:LHG]D R VSRáHF]H VWZLH...Dziedziny prawa, obywatel wobec prawa 57 23. Korzystanie z informacji...

Sprawozdanie z egzaminu maturalnego 2014

Wiedza o społeczeństwie

2 Sprawozdanie z egzaminu maturalnego 2014

Opracowanie dr hab. Piotr Załęski (Centralna Komisja Egzaminacyjna) dr Barbara Freier-Pniok (Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie) Redakcja dr Wioletta Kozak (Centralna Komisja Egzaminacyjna) dr Marcin Smolik (Centralna Komisja Egzaminacyjna) Opracowanie techniczne Bartosz Kowalewski (Centralna Komisja Egzaminacyjna) Współpraca Beata Dobrosielska (Centralna Komisja Egzaminacyjna) Agata Wiśniewska (Centralna Komisja Egzaminacyjna) Wydziały Badań i Analiz okręgowych komisji egzaminacyjnych

Centralna Komisja Egzaminacyjna ul. Józefa Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa

tel. 022 536 65 00, fax 022 536 65 04 e-mail: [email protected]

www.cke.edu.pl

Wiedza o społeczeństwie 3

Poziom podstawowy 1. Opis arkusza Arkusz egzaminacyjny z wiedzy o społeczeństwie na poziomie podstawowym składał się z 33 zadań, w tym z 17 zadań zamkniętych różnego rodzaju (wyboru wielokrotnego, prawda/fałsz, na dobieranie) oraz 16 zadań otwartych. Większość zadań (24) sprawdzała umiejętności w dwóch obszarach – wiadomości i rozumienia oraz korzystania z informacji, 8 zadań dotyczyło wyłącznie obszaru wiadomości i rozumienia, zaś ostatnie zadanie – tworzenia informacji. Zadania 1–5 sprawdzały umiejętności przede wszystkim z zakresu bloku Społeczeństwo, 6–17 – Polityka, 18–23 – Prawo, 24–29 – Polska, Europa, Świat. Zadania 30–32 oraz zadanie rozszerzonej odpowiedzi dotyczyły problematyki usytuowanej pomiędzy blokami Prawo oraz Polska, Europa, Świat. Za rozwiązanie wszystkich zadań zdający mógł otrzymać maksymalnie 100 punktów (w tym 43 punkty za zadania zamknięte, 42 punkty za zadania otwarte krótkiej odpowiedzi oraz 15 punktów za zadanie otwarte rozszerzonej odpowiedzi).

2. Dane dotyczące populacji zdających Tabela 1. Zdający rozwiązujący zadania w arkuszu standardowym

Liczba zdających 24 718

Zdający rozwiązujący zadania w arkuszu w wersji standardowej

z liceów ogólnokształcących 17 956 z liceów profilowanych 600 z techników 6 114 z liceów uzupełniających 17 z techników uzupełniających 31 ze szkół publicznych 23 522 ze szkół niepublicznych 1 196 ze szkół na wsi 1 094 ze szkół w miastach do 20 tys. mieszkańców 6 582 ze szkół w miastach od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców 9 992 ze szkół w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców 7 050 kobiety 15 569 mężczyźni 9 149

Dane w tabeli dotyczą tegorocznych absolwentów. Tabela 2. Zdający rozwiązujący zadania w arkuszach dostosowanych

Zdający rozwiązujący zadania w arkuszach w wersji dostosowanej

z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera 14 słabowidzący 31 niewidomi 3 słabosłyszący 17 niesłyszący 13

Ogółem 78 Do egzaminu przystąpili również absolwenci z lat ubiegłych, którzy dotychczas nie uzyskali świadectwa dojrzałości, oraz tacy, którzy uzyskali świadectwo dojrzałości we wcześniejszych latach, a w maju 2014 r. przystąpili ponownie do egzaminu maturalnego w celu podwyższenia wyniku egzaminacyjnego albo uzyskania wyniku z wiedzy o społeczeństwie jako nowego przedmiotu.


3. Przebieg egzaminu Tabela 3. Informacje dotyczące przebiegu egzaminu

Termin egzaminu 9 maja 2014 r. Czas trwania egzaminu dla arkusza standardowego 120 minut Liczba szkół 3 470 Liczba zespołów egzaminatorów* 52 Liczba egzaminatorów* 1 045 Liczba obserwatorów1 (§ 143) 23 Liczba unieważnień1

w przypadku: § 99 ust. 1 stwierdzenia niesamodzielnego

rozwiązywania zadań przez zdającego 0

wniesienia lub korzystania przez zdającego w sali egzaminacyjnej z urządzenia telekomunikacyjnego

0

zakłócenia przez zdającego prawidłowego przebiegu części egzaminu w sposób utrudniający pracę pozostałym zdającym

0

§ 99 ust. 2 stwierdzenia podczas sprawdzania pracy niesamodzielnego rozwiązywania zadań przez zdającego

0

§ 146 ust. 3 stwierdzenia naruszenia przepisów dotyczących przeprowadzenia egzaminu 1

Liczba wglądów1 (§ 107) 22

* Dane dotyczą obu poziomów egzaminu (podstawowego i rozszerzonego) łącznie.

1 Na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz.U. nr 83, poz. 562, ze zm.)


4. Podstawowe dane statystyczne Wyniki zdających

Wykres 1. Rozkład wyników zdających

Tabela 4. Wyniki zdających – parametry statystyczne

Liczba zdających

Minimum (%)

Maksimum (%)

Mediana (%)

Modalna (%)

Średnia (%)

Odchylenie standardowe

(%)

24 718 0 94 45 45 46 12

Dane w tabeli dotyczą tegorocznych absolwentów.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 45 48 51 54 57 60 63 66 69 72 75 78 81 84 87 90 93 96 99

Proc

ent

zdając

ych

Wynik w procentach


Poziom wykonania zadań

Tabela 5. Poziom wykonania zadań

Nr zad.

Obszar standardów Sprawdzana umiejętność

Poziom wykonania

zadania (%)

1. Korzystanie z informacji Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym – opisy Wiadomości: formy i prawidłowości życia społecznego 75

2. Korzystanie z informacji Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym – opisy Wiadomości: formy i instytucje życia społecznego 64

3. Korzystanie z informacji

Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – dane z badań opinii publicznej w formie wykresu Wiadomości: problemy społeczeństwa polskiego, kultura polityczna

34


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – tekst popularnonaukowy Wiadomości: naród, formy życia społecznego

75


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – tekst publicystyczny Wiadomości: struktura i problemy społeczeństwa polskiego, etniczność

70


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – dane z badań opinii publicznej w formie wykresu Wiadomości: atrybuty państwa, wartości demokracji, kultura polityczna

47


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – tekst popularnonaukowy Wiadomości: ideologie i doktryny polityczne

40


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – tekst popularnonaukowy Wiadomości: formy demokracji, formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym

27


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – dane z badań opinii publicznej w formie wykresów Wiadomości: partie polityczne, kultura polityczna

43


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – tekst publicystyczny Wiadomości: formy demokracji, partie polityczne, formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym

40


Czytanie ze zrozumieniem przepisów prawnych – fragmenty konstytucji Wiadomości: ustrój Rzeczypospolitej Polskiej, konstytucja

56

12. Wiadomości i rozumienie Organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej 42



Rozpoznawanie ważnych postaci życia publicznego, korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym – fotografie i notki Wiadomości: organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej

21


16. Korzystanie z informacji Korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym – mapa i notki Wiadomości: ustrój Rzeczypospolitej Polskiej 40

17. Wiadomości i rozumienie Organy samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej 13

18. Wiadomości i rozumienie Akty prawne, organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej 29



20. Wiadomości i rozumienie Sądy, organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej 82


Czytanie ze zrozumieniem przepisów prawnych – fragmenty konstytucji Wiadomości: sądy, organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej

58

22. Wiadomości i rozumienie Dziedziny prawa, obywatel wobec prawa 57


Rozpoznawanie ważnych postaci życia publicznego, korzystanie ze źródeł informacji o życiu publicznym – fotografie i notki Wiadomości: prawa człowieka we współczesnym świecie

50

24. Korzystanie z informacji Korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym – opisy Wiadomości: organizacje i instytucje międzynarodowe 9

25. Korzystanie z informacji Lokalizacja ważnych wydarzeń w czasie Wiadomości: Polska w Europie, działanie Unii Europejskiej 27


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – dane z badań opinii publicznej w formie wykresu, tekst strategii rządowej Wiadomości: Polska w Europie, działanie Unii Europejskiej

64


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – mapa polityczna Europy Wiadomości: działanie Unii Europejskiej, organizacje międzynarodowe

64


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – tekst popularnonaukowy Wiadomości: konflikty we współczesnym świecie

85


Odróżnianie informacji o faktach od opinii, korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym Wiadomości: problemy współczesnego świata, problemy społeczeństwa polskiego

58


Czytanie ze zrozumieniem przepisów prawnych – fragmenty konwencji Wiadomości: problemy współczesnego świata, prawa człowieka we współczesnym świecie

75


Czytanie ze zrozumieniem przepisów prawnych – fragmenty konstytucji Wiadomości: prawa człowieka we współczesnym świecie, obywatel wobec prawa

29


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – fotografia Wiadomości: organizacje międzynarodowe, prawa człowieka we współczesnym świecie

16

33. Tworzenie informacji

Formułowanie wypowiedzi pisemnej zawierającej ocenę procesów społecznych i politycznych i wskazanie propozycji rozwiązań problemów Korzystanie z informacji: wskazywanie przyczyn i skutków procesów społecznych i politycznych, rozpoznawanie problemów świata, korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym Wiadomości: problemy współczesnego świata, prawa człowieka

31


Poziom rozszerzony 1. Opis arkusza Arkusz egzaminacyjny z wiedzy o społeczeństwie na poziomie rozszerzonym składał się z 25 zadań, w tym z 9 zadań zamkniętych różnego rodzaju (wyboru wielokrotnego, prawda/fałsz, na dobieranie) oraz 16 zadań otwartych. Większość zadań (17) sprawdzała umiejętności w dwóch obszarach – wiadomości i rozumienia oraz korzystania z informacji, 7 zadań dotyczyło wyłącznie obszaru wiadomości i rozumienia, a część B. zadania 19. oraz zadanie 25. – tworzenia informacji. Arkusz był podzielony na trzy części: test (zadania 1–16), analizę materiałów źródłowych (zadania 17–24) oraz wypracowanie (zadanie 25). Zadania 1–4 sprawdzały umiejętności przede wszystkim z zakresu bloku Społeczeństwo, 5–11 – Polityka, 12–13 – Prawo, 14–16 – Polska, Europa, Świat. Zadania 17–20 oraz jedno z wypracowań dotyczyły problematyki usytuowanej pomiędzy blokami Prawo oraz Polska, Europa, Świat, zaś zadania 21–24 oraz drugie z wypracowań – problematyki bloku Polityka. Za rozwiązanie wszystkich zadań zdający mógł otrzymać maksymalnie 50 punktów (w tym 9 punktów za zadania zamknięte, 21 punktów za zadania otwarte krótkiej odpowiedzi oraz 20 punktów za wypracowanie). 2. Dane dotyczące populacji zdających Tabela 1. Zdający rozwiązujący zadania w arkuszu standardowym

Liczba zdających 13 163

Zdający rozwiązujący zadania w arkuszu w wersji standardowej

z liceów ogólnokształcących 12 645 z liceów profilowanych 51 z techników 466 z liceów uzupełniających 1 z techników uzupełniających 0 ze szkół publicznych 12 485 ze szkół niepublicznych 678 ze szkół na wsi 148 ze szkół w miastach do 20 tys. mieszkańców 1 529 ze szkół w miastach od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców 4 823 ze szkół w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców 6 663 kobiety 8 237 mężczyźni 4 926

Dane w tabeli dotyczą tegorocznych absolwentów. Z egzaminu zwolniono 58 uczniów − laureatów i finalistów Olimpiady Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym. Tabela 2. Zdający rozwiązujący zadania w arkuszach dostosowanych

Zdający rozwiązujący zadania w arkuszach w wersji dostosowanej

z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera 5 słabowidzący 26 niewidomi 4 słabosłyszący 8 niesłyszący 3

Ogółem 46

Do egzaminu przystąpili również absolwenci z lat ubiegłych, którzy dotychczas nie uzyskali świadectwa dojrzałości, oraz tacy, którzy uzyskali świadectwo dojrzałości we wcześniejszych latach, a w maju 2014 roku przystąpili ponownie do egzaminu maturalnego w celu podwyższenia wyniku egzaminacyjnego albo uzyskania wyniku z wiedzy o społeczeństwie jako nowego przedmiotu.


3. Przebieg egzaminu Tabela 3. Informacje dotyczące przebiegu egzaminu

Termin egzaminu 9 maja 2014 r. Czas trwania egzaminu dla arkusza standardowego 180 minut Liczba szkół 1 786 Liczba zespołów egzaminatorów* 52 Liczba egzaminatorów* 1 045 Liczba obserwatorów1 (§ 143) 23 Liczba unieważnień1

w przypadku: § 99 ust. 1 stwierdzenia niesamodzielnego

rozwiązywania zadań przez zdającego 0

wniesienia lub korzystania przez zdającego w sali egzaminacyjnej z urządzenia telekomunikacyjnego

3

zakłócenia przez zdającego prawidłowego przebiegu części egzaminu w sposób utrudniający pracę pozostałym zdającym

0

§ 99 ust. 2 stwierdzenia podczas sprawdzania pracy niesamodzielnego rozwiązywania zadań przez zdającego

0

§ 146 ust. 3 stwierdzenia naruszenia przepisów dotyczących przeprowadzenia egzaminu 0

Liczba wglądów1 (§ 107) 286

* Dane dotyczą obu poziomów egzaminu (podstawowego i rozszerzonego) łącznie.

1 Na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz.U. nr 83, poz. 562, ze zm.)


4. Podstawowe dane statystyczne Wyniki zdających

Wykres 2. Rozkład wyników zdających

Tabela 4. Wyniki zdających – parametry statystyczne

Liczba zdających

Minimum (%)

Maksimum (%)

Mediana (%)

Modalna (%)

Średnia (%)

Odchylenie standardowe

(%)

13 163 0 100 46 44 46 18

Dane w tabeli dotyczą tegorocznych absolwentów.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

0 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52 56 60 64 68 72 76 80 84 88 92 96 100

Proc

ent

zdając

ych

Wynik w procentach


Poziom wykonania zadań Tabela 5. Poziom wykonania zadań

Nr zad.

Obszar standardów Sprawdzana umiejętność

Poziom wykonania

zadania (%)

1. Korzystanie z informacji Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym – opisy Wiadomości: procesy społeczne, prawidłowości życia społecznego 64

2. Wiadomości i rozumienie Przemiany społeczeństwa polskiego, struktura społeczeństwa polskiego 29

3. Wiadomości i rozumienie Zagadnienia narodowościowe, struktura społeczeństwa polskiego 83


Krytyczna analiza materiału źródłowego, korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym – rysunek satyryczny Wiadomości: przemiany w społeczeństwie polskim, media

88

5A Korzystanie z informacji

Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – tekst publicystyczny Wiadomości: państwo i obywatelstwo

44

5B 71


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – tekst popularnonaukowy Wiadomości: ideologie i doktryny polityczne

69

7. Korzystanie z informacji Korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym – mapa Wiadomości: formy państw współczesnych 48

8. Wiadomości i rozumienie Zasady funkcjonowania organów władzy w Rzeczypospolitej Polskiej 65


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym – opisy Wiadomości: organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej i ich funkcjonowanie

38

10. Wiadomości i rozumienie Funkcjonowanie organów władzy w Rzeczypospolitej Polskiej 38

11. Wiadomości i rozumienie Organy samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej 59


13. Korzystanie z informacji Korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym – opisy Wiadomości: sądy, organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej 62

14. Korzystanie z informacji Lokalizacja ważnych wydarzeń w czasie Wiadomości: działanie i rozwój Unii Europejskiej 50

15. Wiadomości i rozumienie Instytucje Unii Europejskiej 25


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym – mapa polityczna i notka informacyjna Wiadomości: Problemy współczesnego świata

28


Krytyczna analiza materiału źródłowego, czytanie ze zrozumieniem przepisów prawnych – fragmenty deklaracji i konwencji Wiadomości: ochrona praw człowieka, źródła prawa

23


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym, krytyczna analiza materiałów źródłowych, analiza stanowisk różnych stron debaty Wiadomości: prawa człowieka, konflikty wartości

48

19A Korzystanie z informacji

Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym – wykresy Wiadomości: kultura polityczna, stosunki międzynarodowe

25


19B Tworzenie informacji

Ocena działań organizacji z punktu widzenia określonej wartości Korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym, krytyczna analiza materiałów źródłowych – rezolucja Wiadomości: organizacje międzynarodowe, wartości społeczne

70


Rozpoznawanie ważnych postaci życia publicznego, korzystanie ze źródeł informacji o życiu publicznym – fotografie i notki Wiadomości: prawa człowieka we współczesnym świecie

53


Czytanie ze zrozumieniem przepisów prawnych – fragmenty konstytucji i ustawy Wiadomości: partie polityczne, funkcjonowanie organów władzy publicznej, konstytucja

78


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym – schemat Wiadomości: partie polityczne, funkcjonowanie organów władzy publicznej

35


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym, selekcja faktów Wiadomości: ideologie i doktryny polityczne, partie polityczne

62


Korzystanie ze źródeł informacji o życiu politycznym – dane z badań opinii publicznej w formie tabelarycznej Wiadomości: kultura polityczna, partie polityczne, kwestie społeczno-polityczne w społeczeństwie polskim

72

25.1. Tworzenie informacji

Formułowanie wypowiedzi pisemnej zawierającej charakterystykę dylematów życia zbiorowego we współczesnym świecie i ocenę działań władz Korzystanie z informacji: rozpoznawanie problemów społecznych, korzystanie ze źródeł informacji o życiu społecznym i politycznym oraz krytyczna analiza materiałów źródłowych Wiadomości: prawa człowieka i procedury ich ochrony, organizacje międzynarodowe, problemy współczesnego świata

32

25.2. 30 25.3. 92


Komentarz 1. Analiza jakościowa zadań W arkuszu na poziomie podstawowym najłatwiejsze dla maturzystów okazało się zadanie 28. (wykonało je 85% zdających), w którym należało na podstawie tekstu popularnonaukowego wymienić trzy elementy charakteryzujące specyfikę współczesnych konfliktów zbrojnych. Zdający nie mieli problemów z identyfikacją elementów zawartych w tekście do zadania i poprawnie je wymieniali. Spośród pięciu najłatwiejszych zadań jeszcze dwa sprawdzały podobne umiejętności, a dotyczyły wypisania kwestii z aktu prawnego (zad. 30., poziom wykonania 75%) oraz podania na podstawie tekstu popularnonaukowego różnic między narodem a społeczeństwem (zad. 4., poziom wykonania 75%).

Najłatwiejsze zadania z arkusza na poziomie podstawowym, które sprawdzały przede wszystkim wiadomości i rozumienie, to zadania 1. (poziom wykonania 75%), w którym trzeba było przyporządkować nazwy postaw do opisów, i 20. (poziom wykonania 82%), w którym należało wykazać się rozumieniem zasad instancyjności w polskim wymiarze sprawiedliwości.

W arkuszu na poziomie rozszerzonym najłatwiejsze okazało się zadanie 4. (poziom wykonania 88%), w którym należało wyjaśnić problem przedstawiony na rysunku satyrycznym – manipulacji informacją w mediach. Spośród siedmiu zadań łatwych jeszcze dwa sprawdzały podobne umiejętności, a dotyczyły wybrania zdań prawdziwych na podstawie przepisów z aktów prawnych (zad. 21., poziom wykonania 78%) oraz rozstrzygnięcia o prawdziwości/fałszywości zdań na podstawie tabeli z wynikami badań opinii publicznej (zad. 24., poziom wykonania 72%). Także dobrze zdający poradzili sobie z interpretacją aktu prawnego z punktu widzenia określonej wartości (zad. 19.B., poziom wykonania 70%).

Łatwe zadania z arkusza na poziomie rozszerzonym, które sprawdzały przede wszystkim wiadomości i rozumienie, to zadania: 3. (poziom wykonania 83%), w którym należało wskazać uznane w Polsce mniejszości etniczne, 12. (poziom wykonania 73%), dotyczące podmiotów obowiązkowo uczestniczących w procesie legislacyjnym w Polsce i 5B. (poziom wykonania 71%), w którym trzeba było podać nazwy zasad nabywania obywatelstwa. Warto dodać, że zadania te obejmowały wiedzę z poziomu podstawowego. Zadanie 12. z omawianego arkusza oraz zadanie 19. z arkusza z poziomu podstawowego były tożsame, a różniły się wyłącznie punktacją. Ich zbliżone współczynniki łatwości (poziom wykonania odpowiednio 73 i 72%) pokazują, że w zakresie wiedzy najbardziej bazowej zdający oba poziomy nie różnili się znacznie od siebie.

Umiejętność selekcji danych z materiałów źródłowych została przez tegorocznych maturzystów opanowana w stopniu zadowalającym. Tegoroczni maturzyści – inaczej niż w latach ubiegłych – dobrze opanowali wiedzę z zakresu zagadnień narodowościowych. Warto zauważyć, że w obu arkuszach nie było zadań bardzo łatwych.

Zadaniami bardzo trudnymi dla tegorocznych maturzystów rozwiązujących zadania w arkuszu na poziomie podstawowym były zadania sprawdzające wiedzę z zakresu organizacji międzynarodowych oraz organów samorządu terytorialnego w Polsce. W zadaniu 24. (poziom wykonania 9%) należało podać na podstawie opisu kompetencji poszczególnych organów ONZ nazwy głównych organów tej organizacji: Zgromadzenie Ogólne, Radę Bezpieczeństwa oraz Radę Gospodarczo-Społeczną. Zadanie to często pozostawiano bez odpowiedzi w części lub w całości. Odpowiedzi uczniowskie były często bardzo przypadkowe i świadczące o braku elementarnej wiedzy:


W zadaniu 32. (poziom wykonania 16%) zdający mieli podkreślić prawidłową nazwę organizacji międzynarodowej, której skrótowiec był widoczny na ilustracji (UNHCR). Niepokojące było szczególnie podkreślanie odpowiedzi – Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – jako że była to jedyna instytucja niezwiązana z uchodźcami, a zadanie to tworzyło wiązkę zadań pomocnych przy napisaniu rozszerzonej odpowiedzi na ten temat.

Trudniejszym niż zazwyczaj okazało się zadanie wymagające uzupełnienia tabeli – wpisania nazw organów stanowiących i kolegialnych organów wykonawczych samorządu terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej (zad. 17., poziom wykonania 13%). W odpowiedziach maturzystów rozwiązujących zadania w arkuszu na poziomie podstawowym widoczny jest brak wiedzy dotyczącej tej problematyki:

Warto zaznaczyć, że problematyka samorządowa okazała się dużo łatwiejsza dla zdających maturę z przedmiotu na poziomie rozszerzonym – poziom wykonania zadania 11., sprawdzającego wiedzę z tego zakresu, wyniósł 59%.

Duże problemy zdającym sprawiały również zadania z bloku Polityka, dotyczące wiedzy w zakresie znajomości nazw form demokracji bezpośredniej i liczby obywateli uprawnionych od realizacji jednej z jej form (zad. 8., poziom wykonania 27%), rozpoznawania czołowych postaci polskiej sceny politycznej przełomu XX i XXI wieku (zad. 14., poziom wykonania 21%). Relatywnie trudne okazało się także zadanie wymagające znajomości chronologii procesu integracji Polski z Unią Europejską (zad. 25., poziom wykonania 27%).


Poziom wykonania poniżej 30% miało jeszcze jedno zadanie – 31. Należało w nim podać na podstawie fragmentu Konstytucji RP warunek, jaki trzeba spełnić do uzyskania statusu uchodźcy, a następnie wskazać wyjątek od określenia „każdy” w przypadku skargi konstytucyjnej. Z prawidłowym rozwiązaniem pierwszej części zadania zdający mieli mniej problemów niż z drugą.

Trudności w odpowiedzi do tej części zadania wynikać mogą z faktu słabego opanowania umiejętności interpretowania przepisów prawnych.

W arkuszu na poziomie rozszerzonym żadne zadanie nie okazało się bardzo trudne. Najtrudniejsze było zadanie 17. (poziom wykonania 23%), w którym należało rozstrzygnąć, czy Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (PDPC) na charakter wiążący, oraz uzasadnić odpowiedź, odwołując się do dwóch materiałów źródłowych zamieszczonych w arkuszu – fragmentów Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (KoOPCiPW). Najczęściej popełnianym błędem było stwierdzenie, że PDPC ma charakter wiążący, lub odpowiedzi niezawierające w uzasadnieniu odwołania do obu dokumentów.


W zadaniu należało wykazać się nie tylko wiadomościami z zakresu bloku Prawo, ale także umiejętnościami krytycznej analizy (a nie prostego odczytywania) tekstów prawniczych.

Trudności sprawiła też zdającym nietypowa analiza badań opinii publicznej zamieszczonych na wykresach (zad. 19A., poziom wykonania 25%).

Trzy z pięciu najtrudniejszych zadań z arkusza na poziomie rozszerzonym sprawdzały wyłącznie lub przede wszystkim wiedzę. 25% zdających poradziło sobie z zadaniem 15., które sprawdzało wiadomości z zakresu zasad działania Parlamentu Europejskiego – największą trudność zdającym przysporzyło prawidłowa odpowiedź na zdanie C. Poziom wykonania zadania 16., w którym należało podać nazwę i numer na mapie Sudanu Południowego, wyniósł 28%, zaś zadania 2., sprawdzającego rozumienie pojęcia klasa średnia – 29%. 2. Problem „pod lupą” Zadanie rozszerzonej odpowiedzi w arkuszu na poziomie podstawowym oraz wypracowanie w arkuszu na poziomie rozszerzonym okazały się dla zdających zadaniami trudnymi – poziom wykonania wyniósł odpowiednio 31% i 32%. Warto podkreślić, że taki poziom nie był wynikiem braku umiejętności konstruowania wypowiedzi pisemnej w sensie filologicznym (w wypracowaniu poziom wykonania wyniósł w tej dziedzinie 92%), ale niewystarczającej wiedzy do odpowiedniego opracowania tematu oraz niewłaściwego wykorzystania materiałów źródłowych (w wypracowaniu poziom wykonania wyniósł w ostatniej dziedzinie 30%). Analizując wypowiedzi uczniów, możemy stwierdzić, że jedną z trudności zdających było prawidłowe odczytanie (a także doczytanie) tematu rozszerzonej odpowiedzi lub wypracowania.

Maturzyści w zdecydowanej większości podejmowali się rozwiązania zadania rozszerzonej odpowiedzi w arkuszu podstawowym, bardzo rzadkie były przypadki, aby zdający pisali zupełnie nie na temat. W przeważającej liczbie prac piszących skupili się na przedstawieniu przyczyn uchodźstwa i tylko wzmiankowali o skutkach, jakie wywołuje to zjawisko w państwach przyjmujących. Niestety takie ujęcie problemu prowadziło niektórych zdających do mylenia kategorii uchodźstwa i emigracji zarobkowej.

Propozycje działań instytucji krajowych i unijnych przedstawiano w sposób ogólnikowy, nie odnosząc się do konkretnych działań, a jedynie do sugerowania, co należałoby zrobić, aby przyczynić się do integracji uchodźców ze społeczeństwami europejskimi. Niekiedy zamiast o instytucjach unijnych maturzyści pisali o organach ONZ i organizacjach pozarządowych, np. Human Rights Watch.


W arkuszu maturalnym na poziomie rozszerzonym w zadaniu 25. zdający byli proszeni o napisanie wypracowania – mieli do wyboru dwa tematy:

1. Scharakteryzuj system ochrony praw człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz – odwołując się do przykładów dwóch państw – kwestię łamania praw i wolności człowieka w XXI wieku.

2. Odwołując się do unormowań prawnych oraz przemian sceny politycznej, scharakteryzuj polski system partyjny w XXI wieku.

Zdecydowanie częściej wybierany był temat 1.

W pierwszym wypracowaniu maturzyści, charakteryzując system ochrony praw człowieka ONZ, skupiali się na przyczynach powstania tego sytemu oraz na ocenie jego skuteczności, natomiast nie charakteryzowali go z punktu widzenia dokumentów ONZ i organizacji pomocniczych oraz ich uprawnień, celów i zakresu działania. Częstym błędem zdających było uznawanie KoPCiPW za dokument ONZ oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu za organ ONZ.


W drugim wypracowaniu zdający skupiali się na opisie systemu wielopartyjnego w Polsce, pomijając konieczność scharakteryzowania przemian sceny politycznej w XXI wieku.

Kolejnym problemem maturzystów była słaba znajomość zagadnienia pod względem prawnym. W temacie pierwszym często widoczna była niewielka wiedza na temat dokumentów i instytucji systemu ochrony praw człowieka ONZ.

W temacie drugim powoływano się na regulacje prawne dotyczące systemu partyjnego w Polsce, ale skupiano się głównie na prawach i zasadach wynikających z Konstytucji RP. Maturzyści, którzy wybrali temat 2., charakteryzując przemiany polskiej sceny politycznej, najczęściej pomijali omówienie dekompozycji środowiska AWS i UW oraz powstania PO i PiS, a także nowych ugrupowań partyjnych. Często – zbytecznie z punktu widzenia tematu i jednocześnie błędnie – opisywano system partyjny przed 1989 rokiem.


Zdający piszący temat 1., trochę lepiej poradzili sobie z charakteryzowaniem kwestii łamania praw człowieka w opisach wybranych przez siebie dwóch państw. Prawidłowo podawano przykłady państw, w których łamane były prawa człowieka, natomiast gorzej przedstawiała się już kwestia charakterystyki łamania tych praw. Najczęściej wypracowania ograniczały się tylko do wymienienia


praw, które były łamane, przy czym podając przykłady, podchodzono to tego bardzo schematycznie, nie wnikając, na czym polega problem łamania praw w danym państwie.


3. Wnioski i rekomendacje Analiza wyników egzaminu z wiedzy o społeczeństwie pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków dotyczących pracy z maturzystami w kolejnych latach.

Maturzyści najwięcej problemów mieli z zadaniami, w których sprawdzano bardziej szczegółową wiedzę z zakresu przedmiotu. Wiedza o społeczeństwie to przedmiot, w którym mamy do czynienia z kilkoma dyscyplinami nauk społecznych – przede wszystkim: socjologią, politologią i prawem. Wymaga on więc obszernej i holistycznej wiedzy. Praca z tekstami źródłowymi i analiza tekstu z różnych perspektyw wydaje się ważnym zadaniem nauczycieli.

Niezadawalający poziom wykonania przez uczniów zadania rozszerzonej odpowiedzi w arkuszu na poziomie podstawowym oraz wypracowania w arkuszu na poziomie rozszerzonym pozwala na stwierdzenie, że należy poświęcić dużo uwagi konstruowaniu przez uczniów prac pisemnych. Przy tym w ich sprawdzaniu należy zwracać szczególną uwagę na poziom wiedzy (w tym braki w niej występujące), który – jak wskazuje analiza – okazał się kluczowy dla wyników rozwiązujących te zadania.

Niski średni wynik zadania 8. w arkuszu na poziomie podstawowym oraz zadania 2. w arkuszu na poziomie rozszerzonym wskazuje, że należy w większym stopniu egzekwować od uczniów wiedzę pojęciową i częściej tworzyć sytuacje dydaktyczne na lekcjach, w których należy ją stosować.

Problemy zdających z rozwiązaniem zadania 14., 15., 17. i 18. w arkuszu na poziomie podstawowym oraz zadania 9. i 10. w arkuszu na poziomie rozszerzonym dają asumpt do stwierdzenia, że jeszcze większy nacisk należy położyć na wiedzę z zakresu uprawnień poszczególnych organów państwowych, jak i uprawnień oraz organizacji samorządu terytorialnego w państwie polskim.

Niski średni wynik zadania 24., 25. i 32. w arkuszu na poziomie podstawowym oraz zadania 15. i 16. w arkuszu na poziomie rozszerzonym wskazuje, że uczniowie winni znacznie bardziej przygotowywać się także z problematyki stosunków międzynarodowych, szczególnie organizacji międzynarodowych i ich struktury.

Poziom wykonania zadania 31. w arkuszu na poziomie podstawowym oraz zadania 17. w arkuszu na poziomie rozszerzonym wskazuje, że trudna dla zdających była także kwestia bardziej złożonej interpretacji przepisów prawnych, szczególnie jeśli wymagało to zestawienia dwóch materiałów i ich przetworzenia. Należy zatem na lekcjach wiedzy o społeczeństwie poświęcić więcej czasu na kształtowanie tego typu umiejętności.

Poziom wykonania zadań wymagających krytycznej analizy materiałów zawierających dane z badań opinii publicznej, a zatem zadania 3., 6. i 9. w arkuszu na poziomie podstawowym i 19A w arkuszu na poziomie rozszerzonym pokazuje, że należy ćwiczyć odczytywanie danych z różnych typów wykresu oraz wskazywać na użyteczność podstawowej wiedzy matematycznej w tym zakresie, np. podkreślać różnicę między procentem a punktem procentowym.

wosWOS_raport

:LHG]D R VSRáHF]H VWZLH...Dziedziny prawa, obywatel wobec prawa 57 23. Korzystanie z informacji...

Documents

Transcript of :LHG]D R VSRáHF]H VWZLH...Dziedziny prawa, obywatel wobec prawa 57 23. Korzystanie z informacji...