Opracowanie:Ewa Majer - BobruśJolanta Raźniewska - Burczak

1. Legenda o Lechu, Czechu i Rusie

2. Legenda o pochodzeniu bursztynu

3. Legenda o założeniu Warszawy

4. Legenda o tym, jak wójtówna Halina ocaliła Sandomierz

5. Legenda o źródłach Wisły

Bielik, piękny, duży ptak z rodziny jastrzębiowatych, często mylnie nazywany orłem bielikiem,

Uważany jest za pierwowzór polskiego godła

W pradawnych czasach trzej bracia: Lech, Czech i Rus

wędrowali przez bezkresne puszcze, szukając miejsca, gdzie mogliby się osiedlić.

Pewnego dnia dotarli do polany w lesie, gdzie rósł stary dąb.

Wydawało się, że swymi konarami sięga nieba. Kiedy rozbili tam obozowisko i rozpalili ognisko,

dał się słyszeć łopot skrzydeł i w górę wzbił się wielki orzeł.

Dopiero wtedy dostrzeżono między konarami drzewa

gniazdo z młodymi orlętami.

Lech uznał obecność ptaków za dobry znak i postanowił właśnie tu założyć swój gród. Rozkazał wyciąć rosnące w okolicy drzewa i zbudować z nich

książęcy pałac, chaty dla drużynników i wał obronny, który chroniłby mieszkańców grodu. Osadę nazwał Gnieznem, od orlego gniazda, a białego orła wybrał na swoje książęce godło. Zaś Czech i Rus postanowili pojechać dalej, Czech - ruszył na południe, a Rus - na wschód.

W ten sposób powstały trzy słowiańskie państwa: Polska, Czechy i Ruś.

Gniezno stało się jednym z grodów stołecznych pierwszych Piastów i stolicą powstającego państwa polskiego

Spis legend 2

Bursztyn, nazywany złotem Bałtyku, był niegdyś bardzo ceniony.Już w I w.n.e. bursztynowym szlakiem

wyprawiali się po niego nad Bałtyk Rzymianie

Od wieków przez ziemie polskie prowadził bursztynowy szlak.

Nikt nie znał pochodzenia skarbu, ale opowiadano historię o bogu Bałtyku – Gosku,

który mieszkał na dnie morza. Władał wiatrem, sztormem i falami.

Gosku miał piękną córkę Juratę, którą bardziej niż głębiny morskie

interesowało życie ludzi.

Jurata była niegdyś najmłodszym nadmorskim kurortem na polskim wybrzeżu, powstała w latach 30. XX w.

Jurata lubiła rybaków, dbała, aby mieli udane połowy

i spokojne morze.Po pewnym czasie zakochała się w rybaku. Chłopakowi na widok pięknej dziewczyny

rybackie serce mocniej zabiło, zaprosił ją do łodzi.

Kiedy bóg Gosk zobaczył przytuloną parę, rozgniewał się.

W gniewie wywołał burzę morską. Łódź została zdruzgotana,

a on sam utonął.

Gdy Bałtyk ucichł, Jurata wydobyła ciało ukochanego i pochowała na brzegu. Potem usiadła przy mogile i zaczęła płakać, a każda łza zamieniała się

w kawałek bursztynu. Gosk zbierał bursztynowe łzy córki i budował z nich pałac dla niej.

Lecz Jurata nie chciała wrócić do ojca.Wtedy Gosk wywołał kolejną burzę,

tak wielką, że bursztynowy pałacrozpadł się na mnóstwo kawałków, które morze do dziś wyrzuca na brzeg.

Łódź rybacka - jej sylwetka niewiele się zmieniła od najdawniejszych czasów.Z takiej łodzi mógł łowić ukochany Juraty…

Spis legend 2

Najsłynniejsza rzeźba warszawskiej syrenki stoi nad Wisłą

Dawno temu, nad Wisłą, w drewnianym domku mieszkał rybak Warsz z żoną.

Pewnego dnia Warsz wypłynął na połów,a jego żona przygotowywała

posiłek i wędziła ryby.Nagle usłyszała pukanie.

Otworzyła drzwi i ujrzała Ziemowita, władcę Mazowsza.

Zaskoczona zaprosiła go do środka.

Gdy wrócił mąż, książę opowiedział,że był na polowaniu,

ścigał zwierzynę i zabłądził. Koń poniósł go aż na brzeg Wisły, gdzie ujrzał kobietę z rybim ogonem

zamiast nóg – była to Syrena.Wskazała mu drogę, którą miał podążyć.

Ziemowit wyruszył zgodnie ze wskazówkami Syreny, a u kresu ujrzał rybacką chatę, w której go ugoszczono.

Zrozumiał, że władza i bogactwo nie mają takiego znaczenia,jak spokojne, dobre życie

wypełnione pracą.

Syrenki warszawskie

Książę rzekł – wszystko, co osiągnęliście, świadczy o waszej wartości.

Daję wam tę ziemię – dbajcie o nią i rozwijajcie ją. I tak powstała wieś Warszowa,dzisiejsza Warszawa, którą potomkowie rybaka

zmienili w wielkie, nowoczesne miasto.A w jego herbie umieścili wodną pannę – Syrenę.

Widok Wisły i panorama lewobrzeżnej Warszawy

Spis legend 2

Herb Warszawy

Mieszkańcy Sandomierza dzielnie bronili się

podczas najazdu tatarskiego. Oblężenie trwało bardzo długo,

a zapasy wody i jedzenia były niewystarczające

dla ludzi, którzy schronili się w murach miasta.

Zwyciężyć można było jednak podstępem.

Sandomierz był ważnym miastem średniowiecznejPolski, stolicą jednej z księstw dzielnicowych.

Jednak liczne najazdy tatarskie spowodowały niemal całkowite zniszczenia drewnianej zabudowy miejskiej

Wtedy Halina, córka wójta Krempy, zabitego wcześniej przez Tatarów, wpadła na pewien pomysł, o którym powiedziała radnym.

Poszła do obozu tatarskiego, dała się złapać i zaproponowała wodzowi pomoc. Wyjaśniła, że pragnie się zemścić na sandomierzanach,

ponieważ kiedyś bardzo ją skrzywdzili.Wódz badawczo przyglądał się dziewczynie, ale uwierzył jej i kazał

wojsku przygotować się do wyprawy.

Sandomierski kościół dominikanów pw. św. Jakuba pochodzi z XII w.Tatarzy wymordowali tam zakonników oraz ukrywających się w kościele mieszkańców miasta

Tatarzy wyruszyli z Haliną do ciemnych lochów,

a gdy już byli daleko od wejścia, dziewczyna krzyknęła,

że to zdrada i zemsta za śmierć ojca. Rozwścieczeni Tatarzy zamordowali ją

i próbowali się uwolnić. Było to jednak niemożliwe,

bo sandomierzanie zawalili wejście ogromnymi głazami.

Najeźdźcy na zawsze pozostali w podziemiach.

Tak oto młoda dziewczyna poświęciła życie, aby ocalić Sandomierz. Wojownik tatarski

Spis legend 2

W dawnych czasach żył potężny król Beskid.Jego żona, Borana, była władczynią lasów.

Niestety, Beskid zmarł, a wdowa zamieszkałana najwyższej górze i wychowywała

samotnie trójkę dzieci.Jej córki – Czarnocha i Białka opiekowały

się wodami, a syn Lan zajmowałsię łąkami i polami.

Kiedy Borana była już stara, przedstawiła dzieciom

swoją ostatnią wolę.

Wodospad na Białej Wisełce

Córkom poleciła, aby rozprowadziły wody po całym świecie, a synowi kazała założyć pola uprawne i użyźnić glebę.

Po śmierci matki posłusznie wypełniły jej wolę. Czarnocha ze łzami w oczach schodziła po południowym stoku góry,

a Białka zbiegała północną stroną. Jednak siostry bardzo się kochały i nie mogły bez siebie żyć.

Spotkały się w dolinie i postanowiły dalej iść razem. W tym momencie na drodze stanął im Czantor z braćmi.

Poprosił, aby zostały w dolinie, a oni będą je bronić.

Czarna Wisełka

Siostry osiedliły się tam na dłużej, a stoki gór pokryły się świeżą roślinnością.

Pewnego dnia matka – ziemia kazała Czantorowi wypuścić siostry.

Jednak one obawiały się, czy w świecie będą bezpieczne. Postanowiły więc

posłać falę na próbę. Siostry uplotły wianki i pożegnały pierwszą falę, nadając jej imię

Wyszła, czyli Wisła. Popłynęła odważnie w stronę Krakowa,

potem Sandomierza, Warszawy i dalej aż do morza.

Czantoria Wielka – szczyt w Beskidzie Śląskim.To tutaj miał mieszkać Czantor z legendy

Siostry do dziś wysyłają kolejne fale, a raz w roku dziewczyny puszczają na fale Wisły

wianki ze świeżych kwiatów.Czarnochę nazwano Czarną Wisłą, Białkę – Białą,

a rodzinną górę – Baranią.Siedziba Czantora to Czantoria.

Wszyscy, którzy zamieszkali pośród gór, przybrali miano górali.

W dolinach Lan nauczył ludzi uprawy pola, a oni od jego imienia

nazwali się Lanami lub Polanami.

Spis legend 2

Więcej legend polskich zawierają:

Bibliografia:

Legendy polskie, pod red. Beata Jankowiak – Konik. Warszawa 2011