Kwartalnik Zwi¹zku Kynologicznego w Polsce Nr 4 (352) 2013 · INDEX 3709/368695 Kwartalnik...

56
Kwartalnik Zwi¹zku Kynologicznego w Polsce Nr 4 (352) 2013 Nr indeksu 368695 9770137 853008 > 7 0 ISSN 0137-8538

Transcript of Kwartalnik Zwi¹zku Kynologicznego w Polsce Nr 4 (352) 2013 · INDEX 3709/368695 Kwartalnik...

Kwartalnik Zwi¹zku Kynologicznego w Polsce Nr 4 (352) 2013

Nr indeksu 368695

9 770137 853008 >70

ISSN 0137-8538

INDEX 3709/368695Kwartalnik Związku Kynologicznego w Polsce

Redakcja: Anna Bogucka, Tomasz Borkowski, Zygmunt Jakubowski, Andrzej Kaźmierski, Władysław Korpetta, Ewa Ostromęcka, Anna Sidorek (redakcja tekstów i korekta)

Zarząd Główny Związku Kynologicznego w Polsce: 00-024 Warszawa, Al. Jerozolimskie 30 lok. 11, tel. 022 826 46 54, 022 826 05 74Internet: http://www.zkwp.pl e-mail:[email protected]

Opracowanie graficzne: Iwona Sztencel. Skład i łamanie: Script, Warszawa, Teligi 6 m. 22Druk: PRINT ART, tel. 022 870 07 21

Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca i zastrzega sobie prawo dokonywania poprawek i skrótów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

Szczegółowy cennik ogłoszeń i reklam w redakcji.Wpłaty prosimy kierować na nasze konto: Bank Millennium

12 11602202 0000000055157116

Okładka: Zwycięzcy BIS w Poznaniu (sobota) ala -skan ma la mu te Mo ni ko ona CA SA BLAN CA i te rierszkoc ki GIO IA DI VI VE RE Del la Qu at tro cen to Fot. Tomasz Borkowski

W numerze:

Informacje

NR 4 (352) rok 2013

Kalendarz Wystaw Psów Rasowych w Polsce w 2014. . . . . . . . . . . . . . . . 59

LXXV lat Zwi¹zku Kynologicznego w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Pies 4 (352) 2013 3

Klubowa Wystawa Szpiców . . . . . . . 29

Weterynaria

Konkursy i zawody

Historia

XX Klubowa Wystawa Molosów . . . 34

XI Klubowa Wystawa Welsh Corgi – 31 sierpnia 2013 . . . . . . . . . . . . . . 39

Wystawy w kraju

Wyœcigi Chartów – Coursing w Mechlinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Miêdzynarodowe konkursy pracyposokowców i tropowców dla goñczych ras polskich . . . . . . . . . . . . 52

Przechlewko 2013. . . . . . . . . . . . . . . 53

Krym – 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

32ème Nationale d’élevage 2013 . . . 46

WspomnieniaXXV Jubileuszowa Klubowa WystawaBokserów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

XXIV Klubowa Wystawa PolskichOwczarków Nizinnych . . . . . . . . . . . . 48

Klubowa oraz Krajowa WystawaChartów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Specjalistyczna wystawa psów w Heinola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Wystawy za granic¹Genetyka bez tajemnic . . . . . . . . . . . . 9

Badanie kliniczne psa reproduktora w kierunku p³odnoœci . . . . . . . . . . . . 11

Zespó³ narz¹dów ruchu. Cz. II – uk³admiêœniowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Cz. III. W jaki sposób ucz¹ siê psy . . 15

Ze starej prasy

Poznañ w roku jubileuszu 75-lecia . . . 17

Fina³ Konkursu M³ody Prezenter na Miêdzynarodowej Wystawie w Poznaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Pomnik-³aweczka poœwiêcony pamiêcidr Danuty Hryniewicz w £ebie. . . . . . 49

O nowoczesnej tresurze psów. . . . . . 57

Radosnych, rodzinnych Świąt Bożego Narodzenia oraz Szczęśliwego Nowego Roku, w którym spełnią sięwszystkie Wasze marzenia, życzy Drogim Czytelnikom i ich czworonożnym przyjaciołom

Redakcja

Pies 4 (352) 20134

Rocz ni co we roz wa ża nia zwy kle skła -nia ją do re flek sji nad mi nio ny mi cza sa mi.Trud no jest pod su mo wać pra cę wie lu lu -dzi, któ rych pa sją by ła i jest po pu la ry za -cja psa ra so we go, ale spró bu ję przy bli -żyć Pań stwu, co osią gnę li śmy przez tewszyst kie la ta. Po sta ram się opi sać hi -sto rię Związ ku od II woj ny świa to wej ażdo cza sów, w któ rych mo że my ob cho -dzić ju bi le usz 75-le cia ist nie nia Związ kuKy no lo gicz ne go w Pol sce.

Po cząt ki by ły bar dzo trud ne, trze baby ło wszyst ko za czy nać od ze ra. Wy nisz -czo ny woj ną kraj, zmia ny spo łecz ne,trud no ści eko no micz ne, miesz ka nio wei apro wi za cyj ne ra czej nie sprzy ja ły my -śle niu o psie ra so wym. Z do ku men tówpo wsta łe go w 1935 ro ku Mię dzy klu bo -we go Ko mi te tu Ky no lo gicz ne go, dzię kiktó re mu w 1938 ro ku utwo rzo no Zwią -zek Ky no lo gicz ny w Pol sce (Pol ski Ken -nel Klub), za cho wa ły się je dy nie sta tutoraz li sta sę dziów. Po żo gi wo jen nej nieprze trwa ło wie lu or ga ni za to rów przed -wo jen ne go Związ ku, sę dziów i ho dow -ców. Nie wie le oca la ło też psów ra so -wych, a te, któ rym się to uda ło, prze -waż nie nie mia ły ro do wo dów. Jed nakna prze kór wszyst kim trud no ściom wie leosób nie wy obra ża ło so bie ży cia bez to -wa rzy stwa psa.

Od je sie ni 1945 ro ku przy Pol skimZwiąz ku Ło wiec kim w War sza wie dzia ła -ła Sek cja Ky no lo gicz na za ło żo na przezmi ło śni ków ras my śliw skich. Za in te re so -wa nie ky no lo gią od ra dza ło się rów nieżw in nych re jo nach kra ju. Na Po mo rzumy śli wi zor ga ni zo wa li pierw sze po woj -nie kon kur sy po lo we dla wy żłów nie -miec kich. W 1946 ro ku ky no lo dzyz Byd gosz czy sku pie ni w ist nie ją cymod 1945 ro ku To wa rzy stwie Ho dow cówDrob ne go In wen ta rza, Zwie rząt Fu ter -ko wych i Psów Ra so wych za pre zen to -wa li 10 psów ra so wych nie po sia da ją cychro do wo dów przy oka zji Po mor skiej Wy -sta wy zor ga ni zo wa nej z oka zji 600-le ciaByd gosz czy. We Wro cła wiu od 1947 ro -ku dzia łał Zwią zek Ho dow ców Psów Ra -so wych, a w Ja no wie Ślą skim To wa rzy -stwo Ho dow ców Psów Ra so wych i Użyt -

ko wych. Ky no lo dzy, człon ko wie przed -wo jen ne go Ken nel Klu bu wraz z dzia ła -cza mi war szaw skiej Sek cji Ky no lo gicz nejna wią za li kon tak ty z in ny mi or ga ni za cja -mi ky no lo gicz ny mi roz sia ny mi po kra ju,od szu ka li daw nych ko le gów, mi ło śni kówpsów ra so wych, by re ak ty wo wać Zwią -zek Ky no lo gicz ny w po wo jen nej Pol sce.

Przed woj ną psa mi ra so wy mi zaj mo -wa ło się zie miań stwo i szlach ta, po woj -nie w pań stwie lu do wym na le ża ło pod -kre ślić po wszech ny do stęp do or ga ni za -cji ky no lo gicz nej wszyst kich warstw spo -łecz nych oraz uzy skać po par cie władzkra ju. Na cze le po wo ła ne go 5 ma ja 1948ro ku Związ ku Ky no lo gicz ne go w Pol scezgo dził się sta nąć mi ni ster ad mi ni stra cjipu blicz nej Wła dy sław Wol ski. Przy ję tosta tut or ga ni za cji, po wo ła no wła dze na -czel ne i od dzia ło we. W trak cie ze bra niaza ło ży ciel skie go w ma ju 1948 ro ku po -wo ła no sę dziów ky no lo gicz nych przed -wo jen ne go Związ ku oraz wy zna czo nooso by, któ rym po wie rzo no utwo rze niepierw szych od dzia łów te re no wychw Byd gosz czy, Ino wro cła wiu, Ka to wi -cach, Po zna niu, War sza wie i Wro cła wiu.

Wła dzom Związ ku – Na czel nej Ra dzieKy no lo gicz nej – uży czył lo ka lu Pol skiZwią zek Ło wiec ki, w miej scu daw nej sie -dzi by Pol skie go Ken nel Klu bu przy uli cyNo wy Świat 35 w War sza wie.

Już od grud nia 1948 ro ku Zwią zekKy no lo gicz ny wy da wał wła sne cza so pi -smo „Pies”. W pierw szym nu me rze za -miesz czo no re la cję z pierw szej po wo jen -nej wy sta wy psów we Wro cła wiu zor ga -ni zo wa nej 16–18 wrze śnia 1948 ro kuw ra mach Wy sta wy Ziem Od zy ska nych.We Wro cła wiu za pre zen to wa no 94psy 21 ras, z któ rych za le d wie 14 mia łoro do wo dy. W tym sa mym nu me rzeprzed sta wio no szcze gó ło wy opis szkoc -kich te rie rów wraz ze wska zów ka mi do -ty czą cy mi try mo wa nia, tekst o ra sachmy śliw skich, o cho ro bach psów, a na wetre la cję z bry tyj skiej wy sta wy Cru fta.

Trzy ho dow le: „Roy al”, „Splen dor”i „Deem” na ła mach pi sma ofe ro wa ły dosprze da ży szcze nię ta ras my śliw skich.Naj więk szy od dział w War sza wie po ro -

ku dzia łal no ści li czył 450 człon ków i 550psów, we Wro cła wiu 79 człon ków i ty lesa mo psów, w Po zna niu by ło 65 człon -ków z 72 psa mi, w Byd gosz czy 52człon ków i 50 psów, a w Ino wro cła wiuza le d wie 28 człon ków wraz z 26 psa mi.

Do pierw szych za dań Związ ku Ky no lo -gicz ne go na le ża ło ze wi den cjo no wa nieist nie ją ce go po gło wia psów, wpro wa -dze nie ksiąg ro do wo do wych dla tych,któ re po sia da ły do ku men ty po cho dze -nia, oraz utwo rze nie ksiąg wstęp nychdla od po wia da ją cych wzor com psówbez ro do wo dów, a ta kże re je stra cję po -wsta ją cych ho dow li. Psy od po wia da ją cewzor com ras re je stro wa no w Księ dzeWstęp nej na pod sta wie prze glą dówprze pro wa dza nych przez sę dziów. Ta kieprze glą dy by ły cza sem or ga ni zo wa nez udzia łem pu blicz no ści.

Pod ję to rów nież dzia ła nia ma ją cena ce lu im port psów. W cza sach gdy go -spo dar ka by ła ste ro wa na od gór nie, gdynie mal we wszyst kich dzie dzi nach ży ciafunk cjo no wa ły przy dzia ły, a wszyst komu sia ły za ak cep to wać bądź nie od po -wied nie urzę dy, im port psów nie był ła -twym za da niem. Aby spro wa dzić psyz za gra ni cy, trze ba by ło wy stą pićdo władz pań stwa o przy dział de wiz.Nikt w po wo jen nej Pol sce nie miał pra wapo sia dać kon ta de wi zo we go, a Na ro do -wy Bank Pol ski czę sto wnio ski o przy -dział de wiz od rzu cał.

Or ga ni zo wa no pierw sze kur sy szko le -nia psów obron nych, kon kur sy dla rasmy śliw skich oraz szko le nie psów prze -wod ni ków nie wi do mych, na któ repo woj nie by ło ogrom ne za po trze bo wa -nie.

II ogól no kra jo wa wy sta wa psów mia łamiej sce w War sza wie 1–2 paź dzier ni -ka 1949 ro ku w ogród ku In sty tu tu Głu -cho nie mych. Za pre zen to wa no tam 195psów 37 ras: naj wię cej owczar ków nie -miec kich (51), se te rów (19) i po in te rów(17). W cią gu dwóch dni wy sta wę zwie -dzi ło 15 ty się cy wi dzów, a mi ni ster Wol -ski głów ną na gro dę wrę czył owczar ko wipod ha lań skie mu.

Ko lej na mniej sza wy sta wa zor ga ni zo -

LXXV lat Związku Kynologicznego w Polsce

Pies 4 (352) 2013 5

wa na zo sta ła we Wro cła wiu, zgło szo no na nią 89 psów. Pierw -sze wy sta wy oka za ły się suk ce sem, a du że za in te re so wa nie wi -dzów by ło do brą pro gno zą na przy szłość. W 1950 ro ku mia łymiej sce już 3 wy sta wy: w Ka to wi cach, War sza wie i we Wro cła -wiu.

Od 1951 ro ku szcze gól nie za słu żo nym dzia ła czom Zwią zekKy no lo gicz ny przy zna je ty tuł Człon ka Ho no ro we go, ja kopierw si te go wy ró żnie nia do stą pi li: Teo dor Mar chlew ski, JanŁu ko wicz, Zyg munt Ro bel, Lu bo mir Smy czyń ski i Zyg muntBier nac ki. Obec nie li sta Człon ków Ho no ro wych li czy 102 na -zwi ska, w 2013 ro ku do łą czy li do te go sza cow ne go gro na To -masz Bor kow ski i Ha li na Ku czyń ska.

W ko lej nych la tach po wsta ły no we od dzia ły Związ kuw Krakowie, Bia łym sto ku, Cheł mie, Choj ni cach, Ja no wie Ślą -skim, Sie mia no wi cach, Szo pie ni cach, Tar no wie, Zło to wie ko łoSzcze ci na oraz w Za brzu. Do ich po wo ła nia wy star czy ło ze -brać 20 chęt nych z da ne go te re nu. Dziś, by po wo łać no wy od -dział, trze ba już ze brać 100 osób.

Psy im por to wa ne, tra fia ją ce do Pol ski ja ko da ry in nych or ga -ni za cji czy po szcze gól nych osób lub po cho dzą ce z wy mia nyszcze niąt umiesz cza no w kil ku ośrod kach ho dow la no -szko le -nio wych: w Ro żnia tach ko ło Ino wro cła wia, Rem bo wo li ko łoGrój ca i naj więk szym ośrod ku w Mro ko wie. W la tach 1952–53ośrod ki ho dow la ne prze jął PZŁ, by w la tach 1957–58 je zli kwi -do wać. Zre zy gno wa no z pro wa dze nia zbio ro wej ho dow li psów,któ ra się nie spraw dzi ła. Psy umiesz czo ne w ośrod kach nę ka łycho ro by, o szcze pie niach ochron nych mo żna by ło tyl ko po ma -rzyć, mie wa no też trud no ści z wy ży wie niem zwie rząt. Z war to -ścio wych, im por to wa nych psów, prze ka za nych my śli wym jesz -cze w cza sach dzia ła nia Sek cji Ky no lo gicz nej przy PZŁ, nie wy -pro wa dzo no żad nych li nii ho dow la nych, dla te go osta tecz niesku pio no się na ho dow li in dy wi du al nej. Z tych pierw szych za re -je stro wa nych ho dow li, m.in. „Roy al”, gdzie ho do wa no szkoc -kie te rie ry, „Splen dor”– po in te ry, se te ry an giel skie, „Var so via”– bul do gi fran cu skie, „Do li na Księ ży ca” – owczar ki nie miec kie(na zy wa ne wte dy al zac ki mi), „Kor de gar da” – owczar ki nie -miec kie, jam ni ki, foks te rie ry, aire da le i szkoc kie te rie ry, a po -tem pol skie owczar ki ni zin ne, do dziś ist nie je tyl ko „Pri ma”,któ ra za czy na ła ho dow lę od aire da le ter rie rów.

Zwią zek Ky no lo gicz ny szko lił swo ich człon ków, jak ma jąopie ko wać się psa mi, jak je kar mić, na ja kie cho ro by mo gą za -pa dać, or ga ni zo wał wspól ne au to ka ro we wy jaz dy na wy sta wypsów oraz pró by po lo we czy kon kur sy dla ras my śliw skich.Pry wat ne sa mo cho dy oso bo we na le ża ły do rzad ko ści, a po cią -ga mi mo żna by ło prze wo zić psy tyl ko w sła bo wen ty lo wa nychprze dzia łach ba ga żo wych.

Od mo men tu re ak ty wo wa nia Związ ku Ky no lo gicz ne go dą żo -no do od bu do wy po gło wia psów ra so wych, w szcze gól no ściras pol skich. Po woj nie na po łu dniu Pol ski naj licz niej za cho wa -ły się owczar ki pod ha lań skie. Wiel kie za słu gi dla ra sy mia ła ko -or dy nu ją ca jej roz wój Od dzia ło wa Ra da Ky no lo gicz na (od po -wied nik dzi siej sze go Za rzą du Od dzia łu) z Kra ko wa oraz współ -pra cu ją cy z Ra dą le karz we te ry na rii Hen ryk De re ziń ski z Za ko -pa ne go, któ ry z za pa łem wy szu ki wał od po wia da ją ce wzor co wieg zem pla rze i na kła niał ich wła ści cie li do re je stra cji w Związ kuKy no lo gicz nym. Ta ra sa mia ła opra co wa ny wzo rzec jesz czeprzed woj ną. Z ini cja ty wy ky no lo gów z Kra ko wa w 1954 ro kuw Za ko pa nem prze pro wa dzo no prze gląd kwa li fi ka cyj ny dlaponad 100 owczar ków pod ha lań skich, w któ re go wy ni ku

część naj bar dziej zgod nych ze wzor cem owczarków wpi sa nodo Księ gi Wstęp nej. Z tą ra są, okre ślo ną ja ko wszech stron nieużyt ko wą, wią za no naj więk sze na dzie je i to ona mia ła stać sięwi zy tów ką pol skiej ky no lo gii. Syl wet ka owczar ka pod ha lań -skie go, za pro jek to wa na przez prof. Zyg mun ta Ba kow skie go,zna la zła się na em ble ma cie Związ ku Ky no lo gicz ne go i zdo bi godo dziś.

W 1950 ro ku za po śred nic twem „Psa” zwró co no się z ape -lem o wy szu ki wa nie i zgła sza nie psów w ty pie pol skie goowczar ka ni zin ne go, choć wy da wa ło się, że psy te wy gi nę ływ cza sie woj ny. Oka za ło się, że sy tu acja nie wy glą da bez na -dziej nie. Za nim po ja wił się apel w „Psie”, po je dyn cze PON -ystar to wa ły w pierw szych wy sta wach psów, ma ło te go, ky no lo -dzy z Byd gosz czy re je stro wa li psy w ty pie PON -a, któ rych tro -chę za cho wa ło się na Po mo rzu. Od 1948 ro ku w Byd gosz czyist nia ła ho dow la pol skich owczar ków ni zin nych „Z Ba biej Wsi”Elżbie ty Ku sio no wicz. Opie kę nad ho dow lą i wy szu ki wa niemPON -ów na Po mo rzu zaj mo wa ła się Ma ria Du bro wi no wa z Byd -gosz czy. Wiel kie za słu gi dla ra sy mia ła też miesz ka ją ca w Łe biedr Da nu ta Hry nie wicz, któ ra rów nież zwró ci ła uwa gę na pol -skie owczar ki ni zin ne. Pa mię ta ła je jesz cze sprzed woj ny, a kie -dy uda ło jej się zdo być szczen ną su kę tej ra sy, w swo jej ho dow li„Kor de gar da” od cho wa ła pierw sze go PON -a – słyn ne go „Smo -ka”, psa, któ ry po słu żył po tem do opra co wa nia wzor ca ra sy.No tat ka w „Psie” po zwo li ła pa niom na kon takt i pod ję ciewspól nych dzia łań dla do bra ra sy.

Na dłu go przed II woj ną świa to wą w re jo nie Biesz czad ześred niej wiel ko ści czar ny mi pod pa la ny mi psa mi my śliw ski mipo lo wał Jó zef Paw łu sie wicz. Ho do wał je rów nież je go oj ciec.Po woj nie płk Jó zef Paw łu sie wicz wraz z ca łym do byt kiemprze niósł się w oko li ce War sza wy. Po wie rzo no mu or ga ni za cjęZa kła du Tre su ry Psów Słu żbo wych Kor pu su Bez pie czeń stwaWe wnętrz ne go, a po tem kie ro wa nie Za kła dem Tre su ry PsówSłu żbo wych Mi li cji Oby wa tel skiej w Suł ko wi cach. W la tach 50.my śliw skie psy płk. Paw łu sie wi cza zo sta ły za re je stro wa new Związ ku Ky no lo gicz nym ja ko ho dow la eks pe ry men tal na,a w Księ dze Wstęp nej za pi sa no je pod myl ną na zwą ogar pol -ski. Dziś no szą one na zwę goń czy pol ski.

Po cząt ko wo nie uda ło się roz pro pa go wać owczar ków pod -ha lań skich po za Pod ha lem ani pol skich owczar ków ni zin nychja ko psów nie zbęd nych w go spo dar stwach wiej skich. Od 1955ro ku psy płk. Paw łu sie wi cza ro dzi ły się już z peł ny mi ro do wo -da mi, chęt nie z ni mi po lo wa no, ale my śli wi nie przy wią zy wa liwa gi do ra cjo nal nej ho dow li tej ra sy.

Or ga ni zo wa no ko lej ne wy sta wy, któ re naj le piej po pu la ry zo -wa ły psa ra so we go, ro sła rów nież licz ba za pi sa nych w Związ kuczłon ków i psów, ale nad sa mą or ga ni za cją za wi sły czar nechmu ry. Po pię ciu la tach z funk cji prze wod ni czą ce go zre zy gno -wał mi ni ster Wol ski i kil ku zra żo nych nie po wo dze nia mi za ło ży -cie li po wo jen ne go Związ ku. No wym prze wod ni czą cym w 1954ro ku zo stał Mar cin Ru dolf Kry spin. W lip cu 1954 ro ku Zwią zekpo zba wio ny „opie ki” władz otrzy mał pi smo od Pre zy dium Ra -dy Na ro do wej sta wia ją cej or ga ni za cję w stan li kwi da cji. Sto wa -rzy sze nia hob by stów nie kie ro wa ne od gór nie przez wła dze pań -stwa i nie przy no szą ce kra jo wi ma te rial nych ko rzy ści po sta no -wio no roz wią zać. Star cia z bez li to sną rze czy wi sto ścią nie prze -trwa ły ani ist nie ją ce od stu lat To wa rzy stwo Opie ki nad Zwie -rzę ta mi, ani Sto wa rzy sze nie Ho dow ców Go łę bi czy Mi ło śni kówAkwa rium. O Zwią zek Ky no lo gicz ny roz po czę ła się praw dzi wa

6 Pies 4 (352) 2013

ba ta lia, po se rii pism, od wo łań i oso bi -stych in ter wen cji władz Związ ku mo żli -we by ło dal sze dzia ła nie, ale w od gór nieste ro wa nej go spo dar ce za bra kło pa pie runa wy da wa nie „Psa”. Za mar ło wów czaswie le od dzia łów, nie któ re bo ry ka ły sięz pro ble ma mi fi nan so wy mi, do brze miałsię je dy nie od dział w War sza wie, któ ryprzy du żych wpły wach z wy staw mógłwspo móc in ne od dzia ły. Przy od dzia lew War sza wie dzia ła ło na wet am bu la to -rium we te ry na ryj ne i to tu pierw szy razpo woj nie zor ga ni zo wa no kurs dla asy -sten tów.

Wy sta wy psów no si ły na zwy okrę go -wych, kra jo wych i ju bi le uszo wych. Psyoce nia li na nich sę dzio wie: Lu bo mir i Zo -fia Smy czyń scy, Ja nusz Ma li now ski, Sta -ni sław Wle kliń ski, Edward Fran kie wicz,Je rzy Dy lew ski, Ed mund Ce gla rek, Ma -rian Jur kow ski, Wa cław Ta ra se wicz,któ rym asy sto wa li przy szli sę dzio wie:Ja dwi ga Dy akow ska, Zyg munt Ja ku -bow ski, Ma rian Szy man de ra, Ma rianSzy man kie wicz, Je rzy Rzok, Er nestSzysz ka, Zdzi sław Lu bo widz ki, Mie czy -sław Ba giń ski, Ta de usz Chwa li bóg, Ta -cja na Wi cher oraz Te re sa So kol nic ka. Sę -dzio wa nie by ło su ro we, ocen do sko na -łych przy zna wa no nie wie le, a naj lep szepsy na gra dza no na gro da mi rze czo wy mi.W 1954 ro ku od dział w War sza wie sku -piał 2592 człon ków z 2309 psa mi, pod -czas gdy ca ły Zwią zek li czył 4631 człon -ków i 5058 psów, in ny du ży od działw Kra ko wie miał za re je stro wa nych 486człon ków i 659 psów, a naj mniej szy od -dział w Biel sku -Bia łej 43 człon ków z 28psa mi.

Stop nio wo kli mat wo kół Związ ku Ky -no lo gicz ne go zmie niał się na lep sze. Sto -wa rzy sze nia, któ re do tąd nie mia ły mo -żli wo ści swo bod ne go dzia ła nia, wy raź niesię oży wi ły. Cią gle jed nak pró bo wa noZwią zek Ky no lo gicz ny pod po rząd ko waćró żnym re sor tom pań stwo wym, Mi ni -ster stwu Spraw We wnętrz nych czy Mi ni -ster stwu Rol nic twa. W 1954 ro ku po razko lej ny po wo ła no no we wła dze Związ kuz pre ze sem Edwar dem Mi kul skimna cze le. Uda ło się nie do pu ścić do prze -kształ ce nia Związ ku Ky no lo gicz ne gow or ga ni za cję pod le głą rzą do wi oraz za -cho wa no ama tor ski cha rak ter sto wa rzy -sze nia. No we kie row nic two z za pa łemprzy stą pi ło do pra cy, wpro wa dzo nozmia ny w Sta tu cie Związ ku i zmie nio noje go struk tu rę. W miej sce Ra dy Na czel -nej i Ko mi te tu Wy ko naw cze go po wstał

Za rząd Głów ny wy bie ra ny na Zjeź dzieDe le ga tów spo śród osób de le go wa nychprzez od dzia ły te re no we. Re ak ty wo wa -no ist nie ją ce, ale za mar łe od dzia ły orazpo wo ła no no we. Przy za rzą dach od dzia -łów te re no wych po wo ła no sek cje ras.

W ro ku 1954 na wią za no też kon tak tyz Mię dzy na ro do wą Fe de ra cją Ky no lo -gicz ną (Fédéra tion Cy no lo gi que In ter na -tio na le). Pol ska Księ ga Ro do wo do wai Re jestr Przy dom ków Ho dow la nychpro wa dzo ny był zgod nie z prze pi sa miobo wią zu ją cy mi w FCI, dla te go nic niesta ło na prze szko dzie, by nasz kraj zo -stał peł no praw nym człon kiem tej or ga ni -za cji. Do szło do te go w czerw cu 1957ro ku. Zgro ma dze nie Ogól ne FCI, któ remia ło miej sce w Bruk se li, uchwa li łoprzy ję cie Związ ku Ky no lo gicz ne gow Pol sce w po czet człon ków rze czy wi -stych Fe de ra cji. Pol ska zo sta ła dzie więt -na stym kra jem zrze szo nym w FCI. Cocie ka we, Pol skę przy ję to w po czet człon -ków po mi mo nie obec no ści na szych de le -ga tów na Wal nym Zgro ma dze niu Fe de -ra cji. Re pre zen tan tom Związ ku nie wy -da no na czas wiz i pasz por tów, a pro ble -my wi zo wo -pasz por to we jesz cze kil ka -krot nie unie mo żli wi ły na szym de le ga -cjom udział w ob ra dach FCI. Ka żdy wy -jazd za gra ni cę wy ma gał wte dy otrzy ma -nia sto sow nej wi zy, a pasz por ty oby wa -te li prze cho wy wa ło Mi ni ster stwo SprawWe wnętrz nych.

Przy na le żność do FCI otwo rzy ła na -szym wy staw com mo żli wość udzia łuw za gra nicz nych wy sta wach mię dzy na -ro do wych i or ga ni za cję ta kich wy staww Pol sce oraz uzna wa nie pol skich ro do -wo dów za gra ni cą. Na wstą pie nie Związ -ku Ky no lo gicz ne go do FCI wy ra zi ło zgo -dę Mi ni ster stwo Spraw Za gra nicz nych,a Na ro do wy Bank Pol ski za ak cep to wałprze la nie do Fe de ra cji skład ki człon kow -skiej w de wi zach.

W 1956 ro ku Za rząd Głów ny Związ kuza twier dził opra co wa ny przez Ma rię Du -bro wi no wą wzo rzec pol skie go owczar kani zin ne go.

W ro ku 1957 dzia ła ło 20 od dzia łówZwiąz ku, od stycz nia te go ro ku wzno -wio no rów nież wy da wa nie „Psa”.W 1958 ro ku Zwią zek Ky no lo gicz nyw Pol sce zrze szał po nad 5000 człon kówi 5200 psów 40 ras, tyl ko 1620 psówpo sia da ło ro do wo dy, resz ta wpi sa na by -ła do Księ gi Wstęp nej. Ko le gium Sę -dziow skie skła da ło się z 46 sę dziów kra -jo wych i okrę go wych upraw nio nych

do oce nia nia psów na wy sta wachoraz 25 sę dziu ją cych na pró bach po lo -wych i pró bach pra cy. Asy sten tów w za -le żno ści od dłu go ści sta żu dzie li ło sięna star szych i młod szych. Za twier dzo noRe gu la min Ho dow li Psa Ra so we go,zmie nio no prze pi sy do ty czą ce or ga ni za -cji wy staw, prze glą dów oraz kon kur sówi prób po lo wych dla ras my śliw skich,a ta kże prób pra cy. Do pie ro od 1958 ro -ku wpro wa dzo no kar ty oce ny psówna wy sta wach, trzy naj lep sze psy mia łypra wo otrzy mać me da le: zło ty, srebr nyi brą zo wy, ale psy opusz cza ją ce wy sta węprzed jej ofi cjal nym za koń cze niem tra ci łypra wo do me da lu i dy plo mu. Te go ro kuzor ga ni zo wa no sześć wy staw: w War -sza wie (283 zgło sze nia), Kra ko wie (144psy), Ko sza li nie (52), Gdań sku (123),Byd gosz czy (137) i we Wro cła wiu, gdzieza pre zen to wa no 194 psy.

W po ło wie 1959 ro ku dzia ła ło już 25od dzia łów, a licz ba psów wzro sła ażo 1000, głów nie dzię ki re je stra cji czę ścipsów my śliw skich wpi sa nych do tąd tyl -ko w PZŁ. W tym ro ku uda ło się spro wa -dzić 18 psów z NRD: no wo fun dlan dy,owczar ki nie miec kie, coc ker spa nie le,bok se ry, owczar ki szkoc kie col lie, foks -te rie ry szorst ko wło se, jed ne go ker ryblue te rrie ra i jed ne go pu dla. Im porti eks port psów wy glą dał zu peł nie ina czejniż obec nie. Za rząd Głów ny Związ kuskła dał do Mi ni ster stwa Rol nic twa rocz -ny plan im por tu i eks por tu zwie rząt.W na stęp nym ro ku mi ni ster stwo nie za -ak cep to wa ło już pla nu prze ka za ne goprzez Zwią zek.

Od 1959 ro ku za czę li do nas przy -jeżdżać pierw si sę dzio wie i wy staw cyz za gra ni cy. Li stę sę dziów, któ re Zwią -zek za mie rzał za pro sić na wy sta wy, na le -ża ło rów nież wcze śniej przed sta wić od -po wied nim wła dzom.

W 1959 ro ku FCI za twier dzi łopod nr 251 wzo rzec pol skie go owczar kani zin ne go. W tym sa mym ro ku Piotr Kar -ta wik spro wa dził z oko lic No wo gród kana Li twie dwie su ki i psa ra sy ogar pol -ski, moc niej szych i ina czej umasz czo -nych niż psy płk. Paw łu sie wi cza. Wewro cław skiej ho dow li „Z Kre sów” Pio traKar ta wi ka za czę ły ro dzić się szcze nię ta.Sto sun ko wo szyb ko, w 1964 ro ku, byłjuż go to wy wzo rzec oga ra pol skie goopra co wa ny przez Je rze go Dy lew skie go.W 1960 ro ku po wo ła no ko lej ny od działw Lu bli nie, a dwa ist nie ją ce, nie prze ja -wia ją ce żad nej ak tyw no ści, po sta no wio -

7Pies 4 (352) 2013

no roz wią zać. Pro ble my mie wa ły rów nież in ne od dzia ły, nie za -wsze cho dzi ło o nie go spo dar ność czy nie wła ści we dzia ła nie,cza sem kłót nie i brak po ro zu mie nia mię dzy dzia ła cza mi utrud -nia ły ich funk cjo no wa nie.

W 1960 ro ku licz ba człon ków Związ ku Ky no lo gicz ne go wzro -sła do 6000, te go ro ku wy da no 381 ro do wo dów, naj wię cejowczar kom nie miec kim – 93, owczar kom szkoc kim col lie – 79i bok se rom – 63. Zor ga ni zo wa no pięć wy staw, na któ rych po ja -wi ła się no wa kla sa zwy cięz ców, dla psów, któ re na wy sta wieotrzy ma ły I lo ka tę i oce nę do sko na łą w kon ku ren cji kil ku psów.

1 stycz nia 1961 ro ku Za rząd Głów ny Związ ku po sta no wiłza nie chać re je stra cji psów o nie zna nym po cho dze niu, ale osta -tecz ne za mknię cie Księ gi Wstęp nej na stą pi ło do pie ro 31 grud -nia 1970 ro ku. Wy łą czo no z te go je dy nie ra sy pol skie, dla któ -rych za cho wa no mo żli wość re je stra cji psów po nie zna nych ro -dzi cach. Zwró co no też uwa gę na ko niecz ność or ga ni zo wa niakur sów po słu szeń stwa i rin gu po słu szeń stwa na wy sta wach, byme ne rzy mo gli za pre zen to wać umie jęt no ści pod opiecz nychzdo by te na kur sach.

W 1960 ro ku pierw szy raz Pol ska by ła re pre zen to wa -na na Wal nym Zgro ma dze niu FCI, uda ło się te go do ko nać rów -nież w dwóch ko lej nych la tach.

W 1961 ro ku licz ba wy staw wzro sła do 7. Po dob nie by łow na stęp nym ro ku, ale jed na z nich by ła szcze gól na. 21 paź -dzier ni ka 1962 ro ku mia ła miej sce pierw sza w Pol sce wy sta wamię dzy na ro do wa, zor ga ni zo wa na w Po zna niu na te re nie Mię -dzy na ro do wych Tar gów Po znań skich. Zgło szo no na nią 480psów 54 ras, któ re mu sia ły po sia dać ro do wo dy lub być wpi sa -ne do Księ gi Wstęp nej, ale już z udo ku men to wa ny mi dwo mapo ko le nia mi przod ków. W trzech ha lach po za psa mi z Pol ski

za pre zen to wa no 114 psów z za gra ni cy, głów nie z NRD, Nie -miec Za chod nich i z Cze cho sło wa cji, a oce nia ło je 10 sę -dziów: 7 Po la ków, Fran cuz, Au striak i Szwed. Sę dzio wie przy -zna li 157 ocen do sko na łych, 46 wnio sków na cham pio na kra -jo we go CWC, a wnio sków na cham pio na mię dzy na ro do we goCA CIB za le d wie 15 psom.

W 1963 ro ku po wsta ły dwa ko lej ne od dzia ły Związ ku,w Płoc ku i El blą gu. Opra co wa no za sa dy oce ny pra cy psówna rin gu po słu szeń stwa oraz na eg za mi nach po słu szeń stwa.Kur sy po słu szeń stwa mia ły trzy stop nie za awan so wa nia: pod -sta wo wy – Pies To wa rzysz, Pies To wa rzysz Do sko na ły i naj -wyższy Pies To wa rzysz Tro pi ciel.

Od 1964 ro ku przez kil ka ko lej nych lat or ga ni zo wa nopod Po zna niem pró by po lo we dla coc ker spa nie li, ro sła ich po -pu lar ność, a or ga ni za to rzy prób li czy li na więk sze za in te re so -wa nie ra są wśród my śli wych.

Od 1966 ro ku psy ras obron nych mo gły brać udział w trój -stop nio wym szko le niu Pies Obroń czy I, PO II i PO III. W tym sa -mym ro ku wpro wa dzo no zmia nę nazw dla wy żłów nie miec -kich, jam ni ków i foks te rie rów, od mia nę gład ko wło są na zy wa nood tąd krót ko wło są. Za bro nio no krzy żo wa nia pu dli ró żnychwiel ko ści, a ła cia te szcze nię ta tej ra sy uzna no za nie ty po we.

Rok 1966 przy niósł ofi cjal ne uzna nie oga ra pol skie go przezFCI. Do re je stru ras oga ry wpi sa no pod nr 52. Wzo rzec ra syopra co wa no na ba zie psów ho do wa nych przez Pio tra Kar ta wi -ka. Na wy sta wach wy stę po wa ły ra zem z nim lżej sze i ina czej

Pies 4 (352) 20138

umasz czo ne psy w ty pie ho do wa nym przez płk. Paw łu sie wi cza,któ re od tąd ja ko nie zgod ne ze wzor cem za czę to dys kwa li fi ko -wać. Goń cze -oga ry Paw łu sie wi cza co raz rza dziej tra fia łyna wy sta wy, na szczę ście nie od wró ci li się od nich my śli wi, któ -rzy na dal z ni mi po lo wa li i roz mna ża li, ale już po za Związ kiem.Spo ro ta kich psów sku piał od dział w Rze szo wie, dla te go Za -rząd Głów ny Związ ku w 1968 ro ku po le cił utrzy my wać ho dow -le tej ra sy ja ko eks pe ry men tal ne, bez pra wa do me tryk i ro do -wo dów.

Po nie waż już od kil ku lat pol ska ky no lo gia by ła co ro ku re -pre zen to wa na na ob ra dach FCI, w 1966 ro ku Edward Mi kul skiw imie niu Za rzą du Głów ne go zgło sił go to wość zor ga ni zo wa niaWal ne go Zgro ma dze nia FCI w na szym kra ju. Na na stęp nymWal nym Zgro ma dze niu Edwar da Mi kul skie go wy bra no na sta -no wi sko wi ce pre zy den ta FCI na la ta 1967/68.

W 1967 ro ku zor ga ni zo wa no re kor do wą licz bę 19 wy staw,w tym już pią tą mię dzy na ro do wą w Po zna niu. Zmie nio no po -dział wy staw na: okrę go we, sto łecz ne, kra jo we i mię dzy na ro -do we. Wy sta wy kra jo we mia ły być or ga ni zo wa ne wte dy, gdyw da nym ro ku nie od by wa ła się wy sta wa mię dzy na ro do wa.Znie sio no na wy sta wach kla sę użyt ko wą dla ras obron nych, pa -ster skich i my śliw skich, uza sad nia jąc to tym, że na wy sta wienie ma mo żli wo ści spraw dze nia war to ści użyt ko wej pre zen to -wa nych zwie rząt. Do pusz czo no też mo żli wość wpi sa nia w kar -tę oce ny psa „nie spor to we go” za cho wa nia wy staw cy.

Po 20 la tach po wo jen nej dzia łal no ści ist nia ło już 28 od dzia -łów te re no wych Związ ku, któ re sku pia ły oko ło 11 500 człon -ków i po nad 18 ty się cy psów. W tym cza sie zor ga ni zo wa -no 153 wy sta wy psów.

Stop nio wo ma la ła licz ba psów ras my śliw skich w sto sun kudo po zo sta łych ras. W ró żnych re jo nach kra ju po pu lar ność rasroz kła da ła się po dob nie, zwy kle naj wię cej by ło owczar ków nie -

miec kich, du żo ho do wa no bok se rów, pu dli, foks te rie rówszorst ko wło sych i owczar ków szkoc kich col lie. Po pu lar no ściącie szy ły się też an giel skie coc ker spa nie le, wy żły nie miec kie,do gi nie miec kie, aire da le ter rie ry, pe kiń czy ki i ra tler ki (na zwara sy pin czer mi nia tu ro wy po ja wi ła się póź niej). Ro sło za in te re -so wa nie spo łe czeń stwa psa mi ra so wy mi oraz po pyt na ra so weszcze nię ta, ro sły też ce ny psów. Część ho dow ców na sta wio -nych na zysk ze sprze da ży szcze niąt nie dba ła o ich ja kośći nad mier nie eks plo ato wa ła po sia da ne su ki ho dow la ne. Zwią -zek Ky no lo gicz ny mu siał się te mu prze ciw sta wić, wpro wa dza -jąc ko rek tę Re gu la mi nu Ho dow la ne go do pusz cza ją cą dla su kije den miot szcze niąt w ro ku oraz wpro wa dza jąc kon tro le mio -tów, któ re ma ły na ce lu spraw dze nie m.in. pra wi dło wo ści i wa -run ków od cho wa nia szcze niąt.

Na Wal nym Zgro ma dze niu FCI w 1968 ro ku po mi mo nie -obec no ści pol skiej de le ga cji (pro ble my wi zo wo -pasz por to we)Edwar do wi Mi kul skie mu po wie rzo no funk cję pre zy den ta FCIna rok 1968/69. By ło to ogrom ne wy ró żnie nie dla or ga ni za cjiz tak krót kim sta żem, a szcze gól nie dla Edwar da Mi kul skie -go. 7 i 8 ma ja 1969 ro ku w Pa ła cu Kul tu ry i Na uki w War sza -wie mia ło miej sce Wal ne Zgro ma dze nie Mię dzy na ro do wej Fe -de ra cji Ky no lo gicz nej. W ob ra dach uczest ni czy ło 36 de le ga tówpre zen tu ją cych 23 or ga ni za cje ky no lo gicz ne oraz ustę pu ją cypre zy dent FCI, księ żna An to inet te z Mo na co. Pol skę po za pro -wa dzą cym ob ra dy Edwar dem Mi kul skim re pre zen to wa li: Zyg -munt Ja ku bow ski, Ma rian Szy man de ra i Edward Fran kie wicz.Zaj mo wa no się wie lo ma spra wa mi, za twier dzo no wzo rzecchar ci ków wło skich, uzna no dwie od mia ny chow -chow: czar nei in ne umasz cze nia, któ rych od tąd nie mo żna by ło krzy żo waćmię dzy so bą, ze zwo lo no na wpi sy wa nie do Ksiąg Ro do wo do -wych psów din go, unie wa żnio no wzo rzec char tów sa lu ki, a co -ton de Tu le ar uzna no za ra sę zbyt ma ło po zna ną, by za twier -dzić jej wzo rzec. Ze wzglę du na praw do po do bień stwo krzy żo -wa nia gal go hisz pań skich z grey ho un da mi nie za twier dzo norów nież wzor ca tej ra sy. Go ściom za pew nio no bo ga ty w atrak -cje po byt w Pol sce: zwie dza nie pa ła cu w Wi la no wie, kon certcho pi now ski w Że la zo wej Wo li, zwie dza nie Kra ko wa, ko pal niso li w Wie licz ce oraz obo zu kon cen tra cyj ne go w Oświę ci miu.Zad ba no też o ro dzi ny de le ga tów, któ rym za pew nio no do dat -ko we atrak cje na czas trwa nia ob rad.

10 ma ja de le ga ci uda li się na dwu dnio wą Mię dzy na ro do wąWy sta wę Psów do Ło dzi, gdzie za pre zen to wa no po nad 1110psów aż 77 ras, naj wię cej owczar ków nie miec kich, bok se rówi coc ker spa nie li an giel skich, ale po ja wi ły się też ra sy re pre zen -to wa ne przez je dy ne go przed sta wi cie la: rot twe iler i york shi reter rier. Wy sta wę otwo rzy ła de fi la da trzech pol skich ras, gó ra lepro wa dzi li owczar ki pod ha lań skie, ło wi czan ki owczar ki ni zin -ne, a my śli wi oga ry pol skie. Na za koń cze nie przed licz nie zgro -ma dzo ną pu blicz no ścią ma sze ro wa li zwy cięz cy po szcze gól nychras. Obec nie przy oka zji Wal ne go Zgro ma dze nia FCI ma ją miej -sce wy sta wy świa to we.

Ciąg dal szy w ko lej nym nu me rze „Psa”

Jo an na Ada mow skaZdjęcia z arch. Andrzeja Mani

Bi blio gra fia: nu me ry ar chi wal ne „Psa”, Hi sto ria na szej ky no lo gii 50lat 1948–1998 wy da na w 1999 r. przez ZKwP, mo no gra fie ras pol -skich oraz spra woz da nia i ze sta wie nia ho dow la ne ZKwP.

Pies 4 (352) 2013 9

Zacz nij my od wy ja śnie nia pod sta wo wych po jęć. W ka żdej ko -mór ce or ga ni zmu psa, a do kład niej w ją drze ka żdej ko mór ki,znaj du je się po dwój na nić kwa su de ok sy ry bo nu kle ino we go– DNA. (Nie wiel ka ilość DNA znaj du je się ta kże w struk tu rach ko -mór ki zwa nych mi to chon dria mi). Ka żda po je dyn cza czą stecz katej ni ci, nu kle otyd, skła da się z cu kru de ok sy ry bo zy, resz ty kwa -su fos fo ro we go i jed nej z czte rech za sad azo to wych nu kle oty -dów: ade ni ny, ty mi ny, cy to zy ny lub gu ani ny. Nu kle oty dy są po -łą czo ne w dłu gi łań cuch, a ko lej ność za sad nu kle oty do wychw tym łań cu chu sta no wi uni wer sal ny trój ko wy kod (ko don), któ -rym za pi sa ny jest po je dyn czy ami no kwas. Kod DNA za wie ra in -for ma cję do ty czą cą pra wi dło we go funk cjo no wa nia wszyst kichko mó rek or ga ni zmu, a ta kże wszyst kich cech cha rak te ry stycz -nych dla ga tun ku, ra sy i płci. Frag ment ni ci DNA, w któ rym za pi -sa na jest in for ma cja o ja kimś biał ku, to wła śnie GEN. DNA two -rzy po dwój ną nić, a w wy ni ku za le żno ści do ty czą cych ukła du za -sad w nu kle oty dach ty mi na po ło żo na bę dzie za wsze na prze ciw -ko ade ni ny, a cy to zy na za wsze na prze ciw ko gu ani ny. W cza siepo dzia łu ko mór ki nić DNA or ga ni zu je się w chro mo so my. Chro -mo som za wie ra uło żo ne ko lej no ge ny, a licz ba i kształt chro mo -so mów w ko mór ce jest sta ła – u psa 78 – i cha rak te ry stycz na dlaga tun ku. Te 78 chro mo so mów mo żna uło żyć w od po wia da ją ceso bie pa ry, tzw. chro mo so my ho mo lo gicz ne, tak więc ze spółchro mo so mów psa mo żna okre ślić ja ko 39 par. Chro mo so my ho -mo lo gicz ne w od po wia da ją cych so bie miej scach (lo ci) za wie ra jąal le le (for my) te go sa me go ge nu. 38 par to au to so my, a ostat -nia, 39. pa ra to chro mo so my płci – u su ki dwa du że po dob nedo sie bie chro mo so my X, a u psa je den du ży chro mo som X i dru -gi, o wie le mniej szy, chro mo som Y, któ ry za wie ra głów nie ge nyde ter mi nu ją ce płeć mę ską.

Jak z te go wy ni ka, ka żdy gen (po za ge na mi w chro mo so machpłci u sam ców) w ka żdej ko mór ce (po za ko mór ka mi płcio wy mi)u ka żde go psa ma dwie ko pie znaj du ją ce się w tym sa mym lo cusw chro mo so mach ho mo lo gicz nych. Se kwen cje da ne go ge nu mo -gą być iden tycz ne lub nie znacz nie się ró żnić. Ma my wte dydo czy nie nia z ró żny mi al le la mi te go sa me go ge nu. Ró żne al le leda ne go ge nu wa run ku ją ró żne for my tej sa mej ce chy. Na przy -kład: gen B wa run ku je ro dzaj ciem ne go pig men tu – eu me la ni ny.Al lel B te go ge nu po wo du je, że jest to pig ment czar ny, al lel b– brą zo wy (cze ko la do wy). Tra dy cyj nie zgod nie z ge ne ty ką Men -dlow ską przyj mu je się ozna cza nie du żą li te rą al le lu do mi nu ją ce go(pa nu ją ce go), a ma łą li te rą – ge nu re ce syw ne go (ustę pu ją ce go).Ka żdy pies, bez wzglę du na umasz cze nie, ma dwa al le le da ne goge nu. Ja kie? Tu już mo że być ró żnie: U jed ne go psa w lo cus Bw obu chro mo so mach ho mo lo gicz nych mo że znaj do wać sięiden tycz ny al lel B, u dru gie go psa w obu chro mo so mach ho mo -lo gicz nych mo że znaj do wać się iden tycz ny al lel b, a u trze cie gow lo cus jed ne go z chro mo so mów ho mo lo gicz nych mo że znaj do -wać się al lel B, a w dru gim z pa ry chro mo so mów ho mo lo gicz -

nych al lel b. Al lel B jest do mi nu ją cy w sto sun ku do al le lu b. Jestto tzw. do mi na cja zu peł na (al bo cał ko wi ta), któ ra po le ga na tym,że al lel do mi nu ją cy B nie po zwa la na ujaw nie nie się w fe no ty piedzia ła nia al le lu re ce syw ne go b. Za rów no pierw szy jak i trze ci piesma ją umasz cze nie czar ne, jed nak pierw szy pies jest ho mo zy go tądo mi nu ją cą BB, a trze ci he te ro zy go tą Bb. Dru gi pies ma dwa al -le le b i umasz cze nie cze ko la do we. Układ, w któ rym pies ma dwaiden tycz ne al le le da ne go ge nu, na zy wa my ho mo zy go tycz nym,je śli dwa ró żne al le le, to ta ki pies jest he te ro zy go tą.

Ko mór ki płcio we, ga me ty, ma ją po je dyn czy ze staw chro mo so -mów. Plem ni ki psa i ko mór ki ja jo we su ki ma ją po 38 au to so mówi je den z chro mo so mów płci. Kie dy łą czą się w zy go tę, no wo po -wsta ła ko mór ka ma już po dwój ny ze staw chro mo so mów – w ka ż dej pa rze po jed nym od mat ki i od oj ca.

Je śli nie zna my ge no ty pu pod wzglę dem al le li z lo cus B na sze -go psa, wie my tyl ko, że jest on czar ny i sko ja rzy my go z czar nąsu ką, to ma my na stę pu ją ce mo żli wo ści umasz cze nia szcze niąt:1. pies BB x su ka BB = wszyst kie szcze nię ta czar ne BB2. pies BB x su ka Bb = po ło wa1 szcze niąt bę dzie mia ła ge no -

typ BB, a dru ga po ło wa Bb, na to miast fe no ty po wo wszyst kieszcze nię ta bę dą czar ne

3. pies Bb x su ka BB = j. w.4. pies Bb x su ka Bb = 1/4 czar nych szcze niąt o ge no ty pie BB,

1/2 czar nych szcze niąt o ge no ty pie Bb i 1/4 cze ko la do wychszcze niąt o ge no ty pie bb.A je śli sko ja rzy my czar ne go psa z cze ko la do wą su ką?

1. pies BB x su ka bb = wszyst kie szcze nię ta bę dą czar ne o ge -no ty pie Bb

2. pies Bb x su ka bb = połowa licz by szcze niąt czar nych Bb,połowa szcze niąt cze ko la do wych bb.W przy pad ku ko ja rze nia cze ko la do we go psa z cze ko la do wą

su ką ma my tyl ko jed ną mo żli wość – oba zwie rzę ta, je śli są cze -ko la do we, są ho mo zy go ta mi re ce syw ny mi i:pies bb x su ka bb = wszyst kie szcze nię ta cze ko la do we bb.

Jak wi dać na po wy ższym przy kła dzie, po psach, u któ rychw ge no ty pie znaj du je się cho ciaż je den gen do mi nu ją cy, ro dząsię szcze nię ta o fe no ty pie ta kim sa mym jak ich ro dzi ce. Jed -nakże gdy sko ja rzy my he te ro zy go ty (o ge no ty pie Bb), ist nie jeszan sa (25%), iż w mio cie uro dzą się ta kże szcze nię ta cze ko la -do we. Za to od wrot na sy tu acja jest w prak ty ce nie mo żli wa2

– po ro dzi cach o fe no ty pie (wy glą dzie) uwa run ko wa nym re ce -syw ną for mą ge nu nie uro dzą się szcze nię ta wy ka zu ją ce do mi -nu ją cą for mę ce chy – w tym przy pad ku czar ne. Je śli zna my spo -sób dzie dzi cze nia ja kiejś ce chy, mo że my w pew nym stop niuprze wi dzieć, ja kich szcze niąt mo żna ocze ki wać z da ne go ko ja -rze nia. W wie lu przy pad kach ge no typ na sze go psa pod wzglę -dem ja kiejś ce chy mo że my okre ślić na pod sta wie te go, ja kie by -ły je go szcze nię ta. Je śli po czar nym psie choć by w jed nym mio -cie (bez wzglę du na umasz cze nie su ki) uro dzi ło się jed no szcze -

Ge ne ty ka bez ta jem nicPo pro szo no mnie o na pi sa nie ar ty ku łu, któ ry przy bli ży za sa dy dzie dzi cze nia cech ho dow com i mi ło śni kom psów

i przed sta wi je w mo żli wie jak naj prost szej for mie, tak aby by ły zro zu mia łe ta kże dla tych, któ rzy nie ma ją wy kształ ce -nia bio lo gicz ne go. Dla te go od ra zu uprze dzam – to nie jest tekst przed sta wia ją cy naj now sze osią gnię cia na uki, sub tel -no ści eks pre sji ge nów i mo le ku lar nych pod staw dzie dzi cze nia. Za to – mam na dzie ję – po mo że tym, któ rych in te re su -ją efek ty dzia ła nia ge nów.

Pies 4 (352) 201310

nię cze ko la do we, to już wie my, że jest on he te ro zy go tą Bb. Je -śli jed nak czar ny pies (np. la bra dor czy no wo fun dland) po kryłkil ka dzie siąt czar nych i cze ko la do wych suk i ni gdy nie dał cze -ko la do wych szcze niąt, to uro dze nie się ta kie go szcze nię ciaw set nym mio cie mo że na su wać pew ne wąt pli wo ści co do je gooj co stwa.

Dzie dzi cze nie wie lu ge nów wa run ku ją cych umasz cze nie i ce -chy okry wy wło so wej zo sta ło już u psów czy to na pod sta wiekrzy żó wek, czy po przez ba da nia mo le ku lar ne3 zba da ne. Dzię kite mu wie my, że:

Do mi nu ją cy al lel D z lo cus D wa run ku je peł ne wy sy ce nie pig -men tu, re ce syw ny al lel d wa run ku je umasz cze nie błę kit ne (np.u do gów nie miec kich, ma sti fów ne apo li tań skich). Ozna cza to,że nie mo żna ocze ki wać czar nych szcze niąt po błę kit nych ro dzi -cach.

W przy pad ku nie któ rych ge nów w okre ślo nym lo cus mo gąwy stą pić wię cej niż dwie wer sje – al le le – da ne go ge nu. Oczy wi -ście kon kret ny pies ma tyl ko dwa al le le te go ge nu, ale w ja kiejśpo pu la cji4, czy li w ja kiejś ra sie mo gą wy stę po wać ró żne al le lete go ge nu. W ta kiej sy tu acji mó wi my o sze re gu al le li wie lo -krot nych. Na przy kład w lo cus K wy stę pu ją aż trzy al le le: KB

– wa run ku ją cy umasz cze nie czar ne do mi nu ją ce, kbr – wa run ku -ją cy umasz cze nie prę go wa ne i ky – po zwa la ją cy na swo bod neujaw nie nie się umasz cze nia wa run ko wa ne go przez ge ny z in -nych lo ci, na przy kład umasz cze nia żół te go. Al lel KB jest do mi -nu ją cy w sto sun ku do kbr i ky, a al lel kbr jest do mi nu ją cy w sto -sun ku do ky. Wszyst kie trzy al le le wy stę pu ją w ra sie dog nie -miec ki. Wszyst kie czar ne do gi ma ją co naj mniej je den al lel KB,a więc czar ny pies mo że mieć je den z na stę pu ją cych ge no ty pów:KB KB, KB kbr, KB ky. Do gi prę go wa ne ma ją w lo cus K układ al -le li kbr kbr lub kbr ky. Do gi żół te na to miast są ho mo zy go ta mi re -ce syw ny mi (je śli cho dzi o lo cus K) i ma ją ge no typ ky ky. Wo becte go nie spo dzie waj my się prę go wa nych szcze niąt po oboj gużół tych ro dzi cach, za to po prę go wa nych ro dzi cach (je śli obo jesą he te ro zy go ta mi kbr ky) mo gą uro dzić się żół te szcze nię ta.Po czar nych ro dzi cach (je śli wśród ich przod ków by ły osob ni kiżół te czy prę go wa ne, a psy ma ją ge no typ KB kbr lub KB ky) mo -gą – za zwy czaj ku za sko cze niu ho dow ców – uro dzić się żół telub prę go wa ne szcze nię ta.

Z sze re giem al le li wie lo krot nych ma my do czy nie nia ta kżew lo cus A wa run ku ją cym roz kład żół te go (fe ome la ni na) i czar ne -go (eu me la ni na) pig men tu we wło sach psa. W lo cus tym mo gąwy stę po wać al le le (w ko lej no ści ma le ją cej do mi na cji): AY wa run -ku ją cy umasz cze nie śnia de lub pło we, aw wa run ku ją cy umasz -cze nie ty pu dzi kie go (ta kie al le le w swo im ge no ty pie ma ją wil kii psy o wil cza stym umasz cze niu), at – umasz cze nie pod pa la ne lubcza pra ko we, a – umasz cze nie czar ne re ce syw ne. Wszyst kie al le -le te go ge nu mo żna spo tkać tyl ko u eu ra sie rów; są w tej ra sie psyśnia de, wil cza ste, czar ne pod pa la ne i czar ne. Ozna cza to, że piesśnia dy mo że być „no si cie lem” al le lu np. umasz cze nia pod pa la ne -go, a ge no typ ta kie go psa to AY at. Ze sko ja rze nia dwóch ta kichpsów mo gą uro dzić się szcze nię ta za rów no śnia de jak i pod pa la -ne. Pies wil cza sty mo że być no si cie lem re ce syw nych (ukry tych)al le li at lub a, a pies pod pa la ny – no si cie lem al le lu a wa run ku ją ce -go umasz cze nie czar ne. Po dwóch czar nych eu ra sie rach nie uro -dzą się szcze nię ta w żad nym in nym niż czar ne umasz cze niu,po psach pod pa la nych – tyl ko pod pa la ne i czar ne, po wil cza stych– wil cza ste, ale ta kże (je śli ro dzi ce by li he te ro zy go ta mi aw at lubaw a) pod pa la ne i czar ne.

Ty po we umasz cze nie owczar ków nie miec kich to ta kże efektal le li z lo cus A, z tym że w tej ra sie nie wy stę pu je al lel AY i nie mapsów śnia dych. Zresz tą wil cza ste owczar ki nie miec kie, tak po pu -lar ne jesz cze 30 lat te mu, też nie mal znik nę ły z rin gów wy sta wo -wych. Dla cze go? Prze cież to cie ka we umasz cze nie. No tak, alewa run ku je je al lel do mi nu ją cy w sto sun ku do pod pa la ne go czyczar ne go. Ozna cza to, że je śli do ko ja rze nia uży wa my tyl ko psówpod pa la nych, to nie ma szan sy na uro dze nie się wil cza stychszcze niąt, a czar ne mo gą się cza sem ro dzić. Bar dzo ła two jestwy eli mi no wać z ho dow li al lel do mi nu ją cy, al lel re ce syw ny mo że„ukry wać się” i po ja wić na wet po kil ku po ko le niach, gdy sko ja -rzą się dwa psy no si cie le. Tak wła śnie dzia ło się z al le lem wa run -ku ją cym dłu gi włos u owczar ków nie miec kich. Przez la ta dłu go -wło se owczar ki nie miec kie nie by ły do pusz cza ne do ho dow li, mi -mo to wciąż po ja wia ły się w mio tach ta kie szcze nię ta. Dzia ło siętak, gdyż dłu gi włos wa run ko wa ny jest re ce syw nym al le lem lz lo cus L. Krót ko wło se owczar ki mia ły ge no typ LL lub Ll, dłu go -wło se – ll. Bez za sto so wa nia te stów DNA (są już do stęp ne w wie -lu la bo ra to riach) nie je ste śmy w sta nie od ró żnić ho mo zy got do -mi nu ją cych od he te ro zy got. Te raz, gdy uzna no owczar ki nie -miec kie dłu go wło se za od dziel ną ra sę, a wszyst kie szcze nię ta tejra sy bę dą dłu go wło se, wśród krót ko wło sych owczar ków nie -miec kich wciąż bę dą po ja wiać się „nie chcia ne” dłu go wło seszcze nię ta. Szorst ką sza tę z buj ny mi bo ko bro da mi, brwia mi i wą -sa mi wa run ku je al lel W do mi nu ją cy w sto sun ku do al le lu w – sza -ta gład ka, bez bo ko bro dów i wą sów. Po dob nie krę co ny włos(Cu) jest do mi nu ją cy w sto sun ku do gład kie go (cu).

Nie za wsze w ob rę bie pa ry al le li jed ne go ge nu je den cał ko wi -cie do mi nu je i nie po zwa la na ujaw nie nie się ce chy wa run ko wa -nej przez dru gi. W nie któ rych przy pad kach, okre śla nych ja ko do -mi na cja nie zu peł na, fe no typ osob ni ków he te ro zy go tycz nychmoż na od ró żnić od obu form ho mo zy go tycz nych (ho mo zy go tydo mi nu ją cej i re ce syw nej). Ta ki mi he te ro zy go ta mi w lo cus M– Mm – są psy mar mur ko we, u któ rych czar ny pig ment jest roz -ja śnio ny do go łę bio sza re go, po zo sta wia jąc tyl ko nie wiel kie in -ten syw nie czar ne pla my. Ho mo zy go ty do mi nu ją ce MM ma jąznacz nie wię cej bie li i tyl ko nie wiel kie pig men to wa ne plam ki. Sąteż naj czę ściej głu che (jed no - lub obu stron nie), zda rza się teżu nich ma ło ocze. Ho mo zy go ty re ce syw ne mm ma ją nie roz ja śnio -ny, jed no li ty czar ny pig ment. Po dob nie współ dzia ła ją al le le z lo -cus G po wo du ją ce si wie nie u ker ry blue ter rie rów, PON -ów, pu li,i wie lu in nych ras. Za rów no ho mo zy go ty do mi nu ją ce jak i he te -ro zy go ty si wie ją, ty le że wcze śniej si wie ją ho mo zy go ty i sta ją sięja sno sza re, a he te ro zy go ty za czy na ją si wieć nie co póź niej i ja kodo ro słe są ciem niej sze.

Wszyst kie po da ne wy żej przy kła dy po ka zy wa ły ró żne for myda nej ce chy (umasz cze nia czy ro dza ju sza ty) za le żne od współ -dzia ła nia al le li te go sa me go ge nu. Osta tecz ne umasz cze nie psai je go sza ta, a ta kże wszyst kie in ne ce chy bu do wy czy fi zjo lo gii,za le żą ta kże od współ dzia ła nia po mię dzy al le la mi z ró żnych lo ci,to już jed nak te mat na ko lej ny ar ty kuł.

Katarzyna Fiszdon1, Po ło wa – zgod nie z re gu ła mi sta ty sty ki, któ re spraw dza ją sięprzy du żych licz bach, a więc w kon kret nym mio cie skła da ją cym się z 3szcze niąt, mo gą to być 2, 1 al bo wszyst kie 3 szcze nię ta.2. Po za bar dzo rzad ki mi przy pad ka mi mu ta cji.3. Za in te re so wa nych od sy łam do ar ty ku łu z 2 nr. „Psa” z 2007 ro ku.4. Po pu la cja to gru pa zwie rząt te go sa me go ga tun ku ży ją cych w okre -ślo nym śro do wi sku, któ re mo gą mieć ze so bą po tom stwo, a więcna przy kład ja kaś ra sa psów.

Pies 4 (352) 2013 11

Pod sta wą uda nej ho dow li psów po -szcze gól nych ras jest zdol ność sam cówi suk do re pro duk cji, czy li mo żli wo ściroz mna ża nia. Aby za pew nić te mu bar -dzo sil nie roz wi nię te mu in stynk to wi od -po wied nie wa run ki, ho dow cy po win niprze strze gać re gu la mi nów na sze goZwiąz ku, uwzględ nia ją cych wy mo gi fi -zjo lo gicz ne zwie rząt, a ta kże zdo by czena uko we do ty czą ce po stę pu ho dow la ne -go. Zwłasz cza wa żne wy da ją się za pi sydo ty czą ce mi ni mal ne go i mak sy mal ne gowie ku do pusz cze nia do roz ro du, a ta kżeza sad se lek cji opar tej na oce nach wy sta -wo wych. Od po wied nie ko mi sje FCI opra -co wa ły (przy bra ku za sad ide al nych)ogól ne za le ce nia w tym za kre sie. Dla te gowśród kra jów człon kow skich i sfe de ro -wa nych brak jest jed no li tych kry te rióww tym za kre sie, a re gu la mi ny ho dow la new po szcze gól nych związ kach na ro do -wych znacz nie się ró żnią. Dru gą niemniej wa żną spra wą jest zdro wie zwie -rząt prze zna czo nych do roz ro du, ichkon dy cja i spraw ność fi zycz na, a ta kżespeł nie nie pod sta wo wych kry te riównorm zdro wot nych. Przy do bo rze psówra so wych do re pro duk cji na le ży w rów -nym stop niu uwzględ nić po wy ższeaspek ty, tak aby ca łe to je dy nie z po zo ruła twe przed się wzię cie za koń czy ło się po -wo dze niem.

Ostat nio w gro nie ho dow ców i le ka rzywe te ry na rii zmie ni ły się po glą dy na te -mat przy czyn nie po wo dzeń w sfe rzepłod no ści psów ro do wo do wych. Oka za łosię, że na le ży zwra cać znacz nie więk sząuwa gę niż do tych czas na ro lę sam ca.Oczy wi ste jest, że bez je go udzia łu, na -wet je śli ogra ni cza się on je dy niedo prze ka za nia ma te ria łu ge ne tycz ne go(in se mi na cja), nie mo że dojść do sku -tecz ne go za płod nie nia, co jest pierw -szym eta pem roz wo ju no we go ży cia. Do -dat ko wo wa lo ry sam ca, o czym czę stoza po mi na my, wpły wa ją nie tyl ko na oka -za łość/ja kość przy szłe go po tom stwa, aleta kże na je go li czeb ność. War to po nad topa mię tać, że na wet nie wiel kie pro ble my

zdro wot ne sam ca (czę sto nie zau wa ża neprzez wła ści cie la) mo gą do pro wa dzićdo spad ku je go płod no ści. Wia do mo, żedłu żej utrzy mu ją ce się wy so kie tem pe ra -tu ry źle wpły wa ją na ja kość na sie nia psa,po dob nie jak od wod nie nie or ga ni zmu,a ta kże okre so we na pię cie ner wo we czystres. Z tych po wo dów war to miećna wzglę dzie aspekt zdro wot ny sam cai wie dzieć, od cze go za le ży je go po ten -cjał roz rod czy. Zde cy do wa nie za le camzba da nie psa przez do świad czo ne go le -ka rza we te ry na rii w przy pad ku nie po -wo dzeń w uzy ska niu po tom stwa po po -zor nie uda nych kry ciach.

Po ni ższy ar ty kuł przy bli ży czy tel ni komza sa dy ba da nia psa re pro duk to ra orazklu czo we kwe stie do ty czą ce okre śla niaje go pre dys po zy cji do po sia da nia po tom -stwa.

Wyj ścio wym ele men tem do roz wa żańna te mat roz ro du sam ca i po sta wie niadia gno zy jest ob szer ny wy wiad z wła ści -cie lem.

Nie rzad ko zda rza się, że etap ten sięprzed łu ża, co wy wo łu je znie cier pli wie niein for ma to ra. Wy wia du nie po win no sięskra cać, bo wno si on klu czo we in for ma -cje, uspraw nia ją ce po sta wie nie wła ści wejdia gno zy, ukie run ko wa nie szcze gó ło -wych ba dań do dat ko wych i ewen tu al niela bo ra to ryj nych. Je dy nie opie kun zwie -rzę cia, prze by wa jąc z nim na co dzień,mo że mieć do kład ne ob ser wa cje na te -mat za cho wa nia i sa mo po czu cia swo je gopu pi la. Za tem pro szę wszyst kich ho dow -ców o wy ro zu mia łość oraz cier pli wość.Mi mo iż nie któ re py ta nia za da wa neprzez le ka rza we te ry na rii mo gą wy da -wać się w pierw szej chwi li ma ło istot ne,za pew niam pań stwa, że za wsze ma jąuza sad nio ne prze sła nie.

Naj wa żniej szy mi kwe stia mi po ru sza -ny mi pod czas wy wia du są za gad nie niado ty czą ce czę sto tli wo ści wy ko rzy sta niapsa re pro duk to ra, licz by sku tecz nie za -płod nio nych przez nie go suk, li czeb no ściży wo uro dzo ne go po tom stwa, do świad -cze nia i tech ni ki psa w kry ciu, czy mu

ktoś w tym po ma ga, ró żnic w wiel ko ścii wie ku part ne rek, sta nu zdro wia psa,prze by tych wcze śniej cho rób oraz przyj -mo wa nych le ków. Istot ne są rów nież in -for ma cje na te mat wa run ków utrzy ma -nia, ży wie nia, a ta kże mo żli wo ści wy stą -pie nia sy tu acji po ten cjal nie stre so gen -nych, jak np. dłu ga pod róż, wy sta wa,wi zy ta oso by bądź in ne go zwie rzę ciawy wo łu ją ca nie po kój. Wiek psa i tem pe -ra ment ma ją rów nież du że zna cze nie.Ina czej kry ją mop sy, owczar ki nie miec -kie, a ina czej bas set ho un dy. Ró żne ra sypsów w ró żnym cza sie osią ga ją doj rza -łość osob ni czą i płcio wą. Znacz nie wcze -śniej jam ni ki niż du że mo lo sy. Osob ni kijesz cze roz wi ja ją ce się al bo opóź nio new roz wo ju nie za wsze są zdol ne do roz -ro du. Osią gnię cie doj rza ło ści płcio wej,któ re uza le żnio ne jest od ra sy, ży wie niaoraz cech osob ni czych, przy pa da u psasam ca naj czę ściej w wie ku 7–12 mie się -cy. Na to miast w wie ku star czym (czy lipo wy żej 12 ro ku ży cia) mo że do cho dzićdo za ni ku tkan ki plem ni ko twór czej w ją -drach, co skut ku je za bu rze nia mi w pro -duk cji plem ni ków – sper ma to ge ne zie.Psy w tym wie ku i star sze – czyn ne jesz -cze re pro duk to ry, po win ny mieć okre so -we ba da nie mi kro sko po we na sie nia.Rów nież czę ściej no tu je się u psóww tym okre sie, w po rów na niu z młod szy -mi osob ni ka mi, za bu rze nia w ob rę bie ją -der, ta kie jak no wo two ry, ura zy, sta nyza pal ne czy zwy rod nie nia.

Ko lej nym ele men tem przy oce niepłod no ści jest peł ne ba da nie kli nicz ne.Zwra ca się w nim uwa gę nie tyl kona ma ni fe sta cję ob ja wów cho ro by, aleta kże oce nia się kon dy cję, po krój pa cjen -ta oraz sto pień wy ra że nia prze ja wów dy -mor fi zmu płcio we go. Pod czas ba da niana le ży szcze gól nie sku pić się na wy klu -cze niu scho rzeń prze bie ga ją cych z pod -wy ższe niem cie pło ty we wnętrz nej cia ła,wszel kie go ro dza ju za bu rzeń skór nychi nie pra wi dło wo ści w apa ra cie ru chu.

Go rącz ka (zwłasz cza utrzy mu ją ca siękil ka dni) przy czy nia się do za ha mo wa -

Ba danie kliniczne psa reproduktora w kierunku płodności

12 Pies 4 (352) 2013

nia pro ce sów sper ma to ge ne zy. Pro ble -my der ma to lo gicz ne mo gą wią zać sięz nie pra wi dło wo ścia mi hor mo nal ny mi.Ich dłu gi okres trwa nia, szcze gól nie je ślidoj dzie do po wi kłań bak te ryj nych, czę -sto do pro wa dza do ogól ne go osła bie niaor ga ni zmu.

Na to miast dys funk cje ukła du kost no --mię śnio we go, szcze gól nie wa dy roz wo -jo we i sta ny zwy rod nie nio we koń czynmied nicz nych, unie mo żli wia ją pra wi dło -wy prze bieg ak tu kry cia. Czę sto zda rzasię, że ból to wa rzy szą cy tym scho rze -niom znie chę ca psa do dal szych próbkry cia, na wet w od le głej przy szło ści.

Pod czas pal pa cji – oma cy wa nia– spraw dza się stan ją der, prą cia, na -plet ka oraz poprzez prost ni cę okre śla sięwiel kość i kon sy sten cję pro sta ty (je dy ne -go u psa gru czo łu do dat ko we go). Szcze -gól ną uwa gę zwra ca się na wy stę po wa -nie:

• wnę tro stwa – wa dy roz wo jo wej po -le ga ją cej na nie wła ści wym umiesz cze niujed ne go lub oby dwu ją der w ka na le pa -chwi no wym lub w ja mie brzusz nej za -miast w mosz nie

• sy me trycz no ści w wiel ko ści ją der• kon sy sten cji gru czo ło wej ją der• stu lej ki – po le ga ją cej na zwę że niu

ze wnętrz ne go otwo ru na plet ka• spo dziec twa – uj ścia w nie pra wi dło -

wym miej scu cew ki mo czo wej• za łup ka – sta nu, w któ rym prą cie

wy sta je po za wo rek na plet ko wy i niemo że do nie go po wró cić.

Ce lem do kład nie prze pro wa dzo nejoce ny funk cji roz rod czych na le ży zba daćpo pęd płcio wy, prze bieg od ru chówpłcio wych oraz po brać trzy frak cje na sie -nia do dal szej ana li zy. Wy ko nu je się tow obec no ści su ki w ciecz ce (w przy pad -ku jej bra ku czę sto wy star cza ją cy jestwa bik na są czo ny jej fe ro mo na mi). W po -bra niu na sie nia bar dzo po ma ga obec -ność opie ku na, któ re go pies do brze znai da rzy za ufa niem. Prze ciw wska za niemdo obec no ści opie ku na (zwłasz cza mę ż -czy zny), tak sa mo zresz tą pod czas kry -cia su ki, jest za uwa że nie je go sil nej do -mi na cji nad psem sam cem. Czę sto psyzbyt sil nie pod po rząd ko wa ne opie ku no -wi (cie ka we, że nie mal w 100% do ty czyto wła śnie mę żczyzn) od ma wia ją kry ciai w je go obec no ści nie wy ka zu ją za in te -re so wa nia su ką w ciecz ce. Sa mo od da le -nie się ta kie go opie ku na, czy wyj ście

z po miesz cze nia, po tra fi przy wró cić psuchęć ko pu la cji. Cza sa mi ze wzglę duna du ży stres wy wo ła ny zmia ną oto cze -nia nie uda je się uzy skać eja ku la tu. W ta -kim przy pad ku war to jest ba da nie po -wtó rzyć w in nym ter mi nie i o ile jest towy ko nal ne (ak cep ta cja wła ści cie la orazmo żli wość trans por tu sprzę tu i apa ra tu -ry me dycz nej) – w do mu pa cjen ta.

Naj częst szym za bu rze niem po pę dupłcio we go jest zbyt ma ła po bu dli wośćsam ca. Wy stę pu je ta kże zbyt wol na po -bu dli wość (po pęd płcio wy po ja wia siędo pie ro po wie lu go dzi nach) bądź na wetcał ko wi ty brak po bu dli wo ści. Po bra nena sie nie pod da je się naj pierw ba da niuma kro sko po we mu, pod czas któ re gookre śla się je go ob ję tość, bar wę orazkon sy sten cję eja ku la tu.

Osob no ana li zu je się ka żdą z frak cjipo zy ska ne go ma te ria łu (przed na sien ną,na sien ną i ostat nią, któ ra w więk szo ścijest wy dzie li ną z pro sta ty). Na stęp nieoce nia się mi kro sko po wo kon cen tra cjęplem ni ków w jed no st ce ob ję to ści, pra wi -dło wość ru chu plem ni ków oraz ich mor -fo lo gicz ną bu do wę. Przy czym u zwie -rząt mło dych lub rzad ko użyt ko wa nychdo roz ro du nie pra wi dło we wy ni ki ba dańmor fo lo gicz nych na le ży trak to wać z re -zer wą. W ta kim przy pad ku za le ca siępo kil ku dniach po wtó rzyć ba da nie.

W ra zie wy stą pie nia po dej rze nia za bu -rzeń en do kry no lo gicz nych po win no siędo dat ko wo wy ko nać dia gno sty kę la bo -ra to ryj ną w za kre sie po zio mu hor mo -nów zwią za nych z funk cją roz rod czą.Nie zbęd nym ma te ria łem jest krew, pa -cjent co praw da nie mu si być na czczo,ale wa żna jest po ra dnia wy ko na nia tychozna czeń. Istot ne w roz po zna niu są na -stę pu ją ce hor mo ny:– pro du ko wa ne w ją drach – w znacz nej

ilo ści te sto ste ron oraz es tra diol (fi zjo -lo gicz nie w ma łej ilo ści), ma ją ce du żezna cze nie przy dia gno sty ce no wo two -rów ją der

– pro du ko wa ne przez przy sad kę LHi FSH

– ty rok sy na, kor ty zol oraz TSH – wpły -wa ją ce na go spo dar kę me ta bo licz nąor ga ni zmu.War to za wsze po wy ższą li stę po sze -

rzyć o pod sta wo we ba da nie mor fo lo -gicz ne krwi oraz ozna czyć po ziom en zy -mów wą tro bo wych – ALA Tu oraz ASPA -tu, fos fa ta zy al ka licz nej, mocz ni ka, kre -aty ni ny i biał ka cał ko wi te go. Przy po dej -

rze niu za bu rzeń w roz wo ju płcio wymsam ca, po wcze śniej szym zba da niu go -nad, ze wnętrz nych na rzą dów płcio wychoraz cech fe no ty po wych, za le ca się wy -ko nać ba da nia ge ne tycz ne. Ja ko je dy nepo zwo lą na pre cy zyj ne okre śle nie płcichro mo so mal nej. Do te go te stu wy ko -rzy stu je się naj czę ściej krew ob wo do wą,a pre cy zyj niej mó wiąc lim fo cy ty w niejobec ne.

Uzu peł nie niem wy żej opi sa ne go po stę -po wa nia jest ba da nie ul tra so no gra ficz ne,któ re umo żli wia zo bra zo wa nie struk tu ryją der i pro sta ty. W rzad kich przy pad -kach, je śli ist nie je ta ka ko niecz ność, na le -ży ta kże wy ko nać aspi ra cję cien ko igło wąlub biop sję wy cin ko wą ją dra, ce lem oce -ny hi sto pa to lo gicz nej bądź cy to lo gicz nejtkan ki plem ni ko twór czej.

Ba da nie to wy ko nu je się spo ra dycz nie,ja ko osta tecz ność. Jest ono za sad neprzy bar dzo cen nym re pro duk to rze, ma -ją cym za bu rze nia płod no ści o nie po zna -nej we wcze śniej szych ba da niach etio lo -gii. Wy ni ki ba dań hi sto pa to lo gicz nychpo zwa la ją na po sta wie nie dia gno zyszcze gó ło wej za bu rzeń płcio wych,ewen tu al ne do bra nie te ra pii, oraz po -zwo lą osza co wać szan se na przy wró ce -nie płod no ści i po zy ska nie w przy szło ścipo tom stwa.

W przy pad kach nie po wo dzeń przy kry -ciu na le ży przy pró bach po mo cy psu pa -mię tać, że u psa sam ca wy stę pu je kośćprą cia i ma on ła twość we wpro wa dze niuprą cia do po chwy bez wzwo du. Po wy stą -pie niu wzwo du prą cia i zwięk sze niu je goob ję to ści do po chwy wpro wa dzić już gonie mo że. Nie mo żność pe ne tra cji prą ciamo że rów nież za le żeć od nie dy spo zy cjiw ob rę bie po chwy u su ki.

Prze pro wa dze nie pod sta wo wej oce nypłod no ści sam ca jest po stę po wa niemw więk szo ści nie in wa zyj nym, bez piecz -nym i sto sun ko wo pro stym. Do dat ko wowy wiad oraz ba da nie kli nicz ne wrazz oce ną po praw no ści od ru chów płcio -wych i ja ko ści na sie nia, w po rów na niuz in ny mi za bie ga mi we te ry na ryj ny mi, niewią że się z du ży mi kosz ta mi. Z tych po -wo dów za wsze war to roz wa żyć je go wy -ko na nie za raz po wpi sa niu psa na li stęre pro duk to rów, a ta kie ba da nie za le camza wsze w przy pad ku nie po wo dzeńw roz ro dzie.

Lek. wet. Jo an na Ko ło dziej ska -Le sisz

13Pies 4 (352) 2013

Układ mię śnio wy, ob da rzo ny zdol no -ścią kur cze nia się, umo żli wia pre zen to wa -nie prze ja wów ży cio wych, któ re ma ni fe -stu ją się nie tyl ko ru chem po szcze gól nychczę ści cia ła, ale ta kże ca łe go zwie rzę cia.Mię śnie do dat ko wo umo żli wia ją utrzy ma -nie kość ca w okre ślo nym po ło że niu, cowa run ku je wzor co we pro por cje i wła ści -wy kształt cia ła psa ra so we go.

Ze wzglę du na peł nio ne funk cje oraz wy -gląd mor fo lo gicz ny u ka żde go psa wy ró ż -nia się dwie gru py mię śni: mię śnie trzew nei mię śnie po przecz nie prą żko wa ne.

Mię śnie trzew ne zbu do wa ne są z tkan -ki mię śnio wej gład kiej. Cha rak te ry zu ją sięone bar wą żół to ró żo wą. Wy stę pu jąw gru czo łach mią ższo wych, ścia nach na -czyń krwio no śnych oraz na rzą dów we -wnętrz nych. Umo żli wia ją prze su wa nie ró -żnych skład ni ków w or ga ni zmie psa lubopró żnia nie za war to ści nie któ rych na rzą -dów we wnętrz nych. Ich pra ca, naj czę ściejcią gła, opi sy wa na ja ko po wol na i ryt micz -na, jest nie za le żna od wo li zwie rzę cia, leczkon tro lo wa na przez au to no micz ny układner wo wy („au to ma tycz ny”). Im pul sy ner -wo we do cho dzą ce do tych mię śni mo dy fi -ku ją ich czyn ność po przez przy spie sze nielub zwol nie nie szyb ko ści skur czów bądźzmie nia ją ich si łę.

Mię śnie po przecz nie prą żko wa ne są za -le żne od wo li psa, z wy jąt kiem mię śniaser co we go. Wy ró żnia ją się krwi sto czer -wo ną bar wą. Mo gą łą czyć się z kość cem,wte dy no szą mia no mię śni szkie le to wych,bądź ob słu gi wać trze wia i na rzą dy zmy -słów, jak np. mię śnie ję zy ka, gar dła, krta -ni, od by tu, oka (wa żne u ró żnych ras zewzglę du na kształt opra wy oka), za to kimo czo wo -płcio wej, ucha (war to do dać,że ok. kil ku na stu mię śni de cy du jeo kształ cie za cho wa nia się ucha u psówra so wych i je go spe cy ficz nej dla ra syruchli wo ści). Mię śnie po przecz nie prą ż ko -wa ne u osob ni ka wy tre no wa ne go sta no -wią po nad 40% ma sy cia ła. Przy czympod wpły wem ak tyw no ści ru cho wej swo -je roz mia ry po więk sza ją je dy nie mię śnieszkie le to we, któ rych licz bę (ja ko od dziel -nych jed no stek) sza cu je się na oko ło 350.

Mię śnie szkie le to we, zgod nie z na zwą,przy cze pia ją się do ko ści szkie le tu, któ resą dla nich swo istym ro dza jem dźwi gni.To wła śnie mię śnie szkie le to we, okre śla neja ko czyn ne na rzą dy ru chu, wa run ku jązmia nę po ło że nia po szcze gól nych czę ścicia ła wzglę dem sie bie, a na wet prze -miesz cze nie ca łe go or ga ni zmu w sto sun -ku do oto cze nia ze wnętrz ne go. Mię -śnie szkie le to we, mi mo ró żno rod no ścikształ tów, ma ją po dob ny plan bu do wy(rys. 1).

Ogól nie mo żna stwier dzić, że w ka -żdym mię śniu wy stę pu je część mię śnio waoraz część ścię gni sta, przy czym gra ni camię dzy ni mi nie za wsze jest wi docz naokiem nie uzbro jo nym w szkło po więk sza -ją ce.

Część ścię gni stą, czy li ścię gno, bu du jetkan ka łącz na włók ni sta zbi ta, któ rejwłók na uło żo ne są zgod nie z osią dłu gąda ne go mię śnia. Ścię gna umo żli wia ją bez -po śred ni przy czep mię śni do ko ści. Pod -czas pra cy „mę czą się” (bio che micz naprze mia na ma te rii) one znacz nie wol niejniż część mię śnio wa. Do dat ko wo od zna -cza ją się du żą wy trzy ma ło ścią na roz cią -ga nie, bo wiem ścię gno o prze kro ju 1 cm2

wy trzy mu je ob cią że nie 600–800 kg.

Z tych po wo dów przy sil nych ru chachbądź ura zach rzad ko do cho dzi do ze rwa -nia ścię gna, na to miast czę ściej zda rza sięprze rwa nie czę ści mię śnio wej, a na wetodła ma nie ka wał ka kost ne go z miej scaprzy cze pu. Jest to bar dzo waż ne u psówpra cu ją cych, psów wy ko rzy sty wa nychw ło wiec twie, a ta kże u tre no wa nychna wy ści gi i bie ga ją cych char tów.

Część mię śnio wa jest zor ga ni zo wa nahie rar chicz nie. W jej skład wcho dzi du żalicz ba rów no le głych włó kien – ko mó rekmię śnio wych, któ rych śred ni ca wy no siod 0,1 do 0,001 mm, a dłu gość na wet kil -ka dzie siąt cen ty me trów. Są sied nie włók -na mię śnio we łą czą się ze so bą, two rzącpęcz ki mię śnio we. Z ko lei włók na mię -śnio we są utwo rzo ne z cień szych fi bry li,od zna cza ją cych się po przecz nym prą żko -wa niem, któ re po wta rza się w re gu lar -nych od stę pach. Prą żko wa nia zo sta ły na -zwa ne li nia mi Z, a ob sza ry po mię dzy ni mi– sar ko me ra mi. Sar ko me ry zbu do wa ne sąz fi la men tów. Fi la men ty cien kie (ak ty no -we) od cho dzą w oby dwu kie run kachod li nii Z. Po mię dzy ni mi uło żo ne są fi la -men ty zbu do wa ne z mio zy ny, któ re zewzglę du na du żo więk szą śred ni cę w sto -sun ku do fi la men tów ak ty no wych zo sta łyna zwa ne fi la men ta mi gru by mi. Fi la men tygru be i cien kie są ze so bą po łą czo ne licz -ny mi mo le ku lar ny mi wią za nia mi po -przecz ny mi. To wła śnie pod czas skur czute mo le ku lar ne wią za nia umo żli wia jązmia nę po ło że nia fi la men tów wzglę demsie bie. Fi la men ty mio zy no we „wśli zgu jąsię” mię dzy ak ty no we, zmniej sza jąc od le -głość po mię dzy li nia mi Z. Pra wi dło we

Ana�to�mia�psa�dla�ky�no�lo�ga

Zespół narządów ruchu: Czę ść II – układ mięśniowy

14 Pies 4 (352) 2013

funk co no wa nie opi sa ne go po wy żej me -cha ni zmu wa run ku ją: im puls ner wo wydo cie ra ją cy do po łą cze nia ukła du ner wo -we go z mię śniem oraz wy stę po wa nie wewłók nach mię ś nio wych źró dła ener gii– ATP wraz z jo na mi wap nia. Ka żda pra cawy ko na na przez mię sień, za rów no skur -czo wa, jak i roz kur czo wa, wy ma ga na kła -du ener gii, któ rą mo żna po zy skać w wy -ni ku me ta bo li zmu na stę pu ją cych sub stra -tów: fos fo ke ra ty ny, gli ko ge nu, tłusz czu.War to za zna czyć, że me ta bo lizm tle no wyjest znacz nie bar dziej ko rzyst ny eko no -micz nie pod wzglę dem ilo ści wy two rzo -ne go ATP.

Po śmiert ne stę że nie mię śni (ri gor mor -tis) jest wy ni kiem bra ku mo żli wo ści przej -ścia mię śni w stan roz kur czu z po wo duwy czer pa nia w nich za so bów ATP. Do dat -ko wo na le ży pod kre ślić, iż nie za wszepod czas pra cy mię śnia do cho dzi do ma -kro sko po we go skró ce nia je go dłu go ści,bo wiem mo że zmie nić się tyl ko je go na -pię cie. Ta kie skur cze zwa ne są izo me -trycz ny mi. Na to miast ró żni ce w si le mię -śni są uza le żnio ne przede wszyst kimod licz by, gru bo ści oraz uło że nia włó kienmię śnio wych.

Pra ca mię śni w wy dat ny spo sób jestuspraw nia na przez na rzą dy po moc ni cze,do któ rych za li cza się:

• po wię zie – bę dą ce bło na mi łącz no -tkan ko wy mi, o ró żnej gru bo ści, ota cza ją -

cy mi po szcze gól ne mię śnie lub ich gru py;są to two ry zwięk sza ją ce wy trzy ma łośćmię śni

• ka let ki ma zio we – wy stę pu ją ce po -mię dzy mię śnia mi, ścię gna mi lub wię za -dła mi a wy sta ją cy mi kra wę dzia mi bądźwy rost ka mi kost ny mi – zwięk sza ją i do -sko na lą ru cho mość dźwi gni

• po chew ki ścię gno we – ota cza ją ścię -gna przy ele men tach kost nych, mo gą cychje uszko dzić

• trzeszcz ki – zbu do wa ne z tkan kikost nej, po wsta ją w oko li cach mak sy mal -ne go na prę że nia ścię gien i wpły wa jąna zwięk sze nie ich wy trzy ma ło ści, a takżezmniej sze nie tar cia; do dat ko wo zmie nia jąkąt przy cze pu mię śni do ko ści, po pra wia -jąc tym sa mym eko no micz ność pra cy.Naj więk szą trzeszcz ką or ga ni zmu jestrzep ka, umiej sco wio na w ścię gnie mię śniaczwo ro gło we go uda.

Wy żej wy mie nio ne na rzą dy speł nia jądo dat ko wo funk cję ochron ną przeduszko dze niem po szcze gól nych czę ściapa ra tu ru chu u psa.

Mię śnie szkie le to we (rys. 2) ce chu ją siębo gac twem kształ tów, któ re za le żą od ro -dza ju wy ko ny wa nej przez nie pra cy i ichspe cy ficz ne go umiej sco wie nia. Mięśnierzad ko peł nią za da nia in dy wi dual nie, naj -czę ściej są zgru po wa ne w ze spo ły o po -dob nej czyn no ści, co ce chu je się tym sa -mym uner wie niem. Mię śnie wy wo łu ją ce

po dob ne skut ki lub dzia ła ją ce ra zem, abyosią gnąć efekt koń co wy, któ rym mo żebyć np. wy pro sto wa nie sta wu, zwa ne sąsy ner gi sta mi. Na to miast mię śnie dzia ła ją -ce prze ciw staw nie – an ta go ni sta mi.

Na gło wie wy ró żnia się dwa ze spo łymię śni – mię śnie mi micz ne i żu cio we. Mię -śnie mi micz ne umo żli wia ją zmia ny ry sówku fy (ina czej wy glą da ją u mop sa, a ina czeju owczar ka nie miec kie go), na to miastmię śnie żu cio we – jak wska zu je na zwa– uczest ni czą w roz drab nia niu po kar muoraz w ak cie po ły ka nia i są po dob neu wszyst kich ras psów. Mię sień skro nio -wy i żwacz uwa ża ne są za naj po tę żniej szew ca łym psim cie le, bo wiem po zwa la jąna wy two rze nie na ci sku o si le po nad 200kG/cm2. Do dat ko wo istot ną ro lę u psówra so wych od gry wa ją mię śnie ma łżo winusznych, po nie waż wpły wa ją na ich wy -gląd.

W ob rę bie klat ki pier sio wej wy stę pu jąmię śnie pła to we al bo pła skie, od zna cza ją -ce się nie znacz ną gru bo ścią. Mo żna je po -dzie lić pod wzglę dem peł nio nych funk cji.Mię śnie po chy łe, mię sień pro sty klat kipier sio wej, zę ba ty grzbie to wy przed ni,uno si cie le że ber i mię dzy mię ś nio we za li -cza ne są do mię śni wde cho wych. Wśródmię śni wy de cho wych wy mie nia się: mię -śnie mię dzy że bro we we wnętrz ne, mię sieńpo przecz ny klat ki pier sio wej i co faczostat nie go że bra.

15Pies 4 (352) 2013

Jed nak naj wa żniej szym i pod sta wo -wym mię śniem od de cho wym jest prze po -na. Wy stę pu je ona tyl ko u ssa ków. Od -dzie la ja mę klat ki pier sio wej od ja mybrzusz nej. Jej pra ca jest ryt micz na i sko -or dy no wa na z po zo sta ły mi mię śnia miwde cho wy mi. Pod czas fa zy wy de chuprze po na prze miesz cza się do gło wo wo,wpły wa jąc na wy two rze nie pod ci śnie niaw klat ce pier sio wej, któ re wa run ku je pra -wi dło wy kie ru nek prze pły wu ga zu (z płucku tcha wi cy i da lej do ja my ust nej). Na to -miast w cza sie wde chu prze po na kur czysię i ule ga spłasz cze niu, przez co ukła dasię bar dziej do ogo no wo, co umo żli wia po -więk sze nie ob ję to ści płuc oraz wy peł nie -nie ich po wie trzem. Przy czkaw ce wy stę -pu ją krót kie i gwał tow ne ru chy prze po ny.Prze po na współ dzia ła w ru chach par tychw cza sie po ro du u suk.

Ścia nę brzu cha two rzą dwa sko śnemię śnie – m. brzu cha ze wnętrz ny i we -wnętrz ny oraz m. po przecz ny brzu chai m. pro sty brzu cha. Wszyst kie wy mie nio -ne po wy żej mię śnie współ dzia ła ją ze so bą.Ich ze spo ło wy skurcz wy wo łu je efekt tzw.tłocz ni brzusz nej. Ten wzrost ci śnie niaw ja mie brzusz nej speł nia istot ną ro lęprzy od da wa niu ka łu, mo czu, wy mio to -

wa niu, kasz lu, czkaw ce, po ro dzie wspo -ma ga rów nież pro ces od dy cha nia.

W koń czy nie pier sio wej (przed niej)istot nym ele men tem jest funk cjo nal ny ze -spół mię śni two rzą cy mię śnio zrost tu ło -wio wo -koń czy no wy, w skład któ re gowcho dzą na stę pu ją ce jed nost ki: mię sieńra mien no -gło wo wy, zę ba ty brzusz ny,naj szer szy grzbie tu, ło pat ko wo -po -przecz ny, czwo ro bocz ny, rów no le gło -bocz ny oraz mię śnie pier sio we. Koń czy napier sio wa łą czy się z klat ką pier sio wą nieprzy udzia le „kla sycz ne go sta wu”, a wła -śnie mię śnio zro stu. Ta ki układ za pew niadu żą mo żli wość kom pen sa cji – wy daj no -ści mo to rycz nej koń czyn przed nich dlaty po we go ich funk cjo no wa nia u po szcze -gól nych ras psów.

Pra wi dło wą funk cję sta wu ra mien ne go(czy li ru chy we wszyst kich płasz czy -znach) za pew nia ją mię śnie zgi na cze, pro -stow ni ki, przy wo dzi cie le oraz od wo dzi -cie le. Na przed ra mie niu, przed nio -bocz -nie, le żą brzu ś ce pro stow ni ków nad garst -ka i pal ców. Po prze ciw nej stro nie wy stę -pu ją ich an ta go ni ści. Mię śnie koń czy nypier sio wej bio rą ak tyw ny udział w usta le -niu po zy cji sto ją cej psa. Ich do mi nu ją cymza da niem jest speł nie nie funk cji pod po ro -

wej. Przy czym na le ży pa mię tać, żeu więk szo ści ras psów na cisk na przed niekoń czy ny wy no si od 65 do 75% cię ża rucał ko wi te go psa.

Mię śnie po ślad ko we, mię sień bio dro -wo -lę dźwio wy i in ne od po wia da ją za po -łą cze nie koń czy ny mied nicz nej (tyl nej)z tu ło wiem, oraz wa run ku ją ru cho mośćsta wu krzy żo wo -bio dro we go i bio dro we -go. Na wy so ko ści uda wy stę pu ją po tę żnepo kła dy mię śnio we, wśród któ rych mię -sień czwo ro gło wy uda ma naj więk szą ob -ję tość. Zgod nie z na zwą jest on zbu do wa -ny z czte rech głów, z któ rych każda uzy -sku je ran gę mię śnia. Jest on nie tyl ko sil -nym pro stow ni kiem sta wu ko la no we go,ale ta kże uczest ni czy w zgi na niu sta wubio dro we go.

Na przed niej stro nie pod udzia le żą mię -śnie zgi na ją ce staw stę po wy i pro stow ni kipal ców tyl nej ła py. Po stro nie tyl nej pro -stow ni ki stę pu i zgi na cze pal ców. Mię śniekoń czy ny mied nicz nej uczest ni cząw utrzy ma niu znacz nej czę ści cię ża ru cia -ła oraz peł nią głów ną ro lę w ak cie prze su -wa nia tu ło wia psa ku przo do wi.

Lek. wet. Jo an na Ko ło dziej ska -Le siszDr n. wet. To masz Bor kow ski

Od bar dzo daw na psy są wy ko rzy sty -wa ne do prze pro wa dza nia ró żne go ty puba dań na uko wych. Ich ce lem w więk szo -ści by ło po zna nie od po wie dzi na py ta niado ty czą ce dzia ła nia ludz kie go umy słui dzię ki wie lu ba da niom, ob ser wa cjomi eks pe ry men tom wie my, że me cha ni -zmy za cho wa nia zwie rząt i lu dzi sąw wie lu przy pad kach bar dzo po dob ne.Bu do wa neu ro bio lo gicz na psa i czło wie -ka jest pra wie ta ka sa ma, dla te go mo że -my być pew ni, że pies od czu wa bóli emo cje tak jak my. Po za tym, mi mo żeczę sto ule ga wro dzo nym re ak cjom in -stynk tow nym, to tak jak my pod le gapro ce som ucze nia się.

Ist nie je wie le de fi ni cji ucze nia się.Z pew no ścią jest to pe wien pro ces po -znaw czy i od kryw czy, pro wa dzą cydo zmia ny za cho wa nia osob ni ka, po -wsta ją cy w wy ni ku je go uprzed nich do -świad czeń. Co wię cej, w ukła dzie ner wo -wym u da ne go osob ni ka za uwa ża się

zmia ny zwa ne śla da mi pa mię cio wy mi(en gra my). Dla te go mo żli wość ucze niasię ści śle wią że się z ist nie niem pa mię ci.Pa mięć bo wiem jest zdol no ścią or ga ni -zmu do prze cho wy wa nia en gra mówi wy ko rzy sty wa nia ich w kon kret nych sy -tu acjach. Wie my już, że w wy ni ku ucze -nia po ja wia ją się pew ne zmia ny cha rak -te ry zu ją ce or ga nizm. Jed nak dą ży siędo te go, aby te zmia ny by ły trwa łe. Dla -te go mó wiąc o wy ucze niu, my śli myo po ja wie niu się je dy nie trwa łych zmianw or ga ni zmie.

Mo żna wy mie nić kil ka ro dza jów ucze -nia się psów:

1. Ucze nie się per cep cyj ne, do ty czyta kich pro ce sów jak: ucze nie się uta jo nei im prin ting.

Ucze nie per cep cyj ne wy stę pu je w wy -ni ku two rze nia pew ne go ro dza ju pa mię -ci na pod sta wie in for ma cji sen so rycz -nych (przy wy ko rzy sta niu zmy słów psa).Pies bo wiem jest w sta nie roz po znać da -

ny bo dziec, któ re go do świad czył w prze -szło ści bez wy stą pie nia do dat ko wychwzmoc nień.

Do świad cze nie wy ko na ne przez E. C.Tol ma na z wy ko rzy sta niem szczu rówwy ka za ło mo żli wość ucze nia się przezzwie rzę ta to po gra fii te re nu. W efek cieza uwa żo no, że szczu ry umiesz czo new la bi ryn cie po pew nym cza sie swo bod -ne go prze by wa nia w nim prę dzej znaj do -wa ły do star cza ny po karm niż te, któ rewcze śniej nie zdą ży ły się z owym la bi ryn -tem za po znać. Mo żna za tem przy pusz -czać, że pies wy cho dzą cy z wła ści cie lemna czę ste spa ce ry sam ta kże szyb koznaj dzie dro gę do swo je go do mu. W tenspo sób psy uczą się ta kże od naj do wa niaswe go po kar mu i mi ski z wo dą czy le go -wi ska. Oma wia ny spo sób ucze nia sięzwie rząt na zy wa ny jest uta jo nym.

W przy pad ku im prin tin gu (wdru ko -wa nia) w pro ce sy ucze nia się an ga żo wa -ny jest in stynkt zwie rzę cia. K. Z. Lo renz

ABC�be�ha�wio�ru�psów

Cz. III. W jaki sposób uczą się psy

16 Pies 4 (352) 2013

za uwa żył, że pew ne re ak cje psów tużpo uro dze niu mo żna prze kie ro wać na in -ne obiek ty niż mat ka. Ob ser wo wał głów -nie za cho wa nie, ja kim jest po dą ża nieza po ru sza ją cy mi się przed mio ta mii za czło wie kiem. Za tem mi mo że re ak cjapo dą ża nia jest wro dzo na, to zwie rzęuczy się wią zać ją z za uwa żo nym bodź -cem. W ten spo sób two rzą się ta kże pre -fe ren cje spo łecz ne da ne go osob ni ka, cowy stę pu je bar dzo sil nie u psów. Dla te goprzy kła do wo bar dzo wa żny jest umiar -ko wa ny i re gu lar ny kon takt czło wie ka zeszcze nię ciem tuż po je go uro dze niu, abystwo rzyć z nim bli skie re la cje.

2. Ucze nie się aso cja cyj ne po le gana two rze niu sko ja rzeń mię dzy po ja wia -ją cy mi się bodź ca mi. Pies uczy się w tenspo sób roz wią zy wa nia ró żnych ty pówpro ble mów (ucze nie po znaw cze).

Za ob ser wo wa no, że pies umiesz czo nyw miej scu, z któ re go trud no mu się wy do -stać, pró bu je na wie le spo so bów od na leźćdro gę do wyj ścia, co w przy szło ści po -zwo li mu unik nąć awer sji lub zdo by ćupra gnio ny po kar m. Zwie rzę do dat ko wonie po sia da żad nych in for ma cji, któ re po -mo gły by mu roz wią zać za da nie. W koń cuprzy pad ko wy ruch spra wia, że pies zo sta -je uwol nio ny. Spo sób ten bę dzie za tempo wie la ny za każdym ra zem, gdy znaj dziesię on w po dob nej sy tu acji. W ten spo sóbme to dą prób i błę dów (po ra żek i suk ce -sów), zwie rzę uczy się, ja kie za cho wa niepo zwa la mu roz wią zać pro blem.

Przy pusz cza się, że psy są w sta nieuczyć się okre ślo nych za cho wań po -przez wgląd (in si ght) – na głe zro zu mie -nie pro ble mu. Wa run kiem jed nak jestwy stą pie nie pew nych re la cji, któ re mo ż -na wy kryć w da nej sy tu acji pro ble mo weji któ re mu szą wcho dzić w za kres mo żli -wo ści po znaw czych kon kret ne go osob -ni ka. Pies za tem ni gdy nie na uczy się pi -sać, ale jest w sta nie np. wy my ślić spo -sób na do sta nie się do cia ste czek znaj du -ją cych się na sto le ku chen nym czyna omi nię cie dość trud nej do po ko na niadla nie go prze szko dy.

Ostat nio dość du żo mó wi się o me to -dzie ucze nia się zwie rząt po przez na śla -do wa nie osob ni ków te go sa me go lub in -ne go ga tun ku (np. psy ras pa ster skich).A. Mi klo si i C. Fu gaz za prze pro wa dza linie daw no ba da nia do ty czą ce mo żli wo ścina śla do wa nia – „mał po wa nie” przez psyza cho wań ludz kich.

W efek cie stwier dzo no, że pies jestw sta nie od twa rzać za ob ser wo wa ne za -

cho wa nia czło wie ka, prze cho wać te in -for ma cje, a po tem z nich ko rzy stać! Wy -ni ki, zda niem ww. ba da czy, wska zu ją za -tem na to, że psy po sia da ją pa mięć dłu -go trwa łą (de kla ra tyw ną), dzię ki któ rejsą w sta nie świa do mie od two rzyć wy -uczo ne w ten spo sób zda rze nia. Ta kąpa mięć ma ją lu dzie oraz zwie rzę ta wy żejroz wi nię te.

Zda niem kry tycz nych na ukow ców opi -sy wa ne od kry cie po win no być jesz czeraz do kład nie prze ana li zo wa ne.

U lu dzi ucze nie się w spo sób po znaw -czy gó ru je nad in ny mi ro dza ja mi ucze niasię. W przy pad ku psów fun da men tal ny -mi spo so ba mi ucze nia się jest wa run ko -wa nie kla sycz ne i in stru men tal ne. Wa -run ko wa niem pierw szy za jął się I. P.Paw łow, któ ry pier wot nie miał ba daćpro ce sy tra wie nia u psów. Po cząt ko woza uwa żył śli nie nie się psa na wi dok po -kar mu. Re ak cję tę na zwał bez wa run ko -wą (od ru chem bez wa run ko wym), po nie -waż po wsta ła bez wcze śniej sze go wy -ucze nia. Po karm był w tym przy pad kubodź cem bez wa run ko wym. Na stęp niewpro wa dził sy gnał dzwon ka po ja wia ją cysię tuż przed po bie ra niem po kar muprzez psa. Po kil ku po wtó rze niach za -uwa żył, że sam dźwięk dzwon ka spro -wo ko wał u psa wy dzie la nie śli ny. Wcze -śniej dzwo nek ni gdy nie wy wo ły wał ta -kich re ak cji, za tem pies na uczył się, żedźwięk za po wia da po rę kar mie nia. Wy -dzie la nie śli ny Paw łow opi sał ja ko re ak -cję wa run ko wą (od ruch wa run ko wy)– wy uczo ną, zaś dźwięk dzwon ka oka załsię w tym przy pad ku bodź cem wa run ko -wym. War to też wspo mnieć o tym, żepo cząt ko wo dzwo nek był dla psa bodź -cem neu tral nym, czy li nie miał dla or ga -ni zmu żad ne go zna cze nia.

Za tem wa run ko wa nie paw łow skie(kla sycz ne) za cho dzi wte dy, gdy bo -dziec neu tral ny ko ja rzo ny w tym sa mymcza sie z bodź cem bez wa run ko wym two -rzy w efek cie re ak cję wa run ko wą. Pro -

wo ko wa nie wy stą pie nia ww. re ak cji orazczę ste wzmac nia nie bodź ca wa run ko we -go przez bo dziec bez wa run ko wy nie po -zwa la na za nik nię cie wy pra co wa ne goefek tu (rys. 1).

Dzię ki wa run ko wa niu kla sycz ne mupsy uczą się zna czeń nie któ rych sy gna -łów, np. gdy wła ści ciel za kła da bu ty– za raz wyj dzie z do mu, gdy bie rzesmycz do rę ki – za raz wyj dzie na spa cer,gdy otwie ra lo dów kę – po czę stu je czymśsmacz nym itd. Wszel kie re ak cje od ru -cho we, np. za my ka nie oczu na wi dokszyb ko zbli ża ją cej się do nich rę ki, rów -nież na le żą do uwa run ko wa nych w spo -sób kla sycz ny.

W XIX w. M. Ver worn za ob ser wo wałstop nio wą re ak cję przy zwy cza ja nia sięameb do bodź ców elek trycz nych. N. R.Har ring ton i E. Le ming za uwa ży li po -dob ne re ak cje tych or ga ni zmów na świa -tło. Dzię ki te mu za czę to in te re so wać sięzja wi skiem ha bi tu acji, czy li stop nio we -go za ni ku re ak cji or ga ni zmu na czę stopo ja wia ją cy się bo dziec. Ha bi tu acja jestści śle zwią za na z wa run ko wa niem kla -sycz nym. Bo dziec bez wa run ko wy, wie -lo krot nie wy wo łu ją cy re ak cję bez wa run -ko wą, spra wia, że za ka żdym ra zem jestona mniej in ten syw na. Gdy da ne zwie rzęjest na ra ża ne na czę ste bodź ce dźwię ko -we, to na wet gdy po cząt ko wo re ago wa -ło na nie lę kiem, po ja kimś cza sie te goty pu re ak cja wy ga sa. Pies przy zwy cza jasię (przy wy ka) do owe go dźwię ku.

Wa run ko wa nie in stru men tal ne do -ty czy po wsta wa nia sko ja rzeń mię dzy za -cho wa niem a je go kon se kwen cja mi.Osob nik uczy się, że unik nię cie lub osią -gnię cie da ne go bodź ca bez wa run ko we -go jest mo żli we je dy nie wte dy, gdy za -cho wa się w okre ślo ny spo sób, cał kiemnie zwią za ny z re ak cją bez wa run ko wą.Ucze nie się w ten spo sób jest wy ni kiemzmian w za cho wa niu osob ni ka. Wy ko -rzy sty wa ne jest bar dzo czę sto pod czastre nin gu z psem.

Rys. 1. Sche mat przed sta wia ją cy wa run ko wa nie kla sycz ne (po wsta nie sko ja rze nia po mię dzy dwo mabodź ca mi)

17Pies 4 (352) 2013

Nad wa run ko wa niem in stru men tal -nym pra co wa li na ukow cy: J. Ko nor ski,S. Mil ler oraz B. F. Skin ner, któ ry w dośćwni kli wy spo sób opi sał ten spo sób ucze -nia się zwie rząt, choć nie na le ży za po mi -nać, że pre kur sor skie ba da nia zo sta ływy ko na ne przez E. L. Thorn di ke’a.

Skin ner prze pro wa dził pew ne do -świad cze nie na szczu rach, któ re umiesz -czał w klat kach. Pro wo ko wał po wsta niewła ści wej re ak cji in stru men tal nej (dzię kiktó rej zwie rzę osią ga ło cel), two rzo nejme to dą prób i błę dów. W przy pad ku wy -twa rza nia re ak cji in stru men tal nycho wzmoc nie niu po zy tyw nym głod nyszczur znaj du ją cy się w klat ce z cha rak -te ry stycz ną dźwi gnią, sto su jąc sze regprzy pad ko wych ru chów, na gle na ci ska -jąc na dźwi gnię, przy czy nia się do po ja -wie nia się po kar mu (bodź ca bez wa run -ko we go) (rys. 2.). Po kil ku po wtór kachszczur uczy się, że gdy na ci śnie wspo -mnia ną dźwi gnię, za spo koi głód, a towy zwo li re ak cje bez wa run ko we. W opi -sy wa nym przy pad ku rów nież da się za -

uwa żyć wy stą pie nie bodź ca wa run ko we -go, ja kim mo że być po ja wie nie siędźwigni. Za tem wa run ko wa nie in stru -men tal ne ma zwią zek z wa run ko wa niemkla sycz nym.

Re ak cje in stru men tal ne mo gą wy stę -po wać na ba zie po ja wia ją cych się ko rzy -ści dla or ga ni zmu (po karm) lub po przezunik nię cie bodź ca ne ga tyw ne go, szko -dli we go dla or ga ni zmu (np. dra żnie nieprą dem elek trycz nym). Gdy pies usią dziena na sze po le ce nie (bo dziec wa run ko -wy), otrzy ma za to na gro dę w po sta cisma ko ły ka (bo dziec bez wa run ko wy).Sia da niu na po le ce nie to wa rzy szy w tymprzy pad ku uwa run ko wa na re ak cja in -stru men tal na o wzmoc nie niu po zy tyw -nym.

Z ko lei pies, któ ry za pró bę kra dzie żywspo mnia nych już wcze śniej cia ste czekdo świad czy cze goś nie mi łe go (np. pie -cze nie py ska spo wo do wa ne ostrą przy -pra wą za war tą w cia stecz kach), po kil kuta kich pró bach na uczy się, że nie war topod kra dać po kar mu ze sto łu. W ten spo -sób two rzą się re ak cje in stru men tal neo wzmoc nie niu ne ga tyw nym.

Czym jest wzmoc nie nie? Ja kie sągłów ne za sa dy wa run ko wa nia in stru -men tal ne go? Co jesz cze mo że wpły waćna in ten syw ność i ja kość ucze nia się na -szych pu pi li? Na te py ta nia po sta ram sięod po wie dzieć w ko lej nej czę ści cy klu.

Mgr inż. Mar ta Cier – be ha wio ry sta

tre ner szko le nia psów

Rys. 2. Sche mat przed sta wia ją cy wa run ko wa nie in stru men tal ne

Poznań w roku jubileuszu 75-leciaRok 2013 jest dla pol skiej ky no lo gii

ro kiem szcze gól nym, ro kiem ju bi le -uszu 75-le cia dzia łal no ści Związ ku Ky no -lo gicz ne go w Pol sce.

Po cząt ki na szej ky no lo gii lo ku ją sięw pierw szych la tach XX wie ku, tużpo za koń cze niu I woj ny świa to wej. Roz -po czę ły się wte dy na sze ro ką ska lęwszel kie po ka zy, kon kur sy, pró byspraw no ści psów słu żbo wych, przedewszyst kim zaś psów ras my śliw skich.W tym cza sie po wsta wa ły też pierw szesto wa rzy sze nia sku pia ją ce ho dow cówi użyt kow ni ków psa ra so we go.

Część z nich, mię dzy in ny mi: Klub Ky -no lo gów z To ru nia, To wa rzy stwo Mi ło -śni ków Psa Słu żbo we go z War sza wy,Pol ski Zwią zek Ho dow ców Psów Ra so -wych rów nież z War sza wy, Sto wa rzy sze -nie Ra cjo nal ne go My śli stwa „Ło wiecWiel ko pol ski” z Po zna nia, Set ter Klubi Po in ter Klub w Pol sce z War sza wy,Wiel ko pol ski Zwią zek My śli wych z Po -zna nia – utwo rzy ło Mię dzy klu bo wy Ko -mi tet Ky no lo gicz ny, któ ry 28 lip ca 1938ro ku, uzgad nia jąc za ło że nia or ga ni za cyj -ne i sta tu to we, przy jął na zwę „Pol skiKen nel Klub”. Po wo ła no wła dze no wej

or ga ni za cji z pierw szym pre ze sem gen.Bru no nem Ol brach tem na cze le i pię cio -oso bo wym ko le gium sę dziów. Sta tut za -twier dzo ny zo stał pod nu me rem 1396na mo cy Ko mi sa rza Rzą du ja ko „sto wa -rzy sze nie” po słu gu ją ce się na zwą POL -SKI KEN NEL KLUB 6 kwiet nia 1939 ro -ku, a 2 czerw ca 1939 ro ku pol ska for -ma cja ky no lo gicz na przy ję ta zo sta ła ofi -cjal nie do Mię dzy na ro do wej Fe de ra cjiKy no lo gicz nej (FCI) na zjeź dzie w Szwe -cji.

Po cząt ki po wo jen nej hi sto rii ky no lo giipol skiej się ga ją ro ku 1945, kie dy pró byho dow li psów ras my śliw skich pod ję lidzia ła cze Pol skie go Związ ku Ło wiec kie -go. Pierw sze po wo jen ne wy sta wy od by -ły się w ro ku 1946 i 1947 w Byd gosz -czy, a ich or ga ni za to rem był Pol ski Zwią -zek Ło wiec ki i To wa rzy stwo Ho dow cówDrob ne go In wen ta rza, Zwie rząt Fu ter -ko wych i Psów Ra so wych. Człon ko wieSek cji Ky no lo gicz nej PZŁ pod ję li też sta -ra nia pro wa dzą ce do po wo ła nia cen tral -nej or ga ni za cji zrze sza ją cej ho dow cówpsów ra so wych.

5 ma ja 1948 ro ku od by ło się ze bra nieor ga ni za cyj ne, na któ rym przy ję ty zo stał

sta tut i po wo ła no no we wła dze związ ko -we. Pre ze sem Na czel nej Ra dy Ky no lo -gicz nej zo stał Wła dy sław Wol ski, po -wstał ośmio oso bo wy Ko mi tet Wy ko naw -czy, po wo ła no też kil ka na ście osób, któ -rych za da niem by ło utwo rze nie od dzia -łów ZKwP zwa nych po cząt ko wo Od dzia -ło wy mi Ra da mi Ky no lo gicz ny mi. W sto li -cy Wiel ko pol ski ta ką oso bą był Jan Kur -na tow ski.

Pierw szą ogól no pol ską wy sta wę psówra so wych przy go to wał Wro cław w ro -ku 1948, dru ga mia ła miej sce w War sza -wie rok póź niej, trze cia w Ka to wi cachw ro ku 1950, czwar ta w Cho rzo wiew ro ku 1952. W ro ku 1953 do gro na or -ga ni za to rów do łą czył Po znań, w któ rympięć lat wcze śniej (1948) po wo ła nodo ży cia Od dzia ło wą Ra dę Ky no lo gicz ną.

Ta pierw sza Wiel ko pol ska Wy sta waPsów Ra so wych na te re nie bo iska klu buspor to we go „Pocz to wiec” by ła na ty leuda na, że po sta no wio no dzia ła nia tekon ty nu ować, jak kol wiek na stęp ne spo -tka nie ho dow ców i wy staw ców przy go -to wa no do pie ro w ro ku 1955. Trze cia„wiel ko pol ska” od by ła się w ro ku 1956,po tem wy sta wy po znań skie zy ska ły za -

Pies 4 (352) 201318

Sobota, 26.10.2013 sięg kra jo wy. W ro ku 1957, jesz cze nie w ha lach, a na otwar tym te re nieMię dzy na ro do wych Tar gów Po znań skich mia ła miej sce skrom niut ka,z udzia łem za le d wie 149 psów, IX Kra jo wa Wy sta wa Psów. Po tem,po rocz nej prze rwie, w la tach 1959–1961, ko lej ne kra jo we wy sta wyozna czo ne nu me ra mi XI, XII i XIII lo ka li zo wa ne by ły już wy łącz nie w pa -wi lo nach tar go wych MTP.

W ro ku 1962 przy go to wa no w Po zna niu, oczy wi ście na te re nie MTP,pierw szą pol ską wy sta wę ran gi mię dzy na ro do wej. Od by ła się 21 paź -dzier ni ka, by ła jed nak im pre zą nie wiel kich roz mia rów, zgło szo no bo -wiem 480 psów, w tym 60 z za gra ni cy.

Tra dy cja or ga ni zo wa nia wy staw wiel ko pol skich prze trwa ła – z prze -rwa mi – do ro ku 1982, ty le że lo ka li zo wa ne by ły w ró żnych mia stach re -gio nu: dwu krot nie w Ka li szu (1963 i 1974), w Ostro wie Wlkp. (1964),w Go rzo wie Wlkp. (1965), w Gnieź nie (1966), w Pi le (1967) i po now niew Po zna niu (1968, 1982). Cykl wy staw mię dzy na ro do wych prze rwa nyzo stał dwu krot nie: w 1963 (od by ła się za to XV kra jo wa, ju bi le uszo waw Po zna niu) i 1969 (XXI kra jo wa w Po zna niu). Dwu krot nie też za chwia -ły nim wy da rze nia po li tycz ne lat 1968 i 1982.

Pły nął czas i mię dzy na ro do we spo tka nia sym pa ty ków ra so we go psiar -stwa w Po zna niu roz ra sta ły się, zy sku jąc na zna cze niu w kra ju i za gra ni -cą.

W ro ku 2000 Mię dzy na ro do wa Fe de ra cja Ky no lo gicz na przy zna ła Pol -sce pra wo or ga ni za cji Eu ro pej skiej Wy sta wy Psów Ra so wych. W pa wi lo -nach Mię dzy na ro do wych Tar gów Po znań skich oce nio nych zo sta ło nie -mal 9000 psów z 288 ras.

Sześć lat póź niej, w ro ku 2006, w tym sa mym miej scu sto li ca Wiel ko -pol ski go ści ła wy staw ców i ho dow ców psów ra so wych z ca łe go nie malświa ta. Świa to wa Wy sta wa Psów Ra so wych zgro ma dzi ła re kor do wą licz -bę 21 000 psów z 354 ras!

Od ro ku 2010 w Po zna niu or ga ni zo wa ne są dwie nie za le żne od sie biewy sta wy ran gi mię dzy na ro do wej. Ho dow com i wła ści cie lom psów ra so -wych da je to mo żli wość dwu krot ne go wy sta wie nia swo ich ulu bień cóww nie mal tym sa mym cza sie i w tym sa mym miej scu, lecz przed in nymgre mium sę dziow skim, a tym sa mym mo żli wość wy wie zie nia z Po zna nia– jak by za jed nym za ma chem – ewen tu al nie po dwo jo nych naj cen niej -szych ty tu łów no bi li tu ją cych wy sta wia ne zwie rzę ta.

Wy sta wy te go rocz ne, już 51. i 52. w na szym nie ofi cjal nym re je strze,roz po czę ły no we pół wie cze spo tkań w na szym mie ście mi ło śni ków psówra so wych z ca łe go nie mal świa ta.

Przy go to wa ne zo sta ły, jak za wsze, w bli skiej i owoc nej współ pra cyz Mię dzy na ro do wy mi Tar ga mi Po znań ski mi. Pre zes Za rzą du MTP An -drzej Byrt z oka zji przy pa da ją ce go w tym ro ku ju bi le uszu prze słał na rę -ce An drze ja Ma ni pięk ny list z gra tu la cja mi i wy ra za mi sza cun ku dla dzia -łań po dej mo wa nych przez Zwią zek w spra wach upo wszech nia nia wie dzyo ho dow li, szko le niu i pie lę gna cji psów oraz ży cze nia mi dal szej współ pra -cy mię dzy obu in sty tu cja mi.

Naj wa żniej szy mi na szy mi go ść mi by li wy staw cy ho du ją cy psy ra so wez 28 państw, tj. z: Bia ło ru si, Czech, Chor wa cji, Da nii, Es to nii, Fin lan dii,Fran cji, Hisz pa nii, Ho lan dii, Ir lan dii, Li twy, Ło twy, Nie miec, Nor we gii,Pol ski, Ro sji, Ru mu nii, Ser bii, Sło wa cji, Szwe cji, Ukra iny, Wiel kiej Bry ta -nii, Wę gier i Włoch, a na wet z kra jów tak od le głych jak Au stra lia, Ka na -da, Ka zach stan i Re pu bli ka Po łu dnio wej Afry ki.

Rów no le gła pre zen ta cja re zul ta tów kon ku ren cji fi na ło wych so bo tyi nie dzie li wska że praw dzi we gwiaz dy rin gów obu te go rocz nych wy staw.Jesz cze przed roz po czę ciem fi na łów so bot nich okla ska mi po wi ta li śmymal tań czy ka DIA MOND SHIM MER Fo rus si Ka ta rzy ny Fo ru siń skiej, któ ryre pre zen to wać bę dzie nasz kraj na pre sti żo wej ame ry kań skiej wy sta wieEu ka nu ba World Chal len ge 2013 w Long Be ach, w Ka li for ni.

W pro gra mie so bo ty Naj pięk niej sze Ba by wy bie ra ła Ma ria Bru ska. Ty -

BOG 1

BOG 2

BOG 3

BOG 4

BOG 5

Pies 4 (352) 2013 19

tuł tra fił do prze pięk ne go ala skan ma la mu ta, so bo lo we go pie ska Mo ni -ko ona MOST WAN TED, bę dą ce go współ wła sno ścią Iza be li Na wroc kiej,Po lki miesz ka ją cej w An glii. Miej sce dru gie dla wy ho do wa ne go u Ada maOstrow skie go chi hu ahua krót ko wło se go MA MIN SY NEK Next Ger ma ni -ka. Trze cia lo ka ta dla shih tzu, bia ło -zło te go Sap’s Nu estro Per ro TI BU,a czwar ta dla do ber ma na z wę gier ski mi ko rze nia mi dziś miesz ka ją ce gow Da nii – Ta hi -Re me JE DI.

W nie dzie lę w rin gu ho no ro wym naj młod sze psy oce niał Ta mas Jak -kel, pro mu jąc naj wy ższą lo ka tą owczar ka sze tlandz kie go, so bo lo we goLI GHT MY FI RE Amo re no, wy ho do wa ne go u nas w kra ju, ale re pre zen -tu ją ce go Da nię. Obok nie go na po dium sta nę ły, w ko lej no ści: Mo ni -koona MOST WAN TED, wiel kiej uro dy ala skan, so bot ni zwy cięz ca tejkon ku ren cji, pięk ny whip pet, prę go wa na z bia łym su ka Aza rin CAYOCO CO, oraz bul te rier mi nia tu ro wy, bia ły ze zna cze nia mi pies CHIN -GACH GO OK Od Ru dej Wiedź my.

Naj pięk niej szym Szcze nię ciem wy sta wy so bot niej zo sta ła czer wo no --bia ła VI VIA NA Sun Of Ty bet, sucz ka shih tzu z do sko na łej ho dow liKrzysz to fa Piąt ka. Po zo sta łe trzy lo ka to we miej sca przy pa dły psom re -pre zen tu ją cym ro dzi mą ky no lo gię. An na Ro gow ska dru gie miej scewska za ła bul ma sti fo wi, su ce PO ME RA NIA Am ber Dre am, trze cie gol denre trie ve ro wi, rów nież su ce POL LY Ade ka tos Po land FCI i czwar te– owczar ko wi au stra lij skie mu o umasz cze niu blue mer le tri co lor, psuI’EW BOR du Gla cier des Pan das.

Na stęp ne go dnia u Ka ta rzy ny Fi sz don po now nie zwy cię ży ła VI VIA NASun Of Ty bet, bę dą ca wła sno ścią Ju li ty Ka mi ze li sucz ka shih tzu. Ta kiwy nik w fi na łach obu du żych wy staw to dla ho dow cy i wy staw cy na -praw dę wiel ki suk ces, zwa żyw szy, że sucz ka te go dnia skoń czy ła wła -śnie 7 mie się cy. Dru gie miej sce dla czar ne go pu dla śred nie go At ti la -La -ki BLACK JOK TAN, im por ta w rę kach Ka ta rzy ny Kob czyk. Na miej scutrze cim sy be ryj ski hu sky re pre zen tu ją cy Wło chy, srebr no -bia ły piesDeep gla cier’s DE NVER, a na czwar tym pięk ny czer wo ny, prę go wa nyca irn ter rier ze skan dy naw skim po cho dze niem Hjo hoo’s I’VE BE ENWAITING FOR HJO, na le żą cy do Do ro ty Ro ki ty.

Piotr Król sta nął w rin gu wy sta wy so bot niej po śród gro na zwy cię skichju nio rów, ty tu łem Naj pięk niej sze go ho no ru jąc goń cze go pol skie go HU -SA RIĘ Kłu su ją ca Sfo ra, su kę wy ho do wa ną i wy sta wio ną przez Grze go -rza We ro na. Hu sa ria o włos wy prze dzi ła wspa nia le bie ga ją ce go mło de -go si be rian hu sky, srebr no -bia łe go Win ter Me lo dy FCI TRO UBLE MA -KER, psa na le żą ce go do Ewy Gór skiej i Jo se Lo uisa Go me za San che za.Lo ka ta trze cia dla par son rus se la, trój barw nej su ki LO REN Z PsichSzelm Jo an ny Fi li pec kiej, a na miej scu czwar tym ra do sna i dy na micz -na KLU SKA Ade ka tos Po land FCI, su ka gol den re trie ve ra kon ty nu ują casuk ce sy wy sta wo we koj ca To ma sza Sła wi ka.

Niedziela, 27.10.2013

BOG 1

BOG 2

BOG 3

BOG 4

BOG 5

Uroczyste otwarcie

Pies 4 (352) 201320

W nie dzie lę zwy cię ską mło dzież oce niał To masz Bor kow ski. Do fi na łuza pro sił bul ma sti fa Full Ho use SE CRE TA RIAT, ma syw ne go, po staw ne goprę gu sa wy ho do wa ne go przez Aga tę Bis, krót ko wło se go wy żła we imar -skie go Ash la ren HAW ZAT HAR RY bro nią ce go barw Re pu bli ki Po łu dnio -wej Afry ki, sy be ryj skie go hu sky, Win ter Me lo dy FCI TRO UBLE MA KER,psa, któ ry był też w fi na le wy sta wy so bot niej, oraz chiń skie go grzy wa -cza Sa squ ehan na WE LON KA, kre mo wą su kę, wła sność Ada ma Ostrow -skie go. Ty tuł – dla bul ma sti fa, dru gi na po dium si be rian hu sky, sto pieńni żej krót ko wło sy we imar, a lo ka ta czwar ta dla chiń skie go grzy wa cza.

Ukra iń ski ar bi ter Yuri Ger gel już w rin gu przy go to waw czym z uwa gąprzy glą dał się owczar ko wi pod ha lań skie mu Fin ki Tit ty Mak ko nen SNO -WY CO ATS DE STROY ICE. Bę dą cy w do sko na łej for mie ośmio la tek wy -pro wa dził na ring głów ny staw kę naj star szych psów wy sta wy so bot nieji po biegł po ty tuł Naj pięk niej sze go We te ra na. Obok nie go w na gro dzo -nej lo ka ta mi czwór ce zna la zły się: owcza rek au stra lij ski Ew -Bor CZA RIK,naj star szy w staw ce, uro dzo ny w 2003 ro ku in ter cham pion Ewy Bor kie -wicz, pol ski owcza rek ni zin ny, WY JĄT KO WA WIZ JA Mo ścic, rów nież in -ter cham pion, Zwy cięz ca Świa ta i Eu ro py z ro ku 2008, su ka na le żą cado Wi tol da Żu lew skie go oraz chiń ski grzy wacz ME TA XA Sua Spon te, su -ka An ny Do mo sław skiej.

W nie dzie lę Fle ra Cha iko vskaya ta kże zwró ci ła uwa gę na wy mie nio ne -go już wy żej PON -a i WY JĄT KO WA WIZ JA Mo ścic zna la zła się w fi na lekon ku ren cji. Sta nę ła na miej scu czwar tym, a bez po śred nio przed niąala skan ma la mu te, FAN TA SMA GO RIA Kot ze bu es Kring merk, ośmio let -nia su ka Gi ze li Ma ka re wicz. Na stop niu dru gim wspa nia ły po in ter, po -znań ski pies, któ re go da rzę wiel ką sym pa tią, je den z naj star szych psówwy sta wy, je de na sto let ni GAJ Sa squ ehan na Iny i Agi Ma łec kich. Ty tuł dlasy be ryj skie go hu sky, pięk nej zło to -bia łej su ki Jo se Lo uisa Go me za San -che za, Win ter frost’s BET TY BO OP.

Ko lej ny fi nał so bo ty – Best Po lish Breed, w rin gu tyl ko czte ry psy (bezchar ta pol skie go) i sę dzia An drzej Kot. Krót ka de cy zja i zwy cię stwo pol -skie go owczar ka ni zin ne go, wy sta wia ne go w kla sie cham pio nów FIA -KIE RA Pro log Po land FCI, psa na le żą ce go do Be aty Kla wiń skiej. Sto pieńni żej ogar pol ski ZBYSZ KO Psia Co me ta, użyt ko wy pies Ka ta rzy ny Sa -kław skiej -Ba dziu kie wicz. Trze ci w tym fi na le pod ha lan, cham pion DU -KAT Opi lio Woj cie cha Kuc ne ra wy prze dził już tyl ko goń cze go pol skie go,su kę z kla sy użyt ko wej CWA NĄ Goń cza Ra dość FCI An drze ja Ka mysz ka.

Ten sam fi nał na stęp ne go dnia w oce nie pro fe so ra An drze ja Kaź mier -skie go wy glą dał na stę pu ją co: ogar pol ski ZBYSZ KO Psia Co me ta awan -so wał na miej sce pierw sze i na pew no dłu go za pa mię ta te go rocz ny Po -znań.

Wy ho do wa ny przez Blan kę Hor ba tow ską, bę dą cy wła sno ścią To ma -sza Sta su kie wi cza chart pol ski GWI DON Arc tu rus, prze pięk ny pies, któ -re mu skry cie ki bi co wa łem – na miej scu dru gim. Owcza rek pod ha lań skiz fi na ło wej staw ki we te ra nów wy sta wy so bot niej, re pre zen tu ją cy Fin lan -dię SNO WY CO ATS DE STROY ICE, na miej scu trze cim, czwar te dlaSTRU GI Me lo dyj ny Gon, użyt ko wej su ki goń cze go pol skie go w rę kachBe aty Wrze siń skiej, i pią te dla pol skie go owczar ka ni zin ne go, BU BYWro nia, cham pion ki na le żą cej do Ewy Ja ku bo wicz.

Grup i par ho dow la nych ja koś nie wie le w po rów na niu choć by do latubie głych. W so bo tę Naj lep szą Gru pą Ho dow la ną zo sta ły wspa nia le pre -zen tu ją ce się czer wo ne jam ni ki z koj ca „For mu la Uspe ha” ro syj skiej mi -ło śnicz ki ra sy I. Ha pa evej z Mo skwy. Fle ra Cha iko vskaya lo ka ta miwyróżni ła ta kże aire da le ter rie ry ho dow czy ni An ny Ba hel „Ra ider’sAnta nia” (II), shih tzu „Sun Of Ty bet” Krzysz to fa Piąt ka (III) i gol denretrie ve ry „Ade ka tos Po land FCI” To ma sza Sła wi ka (IV).

W nie dzie lę Ca thy Del mar mia ła w rin gu je dy nie trzy gru py ho dow la -ne. Naj wy żej oce ni ła, po dob nie jak dzień wcze śniej Fle ra Cha iko vskaya,krót ko wło se jam ni ki mi nia tu ro we z Mo skwy „For mu la Uspe ha”. Tuż

Sobota, 26.10.2013

BOG 6

BOG 7

BOG 8

BOG 9

BOG 10

Pies 4 (352) 2013 21

za ni mi wspa nia le pre zen tu ją ce się sy be ryj skie hu skies „Win ter Me lo dy”Ewy Gór skiej i Jo se Lo uisa Go me za San che za i na miej scu trze cim– goń cze pol skie „El -Ha lem” Ma rii Mi na kow skiej.

Wy bór naj lep szej pa ry ho dow la nej wy sta wy so bot niej przy padłw udzia le ir landz kiej sę dzi Ca thy Del mar. Ze zwy cię stwa cie szył się Ra -do sław Wy soc ki, ko niń ski ho dow ca te rie rów szkoc kich, któ re go psy:VIN CI TO RE Del la Qu at tro cen to i GIO IA DI VI VE RE Del la Qu at tro cen to,oce nio ne zo sta ły naj wy żej. Lo ka ta dru ga dla pa ry ro syj skich jam ni kówkrót ko wło sych mi nia tu ro wych I. Ha pa evej – For mu la Uspe ha WHIRL -PO OL & For mu la Uspe ha LI VING LUX. Miej sce trze cie rów nież dla Ro sji:dla sznau ce rów mi nia tu ro wych czar no -srebr nych V. To ka re vej – Al grisIN TE GRAL & Al gris GLO RIA DEI. Fi nał za mknę ła pa ra prze pięk nie pre -zen to wa nych hu skies Be aty Ja siń skiej – CA SI NO ROY AL Of Co ol Wa ter& EXTRA VA GAN CE Of Co ol Wa ter.

Ewa Sto lar ska w ra mach wy sta wy nie dziel nej zwy cię ską czwór kęusta wi ła w na stę pu ją cej ko lej no ści: Wy mie nio ne wy żej sy be ryj skie hu -skies Be aty Ja siń skiej: CA SI NO ROY AL Of Co ol Wa ter i EXTRA VA GAN CEOf Co ol Wa ter na miej scu pierw szym. Cu dow ne szko ty Ra do sła wa Wy -soc kie go: VIN CI TO RE Del la Qu at tro cen to i GIO IA DI VI VE RE Del la Qu at -tro cen to, tym ra zem na miej scu dru gim, ale ko niń ski ho dow ca mo żez pew no ścią oba te star ty uznać za nie zwy kle uda ne. Szpi ce mi nia tu ro -we Ur szu li Men dyk: LIT TLE LORD Fan ta zja Szpic -Moll i BE ES KNE ESFan ta zja Szpic -Moll, tra fi ły na trze ci sto pień po dium. Lo ka ta, tym ra zemczwar ta, dla I. Ha pa evej i jej jam ni ków krót ko wło sych mi nia tu ro wych:For mu la Uspe ha WHIRL PO OL & For mu la Uspe ha LI VING LUX.

Czas przed sta wić roz strzy gnię cia w gru pach. So bot nią „je dyn kę”oce niał pro fe sor An drzej Kaź mier ski i je go de cy zją ty tuł Best Of Gro upFCI I przy padł pol skie mu owczar ko wi ni zin ne mu FIA KIER Pro log Po landFCI. Przy po mnij my, że pies ten wcze śniej wy grał po rów na nie przed sta -wi cie li ras pol skich. Te raz dru gie zwy cię stwo, a w po ko na nym po lu po -zo sta ły: po są go wy bo uvier des Flan dres War Bo uvia tor Hit ALI VET TAT -TU’S SAM MU EL, ro syj ski in ter cham pion (II), bia ły owcza rek szwaj car skiWhi te Spi rit Of Dre ams AL CA PO NE, pięk ny, wzor co wo zbu do wa ny piesz kla sy cham pio nów re pre zen tu ją cy ky no lo gię nie miec ką (III), oraz uro -kli wa su ka bor der col lie Te hya DE STI NY OF HER OWN, ta kże cham pion -ka na le żą ca do Iwo ny Prze wor skiej.

Na stęp ne go dnia gru pę I po wie rzo no Han so wi Wi bli shau se ro wi, któ -ry po zo sta wił w rin gu owczar ka sze tlandz kie go Ja pa ro WITH VE SCA -MON TA NA, śnia de go psa z kla sy cham pio nów An ny Szulc, owczar ka au -stra lij skie go Col lin swo od HO USE RU LES, wiel kiej uro dy cham pio -na w umasz cze niu red mer le tri co lor Dun ki Bit ty Woh li che, be ar ded col -lie High Jack BIG WHO OP, zwra ca ją ce go uwa gę do sko na łym ru chemcham pio na ze Szwe cji, oraz dłu go wło se go szkoc kie go col lie Cling sto -ne’s FO RE CA STED, so bo lo wą su kę ho dow czyń ro syj skich. Ta su ka sta -nę ła na miej scu czwar tym, trze cie dla be ar ded col lie, dru gie dla sze tlan -da, a na pierw szym ów owcza rek au stra lij ski miesz ka ją cy w Da nii.

Po now nie so bo ta i gru pa II FCI. An na Bo guc ka miej sce pierw szewska za ła sznau ce ro wi ol brzy mie mu czar ne mu ze szcze ciń skie go koj caAn drze ja Gra ba łow skie go NA PO LE ON Dy as Po land, któ ry wy grał ra sę,star tu jąc w kla sie otwar tej. Obok nie go w fi na ło wym kwar te cie sta nąłowcza rek środ ko wo azja tyc ki Ary stan Al ga UTIUR wy staw cy z Ka zach -sta nu. Po zo sta łe dwa miej sca za ję ły w ko lej no ści: ca ne cor so Bri ght starEm pi re BE AU TY QU EEN, su ka z kla sy otwar tej ho dow czy ni z Ro sji orazprę go wa ny bok ser He arts Of Ho pe’s CA TER HAN SU PER 7, cham pionw bar wach Da nii.

Ta sa ma gru pa w nie dzie lę, w rin gu Piotr Król i na stę pu ją ce roz strzy -gnię cia: lo ka ta czwar ta dla prę go wa ne go bok se ra, cham pio na DONDIAS Exca li bur wy ho do wa ne go przez Sła wo mi ra Idzi kow skie go. Trze ciadla ma sti fa ty be tań skie go, bar dzo do brze zna ne go psa Kun zang BAL

Niedziela, 27.10.2013

BOG 6

BOG 7

BOG 8

BOG 9

BOG 10

BHA GYA TO BI SUR MAN, cham pio na Ju sty ny Mu siał. Na miej -scu dru gim sta nął sznau cer mi nia tu ro wy czar ny Den Schwa -rzen Wir bel KA IROS z Ro sji, a zwy cię żył sznau cer ol brzy miczar ny APO CA LYP SA Be ar ded De vil FCI, su ka z kla sy otwar tejna le żą ca do An ny Wisz niew skiej.

Te rie ry i wy sta wa so bot nia. Ko lej ny suk ces szko tów Ra do sła -wa Wy soc kie go. Cham pion ce GIO IA DI VI VE RE Del la Qu at tro -

cen to sę dzia Vi va Ma ria So lec kyj Szpu nar wska za ła naj wy ższysto pień po dium. Miej sce dru gie dla miesz ka ją cej w Mo skwie su -ki aire da le wy sta wio nej w kla sie po śred niej Rus Kor nels SA MADRA GOT SEN NOST. Na trze cim am staff, mło dzie żo wa su kaAlek san dry Le śniow skiej YOU ARE MY LO VE s Al ma zno goOstro va i na czwar tym szorst ko wło sy fox, dwu barw na su kaFie ry Fox SKER LI miesz ka ją ca w sto li cy Ło twy.

Naj pięk niej sze te rie ry w wy sta wie nie dziel nej wy bie rał YuriGergel z Ukra iny. Czwar ta lo ka ta przy pa dła ra sie rzad kiej na na -szych wy sta wach, an giel skie mu toy te rie ro wi, su ce Yur ru garDIA MONDS N DRE AMS wy staw ców nie miec kich. Na miej scutrze cim se aly ham ter rier For legd YUP PIE MO TO MO TO, pięk nypies z Ka li nin gra du, po ka za ny w kla sie po śred niej. Dru gie dlako lej ne go przed sta wi cie la ky no lo gii ro syj skiej, su ki aire da le RusKor nels ISTIN NAYA TSEN NOST, cham pion ki ho dow czyń z Mo -skwy i pierw sze dla do sko na łe go west hi gh land whi te ter rie raEVER FOR EVER La dy World FCI, mul ti cham pio na, Zwy cięz cyŚwia ta 2012, psa wy ho do wa ne go przez Mag dę Wi dzyk.

Wy bór naj pięk niej sze go psa w gru pie IV wy sta wy so bot niejna le żał do Mar le ny Ja ku bow skiej i jej de cy zją ty tuł tra fiłdo szorst ko wło sej stan dar do wej jam nicz ki z kla sy po śred niejEx Sen tia CAU GHT YOU LO OKING Iny i Agniesz ki Ma łec kich.Po za nią w fi na le zna la zły się: krót ko wło sa kró li cza cham pion -ka For mu la Uspe ha VI VAT VIC TO RIA I. Ha pa evej (II), krót ko -wło sy mi nia tu ro wy pies Zi mer bu de HIT Zhan ny Lo ko sh ko (III)oraz szorst ko wło sa kró li cza su ka Au chans MI NI HA AH HA AH,cham pion ka Łu ka sza Paw łow skie go.

Na stęp ne go dnia naj pięk niej sze jam ni ki oce niał An drzej Bra -bletz, któ ry do fi na ło wej roz gryw ki za kwa li fi ko wał na stę pu ją cepsy: krót ko wło se go stan dar da z Ro sji, czer wo ną su kę cham -pion kę HA RIZ MA Iz Stra ni Grez, krót ko wło są mi nia tu rę, mo -skiew skie go in ter cham pio na For mu la Uspe ha WHIRL PO OL,szorst ko wło są kró li czą su kę BAL TIC Hy con z Es to nii orazszorst ko wło są stan dar do wą su kę EX SEN TIA SHO SHAN NA Ba -sta wy ho do wa ną w koj cu Do ro ty Wit kow skiej. Ta su ka wy gra -ła po rów na nie w gru pie, wy prze dza jąc ko lej no: krót ko wło sąstan dar do wą su kę z Ro sji, uty tu ło wa ne go krót ko wło se go mi -nia tu ro we go psa I. Ha pa evej oraz szorst ko wło są kró li cząmiesz kan kę Tal li na.

Gru pa V wy sta wy so bot niej po wie rzo na zo sta ła sę dzie mu ir -landz kie mu Se ano wi Del ma ro wi. Szyb ko do ko nał wy bo ru, de -cy du jąc o wy gra nej dla su ki ala skan ma la mu ta Mo ni ko ona CA -SA BLAN CA Iza be li Na wroc kiej z An glii. Jej in ter cham pion ka za -

22 Pies 4 (352) 2013

Best Puppy

Best Junior

Sobota, 26.10.2013

Best Veteran

Best Ras Polskich Najlepsza para

Pies 3 (351) 2013 23

rów no w sta ty ce, jak i w ru chu za pre zen to wa ła się do sko na lei po ko na ła po zo sta łą fi na ło wą trój kę bez dy sku syj nie. Lo ka tadru ga tra fi ła dla UNBE ATEN Pre mie ra, szpi ca mi nia tu ro we go,cham pio na Bo że ny Bor kow skiej -Gro cha li. Na trze cim miej scupies fa ra ona Sha rqiya AME RI CAN ALL THE WAY ho dow czy niz Da nii, a czwar te dla ba sen ji Ob si dion AU TO BOT TIC CA, bia ło --ru dej su ki, cham pion ki w rę kach Ali cji No wak.

W nie dzie lę naj pięk niej sze go szpi ca wy bie rał Ma ciej Ko zber.Do fi na łu za pro sił trzy szpi ce pół noc ne: sa moy eda, pol skie gopsa z kla sy po śred niej SPRING TU LIP SET Cha tan ga Be aty Mu -raw skiej, ala ska na, zna ną już z wy sta wy so bot niej an giel sko --pol ską su kę Mo ni ko ona CA SA BLAN CA, mło dzie żo we go sy be -ryj skie go hu sky Ewy Gór skiej i J. L. Go me za San che za – Win terMe lo dy FCI TRO UBLE MA KER, ślicz ne go psa, któ ry wcze śniejdwu krot nie już sta wał na po dium wy bo rów naj lep sze go ju nio -ra obu wy staw, oraz szpi ca mi nia tu ro we go UNBE ATEN Pre -mie ra, rów nież wy ró żnio ne go w Best of Gro up V wy sta wy so -bot niej. Tym ra zem triumf sy be ryj skie go hu sky, za nim w ko lej -no ści: ala skan, sa moy ed i po me ra nian.

I po now nie so bo ta, w rin gu głów nym pre zes ho no ro wyZKwP, prze wod ni czą cy Od dzia łu Po znań skie go Związ ku An -drzej Ma nia i psy gru py VI. Kwa li fi ka cja do fi na ło wej czwór kiprze bie gła szyb ko i w rin gu po zo sta ły: nie miec ki blo odho undDAR CY, su ka na le żą ca do Sa bi ne Schro eder i wy sta wio -na w kla sie cham pio nów, be agle Gold Li ne’s GLO BAL JOY ANDVIC TO RY, użyt ko wy pies wy sta wy, goń czy pol ski CWA NA Goń -cza Ra dość FCI, rów nież użyt ko wa su ka An drze ja Ka mysz kaoraz je le nio gór ski bas set ho und, wy ho do wa ny i po ka za nyprzez Te re sę Rup niew ską w kla sie po śred niej, bar dzo pięk ny,trój barw ny pies ULO OR LEN Uni ta. Ten pies wy szedł z po rów -na nia fi na ło we go zwy cię sko, po zo sta wia jąc za so bą blo odho -un da, be agle’a i goń cze go pol skie go.

Le szek Siej kow ski w nie dziel nym roz da niu „szóst ki” lo ka to -we miej sca roz dzie lił mię dzy obie ra sy pol skie, je dy ne gow staw ce du że go bas se ta wan dej skie go oraz be agle’a. Naj wy -żej na po dium sta nął goń czy pol ski STRU GA Me lo dyj ny Gon,su ka Be aty Wrze siń skiej, wy ró żnio na wcze śniej czwar tym miej -scem wśród ras pol skich. Ustą pił jej miej sca grand bas set grif -fon ven de en Black Ma je sty SA INT SHE AIN’T, trój ko lo ro wa su -ka ro dem z Chor wa cji. Lo ka ta trze cia dla BRI ME Z Pa sto ro wejSfo ry, su ki ra sy be agle, cham pion ki na le żą cej do Agniesz ki Po -lo nius. Czwar tym zo stał ogar pol ski, Naj pięk niej szy Pies RasPol skich tej wy sta wy, a ta kże wy ró żnio ny w so bo tę użyt ko wyZBYSZ KO Psia Co me ta.

Niedziela, 27.10.2013

Best Ras PolskichNajlepsza para

Best Puppy

Best Junior

Best Veteran

24 Pies 4 (352) 2013

Hans Wi bli shau ser wska zał zwy cięz cęgru py VII wy sta wy so bot niej. Zo stał nimse ter an giel ski Set’r Rid ge’s DE LI VE -RING THE DRE AM, je den z tyl ko dwóchprzed sta wi cie li tej bli skiej mo je mu ser cura sy, ro sły, kształt ny, nie co ame ry kań skiw ty pie, o in ten syw nym umasz cze niuoran ge bel ton, pies duń skiej ho dow li,cham pion wy sta wio ny przez Ti nę Toft.W rin gu ra sy po ko nał znacz nie młod sze -go, wro cław skie go psa TRI STAN Si ma li -rion Ewy i Alek san dry Naj sa rek, ale my -ślę, że ten kil ku na sto mie sięcz ny blue bel -ton ma wiel ki po ten cjał i jesz cze nie jed -ne go w wy sta wo wym ży ciu do ko na.Dru ga lo ka ta w Best Of Gro up tra fi łado Sie dlec, do ho dow li Ja dwi gi Kon kiel.No wa gwiaz da „Ari slan du”, wy ho do wa -ny przez Pa me lę Scha ar Qu in ni ver’s OLDTI ME ROCK „N” ROLL, mo że ten po -znań ski wy stęp za li czyć do uda nych,miał bo wiem w rin gu ra sy sil ną kon ku -ren cję, ze wspa nia łym szcze ciń skimcham pio nem AR GO Ry si Wy krot na cze -le. Trze cie miej sce dla praw dzi we go we -te ra na, je de na sto let nie go po in te ra InyMa łec kiej! GAJ Sa squ ehan na raz jesz czepo ka zał wiel ką kla sę, bra wo! Lo ka taczwar ta dla nie miec kie go wy żła krót ko -wło se go KO GEL MO GEL Anons FCI, uro -dzi we go psa Paw ła Li sia ka, wy sta wio ne -go z suk ce sem w kla sie otwar tej.

Dzień póź niej Ha na Ah rens wy mie nio -ne go już nie co wy żej wiel kiej uro dy se te -ra ir landz kie go AR GO Ry si Wy krot,cham pio na miesz ka ją ce go w nie zwy kleza słu żo nym dla roz wo ju ra sy pod szcze -ciń skim do mu Ani Żwie reł ło, uho no ro -wa ła ty tu łem naj lep sze go wy żła wy sta -wy. W czwór ce zna lazł się też ów krót -ko wło sy wy żeł nie miec ki KO GEL MO GELAnons FCI, tym ra zem zaj mu jąc miej scetrze cie. Sto pień wy żej od nie go sta nąłčesky fo usek, nie ste ty je dy ny przed sta -

wi ciel tej cie ka wej szorst ko wło sej ra sy– AR KO Z Wej he row skiej Bu ko wi ny, wy -ho do wa ny w Pol sce, lecz miesz ka ją cyw Cze chach, bar dzo po praw nie zbu do -wa ny pies. Lo ka ta czwar ta dla wy żła wę -gier skie go, miesz ka ją cej w Mo skwiecham pion ki GI VEN CHY Kie vskie Ka sh ta -ny, urze ka ją cej do sko na ły mi pro por cja mii nie na gan nym ru chem.

Ta sa ma au striac ka sę dzia w so bot nimrin gu głów nym wska za ła zwy cię skie gopsa gru py VIII. Zo stał nim po cho dzą cyz ho dow li Lau ren ta Pi char da ame ry kań -ski coc ker spa niel Ve ry Vi gie DI SCODREAM, czar no umasz czo ny pies z kla sycham pio nów, po ka za ny przez ho dow -czy nię ze Szwe cji Ma rię Evę Ko ver man.Po zo sta łe miej sca na po dium prze zna -czo ne zo sta ły dla clum ber spa nie la NE -QU AM Ka prys Rejen ta, czę sto te raz wy -sta wia ne go i od no szą ce go suk ce sy psaDo ro ty Pa te rak (II), sprin ger spa nie lawa lij skie go MARIUSZ S. Um bra Ama bi lis,cham pio na pol skiej ho dow li, Zwy cięz cyŚwia ta 2012, w rę kach Ja go dy Sam sel(III) oraz la got to ro ma gno lo Il Gra na dodei Ma la te sta MA FAL DA, su ki z kla sycham pio nów Do ro ty Si ko ry.

W nie dzie lę An drzej Stę piń ski po now -nie po sta wił na ame ry kań skie go coc kerspa nie la wy sta wio ne go przez Szwed -kę M. E. Ko ver man. Czar ny Ve ry Vi gieDI SCO DRE AM zro bił na wszyst kich wra -że nie, a po dwój ny Best Of Gro up VIII naj -le piej świad czy o kla sie te go psa. Ten fi -nał był szczę śli wy dla Szwe cji, bo wiemlo ka ta dru ga tra fi ła do an giel skie gosprin ger spa nie la, su ki z kla sy po śred niejBig Braz zel I AM LE GEND, rów nież wy -staw ców szwedz kich. Na trze cimi czwar tym miej scu re trie ve ry: bisz kop -to wy la bra dor Su deo DE ACON BRO DIE,pies z kla sy otwar tej Mo ni ki Do wgiał ło,oraz gol den re trie ver TRO PHEUS KA -SAN GA Mi lo wy Krok, su ka z kla sy otwar -tej Ma te usza Mi chal skie go.

W gru pie IX oce nia nej przez Mał go rza -tę Su pro no wicz trium fo wał pu del mi nia -tu ro wy czar ny, wy ho do wa ny przez Be -atę Ma tław ską, cham pion MR PON TIUSOd La lan ki. Na le żą cy do Ane ty Chry stophefek tow ny, pe łen ele gan cji, do sko na leprzy go to wa ny pies wy prze dził w tym fi -na le lha sa ap so, nor we skie go cham pio -na Lha mi dwa’s GOL DEN EYE. Trze ciemiej sce sę dzia wska za ła ko lej ne mu pu -dlo wi, tym ra zem w wy mia rze toy, czar -ne mu psu z kla sy po śred niej Can moy’sX -FAC TOR, miesz ka ją ce mu w olsz tyń -skim do mu Ada ma Ostrow skie go.Czwar ta lo ka ta przy pa dła bo ston ter rie -ro wi Hes se nvil la HES SE NVIL LA HO NEYPIE, su ce z kla sy otwar tej re pre zen tu ją -cej Da nię.

Nor we ski lha sa ap so Lha mi dwa’s GOL -DEN EYE po wró cił do fi na łu nie dziel nejwy sta wy i był to po wrót zwy cię ski. Jo an -na Szcze pań ska Kor pet ta je mu wła śniewska za ła sto pień z nu me rem 1 na po -dium. Za mie nił się miej sca mi z pu dlemmi nia tu ro wym czar nym, ko lej nym wy -

Najlepsza Grupa Hdowlana – sobota

Najlepsza Grupa Hodowlana – niedziela

25Pies 4 (352) 2013

cho wan kiem Be aty Ma tław skiej, sy nemMr Pon tiu sa, psem, któ ry wy grał ra sę,star tu jąc w kla sie otwar tej – MR WE -SKER Od La lan ki. Do po je dyn ku tejdwój ki włą czył się chiń ski grzy wacz, kre -mo wa su ka Sa squ ehan na WE LON KA,wcze śniej czwar ta w fi na le ju nio rów. Te -raz dla niej lo ka ta trze cia, a za nią dłu go -wło sy chi hu ahua, duń ski cham pion LI FEIN TECH NO CO LOR Gil ly cud dy.

Naj pięk niej szym char tem so bot niejwy sta wy zo stał grey ho und So bers SVEA,czer wo no -psze nicz na su ka nie miec kie goho dow cy Sven Uwe Ho fstad ta, wy sta -wio na ja ko je dy ny przed sta wi ciel tejpięk nej, spor to wej ra sy w kla sie otwar -tej. Ka zi mierz Ry chlik wy ró żnił po nad to:wil cza rza ir landz kie go, efek tow ne go psaz kla sy otwar tej RE DE ME NES Cel ticAlan da w rę kach Mag da le ny Gó rec kiej,któ re mu przy pa dła lo ka ta dru ga, per -skie go sa lu ki Dab kas ITA LY, ro słe go,kształt ne go, w ja sno kre mo wym umasz -cze niu cham pio na ze Szwe cji, któ ry tra fiłna miej sce trze cie, oraz char ta ro syj skie -go AL JA SKA Le gen da Ros sij, su kę z kla -sy otwar tej, uro dzo ną w Niem czechi wysta wio ną przez swo ją ho dow czy -nię L. Spen gler.

W nie dzie lę „dzie siąt kę” oce niał JanRyk, na cze le sta wia jąc ro słe go, mo nu -men tal ne go, w psze nicz nym umasz cze -niu wil cza rza PRI VA TE BO DY GU ARDCel tic Alan da, na stęp ne go wiel kiej kla sypsa z koj ca Ko ro la Skow ron ka, tym ra -zem cham pio na na le żą ce go do Wik to riiRo gow skiej. Tuż za wil cza rzem chartpol ski, po dzi wia ny prze ze mnie wie lo -krot nie cham pion GWI DON Arc tu rus To -ma sza Sta siu kie wi cza. Ge ne ral nie wi dać,że ho dow la Blan ki Hor ba tow skiej ma siędo brze; po twier dza ją to zgło sze nia ka ta -lo go we obu wy staw. Trze cie miej sce za -

jął chart afgań ski Ca la mus SHOW MEHE AVEN, in ter cham pion ka Iwo ny Kur ło -wicz wy sta wio na w kla sie we te ra nów!Pro wa dzo na przez To ma sza Ku szy kaANA BEL LA RO SA GEO R GHI NIA Sy ner gy,zwy cię ska whip pet ka z kla sy otwar tej,w tym fi na le na miej scu czwar tym.

Wie czor ny Best In Show so bo typod ba tu tą Ta ma sa Jak ke la to naj szczę -śliw sze za koń cze nie wy sta wy dla pięk nejMo ni ko ona CA SA BLAN CA, su ki ala skan

ma la mu ta miesz ka ją cej na Wy spach Bry -tyj skich, w do mu Iza be li Na wroc kiej. Te -rier szkoc ki GIO IA DI VI VE RE Del la Qu at -tro cen to na miej scu dru gim. Mi nia tu ro -wy czar ny pu del Mr Pon tius Od La lan ki– to lo ka ta trze cia. Czwar te miej sce dlapol skie go owczar ka ni zin ne go FIA KIERPro log Po land FCI.

Naj pięk niej sze go psa wy sta wy nie -dziel nej wy bie rał Se an Del mar. Ty tułBest In Show wy wiózł z Po zna nia EVERFOR EVER La dy World FCI, mul ti cham -pion Mag dy Wi dzyk. Si be rian hu sky Win -ter Me lo dy FCI TRO UBLE MA KER, któ ry

sta nął na miej scu dru gim, jest do pie rou pro gu wiel kiej ka rie ry i ten suk ces mo -że już być ma łą per łą w ko ro nie. Trze cialo ka ta te go BIS po je cha ła do Malmö ra -zem z coc ke rem ame ry kań skim Ve ry Vi -gie DI SCO DRE AM. Uzna nie ir landz kie gosę dzie go zdo był ta kże pies z gru -py VII FCI, wspa nia ły ma ho nio wy se terir landz ki AR GO Ry si Wy krot FCI, zaj mu -jąc miej sce czwar te.

Nie dziel ny kon kurs „Mło dy Pre zen ter”wy ła nia ją cy mi strza Pol ski ro ku 2013omó wio ny zo sta nie w od dziel nym ma te -ria le. Przy oka zji te go rocz ne go fi na łukon kur su, któ ry cie szy się nie zmien nymod lat za in te re so wa niem i ma wśródswo ich uczest ni ków oso by mo gą ce po -chwa lić się mię dzy na ro do wy mi suk ce sa -mi, od by ła się mi ła uro czy stość z udzia -łem Oli Szy dłow skiej, któ ra w po ło wiebie żą ce go ro ku za koń czy ła swo ją przy -go dę z pre zen to wa niem psów wg za sadJu nior Han dling Com pe ti tion. Ola, że -gna jąc się z wy sta wa mi po znań ski mi,umo żli wia ją cy mi zdo by cie ty tu łu Mi strzaPol ski i no mi na cji do udzia łu w wy sta wieCru fts, usły sza ła też wie le cie płych słów

pod swo im ad re sem ze stro ny prze wod -ni czą cych za rzą dów od dzia łów ZKwPw Po zna niu – An drze ja Ma ni i w Lesz nie– Ja nu sza Bet tin ga.

Po dwój ny po znań ski CA CIB w ju bi le -uszo wym ro ku 75-le cia Związ ku Ky no lo -gicz ne go w Pol sce z udzia łem nie -mal 4900 psów dziś jest już hi sto rią,war tą – jak są dzę – za cho wa nia na czaspe wien w pa mię ci.

Tekst Ta de usz Chwal nyZdję cia To masz Bor kow ski

Best in Show – sobota

Best in Show – niedziela

26 Pies 4 (352) 2013

W nie dzie lę 27 paź dzier ni ka 2013 r.na Mię dzy na ro do wej Wy sta wie Psów Ra -so wych w Po zna niu w ha lach Mię dzy na -ro do wych Tar gów Po znań skich od był sięFi nał Kon kur su Mło dy Pre zen ter.

Za rząd Głów ny Związ ku Ky no lo gicz -ne go w Pol sce za pro sił naj lep szych pre -zen te rów se zo nu 2013 z obu grup wie -ko wych, zgod nie z Re gu la mi nem Kon -kur su Mło dy Pre zen ter.

Na rin gu ho no ro wym, przy licz niezgro ma dzo nej pu blicz no ści, ich umie jęt -no ści oce ni ła sę dzia Mał go rza ta Su pro -no wicz.

W gru pie młod szej wy stą pi li pre zen te -rzy: Ju lia Fok siń ska, Mag da le na Gre i -nert, Ka ro li na Kacz mar czyk, Mag da le -na Ma je ro wicz, Wik to ria Pi sku ła, Aga taSa la mu cha, Ka ro li na Sła wiń ska, Ga brie laSzko dziń ska, Mar ta Szpo to wicz, Vic to riaSzy dłow ska.

Na to miast w gru pie star szej wy stą pi lipre zen te rzy: Ja kub Ba dziu kie wicz, Wik -to ria Bień, Po la Dziem bo wicz, Elżbie taJe dliń ska, Pau li na Li siak, Mar ty na Ma -kles, Mar ty na No wak, An na No wic ka,Mał go rza ta Tym czak, Ka ta rzy na Żak.

Po oce nie w gru pie młod szej sę dziaprzy zna ła pre zen te rom na stę pu ją ce lo -ka ty:

1. Mar ta Szpo to wicz 2. Ju lia Fok siń ska 3. Vic to ria Szy dłow ska4. Ka ro li na Kacz mar czyk.Na stęp nie oce nia ni by li pre zen te rzy

w gru pie star szej. Po oce nie lo ka tyotrzy ma ły:

1. Pau li na Li siak 2. Mał go rza ta Tym czak3. Po la Dziem bo wicz 4. An na No wic ka.W po rów na niu zwy cięz ców obu grup

sę dzia wy ło ni ła Mi strza i Wi ce mi strzaPol ski. Mi strzem Pol ski 2013 zo sta łaPau li na Li siak, a Wi ce mi strzem Pol -ski 2013 Mar ta Szpo to wicz.

W Fi na le kon kur su przy zna no ty tu łyPre zen ter Ro ku 2013, I Wi ce pre zen terRo ku 2013 oraz II Wi ce pre zen ter Ro -ku 2013. Otrzy ma li je pre zen te rzy, któ -rzy star tu jąc w se zo nie 2013, zdo by linaj więk szą licz bę punk tów. Pre zen te remRo ku 2013 zo sta ła Ka ta rzy na Żak, któ raw se zo nie wy sta wo wym 2013 zgro ma -dzi ła 667 punk tów, I Wi ce pre zen te remRo ku 2013 zo sta ła Ga brie la Szko dziń skaz 427 punk ta mi, a ty tuł II Wi ce pre zen te -ra Ro ku 2013 otrzy mał Ja kub Ba dziu -kie wicz z 390 punk ta mi.

Ko lej nym eta pem Fi na łu Kon kur su Mło -dy Pre zen ter by ło wy bra nie re pre zen tan -ta Pol ski na wy sta wę Cruft’s 2014 w Bir -ming ham w An glii. O pra wo do re pre zen -to wa nia Pol ski na tej wy sta wie wal czą zeso bą Mistrz Pol ski i Pre zen ter Ro ku. Mał -go rza ta Su pro no wicz oce ni ła wy ko na nieprzez nich wska za nych ewo lu cji. W wy -niku te go po rów na nia no mi na cję naCruft’s 2014 otrzy ma ła Pau li na Li siak.z rąk prze wod ni czą ce go Za rzą du Od dzia -łu ZKwP w Po zna niu An drze ja Ma ni. Pau -li na Li siak bę dzie po raz dru gi re pre zen to -wa ła Pol skę na wy sta wie Cruft’s. W 2011ro ku zdo by ła na tej pre sti żo wej wy sta wiepierw sze miej sce. Je ste śmy peł ni na dzieina jej dal sze suk ce sy.

Na za koń cze nie na ring głów ny za pro -szo no Olę Szy dłow ską i Ja nu sza Bet tin -ga, prze wod ni czą ce go Od dzia łu w Lesz -nie ZKwP.

Ola w tym ro ku osią gnę ła peł no let nośći za koń czy ła uczest nic two w Kon kur sieMło dy Pre zen ter. To tu taj, w Po zna niu,w 2005 ro ku Ola zdo by ła pierw szy ty tułw kon kur sie Mło de go Pre zen te ra, star -tu jąc z char tem ro syj skim VIC TO RY --BLECK MA GIC from First Sta ble. Sę -dzio wa ła wte dy El ke Pe per, przy zna jącOli ty tuł Zwy cięz cy Gru py Młod szej i ty tułWi ce mi strza Pol ski 2005. Był to po czą tekjej wiel kiej ka rie ry, któ rą za koń czy ław tym ro ku zdo by ciem ty tu łu Wi ce zwy -cięz cy Świa ta 2013 w Bu da pesz cie.

Fi nał Kon kur su Mło dy Pre zen terna Mię dzy na ro do wej Wy sta wie w Po zna niu

Zwycięzcy grupy młodszej

Zwycięzcy grupy starszej

27Pies 4 (352) 2013

12 paź dzier ni ka pod egi dą Po znań -skie go Od dzia łu Związ ku Ky no lo gicz ne -go w Pol sce od by ły się bie gi te re no wechar tów w Me chli nie k. Śre mu. Już dru -

gie w tym ro ku paź dzier ni ko we za wo dyco ur sin go we o za się gu kra jo wym prze -bie ga ły pod na zwą Grand Prix Mia staŚrem o Pu char Bur mi strza i or ga ni zo wa -ne by ły przez po wsta ły w ubie głym ro ku,w ra mach Sek cji Char ta, Po znań Co ur -

sing Te am. Wpra wy w or ga ni zo wa niu te -go ty pu im pre zy człon ko wie PCT na bie -ra li w ro ku ubie głym, or ga ni zu jąc 8 tre -nin gów co ur sin go wych.

Pa tro nat nad im pre zą ob jął bur mistrzŚre mu Adam Le wan dow ski, a or ga ni za -to rzy do ło ży li wszel kich sta rań, aby za -wo dy od by wa ły się na naj wy ższym po -zio mie, zgod nie z obo wią zu ją cym Mię -

W la tach 2005–2013 zdo by ła na stę -pu ją ce ty tu ły: Zwy cięz ca Cruft’s 2010,II Wi ce zwy cięz ca Cruft’s 2012, Zwy cięz -ca Świa ta 2009 Bra ty sła wa, Wi ce zwy -cięz ca Świa ta 2011 Pa ryż, Wi ce zwy cięz -

ca Świa ta 2013 Bu da peszt, Zwy cięz caEu ro py 2009 Du blin, Wi ce zwy cięz ca Eu -ro py 2007 Za grzeb, Wi ce zwy cięz ca Eu -ro py 2010 Cel je, Mistrz Pol ski 2007,2008, 2009, 2012, Mistrz Mo na co

2010, 2011, Pre zen ter Ro ku 2006,2007, 2008, 2009 w Pol sce.

An drzej Ma nia i Ja nusz Bet ting po -dzię ko wa li Oli za wspa nia łe suk ce sy, pra -co wi tość, za pa sję i za an ga żo wa nie,za wiel kie wzru sze nia i sła wie nie Pol skina are nie mię dzy na ro do wej w kon ku ren -cji Ju nior Han dling.

Fi nał Kon kur su Mło dy Pre zen ter od -bywał się przy peł nej wi dow ni, któ rejpodo ba ły się wi do wi sko we ewo lu -cje uczest ni ków kon kur su, na gra dza negrom ki mi bra wa mi.

Uczest ni cy Fi na łu Kon kur su Mło dyPre zen ter otrzy ma li dy plo my i pu cha ry.Na gro dy rze czo we ufun do wa ły fir myPMI COM BE RA, STO PA i Roy al Ca nin,a Ola Szy dłow ska bia ło -czer wo ne ro ze ty.

Gra tu lu ję wszyst kim uczest ni kom za an -ga żo wa nia, do bre go przy go to wa nia i co -raz więk szych umie jęt no ści i ży czę dal -szych suk ce sów nie tyl ko w Pol sce, aletakże na wy sta wach w in nych kra jach.

Ur szu la Smo czyń skaZdjęcia Tomasz Borkowski

Finał Konkursu Młody Prezenter

Wyścigi Chartów – Co ur sing w Me chli nie

Char cik wło ski LEA z Ocho czej, wł. M. Szku dlarz Chart afgań ski BLACK EY ED PEA Agha Dja ri’s,wł. A. i M. Skow roń scy

Whip pet sprin ter (psy) ELVIS ALI VE Whi te he ads,wł. H. Mar ci niak – Pu char Bur mi strza Mia staŚrem – naj lep szy pies za wo dów

28 Pies 4 (352) 2013

dzy na ro do wym Re gu la mi nem To ro wychi Te re no wych Wy ści gów Char tów. Fun -da to ra mi na gród by li: Gmi na Śrem, KlubChar ta w Pol sce, ho dow la char tów Aga --Re na, Dwór An drze jów ka w Me chli nie,spe cja li stycz ne skle py z ar ty ku ła mi dlachar tów: Gal go Blan co i Mi jart De si gne,sklep zoo lo gicz ny Astra Swa rzędz orazoso by pry wat ne: Jo an na i Ja cek Ro sen -thal. Pa tro nat me dial ny ob ję li Ra dio Mer -ku ry oraz TVP Po znań.

Za wo dy od by ły się na te re nie pięk ne -go Ze spo łu Przy rod ni czo -Kra jo bra zo we -go „Łę gi Me chliń skie” ko ło Śre mu. Sę -dzio wa li go ście z Czech: Ewa Duf ko vai Pa vel Ja nik. Ko mi sa rzem za wo dów byłWoj ciech Otoc ki – za ło ży ciel PCT. Opie kęme ry to rycz ną nad za wo da mi spra wo wa -

ła Ur szu la Smo czyń ska, prze wod ni czą caSek cji Char ta Po znań skie go Od dzia łuZKwP. Na za wo dy przy by li wła ści cie lechar tów o za cię ciu spor to wym z ca łejPol ski, sta wi li się przed sta wi cie le wszyst -kich ras X gru py FCI: od wil cza rzado char ci ka wło skie go. Łącz nie w im pre -zie wzię ło udział 80 psów. Po za za wo da -mi od by ły się ta kże bie gi li cen cyj ne i bie -gi po ka zo we, co świad czy o co raz więk -szej po pu lar no ści te go wspa nia łe go psie -go spor tu w ca łym kra ju. W Pol sce li cen -cję co ur sin go wą upraw nia ją cą do udzia -łu w punk to wa nych za wo dach mo gązdo być tyl ko char ty, po za gra ni ca mi na -sze go kra ju ści gać się mo gą ta kże psy in -

nych ras. Pod czas sę dzio wa nia oce nia nesą: szyb kość, za cię tość po ści gu, in te li -gen cja, zręcz ność i kon dy cja psa. Char tybie gną pa ra mi, ubra ne są w ka gań ceoraz cza pra ki, czy li spe cjal nie prze zna -czo ne do bie gów ko szul ki. Co ur sing po -zwa la oce nić wro dzo ne zdol no ści char -tów do pra cy, ale przede wszyst kim jestdo sko na łą za ba wą dla psów, któ re mo gą

Chart ro syj ski bo rzoj (psy) AN TON Z Ju raj skichBi sku pic, wł. A. Jusz czyk

Chart pol ski Mix MIL WA Arc tu rus, wł. M. Ker tyń -ska

Chart ro syj ski bo rzoj (su ki) Ru sich DIA DE MA, wł. A. Jusz czyk

Chart per ski sa lu ki Mix Ta’zim FA RA ZA FA DIL LAH,wł. N. Ze szu tek

Wil czarz ir landz ki MA DE RA Fe sti na, wł. A. Kor sic ka

Whip pet (su ki) PO ONA Ma je sti ca nis, wł. M. Dą brow ska

Whip pet (psy) IRISH RA CER Bro dwi nek, wł. L. Waw rzy niak

Whip pet sprin ter (su ki) AL BA Ma je sti ca nis, wł. S. Ba naś

29Pies 4 (352) 2013

XXII Klu bo wa Wy sta wa Szpi cówi Psów Ras Pier wot nych od by ła sięw War sza wie 15 wrze śnia 2013 ro kuna prze stron nych bło niach Szwa dro nuJaz dy RP w Sta rej Mi ło snej przy ul.Szkol nej 14. Zor ga ni zo wa na zo sta łaprzez Za rząd Od dzia łu w War sza wieprzy współ pra cy Klu bu -Ko mi sji Szpi ców.

Do rocz na wy sta wa klu bo wa jest wa ż -nym wy da rze niem dla śro do wisk mi ło -śni ków, użyt kow ni ków, wła ści cie li i ho -dow ców po szcze gól nych ras psów lubich krew nia czych grup, nie wąt pli wie cie -szą cym się uzna niem i za li cza nym do im -prez pre sti żo wych.

Na sze wy sta wy cha rak te ry zu ją siętrze ma cen ny mi do dat ko wy mi ele men ta -mi, któ re sta no wią me ry to rycz ną i kul tu -ro wą opra wę sa mej oce ny psów.

Po pierw sze od wie lu już lat or ga ni zu -je my tra dy cyj ne spo tka nia, nie raz zwa nesym po zja mi (dla sę dziów, asy sten tów,

ad mi ra to rów ra sy, wła ści cie li, ho dow -ców), w przed dzień wy sta wy, po świę co -ne spo pu la ry zo wa niu wie dzy o ra sachsku pio nych w V gru pie FCI. Naj czę ściejza pra sza my – w tym za kre sie ma my wy -jąt ko we szczę ście – wy bit nych znaw ców,pa sjo na tów ras z gru py V, któ rzy dzie ląsię z na mi nie zna ny mi lub nie pu bli ko wa -ny mi taj ni ka mi wie dzy o na szych ulu bio -nych ra sach. Wy star czy wspo mnieć, żego ści li śmy już i po bie ra li śmy na uki m.in.o ma la mu tach od Nan cy Rus sell, o hu skyod Kim le Blanc, o aki tach od So phii Ka -lu zniac ki, o ba sen ji od Jo an ny Gro szek --Szy mań skiej, o szpi cach my śliw skichod Ewy Sze li gi -Sze re me ty i wie lu, wie luin nych.

Te go rocz ne spo tka nie po świę co ne by -ło szpi com nie miec kim, sek cji IV. Skła da -ło się ono z trzech pa ne li. W pierw szymni żej pod pi sa ny, po wstę pie o hi sto rii po -cho dze nia szpi ców, o wcze snym ist nie -

niu szpi ców na te re nie Pol ski ja ko psówstró żu ją cych i wpro wa dze niu u nas szpi -ców ja ko psów fa wo ry tów do mo wych,omó wił wa lo ry na tu ral nej psiej psy chi kiszpi ców i za koń czył ape lem:

Zo staw cie to, co w szpi cach naj cen -niej sze – psa, ca nis lu pus, wy po sa żo ne gow ar cy cie ka we (i jesz cze nie zna ne) in -stynk ty i w funk cjo nal ne zmy sły umo żli -wia ją ce mu wi dze nie, sły sze nie, wę sze -nie i czu cie.

W dru gim pa ne lu Elżbie ta Au gu sty -niak omó wi ła roz wój ras szpi ców w Eu -ro pie i USA. Omó wi ła hi sto rię szpi cóww Pol sce oraz szcze gó ło wo przed sta wi łapra wi dło wość ana to mii szpi ców, któ rade ter mi nu je pięk ną po sta wę i pra wi dło -wość ru chu.

W trze cim pa ne lu by ło wy stą pie nie pa -ni Lud mi ły Ko mia ko wej – le ka rza we te -ry na rii, ce nio nej ho dow czy ni i uzna nejznaw czy ni szpi ców. Z wiel kim znaw -stwem i fa cho wo ścią za na li zo wa ła pro -

po pi sać się wro dzo nym in stynk tem ło -wiec kim, a za wo dy są bar dzo emo cjo nu -ją ce za rów no dla wła ści cie li char tów, jaki ob ser wa to rów tej nie co dzien nej za ba -wy.

Pierw szy mi en tu zja sta mi wy ści gówchar tów w Pol sce by li do cent An na Li -piń ska i dr Sta ni sław Siu dziń ski, pra cow -ni cy na uko wi ów cze snej Aka de mii Rol ni -czej w Po zna niu. Za ich przy czy ną w Po -

zna niu w ro ku 1975 na sta dio nie WKS„Grun wald” przy uli cy Pro mie ni stej od -by ły się pierw sze w Pol sce wy ści gi char -tów na to rze. Ra zem z wy ści ga mi zor ga -ni zo wa no pierw szą w Pol sce spe cja li -stycz ną wy sta wę char tów. Ko men ta to -rem wy ści gów był obec ny prze wod ni -czą cy Od dzia łu Po znań skie go An drzejMa nia, któ ry dziś udzie la PCT nie usta ją -ce go wspar cia i bez któ re go nie mo gło by

być mo wy o or ga ni za cji za wo dów w Po -zna niu. Pa nu pre ze so wi skła da my ser -decz ne po dzię ko wa nia.

Ser decz nie za pra sza my na ko lej -ny cour sing do Me chli na k. Śre muw czerwcu 2014 ro ku, bę dą to za wo dyo cha rak te rze mię dzy na ro do wym.

Po znań Co ur sing Te amZdję cia Na ta lia Ze szu tek

Klubowa Wystawa Szpiców

30 Pies 4 (352) 2013

ble my ze zdro wiem współ cze snej po pu -la cji szpi ców, ich ró żnych skaz po kro juwy ni ka ją cych z nie od po wie dzial ne go do -bo ru ho dow la ne go, bra ku se lek cji lubnie zau wa żo nych w ho dow li, na mna ża -nych błę dów po kro ju lub cha rak te ru.Na za koń cze nie za po zna ła ze bra nychz prak tycz ną pie lę gna cją szpi ców, tą co -dzien ną, do mo wą, oraz wy sta wo wą– eks po nu ją cą na tu ral ne wa lo ry i pięk noszpi ców.

Pre lek cja i po kaz cie szy ły się wiel kimpo wo dze niem.

Pro pa gu jąc wie dzę o szpi cach, sta ra -my się po da wać w ka ta lo gach wy stawklu bo wych stresz cze nia „te ma tów spo -tkań”, choć znacz ny ich skrót nie od -zwier cie dla peł ne go ży we go sło wa, ew.py tań, roz wi ja nia wąt ków itd. Sta ra mysię też o do bie ra nie ma ło zna nych lubnie pu bli ko wa nych w ka ta lo gu ilu stra cjiści śle zwią za nych z pro ble ma ty ką ze -brań. Ma my zresz tą za pla no wa ne wio dą -

ce mo ty wy i za gad nie nia na trzy na stęp -ne spo tka nia klu bo we, oczy wi ście przy -go to wu je my ade kwat ne doń ilu stra cje.

Zda je my so bie spra wę, że zna ko mi tawięk szość nie zna nych do tych czasa przed sta wia nych na ze bra niach pracoraz ró żnych spra woz dań, no wo ści z za -kre su ho dow li, do bo ru, zdro wia psy cho --fi zycz ne go, fo to gra fii itp. win na być pu -bli ko wa na w biu le ty nie Klu bu, ale skom -pli ko wa ne prze pi sy fi nan so we po wo du jątak rzad kie uka zy wa nie się tej po trzeb -nej dla śro do wi ska pu bli ka cji.

Dru gim ele men tem opra wia ją cym na -sze wy sta wy, ba, cen nym klej no tem, jestol brzy mie spo łecz ne za an ga żo wa nie licz -ne go gro na mi ło śni ków szpi ców z ca łejPol ski. Wbrew scep ty kom po wta rza ją -cym, że bez in te re sow nie nic się nie dazro bić, wbrew lob by stom ko mer cja li za -cji, któ rzy tyl ko wie rzą w wy mier ną za -pła tę, oka zu je się, że ol brzy mia częśćpra cy: tłu ma cze nia, re fe ra ty, opra co wa -nia ka ta lo gu, ko rek ty, stresz cze nia, fo to -gra fie, pra ca w rin gu głów nym, pro wa -dze nie wy sta wy itp. itp. – to wszyst kobez in te re sow ny udział na rzecz wspól nejpa sji. A te ze bra ne, zor ga ni zo wa ne dzie -siąt ki na gród (po nad 300) nie jed no krot -nie ręcz nie zro bio ne, wy pra co wa ne dlaupięk sze nia i umi le nia wspól nych chwil!To wspa nia łe zja wi sko! Są wśród psia rzy(przy naj mniej mi ło śni ków szpi ców) lu -dzie, któ rym się chce chcieć. A tewszyst kie wspól ne sto ły, po czę stun ki– to wiel ki wkład pra cy, do brej wo li, wy -sił ku wło żo ne go we wspól ne do bro. Cilu dzie to skarb, to przy szłość pol skie gopsiar stwa.

Dzię ku ję, to do praw dy bu du ją ce zja wi -sko, niech Was moi mi li nikt nie zwo dzii nie ba ła mu ci, że wspól nym wy sił kiem,wo lą i pra cą ni cze go się nie da zro bić!

Trze cim ele men tem cha rak te ry zu ją -cym na sze wy sta wy jest nie po wta rzal nyna strój życz li wo ści i po go dy wśród wy -sta wia ją cych i zwie dza ją cych, ale teżpew ne zdy scy pli no wa nie.

Obec ność na wy sta wie szpi ców towiel ka przy jem ność i prze ży cie nie tyl koze wzglę du na mo żli wość przy glą da niasię psom, ale też kon takt z przy ja ciel skona stro jo ny mi ludź mi. Ileż pięk nych scen,w któ rych bio rą udział lu dzie i psy, za -cho wu je się w pa mię ci. Mam z ostat niejwy sta wy, prócz prze pięk nych psów, kil -ka epi zo dów, któ rych się nie za po mi na.Choć by ten: przy sia dłem na chwi lęprzy rin gu (zresz tą od ra zu po czę sto wa -

ny zo sta łem pysz nym cia stem), w któ -rym aku rat oce nia ne by ły sy be ryj skie hu -sky (7 szt.) w kla sie cham pio nów. Wy -staw cy wbie gli na ring, na tych miastusta wi li psy wg nu me rów zgło szeń, sę -dzia przyj rzał się kla sie i po pro sił pierw -sze go psa do oce ny in dy wi du al nej. Po zo -sta li – aby dać miej sce do swo bod ne gopo ka za nia oglą da ne go psa w ru chu – na -tych miast wy co fa li się do brze gu rin gu.To by ło bar dzo spor to we i szla chet ne za -cho wa nie. Da je my ka żde mu jed na ko wąszan sę, nie prze szka dza my kon ku ren -tom. Dla ta kich chwil, ta kich scen, ge -stów war to pra co wać przy wy sta wachszpi ców. Oby uda ło się ten kli mat, te godu cha utrzy mać i kul ty wo wać jak naj -dłużej.

Ży cze nia są tym bar dziej po trzeb ne,im więk sze jest nie bez pie czeń stwo pod -nisz cza nia te go kli ma tu życz li wo ści, spo -ko ju, spor to wej ry wa li za cji. Cho chel kadzieg ciu za czy na psuć smak uczty ky no -lo gicz nej. Przy czy ny są pro ste, mo że na -wet pro stac kie – chęć na kło nie nia, ba,wy mu sze nia lep sze go miej sca, zwy cię -stwa, suk ce su. Są tyl ko ró żne me to dytych nie cnych prak tyk. Jed ni sta ra ją sięwszel ki mi spo so ba mi być naj bli żej oce -nia ją ce go, na wet kosz tem sa mo wol ne goza mie nia nia się ogól nie na zwa ną ob słu gąrin gu, aby móc pod po wia dać swo je zda -nie, uwa gi, opi nie. In ni ro bią kla kę– przed kwa li fi ka cją – swo im fa wo ry tom,jesz cze in ni de mon stra cyj nie usta wia jąsię przy swo im wy brań cu i od nie chce niada ją znać, któ ry to pies za słu gu je na wy -ró żnie nie. A w grun cie rze czy ośmie sza jąsię, nad we rę ża ją swój au to ry tet i ubli ża -

31Pies 4 (352) 2013

ją oce nia ją ce mu, wy ra ża jąc w ten spo sóbswój brak doń za ufa nia. To smut ne i ża -ło sne zja wi sko. Ro zu miem, że w epo cere wo lu cji, cha osu oby cza jo we go, na -głych awan sów, pa tro na tu Ni ko de ma totrud ne sło wo „nie wy pa da” jest dziś ma -ło uży wa ne i zro zu mia łe. Ale mo że takzwy czaj nie – wię cej sza cun ku dla sie bie,sę dzie go i wi dzów ota cza ją cych ring.

Broń my się przed wszel kie go ro dza juhu mo ra mi, dą sa mi, afron ta mi lu dzi, któ -rzy wi dzą tyl ko swo ją ra cję, któ rzy za ce -nę prze for so wa nia swe go zda nia i suk ce -su go to wi są znisz czyć du cha spor tu ky -no lo gicz ne go. Jak tę pla gę zwal czać?Przez nie zau wa ża nie, igno ro wa nie, mo -że ostra cyzm śro do wi sko wy, ale to me -to dy sta ro świec kie, nie wiem, czy dziśza uwa ża ne, sku tecz ne. A mo że fil mik– to dra koń ski spo sób, ale nie za wod nyi ta ki no wo cze sny.

Wie rzę, że zwy cię ży zdro wy roz są deki znaj dzie my god ne miej sce dla psa – te -go nad zwy czaj ne go zja wi ska, od le głe goi tak bli skie go czło wie ko wi – w na szejcy wi li za cji, w dniu dzi siej szym.

Pie lę gnuj my tę współ pra cę (to zna czypra cę czło wie ka z psem), tę har mo nij nąi nie po wta rzal ną ko eg zy sten cję dwóchod le głych ga tun ków. Pie lę gnuj my jądziś, pra cu jąc z psem w co raz to no wychdzie dzi nach, sy tu acjach.

Pie lę gnuj my fe no men do sto so wy wa -nia się lub nie ogra ni czo ne go i nie zna ne -go bo gac twa na tu ry, mo żli wo ści psie gocha rak te ru. Cha rak ter, po jem ne sło woskry wa ją ce wie le cech, ob cią żeń, odzie -dzi czo nych ukształ to wań, na wy ków – toar se nał ta jem nic ga tun ku.

Cha rak ter, psy che, to wa żna po ło wapsa! W hi sto rii współ pra cy czło wie kaz psem czę ściej zresz tą wy żej ce nio na niżpo krój. To ona bo wiem wa run ko wa łasłu żeb ną pra cę psa na rzecz czło wie kai by ła przy czy ną kształ to wa nia się od ręb -no ści cech po kro ju. Fi zys był na stęp -stwem po trzeb użyt ko wych, spraw no -ścio wych.

Ta dru ga po ło wa psa, o któ rą to czą siędziś emo cjo nal ne bo je, ca ły gi gan tycz nyprze mysł i zwa rio wa nie wy sta wo we tofi zys, stan dar dy wy glą du, ana to mia, po -krój, har mo nia umow nych cech es te -tycz nych, cech funk cjo nal nych dla ra sy,śro do wi ska, ga tun ku, ruch, dys cy pli na.

I te wa lo ry mu szą być wy eks po no wa -ne na dzie siąt kach po ka zów przez szko -ły wy sta wia nia psa. Spo so by wy sta wia -nia psa mo żna z grub sza po dzie lićna dwa ro dza je.

Pierw szy spo sób to na tu ral ny. Pies po -ru sza się swo bod nie, wi dać, że jest wy -bie ga ny po uroz ma ico nym te re nie, roz -glą da się po oto cze niu, pa trzy, po czymbie gnie, bar dzo płyn nie i swo bod niezmie nia rytm ru chu. Zwra ca uwa gę,kon tak tu je się wzro ko wo ze swo im prze -wod ni kiem, jest pro wa dzo ny na luź nej li -new ce. In te re su je się, za uwa ża in ne psy.Za trzy mu je się w na tu ral nej nie wy mu -szo nej po sta wie. Ma za ufa nie do prze -wod ni ka.

Dru gi spo sób po le ga na bez oso bo wymi bez względ nym wy ko ny wa niu fi gur, ru -chu – spro wo ko wa nych bodź ca mi. Li -new ka, naj czę ściej za ci sko wa, jest naj -sku tecz niej szym re gu la to rem trzy ma niagło wy w zauto ma ty zo wa nym ru chu lubza sty głej po sta wie. Pies bez błęd nie znator rin gu, za mie ra, nie zwra ca uwa gina do ty ka nie, oglą da nie zę bów. Jest wy -ob co wa ny. Za zwy czaj też je go sza ta do -

pro wa dzo na jest do per fek cji. Pod sku ba -na, usztyw nio na, za cze sa na tam gdzietrze ba. Tro chę to prze ry so wa ne, tro chęprze sad ne, tro chę de ka denc kie, tro chęto Paw łow, tro chę bon sai.

My ślę, że zdro wym zło tym środ kiemtej umie jęt no ści, po trzeb nej, ale też win -nej świad czyć o kon tak cie czło wie kaz psem, po wi nien być umiar i po pro stusza cu nek do zwie rzę cia, do je go pięk -na i na tu ral nych za cho wań.

W ostat nich la tach, nad zwy czaj nej po -pra wy ja ko ści po gło wia psów ra so wychoraz spraw no ści ich eks po no wa nia ko -niecz na jest jesz cze umie jęt ność kon ku -ro wa nia, ry wa li zo wa nia, ba, wal kio zwy cię stwo lub po go dze nia się z je gobra kiem. Zwy cię żać, ale i prze gry waćtrze ba umieć!

Wy da je się, że dziś w psie już nic niemo żna ukryć, do ło żyć, le piej wy tre so wać– po zo sta je już tyl ko na sza re ak cjana wer dykt suk ce su lub po ra żki.

Przy ta kim po zio mie psów wal ka jestfa scy nu ją ca. Na si, mam na my śli mi ło śni -ków psów z gru py V, ma ją tę umie jęt -ność opa no wa ną, pięk nie kon ku ru ją, da -ją rów ną szan sę ka żde mu uczest ni ko wi,wza jem nie so bie po ma ga ją, szcze rzegra tu lu ją, okla sku ją zwy cięz cę, są wza -jem życz li wi – tu jest praw dzi wa wal kaz za sa da mi fa ir play i dla te go jest tak za -chwy ca ją ca. Oby to pięk no wal ki upo -wszech ni ło się.

Współ twór cą uda ne go ob rzę du oce nyjest sę dzia, mistrz ce re mo nii, au to ry tet,ba, wy rocz nia. Dla prze pro wa dze nia ry -tu ału po trze bu je per fek cyj nej ob słu gitech nicz nej, spraw ne go se kre ta ria tu,pra co wi te go i by stre go go spo da rza rin -gu, tak tow ne go, nie na rzu ca ją ce go sięasy sten ta i au ry wspól ne go ryt mu pra cy,sku pie nia, ci szy.

32 Pies 4 (352) 2013

Sztu ka sę dzio wa nia to pięk ne i bar dzozło żo ne wy da rze nie. Trze ba mieć dońprzy go to wa nie i oso bo wość:

– wie dzę na gro ma dzo ną, przy po mi na -ną i nie ustan nie uzu peł nia ną, bo wiemky no lo gia roz wi ja się dy na micz nie, jestna uką ży wą, ści śle zwią za ną z bio lo gią,ge ne ty ką, we te ry na rią

– spo strze gaw czość, tę wro dzo ną ce -chę, któ ra po za ogól nym wi ze run kiempsa po zwa la do strze gać je go szcze gó ły

– obiek ty wizm – to ce cha wiel kiej nie -za le żno ści, to świa do mość, że nikt i nicnie mo że wpły nąć na fak tycz ny ob razpsa

– od wa gę, tak bar dzo po trzeb nąprzy uza sad nia niu wer dyk tów po zy tyw -nych, ale i ne ga tyw nych

– umie jęt ność lo gicz ne go ar ty ku ło wa -nia spo strze żeń – do ty czy to wy po wie dzioraz pro to ko łów, z któ rych po wi nienwy ło nić się rze czy wi sty ob raz opi sy wa -ne go psa,

– kul tu rę – czy w ogó le funk cja spo -łecz ne go za ufa nia, jaką jest ta naj wy ższaw hie rar chii na sze go związ ku god ność,mo że ko li do wać z za sa da mi kul tu ry czło -

wie ka. Jest wy mo giem oczy wi stym, a je -że li zda rza ją się wy jąt ki, to świad czą oneo błę dzie w pro ce du rze no mi na cji, któ reczym prę dzej po win ny zo stać na pra wio ne.

Sę dzio wa nie to pięk ne, od po wie dzial -ne, ale i bar dzo zło żo ne za da nie. To ku -mu la cja wie lu czyn ni ków tech nicz nych,in te lek tu al nych, oso bo wo ścio wych i sy -tu acyj nych. Trze ba bo wiem „sfo to gra fo -wać” psa wzro kiem i do ty kiem, po rów -nać z wzor cem, świa to wy mi tren da mi,

prze ana li zo wać ce chy do dat nie i ujem ne,trze ba za uwa żyć ruch, tem pe ra ment,na strój, hu mor, kon dy cję psa.

Dbaj my o au rę te go epi zo du, niechnam przy świe ca za ufa nie do wie dzyi spra wie dli wo ści mi strza. Nie za bu rzaj -my sku pie nia, mo bi li za cji, ba, sa mot no -ści, w któ rej za pa da ją de cy zje. Ta chwi lateż wy ma ga po sza no wa nia.

I tak mi mo re flek sji, wy po min ków– wy sta wa by ła bar dzo uda na, prze pięk -ny te ren, o któ rym ka żdy mo że tyl ko za -ma rzyć, z praw dzi wą tra wą, praw dzi wy -mi drze wa mi. Ide al ne na tu ral ne śro do wi -sko, tło, ple ner dla pięk nych psówi wspa nia łych lu dzi. Do brze usy tu owa ne,

prze stron ne rin gi, a głów ny za sta wio nylicz ny mi na gro da mi i upo min ka miod hoj nych fun da to rów.

* * *Na XXII Klu bo wą Wy sta wę Szpi ców

i Psów Ras Pier wot nych zgło szo no 263psy, na le żą ce do 23 ras. Naj licz niej za -mel do wa ły się nie za wod ne sy be ryj skiehu sky – 63, aki ty – 35, szpi ce mi nia tu ro -we – 31, ala skań skie ma la mu ty – 26.

Oce ny do ko na li wy bit ni spe cja li ści gru -py V – Bar ba ra Lar ska i Ewa Sze li ga -Sze -re me ta oraz Esa Ro ut sa la inen z Fin lan diii Oleg Yan chev z Ro sji.

Zgod nie z tra dy cją i obo wią zu ją cymre gu la mi nem roz po czę to oce nę w rin gugłów nym od na stę pu ją cych kon ku ren cjiho dow la nych. I tak:

Naj lep szym re pro duk to rem zo stałba sen ji Ka ni ba ru FRO MA JE FRA IS, wł.J. Gro szek -Szy mań ska

Naj lep szą su ką ho dow la ną zo sta łasi be rian hu sky Win ter Me lo dy DO UBLETRO UBLE, wł. E. Gór ska

Naj lep szą ho dow lą zo sta ła ho dow lasi be rian hu sky Win ter Me lo dy, wł.E. Gór ska

33Pies 4 (352) 2013

Naj lep szą pa rą ho dow la ną zo sta ły si -be rian hu sky CA SI NO ROY ALE of Co olWa ter i EXTRA VA GAN CE of Co ol Wa ter,wł. B. Ja siń ska.

Po emo cjach zwią za nych z kon ku ren -cja mi ho dow la ny mi przy stą pio no dozma gań w po szcze gól nych rin gach,po czym o godz. 15.15 roz po czę to kon -ku ren cje fi na ło we. I tak:

Naj lep szym Ba by zo stał szpic mi nia -tu ro wy Po me ra nia ZE FIR Wspól ny Dom,wł. A. Tom czyk.

Naj lep szym Szcze nię ciem zo stałchow -chow ABI GA IL By tom ska Sfo ra,wł. K. Że laz ko.

Naj lep szym Ju nio rem zo sta ła aki taame ry kań ska Fi ni gan SHA -KOD TUN DERFE RO, wł. B. Bo ro wiec.

Naj lep szym We te ra nem zo stał si be -rian hu sky Ebo ny sha dow n Sha pa li’sDRA GON, wł. J. Zia ja -Kar dy ka.

Na stęp nie przy stą pio no do wy bo równaj pięk niej szych psów w ośmiu sek cjachgru py V.

Kon ku ren cja ta jest prze ło że niem wy -bo rów w gru pach na wy sta wach wszyst -kich ras. Jest ona lo gicz nym eli mi no wa -niem – wśród ras po krew nych lub cha -rak te ry zu ją cych się wspól nym ro dza jempra cy – po szcze blach sza blo nu po rów -nań do wy bo ru naj pięk niej sze go na wy -sta wie. Ta kon se kwent na kon ku ren cja,od wie lu lat sto so wa na na na szych wy -sta wach, przy ję ła się i cie szy się uzna -niem i po wo dze niem.

Na gród i miejsc na po dium by ło w każ -dej sek cji dla czte rech psów.

Po da ję ośmiu zwy cięz ców, któ rzy bę -dą sta no wi li osta tecz ną kon ku ren cję.

Sek cja I – nor dyc kie psy za przę go we– si be rian hu sky SIM PLY TRA DE WINDDwie Ko ro ny, wł. A. Chy żyń ska

Sek cja II – nor dyc kie psy my śliw skie– ka rel ski pies na nie dźwie dzie IN DY Pi -ki mu sta, wł. M. Bi nek -Ka sper ko wiak

Sek cja III – nor dyc kie psy stró żu ją ce– Norsk Bu hund -Ki mu ra’s NOR MAN,wł. M. Pysz czek

Sek cja IV – szpi ce eu ro pej skie – szpicmi nia tu ro wy po me ra nian BE ES KNE ESFAN TAZ JA Szpic Moll, wł. U. Men dak

Sek cja V – szpi ce azja tyc kie i ra sy po -krew ne – chow -chow Tin Pan Al ley EASYROL LING AT CHA MIN GU wł. E. Mi rec ka

Sek cja VI – psy ras pier wot nych – piesfa ra ona Pa re esa Anu ket Sat Ruu, wł.M. Wil czek

Sek cja VII – Pier wot ne psy my śliw skie– Cir ne co dell’Et na So lo vy ev PE RUD GIOCON TRA LE GE, wł. M. Zem bo wicz

Sek cja VIII – pier wot ne psy my śliw skiez prę gą na grzbie cie – thai rid ge backMy tha idog SHI NE RI GHT LI KE DIA -MONDS, wł. O. Sur ma.

Uko ro no wa niem wy sta wy był wy bórNaj pięk niej sze go Psa XXII Klu bo wej Wy -sta wy Szpi ców i Psów Ras Pier wot nych.Sę dzia z Fin lan dii, Esa Ro ut sa la inen, wy -

ró żnił na stę pu ją cą czwór kę:1. si be rian hu sky SIM PLY TRA DE -

WIND Dwie Ko ro ny, wł. ANE TA CHY -ŻYŃ SKA z Lu bli na

2. szpic mi nia tu ro wy po me ra nianBEES KNESS FAN TAZ JA Szpic -Moll, wł.Ur szu la Men dak z War sza wy

3. chow -chow Tin Pan Al ley EASYROL LING AT CHA MIN GU, wł. Elżbie taMi rec ka z Wro cła wia

4. thai rid ge back My tha idog SHI NERI GHT LI KE DIA MONDS, wł. Ol ga Sur maz War sza wy.

Szcze rze gra tu lu je my zwy cię stwai wy ró żnie nia – na wy sta wie klu bo wej, towiel ki suk ces.

Dzię ku ję za udział i obec ność na wy -sta wie mi ło śni kom szpi ców, dzię ku jęza pięk ne psy, dzię ku ję Za rzą do wi Od -dzia łu w War sza wie za trud or ga ni za cjispo tka nia i wy sta wy, dzię ku ję sza now -nym sę dziom za wni kli wą pra cę, dzię ku -ję za wspól ną pra cę spo łecz ną, dzię ku jędo bro dzie jom za tak licz ne da ry, dzię ku -ję za spor to wą po sta wę, za przy ja zną at -mos fe rę, za pięk ne wspól ne chwi le.

Ser decz nie za pra szam na XXIII Klu bo -wą Wy sta wę Szpi ców i Psów Ras Pier -wot nych, któ ra od bę dzie się 2 września2014 ro ku w Rze szo wie. Za pra szamna spo tka nie i od czyt o po cho dze niu psai je go ko li ga cjach mię dzy ra sa mi, któ rywy gło si dr Ka ta rzy na Fi sz don.

Mam na dzie ję, że znów wspól nie spę -dzi my czas, po ży tecz nie i przy jem nie.

Prze wod ni czą cy Klu bu -Ko mi sjiSzpi ców i Psów Ras Pier wot nych

przy Zarządzie Głównym ZKwPZyg munt Ja ku bow ski

Zdjęcia Gabriela Łakomik-Kaszuba i Jan Marcin Gorazdowski

34 Pies 4 (352) 2013

Sta ło się już tra dy cją, że w dru gą nie -dzie lę wrze śnia na Wy sta wie Klu bo wejw War sza wie spo ty ka ją się mi ło śni cy,ho dow cy i wła ści cie le mo lo sów. W tymro ku spo tka li śmy się 15 wrze śnia na te -re nie Hi po dro mu w Sta rej Mi ło snej, zie -lo nym i pięk nie za drze wio nym miej scu,

przy ja znym za rów no lu dziom jak i psom.Na ju bi le uszo wą wy sta wę zgło szo no 378psów 25 ras, z któ rych naj licz niej za pre -zen to wa ły się owczar ki środ ko wo azja -tyc kie – 45, ca ne cor so ita lia no – 38, do -gi ka na ryj skie – 37 oraz bul do gi an giel -skie i to sy – po 30 psów!

Na po cząt ku wy sta wy od by ły się kon -ku ren cje ho dow la ne, któ rych zwy cięz -ców wy ło ni ła ko mi sja w skła dzie: JanGa jew ski (PL), Ümit Özka nal (TR) i Ni ko -laj Se dykh (RUS). Naj lep szą ho dow lą ro -ku zo sta ła ho dow la do gów ka na ryj skichCan chas de los Gu an chos Iza bel li Pe liń -skiej.

Po za koń cze niu tej czę ści wy sta wyroz po czę ły się zma ga nia w rin gach,gdzie psy oce nia li sę dzio wie spe cja li ściz Hisz pa nii – Vin cen te Ga sco Cor re cher,Ro sji – Ni ko laj Se dykh, Ser bii – Po li na Si -

mic, Sło wa cji – Ja ro slav Ma ty as, Szwe cji– Pe tra Ju ne hall, Tur cji – Ümit Özka nali Pol ski – Jan Ga jew ski.

Po po łu dniu wszy scy zwy cięz cy Klu buza pre zen to wa li się pu blicz no ści w rin gugłów nym i ode bra li swo je na gro dy, a na -stęp nie od by ły się kon ku ren cje fi na ło wei wal ka o po dium i głów ne tro fea, czy lio ta ble ty Sam sung Ga la xy P3 100 dlanaj lep sze go ju nio ra Wy sta wy Klu bo weji Sam sung Ga la xy P5 100 dla zwy cięz cyBIS! Trze ba przy znać, że do pi sa li za rów -no wy staw cy jak i pu blicz ność, któ raw bar dzo kul tu ral ny spo sób do pin go wa -ła wszyst kich uczest ni ków fi na łów.

Wy bór BIS Ju nior przy padł wi ce prze -wod ni czą ce mu Klu bu Mo lo sów An drze -jo wi Szut kie wi czo wi, któ ry na pierw szejlo ka cie po sta wił prę go wa ną su kę do gaka na ryj skie go BRIA NA Al fa Fa mi ly Dog

XX KlubowaWystawaMolosów

Najlepsze Szczenię – sędzia Polina Simic, Serbia:I bernardyn krótkowłosy HERA Wielkopolski Bernardyn, wł. Magdalena KubachaII owczarek środkowoazjatycki TIEN-SHAN z Karagandy, wł. M. DubielIII tosa REDIFASUTO Ninja-San, wł. Magdalena TomaszewskaIV cane corso italiano AGILLA Las Vegas S.J., wł. Stefan Jegliński, Tomasz Zając

Najlepsze Baby – sędzia Petra Junehall, Szwecja: I owczarek środkowoazjatycki HINKA DLA KARAGANDY Patamira, wł. Janusz WiadernyII owczarek kaukaski FURORA KLARYMA z Owczej Góry, wł. Ryszard MarkiewiczIII bulmastif Full House AMBASSADOR, wł. Agata BisIV dog kanaryjski KROM Dolina Rossy, wł. Tomasz Filiks

Najlepszy Weteran – sędzia Umit Õzkanal, TurcjaI hovawart MAGGY von Jesses Meute, wł. Anna PieczyńskaII dog kanaryjski PARISIENNE de presa Awangarda, wł. Tadeusz ZiemskiIII cane corso italiano SHERIDAN Gwiazda Wikingów, wł. Dorota Rykaczewska

35Pies 4 (352) 2013

(hod. Ka mil Sa maj, wł. Mał go rza ta i Ra -do sław Kaź mier czak).

Nad szedł w koń cu ocze ki wa ny przezwszyst kich mo ment. Prze wod ni czą cyKlu bu Mo lo sów Jan Ga jew ski wrę czył ta -blet Sam sung Ga la xy P5 100 An nie Pie -czyń skiej i ogło sił zwy cięz cą BIS prze -pięk ną, do sko na le przez nią pre zen to wa -ną, czar ną pod pa la ną we te ran kę ra syho va wart Int. Ch., Ch. Pl, Ch. Ukr., Zw.Kl., MAG GY von Jes ses Meu te (hod. Sa -bi ne Do mnik, wł. An na Pie czyń ska).

Mię dzy na ro do wa ob sa da sę dziow ska,wy so ki po ziom psów, atrak cyj ne na gro -dy, mi ła at mos fe ra i do bra po go da spra -wi ły, że XX Klu bo wa Wy sta wa Mo lo sówna dłu go po zo sta nie w na szej pa mię ci.

Mo ni ka Oniś koSe kre tarz Klu bu Mo lo sówZdjęcia z archiwum Klubu

Wszyst kie wy ni ki kon ku ren cji ho dow -la nych i fi na ło wych do stęp ne są na stro -nie Klu bu Mo lo sów: www.klub mo lo -sow.pl

BIS molosów – sędzia Jan Gajewski: I hovawart MAGGY von Jesses Meute, wł. Anna PieczyńskaII bulmastif HOUDINI THE GTEAT is Dvariskiu, wł. Katarzyna PiórkowskaIII tosa BONI znad Brzegu Świdra, wł. Iwona JuszczykIV cane corso italiano FIRST CLASS Del-Orte, wł. Daniel Szczechowski

BIS Junior molosów – sędzia Andrzej Szutkiewicz:I dog kanaryjski BRIANA Alfa Family Dog, suka,wł. Małgorzata i Radosław KaźmierczakII bullmastif Full House SECRETARIAT, pies, wł. Agata BisIII buldog angielski Marmaduke My Gal-Bull, pies,wł. Katarzyna KrawiecIV mastif hiszpański ABALIA Massive Mollusc,suka, wł. Olena Maslova

36 Pies 4 (352) 2013

W je sien ny pią tek 20 wrze śnia ra zemz ko le żan ką Elżbie tą Au gu sty niak po le -cia ły śmy do Fin lan dii, by w so bo tę 21wrze śnia sę dzio wać na spe cja li stycz nejwy sta wie psów, zor ga ni zo wa nej przezFiń ski Klub Su omen Seu ra ko irayh di stys– SSKY. Wy sta wa od by wa ła się w miej -sco wo ści He ino la, po ło żo nej nie da le kozna ne go ze sko ków nar ciar skich Lah ti.Zgro ma dzi ła po nad 700 psów 42ras I, II, V, VI i jed nej ra sy IX gru py FCI.Psy pre zen to wa ne by ły w dzie wię ciu rin -gach, a oce nia ła je po za na mi jesz czeczwór ka Fi nów, dwóch sę dziów z Nie -miec i An giel ka.

Elżbie ta Au gu sty niak oce nia ła 85 szpi -ców śred nich ko lo ro wych, Niem ka Ur su laMey er – 79 szpi ce śred nie bia łe, czar nei brą zo we oraz dwa vol pi no ita lia no.W Fin lan dii obo wią zu je sę dziów li mit oce -nia nia mak sy mal nie 85 psów na wy sta -wie. W ko lej nym rin gu u Fin ki Tu uli Sa vo -la inen zma ga ły się psy V gru py FCI: is -landz kie szpi ce, nor we skie bu hun dy (14sztuk) i lun de hun dy (28), izra el skie ca -ana ny, na gie psy mek sy kań skie i pe ru -wiań skie oraz tai rid ge back. Po zo sta łepsy V gru py FCI tra fi ły na ring Fin ki Ma ijiSylgrén: shi ba (45 sztuk), kai, ki shu, hok -ka ido, ala skan ma la mu te oraz 20 akitame ry kań skich. U Ru ne Fa gerströma pre -zen to wa no: 15 im po nu ją cych căo da ser -ra da Es tre la, 11 duń skich bro hol me -rów, 17 duń sko -szwedz kich psów wiej -skich i 42 aki ty. W rin gu Fi na Ta pio Eero liwy stą pi ły: an giel skie bul do gi (13 sztuk),po 3 shar pe ie i do gi ar gen tyń skie, 6 pi re -nej skich psów gór skich, 8 rho de sian rid -ge bac ków, jesz cze kil ka sztuk szpi cówśred nich z kla sy ba by i szcze niąt, 8 lan -cas hi re he ele rów z klas ba by i szcze niąt,a także 17 nie miec kich krom fohrlände -rów oraz fiń ski goń czy – pe su kar hu ko ira.An giel ka Mar ga ret Mac Far la ne oce nia -ła 78 lan cas hi re he ele rów z klas od ju nio -rów po we te ra ny, a Nie miec Hart mutMohr 68 scha pen do esów. W mo im rin gumia łam przy jem ność go ścić: 50 bia łychowczar ków szwaj car skich, po 2 owczar kipod ha lań skie oraz sło wac kie czu wa cze,po 3 owczar ki por tu gal skie i ka ta loń skie,jed ne go mło de go česko slo venský’egovlčáka, a ta kże 23 pol skie owczar ki ni zin -ne.

Fin lan dia szczy cą ca się pięk ny mi psa -mi nie za wio dła i w He ino la. Od zna ko mi -tych psów trud no by ło ode rwać oczy, ado te go jesz cze ty le ras dla nas rzad kichi nie spo ty ka nych. Nie sa mo wi te wra że niero bi ła gro ma da ho len der skich scha pen -do esów, na wy sta wach spo ty ka nychzwy kle w nie wiel kiej licz bie, czy tro chęte rie ro wa tych z wy glą du krom fohrlän -de rów. Wszyst kie ra sy prze bi ły jed naknie po zor ne lan cas hi re he ele ry, któ retłum nie zje cha ły do He ino la, by za pre -zen to wać się przed pa nią Mar ga ret Mac -Far la ne, któ ra kie dyś ho do wa ła tę ra sę, adziś zaj mu je się zdro wiem psów, no i na -dal je sę dziu je. Z Mar ga ret Mac Far la neprzy je cha ła do Fin lan dii jej przy ja ciół ka,rów nież sę dzia, Jac kie Cu tler, ho du ją calancas hi re he ele ry o przy dom ku Lan ke -ela.

W mo im rin gu ja ko pierw sze po ja wi łysię bia łe owczar ki szwaj car skie, ist nybia ły za wrót gło wy, aż 50 sztuk, w więk -szo ści by ły to psy do brze zbu do wa ne, opięk nych gło wach, płyn nie się po ru sza ją -ce. Naj lep szym psem oka zał się Gen tleMi rac le’s Au tumn Dre am z kla sy otwar -tej, któ ry po ko nał uty tu ło wa ne cham pio -ny i we te ra na. W Fin lan dii wy bie ra sięstaw kę naj lep szych czte rech psów lubsuk z klas od ju nio rów po we te ra ny, bypo tem wy ło nić z nich zwy cięz cę ra sy.CAC otrzy mu je tyl ko je den pies i jed nasu ka w da nej ra sie, mo że to być na wet

ju nior, ale nie mo że być we te ran lubcham pion, dla te go CAC otrzy mu je czę stodo pie ro trze ci czy czwar ty naj pięk niej szyw ra sie pies. Wska za ne przez sę dzie gopsy z da nej kla sy (na wet kil ka) ma ją teżpra wo do otrzy ma nia cer ty fi ka tu (cer ti fi -ca te qu ali ty) i wszyst kie psy z cer ty fi ka -tem wal czą po tem o ten je dy ny CAC. Wda nej ra sie sę dzia wy bie ra rów nież naj -lep szą gru pę ho dow la ną, gdzie po dob niejak na na szych wy sta wach klu bo wychstar tu ją psy z co naj mniej dwóch mio tówuro dzo ne w jed nej ho dow li z przy zna ny -mi oce na mi do sko na ły mi lub bar dzo do -bry mi. Na wy sta wach spe cja li stycz nych,jak ta w He ino la, do dat ko wo mo żna teżza pre zen to wać po tom stwo psa. Zwy -cięz cy mo gą wal czyć na ko niec wy sta wyo ty tuł Naj lep szej Gru py Ho dow la nejDnia oraz Naj lep sze go Re pro duk to ra lubSu ki Ho dow la nej.

Wra ca jąc do oce ny bia łych owczar -ków, wśród suk naj lep sza oka za ła się re -pre zen tant ka kla sy po śred niej Ne ver la inDo mi ni ka na, nie du ża, ale bar dzo ele -ganc ka, z do brym przed pier siem i wspa -nia ła w ru chu. Uśmiech nię ta wła ści ciel kasu ki po dzię ko wa ła mi za oce nę ro syj skim„spa si ba”, do da ła, że miesz ka w Fin lan -dii od daw na, ale cią gnie ją do „swo ich”dzię ki cze mu Do mi ni ka na ma już mło -dzie żo we zwy cię stwa z Ro sji, Li twy i Es -to nii. Spo śród przed sta wi cie li trzech ho -dow li bia łych owczar ków za naj lep szą

Specjalistyczna wystawa psów w Heinola

fot. 1

37Pies 4 (352) 2013

uzna łam Gen tle Mi rac le’s (fot. 1). Pod ha la nów zgło szo no tyl -ko dwa (fot. 2). Cham pion Fun go Ama deus za wład nął mo imser cem, gdy tyl ko wszedł na ring, pięk nie zbu do wa ny, do sko -na le pig men to wa ny, o ciem nych oczach, do sko na łych koń czy -nach i bez błęd ny w ru chu. Su ka, cham pion ka Whe ste am’s Whi -te Es te em o nie złej gło wie i tu ło wiu, nie by ła już tak uro dzi wajak pies. Zwy cię stwo ra sy i drob ny upo mniek ode mnie otrzy -mał Ama deus. Do pie ro po wy sta wie, gdy do sta łam ka ta log,oka za ło się, że su ce Whi te Es te em sę dzia Ja nusz Opa ra przy -znał w Bu da pesz cie ty tuł Zwy cięz cy Świa ta. Nie spo dzie wa łamsię, że przyj dzie mi oce niać ta kie pod ha la ny i to tak da le ko oddo mu! Pol skie owczar ki ni zin ne, któ re mia łam przy jem ność zo -ba czyć w He ino la, też wzbu dzi ły mój za chwyt. Ca ła staw ka 23psów mia ła pięk ne gło wy i pięk ny ob fi ty włos. Kil ka psów mia -ło tro chę wy dłu żo ny tu łów i wą sko sta wia ły koń czy ny, ale te zbłę da mi tra fia ły się w sil nie ob sa dzo nej kla sie cham pio nów, dla -te go zaj mo wa ły ni ższe lo ka ty. Naj pięk niej szy PON w He ino la,czte ro let ni mul ti cham pion Borgåkers Ve ea’s Bo un cy Ball, todo sko na ły przed sta wi ciel ra sy, w po rów na niu po ko nał naj lep -szą su kę – cham pion kę Fin lan dii, Li twy i Es to nii Flink be in Ko ci -

mięt kę. Pol skich barw w wy bo rze naj lep sze go szcze nię cia naza koń cze nie wy sta wy mę żnie bro nił sied mio mie sięcz ny Dum -boss Bo ogie Boy. Naj lep szym we te ra nem zo sta ła mat ka zwy -cięz cy ra sy Lo ve lyc kans La dy Ala ta riel Oflo rien (fot. 3), o czympo wie dzie li mi wy staw cy, a naj lep szą ho dow lą Flink be in. Zpew no ścią wy mie nio ne PON -y są do brze zna ne na szym ho dow -com. PON -om nie po wio dło się tyl ko je śli cho dzi o po go dę. Wtrak cie oce ny tej ra sy lu nął deszcz, z cze go wy staw cy wy pie lę -gno wa nych, dłu go wło sych zwie rząt nie mo gli być za do wo le ni.

Z roz mo wy z Elżbie tą wy wnio sko wa łam, że ta ka ilość szpi -ców śred nich ko lo ro wych zro bi ła na niej ogrom ne wra że nie.

Opo wia da ła, że wresz cie mo gła na cie szyć oczy, oglą da jąc ty leład nych zwie rząt. Czu ła się wy jąt ko wo kom for to wo, kie dy ozwy cię stwie psa lub su ki de cy do wa ły szcze gó ły, np. le piej no -szo ne uszy, bar dziej mig da ło we oczy, słod szy wy raz pyszcz ka.Psia ki by ły do sko na le przy go to wa ne do wy sta wy i pra wi dło woza pre zen to wa ne. Pra wie wszyst kie, mi mo nie sprzy ja ją cej po ryro ku, by ły bo ga to owło sio ne i by ła to sza ta w do brym ga tun ku.Nie któ re ze szpi ców śred nich – zda niem Elżbie ty – mo gły bybyć tro chę bar dziej krzep kie i więk sze, że by nie stwa rza ły wra -że nia szpi ca ma łe go w gór nej gra ni cy wzro stu ze zde cy do wa niemoc niej szą (o pro por cjach ku fy do czasz ki 2:3) gło wą szpi caśred nie go. Nie któ re z nich mo gły by mieć wię cej przed pier sia,głęb szą klat kę pier sio wą czy tro chę sze rzej sta wiać koń czy ny wru chu. Ale te naj pięk niej sze na praw dę za chwy ca ły. Uro dą wy -ró żnia ły się psy z ho dow li Tem po re. Za rów no 16-mie sięcz nypies z kla sy po śred niej Tem po re Hap py Ho ur, jak i doj rza ły pra -wie 4-let ni cham pion Tem po re Po wer Play zwra ca ły uwa gęnie na gan ną bu do wą i ob fi to ścią do sko na łej w ga tun ku sier ści.Cham pion po ka zał się bez za rzu tu i zdo był ty tuł naj lep sze gopsa w ra sie oraz wy grał gru pę V FCI. Mo żna po wie dzieć, że dlanie go to nu da, bo jest to, jak się póź niej oka za ło, bar dzo uty tu -ło wa ny pies i oj ciec wie lu ład nych dzie ci. Po rów na nie o zwy cię -stwo ra sy prze gra ła z nim sucz ka z kla sy mło dzie ży 11-mie -sięcz na La qu es Star smi le. Do niej na le żał BOB Ju nio rów. By łazja wi sko wa w ru chu, do sko na le zbu do wa na, o do brej sza cie, wpięk nym so czy stym ru dym ko lo rze. Do te go by ła per fek cyj niepo ka za na. Do kla sy we te ra nów zo sta ło zgło szo nych du żo, boaż 5 psów i 4 su ki szpi ców śred nich ko lo ro wych w wie ku od 8do 12 lat. Ku za sko cze niu Elżbie ty by ły to bar dzo pięk ne zwie -rzę ta. Wszyst kie uty tu ło wa ne i na dal w do sko na łej wy sta wo wejkon dy cji, wy raź nie lu bi ły się po ka zy wać. Sę dzia z Nie miec Ur -

fot. 2

fot. 3

fot. 4

38 Pies 4 (352) 2013

su la Mey er też mia ła du żo ład nych szpi ców śred nich bia łych(14), czar nych i brą zo wych (65). Nie licz nie, bo tyl ko dwa, sta -wi ły się szpi ce wło skie. Wy grał pies – syn po cho dzą ce go z Pol -ski Sel ti mo Cie lo Del Can ti co Del le Cre atu re.

W Fin lan dii na wy sta wie mo gą brać udział psy, któ re są poka stra cji ze wzglę dów zdro wot nych. Nie ob ni ża im się za toocen, mo gą zaj mo wać pierw sze miej sca i zdo by wać wszyst kiety tu ły. Tro chę to zmie nia cha rak ter i cel wy staw, któ re po win -ny wy ła niać i pro mo wać naj lep sze psy ho dow la ne, ale na pew -no ka stra ty z po wo dze niem mo gą pro mo wać ra sę i spra wiaćwła ści cie lom du żo przy jem no ści przez sam fakt wy sta wia niai zdo by wa nia wy ró żnień.

Oce nia jąc psy, trud no zer kać na są sied nie rin gi, jed nak mo jejuwa dze nie umknę ła spo ra licz ba wy sta wia nych lun de hun dów,bu hun dów i nie spo ty ka nych u nas ca ana nów, oce nia nych nasą sied nim rin gu, czy trosz kę da lej duń sko -szwedz kich psówwiej skich oraz bro hol me rów. Oj, z chę cią po pa trzy ła bym nanie. Do pie ro w trak cie fi na łów mo głam zo ba czyć, co się dzia łona in nych rin gach i ja kie psy wy gra ły w swo ich ra sach.

Kon ku ren cje fi na ło we za po cząt ko wał wy bór naj lep sze go

szcze nię cia. Star to wa ły naj pięk niej sze szcze nię ta więk szo ścizgło szo nych na wy sta wę ras. Uwa gę „przy jezd nych” sę dziówprzy kuł nie du ży sza ry prę go wa ny pies o nie zbyt ob fi tym i lek -ko fa li stym wło sie. Wy ja śnio no nam, że to po to mek krom -fohrlände ra i pu dla. Tę krzy żów kę ras za sto so wa no, by po sze -rzyć pu lę ge ne tycz ną krom fohrlände ra. Psy re je stro wa ne są ja -ko krom fohrlände ry, otrzy mu ją spe cjal ne ro do wo dy i mo gąstar to wać w wy sta wach psów, choć nie mo gą otrzy my waćwnio sków na cham pio na i in nych ty tu łów.

W He ino la sę dzia Tu ula Sa vo la inen za naj pięk niej sze szcze nięuzna ła ala skan ma la mu ta Arc tic Ma la mu te Bo re al Tu tan(fot. 4), ko lej ne miej sce wska za ła lan cas hi re he ele ro wi Bon ne -min’s Aslan. Miej sce za nim za jął nor we ski bu hund Rat su num -

men Au gust -Ru nar, a czwar te miej sce w tej kon ku ren cji przy -pa dło ja sno ru de mu szpi co wi śred nie mu Da mi ra zin Aito Am -mat ti la inen. Wy bo ru naj pięk niej szych we te ra nów do ko na łarów nież Tu ula Sa vo la inen. Tym naj pięk niej szym oka zał się do -sko na le za pre zen to wa ny krom fohrländer cham pion Fin lan dii,Szwe cji, Da nii i Es to nii, C. I. B. Jet til dan Aiva ne ka (fot. 5), ko -lej ne miej sca za ję ły: rho de sian rid ge back Ta ru jen Ma aru, cham -pion Fin lan dii, Ro sji i Es to nii Black Ca esar’s Ac tion Man – ru dyszpic śred ni oraz su ka shi ba – cham pion ka Fin lan dii, Es to niii Li twy Explo rer’s Hi to mi. Sę dzia Ru ne Fa gerström wy brał naj -lep sze gru py ho dow la ne. Z ra do ścią po wi ta łam je go wer dykt,naj pięk niej sze te go dnia oka za ły się pol skie owczar ki ni zin nez ho dow li Flink be in (fot. 6), dal sze miej sca sę dzia wska zał czar -nym szpi com śred nim o przy dom ku Da mi ra zin, czwór ce izra el -skich ca ana nów z ho dow li Ka ta fa ron ja i an giel skim bul do gomz ho dow li Möwens. Ten sam sę dzia wy ło nił rów nież naj lep szągru pę re pre zen tu ją cą re pro duk to ra lub su kę ho dow la ną.Na pierw szym miej scu usta wił po tom stwo nie daw ne go zwy -cięz cy BIS we te ra nów krom fohrlände ra Jet til dan Aiva ne ka. Ko -lej ne lo ka ty za ję ło po tom stwo czar ne go szpi ca śred nie go, nie -zwy kle uty tu ło wa ne go zwy cięz cy świa ta z 2008 ro ku, cham -pio na Fin lan dii, Szwe cji, Es to nii, Li twy i Ro sji, C. I. B. Pie nen po -lun Di plo ma tic (fot. 7), po tom stwo uty tu ło wa nej su ki ca ana na,cham pion ki Fin lan dii, Szwe cji, Nor we gii, Da nii, Es to nii i Li twyo imie niu Chan cos Cor bett oraz grup ka psów lan cas hi re he ele -rów po cham pio nie 7 kra jów To po li nos Le go las.

Wy bo rów naj lep sze go ju nio ra nie prze pro wa dza się, po nie -waż ju nior mo że otrzy mać CAC i re pre zen to wać ra sę w wy bo -rach naj pięk niej sze go psa wy sta wy. A te go wy bo ru w He ino lado ko nał Ta pio Eero la z Fin lan dii. 4 lo ka tę sę dzia wska zał ru de -mu shar pe io wi mul ti cham pio no wi C.I.B. Se cret Li ne’s Mu sic

fot. 5

fot. 7

fot. 6

Pies 4 (352) 2013 39

Ma ker, na 3 miej scu usta wił scha pen do esa, cham pio na Fin lan -dii, Szwe cji i Nor we gii, C.I.B. Tras se li Hui Hai, 2 miej sce za jąłmul ti cham pion C.I.B. Möwens One Of A Kind (fot. 8). Naj pięk -niej szym psem tej wy sta wy zo stał nie wiel ki, pięk nie zbu do wa -ny i świet ny w ru chu lan cas hi re he eler z kla sy otwar tej Bel l -smond Spi rits Sha dow Over Tri pha zard (fot. 9). Wła ści ciel kapsa Kri sta Ran ta nen nie kry ła wzru sze nia, nie kry ła go rów nieżoce nia ją ca tę ra sę Mar ga ret Mac Far la ne, a jej przy ja ciół ka z An -glii ocie ra ła łzy z po licz ków. Kri sta Ran ta nen przy zna ła po tem,że to pierw szy raz, kie dy lancas hi re he eler try um fu je na BISwy sta wy nie tyl ko w Fin lan dii, ale w Eu ro pie!

Wy sta wa do bie gła koń ca, my peł ni wra żeń po je cha li śmy doHel si nek, by na stęp ne go dnia wra cać do Pol ski. Kil ka dni powy sta wie Mar ga ret Mac Far la ne na pi sa ła do mnie, że na dal ży je

emo cja mi zwią za ny mi z wy sta wą i sym pa tycz nym po by temw Fin lan dii. My (Elżbie ta Au gu sty niak i ja) rów nież wspo mi na -my wy sta wę w He ino la bar dzo mi ło, mia ły śmy oka zję zo ba czyćty le pięk nych psów, pra co wa ły śmy w rin gach przy po mo cy nie -zwy kle kom pe tent nych ste war dów i se kre ta rzy. Fiń skie mu Klu -bo wi Su omen Seu ra ko irayh di stys pra gnie my po dzię ko wać za

za pro sze nie i wiel ką go ścin ność. Pra gnę też wy ra zić po dzię ko -wa nia pa nu Ji no wi Ka aki nen za udo stęp nie nie kil ku zdjęć. Wię -cej zdjęć z tej wy sta wy znajduje się na stro nie klu bu SSKY.

Jo an na Ada mow skaZdję cia Jin Ka aki nen (fot. 4, 6, 7, 9)

i Jo an na Ada mow ska (fot. 1, 2, 3, 5, 8)

fot. 8

fot. 9

Czas bie gnie szyb ko, nie mi nę ły echaklu bo wej wy sta wy we lsh cor gi z 2012ro ku, a za na mi już ko lej na wy sta wa. Ko -lej ny raz we lsh cor gi pre zen to wa ły swąuro dę na te re nie roz bu do wa ne go sta dio -nu „Znicz” w Prusz ko wie. Znów nie wie -dzia łam, ko go po dzi wiać: czy pięk neczwo ro no gi, czy mo że po prze bie ra nychwy staw ców. A by ło na co po pa trzeć– ha sło XI wy sta wy klu bo wej tym ra zembrzmia ło „Wiel ki Gats by” (fot. 1). Te

prze bie ran ki uczest ni ków wy sta wy tojuż tra dy cja, o któ rej wie lu ko le gów psia -rzy chce się prze ko nać na wła sne oczy.Co ro ku z cie ka wo ści wy sta wę od wie -dza ją nie zwią za ni z ra są sę dzio wie i ho -dow cy in nych ras, któ rzy sły sze li o jejnie zwy kłym kli ma cie. Wy sta wę od po -cząt ku w tym sa mym miej scu i ter mi nieor ga ni zu je Klub We lsh Cor gi przy Za rzą -dzie Głów nym Związ ku Ky no lo gicz ne gow Pol sce.

Jak co ro ku w Prusz ko wie psy oce nia lisę dzio wie ho dow cy tych ras. Iva na Si br -to va z Czech naj pierw ho do wa ła pem -bro ki pod przy dom kiem „z Neu stej na”,a te raz pod przy dom kiem „ze Si br tu”.Je rzy Ol szew ski w la tach 80. w swo jejho dow li „Sy le na” od cho wał kil ka mio tówwe lsh cor gi pem bro ke od su ki spro wa -dzo nej z Fin lan dii.

W tym ro ku wy sta wa zgro ma dzi ła 97psów. 46 we lsh cor gi car di gan oce nia łaIva na Si br to wa, a Je rzy Ol szew ski 51

we lsh cor gi pem bro ke. Pol scy wy staw cyre pre zen to wa li nie mal ca łą Pol skę, wy -staw ców z za gra ni cy by ło wy raź niemniej niż w po przed nich la tach. Za wi ni łypew nie wy sta wy eu ro pej ska w Szwaj ca riii klu bo wa w Fin lan dii zor ga ni zo wa new tym sa mym ter mi nie co na sza wy sta -wa klu bo wa. Z za gra ni cy tym ra zemprzy je cha ły cor gi z Czech i Li twy.

Rin gi jak co ro ku przy stro jo no sto sow -ny mi pla ka ta mi au tor stwa Izy Olej ni czak(fot. 2), kwia ta mi i ko sza mi peł ny mi ja -błek. Na wy staw ców cze ka ło wie le na -gród rze czo wych i pu cha rów przy go to -wa nych przez klub, głów nych spon so -rów i spon so rów in dy wi du al nych orazpre zy den ta Prusz ko wa. O pod nie bie niazgro ma dzo nych za dba li wy staw cy, stółaż ugi nał się od roz ma ite go ja dła i słod -ko ści, przy zwy cza ili śmy się już do pik ni -ku na klu bów kach cor gi.

Za nim roz po czę ła się oce na psów, wy -staw cy z psa mi po zo wa li do pa miąt ko -

XI Klu bo wa Wy sta wa We lshCor gi – 31 sierp nia 2013

fot. 1

40 Pies 4 (352) 2013

wych zdjęć (fot. 3). Prze wod ni czą cy Klu -bu Mi ro sław Re dlic ki otwo rzył wy sta wę,przed sta wił za pro szo nych sę dziów i wrę -czył upo min ki wła ści cie lom cor gi, któ rzynie daw no sta nę li na ślub nym ko bier cu,oraz ho dow cy z Czech Jo se fo vi Skur ko -vi, któ ry nie opu ścił żad nej wy sta wy. Ju -li tę Ry gier, wła ści ciel kę ho dow li „Fest”,i Do ro tę Paź, wła ści ciel kę ho dow li „Con -tro ver sia” Klub wy ró żnił oko licz no ścio -wy mi pla kiet ka mi w uzna niu du żychosią gnięć ho dow la nych, a ta kże 12-le ciaist nie nia obu ho dow li. Pa nie by ły za sko -czo ne, ale też wy raź nie wzru szo ne.

WE LSH COR GI CAR DI GAN

Psy kla sa ba by (3 zgło sze nia) DEU TER Dum -m les – wo 1Psy kla sa szcze niąt (2) OPTI MUS PRI ME No -wa Szko cja – wo 1Psy kla sa mło dzie ży (2) Dre am car dis NE VERGA VE UP – dosk. 1, Mł. Zwyc. Klu buPsy kla sa otwar ta (4) Fest ŁAD NY JAK ŻAD -NY – dosk. 1, CWC, Zwyc. Klu bu, BOB, BIS -2 Psy kla sa cham pio nów (3) KRĘ CI CHWOSTLi siu ra – dosk. 1, CWCPsy kla sa we te ra nów (3) Fest AXEL – dosk. 1Su ki kla sa ba by (2 zgło sze nia) Chris Te am MI -RA BEL KA – wo 1, Naj lep sze Ba by w Ra sie &BIS Ba by Su ki kla sa szcze niąt (2) Fest ON DI NE – wo 1,Naj lep sze Szcze nię w Ra sie & BIS Szcze niąt Su ki kla sa mło dzie ży (2) DE CA ME RON Vir goVe sta lis – dosk. 1, Mł. Zwyc. Klu bu, Naj lep szyJu nior & BIS Ju nior (fot. 4)

Su ki kla sa po śred nia (4) LA LU NIA Con tro ver -sia – dosk. 1, CWCSu ki kla sa otwar ta (7) WIEL KA WY GRA NACon tro ver sia – dosk. 1, CWC, Zwyc. Klu bu(fot. 5)Su ki kla sa cham pio nów (5) Fest JA RU LIN KA– dosk. 1, CWC (fot. 6)Su ki kla sa we te ra nów (2) BA GE RA FA WO -RYT KA Con tro ver sia – dosk. 1, Naj lep szy We te -ran w Ra sie

WE LSH COR GI PEM BRO KE

Psy kla sa ba by (2 zgło sze nia) IVO Pems Pas -sion – wo 1Psy kla sa mło dzie ży (6) Vel li co’s MI STERTWI STER – dosk. 1, Mł. Zwyc. Klu buPsy kla sa po śred nia (1) Mil ky wey’s BORN INTHE USA – dosk. 1, CWCPsy kla sa otwar ta (5) Ma ple le af’s WI SUS THEKNI GHT IN BLACK – dosk. 1, CWC (fot. 7)Psy kla sa cham pio nów (7) Fe sti niog Ar borGOL DRUSH – dosk. 1, CWC, Zwyc. Klu bu,BOB, BIS -1 Psy kla sa we te ra nów (4) BUR ZAN Li siu ra– dosk. 1, Naj lep szy We te ran w Ra sie & BISWe te ra nówSu ki kla sa ba by (3) BRIS BA NE Pen Fro– wo 1, Naj lep sze Ba by w Ra sie Su ki kla sa mło dzie ży (10) LU LIAN NA Li siu ra– dosk. 1, Mł. Zwyc. Klu bu, Naj lep szy Ju nior(fot. 8)Su ki kla sa po śred nia (1) Cor gon Blue WA ŻNASZA CHA KU SA – dosk. 1, CWC Su ki kla sa otwar ta (2) Urte bak kens AKE LE IE– dosk. 1, CWCSu ki kla sa cham pio nów (5) KAN TYCZ KA Li -siu ra – dosk. 1, CWC, Zwyc. Klu buSu ki kla sa we te ra nów (3) ZACH CIAN KA Ca saBlan ka – dosk. 1

W kla sie po za kon ku ren cją za pre zen to -wa ło się kil ka car di ga nów i kil ka pem bro -ków. Tę kla sę or ga ni za to rzy wy sta wy za -re zer wo wa li dla psów nie ho dow la nych,np. dłu go wło sych czy nie pra wi dło woumasz czo nych, któ re nie mo gły by star to -wać na in nych wy sta wach, lub ta kich,któ rych wła ści cie le nie chcą wal czyć

o przy zna wa ne na wy sta wie ty tu ły. Po nie -waż znam war tość na szych cor gi, niezdzi wi ła mnie nie wiel ka licz ba przy zna -nych ocen „bar dzo do bry” w obu ra sach.

Kon ku ren cje ho dow la ne prze pro wa -dził Je rzy Ol szew ski. Spo śród kil ku parpsów obu ras wy ło nił zwy cię ską pa rę ru -dych pem bro ków: Fe sti niog Ar bor GOL -DRUSH i LU LIAN NA Li siu ra. Naj lep szymre pro duk to rem wy sta wy klu bo wej zo stałMa ple le af Li siu ra ALEX TRE BEK, pem -bro ke miesz ka ją cy na Li twie, w car di ga -

fot. 2

fot. 3

fot. 4

fot. 5

fot. 6

41Pies 4 (352) 2013

nach ty tuł ten przy padł Usza ki CHER RYPIE. Naj lep szą su ką ho dow la ną w ra siewe lsh cor gi car di gan oka za ła się Ker manPAT TER Con tro ver sia, a w we lsh cor gipem bro ke, po dob nie jak rok wcze śniej,SZEP TUN KA Li siu ra. Zda niem sę dzie gonaj lep sza ho dow la car di ga nów 2013 ro -ku to Con tro ver sia, a w pem bro kach Li -siu ra. Jesz cze więk sze emo cje to wa rzy -szy ły wy bo rom Best In Show, gdzie wy -bie ra no zwy cięz cę po mię dzy dwo ma ra -sa mi. Iva na Si br to va za Naj lep sze Ba bywy sta wy klu bo wej uzna ła świet nie za po -

wia da ją cą się car di gan kę Chris Te am MI -RA BEL KA, słod ką i jesz cze „dzie cię co”nie po rad ną. Zwy cię stwo spo śród naj lep -szych szcze niąt przy pa dło rów nież car di -gan ce Fest ON DI NE, w ju nio rach lep szaoka za ła się ko lej na przed sta wi ciel ka tejsa mej ra sy DE CA ME RON Vir go Ve sta lis.Złą pas sę pem bro ków prze ła mał do pie rozwy cię ski we te ran, dziar ski dzie wię cio la -tek BUR ZAN Li siu ra. Przed sę dziąz Czech jesz cze tyl ko wy bór do ro słe gozwy cięz cy wy sta wy, gdzie try um fo wałru dy przy bysz z USA, we lsh cor gi pem -bro ke Fe sti niog Ar bor GOL DRUSH(fot. 9) przed rów nie efek tow nym prę -go wa nym car di ga nem Fest ŁAD NY JAKŻAD NY (fot. 10). Zwy cięz ców ude ko ro -wa no pięk ny mi szar fa mi.

Na za koń cze nie jesz cze pa rę słówo prze bra niach. Mam wra że nie, że ha -sło XI klu bo wej wy sta wy cor gi „Wiel kiGats by” po bu dzi ło wy obraź nię wy jąt ko -wo wie lu wy staw ców do zmia ny swo je gowy glą du. In spi racją do tych zmian by łyla ta 20–30 XX wie ku. Roz ma wia łamz wie lo ma oso ba mi na ten te mat. Jed niprze ko py wa li sza fy wła sne, ro dzi nyi zna jo mych w po szu ki wa niu od po wied -nich ele men tów ubio ru. In ni in spi ra cjiszu ka li w se cond -han dach, jesz cze in nisko rzy sta li z wy po ży czal ni stro jów i ko -stiu mów. Wszyst kim na le żą się sło wauzna nia, wy glą da li ście wspa nia le! Właś -nie wy bór naj lep sze go prze bra nia za koń -czył tę wy sta wę. To nie ła twe za da nie or -ga ni za to rzy wy sta wy po wie rzy li nie spo -dzie wa ne mu go ścio wi, któ ry od wie dziłwy sta wę – pa ni w tocz ku na gło wie,z bia łym li sem na szyi – da mie na szej ky -no lo gii Elżbie cie Chwa li bóg (fot. 11).Strój Blan ki Żu kow skiej i jej sy na oka załsię tym naj pięk niej szym, rze czy wi ście ta -kiej dba ło ści o szcze gó ły mo żna tyl kopo zaz dro ścić (fot. 12). Ca łej resz cie wy -

staw ców cor gi gra tu lu ję po czu cia hu mo -ru i wiel kiej po my sło wo ści. Do zo ba cze -nia za rok.

Tekst i zdję cia Jo an na Ada mow ska

fot. 7

fot. 8

fot. 9

fot. 10

fot. 11

fot. 12

42 Pies 4 (352) 2013

XXV Jubileuszowa KlubowaWystawa Bokserów

Ka żdy wła ści ciel bok se ra cze ka na tę je -dy ną, raz w ro ku od by wa ją cą się wy sta wę– Klu bo wą Wy sta wę o Zwy cię stwo Ro ku.Jest to nie za prze czal nie wy sta wa naj wa -żniej sza (po wy sta wie ATI BOX -u) przy no -szą ca za szczyt i du mę zwy cięz cy. I ta kąwła śnie wy sta wę miał zor ga ni zo waćw 2013 ro ku Od dział ZKwP w Opo luwspól nie z Klu bem Bok se ra.

De cy zja o miej scu i ter mi nie za pa dław ro ku ubie głym na ze bra niu spra wo -zdaw czym Klu bu, któ re od by ło sięw przed dzień wy sta wy or ga ni zo wa nejprzez Od dział Ka to wic ki.

Ja ko czło nek Od dzia łu Opol skie goi prze wod ni czą ca Klu bu do sko na le zda -wa łam so bie spra wę z od po wie dzial no ści,ja ka cią ży na or ga ni za to rach im pre zy.Mia łam tyl ko na dzie ję, że po mysł na or ga -ni za cję wy sta wy w Opo lu zo sta nie przy ję -ty przez wła dze na sze go Od dzia łu ze zro -zu mie niem, tym bar dziej że z jed nej wy -sta wy zro bi ły się dwie, po nie waż tona bar kach pol skie go klu bu w tym ro kuspo czy wa ła or ga ni za cja VII Środ ko wo eu -ro pej skiej Wy sta wy Bok se rów.

Sie dem lat te mu po wsta ła „unia” czte -rech klu bów: cze skie go, pol skie go, sło -wac kie go i wę gier skie go. Umo wa mię dzyklu ba mi po le ga na tym, że co ro ku ko lej -no w ka żdym z tych państw or ga ni zo wa -na jest wy sta wa, na któ rą przez każdyklub de le go wa ni są sę dzio wie.

Od dział Opol ski wy ra ził zgo dę na or ga -ni za cję obu wy staw, sta nę ło więc przedna mi trud ne za da nie. Sa tys fak cjo nu ją ca

by ła jed nak wia do mość, że na wy sta węklu bo wą zgło szo nych zo sta ło 147 psów(Pol ska – 81, Ukra ina – 15, Niem cy – 10,Cze chy – 9, Sło wa cja – 8, Ło twa – 7, Wę -gry – 5, Sło we nia – 5, Wło chy – 2, Ser bia– 2, Ro sja – 1, Es to nia – 1, Au stria – 1),co by ło re kor dem po wy sta wie or ga ni zo -wa nej przez Klub Bok se ra w Wał brzy chuw 2009 r. gdzie zgło szo no aż 180 psów.Cie szy ło nas rów nież to, że na sza wy sta -wa zo sta ła za uwa żo na przez za gra nicz -nych wy staw ców, któ rzy po sta no wi liprzy je chać do Opo la.

Za pa dła de cy zja, że wy sta wy zo sta nązor ga ni zo wa ne na te re nie strzel ni cy Pol -skie go Związ ku Ło wiec kie go w Opo lu --Gru dzi cach. Miej sce po ło żo ne po za mia -stem, w le sie, z do brym do jaz dem i za ple -czem ga stro no micz nym do sko na le nada -wa ło się do te go ce lu.

Za rząd Klu bu pod jął de cy zję, że Pol skęre pre zen to wać bę dzie Iwo na Mag dziar -ska, Cze si za pro po no wa li Ra di ma Fia lę,Sło wa cy Mi ro sla va Fi sma na, a Wę grzy Gy -or gy Gla ze ra.

Uzgod nio no ter min obu wy staw – pol -ska 7 września, a środ ko wo eu ro pej ska8 września 2013.

Bę dąc człon kiem ko mi te tu or ga ni za cyj -ne go, wie dzia łam, że wszyst ko zo sta niedo pię te na ostat ni gu zik i w za sa dzie by -łam spo koj na o wy nik na szych sta rań, jed -nak za wsze jest ja kieś ale. To by ła prze -cież XXV ju bi le uszo wa wy sta wa i nic nie -prze wi dzia ne go nie mia ło pra wa się wy -da rzyć.

W so bo tę 7 wrze śnia by ło cie pło i sło -necz nie, co do brze wró ży ło dla na szej im -pre zy.

Ofi cjal ne go otwar cia wy sta wy do ko nałprze wod ni czą cy na sze go Od dzia łu Grze -gorz We ron. Po nie waż zna na już by ławcze śniej ob sa da sę dziow ska na po szcze -gól nych rin gach (ring 1: Gy or gy Gla zer– żół te psy, ring 2: Ra dim Fia la – prę go -wa ne psy, ring 3: Iwo na Mag dziar ska– żół te su ki, ring 4: Mi ro slav Fi sman– prę go wa ne su ki), sę dzio wie uda li siędo pra cy. Du że rin gi i mnó stwo wol nejprze strze ni za pew nia ło wy sta wia ją cymmo żli wość spo koj ne go ob ser wo wa nia, cosię dzie je, mo żli wość spa ce ru i wy pro wa -dze nia psa czy roz bi cia na mio tu.

At mos fe ra pa nu ją ca wo kół rin gów by łado sko na ła. Do ping wi dzów, pod eks cy to -wa nie wy sta wia nych i wy sta wia ją cych jakna ka żdej wy sta wie, du żo uśmie chuna twa rzach.

Po za koń cze niu sę dzio wa nia i ogło szo -nej prze rwie roz po czę ły się fi na ły po prze -

Zwycięzca KlubuBieg

43Pies 4 (352) 2013

dzo ne pro gra mem, któ re go au to rem byłKlub Bok se ra.

Tra dy cyj nie ogło sze nie wy ni ków ran -kin gu klu bo we go po łą czo ne zo sta łoz wrę cze niem pu cha rów dla zwy cięz ców:naj lep sze go szcze nię cia, naj lep sze go ju -nio ra, we te ra na, do ro słe go psa i su ki, noi oczy wi ście głów ne go zwy cięz cy.

Po nie waż Za rząd Klu bu pod jął uchwa -łę, że zo sta ną wrę czo ne pu cha ry dlawszyst kich tych, któ rym chce się pra co -wać ze swo im psem, dzie się ciu człon kówna sze go Klu bu, któ rzy ukoń czy li ze swo -imi bok se ra mi te sty ZTP or ga ni zo wa neprzez Od dział Wro cław ski i ZTP i ADprzez Od dział Łódz ki (dla wy ja śnie nia do -dam, że ZTP to nie miec ki prze gląd ho -dow la ny z te sta mi psy chicz ny mi, a AD topró ba spraw no ścio wa po le ga ją ca na po -ko na niu przez psa 20 km przy ro we rze),zo sta ło po pro szo nych na ring głów nyw ce lu ode bra nia pu cha rów.

W tym ro ku rów nież Za rząd Klu bu pod -jął uchwa łę, że co ro ku na wy sta wie klu -bo wej wrę cza ne bę dą pu cha ry „Za słu żo -ny dla ho dow li bok se ra” ho dow com, któ -rzy po sia da ją co naj mniej 30-let ni stażw ho dow li bok se rów. Ja ko pierw sze zo -sta ły uho no ro wa ne ta kim wy ró żnie niemHa li na Jan dy, któ ra jak się oka za ło 8wrze śnia ob cho dzi ła wła śnie ju bi le usz 30-le cia pra cy sę dziow skiej, i Elżbie ta Do li no --Do lin dow ska, któ ra od po nad 35 lat jestho dow cą bok se rów, a ta kże au tor ką ksią -żki Bok ser.

Wrę czo no rów nież pu cha ry dla naj -młod sze go uczest ni ka wy sta wy, któ rymoka zał się JO CER In wa zja Mo cy, naj star -sze go uczest ni ka wy sta wy – CAR LI NOMe mo ran dum, dla go ścia, któ ry przy je -chał z naj od le glej sze go miej sca – sucz kaz Mo skwy Del la Mon te Kil lo YUNES SA,i dla uczest ni ka, któ ry w dniu wy sta wymiał uro dzi ny – sucz ka z Es to nii Eco uteSeu le ment Moi no Aka ci sa.

Po za koń cze niu czę ści „klu bo wej” roz -po czę ła się naj wa żniej sza część wy sta wy,czy li fi na ły.

Wszyst ko po to czy ło się szyb ko i spraw -nie. Na rin gu głów nym pra co wa ły ko le -żan ki z klu bu, kon fe ran sjer kę pro wa dziłGrze gorz We ron, ring po moc ni czy ob ję ływ po sia da nie ko le żan ki z ko mi te tu or ga -ni za cyj ne go, a nad resz tą czu wał nie za -wod ny jak za wsze ze spół opol ski. Nie mo -gło się nie udać.

Sę dzio wie przy aplau zie wi dow ni fe ro -wa li wy ro ki i jak na ka żdej „na szej” bok -ser skiej wy sta wie by ło gwar no, sły chaćby ło okla ski, okrzy ki do pin gu i śmiech.

Sę dzio wa nie na XXV Ju bi le uszo wej Wy -sta wie Bok se rów za koń czy ło się wy ni -kiem:Best In Show ABI LI TY HAR MO NY HER MIO NE – Es to niaZwy cięz ca Klu bu – psyORIENT EXPRE ESS DI CA SA VER NI CE– Wło chyARON z Me ta bo xu – Cze chy Zwy cięz ca Klu bu – su kiTHEL MA LO UIS OD DJE VI JA – Ser biaKE NYA DE TIER RA DE BO XER – Wło chyMło dzie żo wy Zwy cięz ca Klu bu – psyUNKAS Kar ma pa – Sło wa cjaCHE S. C. ATHE NA’S DRE AM – Sło we niaMło dzie żo wy Zwy cięz ca Klu bu – su kiABI LI TY HAR MO NY HER MIO NE – Es to niaURTI CA Kar ma pa – Sło wa cjaBis Ju niorABI LI TY HAR MO NY HER MIO NE – Es to niaNa jep sze Ba byNE RA BE NYG MONaj lep sze Szcze nięADE LE Kier skie Ustro nieNaj lep szy We te ranMA RO STRONG – Pol ska

W kon ku ren cjach ho dow la nych pa dłyna stę pu ją ce wy ni ki:Naj lep szy Re pro duk tor – DIA MANT Nor -domNaj lep sza Ho dow la – Nor domNaj lep sza Pa ra – CHE S. C. ATHE NA’SDRE AM i CU TE ATHE NA’S DRE AM

Tro chę szko da, że zwy cię stwo klu buod je cha ło do Es to nii i w za sa dzie wszyst -kie naj wa żniej sze ty tu ły nie przy pa dły pol -skim psom, ale tak już jest ze zwy cię stwa -mi. Dla mnie bar dzo mi łym ak cen tem fi -na łów był ty tuł Naj lep sze go We te ra na,któ ry przy padł pol skie mu psu MA ROSTRONG – sy no wi mo je go uko cha ne goPA GA NI NIE GO. MA RO po ka zał się na rin -gu głów nym w do sko na łej for mie i z du żąkla są.

Po ofi cjal nym za koń cze niu wy sta wyi krót kiej prze rwie od by ło się co rocz ne ze -bra nie spra woz daw cze Klu bu. Ze bra niczłon ko wie wy słu cha li spra woz da nia ko -mi sji re wi zyj nej, spra woz da nia ho dow la -ne go przed sta wio ne go przez wi ce prze -wod ni czą cą ds. ho dow li Iwo nę Mag dziar -ską i spra woz da nia z dzia łal no ści za rzą du,któ re od czy ta łam ja ko prze wod ni czą caKlu bu. Spra woz da nia zo sta ły przy ję teprzez słu cha ją cych bez spe cjal nych uwag.Za rzą do wi udzie lo no ab so lu to rium.

Ze bra nie za koń czo no, a na stęp niewszy scy uczest ni cy ze bra nia i przy by wa -ją cy już go ście uda li się na wspól ną ko la -cję. Jest to na sza klu bo wa tra dy cja, któ rapo zwa la na spo koj ne, już bez emo cji i ner -wów prze ży cie wy sta wy, na wspo min ki,spo tka nia sta rych zna jo mych (nie jed no -krot nie rin go wych ry wa li), na „dłu gie Po -la ków roz mo wy”. Ale to nie koniecemocji, jutro...

Najpiękniejsza głowa – KE NYA DE TIER RA DEBO XER

Zasłużeni hodowcy Halina Jandy i ElżbietaDolino-Dollindowska

Naj lep szy We te ran MA RO STRONG

44 Pies 4 (352) 2013

VII Środ ko wo eu ro pej ska Wy sta wa Bok se rów

Po go da jak zwy kle w Opo lu do pi sa ła.Po ofi cjal nym otwar ciu wy sta wy na stą pi łolo so wa nie sę dziów do po szcze gól nychrin gów. Jest to no vum, któ re na wy sta -wach środ ko wo eu ro pej skich wpro wa dzi liSło wa cy. Po nie waż ci sa mi sę dzio wie niemo gli po wtó rzyć rin gów z so bo ty, lo so -wa nie przy aplau zie wi dow ni od by ło sięspraw nie, da jąc na stę pu ją cy wy nik:ring 1: Ra dim Fia la – żół te psy, ring 2:Iwo na Mag dziar ska – prę go wa ne psy,ring 3: Mi ro slav Fi sman – żół te su ki,ring 4: Gy or gy Gla zer – prę go wa ne su ki.

Pra ca na rin gach od by wa ła się bez za -kłó ceń. Głów ni bo ha te ro wie da wa li z sie -bie wszyst ko, aby wy paść jak naj le piej,cho ciaż tra fia li się mal kon ten ci, któ rzywo le li za ci sze wła snej klat ki niż show.

Sę dzio wa nie za koń czy ło się pla no woi po prze rwie na stą pi ły fi na ły po prze dzo -ne wy bo rem naj pięk niej szej gło wy wy sta -wy. Fun da to rem pięk nej gło wy bok se rai sę dzią wy bie ra ją cym by ła Iwo na Mag -dziar ska. Na ring po pro szo no wszyst kichzwy cięz ców po szcze gól nych klas. Cho dzi -ło o wy bra nie jak naj bar dziej kla sycz nej,zgod nej ze wzor cem i ma ją cej w so bie to„coś” gło wy bok se ra.

Chwi la na pię cia, sę dzia pod cho dzido ka żde go kan dy da ta, do kład nie sięprzy glą da, na pię cie ro śnie i wresz cie jestwer dykt: ty tuł naj pięk niej szej gło wyotrzy mu je prę go wa na sucz ka z WłochKE NYA DE TIER RA DE BO XER.

Fi na ły na Wy sta wie Środ ko wo eu ro pej -skiej rów nież ró żnią się prze bie giemi otrzy my wa ny mi ty tu ła mi. Sę dzio wie lo -su ją po szcze gól ne rin gi i kon ku ren cje fi -na ło we. W at mos fe rze ogrom ne go na pię -cia, ale i do sko na łej za ba wy zo sta ły ogło -szo ne na stę pu ją ce ty tu ły:

Zwy cięz ca Best In ShowKE NYA DE TIER RA DE BO XER, wł. Da vidVer ni ce – Wło chyMło dzie żo wy Zwy cięz ca Środ ko wej Eu -ro py UJVA RO SI LEH -BOX CA RUS SO, wł. Csa baTóthSAT’ELIT GLA DIA TOR, wł. Te tia na Vy -niar skaABI LI TY HAR MO NY HER MIO NE, wł. ElenKi viSÓ SRET -MEN TI HA VAN NA, wł. Imre Bi ró Mło dzie żo wy Wi ce zwy cięz ca Środ ko -wej Eu ro py UNKAS KAR MA PA, wł. Vla di mir To ma scikEGO D’AN TE IKAN, wł. Iri na Tsi ly naGIO CON DA NO STRUM, wł. Jo an na Te is -sey reAS SOL VOM TER RA COT TA -IM PE RIUM,wł. Sve tla na Gra smikZwy cięz ca Środ ko wej Eu ro py RUS LA FLER ETER NAL FLA ME, wł. Da ni -jel Bo ros Dje vi, Ju an Jo se Si xto Gon za lez,Da vid Ver ni ceVI DZHEY DEN BURG, wł. Mar cin i Ag -niesz ka Ba na szakTHEL MA LO UIS OD DJE VI JA, wł. Da ni jelBo ros Dje viKE NYA DE TIER RA DE BO XER, wł. Da vidVer ni ceWi ce zwy cięz ca Środ ko wej Eu ro py RUN NING -BOX ARA MIS, wł. Csa ba Sze -be ni, Ma jo ran Ro berASTE RIX PER ŁA ROZ TOC ZA, wł. Da riuszFa bi szew skiHOS SA FER RA RI BOX, wł. Jo an na Kar pi -szen

GRAND BOX LE GO DE MA, wł. Csa ba Sze -be ni, Ma jo ran Ró bertNaj lep szy We te ranTOR TIL LA SWE ET GŁO GO SIA, wł. Mał go -rza ta i Piotr Paw lak

Tym ra zem nie dzie la by ła szczę śliw szadla pol skich bok se rów. Kil ka ty tu łów zo -sta ło w kra ju, a mia no wi cie:Mło dzie żo wy Wi ce zwy cięz ca Środ ko -wej Eu ro py – żół ta sucz ka GIO CON DANo strumZwy cięz ca Środ ko wej Eu ro py – piesprę go wa ny – VI DZHEY DEN BURGWi ce zwy cięz ca Środ ko wej Eu ro py prę -go wa ny pies – ASTE RIX Per ła Roz to czaWi ce zwy cięz ca Środ ko wej Eu ro py– żół ta su ka – HOS SA Fer ra ri Box Naj lep szy We te ran Środ ko wej Eu ro py– prę go wa na TOR TIL LA Swe et Gło go sia

Okla ski, ogrom na ra dość zwy cięz ców.Jesz cze ofi cjal ne za koń cze nie wy sta wy.Na ring głów ny zo sta li po pro sze ni sę dzio -wie i za pro sze ni go ście, czy li pre zy den ciklu bów Sło wa cji i Wę gier. Pre zy dent klu -bu cze skie go Ra dim Fia la wy stę po wał tymra zem ja ko sę dzia. Wspól nie z Grze go -

Losowanie

45Pies 4 (352) 2013

rzem We ro nem po dzię ko wa li śmy wszyst -kim uczest ni kom, a sę dziom za „so lid nyka wał” do brej ro bo ty.

W tym ro ku na za koń cze nie ATI BOX -u,któ ry od by wał się na Wę grzech, pre zy -dent klu bu wę gier skie go Im re Bi ró prze -ka zał klu bo wi pol skie mu (na rę ce Iwo nyMag dziar skiej i mo je) fla gę ATI BOX -u. Po -nie waż or ga ni za to rem tej do rocz nejwspa nia łej i głów nej bok ser skiej im pre zyjest w 2014 r. Od dział Wro cław, po sta no -wi li śmy, że ostat nim ak cen tem bę dzie ofi -cjal ne prze ka za nie przez Pol ski Klub Bok -se ra fla gi na sze go „ma łe go ATI BOX -u”,jak na zy wa my Wy sta wy Środ ko wo eu ro -pej skie, pre zy den to wi Klu bu Sło wa cji Jo -ze fo wi Su ste ro wi.

Nie ste ty to już ko niec i mo żna by po -wie dzieć „opa da kur ty na i ga sną świa tła”,ale nie dla wła ści cie li i mi ło śni ków tejwspa nia łej ra sy. Rok 2014 r. to XXVI Klu -bo wa Wy sta wa Bok se rów, któ rej or ga ni -za cji pod jął się Od dział w Ło dzi, i VIIIŚrod ko wo eu ro pej ska Wy sta wa Bok se -rów, na któ rej spo tka my się na Sło wa cji.

KLUB BOK SE RA

Rok 2014 to rów nież dla nas, człon kówKlu bu Bok se ra, rok rocz ni co wy, po nie ważbę dzie my ob cho dzić 15. rocz ni cę ist nie -nia Klu bu, któ ry jest kon ty nu acją klu busę dziów prze kształ co ne go w 1984 w klubra sy.

Ofi cjal nie Klub Bok se ra roz po czął swo jądzia łal ność od ze bra nia wy bor cze go 11wrze śnia 1999 r. w Czę sto cho wie, gdziewy bra ny zo stał za rząd pod prze wod nic -twem Mar ka Le wan dow skie go. Wy bra -na zo sta ła rów nież ko mi sja re wi zyj na,któ rej pierw szą prze wod ni czą cą zo sta łaMa rze na Szcze śniew ska.

Po wo ła nie Klu bu Bok se ra uza le żnio neby ło od ze bra nia mi ni mu m 100 skła dekczłon kow skich w cią gu trzech mie się cyod da ty za ło że nia Klu bu. Ple num Za rzą duGłów ne go ZKwP 23.10.1999 r. za twier -dzi ło no wy Klub pod na zwą Zwią zek Ky -no lo gicz ny w Pol sce – Klub Bok se ra, za -twier dzo ny zo stał rów nież za rząd i ko mi -sja re wi zyj na. Do 29 stycznia 2000 r. 105człon ków no wo po wsta łe go Klu bu wpła -ci ło skład kę człon kow ską, co osta tecz niespo wo do wa ło po wo ła nie Klu bu Bok se raprzez Ple num Za rzą du Głów ne go.

Pierw szą sie dzi bą Klu bu był Od dział ZKw Ło dzi, na stęp nie po zmia nie prze wod ni -czą ce go Klu bu, któ rym zo sta ła An na Bo -guc ka, Od dział w War sza wie, a obec niesie dzi bą Klu bu jest Opo le.

Przez wszyst kie te la ta mo to rem dzia -łal no ści Klu bu by ły nie wąt pli wie ini cja ty -wy człon ków, za in te re so wa nie do bremra sy, pro pa go wa nie ho dow li z wła ści wymdo bo rem re pro duk to rów i szko le nia.Do dnia dzi siej sze go oprócz Wy sta wy Klu -bo wej „O Zwy cię stwo Ro ku” odbywająsię wy sta wy kra jo we bok se rów, któ repra wie co ro ku or ga ni zu je Od dział weWro cławiu. Wy sta wy te po łą czo ne są z te -sta mi ZTP.

Klub Bok se ra jest człon kiem ATI BOX-u(świa to wa or ga ni za cja zrze sza ją ca 34 klu -by bok se ra na ca łym świe cie). Na sza wi -ce prze wod ni czą ca do spraw ho dow li Iwo -na Mag dziar ska jest rów nież pierw szymwi ce pre zy den tem ATI BOX -u.

Nasz Klub jest też współ or ga ni za to remim prez ta kich jak świa to we mi strzo stwabok se rów w tro pie niu ATIBOX WM FH.W 2012 r. od by ły się one ko ło Po zna nia.Mi łym dla nas ak cen tem tych za wo dówby ła IV lo ka ta w punk ta cji in dy wi du al nejna szej klu bo wej ko le żan ki Be aty No wa -kow skiej z psem FAZ ZY FA DO Re ki ni cha.W tym ro ku 09/10 li sto pa da w Niem czechw trak cie trwa nia ta kich sa mych za wo -dów Ma rze na Łą czyń ska z sucz ką LE -XI LU KO VA Gło go sia na 100 mo żli wychpunk tów wy pra co wa ły 100, zaj mu -jąc I miej sce i otrzy ma ły zło ty me dal i ty tułZWY CIĘZ CA FH 1 2013. Jesz cze raz gra -tu lu je my ko le żan ce i ma my na dzie ję, żew ro ku przy szłym „na sze dziew czy ny”bę dą au tor ka mi ko lej ne go suk ce su.

Dwu krot nie rów nież od by ły się w Pol -sce wy sta wy ATI BOX -u – w 2002i 2010 r., a ko lej na ma się odbyć w ma -ju 2014 r. Wszyst kie trzy or ga ni zo wa nesą we Wro cła wiu przez tam tej szy Od działprzy wspar ciu Klu bu.

Co ro ku przy oka zji wy sta wy klu bo wej

od by wa ją się ze bra nia, na któ rych za rządskła da spra woz da nie ze swo jej dzia łal no -ści, oma wia ne są istot ne pro ble my do ty -czą ce za rów no ra sy jak i sa mej dzia łal no -ści Klu bu. W chwi li obec nej Klub li czy 122człon ków i licz ba ta od pa ru lat się niezmie nia.

Po sia da my swo ją stro nę in ter ne to wą,na któ rej za miesz cza ne są wszyst kie ak tu -al ne in for ma cje do ty czą ce ży cia Klu bu,wy ka zy ho dow li, re pro duk to rów, za po -wie dzi mio tów czy szcze niąt już uro dzo -nych. Cie szy rów nież fakt, że oso by za pi -su ją ce się do Klu bu to lu dzie mło dzi, a toda je na dzie ję, że za ło że nia na szej dzia łal -no ści znaj du ją za in te re so wa nie wśródwła ści cie li bok se rów.

Ewa Do liń skaZdjęcia D. J. Dyjor

Zwycięzca CEBS

Marzena Łączyńska z suczką LEXI LUKOOVAGłogosia

46 Pies 4 (352) 2013

W dniach 20 i 21 lip ca 2013 ro ku wChâlet te sur Lo ing od by ła się dwu dnio wawy sta wa wszyst kich ras, któ rej głów nymor ga ni za to rem był pre zy dent sek cji So lo -gne (ACRC) Im re Ho rvath. Rów no le glepierw sze go dnia by ły wy sta wy klu bo we.Or ga ni zo wał je Club des Chiens de Ber -ger de l’Est et Ita liens (CBEI), któ re gopre zy den tem jest Im re Ho rvath, oraz Ni -zin ny Club de Fran ce (NCF). Pre zy den -tem NCF jest Chri sta Loch ner.

Te re nem wy staw był pięk ny za drze -wio ny park re kre acyj ny ze spo rym sta -wem, któ ry da wał wy tchnie nie wy staw -com w tych upal nych dniach, a psy chęt -nie ko rzy sta ły z ką pie li.

Sę dziom i ob słu dze rin gów co chwi lado no szo no zim ną wo dę z lo du. Rin gibar dzo prze stron ne, pra ca do sko na lezor ga ni zo wa na, mi ła at mos fe ra.

W dniu po prze dza ją cym wy sta wy klu -by zor ga ni zo wa ły sym po zjum na te matwzor ców ras. Wę gier skie ra sy pa ster skieko men to wał Péter Har sa nyi z Wę gier.Son ja Bo gna ro va ze Sło wa cji mó wi ła, jakpo wi nien wy glą dać ide al ny ce sko slo ven -sky vlcak. Mnie po pro szo no o ko men tarzdo wzor ca pol skie go owczar ka ni zin ne -go i pol skie go owczar ka pod ha lań skie -go. Sym po zjum trwa ło ca ły dzień z prze -rwą na obiad. Za in te re so wa nie te ma temby ło bar dzo du że. Sta wi li się licz nie nietyl ko ho dow cy, ale rów nież fran cu scysę dzio wie przed sta wia nych ras. Z uwa gąsłu cha no ko men ta rzy, in te re so wa no sięnaj drob niej szy mi szcze gó ła mi bu do wyi ru chu. Dys ku sja by ła oży wio na.

Pierw sze go dnia na wy sta wie klu bo -wej 32ème Na tio na le d’éle va ge 2013 sę -dzio wa łam PON -y i pod ha la ny. Owczar kini zin ne zro bi ły na mnie du że wra że nie.Bar dzo po pra wił się po ziom fran cu skichPON -ów. Mia łam mo żli wość po rów na -nia, po nie waż pierw szy raz sę dzio wa łamklu bo wą we Fran cji w 2000 ro ku. Więk -szość psów by ła do sko na le zbu do wa na,o po praw nym ru chu.

Naj lep szym szcze nię ciem wy sta wy zo -sta ła NOR KA URWI SU HU BA, któ rej ho -

dow cą i współ wła ści cie lem jest Ma rie --Fran ce Gon fond.

Naj lep szym ju nio rem oka za ła się im -por to wa na z Pol ski Po nad to AKWA RE -LA. hod. An na Do mi niak, wł. Be atri ceLe qu eux i Pier re Hil len weck.

Wy bra ny prze ze mnie naj lep szy cham -pion to rów nież im por to wa ny z pol skiejho dow li Po nad to SZAM BE LAN, wł. Mo -ni que de Win ter z Ho lan dii.

Naj lep szym do ro słym psem zo stał piesz kla sy po śred niej HAR TUR DE KA IL L -HA NES, hod. i wł. Be atri ce Le qu euxi Pier re Hil len weck. On też otrzy małCACS i zwy cię stwo ra sy BOB.

32ème Na tio na le d’éle va ge 2013

Best Junior – Po nad to AKWA RE LA

GAL LO PIN -PO LKA Z MA ZU ROW

GLU CO SA MI NE DES AR CA NES D’HER MES

Best Champion Po nad to SZAM BE LAN CACS GAL LO PIN -PO LKA Z MA ZU ROW i ResCACS KLE IN PON KA VAN HET GO RA LEN HOF

Res. CACS do stał GU STAW -PAW LAKZ MA ZU ROW, hod. i wł. Chri sta Loch ner.

Naj lep szą do ro słą su ką oka za ła sięGAL LO PIN -PO LKA Z MA ZU ROW, hod.Chri sta Loch ner, wł. Mo ni que de Win terz Ho lan dii.

Res. CACS zdo by ła KLE IN PON KA VANHET GO RA LEN HOF, hod. Ka tja Ja si ca,wł. Chri sta Loch ner.

Pol skich owczar ków pod ha lań skichzgło szo no tyl ko 13. Zwy cię stwo ra sy zdo -by ła su ka GLU CO SA MI NE DES AR CA NESD’HER MES, hod. i wł. Fran co ise Mar tin.

Best In Show wy staw klu bo wych by łowspól ne. Sę dzia Bo ris Cha pi ro na zwy -cięz cę wy brał pol skie go owczar ka ni zin -ne go.

Na kra jo wej wy sta wie pol skie owczar -ki ni zin ne sę dzio wa ła Ma ry la Ma ko ma -ski. HAR TUR DE KA IL L HA NES po wtó -rzył swój suk ces i zdo był BOB, a po tem

BOG II. Naj lep szą su ką oka za ła sięKLEIN PON KA VAN HET GO RA LEN HOF.

Na stęp ne go dnia na wy sta wie kra jo -wej sę dzio wa łam au stra lian she pherd,któ rych zgło szo no aż 90 sztuk.

Ra sę wy grał wspa nia ły pies z kla syotwar tej WE ASEL’S GO OD BYE PHI LA -DEL PHIA, hod. Ma ga lie Sa va ry, wł. Pa -tri cia Ver ron. W fi na łach oce nia łam I gru -pę FCI i bez wa ha nia da łam mu Zwy cię -stwo BOG.

Wy bo ru BEST IN SHOW wy sta wy kra -jo wej do ko na ła za słu żo na sę dzia So ciétéCen tra le Ca ni ne (SCC) Chan tal Me ryi ona rów nież się nim za chwy ci ła. Te godnia owcza rek au stra lij ski WE ASEL’SGO OD BYE PHI LA DEL PHIA miał swójwiel ki dzień.

Tekst i zdjęcia Bar ba ra Lar ska

47Pies 4 (352) 2013

Best in Show

Najlepsze szczenię NOR KA URWI SU HU BA

Kąpiel dla ochłody

HAR TUR DE KA IL L HA NES i KLE IN PON KA VAN HET GO RA LEN HOF CACS HAR TUR DE KA IL L HA NES ResCACS GUSTAW-PAWLAK z MAZUROW

BOB HAR TUR DE KA IL L HA NES

48 Pies 4 (352) 2013

XXIV Klu bo wa Wy sta wa Pol skichOwczar ków Ni zin nych w tym ro ku go ści -ła w No wym Dwo rze Ma zo wiec kim. Or -ga ni za to rem był ZKwP Od dział w Le gio -no wie i Klub -Ko mi sja PON-a.

Wy sta wa Klu bo wa PON win na pre zen -to wać do ro bek ho dow la ny mi ło śni kówtej ra sy, jest rów nież for mą po pu la ry za cjipsa ra sy pol skiej.

Praw da to oczy wi sta, że wy sta wę Klu -bo wą PON-ów przede wszyst kim chwa ląci, któ rych pu pi le wy gry wa ją. Tym bar -dziej by ło mi ło or ga ni za to rom, gdy pod -cho dzi li do nich wy staw cy, któ rych psyzaj mo wa ły dal sze miej sca w kla sachi gra tulo wa li uda nej wy sta wy.

W wy sta wie bra ło udział 52 PON-ów,w tym ta kże z Fran cji, Bel gii i oczy wi ściez oj czy zny ra sy – Pol ski.

Oce niał je – bar dzo do kład nie, wręczpo „ap te kar sku” – sę dzia mię dzy na ro do -wy wszyst kich ras Piotr Król. Z przy jem -

no ścią pa trzo no na je go pra cę, fa cho wy,przy ja zny i ko le żeń ski sto su nek do wy -staw ców i ich pu pi li.

Bar dzo miłą at mos fe rę stwo rzy litakże sa mi „ponia rze”. Ci, któ rzy przy je -cha li po ka zać swo je PON-y, i ci, któ rzyprzy by li tyl ko w ce lach to wa rzy skich.A le gen dar ny „stół bie siad ny”, pe łen re -gio nal nych po traw, wsze la kich na pit kówi ciast przy wie zio nych przez uczest ni kówwy sta wy, prze rósł naj śmiel sze ocze ki wa -nia. Z nie skry wa ną za zdro ścią spo glą da lina to wszystko wy staw cy in nych raspsów, któ re by ły oce nia ne w tym sa mymcza sie w tej sa mej ha li.

Nie po raz pierw szy oka za ło się, że po -nia rze po tra fią spo ty kać się ze so bą,spor to wo kon ku ro wać, ba wić się i bie -sia do wać.

Wy sta wę uświet ni li ta kże spon so rzy

z Pol ski i z USA, któ rzy do star czy li mi łeupo min ki.

Ko lej na na sza wy sta wa po prze dzo -na spo tka niem klu bo wym od bę dzie sięna te re nie pa ła cu w Ostro mec ku, za codzię ku je my jej or ga ni za to rom – ko le gomz Od dzia łu w Byd gosz czy.

Po ni żej wy ni ki ocen wraz ze zdję cia mi.

L. i L. Kie la ro wie

Naj lep sza ho dow la – PO NAD TONaj lep szy re pro duk tor – CAR z Li lio we goZa ci sza

Psy:Zw. Mł. – Po nad to AN TOSZZw. Klu bu – FIA KIER Pro log Po land FCINajlepszy We te ran, BIS We te ran – CARz Li lio we go Za ci sza

XXIV Klubowa WystawaPolskich Owczarków Nizinnych

Nowy Dwór Mazowiecki 5.10.2013 r.

BiS Weteran CAR z Liliowego Zacisza

BOB, Zw. Klubu JEMIOŁUSZKA z Gangu Długich

Najlepsze Szczenię LIRA Mościc

FIAKIER Prolog Poland FCI

Najlepsze Ba by – IŚCIE LU BA od Ich mo ściów

Najlepszy Reproduktor – CAR z Liliowego Zacisza

49Pies 4 (352) 2013

Su ki:Najlepsze Ba by – IŚCIE LU BA od Ich mo -ściówNajlepsze Szcze nię, BIS szcze niąt – LI RAMo ścic

Zw. Mł., Najlepszy Ju nior – AKWA RE LARa wi ponZw. Klu bu, BOB – JE MIO ŁUSZ KA z Gan guDłu gich

15 wrze śnia b. r. na głów nej uli cy Łe -by, nie opo dal do mu, w któ rym miesz ka -ła i pro wa dzi ła ho dow lę „z Kor de gar dy”dr Da nu ta Hry nie wicz, od sło nię to po -mnik -ła wecz kę ku czci „Psia ry”. To ob -szer na, wy ko na na z gra ni tu ław ka,na któ rej pro fe sor Zbi gniew Du dek,dzie kan Wy dzia łu Rzeź by ASP w Ło dzi,umie ścił dwie na tu ral nej wiel ko ści, wy -ko na ne w brą zie rzeź by pol skichowczar ków ni zin nych. Je den pies le żyna ław ce, a dru gi obok sie dzi. Pro fe so ro -

wi ja ko ży we mo de le słu ży ły je go wła snePON -y.

Licz nie ze bra ni miesz kań cy Łe by, za -pro sze ni go ście, tu ry ści i wła dze mia staby li świad ka mi nie co dzien ne go od sło nię -cia po mni ka, po le ga ją ce go na zdję ciupsom za ło żo nych wcze śniej ob ro ży, cozro bił bur mistrz Łe by An drzej Strzech -miń ski w oto cze niu wie lu mi ło śni kówPON -ów przy by łych wraz z psa mi na tęuro czy stość i to wa rzy szą cą jej wy sta wępsów ras pol skich, któ ra od by ła się

w tym sa mym dniu po raz pierw szyw Łe bie.

W ofi cjal nych prze mó wie niach wie leosób wspo mi na ło zmar łą w 2007 ro kudr D. Hry nie wicz, pod kre śla jąc jej za -sługi zwią za ne z za wo dem le ka rza we -tery na rii, ho dow cy psów ra so wych,a zwłasz cza pol skich owczar ków ni zin -nych, ra sy, któ rą „stwo rzy ła” Da nu sia.

Uro dzi ła się ja ko wnucz ka ze słań caw 1914 ro ku w Har bi nie w Man dżu rii.W 1919 r. wraz z sio strą i ro dzi ca miprzy je cha ła do Pol ski do Po zna nia, gdziew 1933 r. skoń czy ła gim na zjum. W paź -dzier ni ku 1939 r. ukoń czy ła Aka de mięMe dy cy ny We te ry na ryj nej we Lwo wie,ale dy plom ode bra ła już po woj nie weWro cła wiu. W cza sie woj ny by ła le ka -rzem re jo no wym w „dro ho byc kiej ob ła -sti”, po tem pra co wa ła w Stub nie k. Prze -my śla i od 1944 r. w lecz ni cy we te ry na -

Najlepszy Junior AKWARELA Rawipon

Najlepsza hodowla – PONADTO

Po mnik -ła wecz ka po świę co ny pa mię cidr Da nu ty Hry nie wicz w Łe bie

Najlepszy Reproduktor – CAR z Liliowego Zacisza

50 Pies 4 (352) 2013

W ko min ku trzesz czą nie do su szo neszcza py drew na. Zim no. Her ba ta roz -grze wa dło nie, a wspo mnie nie o char cimweek en dzie w Ko no pi skach oży wia pa -mięć. Po go da w pierw szy week endwrze śnia roz pie ści ła nas słoń cem i tem -pe ra tu rą. Do brze, bo na stro je char cia rzyby ły ró żne.

Te go rocz ne wy sta wy char cie – Klu bo -wa Wy sta wa Char tów i Kra jo wa Wy sta -wa Char tów – zgro ma dzi ły w Ko no pi -skach 157 przed sta wi cie li X gru py. Psyoce nia ne by ły przez sę dziów Ja nu szaOpa rę, Ka zi mie rza Ry chli ka i Ma cie ja Lip -ca. Naj licz niej sta wi ły się whip pe ty, boi po gło wie ich w Pol sce naj więk sze. Onerów nież wio dły prym w kon ku ren cjachfi na ło wych Klu bo wej Wy sta wy Char tów.

Ta wy sta wa bez sprzecz nie na le ża łado mło de go CA MO UFLA GE Ide alist, któ -ry wy gry wa jąc ra sę, sta nął rów nieżna naj wy ższym po dium fi na łów o Naj -pięk niej sze go Ju nio ra oraz Naj lep sze goPsa Klu bo wej Wy sta wy Char tów. Naj -pięk niej szym Ba by (TWI LI GHT SPAR KLEBorn to Lo ve), Naj pięk niej szym We te ra -nem (BO KA MA RO AMA ZING BE AU TYJe ster land) oraz Naj pięk niej szą su ką ho -dow la ną (Tyl ko Ty Vi king’s Po etry) rów -nież by ły char ty an giel skie whip pet.

Choć te go rocz na wy sta wa klu bo wanie by ła du ża, bio rąc pod uwa gę fre -kwen cję, to jed nak na ary sto kra -tów X gru py cze ka ły pięk ne rin gi. Taksa mo jak w ze szłym ro ku wy staw cy za -dba li o na gro dy i upo min ki dla zwy cięz -

ców. Ka ta rzy na Mi ja kow ska wspie raswo imi pra ca mi ka żdą char cią im pre zę,dzię ki niej Klub Char ta od te go ro ku mo -że po chwa lić się pięk nym lo go. Mał go -rza ta Spi ra dek wła sno ręcz nie wy ko na łana gro dy dla pra wie ka żde go char ta ro -syj skie go oraz zwy cięz ców ras chart per -ski sa lu ki, chart afgań ski i chart an giel skiwhip pet. Do dar czyń ców do łą czy ły fan ki,wła ści ciel ki i ho dow cy char tów – Mał go -rza ta Ta de usz, Be ata Mar tel li i Mag da le -na Re beś, a ho dow la „Z Ju raj skich Bi -sku pic” ufun do wa ła pa miąt ko we wstą -żki dla wszyst kich zwy cięz ców klu bu.Jak co ro ku na po dium fi na łów Klu bo wejWy sta wy Char tów błysz cza ły pu cha ryufun do wa ne przez Klub i Od dział w Czę -sto cho wie – or ga ni za to rów wy staw

ryj nej we Wła dy sła wo wie i Bia ło gar dzie. W 1961 r. osie dli ła sięw Łe bie. Tu pra co wa ła w uboj ni miej skiej, ho do wa ła psy i wie -lo krot nie na gra dza ne wy so kom lecz ne kro wy. Pod ko niec swe -go bar dzo pra co wi te go ży cia prze nio sła się do zna jo mej, rów -nież le ka rza we te ry na rii, Mał go rza ty Grzesz ko wiak miesz ka ją -cej ko ło Ole śni cy.

Dr D. Hry nie wicz zo sta ła za pa mię ta na w Łe bie ja ko spe cy -ficz na po stać, do bry czło wiek cie szą cy się sza cun kiem, a na zy -wa no ją „Psia rą”, po nie waż ko cha ła wszyst kie zwie rzę ta, któ -rym ni gdy nie od ma wia ła po mo cy. Jak sa ma mó wi ła, „pies jestod wiecz nym przy ja cie lem czło wie ka; psiarz to przy ja ciel psów,a psia ra to ich przy ja ciół ka”. Ni gdy nie ob ra ża ła się, gdy tako niej mó wio no. Zaw sze przy po mi na ła, zwłasz cza dzie ciom, żena le ży być do brym dla zwie rząt.

O ła wecz ce Psia ry w Łe bie mó wi ło się od kil ku lat. Wła dzemia sta i dy rek tor bi blio te ki – Ma ria Kon kol, któ ra zaj mo wa łasię tym pro jek tem – zna leź li do sko na łą oka zję do zre ali zo wa nia

wcze śniej sze go pla nu – Eu ro pej skie Dni Dzie dzic twa Na ro do -we go. Prze bie ga ją one u nas w kra ju pod ha słem „Nie od ra zuPol skę zbu do wa no”, a w Łe bie do da no jesz cze wa żne zda nieky no lo gów okre su mię dzy wo jen ne go „w pol skim do mu pol skipies”.

Dla te go wła śnie tu, w par ku Mi sjo na rzy Ob la tów (dzię ki wiel -kiej po mo cy ky no lo gów ze Słup ska), od by ła się Wy sta wa PsówRas Pol skich.

Uro czy sto ściom to wa rzy szy ła opra wa mu zycz na uczen nicSzko ły Mu zycz nej im. Sta ni sła wa Mo niusz ki w Ło dzi – Ju liaGlu biń ska (wio lon cze la i śpiew), Na ta lia Glu biń ska (gi ta ra)i Alek san dra Ku cej ko (for te pian).

War to do dać, że dr D. Hry nie wicz zna na jest nie tyl ko z ho -dow li PON -ów, ale u niej wła śnie uro dzi ły się pierw sze ro do wo -do we pol skie owczar ki pod ha lań skie (któ re ho do wa ła jużprzed woj ną), wie le uty tu ło wa nych te rie rów, a ta kże owczar kinie miec kie.

Tekst i zdjęcia Tomasz Bor kow ski

Charci�weekend

Klu bo wa oraz Kra jo wa Wy sta wa Char tów

51Pies 4 (352) 2013

w go rą cy wrze śnio wy week end, a ka żdywy sta wio ny pies zo stał ob da ro wa nypięk nym pa miąt ko wym me da lem.

Ko lej na wy sta wa klu bo wa za na mi.Nie odmien nie za do wo le niu wy gra nychmu si to wa rzy szyć roz cza ro wa nie tych,któ rzy na naj wy ższych podiach nie sta -nę li, mam jed nak na dzie ję, że bez po -dzia łów i z uśmie chem na ustach spo -tka my się w przy szłym ro ku na FCI CEN -TRAL EU RO PE AN SI GH TO UND SHOWi KLU BO WEJ WY STA WIE CHAR TÓWw Ko no pi skach. Mam rów nież na dzie jęna bar dzo słod ki tort na 35-le cie Klu buChar ta w Pol sce oraz wspa nia łą po go dęi week end w to wa rzy stwie char tów i ichwła ści cie li. Bo dla tych praw dzi wychchar cia rzy te wła śnie psy są po -nad wsze la kie po dzia ły, im to przedewszyst kim dzię ku je my za uczest nic twow te go rocz nej wy sta wie.

KLU BO WA WY STA WA CHAR TÓW

nie dzie la 08.09.2013

Naj pięk niej sze Ba bySę dzia: Ka zi mierz Ry chlikchart ro syj ski bo rzoj – Rus skiy AzartYEIFI RE CAN DO RO CHAN TIL LY, wł.Mał go rza ta He belwhip pet – Whi te he ads JA MA ICASANDS, wł. Mał go rza ta Bia ło gło wyNaj pięk niej sze Szcze nięSę dzia: Ma ciej Li piecwhip pet – TWI LI GHT SPAR KLE Born toLo ve, wł. Agniesz ka Ry gielchart per ski – SHA PO UR Kar szip tar,wł. Ka ta rzy na Sa kław ska -Ba dziu kie wiczchar cik wło ski – MI CHE LAN GE LO BU -ONA ROT TI of De vils Do ves, wł. Ka ta rzy -na Mi ja kow skaNaj pięk niej szy Chart Użyt ko wySę dzia: Ka zi mierz Ry chlikchart per ski – Rit zas SHAMS AL DIN,wł. Jo lan ta Fra nek, Jo an na En gvikwhip pet – KO CHAM CIĘ Vin cit Omnia,wł. Jo an na Ro sen thalchart per ski – LA TI SHA San na tis, wł.Na ta lia Ze szu tek Naj pięk niej szy We te ranSę dzia: Ja nusz Opa rawhip pet – BO KA MA RO AMA ZINGBEAU TY Je ster land, wł. Mo ni ka Se po ło -wiczchart ro syj ski bo rzoj – HE RA Z PO -GRA NIC ZA, wł. Mag da le na Re beśchar cik wło ski – II Ca gno li no FER NAN -DO, wł. Ka ro li na i Piotr Szy mań scy

Naj pięk niej sza Su ka Ho dow la naSę dzia: Ka zi mierz Ry chlikwhip pet – Tyl ko Ty VI KING’S PO ETRY,wł. Ju sty na Szo paNaj pięk niej szy Re pro duk torSę dzia: Ja nusz Opa rachar cik wło ski – CA LI CAN TO du Do ma -ine de Chan te lo up, wł. Ka ro li na i PiotrSzy mań scyNaj pięk niej sza Pa raSę dzia: Ka zi mierz Ry chlik1. Me ra dith I FE EL SO SPE CIAL i Me ra -dith I FE EL SO PRET TY, wł. Agniesz kaNa ko niecz na2. Mi cha el Bel lo di Ta tre best i Ma riel laBel lo di Ta re best, wł. Mag da le na Re beś3. Ca li can to du Do ma ine de Chan te lo upi CHAR LOT TE Fo rum Ro ma num, wł. Ka -ro li na i Piotr Szy mań scy4. Sky bor ne To uched by an An gel i Ri -var co Car ni val SAM BA, wł. W. A. Kur -kow ski, M. KocNaj lep sza Gru pa Ho dow la naSę dzia: Ja nusz Opa rawil czarz ir landz ki – Fe sti na, hod. Han -na Woź na -Gilchart ro syj ski bo rzoj – Bel lo di Ta tre -best, hod. Mag da le na Re beśwhip pet – Me ra dith, hod. Agniesz ka Na -ko niecz na

char cik wło ski – Fo rum Ro ma num,hod. Ka ro li na i Piotr Szy mań scy Naj pięk niej szy Ju niorSę dzia: Ma ciej Li piecwhip pet – CA MO UFLA GE Ide alist FCI,wł. Mo ni ka Se po ło wicz, To masz Wo lań -czykchart afgań ski – SHOU GE RAT Bra voBra vis si mo, wł. Iri na Osi po vachar cik wło ski – PE RI TO MO RE NO Fo -rum Ro ma num FCI, wł. Ka ro li na i PiotrSzy mań scychart per ski – Ara bi ca BA SAN TI, wł.Dia na An dry siakNaj pięk niej szy chart wy sta wy klu bo -wejSę dzia: Ja nusz Opa rawhip pet – CA MO UFLA GE Ide alist FCI,wł. Mo ni ka Se po ło wicz, To masz Wo lań -czykwil czarz ir landz ki – OLIM PIA Cel ticAlan da, wł. Ka rol Skow ro nekchart per ski – CA ESAR Yr tep, wł.Agniesz ka Ję drzej czakchart an giel ski grey ho und – Im la drisMO ON SHI NE PRE LU DE, wł. Ma rze -na Pie tru chow ska

Aga ta Jusz czykZdjęcia Ka ta rzy na Mi ja kow ska

Junior Best in Show

Best in Show

52 Pies 4 (352) 2013

Te kon kur sy od by ły się w so bo tę 5paź dzier ni ka. Zbiór kę wy zna czo no tra -dy cyj nie na po la nie w Orze cho wie i rów -nież tra dy cyj nie po prze dzi ła ją msza hu -ber tow ska, ce le bro wa na w orze chow -skim ko ście le. Są to jed ne ze star szychkon kur sów or ga ni zo wa nych w na szymkra ju, te go rocz ne by ły szes na sty mi z ko -lei. Jed nak nie za cho wy wa ły cią gło ści.By ły okre sy, krót kie na szczę ście, że ichnie ro bio no, a po za tym na dal nie ma jąswo je go sta łe go ter mi nu, by wa ływ sierp niu, wrze śniu, paź dzier ni ku. Jestto tro chę ucią żli we, głów nie dla or ga ni -za to rów in nych kon kur sów, któ rzy uwa -ża ją, że wcho dzą im w pa ra dę. Oso bi ścieob ser wu ję je z du żą uwa gą, ja ko że by -łem ini cja to rem do łą cze nia do kon kur supo so kow ców kon kur su tro pie nia goń -czych ras pol skich, w myśl za sa dy, żewła sna ko szu la jest bli ższa cia łu. Jakwszyst kie se ria le, tak i ten mie wał wzlo -ty i mo men ty tro chę gor sze. Uwa żam, żeod kil ku lat trwa lek ka sta gna cja. Przedewszyst kim nie zwięk sza się licz ba psów,któ ra nie jest im po nu ją ca, a w przy pad -ku po so kow ców od cza su do cza su ocie -ra się o wy ma ga ny li mit uczest nic twa mi -ni mum sze ściu psów.

W tym ro ku za cze pi ło mnie kil ka osób,któ re chcia ły wziąć udział w tej im pre ziei od mó wio no im z po wo du nie mo żli wo -

ści za ło że nia więk szej ilo ści ście żek.A wo kół las i las, i las. Wiem, że niew każdym le sie da się za ło żyć do breścieżki, ale nie mu szą być tyl ko wo kó łorze chow skiej po la ny, mo gą być w in -nym miej scu od le głym o kil ka czy na wetkil ka na ście ki lo me trów, warto o tym po -my śleć i trze ba ko niecz nie po pie rać ra sypol skie. Na przy kład ta kie goń cze pol skiew peł ni so bie na to za słu ży ły i sto ją cychna pla cu ape lo wym dwa dzie ścia czy trzy -

dzie ści goń cza ków by ło by nie złym wi do -kiem.

W XVI Mię dzy na ro do wych Kon kur -sach Pra cy Po so kow ców i Goń czych RasPol skich uczest ni czy ło je de na ście po so -kow ców, je de na ście goń czych pol skichi je den ogar pol ski. Po so kow ce, de li kat -nie mó wiąc, nie mia ły swo je go dnia, zdo -by ły wpraw dzie sie dem dy plo mów, aletyl ko je den I stop nia, a sześć III stop nia.Na to miast goń cze pol skie za pre zen to -wa ły się bar dzo do brze – zdo by ły dzie -sięć dy plo mów, w tym sie dem I stop niai trzy III stop nia. Nie po ko ją cym zja wi -skiem był udział tyl ko jed ne go oga ra,i mi mo że zdo był on dy plom I stop niai za jął trze cie miej sce, nie da się ukryć, żeoga ry pol skie co raz bar dziej od da la ją sięod kniei. To ko lej ny sy gnał w tej spra wiedla Klu bu Oga ra.

Ze stro ny or ga ni za cyj nej kon kur sy by -ły przy go to wa ne bar dzo do brze, od ście -żek far bo wych i far bo wo -tro po wych po -cząw szy, na se kre ta ria cie skoń czyw szy.Na ka żdym kro ku spo tkać by ło mo żnamiej sco wych, bar dzo życz li wych le śni -ków, współ or ga ni za to rów tych kon kur -sów. Pa no wa ła bar dzo do bra at mos fe ra,nie od no to wa no żad nych skarg.

Międzynarodowe konkursy pracy posokowców i tropowców dla gończych ras polskich

53Pies 4 (352) 2013

Po so kow ce:1. BLEF Zim ny Trop, p. ba war ski, dypl.I°, CPC, CA CIT, 105 pkt., wł. P. Ło żyń ski2. PRO FE SOR BA WAR z Je le nie go Zdro -ju, p. ba war ski, dypl. III°, 91 pkt., wł. M.So biń ska3. CIL LA z Ivet kin ho dvo ra, p. ba war ski,su ka, dypl. III°, 80 pkt., wł. Pe ter Tőkőly4. BRO WAR Sre brzy sta Zja wa, p. ba war -ski, dypl. III°, 80 pkt., wł. P. Pie kart 5. ŻAR Oga ria, jam ni ko goń czy al pej ski,dypl. III°, 74 pkt., wł. Mar cin Fre ier6. Aška od Bu chlov ka me ne, p. ba war -ski, dypl. III°, 70 pkt., wł. Oskar Schil ler

Tro pow ce: 1. BO NA Ko lo nia Ba żyń ska, goń czy pol -ski, dypl. I°, 99 pkt., wł. Jó zef Ol cho wik2. LUL KA Go niec Pod la ski, goń czy pol -ski, dypl. I°, 92 pkt., K. Bo jar ski3. ANI MUSZ Her bu Wę szy nos, ogar pol -ski, dypl. I°, 92 pkt., wł. M. Szew czuk4. BIN GO Ko lo nia Ba żyń ska, goń czy pol -ski, dypl. I°, 90 pkt., wł. J. Ol cho wik5. OSTRY z Be skidz kie go Ma tecz ni ka,goń czy pol ski, dypl. I°, 90 pkt., wł. K.Szy mań ska6. SO KÓŁ El -Ha lem, goń czy pol ski, dypl.I°, 90 pkt., wł. K. Mal ko

7. SZE LEST Zi mow le, goń czy pol ski,dypl. I°, 90 pkt., wł. E. Kar kot ka8. LIL KA Go niec Pod la ski, goń czy pol ski,dypl. I°, 82 pkt., wł. M. Kraw czyk9. ASTRA z Kra iny Mro zów, goń czy pol -ski, dypl. III°, 72 pkt., wł. A. Fron czak10. BAN DO LA ON DRA z El klan du, goń -czy pol ski, dypl. III°, 69 pkt., wł. W. Ja -nik11. LAN CET Czar na Zgra ja, goń czy pol -ski, dypl. III°, 65 pkt., wł. P. Ró żań ski

Andrzej BrabletzZdjęcia Mariusz Jakubowski

W pią tek i so bo tę, 10 i 11 paź dzier ni -ka 2013 ro ku, od by ły się w Prze chlew -ku XXVI i XVII Mię dzy na ro do we Kon kur -sy Pra cy Dzi ka rzy im. dr. Ja na Ose ta.W pią tek do zma gań kon kur so wychprzy stą pi ło 38 psów, a w so bo tę 37.Więk szość sta no wi ły psy prze wod ni kówro dzi mych, ale jak to tra dy cyj nie by waw Prze chlew ku, by ły rów nież psyz Czech, Es to nii, Li twy, Ło twy i Nie miec.W ca łej staw ce psów naj licz niej szą, oko -ło trzy dzie sto pro cen to wą, gru pę sta no -wi ły goń cze pol skie. Na si prze wod ni cypro wa dzi li rów nież jam ni ki, te rie ry wa lij -skie i nie miec kie te rie ry my śliw skie orazsło wac kie ko po vy. Cze si przy wieź li al pej -

skie goń cze krót ko no żne, jam ni kaszorst ko wło se go i po so kow ca ba war -skie go. Niem cy przy wieź li swo je te rie rymy śliw skie, a prze wod ni cy z kra jów nad -bał tyc kich goń cze li tew skie, łaj ki ro syj -sko -eu ro pej skie, jam ni ki i nie miec kie te -rie ry my śliw skie. Mo żna by po wie dzieć,że by ło od Sa sa do La sa, ale w kon kur -sach pra cy dzi ka rzy mie sza ni nę ró żnychras spo ty ka się na co dzień.

Po dob nie jak w la tach po przed nichpra cę psów w za gro dzie sę dzio wał ze -spół mię dzy na ro do wy w skła dzie: An -drzej Bra bletz, Ha rald Lo sch ke (Niem cy)i Mi lan Pa vlik (Cze chy). Po słu szeń stwosę dzio wa ła Jo lan ta Bra bletz, a pra cę

po far bie: Jo lan ta Bra bletz, Sta ni sławGin ter, To masz Oset, Agniesz ka Pa stu -cha i Gie di mi nas Ziu kas (Li twa).

Go spo da rze wy mie ni li dzi ki w za gro -dzie, miej sce by tu ją cej tam do tych czaspa ry za ję ły dwa no we prze lat ki. Wy mia -na by ła ko niecz na, bo „sta re” dzi ki na -bra ły du żej ma sy, by ły bar dzo pew ne sie -bie i tym sa mym nie bez piecz ne dla psówi lu dzi. No we zaś przy nie mal ka żdymkon tak cie z psem sal wo wa ły się uciecz -ką. Psy szyb ko to wy czu wa ły i wy ko rzy -sty wa ły. Le piej by by ło, gdy by od cza sudo cza su fuk nę ły na psa i tro chę spraw -dzi ły je go cha rak ter. Z ko lei dzię ki te mu,mi mo spo rej licz by psów, mo gli śmy upo -rać się z sę dzio wa niem na za gro dzie jużgo dzi nę przed zmierz chem. Rów nieżilość naj wy ższych ocen by ła im po nu ją cowiel ka. Pierw sze go dnia da li śmy mak sy -

Przechlewko 2013

54 Pies 4 (352) 2013

mal ne kom ple ty pięt na stu psom, a dru -gie go szes na stu.

Na po słu szeń stwie w pierw szym kon -kur sie dwa psy mia ły ob ni żo ną oce nęo je den sto pień i dwa o dwa stop nie. Na -

to miast w dru gim dwa psy do sta ły oce nę„3”, je den „2” i je den „0”, po nie waż niepo słu chał prze wod ni ka i po szedł zwie -dzać Bo ry Tu chol skie.

Pra ca po far bie naj czę ściej nie jest naj -moc niej szą stro ną dzi ka rzy. Ale ostat ni -mi cza sy wie le psów pra cu je na niej bar -dzo do brze i w du żych kon kur sach niewy star cza być do brym na za gro dzie i do -brym w pra cy po far bie; aby wy graćtrze ba jesz cze do dat ko wo oznaj mić luboszcze kać wy ło żo ną tu szę. I tak by łow Prze chlew ku – w pierw szym kon kur -sie pięć pierw szych miejsc za ję ły psy,któ re wy ko na ły do dat ko wo oznaj mie nie,a w dru gim kon kur sie oznaj mia cze za ję -ły czte ry pierw sze lo ka ty.

Ogó łem psy star tu ją ce w obu kon kur -sach pre zen to wa ły bar dzo wy so ki po -ziom, w więk szo ści by ły to psy oby te nietyl ko z kon kur sa mi, ale przede wszyst kimz po lo wa nia mi w na tu ral nych ło wi skach.

Z przy jem no ścią oglą dać mo żna by ło ichwiel kie umie jęt no ści i do świad cze nie.W pierw szym kon kur sie psy zdo by ły dwa -dzie ścia dzie więć dy plo mów, w tym dwa -dzie ścia I i dzie więć II stop nia, w dru gim– dwa dzie ścia sześć dy plo mów, w tymdzie więt na ście I i sie dem II stop nia. Obakon kur sy za koń czy ły się ol brzy mim suk -ce sem goń czych pol skich, któ re w oby -dwu im pre zach za ję ły wszyst kie miej scalo ka to we. Żal tyl ko, że nie mo żna im by łoprzy znać CA CIT -ów, któ re zgod nie z re -gu la mi nem FCI, wy ku pio ne wcze śniej,zno wu prze pad ną.

Wie czor ne spo tka nia in te gra cyj ne od -by wa ły się we „Fre ga cie”. By ły ta kie sa -me jak w ostat nich la tach, ale nie jakdaw niej. Mo że by coś zmie nić?

A oto li sta psów, któ re w ko lej nychkon kur sach upla so wa ły się w pierw szejpiąt ce.

55Pies 4 (352) 2013

XXVI Mię dzy na ro do wy Kon kurs Pra cyDzi ka rzy im dr. Ja na Ose ta

PO MYK Goń cza Osto ja, goń czy pol ski, dypl.Iº, CPC, 160 pkt., wł. Le szek Czo kaj łoBA ZYL Jed no ro żec, goń czy pol ski, dypl.Iº, 160 pkt., wł. Bar tło miej Ba ranARES z Przed bor skie go Ga ju, goń czy pol ski,dypl. Iº, 156 pkt., wł. To masz Perzy naAIDA Bri ta be ty, po so ko wiec ba war ski, dypl.Iº, 155 pkt., wł. Si ri Tu re ick

ARA WEL z Dwo ru Grod no, goń czy pol ski,dypl. Iº, 144 pkt., wł. Chri stem Tar kow ski --Ju ne bor

XXVII Mię dzy na ro do wy Kon kurs Pra cyDzi ka rzy im dr. Ja na Ose ta

PI KA Goń cza Osto ja, goń czy pol ski, dypl. Iº,CPC, 160 pkt., wł. Chri stem Tar kow ski -Ju ne -borBA ZYL Jed no ro żec, goń czy pol ski, dypl.Iº, 160 pkt., wł. Bar tło miej Ba ran

ARA WEL z Dwo ru Grod no, goń czy pol ski,dypl. Iº, 153 pkt., wł. Chri stem Tar kow ski --Ju ne borBA DAM TAM’S VO ODOO MAN, jam nik dłu go -wło sy, dypl. Iº, 140 pkt., wł. Ma ri -Ann RehkSE KLE Gon cius, goń czy li tew ski, dypl. Iº, 140pkt., wł. Ana nas Rau do ni kis

Andrzej BrabletzZdjęcia Adam Joachimowski

Pod róż na Krym by ła dla mnie nie -zwy kle wy czer pu ją ca, zwłasz cza jejostat ni etap, po ko ny wa ne w no cy stopięć dzie siąt ki lo me trów bar dzo krę tychgór skich ser pen tyn ze sto li cy Kry muSym fe ro po la do ta tar skie go ho te li ku po -ło żo ne go na wy so ko ści 1500 me trównad po zio mem mo rza, tuż nad ska li stymurwi skiem, u stóp któ re go roz cią ga sięJał ta. Zmę czo ny pod ro żą spa łem źle,pew nie rów nież przy czy nia ła się do te gobli ziut ko le żą ca Jał ta, bu dzą ca w nas Po -la kach bar dzo złe wspo mnie nia.

Na stęp ne go dnia, za raz po śnia da niui krót kiej od pra wie, na któ rej do wie dzia -łem się, że bę dę peł nić ro lę sę dzie gogłów ne go, uda łem się wraz z sę dzia miMi cha ilem Bo ca ne scu z Ru mu nii i Alek -san drem Do ma szo wecem, re pre zen tan -tem go spo da rzy sę dzio wać field trial syty pu po lo wa nie na słon ki. Do obia duoce nia li śmy gru pę sied miu wy żłów kon -ty nen tal nych, a po obie dzie dzie więćwy żłów an giel skich. Sę dzio wa li śmy jew oko licz nych li ścia stych la sach, głów -nie bu ko wych i gra bo wych. Pod ich opa -

dły mi li ść mi ży je spo ra ilość owa dówi ro ba ków, przy sma ków sło nek, któ repóź ną je sie nią cią gną na cie pły Krym.Sę dziu jąc, szli śmy naj czę ściej dnem wą -skich ja rów, zwa nych przez Ukra iń ców„bał ka mi”, lub zbo cza mi nie co szer -szych do lin, cza sa mi po war stwi cy, alerów nież bar dzo czę sto pod gó rę. Wy ma -ga ło to dob rej kon dy cji, i dla mnie, star -sze go pa na, by ło to dość du że wy zwa -nie. Pta ków spo tka li śmy przez ca łydzień kil ka na ście, i nie wszyst kie psymia ły z ni mi kon takt.

Krym 2013

56 Pies 4 (352) 2013

Przed sta wio ny po ni żej ar ty kuł o no -wo cze snej tre su rze psów opu bli ko wa nybył w dru gim rocz ni ku „Łow ca Pol skie -go”, czy li w ro ku 1900. My ślę, że mi moupły wu wie lu lat, a mo że na wet dla te go,ze wzglę du na spe cy ficz ne jak na ow ecza sy po dej ście au to ra do te ma tu, wartjest przy po mnie nia.

W Niem czech, jak wia do mo, wy żłyukła da ne są prze wa żnie par for ce i dowszyst kie go, do ka żde go po la i na ka żdązwie rzy nę. Sys tem te go ro dza ju ukła da -nia ma tam bar dzo wie lu zwo len ni ków.Twier dzą oni, że na uka to nie za ba wa,na uki lek ce wa żyć nie mo żna i psa też za -baw ką ukła dać nie na le ży. Ba wią ce musię mło de mu psia ko wi trze ba wie le błę -dów wy ba czyć i wsku tek te go ni gdy niemo żna być pew nym do kład no ści je go ro -bo ty w przy szło ści. Wdro żo ny do my -śliw skiej pra cy su ro wo, pies nie po wa żysię być nie po słusz nym. Tak twier dzązwo len ni cy twar dej tre su ry.

Ale oto za uwa żyć się da je zwrot w tymkie run ku, któ ry dla licz nych u nas zwo -len ni ków psów nie miec kich nie bę dziebez in te re su.

P. Müller Met ten pi sze w „Jagd Ze i -tung”, co na stę pu je: „Je śli chcesz do -brze pie ska wy cho wać, mu sisz go jakbra ta trak to wać”.

Na sze „ubie głe” stu le cie wy ho do wa łopięk ną ro śli nę, kwit ną cą tam, gdzie daw -niej wi dy wa no cier nie. Tą ro śli ną jest po -czu cie ludz ko ści. Ta ozna ka po stę puoświa ty ogar nia nie tyl ko spe cies ho mo.Po czu cie ludz ko ści roz sze rza się ta kżena kró le stwo zwie rząt.

Choć jed nak to wa rzy stwa opie kinad zwie rzę ta mi krze wią się co raz sze -rzej, w dzie dzi nie tre so wa nia psów,zwłasz cza wy żłów, idzie my sta re mi,utar te mi dro ga mi, po zo sta wia ją ce miwie le do ży cze nia.

Pe da go gia hu ma ni tar na nie ob ję łajesz cze do tych czas pe da go gii zwie rząt(da ruj cie mi to okre śle nie). W ka ta lo -gach i cza so pi smach my śliw skich za gra -nicz nych, zwłasz cza nie miec kich, znaj -du je my cen ni ki „środ ków tre su ro wych”:– ko ra li, ba tów itd.; wy wo łu je to po wąt -pie wa ją ce ki wa nie gło wą wśród tych,któ rzy trak tu ją tę spra wę z do brą wo ląze sta no wi ska za rów no teo re tycz ne go

jak i prak tycz ne go. Bra ku je tyl ko „że la z -nych dzie wic”, przy rzą dów do ści ska niałap i du sze nia kar ków dla kar ce nia psówkrnąbr nych, a ga bi net tor tur był byw kom ple cie.

Zda je mi się jed nak, że przy tre su rzepsów po win ni śmy sto so wać roz sąd nąpe da go gię. Nie ste ty jed nak, w cią gu mo -ich 30-let nich usi ło wań w tym kie run kunie spo tka łem ni ko go, kto by przed roz -po czę ciem ba dał in dy wi du al ne wła ści -wo ści swo ich wy cho wań ców.

Ob cho dzą się ze wszyst kie mi psa mijed na ko wo, roz ró żnia jąc co naj wy żej psytwar de i mięk kie. A je śli dru gie by wa jąmniej chło sta ne od pierw szych, nie wy ni -ka to z po bu dek na tu ry wy cho waw czej,lecz po pro stu z oba wy, aby nie oka le -czyć cen ne go stwo rze nia i nie uczy nić gonie zdat nem do użyt ku.

Kto wsze la ko chce tre so wać psa do -brze, sku tecz nie i po ludz ku, ten nie po -wi nien szczę dzić tru du dla po zna nia do -kład nie je go tem pe ra men tu, a zwłasz czaje go wy bit nych skłon no ści. Oszczę dzi topa nu wie le iry ta cyi, zaś psu mnó stwanie po trzeb nych ra zów.

Ze�starej�prasy

O nowoczesnej tresurze psów

Spo śród wy żłów kon ty nen tal nych do -sko na le pre zen to wa ły się dwa psy, wy żełnie miec ki szorst ko wło sy GRAND vomJag dhund ge stirn i spa niel bre toń ski PO -LA Epa ton. Wy raź nie lep szy w pra cy byłGRAND i je mu przy zna li śmy CAC i CA CIT,a PO LI przy padł w udzia le Re s.CACIT, cow przy pad ku wy żłów kon ty nen tal nychnie jest bez zna cze nia, gdyż mo żna goza li czyć na po czet Mię dzy na ro do we goCham pio na tu Pra cy. An gli ki pra co wa ły

w tym dniu sła biut ko i ża den pies nieuzy skał dy plo mu I stop nia.

Na stęp ne go dnia, we wto rek, zwi nę li -śmy obóz w gó rach i prze nie śli śmy siędo Czor no mor ska. Po dro dze zwie dzi li -śmy Jał tę i na mo ją proś bę za ha czy li śmyo ste py aker mań skie, bli ższe mi od Jał ty.Wie czo rem wy lą do wa li śmy w le żą cymnad sa mym brze giem Mo rza Czar ne go,przy jem nym ho te li ku miej sco we goZwiąz ku My śli wych i Ry ba ków.

Tam w ota cza ją cych Czor no morskste pach przez ko lej ne trzy dni sę dzio wa -li śmy field trial sy ty pu po lo wa nie na ku -ro pa twy. Sę dzio wa li śmy od ra na do wie -czo ra, przed po łu dniem wy żły an giel -skie, a po obie dzie wy żły kon ty nen tal ne.Ilość ku ro patw oce niłbym na wy star cza -ją cą. Sta da by ły du że, ty po we dla uda -nych pierw szych lę gów, li czy ły po osiem -na ście, dwa dzie ścia pta ków, ale stadtych nie by ło zbyt wiele. Mnie spo tkałdu ży za szczyt, co dzien nie sę dzio wa łemw to wa rzy stwie by łe go wicepre mie ra

Ukra iny Ana to li ja Kon stan ty no wi cza Ga -łub czen ki.

Po ziom kon kur su był bar dzo do bry.Ukra ina ma sta re tra dy cje roz gry wa niafield trial sów, ich psy w te go ty pu kon kur -sach pre zen tu ją się znacz nie le piej niż na -sze. Świet nie wypadły spa nie le bre toń skie.GLOCK MAS D’EY RAN DE oraz ZIP na le żądo ści słej czo łów ki eu ro pej skiej. GLOCKza jął w tym ro ku trze cie miej sce w Pu cha -rze Eu ro py Wy żłów Kon ty nen tal nych roz -gry wa nym wio sną, w Ser bii. Na uwa gę za -słu gu je też wy żeł nie miec ki szorst ko wło syGRAND vom Jag dhund ge stirn, cho dzą cybar dzo sze ro ko i głę bo ko, pięk nym, ty po -wym dla ra sy ga lo pem. Wy żły an giel skiew po rów na niu z czo łów ką eu ro pej ską sąprze cięt ne, ale lep sze od naszych.

Pracowite dni w Czer no mor sku mi nę łyjak z bicza strze lił i wkrótce trzeba by łosię po że gnać z ciepłym mo rzem i pięk nymste pem.

Andrzej BrabletzZdjęcia z arch. autora

57Pies 4 (352) 2013

I tu taj po win na zna leźć za sto so wa niepe da go gicz na za sa da: „na dzie sięć karcie le snych dzie więć na le ży się wy cho -waw com”.

Oczy wi stem jest, że chło sta, któ rejmo żna i dzie ciom oszczę dzić, po win -na być zu peł nie za nie cha na w sto sun kudo psów, stwo rzeń in te li gent nychwpraw dzie, ale nie ob da rzo nych ro zu -mem.

Umiar ko wa nie ce chu je mą dre go wy -cho waw cę. Przy tre su rze psów, za rów nojak przy wy cho wa niu dzie ci, naj lep szy miczyn ni ka mi są mi łość, za in te re so wa nie,przy zwy cza je nie. Ca łą za tem tre su ręmoż na by za wrzeć w na stę pu ją cych afo -ry zmach:

Naj lep szą za sa dą tre su ry, a za ra zemnaj lep szym środ kiem po moc ni czym jestmi łość; kto zdo łał do brem ob cho dze -niem się przy wią zać mło de go psa do sie -bie, ten już go w po ło wie uło żył.

Kto chce wy cho wać praw dzi wie do -bre go psa, ten po wi nien go wziąć, gdyskoń czy czte ry mie sią ce, bo to, cze gopies w póź niej szym wie ku uczy się pręd -ko na dro dze twar dej tre su ry, za mło duzdo by wa po wo li na dro dze przy zwy cza -je nia. Ka żdy spa cer z nim na strę cza spo -sob ność, by go czy nić po słusz nym na każ -de sło wo lub gwizd nię cie. Kto psa swo je -go wstrzy mu je od rzu ca nia się na zry wa -ją ce się pta ki, ucie ka ją ce ko ty itd., ten bezko ra li już go do brze przy go to wał do po lo -wa nia. Ni gdy nie za wo dzą ce po słu szeń -stwo jest naj lep szym środ kiem tłu mie niazłych na ro wów w za rod ku.

Nie słusz nie za tem do wo dzą, że piespo wi nien być tre so wa ny do pie ro, gdyskoń czy dzie więć mie się cy, a na wetpo ro ku. Ła twiej na giąć ró zgę ani że li la -skę. Pies do brze pro wa dzo ny, od chwi ligdy się za czy na roz wi jać, nie ma cza suprzy wy kać do na ro wów, któ re takutrud nia ją tre su rę na wet psa łań cu cho -we go.

Zda nie zna ne go dziś po wszech nie tre -se ra nie miec kich psów, że trze ba po zwa -lać mło dym psom go nić, ile im się po do -ba, al bo wiem z ta kich psów wy ra sta jąnaj lep sze apor te ry, zda nie to po zba wio -ne jest wszel kie go psy cho lo gicz ne go i lo -gicz ne go uza sad nie nia.

Sto sow ne wy cho wa nie ujarz mia sa mo -wo lę w pierw szym okre sie tre su ry. Go -nie nie bez kar ne bu dzi złe in stynk ty, któ -re na stęp nie trze ba gwał tow ne mi środ -ka mi po skra miać. Kto się trzy ma ta kiejza sa dy, po dob ny jest do oj ca, któ ry so -

bie po wie dział: „Rzu cę me go chłop caw wir wiel ko świa to wych uciech, a gdybę dzie uży wał ich z naj więk szem za pa -łem, wte dy ka żę mu za prze stać hu la neki sta nie się po rząd nym czło wie kiem”. Po -zwa lam so bie jed nak przy po mnieć, żeka żde po rów na nie chro ma.

Sa mo wol ne uga nia nie się i ło wie niezwie rzy ny, zwłasz cza wśród no cy, czy nitre su rze wiel ką szko dę, któ ra nie da sięna pra wić w cią gu mie się cy. Pod czas noc -nych wę dró wek pies po wi nien cho dzićprzy no dze lub na smy czy.

Ocho ta do apor to wa nia tkwi w ka ż -dym wy żle. Na wet po in ter zdra dza czę -sto w tym kie run ku skłon no ści.

Kto bu dzi ten in stynkt już w szó stymmie sią cu ży cia wy żła, nie po trze bu jew na stęp stwie uży wać ani ko ra li, ani ba -ta. Wi dzia łem psy tre so wa ne par for ce,a chy bia ją ce za da nia, któ re na wy kłydo apor to wa nia pies zwy czaj ny speł niaochot nie i z ła two ścią. To da je du żodo my śle nia. Tak sa mo wi du ję co rocz niena po lo wa niach chłop skich wy żły, któ redo sko na le apor tu ją. Na mo je py ta niawie śnia cy od po wia da ją mi ste reo ty po wonie mal: – Na uczył się te go sam, bez ni -czy jej po mo cy.

Jest to po twier dze nie mo jej za sa dy, żewdra ża nie do pew nych na wyk nieńod mło do ści roz wi ja chęć i zdol nośćapor to wa nia. Lecz po trze ba na to pra cyco dzien nej, spo koj nej, po świę ce nia sięw tym kie run ku, na le ży wdra żać psado przy no sze nia, nie od bie ra jąc muocho ty bi ciem. Niech na przód przy no sipił ki weł nia ne, po kry te pió ra mi, po temwy pcha ne skó ry za ję cy i li sów, wresz cieza bi te ptac two i ma łe za ją ce.

Nie na le ży za po mi nać, że ka żdy no wyspo sób apor to wa nia po wi nien być na -przód przy go to wa ny wo ła niem: „Ap -port” i nie sie niem zwie rzy ny. Mo gą mi

od po wie dzieć na to prze ciw ni cy, że ka ż -da rzecz wy da je się ła twą w teo ryi, leczprak ty ka by wa trud niej sza o wie le.

Nie na le żę by naj mniej do teo re ty ków.Nie zda rzy ło mi się jesz cze ni gdy ku pićtak zwa ne go psa tre so wa ne go, na przóddla te go, że wo lę użyć pie nię dzy na rzeczpo ży tecz niej szą, a po wtó re, że mi niktnie po tra fi do go dzić w tym wzglę dzie,tak jak ja sam so bie.

Tre su ję sam, ale nikt nie znaj dzieu mnie ko ra li ani kloc ków. Kto chce zemną po lo wać na ku ro pa twy, te mu damwy bor ne go psa, któ ry ni gdy nie no sił ko -ra li, nie wą chał rze mie nia ani ró zgi i ni -gdy nie wi dział ba ta.

Ka ra jest nie unik nio ną. Wy bit ne wa dynie da dzą się wy ko rzenić bez jej współ -udzia łu. Ale wy star czy smycz lub ró zga,któ re w tym ce lu mo żna za tknąć so bieza cho le wę. Kto swe go psa za szerść tar -ga lub też ko pie go no gą, ten sam za słu -gu je na chło stę. Nie ka żdy jest ty le su -mien ny, aby w in te re sie tre su ry za nie -chał strza łu. Ale nie je den, strze la jąc, ze -psuł w jed nym dniu wię cej, niż zdo ła na -pra wić przez trzy mie sięcz ną tre su rę.Dla te go to chciał bym nie tyl ko w staj -niach, ale i w psiar niach wy wie sić ta bli cęz na pi sem: ko nia, psa i strzel by nie po ży -czaj ni ko mu.

Na za koń cze nie jesz cze jed na, czę stopo mi ja na uwa ga: Kto chce ku pić mło de -go psa, po wi nien do brze się wy py taćo je go ro dzi ców. Drze wo ge ne alo gicz neby wa w więk szo ści wy pad ków gwa ran -cją do brej tre su ry. Z krzy żo wa nia ras ro -dzą się psy, któ re nie kie dy mo gą się uło -żyć, ale czę ściej są zu peł nie opor ne tre -su rze, bez wzglę du na na zwy, któ re miich ob da rzą po sia da cze.

Podał do drukuAndrzej Brabletz