Literatura Oświecenia

Epoka rozumu

Przedział czasowy

Koniec VII wieku

założenie Collegium Nobilium w Warszawie

1740

Otwarcie Teatru Narodowego176

51772

I rozbiór Polski

Wydanie najważniejszych dzieł Ignacego Krasickiego

1775-1780

Uchwalenie Konstytucji 3 maja

1791

II rozbiór Polski

1793

III rozbiór Polski

1795

Początek XIX w.

O oświeceniu w pigułce...

Nazwa „oświecenie” obejmuje zjawiska kulturalne i społeczne zachodzące w Europie w XVIII wieku. Oświecony, czyli wyzwolony z wszelkich więzów, rozum ludzki miał być światłem rozjaśniającym drogę do poznania prawdy o człowieku i świecie.

Oświecenie to epoka optymizmu wywołanego wiarą w potęgę intelektu i wolnej woli oraz przekonaniem o panowaniu człowieka nad światem. Oświeceni ludzie skupiali się przede wszystkim na działalności oświatowej w badaniach naukowych oraz nad wprowadzeniem nowych zasad i norm życia społecznego.

Czas oświecenia był bardzo znaczący dla historii Polski. W tym czasie miały miejsce trzy rozbiory Polski i upadek Rzeczypospolitej.

LiteraturaW literaturze występowały dwa podstawowe prądy – empiryzm

i racjonalizm.

Według racjonalistów źródłem poznania jest rozum, dlatego to nim należy się kierować w działaniu. Do racjonalistów zaliczamy Kartezjusza,

Przedstawiciele empiryzmu głosili, iż podstawową rolę w zdobywaniu wiedzy odgrywa doświadczenie. Własny system filozoficzny korzystający zarówno z założeń racjonalizmu, jak i empiryzmu stworzył Immanuel Kant. Zwolennikiem empiryzmu byli John Locke i David Hume.

Rola czasopism w dobie oświeceniaJednym ze skutków działalności oświeceniowych twórców był

rozwój prasy. Na początku XVIII wieku w Anglii rozpoczęto wydawanie tygodnika „The Spectator”, który stał się wzorem nowożytnej publicystyki.

W Polsce w latach 1765-1785 ukazywał się natomiast „Monitor”. Czasopismo społeczno-polityczne redagowane przez Ignacego Krasickiego i Franciszka Bohomolca. W „Monitorze” krytykowano kulturę sarmacką i postulowano zmianę obyczajów w duchu nowej epoki.

Odmienną tematyką i formą odznaczały się „Zabawy przyjemne i pożyteczne” wychodzące w latach 1770-1777. Było to czasopismo literackie o ambicjach artystycznych. Drukowano w nim m.in. utwory gości obiadów czwartkowych – spotkań organizowanych przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Encyklopedyści

W latach 1751-1780 we Francji powstała „Wielka encyklopedia francuska”. To wielotomowe dzieło zawierało wiadomości z różnych dziedzin nauki, sztuki i rzemiosła. Tworzyli ją filozofowie i pisarze oświeceniowi, m.in. Denis Diderot, Jean Jacques Rousseau oraz Voltaire. Poglądy wyrażone przez encyklopedystów znacząco wpłynęły na atmosferę intelektualną epoki.

Józef Wybicki

Józef Wybicki - znany jest przede

wszystkim jako autor Mazurka

Dąbrowskiego- pieśni Legionów

Polskich we Włoszech, która stała się

hymnem narodowym Polski. Ten

uzdolniony organizator i działacz,

oddany bez reszty Krajowi patriota,

przez całe swoje długie życie

angażował się z powodzeniem w

sprawy narodu polskiego.

Urodził się 29.09.1747 ,

zaś zmarł w roku 1822.

Pieśń Legionów Polskich we WłoszechJeszcze Polska nie umarła,

kiedy my żyjemy.Co nam obca moc wydarła,szablą odbijemy.

Marsz, marsz, Dąbrowskido Polski z ziemi włoskiza Twoim przewodemzłączem się z narodem.

Jak Czarnecki do Poznaniawracał się przez morzedla ojczyzny ratowaniapo szwedzkim rozbiorze.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Przejdziem Wisłę przejdziem Wartębędziem Polakamidał nam przykład Bonapartejak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Ignacy Krasicki

Urodził się w roku 1735, zaś zmarł w 1801

Krasicki Ignacy polski poeta,

prozaik, dramatopisarz,

publicysta. Uważa się go za

najwybitniejszego pisarza

polskiego oświecenia. Uczył się w

kolegium jezuickim we Lwowie i w

seminarium duchownym w

Warszawie 1751-1754. Studia

uzupełniające w Rzymie 1759-

1761. Początkowo związany

koligacjami rodzinnymi ze

stronnictwem przeciwników

reform i tzw. Familii Czartoryskich.

Bajki Ptaszki w klatce

„Czegóż płaczesz? - staremu mówił czyżyk młody -

Masz teraz lepsze w klatce niż w polu wygody".

"Tyś w niej zrodzon - rzekł stary - przeto ci wybaczę;

Jam był wolny, dziś w klatce - i dlatego płaczę".

Szczur i kot

"Mnie to kadzą" - rzekł hardzie do swego rodzeństwa

Siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa.

Wtem, gdy się dymem kadzidł zbytecznych zakrztusił,

Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił.

Franciszek Dionizy Kniaźnin

Urodził się w 1750 roku, a umarł w 1807

Kniaźnin Franciszek Dionizy

- polski poeta i dramatopisarz.

W 1764 wstąpił do zakonu

jezuitów, 1770 został

nauczycielem w jezuickim

kolegium w Warszawie. Po

kasacie zakonu 1773 wrócił do

stanu świeckiego.

Po drugim rozbiorze Polski

rozpoczęła się jego choroba

umysłowa, doprowadzając pod

koniec życia do całkowitego

wyniszczenia.

Krosienka

Darmo mi, matko! stawisz krosienka, Insza mię teraz myśl wiedzie.

Ach, pozwól raczej wyjrzeć z okienka, Czyli mój Filon nie jedzie.

 

Gdyśmy na siebie spojrzeli mile,

Powiedział tylko dwa słowa.

Bez niego teraz przykre mi chwile: On mojej duszy połowa!

 

Coż go tak długo tam zatrzymało?

Drogać mu nie jest daleka. Serce on moje zna jeszcze mało,

Które na niego tak czeka.

 

Przez ten ma gaik jechać mój mały;

Kiedyż twarz jego zaświeci? Ptaki się stamtąd nagle ruszyły,

Zapewne on to już leci.

 

I sroczka z płotu skrzeczy na niego: Cóż to? nie widać go jeszcze.

Filonie! na blask wzroku twojego

W ręce z radości zakleszczę.

 

Otóż i widać — gość luby jedzie, Sercu mojemu życzliwy!

Miłość w te strony wzrok jego wiedzie, A pod nim igra koń siwy

Źródła:

http://pl.wikipedia.org/

http://portalwiedzy.onet.pl/

http://www.google.pl/

http://literat.ug.edu.pl/ikbajk/index.ht

m

http://milosc.info/wiersze/Franciszek-D

ionizy-Kniaznin/Krosienka.php

Autorzy:

Anna Baranowska

Marcelina Goździewska

Cezary Ruciński

kl. IIB