Lekcja 2I wojna światowa

1. Napięcia w Europie. W drugiej połowie XIX wieku Europa staje się areną licznych napięć i konfliktów. Francja pragnie odwetu za klęskę w wojnie z Niemcami w latach 1870-1871. Rosja rywalizuje z Austro-Węgrami o wpływy na Bałkanach. Wreszcie Anglia coraz bardziej niespokojnie przygląda się wzrostowi potęgi morskiej Niemiec.

2. Nowy układ sił. Napięcia doprowadzają do powstania dwóch sojuszy. Najpierw powstaje trójprzymierze, związek Niemiec, Austro-Węgier i Włoch. W odpowiedzi Anglia i Francja powołują porozumienie, do którego trzy lata później przyłącza się również Rosja. Tak powstaje trójporozumienie, częściej zwane ententą.

3. Początek wojny. Przyczyną wybuchu światowego konfliktu były wyżej wspomniane antagonizmy, jednak bezpośrednim „zapalnikiem” stał się zamach na austriackiego następcę tronu, arcyksięcia Ferdynanda, dokonany przez serbskiego terrorystę. Serbia była sprzymierzeńcem Rosji, zatem po wypowiedzeniu jej wojny przez Austro-Węgry Rosja włączyła się do konfliktu.

4. Działania wojenne. Walki ogarnęły niemal całą Europę. Włochy, choć sprzymierzone z Niemcami i Austro-Węgrami, początkowo zachowały neutralność, a następnie stanęły po stronie państw ententy. Do tej koalicji przystąpiły też Rumunia i Grecja. Z kolei po stronie państw centralnych znalazły się Bułgaria i Turcja. Wyrównanie sił sprawiło, że nastąpiła długotrwała, wyniszczająca obie strony wojna pozycyjna. Największe bitwy rozegrały się pod Verdun i nad rzeką Sommą, gdzie Anglicy po raz pierwszy użyli czołgów. Wykorzystywano również inne nowe rodzaje broni – samoloty, gazy bojowe, karabiny maszynowe.

5. Rewolucja w Rosji. W wyniszczonej długotrwałą wojną Rosji rośnie niezadowolenie społeczne i nastrój buntu wobec caratu. Mikołaj II zostaje obalony, a władzę przejmuje Rząd Tymczasowy, usiłujący zdemokratyzować państwo. Jednak na drodze do realizacji tego celu stają bolszewicy – rosyjscy komuniści, ze swym przywódcą – Włodzimierzem Leninem. W 1917 r. wybucha rewolucja październikowa, w wyniku której komuniści przejmują władzę. Nie obywa się bez wewnętrznej walki – dopiero po kilku latach wojny domowej bolszewicy ogłaszają w 1922 roku powstanie pierwszego na świecie państwa komunistycznego – Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

6. Zakończenie wojny. Dopiero przystąpienie do konfliktu po stronie ententy Stanów Zjednoczonych przechyla szalę zwycięstwa na jej stronę. 11 listopada 1918 r. w Compiegne ( czyt. kompień ) zostaje podpisany rozejm kończący I wojnę światową.

7. Sprawa polska. Konflikt rozbudził nadzieje Polaków, że wreszcie uda się odzyskać wolność po okresie zaborów, bowiem zaborcy walczyli przeciwko sobie. Różniono się jednak co do tego, którą stronę należy poprzeć. - stronnictwo proaustriackie reprezentował Józef Piłsudski. Sformowana przez niego Kompania Kadrowa wkroczyła na terytorium Królestwa Polskiego ( zabór rosyjski ), gdzie próbowano wzniecić powstanie. Z udziałem Kompanii stworzono Legiony Polskie, które po stronie państw centralnych walczyły do 1917 r.- stronnictwo prorosyjskie reprezentował Roman Dmowski, działacz ruchu narodowego przekonany, iż największym zagrożeniem dla Polaków są Niemcy. Sformował oddział walczący u boku armii carskiej. - Zarówno państwa centralne jak i kraje ententy próbowały przekonać Polaków, że są gwarantem odzyskania przez Polskę niepodległości. Wreszcie po włączeniu się do wojny Stanów Zjednoczonych, w pewnej mierze dzięki działaniom Ignacego Jana Paderewskiego, zwyciężyła opcja związania nadziei z ententą. Prezydent USA Woodraw Wilson w orędziu pokojowym ogłosił konieczność powstania państwa polskiego. Ta obietnica została spełniona na kongresie wersalskim, ale to już omówimy na następnej lekcji.

Jeśli chciał(a)byś dowiedzieć się więcej na temat tego, jak wyglądało życie szeregowego żołnierza podczas I wojny światowej, a przy okazji zapoznać się z jedną z najciekawszych i najbardziej wstrząsających książek, jakie kiedykolwiek napisano – przeczytaj „Na Zachodzie bez zmian” Ericha Marii Remarqua ( lub obejrzyj ekranizację pod tym samym tytułem ). To dzieło doskonale pokazujące, że każda wojna jest złem, niesie cierpienie i śmierć. Dobrą rekomendacją książki Remarqua może być fakt, iż po przejęciu władzy przez Hitlera zakazano w Niemczech jej czytania , a wydania wcześniejsze palono.