemplary model for

low-energy construction using alternative energy sources in social housing (1300 homes were

built with the usage of regenerative energy). The landscape architecture and the configuration

of local infrastructure followed ecological principles, which increased the ecological value of

the overall energy concept implemented in solarCity.

Problem that needed

a solution

The problem behind the project was the vast need for housing.

Solution Orientation of the buildings and large windows were designed to utilize solar energy.

Resource-saving solar architecture was strengthened by bio-climatic design to reduce

expensive air conditioning (commercial centre, schools, kindergarten). The primary aim was

to reduce energy consumption by thermal, solar panels and photovoltaics, as well as by wind

and biomass. Besides, native landscape was restored, and a continuous web of native habitats

was created by using greenbelts and protected wetland (Traun-Danube Riverside,

Aumühlbach). Recreational facilities are supported by the riverside, park landscape and the

lake (Weikersee). Harvested water is collected by roof greening, retention ponds and

rainwater is cultivated by swale retention system. Grey water is cleaned in planted sand bed

filters. Natural wetland near the riverside is used as pre-flooder. Disposal is composted and

reclaimed water is used as fertilizer.

An interdisciplinary working group led the project. According to systemic principles there

were representatives in the advisory board from the public sector, the business sphere, and the

community. Moreover, 12 non-profit residential construction organizations, eco-architects,

and energy technology planners (READ) participated in the project as experts.

Budget 190,000,000 Euro



solarCity is a manifestation of the EU-Ecocity project and applies the ecocity principles.

Such comprehensive projects are unknown elsewhere.

Contact information




http://www.linz.at/english/life/3199.asp

http://www.iale.sk/download/breusteSS/solar_city.pdf


First name and surname Beata Imre


institution...)

Corvinus University of Budapest, Budapest, Hungary


156

Best practice 43. Chicago Trees Initiative




- Regulating;

- Cultural;

- Supporting


does it refer to?

Trees, water, climate, birds, biodiversity


Year 1989 – now

Initiator Municipality of Chicago

Short summary Chicago Trees Initiative supports Chicago Climate Action Plan and aims at reduction of CO2

emission.

Problem that needed

a solution

The lack of trees in the city and all the problems caused by it (heat island, water retention,

low air quality, aesthetic problems)

Solution Till now more than 500 000 trees were planted in public and private areas in Chicago. The

program is created by experts with strong participation of the society, socially responsible

businesses, community organizations and individual partners. The Municipality of Chicago

takes active part as a project leader.

Every person who has its own backyard is invited to plant a tree. For that reason the list of

species and nurseries, as well as basic information about trees and its maintenance was

provided in a document Chicago City Urban Tree Planting Listing. For those who don‘t have

own garden there are activities that they can take part in as volunteers. It is organized by

partner organization Chicago Gateway Green, launched in 2008 with a support of the Bank of

America Charitable Foundation. There are also educational programs that provide

information about planting and maintenance of trees.

Budget Data not available.



Similar practices are run in other US cities for example: New York City or Seattle.





http://www.chicagotrees.net/


First name and surname Beata Dreksler


institution...)

Warsaw University of Life Sciences, Department of Landscape Architecture


157

Best practice 44. Grants Program for Housing Associations and District

Communities in the Field of Greenery Management and Trees Planting




- Cultural (aesthetic)


does it refer to?

Trees, greenery

City/Town Gdansk, Poland

Year 2009

Initiator Gdansk City Council

Short summary The grant financially supported projects of greenery management and trees planting carried

out by housing associations and district communities in the city. The biggest beneficiary was

the Morena District Community which implemented ―Plant a tree‖ project (planting 20,000

trees‘ and bushes‘ seedlings).

Problem that needed

a solution

Many of Gdansk districts, especially those build in the 70s and 80s, have very bleak scenery

consisting of similar concrete blocks of flats. The attractiveness for living in such places is

low.

Solution In June 2009, the President of the City of Gdansk announced the Grants Program supporting

the projects of greenery management and trees planting carried out by housing associations

and district communities in the city. The problem was pointed out by the authorities as well

as by local communities in many complaints. Twenty-four projects of creating or improving

the backyard greenery were supported by the grant program funded by the Gdansk Municipal

Fund for Environmental Protection and Water Management (in total 239,000 PLN).

Housing associations could win a grant amounting to 50% of the planned project developing

backyard greenery.

Budget 239,000 PLN



Contact information Gdansk City Council

Nowe Ogrody 8/12, 80-803 Gdańsk

Phone: +48 (058) 323 60 30





www.gdansk.pl

http://www.gdansk.pl/nasze-miasto,97,12242.html

http://www.morena.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=701&Itemid=1


First name and surname Adrian Strzalkowski


institution...)

AGH University of Science and Technology


158

Best practice 45. NeighborWoods Program




- Regulating (regulating climate)


does it refer to?

Trees

City/Town Austin, TX (USA)

Year From 2004

Initiator Non-profit corporation TreeFolks/Austin City

Short summary Planting trees to shade pavement is one of the ways to combat the urban heat island effect.

NeighborWoods' program wants to create shady areas along residential streets involving local

people by providing approximately 4,000 trees a year to homeowners during the planting

season.

Problem that needed

a solution

As urban areas develop, changes in the landscape occur that cause urban areas to become

warmer than their surroundings causing and "island" of higher temperatures. The mean

temperature of a city with one million people or more can be 1.8-5.4 degrees warmer than its

surrounding.

Solution Strategically planting trees to shade pavement is one of the most cost effective ways to

combat the urban heat island effect. Covering 40% of Austin with trees would lower peak

summer temperatures by as much as two degrees and make Austin more livable. They

provide shade and help keep buildings cool, remove pollutants from the air and create oxygen

while reducing CO2, cool the air by as much as four degrees by releasing cooling water

through pores in their leaves. Homeowners that properly place trees in their landscape can

realize savings up to 58% on daytime air conditioning.

NeighborWoods' mission is to create shady areas along residential streets and sidewalks in

the Austin Energy service area by providing approximately 4,000 trees a year to homeowners

during the planting season.

TreeFolks performs site visits in residential areas, identifying suitable locations in the City's

right-of-way. When an opportunity to place a tree is spotted, a flag is placed in the

appropriate area and an order form is left on the property owners' door handle. The home-

owner must send the complete order form back to TreeFolks or sign up through online order

form. There is yellow and blue flag system. Owner can choose some particular tree form the

suggested group of tree species, which varies year to year to maintain higher diversity of

planted trees in the city. Five-gallon trees and planting instructions are offered to

homeowners of these suitable locations, if they agree to water and maintain the trees.

TreeFolks follows up with watering reminder cards for the first year.

Budget Data not available.







http://www.treefolks.org/prog_neighborwoods.asp

http://www.ci.austin.tx.us/urbanheatisland/trees.htm


First name and surname Renata Dagiliute


institution...)

Vytautas Magnus University



159

Best practice 46. The "Green Belt" of Vitoria-Gasteiz




- Supporting;

- Provisioning;

- Regulating;

- Cultural


does it refer to?

Trees, biodiversity, water, birds

City/Town Vitoria-Gasteiz, Spain

Year 1993

Initiator City Hall of Vitoria-Gasteiz

Short summary The ―Green Belt‖ of Vitoria-Gasteiz, a semi-natural green area partially reclaimed from

degraded areas, surrounds the centre and brings nature into the city, ensuring that the entire

population lives within 300 m of an open green space. Numerous tangible measures are in

place to assist and increase biodiversity and ecosystems services.

Problem that needed

a solution

The „Green Belt‖ aimed to provide a solution to the problems of the peripheral areas of

Vitoria-Gasteiz and to their state of degradation. There were areas of high ecological value

situated around the edge of the city, such as the forests of Armentia and Zabalgana (although

affected by erosion, fires, etc., they had managed to survive the urban expansion), but also

gravel pits, landfills and other degraded spaces that threatened the survival of the remaining

natural spaces. This zone offered precarious conditions for walking and had become

a physical and social barrier between the urban environment and the rural milieu.

Solution Vitoria-Gasteiz is divided into three „circles‖: the first one is the city centre, the second one

was degraded land and the third one encompasses mountains and forests. The „Green Belt‖

project initiated by the City Hall refers to the activities within the second circle. The

degraded areas were not only converted into rich, diverse ecosystems, but the city also

monitors the growth and environmental impact of flowers, plants, and animals within the

„Green Belt‖. The project promotes the conservation of natural peri-urban spaces and the

ecological restoration of other recoverable spaces, integrates the city‘s peri-urban parks into

the urban layout and at the same time connects these with the natural environment, develops

peri-urban spaces for satisfying the demands of the inhabitants for open-air leisure and

encourages environmental awareness and education. The idea of the „Green Belt‖ was

creation/recovery of several interconnected parks (currently seven) surrounding the city

under the slogan of „bringing nature to the city‖. An information office and two bird

observatories help visitors to discover and enjoy the natural wealth of this place.

Budget Data not available



Contact information




http://egc.gecoloco.com/winning-cities/2012-vitoria-gasteiz/

http://www.vitoria-gasteiz.org/anilloWeb/en/html/4/49.shtml


First name and surname Anna Harutyunyan


institution...)

K-Telecom CJSC


160

Best practice 47. EarthWorks' Urban Wilds Program




- Provisioning (food and air);

- Regulating (storing floodwater, air quality maintenance);

- Cultural (recreation and aesthetic experiences);

- Supporting (production of oxygen)


does it refer to?

Trees and other plants, biodiversity, water, wild animals and birds.

City/Town Boston, MA (USA)

Year 1999 – ongoing

Initiator EarthWorks and Boston Parks and Recreation Department

Short summary EarthWorks is working to restore Boston's city-owned natural areas by cleaning up, restoring

and protecting native ecosystems and natural ecological functions after decades of abuse and

neglect. The program connects urban residents to the natural areas through volunteer service

projects, educational events, door-to-door outreach, and community meetings.

Problem that needed

a solution

Urban areas faced a various problems such as vandalism, illegal dumping, fires, changes to

hydrology, soil erosion and compaction. A second set of factors (less related to urbanization)

such as invasive plant and animal species, insect infestations, excessive nitrogen deposition,

and climate change threatened and diminished the ecological functions and value of urban

natural areas.

Solution In 1999 and 2000, EarthWorks (EW) worked with the Parks Department (PD) to test methods

for removing exotic invasive plants (Norway maples, common buckthorn) from urban wilds

and restoring native trees and shrubs (suited to the soil, drainage, and sunlight conditions)

beneficial to wildlife.

The Urban Wilds Restoration Program was fully launched in 2001 (with a help from

volunteers and financial grants from the federal level). Beside ground work, EW also tried to

raise public awareness about the urban wilds and support restoration work by organizing and

conducting community meetings for neighborhood groups near the restoration sites.

Budget Data not available



Chicago, USA - by Chicago Wilderness, 1996.

Contact information




http://earthworksboston.org/urbanwilds

http://www.cityofboston.gov/parks/UrbanWilds/default.asp

http://www.bostonnatural.org/uwsurvey/uwfindings.asp

http://www.interenvironment.org/pa/hutcherson.htm


First name and surname Octavian Moldovan


institution...)

Central European University, Budapest


161

Best practice 48. Münster - the Eco-mobility City




- Provisioning (clean air);

- Regulating (climate regulation);

- Cultural (recreational)


does it refer to?

Air

City/Town Münster, Germany

Year Started in early 1980s

Initiator The City of Münster

Short summary For more than 20 years the City of Münster has been developing its bicycle infrastructure and

public transportation aiming at becoming "eco-mobility city". Promotion campaigns were

carried out and a service centre for clever transportation choices was established. Today,

Münster is a well-known environmentally-friendly transportation city.

Problem that needed

a solution

Münster used to be a city with a very few bicycle lanes thus cycling was dangerous. Another

problem was traffic congestion and pollution.

Solution The City of Münster decided to systematically plan its traffic with the aim of consolidating

eco-mobility and limiting individual motor transportation. Bicycles became main focus

related to the traffic infrastructure in Münster. In 2007, the total number of bicycle paths was

already 304 km – new paths were built along seven green corridors which connect the

outskirts with the city centre. In 1993, the City Council adopted the public transport

promotion program which included bus lanes and traffic lights priorities.

In addition, a service centre for clever transport choices (Mobilé) was established in

collaboration with communal transportation company, where citizens and tourists are

provided with the information on the best travel options and alternatives.

Budget



Contact information Mr. Heinrich Bruns

Green Spaces and Environmental Protection Department

City of Münster, Germany




Münster - the eco-mobility city. Urban sustainability - learning from the best.

http://ec.europa.eu/environment/europeangreencapital/wpcontent/uploads/2011/05/egc_bpcat

alogue_2010-2011.pdf (July 13, 2011)

The Münster Application for the European Green Capital Award

http://www.muenster.de/stadt/greencapital/muenster-application.pdf (July 13, 2011)

162

Best practice 49. Geothermal Energy - Natural Warm




- Provisioning (geothermal energy)


does it refer to?

Earth's hot water

City/Town Reykjavik, Iceland

Year 1930 – ongoing

Initiator The Icelandic Government

Short summary Since 1930 Reykjavik has been developing its potential in utilization of geothermal energy.

In late 1960s the Icelandic Government set up an Energy Fund to further increase the use of

geothermal resources in the country and since then it has granted numerous loans to

companies for geothermal exploration and drilling. Today, Reykjavik has the world's largest

geothermal heating system and it powers the entire city, which considerably reduces the city's

dependence on fossil fuels and delivers savings of up to 4 million tons CO2 every year.

Problem that needed

a solution

Raykjavik used to be completely dependent on fossil fuels (mainly oil) with consequent high

emissions of CO2 from its combustion.

Solution The special geological condition of Iceland (location along the Mid Atlantic ridge – a deep

sea mountain range with a high concentration of volcanoes) allowed it to take a huge

advantage of geothermal energy. Geothermal heat comes from the Earth's core, where

temperatures may reach 4,000-7,000°C; geothermal power plants can turn such heat into

clean energy.

In 1930, the Icelandic Government decided to turn its policy on developing the country's

geothermal energy potential. Energy Fund was set up and numerous loans have been granted

for companies specialized in geothermal exploration and drilling.

Today, there are five geothermal plants in Iceland – producing 26.5% of the country's

electricity and 87% of the housing and building heating needs (2005). These plants provide

energy for the entire country.

The price of geothermal water is one third of the cost of heating with oil, which can be the

basis for estimating financial savings. The total financial savings from 1944 to 2006 would

amount to about 4,290 million USD.

Total CO2 reductions are between 2.5 and 4 million tons annually, which is estimated on the

basis of other possible alternatives – in the case of Reykjavik this would have been the use of

fossil fuels such as gas, oil or coal.

Budget If the entire system were to be built today: 773 million USD. Connecting private homes to

system: 1,000-2,000 USD.



Geothermal heat can be used by countries that sit over magma hot spots, including the

following:

- Volcanic regions that border the Pacific Ocean (known as the Ring of Fire) such as the

USA, Mexico, Central America, Japan, Philippines, Indonesia and New Zealand;

- Volcanic chains that form along mid-ocean or continental rift zones: Iceland and Kenya;

- Hot spots where magma plumes continuously ascending from deep in the mantle, such as

the Hawaiian Islands and Yellowstone

Contact information Reykjavik Energy (Orkuveita Reykjavikur)

Einar Gunnlaugsson

Manager of Geothermal Research





Reykjavik, Iceland. C40 CITIES website:

http://www.c40cities.org/bestpractices/renewables/reykjavik_geothermal.jsp (July 13, 2011)

Reykjavik: the ground heats the city. SUSTAINABLE CITIES website:

http://sustainablecities.dk/en/city-projects/cases/reykjavik-the-ground-heats-the-city (July 13,

2011)


Uczestnicy XIV Akademii Letniej Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju w Polsce 2011

Łódź Europejską Zieloną Stolicą do 2020 roku z projektu Lodz... · Łodzi, w szczególności...

Documents

Transcript of Łódź Europejską Zieloną Stolicą do 2020 roku z projektu Lodz... · Łodzi, w szczególności...