organizator | organiser

Al. E. Kwiatkowskiego

Czerw

onych Klonów

Czerw

onych Klonów

Czerwona

Ludo

wa

Park E. Kwiatkowskiego

OSIEDLE PółnOcnE

OSIEDLE POłuDnIOwE

ogródki działkowe / allotments

Białych Klonów

Jarzębinowa

Akacjowa

Topolowa

Chemiczna

Chemiczna

Sempołowskiej

11 listopada

Anioła

Willowa

Krakusa

Hib

nera

Kasztanow

a

Langiewicza

Traugutta

Traugutta

Zbylit

owsk

a

Kilińsk

iego

Kolejowa

Wołodyjowskiego

Sienkiewicza

Kolejowa

Zbylitowska

Reca 01

02

03

04

05 06

07

08

09

patroni honorowi Le CorbusYear | honorary patronage of Le CorbusYear partnerzy Le CorbusYear | partners of Le CorbusYear

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa narodowegoProgramme subsidized by the Ministry of Culture and National Heritage

współorganizator | co-organiser

Le Corbusier w TARNOWIEMiniprzewodnik i wycieczki śladami Le corbusiera

w ramach programu artystyczno-edukacyjnego Le corbusYear

LE cOrbuSIEr In TArnówA mini-guide and summary of excursions retracing

Le corbusier’s footsteps, as part of the artistic-educational

programme Le corbusYear

Kim był Le Corbusier?Le Corbusier (właściwie Charles-Edouard Jeanneret, 1887—1965) uchodzi za najważniejszego architekta i urbanistę XX wie-

ku. Wpłynął na kilka pokoleń projektantów — najpierw w Europie, a po II wojnie światowej na całym świecie. Reprezentował

pokolenie, które pod wpływem rozczarowania stanem miast odziedziczonym po XIX stuleciu, ich bezładnym rozrostem i prze-

ludnieniem, podjęło się szukania recept na ich uzdrowienie. Proponował radykalne terapie, polegające na usuwaniu niezdrowej

i niefunkcjonalnej starej zabudowy i pozostawieniu tylko najcenniejszych zabytków. Radził ścisłe łączenie funkcji mieszkalnych

i rekreacyjnych, dzięki budowie bloków otoczonych starannie zaplanowaną zielenią. Sformułował pojęcie „domu jako maszy-

ny do mieszkania”, zaprojektowanego racjonalnie, jak samochód czy samolot. Popularyzował stawianie wysokich budynków

dzięki wykorzystaniu możliwości żelbetu i prefabrykacji. Poważał niewielu współczesnych architektów, za to podziwiał logikę

i celowość działań inżynierów.

Le Corbusier przewodniczył CIAM (Congrès International d’Architecture Moderne — Międzynarodowy Kongres Architektu-

ry Nowoczesnej) — sieci wymiany wiedzy i informacji, łączącej w latach 1928—1959 kilkudziesięciu europejskich (w tym

polskich) architektów. Jej najważniejszym dziełem była Karta Ateńska — zestaw wytycznych dla nowoczesnej urbanistyki

(1933), stosowanych w wielu krajach podczas powojennej odbudowy i rozbudowy miast. Idee Le Corbusiera rozprzestrzeniały

się po świecie również dzięki jego książkom, z których najgłośniejsza to ”Vers une architecture” (1923, pierwsze polskie wyda-

nie ukaże się w 2012 roku nakładem Centrum Architektury).

Najbliższy budynek Le Corbusiera znajduje się w Berlinie — tzw. jednostka mieszkalna (1957). Jego inne znaczące projekty to

jednostka mieszkalna w Marsylii (1947—1952) — pierwowzór berlińskiej, kościół Notre Dame du Haut w Ronchamp (Alzacja,

1950), klasztor La Tourette koło Lyonu (1957—1960) oraz małe domy mieszkalne, np. Villa Savoye koło Paryża (1929—1931).

Specjalne miejsce w dorobku Le Corbusiera zajmuje projekt urbanistyczny całkowicie nowego miasta w Indiach — stolicy Ha-

ryany i Pendżabu, Czandigarhu (1952—1959).

Niemniej ważne od budynków zrealizowanych są niezrealizowane, które przez dziesięciolecia działały na wyobraźnię architek-

tów, np. projekt siedziby Ligi Narodów w Genewie (1927) czy Pałacu Sowietów w Moskwie (1931) oraz wielkie wizje urbani-

styczne, takie jak La Ville Contemporaine (1922), La Ville Radieuse (1924—1927) czy Plan Voisin dla Paryża (1925).

Co Le Corbusier robił w tarnowie?Nic! Nigdy tu nie był i nic dla tego miasta nie zaprojektował, ani prawdopodobnie w ogóle nie wiedział o jego istnieniu.

Po II wojnie światowej jego poglądy i teorie były jednak na tyle znane i popularne, że poprzez większe miasta i ośrodki decyzyjne

w kraju docierały do miejsc tak odległych, jak położony 78 km na wschód od Krakowa niewielki Tarnów, posiadający swoją

własną mikrohistorię.

Idee i postulaty Corbusiera trafiły tu ze znacznym opóźnieniem, przefiltrowane i często uproszczone. Jednak nie zawsze noszą

prowincjonalne piętno. Dotyczy to zarówno dwudziestolecia międzywojennego (założenie Mościc), jak i późniejszych, powo-

jennych realizacji: domów jednorodzinnych, osiedli mieszkaniowych oraz obiektów użyteczności publicznej.

Nasza mapa opowiada o tym, że architektura i urbanistyka XX wieku powstawała w Tarnowie w ścisłym związku z europejskimi

koncepcjami i według corbusierowskich recept na zdrowe, nowoczesne miasto. Prześledzimy, jak postulaty Karty Ateńskiej

i pięć zasad nowoczesnej architektury funkcjonowały tutaj i jaką miały recepcję. Zobaczymy, dlaczego te miejsca wyglądają tak,

a nie inaczej, co pozwoli nam stwierdzić, które rozwiązania sprawdziły się, a które nie.

who was Le Corbusier?Le Corbusier (real name: Charles Edouard Jeanneret, 1887—1965) is considered to be the most influential architect and urban

planner of the 20th century. He had a huge impact on a number of generations of designers — initially only in Europe, but after

WWII, it was felt all over the world. Le Corbusier belonged to a generation deeply disillusioned with the state in which cities

emerged from the 19th century, with their chaotic expansion and overcrowding; he therefore set out on a quest to find efficient

ways to improve them. His proposals were radical: demolishing old, malfunctioning urban sprawl, sparing only the most precious

heritage buildings, and he advocated combining residential and leisure functions by way of building blocks surrounded by care-

fully designed greenery. Le Corbusier coined the expression “the house as a machine for living in”: a house designed efficiently, as

if it were an automobile or an airplane. He promoted the construction of high-rise buildings, made possible thanks to the proper-

ties of reinforced and prefabricated concrete. He held most of his contemporary architects in rather low esteem, and yet admired

the logic and purposefulness of engineers.

Le Corbusier was the chair of CIAM (Congrès International d’Architecture Moderne — International Congress of Modern Archi-

tecture), a network for the exchange of ideas and information, which brought together several dozen European architects (Polish

architects amongst them) between the years 1928 to 1959. The major achievement of the Congress was the so-called Athens

Charter, a set of guidelines for modern urban design (1933), followed widely in many countries during postwar reconstruction and

in the development of cities. Le Corbusier’s ideas spread all over the world through his books, the most acclaimed being ’Towards

a New Architecture’ (’Vers une architecture’, 1922; first Polish edition to be published in 2012 by Centrum Architektury).

The nearest building designed by Le Corbusier can be found in Berlin, the so-called Unité d'Habitation (Housing Unit, 1957).

Other prominent executed projects are Housing Unit in Marseille (1947-52), a prototype of the Berlin project; the church

of Notre Dame du Haut in Ronchamp, Alsace (1950); La Tourette Monastery near Lyon (1957—60) and small residential

schemes such as Villa Savoye near Paris (1929—31). Special attention should be paid to the urban project for Chandigarh,

a brand new city in India, the capital of Haryana and Punjab (1952—59).

Le Corbusier’s unexecuted projects made no less of an impact on the work of several generations of architects; notably, on the

Palace of the League of Nations in Geneva (1927) or Palace of the Soviets in Moscow (1931) as well as urban visions such as

The Contemporary City, The Radiant City or the Plan Voisin.

what did Le Corbusier do in tarnów?Not a single thing! He never visited nor did he ever design anything for the city. Most likely, he was not even aware that such a

town existed. After WWII, Le Corbusier's ideas and theories gained such widespread popularity that, via major cities and cul-

tural centres, they managed to reach even places as remote as Tarnów. Located 78 km east of Cracow, this small town boasts

quite a long history. Le Corbusier's ideas and postulates arrived here somewhat belatedly, slightly altered and often simplified,

yet not all of them bear the stain of provinciality. This applies both to the interwar period (when the factory estate Mościce was

founded) and the post-WWII projects: houses designed for individual clients, housing estates and public buildings.

Our map sets out to reveal that architecture and urban planning in 20th century Tarnów developed in close alliance with mod-

ern European movements, and in accordance with Le Corbusier’s formulas for a thriving modern town.

We will investigate how the Athens Charter postulates and the Five Points of Contemporary Architecture were realised here,

and also how they were received. We will check what condition certain areas of the town are in today. This should help us as-

sess which ideas have stood the test of time, and which have failed to do so.Will

a K

arol

a H

uelle

go /

Kar

ol H

uelle

's v

illa,

fot.

/ ph

oto:

Nic

olas

Gro

spie

rre ©

BW

A T

arnó

w

Mościce – osiedle przyfabryczne. Osiedle północne i południoweMościce – factory estate. north and south estate1927—1940

A1 A2 A3 A4

Osiedle przyfabryczne, powstałe jako inicjatywa rządowa, składające się z dwóch części: osiedla północnego — bezpośrednio przy zakła-dach i późniejszego osiedla południowego — tzw. Za Torem. W obydwu przypadkach domy jednorodzinne oraz zabudowa wielorodzinna powstały w oparciu o zawiązane spółdzielnie mieszkaniowe działające przy fabryce. Domy, w większości wzniesione w tradycyjnych tech-nologiach, usytuowane zostały w otoczeniu zieleni, z dostępem do światła i świeżego powietrza, oddzielone od zakładu produkcyjnego szeroką drogą i pasem zieleni. W projekcie połączono obecność funkcji społecznych (przedszkole, ośrodek zdrowia, dwa kasyna, kościół, obiekty sportowe, inne usługi) z howardowską ideą miasta-ogrodu. Założenie jest zapowiedzią corbusierowskiej idei „jednostki mieszkal-nej”, korzystającej ze wspólnego systemu usług i form spędzania wolnego czasu.The factory estate, established as a government initiative, consists of two sections: the north estate, adjacent to the factory, and the south estate, also known as Behind the Track. In both estates, detached family houses and multifamily residential units were built by housing cooperatives, newly established as a part of the factory. The buildings were erected thanks to the Workers’ Estate Society funding system, which was meant to secure a place of residence for those of the medium- to low-income brackets, especially for labourers. Most buildings were created along traditional methods, located amongst greenery, with access to natural light and fresh air, and separated from the factory by a wide road as well as a green belt. The project combines social functions (such as a nursery, a health centre, two casinos, a church, sport facilities and other services) with Ebenezer Howard's idea of a “garden city”. The scheme is an introduction to Le Cor-busier's concept of “the housing unit”, which makes good use of the communal service system and leisure facilities.

Dom Handlowy SezamSezam Department Storeul. Akacjowa 1Wojewódzkie Biuro Projektów, 1973

P2 P4 P5

Typowy pawilon handlowy — element programu „jednostki są-siedzkiej”. W przeciwieństwie do wcześniejszego podobnego obiektu (Dom Handlowy Świt, 1972), zachował swój pierwotny charakter. Dwukondygnacyjna bryła ma wolny plan, pozwala-jący dowolnie kształtować przestrzeń wewnętrzną. Pierwotna elewacja z kamieni rzecznych, zmieniona w trakcie termomo-dernizacji. Zaplecze i przewiązka zmodernizowane w latach 80. obecnie pełnią funkcję sklepu spożywczego. A typical retail unit, part of “the neighbourhood unit”, it has re-tained its original character, unlike a similar building erected one year earlier (Świt Department Store). The two-storey massing has been based on an open plan layout which allows for various interior arrangements. The original elevation made of river peb-bles was altered after the new insulation was added, and the back office – along with the internal passage – were both refur-bished in the 1980s. At present, they house a grocery store.

01

Hala widowiskowo-Sportowa JaskółkaJaskółka Multi-Purpose Arenaul. Traugutta 3aBiuro Projektowe Zakładów Azotowych w Tarnowie1969—1987

P1 ł

Budowa hali trwała blisko 20 lat. Wzniesiona ze środków Pań-stwowej Fabryki Związków Azotowych w Tarnowie, ze ślepą podłogą, pierwotnie zakrywającą taflę lodowiska. Obecnie w hali znajduje się boisko do gier sportowych, ze stałym par-kietem. Symetryczny budynek, z czterema wejściami i dachem w formie wklęsłego łuku. Powierzchnia i kubatura: odpowiednio 7474 m2 i 61 017m3. Układ dachu pozwala na wprowadzenie dodatkowego trzeciego poziomu, zwiększającego liczbę miejsc siedzących na trybunach do 2990. Trzynaście filarów przecho-dzących przez całą elewację nadaje rytm fasadom. Zgodnie z ideą osiedla patronackiego, obiekt gwarantował mieszkań-com dostęp do rozrywki i czynnego wypoczynku. The construction of the arena took almost 20 years. Funded by the State Factory of Nitrogen Compounds in Tarnów, it includes a raised floor originally covering an ice-rink surface. Currently, it is being used as a multi-purpose sports pitch finished with a parquet. The symmetrical building covers 7474 sq.m. of area and has 61017 cu.m. of volume, has four entrances, and is cov-ered with a concave arched roof. The roof design allows for the addition of a third grandstand level, thus increasing the number of seats to 2990. Thirteen pillars on the façade give a rhythm and flow to the elevations. According to the idea of sponsored settlements, the arena ensured that the residents had access to leisure and recreational facilities.

04

centrum Sztuki Mościce (dawny Dom Kultury Zakładów Azotowych)Mościce Arts centre (former factory cultural centre)ul. Traugutta 1Zbigniew S. Bielak, Bogumił Zaufal, Bronisław Stefanik, Stanisław Karpiel, Władysław Cukier, 1971Modernizacja / Redevelopment:Karpla Konsulting sp. z o.o., 2008—2010

P1 P2 P3 P4 P5 A2

Budynek został zaprojektowany dla terenów podgórskich i pier-wotnie miał formę niskiej platformy z trzema skośnymi akcen-tami — dachami, z rzędami wstęgowych okien i elewacją sza-lowaną drewnem. Przypominał masywny transatlantyk sunący pośród zieleni. W 2008 roku wnętrze poddane zostało grun-townej modernizacji. Wprowadzono także betonowe elewacje zewnętrzne, przez co zaburzono rytm okien, oraz zmieniono zakończenie skośnych dachów. W części parteru konstrukcja na słupach, ze spiralną klatką schodową i rampą — schodami prowadzącymi na poziom tara-su na pierwszym piętrze. The building had been designed for piedmont terrains, and therefore its initial shape was a low platform with three inclined accents: roofs, rows of strip windows, and a wood-shuttered wall. It resembled a massive ocean liner sailing through the greenery. The interior was overhauled in 2008. A concrete fin-ish was introduced to the external façades, which disturbed the fenestration pattern, and the finishes on the pitched roof were altered as well.There are structural columns on the ground floor and a spiral staircase and a ramp leading onto a terrace on the first floor.

05

Park im. E. KwiatkowskiegoE. Kwiatkowski Parkul. Zbylitowska4 rzeźby „Bez tytułu” (stal, farba) autorstwa Marcina Zarzeki4 sculptures "Untitled" (steel, paint) by Marcin Zarzeka2011

A1 A2 A3

W przestrzeni tej usytuowane zostały, odwzorowane w mniej-szej skali, projekty futurologicznych budynków Jana Głuszaka „Dagaramy” (1937—2000), tarnowskiego architekta-wizjo-nera, uczestnika Międzynarodowej Wystawy Intencjonalnej we Wrocławiu Terra 1 i Terra 2 (1975, 1981) oraz Biennale Archi-tektury w Wenecji (1996). Głuszak projektował samowystarczalne megastruktury dla wie-lu tysięcy mieszkańców, np. „Jednostki mieszkalne dla Marsa” (1964), „Zespół jednostek mieszkalnych o mobilnych przesło-nach klimatycznych” (1962), jednostki mieszkalne dla dużych aglomeracji miejskich „Szklana Góra” (1964) osiągające wy-sokość 8 km i pojemność do 1 miliona mieszkańców, parkingi dla mobilnych domów umieszczone na masztach. Głuszak zaprojektował także bloki kwiaty, struktury na łodygach wzno-szące się ku słońcu, działające na zasadach obowiązujących w świecie przyrody (mrówki, termity). Nigdy nie zrealizowane. Inspirowane cobusierowską ideą organizacji społecznej projekty samowystarczalnych jednostek mieszkalnych autorstwa Głu-szaka przewyższały skalą osiągnięcia mistrza. The space accommodates small-scale models of futurist buildings designed by Jan Głuszak ”Dagarama” (1937—2000), a visionary architect from Tarnów. He was a participant in The Intentional International Exhibition Terra 1 and Terra 2 in Wrocław in 1975 and 1981 respectively, and at the Architec-tural Biennale in Venice in 1996. Głuszak designed self-sufficient mega-structures for thou-sands of residents; for example, Residential Units for Mars (1964), Complex of Residential Units with Mobile Climate Shutters (1962), residential units for large city conurbations like A Glass Mountain (1964) which reached a height of 8 km and had the capacity to hold up to 1 million inhabitants, as well as car parks for mobile houses placed on masts. Głuszak also designed flower tower blocks, structures on stems stretching up towards the sun; functioning according to principles which govern nature (ants, termites). None of these projects were ever realised. The scale of Le Corbusier’s inspired projects of sus-tainable residential units designed by Głuszak surpassed the master's achievements.

06Przedszkola Publiczne nr 35 i 33Public nurseries nos. 33 and 35ul. Topolowa 4 i 5Centralne Biuro Projektów Architektoniczno-Budowlanych, Oddział w Krakowie, 1950—1964Wawrzyniec Wojtasiewicz, 1953

A1 A2

Zespół dwóch przedszkoli z łącznikiem i przejściem podziem-nym. Realizacja w oparciu o rozbudowę przedwojennego przed-szkola s.s. Służebniczek NMP przy ul. Topolowej i wybudowanie nowego tzw. Domu Małego Dziecka, mieszczącego przedszkole dla 210 dzieci, żłobek, świetlicę, przychodnię zdrowia dla matek i dzieci (1974). Na uwagę zasługuje parterowy pawilon z czte-rema segmentami (poszczególne oddziały przedszkolne), prze-szkloną fasadą ogrodową (od południa), tarasami schodzącym do ogrodu i trejażami podtrzymujących płaski dach, tworzącymi przestrzenie dla poszczególnych grup wiekowych.Budynki usytuowane w parku, z dostępem do światła i świeże-go powietrza, w pobliżu miejsca pracy i zamieszkania, oddzielo-ne od obszaru przemysłowego strefą zieleni. This is a complex of two nursery units joined by a pedestrian link and an underground passage. It was built according to the ex-tension scheme for a pre-war nursery (s.s. Służebniczek NMP) on Topolowa Street; the newly built so-called House for a Small Child was to accommodate a nursery for 210 children, a creche, a common room and a mother-and-child clinic (1974). Of special interest is the single-storey pavilion divided into four sections (for the respective nursery groups), a glazed garden façade (facing south), terraces cascading down to the garden, and a trellis holding a flat roof and areas subdivided according to respective age-groups.The buildings are located in the park, surrounded by greenery, full of natural light and fresh air, near workplaces and residential areas, and separated from industrial areas by a green belt.

07

willa Karola HuellegoKarol Huelle's Villaul. willowa 3Andrzej Frydecki, 1938—1940

P4 P5 K O

Jednorodzinny, wolnostojący dom w ogrodzie, zaprojektowany dla inżyniera mościckiej fabryki – Karola Huellego, nieznacz-nie odbiegający od pierwotnego projektu. Budowa rozpoczęta przed wojną, zakończona około 1940 roku. Kubiczna, dwu-kondygnacyjna bryła, artykułowana rzędami poziomych pa-smowych okien z masywnym balkonem, zestawiona została z pionową, półokrągłą formą z owalnym oknem, obłożoną pia-skowcem. Skojarzenie ze statkiem parowym poprzez wprowa-dzenie wysokiego komina, zestawienie dwóch brył i półokrągłej burty (obłożonej piaskowcem). Płaska, dwukondygnacyjna szklana elewacja ogrodu zimowego otwiera się bezpośrednio na otaczającą zieleń. Doskonały przykład architektury moderni-stycznej, który, gdyby został zrealizowany w większym mieście, znalazłby godne miejsce w podręcznikach architektury. A detached family house in a garden setting, it was designed for the engineer of the factory in Mościce, and today it is minimally different from its original design. Construction started before the outbreak of WWII and was completed ca. 1940. A cubic-like, two-storey massing expressed with rows of horizontal strip windows and a bulky balcony has been set against a vertical, semi-circular, sandstone-clad form with an oval window. The introduction of a tall chimney, two masses and a semi-circular sandstone-clad broadside evoke the image of a steam ship. The flat, two-storey glass elevation of the winter garden opens directly towards the surrounding green settings. It's a superb example of modernist architecture; had it been realised in a larger city, it would have undoubtedly found a well-deserved place in architectural textbooks.

09

Dworzec kolejowy MościceMościce railway Stationul. chemicznaBiuro Projektów Kolejowych — Kraków, Stanisław Wilkosz1972—1976Projekt wnętrza / Interior design: Pracownia Sztuk Plastycznych Oddział w Krakowie, Janusz Trzebiatowski, Maria Banaś, 1972

P1 P2 P3 P5 K

Projekt obejmował budowę dworca wraz z tunelem. Prosta kubiczna bryła, przekryta płaskim dachem, wychodzącym poza obrys budynku i tworzącym zadaszenie nad schodami prowa-dzącymi na peron. Dwupoziomowy, całkowicie przeszklony budynek, wsparty na masywnych słupach, otwierający się na otaczającą zieleń. Szerokie schody wewnątrz obiektu prowa-dzą na antresolę — poczekalnię dworcową. Lekka, elegancka forma budynku została skontrastowana z masywnym, płaskim, oszalowanym drewnem dachem. Wnętrze zaprojektowano w każdym szczególe: od drzwi wejściowych, kas biletowych, kasetonowego stropu z lampami, poprzez ławki poczekalni i wzór na posadzce.Inwestycja PKP i Zakładów Azotowych w Tarnowie. Jeden z ciekawszych współczesnych dworców PKP w kraju, ulegający postępującej degradacji. Aktualnie nieczynny. Docelowo prze-widziany do remontu. The original project scope included a railway station and a tun-nel. It has a simple cubic shape and is covered with a flat roof. The roof projects from the building footprint and makes up an overhanging area above the stairs which lead onto a railway platform. A two-storey, fully glazed building supported on bulky columns opens towards the surrounding green area. The inter-nal stairs are wide and lead onto a mezzanine which serves as a railway station waiting room. The building's light and elegant form has been contrasted with an ample, flat and wood-shut-tered roof. The interior has been designed with great care, as seen in the details of the entrance door, the ticket cash desks, a coffered ceiling with light fittings, the waiting room benches and the floor pattern. This building, funded by Polish Public Railways and Nitric Works in Tarnów, is one of the most interesting modern railway stations in Poland; sadly, its technical state is gradually dete-riorating. At present It is not being used. Approved for future refurbishment.

08

Miejski Dom SportuMunicipal House of Sportsul. Traugutta 5aBogumił Zaufal, Stanisław Karpiel, Władysław Cukier, Zbigniew S. Bielak, 1965—1967Rozbudowa kompleksu, baseny letnie i pawilon / Extension of the centre, open swimming pools, pavilion, 1971—1972Projekt wnętrza / Interior design project:Pracownia Sztuk Plastycznych w Krakowie, 1967

P2 P3 P4 P5 K b

Założenie jest realizacją corbusierowskiej koncepcji sytuowa-nia obiektów rekreacyjnych w pobliżu miejsc zamieszkania.Dwie przenikające się geometryczne bryły: część administracyj-na i właściwa pływalnia z halą sportową. Kryty basen pływacki o długości 25 m. W pobliżu pływalni w 1972 roku wybudowano dwa baseny otwarte oraz wieżę do skoków. Kompleks w oto-czeniu zieleni.Jasne, funkcjonalne wnętrze Domu Sportu, z przestronnym holem wspartym na słupach, doświetlonym od góry, z krętymi schodami prowadzącymi na pierwsze piętro, otwierające się na pływalnię z trybunami. Ceramiczne mozaiki autorstwa J. Sachy i B. Zagajewskiego zdobią hol i pływalnię. Ciekawie prezentuje się elewacja od strony otwartych basenów oraz elewacja bocz-na ze schodami (rampą), prowadzącymi na płaski dach-taras. Przeszklona ściana kurtynowa od strony basenów otwartych, wprowadzająca światło do wnętrza, została artykułowana be-tonowymi filarami w kształcie litery V, podtrzymującymi lekko skośny dach. Budynek jest obecnie w trakcie modernizacji.The project fully realises Le Corbusier's idea promoting the no-tion that sports facilities should be located near housing. There are two interlocked masses: an administrative part and a building proper housing a 25 m-long swimming pool with a sports hall. Nearby, there are two outdoor swimming pools with a diving tower, built in 1972. The whole complex is sur-rounded by greenery.The bright, functional interior of the House of Sports has a spa-cious hall, its roof is supported by columns and is naturally-lit from above. From the hall a spiral staircase leads to the first floor with an open view of the swimming pool and the grand-stand. Ceramic mosaics by J. Sacha and B. Zagajewski adorn the hall and the swimming pool area. Of special Interest are the elevation facing the outdoor swimming complex, and the side elevation with a staircase (a ramp) leading onto the roof ter-race. The glazed curtain wall fronting the outdoor swimming pools lets in natural light, and has been designed with concrete V-shaped pillars supporting the sligthly pitched roof. At present the building is undergoing refurbishment.

03

Spółdzielnia Mieszkaniowa MościceMościce Housing cooperativeul. Akacjowa 61966

P3 P4 P5

Zgodnie z postulatami Karty Ateńskiej rzemiosło, ściśle zwią-zane z życiem miejskim, lokalizowane było w łatwo dostępnych punktach osiedla. Budynek parterowy, wcześniej pełnił funkcje usługowe dla tej części osiedla przyfabrycznego (RTV, naprawa pralek, lodówek, zegarmistrz, złotnik), następnie przekształcony w pawilon handlowy Zurt. Ustawiony wzdłuż ulicy, z przeszkloną elewacją południową eksponowaną na światło i otwartą, zieloną przestrzeń osiedla. Przenikające się w planie prostokąty tworzą zygzakowatą linię fasady. Lekka konstrukcja ściany wejściowej została zestawiona z ciężkim, niemal płaskim dachem i gład-kimi betonowymi ścianami bocznymi. Budynek o konstrukcji murowanej, zrealizowany techniką tradycyjną. In accordance with the Athens Charter, craftsmanship, closely linked to everyday life in town, has been located in the easily-accessible areas of the estate. A single-story building that once provided various services to this part of the factory estate (such as household equipment repairs, a watchmaker, a gold-smith) was subsequently refurbished into the Zurt retail store. It is located along the road; its glazed southern elevation faces the open green area of the estate, in order to maximise access to natural light. On plan, interlocked rectangles create the zig-zag-like elevation. The light structure of the entrance façade has been set as a contrast to the heavy, almost flat roof, and the smooth concrete gable walls. The building has been real-ised using traditional methods of masonry structure.

02

trasa / Route 1MOścIcE – OSIEDLE PrZYfAbrYcZnEMOŚCICE – FACTORY ESTATE

08

07

Słowackiego

Solidarności Mickiewicza

Ska

rgi

Now

y Ś

wia

t

Piłs

udsk

iego

Klikowska

Szkotnik

Szkotnik

Pułaskiego

Puł

aski

ego

Krakowska

Krakowska

Targowa

Szkolna

Wałowa

Bema

Bernardyńska

Lwowska

Lwowska

Lwowska

Okrężna

Kossaka Skrzyszowska

Lwowska

Marusarz

Słoneczna

Słoneczna

Orkana

Cza

rnow

iejs

ka

Dąb

row

skie

j

Orkana

Al.

Jana

Paw

ła II

Al.

Jana

Paw

ła II

Al.

Jana

Paw

ła II

Westerplatte

Odległa

Długa

Jasn

a

Sta

rodą

brow

ska

Dąbrow

skiego

Kołłątaja

Konarskiego

Tuchowska

Gumińska

Mościckiego

Narutowicza

Chopina

09b

09a

04

03

02

01

06

05

Wybór i opis obiektów, wybór i opracowanie tras | Selection

and description of buildings and routes: barbara bułdys

Koncepcja projektu, teksty wstępne | Project concept,

introduction: Grzegorz Piątek

Koordynacja projektu | Project co-ordination: Katarzyna nalezińska

Redakcja | Editor: Agnieszka rasmus-Zgorzelska

Tłumaczenie | Translation: Małgorzata Sochańska

Korekta angielska | Proofreading: Michelle Smith

Projekt graficzny | Graphic design: Magdalena Piwowar

Druk | Print: Zakład Poligraficzny Jerzy Kink

Trasa 1 / Route 1: 8.09.2012, 17:00

Trasa 2 / Route 2: 9.09.2012, 17:00

Prowadzenie / Guide: barbara bułdys

trasa / Route 2Dworzec PKScoach Stationul. Dworcowa 1Zbigniew S. Bielak, Aleksander Papeż, 1972—1974

P1 P2 P3 P5

Pierwotnie prosta geometryczna bryła, z rzędem pasmowych okien. Po przebudowie zatraciła swój pierwotny charakter. Dworzec powstał jako rozwiązanie tymczasowe, przewidziane na dziesięć lat, z założeniem wyburzenia sąsiednich budynków i powiększenia liczby stanowisk na placu manewrowym z 9 do 18. Już w 1976 roku okazał się za mały na liczbę korzystających z niego pasażerów. Główna hala dworca z kasami biletowymi i poczekalnią nie uległa zmianie od 1974 roku, w przeciwieństwie do elewacji zewnętrznych, obecnie w całości przeszklonych. Przemieszczanie, podróże, transport dostępny dla wszystkich mieszkańców stanowiły wyznacznik nowoczesności. Dworzec autobusowy, usytuowany w starej tkance miasta, w pobliżu za-bytkowego dworca PKP, był tej nowoczesności symbolem. The coach station was initially realised as a simple geometric massing with a band of strip windows; it has subsequently been refurbished and lost its original character. The station had been designed as a temporary structure, meant to last for just 10 years. It was assumed that all adjacent buildings would be demolished and the number of bus bays would increase from 9 to 18. But as early as 1976, the station already proved to be too small for the number of passengers who made use of it. The station's main hall housing ticket desks and a waiting room have not been altered since 1974; this is contrary to the state of the external elevations, which are fully glazed at present. Convenience in travel and transport that was available for all residents of the town were both considered key points in mod-ernizing a city. The coach station, which was located in the old part of the town, in the vicinity of the historic PKP railway sta-tion, was a symbol of this trend.

01

Hotel TarnoviaTarnovia Hotelul. Kościuszki 10A. Kowalewski, 1975

P4 P5 O

Podłużny, czterokondygnacyjny budynek, z płaskim dachem i poziomymi pasami okien. Od północy z zaokrągloną przeszklo-ną klatką schodową, w luźny sposób nawiązującą do motywu okrętu. Od wschodu, na parterze, dziewięć uskoków muru (z oknami), z mozaiką przypisywaną J. Grabowskiemu i okła-dziną elewacji wykonaną z rzecznych kamieni. W parterze zlo-kalizowano usługi (restauracja, bar, siłownia, fryzjer), dostępne przy pomocy komunikacyjnej rampy i schodów. Po ociepleniu elewacji budynek zatracił swą pierwotną lekkość.Pierwszy nowoczesny, powojenny hotel w mieście, w pobliżu dworców PKP i PKS. This is an oblong, 4-storey building covered with a flat roof and horizontal bands of windows. There is a curved glazed staircase on the northern side, which subtly resembles a ship typology. On the eastern side, there are nine wall set-offs with windows on the ground floor, as well as a mosaic attributed to J. Grabowski and elevation cladding made of river pebbles. The ground floor houses service units such as a restaurant, a bar, a gym and a hairdresser's, all accessible via the circulation ramp and stairs. As a result of thermo-insulation works, the building lost its origi-nal lightness. It is the first contemporary, post-war hotel in town located near the PKP (railway) and PKS (coach) stations.

02

Pierwszy wieżowiec w Tarnowiefirst high-rise block in Tarnówul. Kościuszki 4Miastoprojekt Kraków, Stanisław Spyt, 1970—1972

P1 P5

Wolnostojący wieżowiec, o 11 kondygnacjach, z 60 mieszkania-mi, z jedną klatką schodową, wybudowany przez Pracowniczą Spółdzielnię Mieszkaniową Zakładów Azotowych. Zbudowany w technice szkieletowej, ceglany, z masywnymi betonowymi balkonami. W przeszklonym parterze usługi, obecnie oddział banku. Od momentu oddania do użytku utrzymany w tej samej, niebieskiej kolorystyce. Początkowo budził wiele kontrowersji jako pierwszy wysoki, nowoczesny obiekt w tej części miasta — zakłócił historyczną zabudowę ulicy Krakowskiej. A detached 11-storey tower block containing 60 flats and a single staircase was built by the Workers' Housing Co-op of the Nitric Works. It is supported on a structural skeleton with brick in-fills and massive concrete balconies. The ground floor accommodates services; at present it houses a branch of a bank. The original blue colouring has been maintained since the building's completion. As the first tall modern structure in this section of town, it used to be the cause of much controversy, due to the fact that it clearly disturbed the historic tone of Krakowska Street.

03

Dom państwa KsiążkówKsiążek Houseul. chopina 16Wojciech Pietrzyk, 1966—1977

P1 P2 P3 P4 K

Sześcian na słupach, z płaskim dachem. Parter częściowo otwarty, z rampą-podjazdem do garażu znajdującego się na parterze budynku, z podwieszonym dachem nad wejściem i ta-rasem od strony ogrodu. Kubiczna bryła poprzecinana tarasami, balkonami i płaszczyznami — ceramicznymi mozaikami zdobią-cymi elewację od strony wschodniej. Dwukondygnacyjne wnę-trze, ze schodami, łączy funkcje mieszkalne z pracą zawodową właściciela (prywatnym gabinetem rentgenologicznym).Jedyny w swoim rodzaju budynek, usytuowany w starej części miasta, na wąskiej parceli, w otoczeniu zieleni, zaprojektowany od ogółu do szczegółu, łącznie z detalem architektonicznym, boazerią i meblami we wnętrzu. Doskonały przykład współdzia-łania architekta i właściciela — mecenasa. The house is a cube on pilotis covered with a flat roof. The ground floor is partially clear and contains a ramp — a garage drive on the ground floor with an overhanging roof over the entrance and a garden-facing terrace. The cubic mass is in-tersected with terraces, balconies and planes made of ceramic mosaics which adorn the eastern façade. A two-storey interior with a staircase combines the house's residential and work-place functions (it is a private x-ray practice). It's a unique building located in the old quarter of the town, on a narrow plot surrounded with greenery, carefully designed as a whole and in detail, including architectural detailing, wooden panelling and furniture. The house represents a splendid ex-ample of cooperation between an architect and a client who is a connoisseur.

04

Szpital wojewódzki im. św. łukaszaśw. łukasz Provincial Hospitalul. Lwowska 178aRoman Ingarden, Jerzy Hryniewiecki, Wojciech Obtułowicz i inni / and others, 1974—1993

P4 P5

Pierwotny projekt zakładający obiekt dla 1200 łóżek został zrealizowany jedynie częściowo. Jego budowa do chwili uru-chomienia trwała blisko 20 lat i była bodajże najważniejszą inwestycją tego okresu dla Tarnowa. Oddany do użytku w 1993 roku, systematycznie modernizowany i rozbudowywany (1995, 1996, 2002, 2005, 2007 i 2009). Kubiczna, masywna pro-stokątna bryła, nieznacznie zakrzywiona, na prostokątnej pod-stawie, przypomina kształtem fragment blokowiska mieszkal-nego, z centralnie zaznaczonym ryzalitem środkowym. The original scheme (which called for a 1200-bed hospital) has only been partially realised. Its construction took almost 20 years and was probably the most significant development in Tarnów at the time. Completed in 1993, it has been regularly modernised and extended (in 1995, 1996, 2002, 2005, 2007 and 2009). A large, cubic orthogonal massing, somewhat curved and based on a rectangular plan, resembles a section of a Communist-era housing estate with a marked central projection.

07

Zakład radiologii przy Szpitalu wojewódzkimim. św. łukasza w Tarnowieradiology Department of św. łukasz Provincial Hospital in Tarnówul. Lwowska 178a Romuald Loegler, Karolina Miśków-Barszczewska, Krzysztof Własiński, Sławomir Gębiś, Przemysław Czubaj2004—2008

P1 P2 P3 P4 K ł

Przedłużenie wcześniejszego ośmiokondygnacyjnego bloku szpitalnego od strony północnej, ze specjalnie zaprojektowaną klatką schodową. Dwukondygnacyjny budynek na planie pro-stokąta, częściowo przekryty płaskim dachem. W pozostałej części falista linia dachu w formie odwróconego łuku. Parter częściowo otwarty, balustrady schodów wykonane ze stali nierdzewnej. Przeszklone wschodnia i zachodnia ściana parte-ru. Patio wewnętrzne i zewnętrzne przenikają się z otaczającą zielenią. Budynek zaprojektowany wraz z małą architekturą. Kolor elewacji i światło dzienne przenikające do wnętrza oraz drewniane podłogi decydują o specyfice obiektu i przyjaznym charakterze wnętrza. The Department is an extension of the existing 8-storey north wing of the hospital, with the addition of a specially designed staircase. A 2-storey building on a rectangular plan is partially covered with a flat roof while the remaining wave-like roof has been designed as an inverted arch. The ground floor is partially clear and the balustrades are made of stainless steel. The east-ern and western walls of the ground floor have been glazed, while the internal and external patios merge with the surround-ing greenery. The building has been designed along with the landscaping and street furniture. The façade colouring, natural light penetrating the interiors, and the wooden floors all add to the unique character of the building and its hospitable interiors.

08

falklandyThe falklandsOsiedle / estate Jasna I i Jasna IIulice / streets: Starodąbrowska—nowodąbrowska—błonie —Jana Pawła II—SłonecznaZakład Projektowania i Usług Inwestycyjnych Inwestprojekt w Krakowie

09aJasna I, ulice / streets: bitwy o wał Pomorski, Słoneczna, Do Prochowni, Jasna, wojska PolskiegoH. Konarska, 1973—1982

09b Jasna II, ulice / streets: Marynarki wojennej, 16 Pułku Piechoty, Jan Pawła II, westerplatteJ. Orzeszkowa, W. Gała, Z. Nesterski, 1975—1990

A1 A2 A3 A4

Zwyczajowa nazwa nadawana niekiedy osiedlom bloków w pół-nocno-wschodnich częściach miast, wznoszonych w czasie wojny o Falklandy. Największe i najbardziej monumentalne osiedle w Tarnowie, wybudowane zgodnie z założeniami Karty Ateńskiej. Osiedle Jasna I zaprojektowano dla 11 000 mieszkańców, Jasna II dla 12 000; na ogólnej powierzchni 12,5 ha wybudowano 54 bloki. Budynki wielorodzinne o wysokiej intensywności zabu-dowy, w części zachodniej osiem jedenastokondygnacyjnych punktowców na skarpie, niżej pięciokondygnacyjne. Zabudowa wyższa na zboczu skarpy, luźnym układem budynków nawią-zuje do rzeźby terenu. Elementem spajającym osiedla jest ciąg pieszy, prowadzony jako przestrzeń zielona, łączący zabudowę mieszkaniową z terenami usług i parkingami.Całość oparta jest na dopracowanej przez CIAM (Międzynarodo-wy Kongres Architektury Nowoczesnej) idei jednostki sąsiedz-kiej, z dostępem do mieszkań, światła, wolnej przestrzeni oraz do zespołu podstawowych usług, w tym przypadku wspólnych dla osiedli Jasna I i Jasna II (szkoły, przedszkola, żłobki, trzy pawilony handlowe, rekreacja, ogród dziecięcy, ogród jordanowski).Bloki zestawione w cztery zespoły osiedlowe, w grupach (po-dobny plan i układ kompozycyjny), w zabudowie liniowej, w kie-runku wschód-zachód. Budynki o zróżnicowanej wysokości, także o łamanym zarysie, tworzą niewielkie osiedlowe wnętrza urbanistyczne. Najdłuższy, pięciokondygnacyjny budynek, przy ulicy Długiej 24, posiada 16 klatek schodowych i 200 mieszkań. Największy blok mieszkalny, przy ulicy Westerplatte 17, o zróżni-cowanej wysokości (12 i 9 kondygnacji), ma 16 klatek schodo-wych i 200 mieszkań. W planie osiedla Jasna I najdłuższe bloki: Bitwy pod Studziankami 1,3, 8, 10, Bitwy o Wał Pomorski 7 i Bitwy pod Monte Cassino 5 (353 mieszkania) w linii załama-nia mają komunikacyjne przejścia, ułatwiające poruszanie się na osiedlu. At the time of the Falklands War, this would be a common name for housing estates erected in the North-Eastern sec-tions of towns. It is the largest and most monumental housing estate in Tar-nów, built according to the Athens Charter postulates. The Ja-sna I Estate was designed to house 11,000 residents while the Jasna II Estate was to house 12,000; 54 tower blocks were erected over the total area of 12.5 hectares. It is a high-density development of multifamily buildings: in the western section, eight 11-storey blocks are located on the slope, and 5-storey blocks are located beneath it. The casual layout of the high-rise buildings on the slope was designed to reflect the relaxed character of the site's topography. A pedestrian route, also serving as a green area, connects the two Estates, and also links the respective residential sections with service units and car parks.The estates project is based on the neighbourhood unit idea developed by CIAM (Congrès International d’Architecture Moderne), with access to natural light, open space and basic services — in this particular case the services are shared by Ja-sna I and Jasna II Estates (schools, nurseries, creches, 3 com-mercial stores, recreation areas, a playground, a green area for children and youth).There are four clusters of blocks, grouped (based on a similar plan and layout) on a linear plan, oriented from East to West. Buildings varying in height and of an uneven building line cre-ate small urban clusters. The longest building at Długa Street is 5-storeys high, and contains 16 staircases and 200 apart-ments. The largest building, at 17 Westerplatte Street, of vary-ing heights (ranging from 9 to 12 storeys) has 16 staircases and 200 flats. The longest blocks on the Jasna I Estate — 1,3,8,10 Bitwy pod Studziankami St., 7 Bitwy o Wał Pomorski St., and 5 Bitwy o Monte Cassino St. (353 apartments), have pedestrian pas-sages at intersection points on various elevations, which facili-tates movement around the Estates.

09

bloki przy ulicy Lwowskiejresidential blocks on Lwowska St.ulice Lwowska—burtnicza—SkowronkówPrzedsiębiorstwo Projektowania Budownictwa Miejskiego — Kraków, 1972—1975

A1 A2 A3

Bloki dziesięciopiętrowe, usytuowane przy ulicy Lwowskiej, Burtniczej i Skowronków, wykonane w systemie płyty OWT (rodzaj tzw. wielkiej płyty). Miedzy innymi wielki, jedenastokon-dygnacyjny, dziewięcioklatkowy „mrówkowiec” z 286 miesz-kaniami, (ul. Lwowska 59, projekt R. Bezeg), stojący na linii wschód-zachód, wzdłuż ulicy. W latach 1972–1975 oddano do użytku siedem kolejnych bloków, z 884 mieszkaniami. Pierw-sze próby wysokiego budownictwa wielorodzinnego w mieście. 10-storey tower blocks located on Lwowska, Burtnicza and Skowronków Streets, built on a OWT slab system (a type of reinforced concrete prefabricated elements). Among them, there is a massive tower block “mrówkowiec” (59 Lwowska St., architect: R. Bezeg) – an 11-storey, 9-staircase, 286 flat block oriented East to West along the street. Seven other blocks housing 884 apartments were completed between the years 1972–1975 and represent the town's first attempts at high-rise residential development.

05

Osiedle XXV-lecia PrL25 years of PrL (People's republic of Poland) Estate1970—1972

A1 A2 A3

Położone we wschodniej części miasta, pomiędzy ulicami Lwowską i Słoneczną. Dominuje zabudowa wielorodzinna, trzy- piętrowa, przy ul. Słonecznej — z usługami w parterze. Na osie-dlu znajduje się szkoła podstawowa i przychodnia lekarska. The estate is located in the town's eastern quarter between Lwowska and Słoneczna Streets. Słoneczna Street is domi-nated by multifamily 3-storey blocks above service units on the ground floor. Within this development, there is also a primary school and a health centre.

06

aLfabet CorbusierowsKiOd lat 20. do 60. Le Corbusier modyfikował swoje poglądy i wzbogacał swój styl, jednak można wymienić wiele elementów

pojawiających się w całym jego dorobku: charakterystyczne detale, rozwiązania przestrzenne i techniczne tworzące autorski

język czy alfabet wizualny, który inspirował kilka pokoleń architektów i urbanistów w Katowicach, Polsce i na świecie.

Le Corbusier’s aLphabetIn the period between 1920 and 1960, Le Corbusier continuously modified his ideas and enriched his style. However, one

can identify numerous themes recurring throughout his life’s work: particular details, spatial and technical solutions. They

all combine and result in his individual language or “visual alphabet”, which then became a source of inspiration for several

generations of architects and urban designers in Katowice, elsewhere in Poland, and all over the world.

Postulaty Karty Ateńskiej (1933)

The Athens Charter postulates from 1933:

zdrowe mieszkania z dostępem do słońca, świeżego powietrza, widoku z okna, bliskości zieleni i otwartej

przestrzeni o charakterze rekreacyjno-sportowym i usługowym, rozluźnienie zabudowy

well-designed residential units with wide access to natural light, fresh air, pleasant views, surrounding greenery and open

space with leisure, sport and service facilities; low-density urban fabric

powszechny dostęp do wypoczynku: zieleń wokół domu (codziennie), parku w okolicy (przynajmniej raz

w tygodniu), środowisko przyrodnicze poza najbliższą okolicą (przynajmniej raz w roku), egalitaryzm przestrzeni

otwartej

easy access to leisure: greenery surrounding the house (everyday), local park (at least once a week), trips into nature

beyond the city (at least once a year); egalitarian space

miejsca pracy dobrze skomunikowane z miejscami zamieszkania, obszary przemysłowe oddzielone pasmem

zieleni od dzielnic mieszkalnych

workplace well-connected with residential areas, industrial ones separated from the residential with green belts

segregacja ruchu miejskiego: bezkolizyjne rozdzielenie komunikacji pieszej od komunikacji kołowej

collision-free separation between vehicular and pedestrian traffic

traktowanie zabytków przeszłości jako eksponatów wydzielonych z przestrzeni

regarding historical buildings as showcases sectioned off from the urban fabric

béton brut — beton z odciśniętą fakturą deskowania szalunku — zdaniem Le corbusiera pokazywał prawdę o tym,

jak powstał budynek, był może i brzydki (brut), ale szczery, „jak twarz dobrego przyjaciela”

raw concrete (béton brut) — concrete with an imprinted texture of wooden shuttering; according to Le Corbusier it

revealed the process of building construction — despite being ugly (brut), it was honest, “like a face of a dear friend”

cięgnowe struktury przekryć opartych na stalowych linach

tensile roof structures suspended on steel cables

system domino — system szkieletowy oparty na słupach i płytach stropowych

a domino system — a structural skeleton supported by columns and floor slabs

ściana kurtynowa — rozwinięcie 3 punktu architektury nowoczesnej — ściana zewnętrzna może być lekką „skórą”

curtain wall — expanding on Point 3 of contemporary architecture — external wall can be treated as a light envelope

(“skin”)

paraboliczny łuk żelbetowy

parabolic reinforced concrete arch

motyw okrętu — podziwiane przez Le corbusiera wielkie statki dostarczyły wzorców logiki konstrukcji i rozwiązań

funkcjonalnych (np. racjonalnie rozwiązanej małej przestrzeni mieszkalnej), ale i czysto estetycznej inspiracji

the ship theme — Le Corbusier admired large ships and found them inspiring in his exploration of structural logic as well as

offering both functional (for example: designing the most efficient layouts for small apartments) and aesthetic solutions

5 punktów architektury nowoczesnej

five points of contemporary architecture:

wolny parter — najlepiej całkowicie otwarty, możliwy dzięki oparciu konstrukcji budynku na słupach (pilotis)

void ground floor — ideally entirely clear, which can be achieved by supporting the structure by pilotis — reinforced

concrete stilts

wolny plan — również dzięki słupom ściany na piętrach nie muszą pełnić roli konstrukcyjnej, można więc swobodnie

kształtować wnętrza poszczególnych pięter dzięki lekkim ścianom działowym

open floor plan — with the use of pilotis walls on the upper floors do not need to be structural, it is therefore possible to

design any required layout using only light, non-structural partitions

wolna elewacja — ściany zewnętrzne również nie pełnią roli nośnej, więc można je elastycznie kształtować

independent façade — external walls are not structural either and as such allow full flexibility on the floor plan

wstęgowe (pasmowe) okna — zapewniają maksimum dziennego światła w pomieszczeniach

ribbon windows — provide the maximum level of natural light

wolny dach — płaski dach z tarasem lub ogrodem — pozwala cieszyć się słońcem i powietrzem nawet w ciasnym

centrum miasta

open roof — flat roof with a terrace or a roof garden — provides access to sunshine and fresh air even in the very centre

of the city

motyw parasola

the umbrella theme

unité d’habitation — megastrukturalna, w dużej mierze samowystarczalna jednostka mieszkaniowa składająca

się z mieszkań i towarzyszących usług oraz wspólnej przestrzeni rekreacyjnej na tarasie

unité d’habitation — megastructural, self-sufficient residential unit consisting of apartments, services and communal

leisure area on the terrace

A1

A2

A3

A4

A5

b

c

D

K

ł

O

S

P1

P2

P3

P4

P5

u

cEnTruM I TArnOwSKIE OSIEDLACENTRE AND HOUSING ESTATES