Literatura Oświecenia
description
Transcript of Literatura Oświecenia
Literatura Oświecenia
Epoka rozumu
Przedział czasowy
Koniec VII wieku
założenie Collegium Nobilium w Warszawie
1740
Otwarcie Teatru Narodowego176
51772
I rozbiór Polski
Wydanie najważniejszych dzieł Ignacego Krasickiego
1775-1780
Uchwalenie Konstytucji 3 maja
1791
II rozbiór Polski
1793
III rozbiór Polski
1795
Początek XIX w.
O oświeceniu w pigułce...
Nazwa „oświecenie” obejmuje zjawiska kulturalne i społeczne zachodzące w Europie w XVIII wieku. Oświecony, czyli wyzwolony z wszelkich więzów, rozum ludzki miał być światłem rozjaśniającym drogę do poznania prawdy o człowieku i świecie.
Oświecenie to epoka optymizmu wywołanego wiarą w potęgę intelektu i wolnej woli oraz przekonaniem o panowaniu człowieka nad światem. Oświeceni ludzie skupiali się przede wszystkim na działalności oświatowej w badaniach naukowych oraz nad wprowadzeniem nowych zasad i norm życia społecznego.
Czas oświecenia był bardzo znaczący dla historii Polski. W tym czasie miały miejsce trzy rozbiory Polski i upadek Rzeczypospolitej.
LiteraturaW literaturze występowały dwa podstawowe prądy – empiryzm
i racjonalizm.
Według racjonalistów źródłem poznania jest rozum, dlatego to nim należy się kierować w działaniu. Do racjonalistów zaliczamy Kartezjusza,
Przedstawiciele empiryzmu głosili, iż podstawową rolę w zdobywaniu wiedzy odgrywa doświadczenie. Własny system filozoficzny korzystający zarówno z założeń racjonalizmu, jak i empiryzmu stworzył Immanuel Kant. Zwolennikiem empiryzmu byli John Locke i David Hume.
Rola czasopism w dobie oświeceniaJednym ze skutków działalności oświeceniowych twórców był
rozwój prasy. Na początku XVIII wieku w Anglii rozpoczęto wydawanie tygodnika „The Spectator”, który stał się wzorem nowożytnej publicystyki.
W Polsce w latach 1765-1785 ukazywał się natomiast „Monitor”. Czasopismo społeczno-polityczne redagowane przez Ignacego Krasickiego i Franciszka Bohomolca. W „Monitorze” krytykowano kulturę sarmacką i postulowano zmianę obyczajów w duchu nowej epoki.
Odmienną tematyką i formą odznaczały się „Zabawy przyjemne i pożyteczne” wychodzące w latach 1770-1777. Było to czasopismo literackie o ambicjach artystycznych. Drukowano w nim m.in. utwory gości obiadów czwartkowych – spotkań organizowanych przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Encyklopedyści
W latach 1751-1780 we Francji powstała „Wielka encyklopedia francuska”. To wielotomowe dzieło zawierało wiadomości z różnych dziedzin nauki, sztuki i rzemiosła. Tworzyli ją filozofowie i pisarze oświeceniowi, m.in. Denis Diderot, Jean Jacques Rousseau oraz Voltaire. Poglądy wyrażone przez encyklopedystów znacząco wpłynęły na atmosferę intelektualną epoki.
Józef Wybicki
Józef Wybicki - znany jest przede
wszystkim jako autor Mazurka
Dąbrowskiego- pieśni Legionów
Polskich we Włoszech, która stała się
hymnem narodowym Polski. Ten
uzdolniony organizator i działacz,
oddany bez reszty Krajowi patriota,
przez całe swoje długie życie
angażował się z powodzeniem w
sprawy narodu polskiego.
Urodził się 29.09.1747 ,
zaś zmarł w roku 1822.
Pieśń Legionów Polskich we WłoszechJeszcze Polska nie umarła,
kiedy my żyjemy.Co nam obca moc wydarła,szablą odbijemy.
Marsz, marsz, Dąbrowskido Polski z ziemi włoskiza Twoim przewodemzłączem się z narodem.
Jak Czarnecki do Poznaniawracał się przez morzedla ojczyzny ratowaniapo szwedzkim rozbiorze.
Marsz, marsz, Dąbrowski...
Przejdziem Wisłę przejdziem Wartębędziem Polakamidał nam przykład Bonapartejak zwyciężać mamy.
Marsz, marsz, Dąbrowski...
Ignacy Krasicki
Urodził się w roku 1735, zaś zmarł w 1801
Krasicki Ignacy polski poeta,
prozaik, dramatopisarz,
publicysta. Uważa się go za
najwybitniejszego pisarza
polskiego oświecenia. Uczył się w
kolegium jezuickim we Lwowie i w
seminarium duchownym w
Warszawie 1751-1754. Studia
uzupełniające w Rzymie 1759-
1761. Początkowo związany
koligacjami rodzinnymi ze
stronnictwem przeciwników
reform i tzw. Familii Czartoryskich.
Bajki Ptaszki w klatce
„Czegóż płaczesz? - staremu mówił czyżyk młody -
Masz teraz lepsze w klatce niż w polu wygody".
"Tyś w niej zrodzon - rzekł stary - przeto ci wybaczę;
Jam był wolny, dziś w klatce - i dlatego płaczę".
Szczur i kot
"Mnie to kadzą" - rzekł hardzie do swego rodzeństwa
Siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa.
Wtem, gdy się dymem kadzidł zbytecznych zakrztusił,
Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił.
Franciszek Dionizy Kniaźnin
Urodził się w 1750 roku, a umarł w 1807
Kniaźnin Franciszek Dionizy
- polski poeta i dramatopisarz.
W 1764 wstąpił do zakonu
jezuitów, 1770 został
nauczycielem w jezuickim
kolegium w Warszawie. Po
kasacie zakonu 1773 wrócił do
stanu świeckiego.
Po drugim rozbiorze Polski
rozpoczęła się jego choroba
umysłowa, doprowadzając pod
koniec życia do całkowitego
wyniszczenia.
Krosienka
Darmo mi, matko! stawisz krosienka, Insza mię teraz myśl wiedzie.
Ach, pozwól raczej wyjrzeć z okienka, Czyli mój Filon nie jedzie.
Gdyśmy na siebie spojrzeli mile,
Powiedział tylko dwa słowa.
Bez niego teraz przykre mi chwile: On mojej duszy połowa!
Coż go tak długo tam zatrzymało?
Drogać mu nie jest daleka. Serce on moje zna jeszcze mało,
Które na niego tak czeka.
Przez ten ma gaik jechać mój mały;
Kiedyż twarz jego zaświeci? Ptaki się stamtąd nagle ruszyły,
Zapewne on to już leci.
I sroczka z płotu skrzeczy na niego: Cóż to? nie widać go jeszcze.
Filonie! na blask wzroku twojego
W ręce z radości zakleszczę.
Otóż i widać — gość luby jedzie, Sercu mojemu życzliwy!
Miłość w te strony wzrok jego wiedzie, A pod nim igra koń siwy
Źródła:
http://pl.wikipedia.org/
http://portalwiedzy.onet.pl/
http://www.google.pl/
http://literat.ug.edu.pl/ikbajk/index.ht
m
http://milosc.info/wiersze/Franciszek-D
ionizy-Kniaznin/Krosienka.php
Autorzy:
Anna Baranowska
Marcelina Goździewska
Cezary Ruciński
kl. IIB