Ksiega

Powtorzonego

Prawa

według św. Jana

przekład ks. J. Wujka, wraz z tekstem łacińskim Vulgatam Clementinam

1

CZĘŚĆ I

PIERWSZE MOWY I WSTĘP

I. Pierwsza mowa Mojżesza. (1,1 - 4,43)

Część historyczna.

1. WSTĘP HISTORYCZNY (1,1-5).

1

1 Te są słowa, które mówił Mojżesz do

wszystkiego Izraela za Jordanem na równinie

pustynnej, na przeciw morza Czerwonego,

między Faranem i Tofelem, i Labanem, i

Haserotem, 2 gdzie jest bardzo wiele złota,

jedenaście dni od Horebu przez drogę do gór

Seir aż do Kadesbarne. 3 Czterdziestego

roku, jedenastego miesiąca, pierwszego dnia

miesiąca mówił Mojżesz do synów

Izraelowych wszystko, co mu był przykazał

Pan, aby im powiedział potem gdy pobił

Sehona, 4 króla amorejskiego, który

mieszkał w Hesebonie, i Oga, króla Basanu,

5 który mieszkał w Astarot i w Edraj, za

Jordanem w ziemi Moab. I począł Mojżesz

wykładać zakon i mówić:

2. OD SYNAJU DO KADESZ (1,6-19).

6 "Pan, Bóg nasz, odezwał się do nas na

Horebie, mówiąc: "Dosyć wam tego, ileście

na tej górze mieszkali. 7 Wróćcie się i

ciągnijcie ku górom Amorejczyków i do

innych, bliskich im miejsc, równin i gór, i

nizin na południu i nad brzegiem morza, do

ziemi Chananejczyków i Libanu, aż do

wielkiej rzeki Eufratu. 8 Oto, rzecze, dałem

wam, wnijdźcie i posiądźcie ją; o niej to

przysiągł Pan ojcom waszym, Abrahamowi,

Izaakowi i Jakubowi, że ją da im i

potomstwu ich po nich." 9 I rzekłem wam

naonczas: "Nie mogę was sam unieść, bo

Pan, 10 Bóg wasz, rozmnożył was, a jest was

dziś jak gwiazd niebieskich bardzo wiele. 11

(Pan, Bóg ojców waszych, niechaj przyczyni

do tej liczby wiele tysięcy, a niech wam

błogosławi, jak rzekł). 12 Nie mogę ja sam

waszych spraw unieść i brzemion, i swarów.

1

1 Hæc sunt verba quæ locutus est Moyses ad

omnem Israël trans Jordanem in solitudine

campestri, contra mare Rubrum, inter Pharan

et Tophel et Laban et Haseroth, ubi auri est

plurimum : 2 undecim diebus de Horeb per

viam montis Seir usque ad Cadesbarne. 3

Quadragesimo anno, undecimo mense, prima

die mensis, locutus est Moyses ad filios

Israël omnia quæ præceperat illi Dominus, ut

diceret eis, 4 postquam percussit Sehon

regem Amorrhæorum, qui habitabat in

Hesebon, et Og regem Basan, qui mansit in

Astaroth, et in Edrai, 5 trans Jordanem in

terra Moab. Cœpitque Moyses explanare

legem, et dicere :

6 Dominus Deus noster locutus est ad nos in

Horeb, dicens : Sufficit vobis quod in hoc

monte mansistis : 7 revertimini, et venite ad

montem Amorrhæorum, et ad cetera quæ ei

proxima sunt campestria atque montana et

humiliora loca contra meridiem, et juxta

littus maris, terram Chananæorum, et Libani

usque ad flumen magnum Euphraten. 8 En,

inquit, tradidi vobis : ingredimini et possidete

eam, super qua juravit Dominus patribus

vestris Abraham, Isaac, et Jacob, ut daret

illam eis, et semini eorum post eos. 9

Dixique vobis illo in tempore : 10 Non

possum solus sustinere vos : quia Dominus

Deus vester multiplicavit vos, et estis hodie

sicut stellæ cæli, plurimi. 11 (Dominus Deus

patrum vestrorum addat ad hunc numerum

multa millia, et benedicat vobis sicut locutus

est.) 12 Non valeo solus negotia vestra

2

13 Dajcie spośród was mężów mądrych i

umiejętnych, i których postępowanie byłoby

wypróbowane w pokoleniach waszych,

żebym ich postawił przełożonymi nad

wami." 14 Wtedyście mi odpowiedzieli:

"Dobra rzecz jest, którą chcesz uczynić." 15 I

wziąłem z pokoleń waszych mężów mądrych

i szlachetnych, i uczyniłem ich książętami,

tysiącznikami i setnikami, i

pięćdziesiątnikami, i dziesiątnikami, którzy

by was pouczyli o wszystkim. 16 I

przykazałem im mówiąc: "Słuchajcie ich, a

co sprawiedliwe jest, sądźcie, czy to tubylec

będzie, czy przychodzień. 17 Żadnej różnicy

osób nie będzie, tak małego wysłuchacie, jak

i wielkiego, nie będziecie mieć względu na

osobę żadnego, ponieważ sąd to Boży jest.

Jeśliby się wam zdało co za trudne, odnieście

do mnie, a ja wysłucham. 18 " I przykazałem

wszystko, co czynić wam trzeba. 19 A

ruszywszy od Horebu, przeszliśmy przez

puszczę straszliwą i wielką, którąście

widzieli, drogą do gór Amorejskich, jak nam

był przykazał Pan, Bóg nasz.

3. POBYT W KADESZ (1,19-46).

20 A gdyśmy przyszli do Kadesbarne,

rzekłem wam: "Przyszliście do góry

Amorejczyków, którą Pan, Bóg nasz, da

nam. 21 Oglądaj ziemię, którą Pan, Bóg

twój, dał tobie. Wejdź i posiądź ją, jak mówił

Pan, Bóg nasz, ojcom twoim; nie bój się i

wcale sięç nie lękaj." 22 I przystąpiliście do

mnie wszyscy, i rzekliście: "Poślijmy

mężów, którzy by oglądali ziemię i

oznajmili, którą drogą mamy się puścić i do

których miast się udać. 23 A gdy mi sięç ta

rzecz podobała, posłałem z was dwunastu

mężów, po jednemu z każdego pokolenia. 24

Ci poszli i wstąpili na miejsca górzyste, i

przyszli aż do doliny Grona, a

przepatrzywszy ziemię nabrali z niej

owoców, 25 aby pokazać jej żyzność, i

przynieśli do nas, i rzekli: "Dobra jest

ziemia, którą Pan, Bóg nasz, da nam." 26

Wszakże nie chcieliście wejść, ale nie

dowierzając słowom Pana, Boga naszego, 27

szemraliście w namiotach waszych i

rzekliście: "Nienawidzi nas Pan i przeto

sustinere, et pondus ac jurgia. 13 Date ex

vobis viros sapientes et gnaros, et quorum

conversatio sit probata in tribubus vestris, ut

ponam eos vobis principes. 14 Tunc

respondistis mihi : Bona res est, quam vis

facere. 15 Tulique de tribubus vestris viros

sapientes et nobiles, et constitui eos

principes, tribunos, et centuriones, et

quinquagenarios ac decanos, qui docerent

vos singula. 16 Præcepique eis, dicens :

Audite illos, et quod justum est judicate :

sive civis sit ille, sive peregrinus. 17 Nulla

erit distantia personarum : ita parvum

audietis ut magnum, nec accipietis

cujusquam personam, quia Dei judicium est.

Quod si difficile vobis visum aliquid fuerit,

referte ad me, et ego audiam. 18 Præcepique

omnia quæ facere deberetis. 19 Profecti

autem de Horeb, transivimus per eremum

terribilem et maximam, quam vidistis, per

viam montis Amorrhæi, sicut præceperat

Dominus Deus noster nobis. Cumque

venissemus in Cadesbarne,

20 dixi vobis : Venistis ad montem

Amorrhæi, quem Dominus Deus noster

daturus est nobis : 21 vide terram, quam

Dominus Deus tuus dat tibi : ascende et

posside eam, sicut locutus est Dominus Deus

noster patribus tuis : noli timere, nec

quidquam paveas. 22 Et accessistis ad me

omnes, atque dixistis : Mittamus viros qui

considerent terram : et renuntient per quod

iter debeamus ascendere, et ad quas pergere

civitates. 23 Cumque mihi sermo placuisset,

misi ex vobis duodecim viros, singulos de

tribubus suis. 24 Qui cum perrexissent, et

ascendissent in montana, venerunt usque ad

Vallem botri : et considerata terra, 25

sumentes de fructibus ejus, ut ostenderent

ubertatem, attulerunt ad nos, atque dixerunt :

Bona est terra, quam Dominus Deus noster

daturus est nobis. 26 Et noluistis ascendere,

sed increduli ad sermonem Domini Dei

nostri, 27 murmurastis in tabernaculis vestris,

atque dixistis : Odit nos Dominus, et idcirco

eduxit nos de terra Ægypti, ut traderet nos in

3

wywiódł nas z ziemi egipskiej aby nas wydać

w ręce Amorejczyków i wytracić. 28 Dokąd

pójdziemy? Posłowie przestraszyli serce

nasze, mówiąc: Nader wielkie mnóstwo jest i

od nas wzrostem wyższe, miasta wielkie i aż

do nieba obronne, widzieliśmy tam synów

Enaka." 29 A ja rzekłem wam: "Nie lękajcie

się ani się ich bójcie. 30 Pan Bóg, który jest

wodzem waszym, sam będzie walczył za

was, jak uczynił w Egipcie, na co wszyscy

patrzyli. 31 I na puszczy (sameś widział)

nosił cię Pan, Bóg twój, jak zwykł nosić

człowiek maluczkiego syna swego, po

wszystkiej drodze którąście szli, ażeście

przyszli na to miejsce." 32 Lecz ani tak nie

uwierzyliście Panu, 33 Bogu waszemu, który

szedł przed wami w drodze i wymierzał

miejsce, gdzie mieliście rozbijać namioty, w

nocy ukazując wam drogę przez ogień, a we

dnie przez słup obłoku. 34 A gdy usłyszał

Pan głos mów waszych, rozgniewał się i

przysiągł mówiąc: 35 "Nie będzie oglądał

żaden z ludzi tego pokolenia niecnotliwego

ziemi dobrej, którą pod przysięgą obiecałem

ojcom waszym oprócz Kaleba, syna Jefona,

36 ten bowiem będzie ją oglądał i dam jemu i

synom jego ziemię, którą deptał, ponieważ

szedł za Panem." 37 A nie dziwić się

rozgniewaniu na lud, gdyż i na mnie

rozgniewał się Pan dla was i rzekł: "Ani ty

nie wnijdziesz tam, ale Jozue, syn Nuna, 38

sługa twój, ten wnijdzie za ciebie. Tego

upominaj i wzmacniaj, a on losem podzieli

ziemię Izraelowi. 39 Dziatki wasze, o

którycheście powiadali, że je zabiorą w

niewolę, i synowie, którzy dziś między złem

a dobrem nie znają różnicy, ci wnijdą i im

dam ziemię, i posiądą ją. 40 A wy zawróćcie

i ciągnijcie na puszczę drogą do morza

Czerwonego." 41 I odpowiedzieliście mi:

"Zgrzeszyliśmy Panu, pójdziemy i walczyć

będziemy, jak przykazał Pan, Bóg nasz." A

gdy ubrawszy się w zbroje szliście na górę,

42 rzekł mi Pan: "Mów do nich: Nie

wstępujcie ani nie walczcie, bo nie jestem z

wami, byście nie padli przed nieprzyjaciółmi

waszymi." 43 Mówiłem wam a nie

słuchaliście, ale sprzeciwiając się rozkazaniu

Pańskiemu i nadęci pychą poszliście na górę.

44 A tak wyszli Amorejczycy, którzy

manu Amorrhæi, atque deleret. 28 Quo

ascendemus ? nuntii terruerunt cor nostrum,

dicentes : Maxima multitudo est, et nobis

statura procerior ; urbes magnæ, et ad cælum

usque munitæ : filios Enacim vidimus ibi. 29

Et dixi vobis : Nolite metuere, nec timeatis

eos : 30 Dominus Deus, qui ductor est vester,

pro vobis ipse pugnabit, sicut fecit in Ægypto

cunctis videntibus. 31 Et in solitudine (ipse

vidisti) portavit te Dominus Deus tuus, ut

solet homo gestare parvulum filium suum, in

omni via per quam ambulastis, donec

veniretis ad locum istum. 32 Et nec sic

quidem credidistis Domino Deo vestro, 33

qui præcessit vos in via, et metatus est locum

in quo tentoria figere deberetis, nocte

ostendens vobis iter per ignem, et die per

columnam nubis. 34 Cumque audisset

Dominus vocem sermonum vestrorum, iratus

juravit, et ait : 35 Non videbit quispiam de

hominibus generationis hujus pessimæ

terram bonam, quam sub juramento pollicitus

sum patribus vestris, 36 præter Caleb filium

Jephone : ipse enim videbit eam, et ipsi dabo

terram, quam calcavit, et filiis ejus, quia

secutus est Dominum. 37 Nec miranda

indignatio in populum, cum mihi quoque

iratus Dominus propter vos dixerit : Nec tu

ingredieris illuc : 38 sed Josue filius Nun

minister tuus, ipse intrabit pro te. Hunc

exhortare et robora, et ipse sorte terram

dividet Israëli. 39 Parvuli vestri, de quibus

dixistis quod captivi ducerentur, et filii qui

hodie boni ac mali ignorant distantiam, ipsi

ingredientur : et ipsis dabo terram, et

possidebunt eam. 40 Vos autem revertimini,

et abite in solitudinem per viam maris Rubri.

41 Et respondistis mihi : Peccavimus

Domino : ascendemus et pugnabimus, sicut

præcepit Dominus Deus noster. Cumque

instructi armis pergeretis in montem, 42 ait

mihi Dominus : Dic ad eos : Nolite

ascendere, neque pugnetis : non enim sum

vobiscum : ne cadatis coram inimicis vestris.

43 Locutus sum, et non audistis : sed

adversantes imperio Domini, et tumentes

superbia, ascendistis in montem. 44 Itaque

egressus Amorrhæus, qui habitabat in

montibus, et obviam veniens, persecutus est

vos, sicut solent apes persequi : et cecidit de

4

mieszkali na górach, i zastąpiwszy, gonili

was, jak zwykły gonić pszczoły, i bili was od

Seiru aż do Hormy. 45 A gdy wróciwszy się

płakaliście przed Panem, nie wysłuchał was

ani chciał zważać na głos wasz. 46

Siedzieliście tedy w Kadesbarne przez czas

długi.

4. OD KADESZ DO PUSTYNI KADEMOT

(2,1-25).

2

1 A wyciągnąwszy stamtąd przyszliśmy na

puszczę, która wiedzie do morza

Czerwonego, jak mi Pan mówił, i krążyliśmy

około gór Seir przez czas długi. 2 I rzekł Pan

do mnie: 3 "Dosyć krążyliście około tych

gór, idźcie ku północy. 4 A ludowi przykaż,

mówiąc: Przejdziecie przez granice braci

waszych, synów Ezawa, którzy mieszkają w

Seirze, a będą się was bać. 5 Patrzcież tedy

pilnie, abyście nie ruszyli przeciwko nim, bo

nie dam wam z ziemi ich ani tyle, co by

mogła stopa jednej nogi zająć, gdyż

Ezawowi w posiadłość dałem górę Seir. 6

Żywność kupicie u nich za pieniądze i jeść

będziecie, wodę za opłatą czerpać i pić

będziecie. 7 Pan, Bóg twój, błogosławił ci we

wszelkiej sprawie rąk twoich; zna drogę

twoją, jak przeszedłeś tę puszczę wielką;

przez czterdzieści lat mieszka z tobą Pan,

Bóg twój, a na niczym ci nie zbywało. " 8 A

gdyśmy minęli braci naszych, synów Ezawa,

którzy mieszkali na Seirze, drogą równinną z

Elat i z Asjongaber, przyszliśmy do drogi,

która wiedzie na puszczę Moab. 9 I rzekł Pan

do mnie: "Nie walcz przeciw Moabitom ani

się z nimi potykaj, bo ci nie dam nic z ziemi

ich, gdyż synom Lotowym dałem Ar w

posiadłość." 10 Pierwej mieszkali w niej

Emici, lud wielki i potężny, i tak wysoki, że

ich uważano za olbrzymów z pokolenia

Enaka, i byli podobni do synów Enaka; 11

Moabici w końcu zowią ich Emitami. 12 A w

Seirze mieszkali pierwej Horyci; tych

wypędziwszy i wygładziwszy zamieszkali

tam synowie Ezawa, jak uczynił Izrael w

ziemi posiadłości swej, którą mu Pan dał. 13

Seir usque Horma. 45 Cumque reversi

ploraretis coram Domino, non audivit vos,

nec voci vestræ voluit acquiescere. 46

Sedistis ergo in Cadesbarne multo tempore.

2

1 Profectique inde, venimus in solitudinem,

quæ ducit ad mare Rubrum, sicut mihi

dixerat Dominus : et circuivimus montem

Seir longo tempore. 2 Dixitque Dominus ad

me : 3 Sufficit vobis circuire montem istum :

ite contra aquilonem : 4 et populo præcipe,

dicens : Transibitis per terminos fratrum

vestrorum filiorum Esau, qui habitant in Seir,

et timebunt vos. 5 Videte ergo diligenter ne

moveamini contra eos. Neque enim dabo

vobis de terra eorum quantum potest unius

pedis calcare vestigium, quia in

possessionem Esau dedi montem Seir. 6

Cibos emetis ab eis pecunia, et comedetis :

aquam emptam haurietis, et bibetis. 7

Dominus Deus tuus benedixit tibi in omni

opere manuum tuarum : novit iter tuum,

quomodo transieris solitudinem hanc

magnam, per quadraginta annos habitans

tecum Dominus Deus tuus, et nihil tibi

defuit. 8 Cumque transissemus fratres nostros

filios Esau, qui habitabant in Seir, per viam

campestrem de Elath, et de Asiongaber,

venimus ad iter quod ducit in desertum

Moab. 9 Dixitque Dominus ad me : Non

pugnes contra Moabitas, nec ineas adversus

eos prælium : non enim dabo tibi quidquam

de terra eorum, quia filiis Loth tradidi Ar in

possessionem. 10 Emim primi fuerunt

habitatores ejus, populus magnus, et validus,

et tam excelsus ut de Enacim stirpe, 11 quasi

gigantes crederentur, et essent similes

filiorum Enacim. Denique Moabitæ appellant

eos Emim. 12 In Seir autem prius

habitaverunt Horrhæi : quibus expulsis atque

deletis, habitaverunt filii Esau, sicut fecit

5

Ruszyliśmy tedy, aby się przeprawić przez

potok Zared, i przyszliśmy do niego. 14 A

czasu wszystkiego, przez któryśmy szli od

Kadesbarne aż do przejścia potoku Zared,

było trzydzieści i osiem lat, aż wyginął

wszystek ród wojowników z obozu, jak był

przysiągł Pan. 15 Jego to ręka była

przeciwko nim, aby wyginęli spośród

obozu.- 16 A gdy wyginęli wszyscy

wojownicy, rzekł Pan do mnie mówiąc: 17

"Ty dziś przejdziesz granice Moabu, 18

miasto imieniem Ar; 19 a gdy przybędziesz

w pobliże synów Ammona, strzeż się, abyś

nie walczył przeciwko nim, ani nie ruszaj do

bitwy, bo ci nic nie dam z ziemi synów

Ammona, gdyż dałem ją w posiadłość synom

Lotowym. 20 Za ziemię olbrzymów miano ją

i w niej dawno przedtem mieszkali olbrzymi,

których Ammonici zowią Zomzommitami,

21 lud wielki i mnogi, i wzrostu wysokiego,

jak Enakici; wygładził ich zaś Pan przed

nimi i dał im mieszkać zamiast nich, 22 jak

uczynił synom Ezawa, którzy mieszkają na

Seirze, iż wygładził Horytów i dał im ziemię

ich, którą trzymają aż do tego czasu. 23

Hewejczyków też, którzy mieszkali w

Haserim aż do Gazy, wygnali Kaftoryci,

którzy wyszedłszy z Kaftor, wygładzili ich i

zamieszkali na ich miejscu. 24 Wstańcie i

przejdźcie strumień Arnon: otom dał w rękę

twoją Sehona, króla Hesebonu,

Amorejczyka, i ziemię jego pocznij posiadać,

a stocz z nim bitwę. 25 Dzisiaj pocznę

puszczać strach i bojaźń przed tobą na ludy,

które mieszkają pod wszystkim niebem, aby

usłyszawszy imię twoje lękali się i jak

zwykły rodzące, drżeli i boleścią zdjęci byli "

5. ZWYCIĘSTWO NAD SEHONEM,

AMOREJCZYKIEM, I OGIEM, KRÓLEM

BASANU (2,26-3,11).

26 Posłałem tedy posłów z puszczy Kademot

do Sehona, króla Hesebonu, 27 ze słowy

spokojnymi, mówiąc: "Przejdziemy przez

ziemię twoją, drogą publiczną pójdziemy, nie

zstąpimy ani w prawo ani w lewo. 28

Israël in terra possessionis suæ, quam dedit

illi Dominus. 13 Surgentes ergo ut

transiremus torrentem Zared, venimus ad

eum. 14 Tempus autem, quo ambulavimus de

Cadesbarne usque ad transitum torrentis

Zared, triginta et octo annorum fuit : donec

consumeretur omnis generatio hominum

bellatorum de castris, sicut juraverat

Dominus : 15 cujus manus fuit adversum eos,

ut interirent de castrorum medio. 16

Postquam autem universi ceciderunt

pugnatores, 17 locutus est Dominus ad me,

dicens : 18 Tu transibis hodie terminos

Moab, urbem nomine Ar : 19 et accedens in

vicina filiorum Ammon, cave ne pugnes

contra eos, nec movearis ad prælium : non

enim dabo tibi de terra filiorum Ammon,

quia filiis Loth dedi eam in possessionem. 20

Terra gigantum reputata est : et in ipsa olim

habitaverunt gigantes, quos Ammonitæ

vocant Zomzommim, 21 populus magnus, et

multus, et proceræ longitudinis, sicut

Enacim, quos delevit Dominus a facie eorum

: et fecit illos habitare pro eis, 22 sicut fecerat

filiis Esau, qui habitant in Seir, delens

Horrhæos, et terram eorum illis tradens,

quam possident usque in præsens. 23

Hevæos quoque, qui habitabant in Haserim

usque Gazan, Cappadoces expulerunt : qui

egressi de Cappadocia deleverunt eos, et

habitaverunt pro illis. 24 Surgite, et transite

torrentem Arnon : ecce tradidi in manu tua

Sehon regem Hesebon Amorrhæum, et

terram ejus incipe possidere, et committe

adversus eum prælium. 25 Hodie incipiam

mittere terrorem atque formidinem tuam in

populos, qui habitant sub omni cælo : ut

audito nomine tuo paveant, et in morem

parturientium contremiscant, et dolore

teneantur.

26 Misi ergo nuntios de solitudine Cademoth

ad Sehon regem Hesebon verbis pacificis,

dicens : 27 Transibimus per terram tuam :

publica gradiemur via ; non declinabimus

neque ad dexteram, neque ad sinistram. 28

6

Żywności sprzedaj nam za pieniądze,

żebyśmy jedli, wody za pieniądze użycz, i

tak pić będziemy, byleś tylko dozwolił nam

przejść, 29 jak uczynili synowie Ezawa,

którzy mieszkają na Seirze, i Moabici, którzy

mieszkają w Ar, aż dojdziemy do Jordanu, i

przejdziemy do ziemi, którą Pan, Bóg nasz,

da nam." 30 I nie chciał Sehon, król

Hesebonu, zezwolić nam na przejście, gdyż

zaciętością napełnił Pan, Bóg twój, ducha

jego i zatwardził serce jego, aby był podany

w ręce twoje, jak teraz widzisz. 31 I rzekł

Pan do mnie: "Otom ci począł podawać

Sehona i ziemię jego, pocznij ją zajmować."

32 I wyszedł Sehon przeciwko nam ze

wszystkim ludem swym na bitwę do Jasy. 33

I podał go nam Pan, Bóg nasz, i poraziliśmy

go i synów jego ze wszystkim ludem jego. 34

I wszystkie miasta naonczas wzięliśmy,

wybiwszy mieszkańców ich, mężów i

niewiasty, i dziatki. 35 Nie zostawiliśmy w

nich niczego oprócz bydła, które się dostało

biorącym łupy, i zdobyczy z miast, któreśmy

wzięli. 36 Od Aroeru nad brzegiem potoku

Arnon, miasta leżącego w dolinie, aż do

Galaadu nie było wsi i miasta, które by uszło

rąk naszych: wszystkie nam oddał Pan, Bóg

nasz, 37 oprócz ziemi synów Ammona, do

której nie przystąpiliśmy, i wszystkich, które

przylegają do strumienia Jeboku, i miast na

górach, i wszystkich miejsc, do których nas

nie dopuścił Pan, Bóg nasz.

3

1 A tak zawróciwszy, szliśmy drogą od

Basanu. I wyszedł Og, król Basanu,

przeciwko nam z ludem swym ku bitwie w

Edraj. 2 I rzekł Pan do mnie: "Nie bój się go,

bo w rękę twoją oddany został ze wszystkim

ludem i ziemią swoją, i uczynisz mu, jakoś

uczynił Sehonowi, królowi Amorejczyków,

który mieszkał w Hesebonie." 3 Dał tedy

Pan, Bóg nasz, w ręce nasze i Oga, króla

Basanu, i wszystek lud jego; i poraziliśmy

ich do szczętu, 4 burząc wszystkie miasta

jego jednego czasu; nie było miasta, które by

nam uszło, sześćdziesiąt miast, wszystką

krainę Argob królestwa Oga w Basanie. 5

Alimenta pretio vende nobis, ut vescamur :

aquam pecunia tribue, et sic bibemus.

Tantum est ut nobis concedas transitum, 29

sicut fecerunt filii Esau, qui habitant in Seir,

et Moabitæ, qui morantur in Ar : donec

veniamus ad Jordanem, et transeamus ad

terram, quam Dominus Deus noster daturus

est nobis. 30 Noluitque Sehon rex Hesebon

dare nobis transitum : quia induraverat

Dominus Deus tuus spiritum ejus, et

obfirmaverat cor illius, ut traderetur in manus

tuas, sicut nunc vides. 31 Dixitque Dominus

ad me : Ecce cœpi tibi tradere Sehon, et

terram ejus : incipe possidere eam. 32

Egressusque est Sehon obviam nobis cum

omni populo suo ad prælium in Jasa. 33 Et

tradidit eum Dominus Deus noster nobis :

percussimusque eum cum filiis suis et omni

populo suo. 34 Cunctasque urbes in tempore

illo cepimus, interfectis habitatoribus earum,

viris ac mulieribus et parvulis : non

reliquimus in eis quidquam, 35 absque

jumentis, quæ in partem venere prædantium :

et spoliis urbium, quas cepimus 36 ab Aroër,

quæ est super ripam torrentis Arnon, oppido

quod in valle situm est, usque Galaad. Non

fuit vicus et civitas, quæ nostras effugeret

manus : omnes tradidit Dominus Deus noster

nobis, 37 absque terra filiorum Ammon, ad

quam non accessimus : et cunctis quæ

adjacent torrenti Jeboc, et urbibus montanis,

universisque locis, a quibus nos prohibuit

Dominus Deus noster.

3

1 Itaque conversi ascendimus per iter Basan :

egressusque est Og rex Basan in occursum

nobis cum populo suo ad bellandum in Edrai.

2 Dixitque Dominus ad me : Ne timeas eum :

quia in manu tua traditus est cum omni

populo ac terra sua : faciesque ei sicut fecisti

Sehon regi Amorrhæorum, qui habitavit in

Hesebon. 3 Tradidit ergo Dominus Deus

noster in manibus nostris etiam Og regem

Basan, et universum populum ejus :

percussimusque eos usque ad internecionem,

4 vastantes cunctas civitates illius uno

tempore. Non fuit oppidum, quod nos

effugeret : sexaginta urbes, omnem regionem

7

Wszystkie miasta były bronione murami

wysokimi i bramami, i zaworami, oprócz

miast niezliczonych, które nie miały murów.

6 I zgładziliśmy ich, tak jak uczyniliśmy

Sehonowi, królowi Hesebonu; wytraciliśmy

wszelkie miasto, mężów i niewiasty, i

dziatki, 7 lecz bydło i łupy z miast

zabraliśmy. 8 I wzięliśmy wonczas ziemię z

ręki dwu królów Amorejczyków którzy byli

za Jordanem, od potoku Arnon aż do góry

Hermon, 9 którą Sydończycy zowią Sarion, a

Amorejczycy Sanir; 10 wszystkie miasta

które leżą na równinie, i wszystką ziemię

Galaad i Basan aż do Selehy i Edraj, miast

królestwa Oga w Basanie. 11 Bo tylko sam

Og, król Basanu, został się był z rodu

olbrzymów. Ukazują łoże jego żelazne, które

jest w Rabat synów Ammona, mające

dziewięć łokci wzdłuż, a cztery wszerz, na

miarę łokcia ręki męskiej.

6. PODZIAŁ ZAJORDANII (3,12-29).

12 I posiedliśmy naonczas ziemię od Aroeru,

który jest nad brzegiem potoku Arnon, aż do

połowy gór Galaad, a miasta jego dałem

Rubenowi i Gadowi. 13 A resztę Galaadu i

wszystek Basan z królestwa Oga dałem

połowie pokolenia Manassesa, wszystką

krainę Argob; wszystek Basan zowią ziemią

olbrzymów. 14 Jair, syn Manassesa, posiadł

wszystką krainę Argob aż do granic

Gesurytów i Machatytów, i nazwał Basan od

imienia swego Hawot Jair, to jest wsie Jaira,

aż do dnia dzisiejszego. 15 Machirowi też

dałem Galaad. 16 A pokoleniu Rubena i

Gada dałem od ziemi Galaad aż do potoku

Arnon do połowy potoku, i kraj pograniczny

aż do potoku Jebok, który jest granicą synów

Ammona, 17 i równinę pustynną, i Jordan, i

granice Ceneret aż do morza Pustynnego,

czyli Słonego, pod górę Fasga ku wschodowi

słońca. 18 I rozkazałem wam naonczas

mówiąc: "Pan, Bóg wasz, daje wam tę ziemię

w dziedzictwo; idźcie więc zbrojno przed

braćmi waszymi, synami Izraelowymi, 19

wszyscy mężowie mocni, bez żon i dzieci, i

bydła; wiem bowiem, że więcej dobytku

macie, i zostać muszą w miastach, które wam

Argob regni Og in Basan. 5 Cunctæ urbes

erant munitæ muris altissimis, portisque et

vectibus, absque oppidis innumeris, quæ non

habebant muros. 6 Et delevimus eos, sicut

feceramus Sehon regi Hesebon, disperdentes

omnem civitatem, virosque ac mulieres et

parvulos : 7 jumenta autem et spolia urbium

diripuimus. 8 Tulimusque illo in tempore

terram de manu duorum regum

Amorrhæorum, qui erant trans Jordanem : a

torrente Arnon usque ad montem Hernon, 9

quem Sidonii Sarion vocant, et Amorrhæi

Sanir : 10 omnes civitates, quæ sitæ sunt in

planitie, et universam terram Galaad et Basan

usque ad Selcha, et Edrai civitates regni Og

in Basan. 11 Solus quippe Og rex Basan

restiterat de stirpe gigantum. Monstratur

lectus ejus ferreus, qui est in Rabbath

filiorum Ammon, novem cubitos habens

longitudinis, et quatuor latitudinis ad

mensuram cubiti virilis manus.

12 Terramque possedimus tempore illo ab

Aroër, quæ est super ripam torrentis Arnon,

usque ad mediam partem montis Galaad : et

civitates illius dedi Ruben et Gad. 13

Reliquam autem partem Galaad, et omnem

Basan regni Og, tradidi mediæ tribui

Manasse, omnem regionem Argob :

cunctaque Basan vocatur Terra gigantum. 14

Jair filius Manasse possedit omnem

regionem Argob usque ad terminos Gessuri

et Machati. Vocavitque ex nomine suo

Basan, Havoth Jair, id est, Villas Jair, usque

in præsentem diem. 15 Machir quoque dedi

Galaad. 16 Et tribubus Ruben et Gad dedi de

terra Galaad usque ad torrentem Arnon

medium torrentis, et confinium usque ad

torrentem Jeboc, qui est terminus filiorum

Ammon : 17 et planitiem solitudinis, atque

Jordanem, et terminos Cenereth usque ad

mare deserti, quod est salsissimum, ad

radices montis Phasga contra orientem. 18

Præcepique vobis in tempore illo, dicens :

Dominus Deus vester dat vobis terram hanc

in hæreditatem : expediti præcedite fratres

vestros filios Israël omnes viri robusti, 19

absque uxoribus, et parvulis, atque jumentis.

8

dałem, 20 aż odpocznienie da Pan braciom

waszym, jak wam dał, i oni też posiądą

ziemię, którą im da za Jordanem; wtedy się

każdy wróci do posiadłości swej, którą wam

dałem." 21 Jozuemu też przykazałem

naonczas mówiąc: "Oczy twoje widziały, co

uczynił Pan, Bóg wasz, tym dwom królom;

tak samo uczyni wszystkim królestwom, do

których przejdziesz. 22 Nie bój się ich, bo

Pan, Bóg wasz, będzie walczył za was." 23 I

prosiłem Pana wonczas mówiąc: 24 "Panie

Boże, tyś począł pokazywać słudze twemu

wielkość twoją i rękę bardzo mocną;.bo nie

masz innego Boga ani na niebie, ani na

ziemi, który by mógł czynić dzieła twoje i

dorównać mocy twojej. 25 Przejdę tedy i

obejrzę tę ziemię niepospolitą za Jordanem i

góry te wspaniałe, i Liban." 26 I rozgniewał

się Pan na mnie dla was, i nie wysłuchał

mnie, ale mi powiedział: "Dosyć masz, żadną

miarą nie mów więcej do mnie o tej rzeczy.

27 Wstąp na wierzchołek Fasgi i obróć

wokoło oczy twoje na zachód i na północ, i

na południe, i na wschód, a patrz, bo nie

przejdziesz przez ten Jordan. 28 Przykaż

Jozuemu, umocnij go i utwierdź; on bowiem

pójdzie przed tym ludem i podzieli im

ziemię, którą zobaczysz." 29 I pozostaliśmy

w dolinie naprzeciw świątyni Fogora.

Część paranetyczna.

1. POSŁUSZEŃSTWO PRAWOM BOŻYM

(4,1-40).

4

1 A teraz, Izraelu, słuchaj przykazań i praw,

których ja ciebie uczę, abyś czyniąc je żył, a

wszedłszy posiadł ziemię, którą Pan, Bóg

ojców waszych, da wam. 2 Nie przydacie do

słowa, które wam mówię, ani ujmiecie z

niego. Strzeżcie przykazań Pana, Boga

waszego, które ja wam daję. 3 Oczy wasze

widziały wszystko, co uczynił Pan przeciw

Beelfogorowi, jak wyniszczył wszystkich

czcicieli jego spośród was. 4 A wy, którzy

Novi enim quod plura habeatis pecora, et in

urbibus remanere debebunt, quas tradidi

vobis, 20 donec requiem tribuat Dominus

fratribus vestris, sicut vobis tribuit : et

possideant ipsi etiam terram, quam daturus

est eis trans Jordanem : tunc revertetur

unusquisque in possessionem suam, quam

dedi vobis. 21 Josue quoque in tempore illo

præcepi, dicens : Oculi tui viderunt quæ fecit

Dominus Deus vester duobus his regibus : sic

faciet omnibus regnis, ad quæ transiturus es.

22 Ne timeas eos : Dominus enim Deus

vester pugnabit pro vobis. 23 Precatusque

sum Dominum in tempore illo, dicens : 24

Domine Deus, tu cœpisti ostendere servo tuo

magnitudinem tuam, manumque fortissimam

: neque enim est alius deus vel in cælo, vel in

terra, qui possit facere opera tua, et

comparari fortitudini tuæ. 25 Transibo igitur,

et videbo terram hanc optimam trans

Jordanem, et montem istum egregium, et

Libanum. 26 Iratusque est Dominus mihi

propter vos, nec exaudivit me, sed dixit mihi

: Sufficit tibi : nequaquam ultra loquaris de

hac re ad me. 27 Ascende cacumen Phasgæ,

et oculos tuos circumfer ad occidentem, et ad

aquilonem, austrumque et orientem, et aspice

; nec enim transibis Jordanem istum. 28

Præcipe Josue, et corrobora eum atque

conforta : quia ipse præcedet populum istum,

et dividet eis terram quam visurus es. 29

Mansimusque in valle contra fanum Phogor.

4

1 Et nunc, Israël, audi præcepta et judicia,

quæ ego doceo te : ut faciens ea, vivas, et

ingrediens possideas terram, quam Dominus

Deus patrum vestrorum daturus est vobis. 2

Non addetis ad verbum, quod vobis loquor,

nec auferetis ex eo : custodite mandata

Domini Dei vestri, quæ ego præcipio vobis. 3

Oculi vestri viderunt omnia quæ fecit

Dominus contra Beelphegor, quomodo

contriverit omnes cultores ejus de medio

9

stoicie przy Panu, Bogu waszym, żywiście

wszyscy aż do dnia dzisiejszego. 5 Wiecie,

żem was nauczał przykazań i

sprawiedliwości, jak mi rozkazał Pan, Bóg

mój; tak je wykonywać będziecie w ziemi,

którą posiądziecie, 6 i zachowacie je, i

wypełnicie czynem; to bowiem jest wasza

mądrość i rozum przed ludźmi, żeby

usłyszawszy te wszystkie przykazania rzekli:

"Oto lud mądry i rozumny, naród wielki!" 7 I

nie masz innego narodu tak wielkiego, który

by miał bogów tak przybliżających się do

niego, jak Pan, Bóg nasz, przytomny jest na

wszystkie prośby nasze. 8 Bo któryż inny

naród jest tak znakomity, żeby miał ustawy i

sądy sprawiedliwe, i wszystek zakon, który

ja dziś przedłożę przed oczy wasze? 9 Strzeż

tedy sam siebie i duszy swej pilnie. Nie

zapominaj rzeczy, które widziały oczy twoje,

a niechaj nie wypadają z serca twego po

wszystkie dni żywota twego. Będziesz ich

nauczał synów i wnuków twoich, 10 od dnia,

któregoś stanął przed Panem, Bogiem twoim,

na Horebie, gdy mi Pan rzekł mówiąc:

"Zgromadź do mnie lud, aby słuchali mów

moich i nauczyli się bać mnie przez wszystek

czas, przez który żyją na ziemi, i pouczali

synów swoich." 11 I przystąpiliście pod górę,

która gorzała aż do nieba, i była na niej

ciemność i obłok, i mgła. 12 I mówił Pan do

was spośród ognia. Słyszeliście głos słów

jego, aleście postaci zgoła nie widzieli. 13 I

oznajmił wam przymierze swoje, które

rozkazał wam zachowywać, i dziesięć słów,

które napisał na dwu tablicach kamiennych.

14 Mnie też rozkazał naonczas, abym was

nauczył ustaw i praw, które zachowywać

macie w ziemi, którą posiądziecie. 15 A

przeto strzeżcie pilnie dusz waszych. Nie

widzieliście żadnej podobizny w dzień,

którego Pan mówił do was na Horebie

spośród ognia, 16 abyście snadź zwiedzeni,

nie uczynili sobie podobizny rytej albo

obrazu mężczyzny lub niewiasty, 17

wyobrażenia jakichkolwiek zwierząt, które

są na ziemi, albo ptactwa pod niebem

latającego, 18 i płazu, który pełza po ziemi,

albo ryb, które są w wodach pod ziemią; 19

abyś snadź podniósłszy oczy w niebo nie

ujrzał słońca i księżyca, i wszystkich gwiazd

vestri. 4 Vos autem qui adhæretis Domino

Deo vestro, vivitis universi usque in

præsentem diem. 5 Scitis quod docuerim vos

præcepta atque justitias, sicut mandavit mihi

Dominus Deus meus : sic facietis ea in terra,

quam possessuri estis : 6 et observabitis et

implebitis opere. Hæc est enim vestra

sapientia, et intellectus coram populis, ut

audientes universa præcepta hæc, dicant : En

populus sapiens et intelligens, gens magna. 7

Nec est alia natio tam grandis, quæ habeat

deos appropinquantes sibi, sicut Deus noster

adest cunctis obsecrationibus nostris. 8 Quæ

est enim alia gens sic inclyta, ut habeat

cæremonias, justaque judicia, et universam

legem, quam ego proponam hodie ante

oculos vestros ? 9 Custodi igitur temetipsum,

et animam tuam sollicite. Ne obliviscaris

verborum, quæ viderunt oculi tui, et ne

excidant de corde tuo cunctis diebus vitæ

tuæ. Docebis ea filios ac nepotes tuos, 10 a

die in quo stetisti coram Domino Deo tuo in

Horeb, quando Dominus locutus est mihi,

dicens : Congrega ad me populum, ut audiant

sermones meos, et discant timere me omni

tempore quo vivunt in terra, doceantque

filios suos. 11 Et accessistis ad radices

montis, qui ardebat usque ad cælum :

erantque in eo tenebræ, et nubes, et caligo.

12 Locutusque est Dominus ad vos de medio

ignis. Vocem verborum ejus audistis, et

formam penitus non vidistis. 13 Et ostendit

vobis pactum suum, quod præcepit ut

faceretis, et decem verba, quæ scripsit in

duabus tabulis lapideis. 14 Mihique mandavit

in illo tempore ut docerem vos cæremonias et

judicia, quæ facere deberetis in terra, quam

possessuri estis. 15 Custodite igitur sollicite

animas vestras. Non vidistis aliquam

similitudinem in die, qua locutus est vobis

Dominus in Horeb de medio ignis : 16 ne

forte decepti faciatis vobis sculptam

similitudinem, aut imaginem masculi vel

feminæ : 17 similitudinem omnium

jumentorum, quæ sunt super terram, vel

avium sub cælo volantium, 18 atque

reptilium, quæ moventur in terra, sive

piscium qui sub terra morantur in aquis : 19

ne forte elevatis oculis ad cælum, videas

solem et lunam, et omnia astra cæli, et errore

10

niebieskich i uwiedziony błędem, nie kłaniał

się i nie służył temu, co stworzył Pan, Bóg

twój, na posługę wszystkim narodom, które

są pod niebem. 20 Lecz was wziął Pan i

wywiódł z pieca żelaznego egipskiego, aby

mieć lud dziedziczrly, jak jest dzisiejszego

dnia. 21 I rozgniewał się Pan na mnie z

powodu was, i przysiągł, że nie przejdę za

Jordan, i nie wnijdę do ziemi bardzo dobrej,

którą wam da. 22 Oto umieram w tej ziemi,

nie przejdę Jordanu; wy przejdziecie i

posiądziecie ziemię wyborną. 23 Strzeżże

się, abyś kiedy nie zapomniał przymierza

Pana, Boga twego, które zawarł z tobą, i nie

uczynił sobie rytej podobizny tych rzeczy,

które Pan czynić zakazał.24 Bo Pan, Bóg

twój, jest to ogień trawiący, Bóg zawistny.

25 Jeśli zrodzicie synów i wnuków, a

będziecie mieszkać w ziemi, i zwiedzeni

uczynicie sobie jaką podobiznę,

dopuszczając się złego przed Panem, Bogiem

waszym, żeby go do gniewu przywieść, 26

za świadków biorę dziś niebo i ziemię, że

rychło zginiecie z ziemi, którą, przeszedłszy

Jordan, posiądziecie; nie będziecie w niej

przez długi czas mieszkać, ale wygładzi was

Pan, 27 i rozproszy po wszystkich narodach i

mało was zostanie między narodami, do

których was Pan zawiedzie. 28 A tam

będziecie służyć bogom, którzy ręką

człowieczą są utworzeni, drewnu i

kamieniowi, które nie widzą ani słyszą, ani

jedzą, ani wąchają. 29 A gdy będziesz tam

szukać Pana, Boga twego, znajdziesz go,

jeśli go jeno całym sercem szukać będziesz i

wszystkim utrapieniem duszy twojej. 30 Gdy

cię spotkają wszystkie te rzeczy, które są

przepowiedziane, ostatniego czasu nawrócisz

się do Pana, Boga twego, i będziesz słuchał

głosu jego. 31 Albowiem Bogiem

miłosiernym jest Pan, Bóg twój, nie opuści

cię ani zupełnie nie zgładzi, ani nie zapomni

przymierza, które zaprzysiągł ojcom twoim.

32 Pytaj się o dawnych czasach, które były

przed tobą, od dnia, którego stworzył Bóg

człowieka na ziemi, od jednego krańca nieba

do krańca drugiego, czy się kiedy taka rzecz

stała, 33 albo czy kiedy wiadomym było, aby

słyszał lud głos Boga mówiącego spośród

ognia, jakeś to słyszał, a żyw zostałeś? 34

deceptus adores ea, et colas quæ creavit

Dominus Deus tuus in ministerium cunctis

gentibus, quæ sub cælo sunt. 20 Vos autem

tulit Dominus, et eduxit de fornace ferrea

Ægypti, ut haberet populum hæreditarium,

sicut est in præsenti die. 21 Iratusque est

Dominus contra me propter sermones

vestros, et juravit ut non transirem Jordanem,

nec ingrederer terram optimam, quam

daturus est vobis. 22 Ecce morior in hac

humo ; non transibo Jordanem : vos

transibitis, et possidebitis terram egregiam.

23 Cave nequando obliviscaris pacti Domini

Dei tui, quod pepigit tecum, et facias tibi

sculptam similitudinem eorum, quæ fieri

Dominus prohibuit : 24 quia Dominus Deus

tuus ignis consumens est, Deus æmulator. 25

Si genueritis filios ac nepotes, et morati

fueritis in terra, deceptique feceritis vobis

aliquam similitudinem, patrantes malum

coram Domino Deo vestro, ut eum ad

iracundiam provocetis : 26 testes invoco

hodie cælum et terram, cito perituros vos

esse de terra, quam transito Jordane

possessuri estis : non habitabitis in ea longo

tempore, sed delebit vos Dominus, 27 atque

disperget in omnes gentes, et remanebitis

pauci in nationibus, ad quas vos ducturus est

Dominus. 28 Ibique servietis diis, qui

hominum manu fabricati sunt, ligno et lapidi

qui non vident, nec audiunt, nec comedunt,

nec odorantur. 29 Cumque quæsieris ibi

Dominum Deum tuum, invenies eum : si

tamen toto corde quæsieris, et tota

tribulatione animæ tuæ. 30 Postquam te

invenerint omnia quæ prædicta sunt,

novissimo tempore reverteris ad Dominum

Deum tuum, et audies vocem ejus. 31 Quia

Deus misericors Dominus Deus tuus est : non

dimittet te, nec omnino delebit, neque

obliviscetur pacti, in quo juravit patribus tuis.

32 Interroga de diebus antiquis, qui fuerunt

ante te ex die quo creavit Deus hominem

super terram, a summo cælo usque ad

summum ejus, si facta est aliquando

hujuscemodi res, aut umquam cognitum est,

33 ut audiret populus vocem Dei loquentis de

medio ignis, sicut tu audisti, et vixisti : 34 si

fecit Deus ut ingrederetur, et tolleret sibi

gentem de medio nationum, per tentationes,

11

Czy uczynił to Bóg, żeby wszedł i wziął

sobie lud spośród narodów przez

doświadczenia, znaki i cuda, przez wojnę i

mocną rękę, i wyciągnione ramię, i straszne

widzenia, wedle wszystkiego, co uczynił dla

was Pan, Bóg wasz, w Egipcie, na co

patrzyły oczy twoje, 35 abyś wiedział, iż Pan

sam jest Bogiem, a nie masz innego oprócz

niego? 36 Dał ci słyszeć swój głos z nieba,

aby cię pouczyć, i na ziemi ukazał ci ogień

swój bardzo wielki, i słyszałeś słowa jego

spośród ognia, 37 albowiem umiłował ojców

twoich i obrał potomstwo ich po nich, i

wywiódł cię idąc przed tobą w mocy swojej z

Egiptu, 38 aby wygładzić narody bardzo

wielkie i mocniejsze od ciebie na wejście

twoje, i wprowadził cię i dał ci ziemię ich w

posiadłość, jak to widzisz dnia dzisiejszego.

39 A tak poznaj dzisiaj i myśl w sercu

swoim, że Pan sam jest Bogiem na niebie

wysoko i na ziemi nisko, a nie masz innego.

40 Strzeż przykazań i ustaw jego, które ja

daję tobie, aby dobrze ci było i synom twym

po tobie, ażebyś przez długi czas trwał na

ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie!"

2. DODA'TEK; WYZNACZENIE TRZECH

MIAST UCIECZKI W ZAJORDANII

(4,41-43).

41 Wtedy oddzielił Mojżesz trzy miasta za

Jordanem na wschodniej stronie, 42 aby do

nich uciekał, kto by zabił bliźniego swego

niechcąco, a nie był mu nieprzyjacielem

przedtem; i by do którego z tych mlast zbiec

mógł: 43 Bosor na puszczy, które leży na

równinie, z pokolenia Rubena, i Ramot w

Galaad, które jest w pokoleniu Gada, i Golan

w Basanie, które jest w pokoleniu

Manassesa.

Druga mowa Mojżesza. (4,44 - 11,32).

1. WS'TĘP HISTORYCZNY (4,44-49).

44 Ten jest zakon, który przedłożył Mojżesz

synom Izraelowym, 45 i te świadectwa i

ustawy, i prawa, które ogłosił synom

Izraelowym, kiedy wyszli z Egiptu, 46 za

signa atque portenta, per pugnam et robustam

manum, extentumque brachium, et horribiles

visiones juxta omnia quæ fecit pro vobis

Dominus Deus vester in Ægypto, videntibus

oculis tuis : 35 ut scires quoniam Dominus

ipse est Deus, et non est alius præter eum. 36

De cælo te fecit audire vocem suam, ut

doceret te, et in terra ostendit tibi ignem

suum maximum, et audisti verba illius de

medio ignis : 37 quia dilexit patres tuos, et

elegit semen eorum post eos. Eduxitque te

præcedens in virtute sua magna ex Ægypto,

38 ut deleret nationes maximas et fortiores te

in introitu tuo : et introduceret te, daretque

tibi terram earum in possessionem, sicut

cernis in præsenti die. 39 Scito ergo hodie, et

cogitato in corde tuo quod Dominus ipse sit

Deus in cælo sursum, et in terra deorsum, et

non sit alius. 40 Custodi præcepta ejus atque

mandata, quæ ego præcipio tibi : ut bene sit

tibi, et filiis tuis post te, et permaneas multo

tempore super terram, quam Dominus Deus

tuus daturus est tibi.

41 Tunc separavit Moyses tres civitates trans

Jordanem ad orientalem plagam, 42 ut

confugiat ad eas qui occiderit nolens

proximum suum, nec sibi fuerit inimicus ante

unum et alterum diem, et ad harum aliquam

urbium possit evadere : 43 Bosor in

solitudine, quæ sita est in terra campestri de

tribu Ruben : et Ramoth in Galaad, quæ est

in tribu Gad : et Golan in Basan, quæ est in

tribu Manasse.

44 Ista est lex, quam proposuit Moyses

coram filiis Israël : 45 et hæc testimonia et

cæremoniæ atque judicia, quæ locutus est ad

filios Israël, quando egressi sunt de Ægypto,

12

Jordanem w dolinie naprzeciw świątyni

Fogora, w ziemi Sehona, króla amorejskiego,

który mieszkał w Hesebonie i którego pobił

Mojżesz. 47 Synowie też Izraelowi

wyszedłszy z Egiptu, posiedli ziemię jego i

ziemię Oga, króla Basanu, dwu królów

amorejskich, którzy byli za Jordanem na

wschód słońca, 48 od Aroeru, który leży na

brzegu potoku Arnon, aż do góry Syjon,

która jest też zwana Hermon, 49 wszystką

równinę za Jordanem na wschodniej stronie

aż do morza Pustynnego i aż pod górę Fasga.

2. PRZEDMOWA; POCZĄTEK

PRZYKAZAŃ (5,1-33).

5

1 I wezwał Mojżesz wszystkiego Izraela, i

rzekł do niego: "Słuchaj, Izraelu, ustaw i

praw, które ja dziś mówię do uszu waszych;

nauczcie się ich i czynem je wypełniajcie. 2

Pan, Bóg nasz, uczynił z nami przymierze na

Horebie. 3 Nie z ojcami naszymi uczynił

przymierze, ale z nami, którzy tu na ten czas

jesteśmy i żyjemy. 4 Twarzą w twarz mówił

do nas na górze spośród ognia. 5 Ja

łącznikiem i pośrednikiem byłem podówczas

pomiędzy Panem a wami, aby wam głosić

słowa jego, boście się bali ognia i nie

wstąpiliście na górę. 6 I mówił: "Ja Pan, Bóg

twój, którym cię wywiódł z ziemi egipskiej,

z domu niewoli. 7 Nie będziesz miał bogów

cudzych przed oczyma mymi. 8 Nie uczynisz

sobie rzeźby ani podobizny wszystkich

rzeczy, które są na niebie w górze i które na

ziemi nisko, i które są w wodach pod ziemią.

9 Nie będziesz się im kłaniał ani służył. Bom

ja jest Pan, Bóg twój, Bóg zawistny, który

dochodzę nieprawości ojców na synach do

trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy

mnie nienawidzą, 10 a czynię miłosierdzie na

wiele tysięcy miłującym mię i strzegącym

przykazań moich. 11 Nie będziesz używał

imienia Pana, Boga twego, nadaremnie, bo

nie ujdzie karania, kto by dla próżnej rzeczy

użył imienia jego. 12 Zachowaj dzień

sobotni, abyś go święcił, jak ci przykazał

Pan, Bóg twój. 13 Sześć dni robić będziesz i

46 trans Jordanem in valle contra fanum

Phogor in terra Sehon regis Amorrhæi, qui

habitavit in Hesebon, quem percussit

Moyses. Filii quoque Israël egressi ex

Ægypto 47 possederunt terram ejus, et terram

Og regis Basan, duorum regum

Amorrhæorum, qui erant trans Jordanem ad

solis ortum : 48 ab Aroër, quæ sita est super

ripam torrentis Arnon, usque ad montem

Sion, qui est et Hermon, 49 omnem planitiem

trans Jordanem ad orientalem plagam, usque

ad mare solitudinis, et usque ad radices

montis Phasga.

5

1 Vocavitque Moyses omnem Israëlem, et

dixit ad eum : Audi, Israël, cæremonias atque

judicia, quæ ego loquor in auribus vestris

hodie : discite ea, et opere complete. 2

Dominus Deus noster pepigit nobiscum

fœdus in Horeb. 3 Non cum patribus nostris

iniit pactum, sed nobiscum qui in

præsentiarum sumus, et vivimus. 4 Facie ad

faciem locutus est nobis in monte de medio

ignis. 5 Ego sequester et medius fui inter

Dominum et vos in tempore illo, ut

annuntiarem vobis verba ejus : timuistis enim

ignem, et non ascendistis in montem. Et ait :

6 Ego Dominus Deus tuus, qui eduxi te de

terra Ægypti, de domo servitutis. 7 Non

habebis deos alienos in conspectu meo. 8

Non facies tibi sculptile, nec similitudinem

omnium, quæ in cælo sunt desuper, et quæ in

terra deorsum, et quæ versantur in aquis sub

terra. 9 Non adorabis ea, et non coles. Ego

enim sum Dominus Deus tuus : Deus

æmulator, reddens iniquitatem patrum super

filios in tertiam et quartam generationem his

qui oderunt me : 10 et faciens misericordiam

in multa millia diligentibus me, et

custodientibus præcepta mea. 11 Non

usurpabis nomen Domini Dei tui frustra :

quia non erit impunitus qui super re vana

nomen ejus assumpserit. 12 Observa diem

sabbati, ut sanctifices eum, sicut præcepit tibi

Dominus Deus tuus. 13 Sex diebus

13

pełnić wszystkie roboty twoje. 14 Siódmy

dzień jest sabat, to jest odpocznienie Pana

Boga twego. Nie będziesz weń pełnił żadnej

roboty, ty ani syn twój, ani córka, służebnik i

służebnica, ani wół, ani osioł, ani żadne

bydlę twoje, ani przychodzień, który jest

między bramami twoimi, aby odpoczął sługa

i służebnica twoja jak i ty. 15 Pamiętaj, żeś i

sam służył w Egipcie, i wywiódł cię stamtąd

Pan, Bóg twój, ręką mocną i ramieniem

wyciągniętym, i przeto ci kazał, abyś

zachował dzień sobotni. 16 Czcij ojca twego

i matkę, jak ci przykazał Pan, Bóg twój, abyś

żył przez długi czas i żeby ci się dobrze

wiodło na ziemi; którą Pan, Bóg twój, da

tobie. 17 Nie będziesz zabijał. 18 Ani

będziesz cudzołożył. 19 I kradzieży nie

będziesz popełniał. 20 Ani będziesz mówił

przeciw bliźniemu twemu fałszywego

świadectwa. 21 Nie będziesz pożądał żony

bliźniego twego, ani domu, ani roli, ani sługi,

ani służebnicy, ani wołu, ani osła, ani

żadnych rzeczy, które jego są." 22 Te słowa

mówił Pan do wszystkiego zgromadzenia na

górze spośród ognia i obłoku, i mroku

głosem wielkim, i nic więcej nie dodał, a

napisał je na dwu tablicach kamiennych,

które mi dał. 23 A wy, gdyście usłyszeli głos

spośród ciemności, a widzieli górę gorejącą,

przystąpiliście do mnie, wszyscy książęta

pokoleń i starsi, i rzekliście: 26 "Oto nam

ukazał Pan, Bóg nasz, majestat i wielkość

swoją; głos jego słyszeliśmy spośród ognia i

przekonaliśmy się dziś, że choć Bóg mówi z

człowiekiem, człowiek pozostaje przy życiu.

25 Czemuż tedy mamy pomrzeć i ma nas

pochłonąć ten ogień bardzo wielki? Bo jeśli

dłużej słyszeć będziemy głos Pana, Boga

naszego, pomrzemy. 26 Cóż jest wszelkie

ciało, aby miało słyszeć głos Boga żyjącego,

który spośród ognia mówi, jakeśmy słyszeli,

a mogło pozostać przy życiu? 27 Ty raczej

idź, a słuchaj wszystkiego, co ci rzecze Pan,

Bóg nasz, i mówić będziesz do nas, a my

usłyszawszy czynić to będziemy." 28 Gdy to

usłyszał Pan, rzekł do mnie: "Słyszałem głos

słów ludu tego które mówił do ciebie; dobrze

wszystko mówili. 29 Kto by to dał, aby takie

serce mieli, żeby się mnie bali i strzegli

wszystkich rozkazań moich po wszystek

operaberis, et facies omnia opera tua. 14

Septimus dies sabbati est, id est, requies

Domini Dei tui. Non facies in eo quidquam

operis tu, et filius tuus, et filia, servus et

ancilla, et bos, et asinus, et omne jumentum

tuum, et peregrinus qui est intra portas tuas :

ut requiescat servus tuus, et ancilla tua, sicut

et tu. 15 Memento quod et ipse servieris in

Ægypto, et eduxerit te inde Dominus Deus

tuus in manu forti, et brachio extento. Idcirco

præcepit tibi ut observares diem sabbati. 16

Honora patrem tuum et matrem, sicut

præcepit tibi Dominus Deus tuus, ut longo

vivas tempore, et bene sit tibi in terra, quam

Dominus Deus tuus daturus est tibi. 17 Non

occides, 18 neque mœchaberis, 19 furtumque

non facies : 20 nec loqueris contra proximum

tuum falsum testimonium. 21 Non

concupisces uxorem proximi tui : non

domum, non agrum, non servum, non

ancillam, non bovem, non asinum, et

universa quæ illius sunt. 22 Hæc verba

locutus est Dominus ad omnem multitudinem

vestram in monte de medio ignis et nubis, et

caliginis, voce magna, nihil addens amplius :

et scripsit ea in duabus tabulis lapideis, quas

tradidit mihi. 23 Vos autem postquam

audistis vocem de medio tenebrarum, et

montem ardere vidistis, accessistis ad me

omnes principes tribuum et majores natu,

atque dixistis : 24 Ecce ostendit nobis

Dominus Deus noster majestatem et

magnitudinem suam : vocem ejus audivimus

de medio ignis, et probavimus hodie, quod

loquente Deo cum homine, vixerit homo. 25

Cur ergo moriemur, et devorabit nos ignis hic

maximus ? si enim audierimus ultra vocem

Domini Dei nostri, moriemur. 26 Quid est

omnis caro, ut audiat vocem Dei viventis, qui

de medio ignis loquitur sicut nos audivimus,

et possit vivere ? 27 Tu magis accede : et

audi cuncta quæ dixerit Dominus Deus noster

tibi : loquerisque ad nos, et nos audientes

faciemus ea. 28 Quod cum audisset

Dominus, ait ad me : Audivi vocem

verborum populi hujus quæ locuti sunt tibi :

bene omnia sunt locuti. 29 Quis det talem eos

habere mentem, ut timeant me, et custodiant

universa mandata mea in omni tempore, ut

bene sit eis et filiis eorum in sempiternum ?

14

czas, aby dobrze było im i synom ich na

wieki! 30 Idź a powiedz im: Wróćcie się do

namiotów waszych. 31 A ty stój tu ze mną, a

oznajmię tobie wszystkie przykazania moje i

ustawy, i prawa, których ich uczyć będziesz,

aby je pełnili w ziemi, którą im dam w

posiadłość." 32 Strzeżcież tedy i czyńcie, co

wam Pan Bóg przykazał; nie zbaczajcie ani

na prawo ani na lewo, 33 ale drogą, którą

przykazał Pan, Bóg wasz, chodzić będziecie,

abyście żyli i dobrze się wam działo, i żeby

długo ciągnęły się dni w ziemi posiadłości

waszej.

3. MIŁOŚĆ BOGA WARUNKIEM

SZCZĘŚCIA IZRAELA (6,1-25).

6

1 Te są przykazania i ustawy, i prawa,

których Pan, Bóg wasz, rozkazał mi nauczyć

was, abyście je pełnili w ziemi, do której

przychodzicie posiąść ją, 2 abyś się bał Pana,

Boga twego, i strzegł wszystkich ustaw i

przykazań jego, które ja daję tobie i synom i

wnukom twoim po wszystkie dni żywota

twego, aby się długo ciągnęły dni twoje. 3

Słuchaj, Izraelu, a pilnuj, abyś czynił, co ci

Pan przykazał, abyś miał się dobrze i

rozmnożył się bardzo, jak ci obiecał Pan,

Bóg ojców twoich, ziemię mlekiem i

miodem płynącą. 4 Słuchaj, Izraelu! Pan,

Bóg nasz, Pan jeden jest. 5 Będziesz miłował

Pana, Boga twego, ze wszystkiego serca

twego i ze wszystkiej duszy twojej, i ze

wszystkiej siły twojej. 6 I będą te słowa,

które ja dziś przykazuję tobie, 7 w sercu

twoim, i będziesz je powiadał synom twoim,

i będziesz o nich rozmyślał, siedząc w domu

twoim i idąc drogą, śpiąc i wstając. 8 I

przywiążesz je jako znak do ręki twojej, i

będą, i ruszać się będą między oczyma

twymi, 9 i napiszesz je na podwoju i na

drzwiach domu twego. 10 A gdy cię

wprowadzi Pan, Bóg twój do ziemi, którą

zaprzysiągł ojcom twym, Abrahamowi,

Izaakowi i Jakubowi, i da ci miasta wielkie i

bardzo dobre, 11 którycheś nie budował, i

domy, pełne wszystkich bogactw, którycheś

nie stawiał, studnie, którycheś nie kopał,

30 Vade et dic eis : Revertimini in tentoria

vestra. 31 Tu vero hic sta mecum, et loquar

tibi omnia mandata mea, et cæremonias

atque judicia : quæ docebis eos, ut faciant ea

in terra, quam dabo illis in possessionem. 32

Custodite igitur et facite quæ præcepit

Dominus Deus vobis : non declinabitis neque

ad dexteram, neque ad sinistram : 33 sed per

viam, quam præcepit Dominus Deus vester,

ambulabitis, ut vivatis, et bene sit vobis, et

protelentur dies in terra possessionis vestræ.

6

1 Hæc sunt præcepta, et cæremoniæ, atque

judicia, quæ mandavit Dominus Deus vester

ut docerem vos, et faciatis ea in terra, ad

quam transgredimini possidendam : 2 ut

timeas Dominum Deum tuum, et custodias

omnia mandata et præcepta ejus, quæ ego

præcipio tibi, et filiis, ac nepotibus tuis,

cunctis diebus vitæ tuæ, ut prolongentur dies

tui. 3 Audi, Israël, et observa ut facias quæ

præcepit tibi Dominus, et bene sit tibi, et

multipliceris amplius, sicut pollicitus est

Dominus Deus patrum tuorum tibi terram

lacte et melle manantem. 4 Audi, Israël :

Dominus Deus noster, Dominus unus est. 5

Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde

tuo, et ex tota anima tua, et ex tota fortitudine

tua. 6 Eruntque verba hæc, quæ ego præcipio

tibi hodie, in corde tuo : 7 et narrabis ea filiis

tuis, et meditaberis in eis sedens in domo tua,

et ambulans in itinere, dormiens atque

consurgens. 8 Et ligabis ea quasi signum in

manu tua, eruntque et movebuntur inter

oculos tuos, 9 scribesque ea in limine, et

ostiis domus tuæ. 10 Cumque introduxerit te

Dominus Deus tuus in terram, pro qua juravit

patribus tuis Abraham, Isaac, et Jacob, et

dederit tibi civitates magnas et optimas, quas

non ædificasti, 11 domos plenas cunctarum

opum, quas non exstruxisti, cisternas, quas

non fodisti, vineta et oliveta, quæ non

plantasti, 12 et comederis, et saturatus fueris

15

winnice i oliwnice, którycheś nie sadził, 12 a

będziesz jadł i najesz się: 13 strzeż się pilnie,

abyś nie zapomniał Pana, który cię wywiódł

z ziemi egipskiej, z domu niewoli. Pana,

Boga twego, bać się będziesz i jemu samemu

służyć i przez imię jego przysięgać będziesz.

14 Nie pójdziecie za bogami cudzymi

wszystkich narodów, które są wokoło was,

albowiem Bóg zawistny, 15 Pan, Bóg twój,

w pośrodku ciebie; by się kiedy nie

rozgniewała zapalczywość Pana, Boga

twego, przeciw tobie, a nie zniósł cię z

powierzchni ziemi. 16 Nie będziesz kusił

Pana, Boga twego, jak kusiłeś na miejscu

Kuszenia. 17 Strzeż przykazań Pana, Boga

twego, i świadectw, 18 i ustaw, które ci dał, a

czyń to, co się podoba i co dobre jest przed

oczyma Pańskimi, abyś się miał dobrze, a

wszedłszy posiadł ziemię bardzo dobrą, o

której przysiągł Pan ojcom twoim, 19 że

wygładzi wszystkich nieprzyjaciół twych

przed tobą, jak powiedział. 20 A gdy cię

zapyta syn twój jutro, mówiąc: "Co znaczą te

świadectwa i ustawy, i prawa, 21 które nam

dał Pan, Bóg nasz?" rzeczesz mu: "Byliśmy

niewolnikami Faraonowymi w Egipcie, i

wywiódł nas Pan z Egiptu mocną ręką, 22 i

czynił znaki i cuda wielkie a bardzo złe w

Egipcie przeciw Faraonowi i wszystkiemu

domowi jego przed oczyma naszymi, 23 i

wywiódł nas stamtąd, aby nas wprowadzić i

dać ziemię, którą zaprzysiągł ojcom naszym.

24 I przykazał nam Pan, żebyśmy czynili

wszystkie te prawa i bali się Pana, Boga

naszego, żeby nam było dobrze po wszystkie

dni żywota naszego, jak jest dzisiaj. 25 I

będzie nam miłościw, jeśli będziemy strzec i

pełnić wszystkie przykazania jego przed

Panem, Bogiem naszym, jak nam rozkazał."

4. WYTĘPIĆ CHANANEJCZYKÓW I ICH

BAŁWANY (7,1-26).

7

1 Gdy cię wwiedzie Pan, Bóg twój, do ziemi,

do której wchodzisz, abyś ją posiadł, a

wygładzi wiele narodów przed tobą,

Hetejczyka i Gergezejczyka, i Amorejczyka,

Chananejczyka i Ferezejczyka, i

: 13 cave diligenter ne obliviscaris Domini,

qui eduxit te de terra Ægypti, de domo

servitutis. Dominum Deum tuum timebis, et

illi soli servies, ac per nomen illius jurabis.

14 Non ibitis post deos alienos cunctarum

gentium, quæ in circuitu vestro sunt : 15

quoniam Deus æmulator Dominus Deus tuus

in medio tui : nequando irascatur furor

Domini Dei tui contra te, et auferat te de

superficie terræ. 16 Non tentabis Dominum

Deum tuum, sicut tentasti in loco tentationis.

17 Custodi præcepta Domini Dei tui, ac

testimonia et cæremonias, quas præcepit tibi

: 18 et fac quod placitum est et bonum in

conspectu Domini, ut bene sit tibi : et

ingressus possideas terram optimam, de qua

juravit Dominus patribus tuis, 19 ut deleret

omnes inimicos tuos coram te, sicut locutus

est. 20 Cumque interrogaverit te filius tuus

cras, dicens : Quid sibi volunt testimonia

hæc, et cæremoniæ, atque judicia, quæ

præcepit Dominus Deus noster nobis ? 21

dices ei : Servi eramus Pharaonis in Ægypto,

et eduxit nos Dominus de Ægypto in manu

forti : 22 fecitque signa atque prodigia magna

et pessima in Ægypto contra Pharaonem, et

omnem domum illius in conspectu nostro, 23

et eduxit nos inde, ut introductis daret terram,

super qua juravit patribus nostris. 24

Præcepitque nobis Dominus ut faciamus

omnia legitima hæc, et timeamus Dominum

Deum nostrum, ut bene sit nobis cunctis

diebus vitæ nostræ, sicut est hodie. 25

Eritque nostri misericors, si custodierimus et

fecerimus omnia præcepta ejus coram

Domino Deo nostro, sicut mandavit nobis.

7

1 Cum introduxerit te Dominus Deus tuus in

terram, quam possessurus ingredieris, et

deleverit gentes multas coram te, Hethæum,

et Gergezæum, et Amorrhæum, Chananæum,

et Pherezæum, et Hevæum, et Jebusæum,

16

Hewejczyka, i Jebuzejczyka, siedem

narodów w daleko większej liczbie niż ty

jesteś, i mocniejszych od ciebie, 2 i gdy je

Pan, Bóg twój, podda tobie, wybijesz je do

szczętu. Nie wejdziesz z nimi w przymierze

ani się zlitujesz nad nimi, ani się

małżeństwami z nimi łączyć będziesz. 3

Córki twej nie dasz synowi jego, 4 ani córki

jego nie weźmiesz synowi twemu, bo

zwiedzie syna twego, że nie pójdzie za mną,

ale raczej będzie służył cudzym bogom, i

rozgniewa się zapalczywość Pańska, i

wygładzi cię prędko. 5 Ale raczej to im

uczynicie: Ołtarze ich wywróćcie i bałwany

pokruszcie, i gaje wyrąbcie, i rzeźby

popalcie.6 Boś ty jest ludem świętym Panu,

Bogu twemu. Ciebie obrał Pan, Bóg twój,

abyś mu był ludem osobliwym z wszystkich

ludów, które są na ziemi. 7 Nie dlatego,

iżbyście wszystkie narody liczbą

przewyższali, do was się przyłączył Pan i

obrał was, gdyż was mniej jest, niźli

wszystkich ludów, 8 ale iż was Pan umiłował

i strzegł przysięgi, którą złożył ojcom

waszym; i wywiódł was mocną ręką, i

wykupił z domu niewoli, z ręki Faraona,

króla egipskiego. 9 I będziesz wiedział, że

Pan, Bóg twój, jest to Bóg mocny i wierny;

dochowujący przymierza i miłosierdzia tym,

którzy go miłują, i tym, którzy strzegą

przykazań jego, 10 w tysiące pokoleń, a

nienawidzącym go odpłaca zaraz, tak że ich

wytraca, i nie odkłada na później, lecz

natychmiast oddaje im to, na co zasłużyli. 11

Przeto strzeż przykazań i ustaw, i praw, które

ja tobie dziś rozkazuję pełnić. 12 Jeśli

usłyszawszy te prawa, będziesz je

zachowywał i pełnił, dochowa i Pan, Bóg

twój, przymierza tobie i miłosierdzia, które

zaprzysiągł ojcom twoim, 13 i umiłuje cię, i

rozmnoży, i będzie błogosławił owocowi

żywota twego, i owocowi ziemi twojej,

zbożu twemu i zbieraniu wina, oliwie i

stadom, trzodom owiec twoich na ziemi, o

której przysiągł ojcom twoim, że ją da tobie.

14 Błogosławiony będziesz między

wszystkimi narodami. Nie będzie u ciebie

niepłodnego obojej płci, tak w ludziach, jak i

w trzodach twoich. 15 Odejmie Pan od ciebie

wszelką niemoc, i chorób egipskich bardzo

septem gentes multo majoris numeri quam tu

es, et robustiores te : 2 tradideritque eas

Dominus Deus tuus tibi, percuties eas usque

ad internecionem. Non inibis cum eis fœdus,

nec misereberis earum, 3 neque sociabis cum

eis conjugia. Filiam tuam non dabis filio

ejus, nec filiam illius accipies filio tuo : 4

quia seducet filium tuum, ne sequatur me, et

ut magis serviat diis alienis : irasceturque

furor Domini, et delebit te cito. 5 Quin potius

hæc facietis eis : aras eorum subvertite, et

confringite statuas, lucosque succidite, et

sculptilia comburite : 6 quia populus sanctus

es Domino Deo tuo. Te elegit Dominus Deus

tuus, ut sis ei populus peculiaris de cunctis

populis, qui sunt super terram. 7 Non quia

cunctas gentes numero vincebatis, vobis

junctus est Dominus, et elegit vos, cum

omnibus sitis populis pauciores : 8 sed quia

dilexit vos Dominus, et custodivit

juramentum, quod juravit patribus vestris :

eduxitque vos in manu forti, et redemit de

domo servitutis, de manu Pharaonis regis

Ægypti. 9 Et scies, quia Dominus Deus tuus,

ipse est Deus fortis et fidelis, custodiens

pactum et misericordiam diligentibus se, et

his qui custodiunt præcepta ejus in mille

generationes : 10 et reddens odientibus se

statim, ita ut disperdat eos, et ultra non

differat, protinus eis restituens quod

merentur. 11 Custodi ergo præcepta et

cæremonias atque judicia, quæ ego mando

tibi hodie ut facias. 12 Si postquam audieris

hæc judicia, custodieris ea, et feceris,

custodiet et Dominus Deus tuus pactum tibi,

et misericordiam quam juravit patribus tuis :

13 et diliget te, ac multiplicabit, benedicetque

fructui ventris tui, et fructui terræ tuæ,

frumento tuo, atque vindemiæ, oleo, et

armentis, gregibus ovium tuarum super

terram, pro qua juravit patribus tuis ut daret

eam tibi. 14 Benedictus eris inter omnes

populos. Non erit apud te sterilis utriusque

sexus, tam in hominibus quam in gregibus

tuis. 15 Auferet Dominus a te omnem

languorem : et infirmitates Ægypti pessimas,

quas novisti, non inferet tibi, sed cunctis

hostibus tuis. 16 Devorabis omnes populos,

quos Dominus Deus tuus daturus est tibi.

Non parcet eis oculus tuus, nec servies diis

17

złych, które znasz, nie przypuści na ciebie,

ale na wszystkich nieprzyjaciół twoich. 16

Pochłoniesz wszystkie narody, które Pan,

Bóg twój, wyda tobie. Nie użali się nad nim

oko twoje ani będziesz służył bogom ich, aby

nie byli ci ku upadkowi. 17 Jeślibyś rzekł w

sercu twoim: "Więcej jest narodów tych

niżeli mnie, jakże będę je mógł wygładzić?"

nie bój się, 18 ale pomnij, co uczynił Pan,

Bóg twój, Faraonowi i wszystkim

Egipcjanom: 19 plagi bardzo wielkie, które

widziały oczy twoje, i znaki, i cuda, i rękę

mocną, i ramię wyciągnięte, aby cię wywiódł

Pan, Bóg twój. Tak samo uczyni wszystkim

ludom, których się boisz. 20 Nadto i

szerszenie pośle Pan, Bóg twój, na nie, aż

wygładzi i wytraci wszystkich, którzy by

przed tobą uszli i zataić się mogli. 21 Nie

będziesz się ich bał, bo Pan, Bóg twój, jest w

pośrodku ciebie, Bóg wielki i straszny. 22

On wyniszczy te narody przed oczyma

twymi zwolna i po trosze. Nie będziesz ich

mógł razem wygładzić, by się snadź nie

namnożyło przeciwko tobie zwierząt

polnych. 23 I wyda ich Pan, Bóg twój, przed

oczyma twymi, i pobije ich, aż wyginą do

szczętu. 24 I poda królów ich w ręce twoje, i

wytracisz imiona ich pod niebem. Nikt nie

będzie ci się mógł sprzeciwić, aż ich

zetrzesz. 25 Rzeźby ich ogniem popalisz; nie

będziesz pożądał srebra i złota, z którego są

uczynione, ani nic sobie z nich nie weźmiesz,

abyś się nie potknął, dlatego, że

obrzydliwością to jest dla Pana, Boga twego.

26 I nie wniesiesz niczego z bałwana do

domu twego, byś się nie stał przekleństwem,

jak i on jest. Jak sprosnością brzydzić się

będziesz i jak plugastwo i brud obmierzłe ci

będzie, bo przekleństwem jest.

5. NIE ZAPOMINAĆ O JAHWIE W ZIEMI

CHANAAN (8,1-20).

8

1 Wszelkiego przykazania, które ja dziś daję

tobie, strzeż pilnie, abyś wypełniał, abyście

mogli żyć i rozmnożyli się, i wszedłszy

posiedli ziemię, którą zaprzysiągł Pan ojcom

waszym. 2 I pomnieć będziesz na wszystką

eorum, ne sint in ruinam tui. 17 Si dixeris in

corde tuo : Plures sunt gentes istæ quam ego

: quomodo potero delere eas ? 18 noli

metuere, sed recordare quæ fecerit Dominus

Deus tuus Pharaoni, et cunctis Ægyptiis, 19

plagas maximas, quas viderunt oculi tui, et

signa atque portenta, manumque robustam, et

extentum brachium, ut educeret te Dominus

Deus tuus : sic faciet cunctis populis, quos

metuis. 20 Insuper et crabrones mittet

Dominus Deus tuus in eos, donec deleat

omnes atque disperdat qui te fugerint, et

latere potuerint. 21 Non timebis eos, quia

Dominus Deus tuus in medio tui est, Deus

magnus et terribilis : 22 ipse consumet

nationes has in conspectu tuo paulatim atque

per partes. Non poteris eas delere pariter : ne

forte multiplicentur contra te bestiæ terræ. 23

Dabitque eos Dominus Deus tuus in

conspectu tuo : et interficiet illos, donec

penitus deleantur. 24 Tradetque reges eorum

in manus tuas, et disperdes nomina eorum

sub cælo : nullus poterit resistere tibi, donec

conteras eos. 25 Sculptilia eorum igne

combures : non concupisces argentum et

aurum, de quibus facta sunt, neque assumes

ex eis tibi quidquam, ne offendas, propterea

quia abominatio est Domini tui : 26 nec

inferes quippiam ex idolo in domum tuam, ne

fias anathema, sicut et illud est. Quasi

spurcitiam detestaberis, et velut

inquinamentum ac sordes abominationi

habebis, quia anathema est.

8

1 Omne mandatum, quod ego præcipio tibi

hodie, cave diligenter ut facias, ut possitis

vivere, et multiplicemini, ingressique

possideatis terram, pro qua juravit Dominus

patribus vestris. 2 Et recordaberis cuncti

18

drogę, którą cię prowadził Pan, Bóg twój,

przez czterdzieści lat po puszczy, aby cię

trapić i doświadczać, ażeby wiadome było,

co tkwiło w sercu twoim, czy będziesz

strzegł przykazań jego, czy też nie. 3 Trapił

cię niedostatkiem i dał ci na pokarm mannę,

której nie znałeś ty i ojcowie twoi, aby ci

pokazać, iż nie samym chlebem żyje

człowiek, ale wszelkim słowem, które

wychodzi z ust Pańskich. 4 Odzienie twoje,

którym się odziewałeś, bynajmniej nie

zwiotczało i noga twoja nie starła się, a oto

czterdziesty już rok jest. 5 Rozważaj tedy w

sercu swoim, iż jak człowiek wychowuje

syna swego, tak Pan, Bóg twój, wychowywał

ciebie, 6 abyś strzegł przykazań Pana, Boga

twego, i chodził drogamijego, i bał się go. 7

Albowiem Pan, Bóg twój, wprowadzi cię do

ziemi dobrej, ziemi strumieni i wód i źródeł,

na której polach i górach wytryskują rzek

głębiny; 8 do ziemi pszenicy, jęczmienia i

winnic, w której figi i jabłka granatu, i

drzewa oliwne się rodzą; 9 do ziemi oliwy i

miodu, gdzie bez żadnego niedostatku

będziesz jadł chleb twój i wszystkich rzeczy

obfitości zażywać będziesz; do ziemi, której

kamienie są żelazem, a z gór jej kruszce

miedzi dobywają. 10 A gdy będziesz

pożywał i nasycisz się, błogosław Pana,

Boga twego, za ziemię niepospolitą, którą ci

dał. 11 Pilnujże a strzeż się, abyś kiedy nie

zapomniał Pana, Boga twego, i nie zaniedbał

przykazań jego i praw, i ustaw, 12 które ja

dziś daję tobie, aby gdy się najesz i nasycisz,

domów pięknych nabudujesz i namieszkasz

się w nich, 13 i będziesz miał stada krów i

trzody owiec, srebra i złota i wszystkich

rzeczy dostatek, 14 nie wyniosło się serce

twoje, i abyś nie zapomniało Panu, Bogu

twoim, który cię wywiódł z ziemi egipskiej,

z domu niewoli, 15 i był przewodnikiem

twoim na puszczy wielkiej i strasznej na

której był wąż tchem palący i niedźwiadek, i

żmija, a żadnej zgoła nie było wody; 16

który wywiódł strumienie z twardej skały i

karmił cię na puszczy manną, której me znali

ojcowie twoi, a utrapiwszy cię i

doświadczywszy, na ostatek zmiłował się

nad tobą: 17 abyś nie rzekł w sercu swoim: "

Siła moja i moc ręki mojej to wszystko mi

itineris, per quod adduxit te Dominus Deus

tuus quadraginta annis per desertum, ut

affligeret te, atque tentaret, et nota fierent

quæ in tuo animo versabantur, utrum

custodires mandata illius, an non. 3 Afflixit

te penuria, et dedit tibi cibum manna, quod

ignorabas tu et patres tui : ut ostenderet tibi

quod non in solo pane vivat homo, sed in

omni verbo quod egreditur de ore Dei. 4

Vestimentum tuum, quo operiebaris,

nequaquam vetustate defecit, et pes tuus non

est subtritus, en quadragesimus annus est : 5

ut recogites in corde tuo, quia sicut erudit

filium suum homo, sic Dominus Deus tuus

erudivit te, 6 ut custodias mandata Domini

Dei tui, et ambules in viis ejus, et timeas

eum. 7 Dominus enim Deus tuus introducet

te in terram bonam, terram rivorum,

aquarumque et fontium, in cujus campis et

montibus erumpunt fluviorum abyssi : 8

terram frumenti, hordei ac vinearum, in qua

ficus, et malogranata, et oliveta nascuntur :

terram olei ac mellis, 9 ubi absque ulla

penuria comedes panem tuum, et rerum

omnium abundantia perfrueris : cujus lapides

ferrum sunt, et de montibus ejus æris metalla

fodiuntur : 10 ut cum comederis, et satiatus

fueris, benedicas Domino Deo tuo pro terra

optima, quam dedit tibi. 11 Observa, et cave

nequando obliviscaris Domini Dei tui, et

negligas mandata ejus atque judicia et

cæremonias, quas ego præcipio tibi hodie :

12 ne postquam comederis et satiatus fueris,

domos pulchras ædificaveris, et habitaveris

in eis, 13 habuerisque armenta boum, et

ovium greges, argenti et auri, cunctarumque

rerum copiam, 14 elevetur cor tuum, et non

reminiscaris Domini Dei tui, qui eduxit te de

terra Ægypti, de domo servitutis, 15 et ductor

tuus fuit in solitudine magna atque terribili,

in qua erat serpens flatu adurens, et scorpio,

ac dipsas, et nullæ omnino aquæ : qui eduxit

rivos de petra durissima, 16 et cibavit te

manna in solitudine, quod nescierunt patres

tui. Et postquam afflixit ac probavit, ad

extremum misertus est tui, 17 ne diceres in

corde tuo : Fortitudo mea, et robur manus

meæ, hæc mihi omnia præstiterunt : 18 sed

recorderis Domini Dei tui, quod ipse vires

tibi præbuerit, ut impleret pactum suum,

19

sprawiły," 18 ale żebyś pomniał na Pana,

Boga twego, że on tobie sił dodał, aby

wypełnić swe przymierze, które zaprzysiągł

ojcom twoim, jak dzień dzisiejszy pokazuje.

19 Ale jeśli zapomniawszy Pana, Boga

twego, pójdziesz za bogami cudzymi i

będziesz im służył i kłaniał się im; oto teraz

przepowiadam tobie, że do szczętu zginiesz.

20 Jak narody, które wygubił Pan na wejście

twoje, tak i wy zginiecie, jeśli nie będziecie

posłuszni głosowi Pana, Boga waszego.

6. DAR BOŻY JEST NIEZASŁUŻONY

(9,1 - 10,11).

9

1 Słuchaj, Izraelu! Ty dziś przej-dziesz

Jordan, aby podbić narody bardzo wielkie i

mocniejsze od ciebie, miasta ogromne i

wymurowane aż do nieba, 2 lud wielki i

wysoki, synów Enaka, których sam widziałeś

i o nich słyszałeś, i którym nikt się oprzeć nie

może. 3 Będziesz tedy wiedział dzisiaj, że

Pan, Bóg twój, sam pójdzie przed tobą jak

ogień pożerający i niszczący, który ich

skruszy i wygładzi i wytraci przed obliczem

twoim prędko, jak ci powiedział. 4 Nie

mówże w sercu twoim, gdy ich wygładzi

Pan, Bóg twój, przed tobą: " Dla

sprawiedliwości mojej wprowadził mię Pan,

abym tę ziemię posiadł, ponieważ dla

bezbożności swej wytracone są te narody." 5

Albowiem nie dla sprawiedliwości twojej i

prawości serca twego wnijdziesz, aby wziąć

w posiadanie ziemię ich, ale dlatego, iż

bezbożnie postępowały, na wejście twe

zostały wygładzone, i żeby Pan wypełnił

obietnicę swą, którą pod przysięgą dał ojcom

twoim, Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. 6

Wiedz przeto, że nie dla sprawiedliwości

twojej Pan, Bóg twój, dał tobie w posiadłość

tę ziemię niepospolitą, gdyżeś ty jest lud

twardego karku. 7 Pamiętaj a nie zapominaj,

jak do gniewu przywodziłeś Pana, Boga

twego, na puszczy. Od owego dnia, któregoś

wyszedł z Egiptu, aż do tego miejsca,

zawsześ Panu oporny był. 8 Bo i na Horebie

obruszyłeś go, i rozgniewany chciał cię

super quo juravit patribus tuis, sicut præsens

indicat dies. 19 Sin autem oblitus Domini

Dei tui, secutus fueris deos alienos,

coluerisque illos et adoraveris : ecce nunc

prædico tibi quod omnino dispereas. 20 Sicut

gentes, quas delevit Dominus in introitu tuo,

ita et vos peribitis, si inobedientes fueritis

voci Domini Dei vestri.

9

1 Audi, Israël : tu transgredieris hodie

Jordanem, ut possideas nationes maximas et

fortiores te, civitates ingentes, et ad cælum

usque muratas, 2 populum magnum atque

sublimem, filios Enacim, quos ipse vidisti et

audisti, quibus nullus potest ex adverso

resistere. 3 Scies ergo hodie quod Dominus

Deus tuus ipse transibit ante te, ignis

devorans atque consumens, qui conterat eos,

et deleat atque disperdat ante faciem tuam

velociter, sicut locutus est tibi : 4 ne dicas in

corde tuo, cum deleverit eos Dominus Deus

tuus in conspectu tuo : Propter justitiam

meam introduxit me Dominus ut terram hanc

possiderem, cum propter impietates suas istæ

deletæ sint nationes. 5 Neque enim propter

justitias tuas, et æquitatem cordis tui

ingredieris, ut possideas terras earum : sed

quia illæ egerunt impie, introëunte te deletæ

sunt : et ut compleret verbum suum

Dominus, quod sub juramento pollicitus est

patribus tuis, Abraham, Isaac, et Jacob. 6

Scito ergo quod non propter justitias tuas

Dominus Deus tuus dederit tibi terram hanc

optimam in possessionem, cum durissimæ

cervicis sis populus. 7 Memento, et ne

obliviscaris, quomodo ad iracundiam

provocaveris Dominum Deum tuum in

solitudine. Ex eo die, quo egressus es ex

Ægypto usque ad locum istum, semper

adversum Dominum contendisti. 8 Nam et in

Horeb provocasti eum, et iratus delere te

20

wygładzić, 9 gdym wstąpił na górę, aby

wziąć tablice kamienne, tablice przymierza,

które zawarł z wami Pan, i trwałem na górze

czterdzieści dni i nocy, chleba nie jedząc i

wody nie pijąc. 10 I dał mi Pan dwie tablice,

napisane palcem Bożym i zawierające

wszystkie słowa, które wam mówił na górze

spośród ognia, gdy lud stał zgromadzony. 11

A gdy minęło czterdzieści dni i czterdzieści

nocy, dał mi Pan dwie tablice kamienne,

tablice przymierza, 12 i rzekł mi: "Wstań, a

znijdź stąd rychło, bo lud twój, któryś

wywiódł z Egiptu, opuścił prędko drogę,

którąś im ukazał, i uczynił sobie bałwana

litego." 13 I znowu rzekł Pan do mnie:

"Widzę, iż ten lud jest twardego karku. 14

Puść mię, abym go starł i wygładził imię

jego spod nieba, a ciebie postawił nad ludem,

który by był większy i mocniejszy niźli ten."

15 A gdym zstępował z gorejącej góry i dwie

tablice przymierza trzymałem obiema

rękoma, 16 a ujrzałem, żeście zgrzeszyli

Panu, Bogu waszemu, i uczyniliście sobie

cielca litego a opuściliście rychło drogę jego,

17 którą wam ukazał, rzuciłem tablice z ręku

moich i stłukłem je przed oczyma waszymi.

18 I padłem przed Panem jak pierwej, przez

czterdzieści dni i nocy chleba nie jedząc i

wody nie pijąc dla wszystkich grzechów

waszych, któreście popełnili przeciw Panu i

jego do gniewu przywiedli, 19 bom się bał

zapalczywości i gniewu jego, którym

wzruszony na was, chciał was wygładzić. I

wysłuchał mię Pan i tym razem. 20 Na

Aarona też bardzo się rozgniewał i chciał go

zetrzeć; i za niego także modliłem się. 21 A

dzieło wasze grzeszne, któreście uczynili, to

jest cielca, pochwyciłem i spaliłem ogniem, a

skruszywszy go w kawałki i całkiem w proch

obróciwszy, wrzuciłem w potok, który ciecze

z góry. 22 W Pożarze też i w Kuszeniu, i u

Grobów Pożądania drażniliście Pana, 23 i

kiedy was posłał z Kadesbarne mówiąc:

"Wstąpcie i posiądźcie ziemię, którą wam

dałem," i wzgardziliście rozkazaniem Pana,

Boga waszego, i nie wierzyliście mu aniście

głosu jego słuchać chcieli, 24 aleście zawsze

byli oporni od tego dnia któregom was

poznawać począł. 25 I leżałem przed Panem

czterdzieści dni i nocy, przez które go

voluit, 9 quando ascendi in montem, ut

acciperem tabulas lapideas, tabulas pacti

quod pepigit vobiscum Dominus : et

perseveravi in monte quadraginta diebus ac

noctibus, panem non comedens, et aquam

non bibens. 10 Deditque mihi Dominus duas

tabulas lapideas scriptas digito Dei, et

continentes omnia verba quæ vobis locutus

est in monte de medio ignis, quando concio

populi congregata est. 11 Cumque transissent

quadraginta dies, et totidem noctes, dedit

mihi Dominus duas tabulas lapideas, tabulas

fœderis, 12 dixitque mihi : Surge, et

descende hinc cito : quia populus tuus, quem

eduxisti de Ægypto, deseruerunt velociter

viam, quam demonstrasti eis, feceruntque

sibi conflatile. 13 Rursumque ait Dominus ad

me : Cerno quod populus iste duræ cervicis

sit : 14 dimitte me ut conteram eum, et

deleam nomen ejus de sub cælo, et

constituam te super gentem, quæ hac major

et fortior sit. 15 Cumque de monte ardente

descenderem, et duas tabulas fœderis utraque

tenerem manu, 16 vidissemque vos peccasse

Domino Deo vestro, et fecisse vobis vitulum

conflatilem, ac deseruisse velociter viam

ejus, quam vobis ostenderat : 17 projeci

tabulas de manibus meis, confregique eas in

conspectu vestro. 18 Et procidi ante

Dominum sicut prius, quadraginta diebus et

noctibus panem non comedens, et aquam non

bibens, propter omnia peccata vestra quæ

gessistis contra Dominum, et eum ad

iracundiam provocastis : 19 timui enim

indignationem et iram illius, qua adversum

vos concitatus, delere vos voluit. Et exaudivit

me Dominus etiam hac vice. 20 Adversum

Aaron quoque vehementer iratus, voluit eum

conterere, et pro illo similiter deprecatus

sum. 21 Peccatum autem vestrum quod

feceratis, id est, vitulum, arripiens, igne

combussi, et in frusta comminuens,

omninoque in pulverem redigens, projeci in

torrentem, qui de monte descendit. 22 In

incendio quoque, et in tentatione, et in

Sepulchris concupiscentiæ provocastis

Dominum : 23 et quando misit vos de

Cadesbarne, dicens : Ascendite, et possidete

terram, quam dedi vobis, et contempsistis

imperium Domini Dei vestri, et non

21

uniżenie prosiłem, aby was nie wygładził, 26

jak był zagroził. I modląc się mówiłem:

"Panie Boże, nie zatracaj ludu twego i

dziedzictwa twego, któreś odkupił w

wielkości twojej, któreś wywiódł z Egiptu

mocną ręką. 27 Pomnij na sługi twoje,

Abrahama, Izaaka i Jakuba; nie patrz na

twardość ludu tego i na bezbożność, i na

grzech, 28 aby snadź nie rzekli mieszkańcy

ziemi, z której nas wywiodłeś: "Nie mógł ich

Pan wprowadzić do ziemi, którą im obiecał,

a nienawidził ich, przeto ich wywiódł, aby

ich wybić na puszczy." 29 A oni są ludem

twoim i dziedzictwem twoim, któreś

wywiódł w mocy twej wielkiej i ramieniem

twoim wyciągniętym."

10

1 Natenczas rzekł Pan do mnie: "Wygładź

sobie dwie tablice kamienne na kształt

poprzednich, i wstąp do mnie na górę; i zrób

także skrzynię drewnianą. 2 Napiszę na

tablicach słowa, które były na tych, coś je

przedtem potłukł, i włożysz je do skrzyni. 3

"Uczyniłem tedy skrzynię z drzewa

akacjowego, a wygładziwszy dwie tablice

kamienne na kształt poprzednich, wstąpiłem

na górę niosąc je w ręku. 4 I napisał na

tablicach wedle tego, co pierwej był napisał,

słów dziesięć, które mówił Pan do was na

zórze spośród ognia, gdy się był lud

gromadził i dał mi je. 5 I wróciwszy się z

gbry, zstąpiłem, i włożyłem tablice do

skrzyni, którą uczyniłem, i do tego czasu tam

są, jak mi Pan przykazał. 6 A synowie

Izraelowi wyruszyli z Berotu synów Jakana

do Mosery, gdzie Aaron umarł i został

pogrzebany, a zamiast niego urząd kapłański

zaczął sprawować Eleazar, syn jego. 7

Stamtąd przyszli do Gadgad; z tego zaś

miejsca wyciągnąwszy położyli się obozem

w Jetebata, w ziemi wód i potoków. 8

Natenczas odłączył pokolenie Lewiego, aby

nosiło skrzynię przymierza Pańskiego i stało

przed nim w służbie, i błogosławiło w imię

credidistis ei, neque vocem ejus audire

voluistis : 24 sed semper fuistis rebelles a die

qua nosse vos cœpi. 25 Et jacui coram

Domino quadraginta diebus ac noctibus,

quibus eum suppliciter deprecabar, ne deleret

vos ut fuerat comminatus : 26 et orans dixi :

Domine Deus, ne disperdas populum tuum,

et hæreditatem tuam, quam redemisti in

magnitudine tua, quos eduxisti de Ægypto in

manu forti. 27 Recordare servorum tuorum

Abraham, Isaac, et Jacob : ne aspicias

duritiam populi hujus, et impietatem atque

peccatum : 28 ne forte dicant habitatores

terræ, de qua eduxisti nos : Non poterat

Dominus introducere eos in terram, quam

pollicitus est eis, et oderat illos : idcirco

eduxit, ut interficeret eos in solitudine : 29

qui sunt populus tuus et hæreditas tua, quos

eduxisti in fortitudine tua magna, et in

brachio tuo extento.

10

1 In tempore illo dixit Dominus ad me : Dola

tibi duas tabulas lapideas, sicut priores

fuerunt, et ascende ad me in montem :

faciesque arcam ligneam, 2 et scribam in

tabulis verba quæ fuerunt in his qui ante

confregisti : ponesque eas in arca. 3 Feci

igitur arcam de lignis setim. Cumque

dolassem duas tabulas lapideas instar

priorum, ascendi in montem, habens eas in

manibus. 4 Scripsitque in tabulis, juxta id

quod prius scripserat, verba decem, quæ

locutus est Dominus ad vos in monte de

medio ignis, quando populus congregatus est

: et dedit eas mihi. 5 Reversusque de monte,

descendi, et posui tabulas in arcam, quam

feceram, quæ hucusque ibi sunt, sicut mihi

præcepit Dominus. 6 Filii autem Israël

moverunt castra ex Beroth filiorum Jacan in

Mosera, ubi Aaron mortuus ac sepultus est,

pro quo sacerdotio functus est Eleazar filius

ejus. 7 Inde venerunt in Gadgad : de quo loco

profecti, castrametati sunt in Jetebatha, in

terra aquarum atque torrentium. 8 Eo

tempore separavit tribum Levi, ut portaret

arcam fœderis Domini, et staret coram eo in

ministerio, ac benediceret in nomine illius

usque in præsentem diem. 9 Quam ob rem

22

jego, aż do dnia dzisiejszego. 9 Dlatego nie

miał Lewi części ani posiadłości z braćmi

swymi, bo sam Pan jest dziedzictwem jego,

jak mu obiecał Pan, Bóg twój. 10 A ja stałem

na górze, jak i pierwej, czterdzieści dni i

nocy, i wysłuchał mię Pan także tym razem, i

ciebie zatracić nie chciał. 11 I rzekł mi: "Idź i

prowadź lud, żeby wszedł i posiadł ziemię, o

której przysiągłem ojcom ich, że im ją dam."

7. NOWE NAPOMNIENIE DO

POSŁUSZEŃSTWA (10,12-11,32).

12 A teraz, Izraelu, czegóż Pan, Bóg twój,

żąda od ciebie, jeśli nie tego, abyś się bał

Pana, Boga twego, i chodził drogami jego, a

miłował go i służył Panu, Bogu twemu, ze

wszystkiego serca twego i ze wszystkiej

duszy twojej, 13 i żebyś strzegł przykazań

Pańskich i ustaw jego, które ja dziś tobie

daję, aby ci się dobrze działo? 14 Oto Pana,

Boga twego, jest niebo i niebo nad

niebiosami, ziemia i wszystko, 15 co jest na

niej, a przecie z ojcami twymi zespolił się

Pan i umiłował ich, i obrał potomstwo ich po

nich, to jest was, ze wszystkich narodów, jak

to się dziś pokazuje. 16 Obrzeżcie zatem

napletek serca waszego, a karku waszego

dalej nie zatwardzajcie. 17 Albowiem Pan,

Bóg wasz, on to jest Bogiem bogów i Panem

panujących, Bóg wielki i możny i straszny,

który nie zważa na osoby ani na dary, 18

wymierza sprawiedliwość sierocie i wdowie,

miłuje przychodnia i daje mu żywność i

odzienie. 19 I wy tedy miłujcie

przychodniów, boście i sami byli

przychodniami w ziemi egipskiej. 20 Pana,

Boga twego, będziesz się bał i jemu samemu

służył; będziesz stał przy nim i w imię jego

przysięgać będziesz. 21 On jest chwałą twoją

i Bogiem twoim, który spełnił na tobie te

wielkie i straszliwe rzeczy, które widziały

oczy twoje. 22 W siedemdziesiąt dusz

zstąpili ojcowie twoi do Egiptu, a teraz oto

rozmnożył cię Pan, Bóg twój, jak gwiazdy

niebieskie.

non habuit Levi partem, neque possessionem

cum fratribus suis : quia ipse Dominus

possessio ejus est, sicut promisit ei Dominus

Deus tuus. 10 Ego autem steti in monte, sicut

prius, quadraginta diebus ac noctibus :

exaudivitque me Dominus etiam hac vice, et

te perdere noluit. 11 Dixitque mihi : Vade, et

præcede populum, ut ingrediatur, et possideat

terram, quam juravi patribus eorum ut

traderem eis.

12 Et nunc Israël, quid Dominus Deus tuus

petit a te, nisi ut timeas Dominum Deum

tuum, et ambules in viis ejus, et diligas eum,

ac servias Domino Deo tuo in toto corde tuo,

et in tota anima tua : 13 custodiasque

mandata Domini, et cæremonias ejus, quas

ego hodie præcipio tibi, ut bene sit tibi ? 14

En Domini Dei tui cælum est, et cælum cæli,

terra, et omnia quæ in ea sunt : 15 et tamen

patribus tuis conglutinatus est Dominus, et

amavit eos, elegitque semen eorum post eos,

id est, vos, de cunctis gentibus, sicut hodie

comprobatur. 16 Circumcidite igitur

præputium cordis vestri, et cervicem vestram

ne induretis amplius : 17 quia Dominus Deus

vester ipse est Deus deorum, et Dominus

dominantium, Deus magnus, et potens, et

terribilis, qui personam non accipit, nec

munera. 18 Facit judicium pupillo et viduæ ;

amat peregrinum, et dat ei victum atque

vestitum. 19 Et vos ergo amate peregrinos,

quia et ipsi fuistis advenæ in terra Ægypti. 20

Dominum Deum tuum timebis, et ei soli

servies : ipsi adhærebis, jurabisque in nomine

illius. 21 Ipse est laus tua, et Deus tuus, qui

fecit tibi hæc magnalia et terribilia, quæ

viderunt oculi tui. 22 In septuaginta

animabus descenderunt patres tui in

Ægyptum, et ecce nunc multiplicavit te

Dominus Deus tuus sicut astra cæli.

23

11

1 Miłuj tedy Pana, Boga twego i chowaj

przepisy jego i ustawy, prawa i przykazania

przez wszystek czas. 2 Poznajcie dziś, czego

nie znają synowie wasi, którzy nie widzieli

kary Pana, Boga waszego: wielkość jego i

mocną rękę, i ramię wyciągnięte, 3 znaki i

czyny, których dokonał wpośród Egiptu nad

Faraonem królem i wszystką ziemią jego, 4 i

nad wszystkim wojskiem Egipcjan, i nad

końmi i wozami: jak ich okryły wody morza

Czerwonego, gdy was gonili, i zgładził ich

Pan aż do dnia dzisiejszego; 5 co wam też

uczynił na puszczy, ażeście przyszli na to

miejsce, 6 i co zrobił z Datanem, i Abironem,

synami Eliaba, który był synem Rubena, gdy

ziemia otworzywszy paszczę swą pochłonęła

ich z domami i z namiotami, i ze wszystką

majętnością ich, którą mieli wśród Izraela. 7

Oczy wasze widziały wszystkie czyny Pana

wielkie, 8 których dokonał, abyście strzegli

wszystkich przykazań jego, które ja wam

dziś daję, i mogli wnijść i posiąść ziemię, do

której wchodzicie, 9 i żyć w niej przez czas

długi, w ziemi, którą pod przysięgą obiecał

Pan ojcom waszym i potomstwu ich, ziemię

mlekiem i miodem płynącą. 10 Ziemia

bowiem, do której wchodzisz posiąść ją, nie

jest jak ziemia egipska, z której wyszedłeś,

gdzie posiawszy nasienie, jak do ogrodów

wodę się sprowadza na oblewanie, 11 ale jest

to ziemia gór i dolin, 12 z nieba dżdżu

czekająca, ziemia, którą Pan, Bóg twój,

zawsze nawiedza, a oczy jego na niej są od

początku roku aż do końca jego. 13 Jeśli tedy

będziecie posłuszni przykazaniom moim,

które ja wam dziś daję, abyście miłowali

Pana, Boga waszego, i służyli mu ze

wszystkiego serca waszego i ze wszystkiej

duszy waszej, 14 da deszcz ziemi waszej,

wczesny i późny, abyście zebrali zboże i

wino, i oliwę, 15 i siano z pól na paszę dla

dobytku, i abyście sami jedli i nasycili się. 16

Strzeżcie się, by się snadź nie dało uwieść

serce wasze, i byście nie odstąpili od Pana i

służyli cudzym bogom, i kłaniali się im; 17

bo Pan rozgniewany zamknie niebo, i

deszcze nie spadną, ani ziemia nie da

urodzaju swego, sami też wyginiecie prędko

11

1 Ama itaque Dominum Deum tuum, et

observa præcepta ejus et cæremonias, judicia

atque mandata, omni tempore. 2 Cognoscite

hodie quæ ignorant filii vestri, qui non

viderunt disciplinam Domini Dei vestri,

magnalia ejus et robustam manum,

extentumque brachium, 3 signa et opera quæ

fecit in medio Ægypti Pharaoni regi, et

universæ terræ ejus, 4 omnique exercitui

Ægyptiorum, et equis ac curribus : quomodo

operuerint eos aquæ maris Rubri, cum vos

persequerentur, et deleverit eos Dominus

usque in præsentem diem : 5 vobisque quæ

fecerit in solitudine donec veniretis ad hunc

locum : 6 et Dathan atque Abiron filiis Eliab,

qui fuit filius Ruben : quos aperto ore suo

terra absorbuit, cum domibus et tabernaculis,

et universa substantia eorum, quam habebant

in medio Israël. 7 Oculi vestri viderunt opera

Domini magna quæ fecit, 8 ut custodiatis

universa mandata illius, quæ ego hodie

præcipio vobis, et possitis introire, et

possidere terram, ad quam ingredimini, 9

multoque in ea vivatis tempore : quam sub

juramento pollicitus est Dominus patribus

vestris, et semini eorum, lacte et melle

manantem. 10 Terra enim, ad quam

ingrederis possidendam, non est sicut terra

Ægypti, de qua existi, ubi jacto semine in

hortorum morem aquæ ducuntur irriguæ : 11

sed montuosa est et campestris, de cælo

expectans pluvias, 12 quam Dominus Deus

tuus semper invisit, et oculi illius in ea sunt a

principio anni usque ad finem ejus. 13 Si

ergo obedieritis mandatis meis, quæ ego

hodie præcipio vobis, ut diligatis Dominum

Deum vestrum, et serviatis ei in toto corde

vestro, et in tota anima vestra : 14 dabit

pluviam terræ vestræ temporaneam et

serotinam, ut colligatis frumentum, et vinum,

et oleum, 15 fœnumque ex agris ad pascenda

jumenta, et ut ipsi comedatis ac saturemini.

16 Cavete ne forte decipiatur cor vestrum, et

recedatis a Domino, serviatisque diis alienis,

et adoretis eos : 17 iratusque Dominus

claudat cælum, et pluviæ non descendant,

nec terra det germen suum, pereatisque

velociter de terra optima, quam Dominus

24

z ziemi wybornej, którą wam Pan dać ma. 18

Włóżcie te słowa moje do serc i do myśli

waszych, i zawieście je na znak na rękach, i

między oczyma waszymi połóżcie. 19

Nauczajcie synów waszych, aby je

rozmyślali, kiedy siedzieć będziesz w domu

twym i pójdziesz drogą, i położysz się i

wstaniesz. 20 Napiszesz je na podwojach i

drzwiach domu twego, 21 aby się

rozmnożyły dni twoje i synów twoich w

ziemi, o której przysiągł Pan ojcom twoim,

że im ją da, póki niebo wisi nad ziemią. 22

Jeśli bowiem strzec będziecie przykazań,

które ja wam daję, i pełnić je będziecie, że

będziecie miłowali Pana, Boga waszego, i

chodzili wszystkimi drogami jego, 23

trzymając się go, wytraci Pan wszystkie te

narody przed obliczem waszym i

zawładniecie nimi, chociaż są większe i

mocniejsze niźli wy. 24 Wszelkie rniejsce, na

które stąpi noga wasza, wasze będzie. Od

puszczy i od Libanu, od rzeki wielkiej

Eufratu aż do morza Zachodniego będą

granice wasze. 25 Nikt nie ostoi się przed

wami, strach przed wami i bojaźń puści Pan,

Bóg wasz, na każdą ziemię, którą deptać

będziecie, jak wam powiedział. 26 Oto kładę

przed oczy wasze dziś błogosławieństwo i

przekleństwo: 27 błogosławieństwo, jeśli

posłuszni będziecie przykazaniom Pana,

Boga waszego, które ja wam dziś daję; 28

przekleństwo, jeśli nie będziecie posłuszni

przykazaniom Pana, Boga waszego, ale

zstąpicie z drogi, którą ja wam teraz ukazuję,

i pójdziecie za bogami cudzymi, których nie

znacie. 29 A gdy cię wprowadzi Pan, Bóg

twój, do ziemi, do której idziesz na

mieszkanie, położysz błogosławieństwo na

górze Garizim, przekleństwo na górze Hebal,

30 które są za Jordanem, za drogą, która

idzie na zachód słońca, w ziemi

Chananejczyków, którzy mieszkają na

równinie naprzeciw Galgala, to zaś jest przy

dolinie, ciągnącej się i zachodzącej daleko.

31 Wy bowiem przejdziecie Jordan, aby

wziąć w posiadanie ziemię, którą Pan, Bóg

wasz, da wam, abyście ją mieli i posiadali.

32 Patrzcież tedy, abyście pełnili ustawy i

prawa, które ja dziś położę przed oczy

wasze.

daturus est vobis. 18 Ponite hæc verba mea

in cordibus et in animis vestris, et suspendite

ea pro signo in manibus, et inter oculos

vestros collocate. 19 Docete filios vestros ut

illa meditentur : quando sederis in domo tua,

et ambulaveris in via, et accubueris atque

surrexeris. 20 Scribes ea super postes et

januas domus tuæ, 21 ut multiplicentur dies

tui, et filiorum tuorum in terra, quam juravit

Dominus patribus tuis, ut daret eis quamdiu

cælum imminet terræ. 22 Si enim

custodieritis mandata quæ ego præcipio

vobis, et feceritis ea, ut diligatis Dominum

Deum vestrum, et ambuletis in omnibus viis

ejus, adhærentes ei, 23 disperdet Dominus

omnes gentes istas ante faciem vestram, et

possidebitis eas, quæ majores et fortiores

vobis sunt. 24 Omnis locus, quem calcaverit

pes vester, vester erit. A deserto, et a Libano,

a flumine magno Euphrate usque ad mare

occidentale erunt termini vestri. 25 Nullus

stabit contra vos : terrorem vestrum et

formidinem dabit Dominus Deus vester super

omnem terram quam calcaturi estis, sicut

locutus est vobis. 26 En propono in

conspectu vestro hodie benedictionem et

maledictionem : 27 benedictionem, si

obedieritis mandatis Domini Dei vestri, quæ

ego hodie præcipio vobis : 28

maledictionem, si non obedieritis mandatis

Domini Dei vestri, sed recesseritis de via,

quam ego nunc ostendo vobis, et

ambulaveritis post deos alienos, quos

ignoratis. 29 Cum vero introduxerit te

Dominus Deus tuus in terram, ad quam

pergis habitandam, pones benedictionem

super montem Garizim, maledictionem super

montem Hebal : 30 qui sunt trans Jordanem,

post viam quæ vergit ad solis occubitum in

terra Chananæi, qui habitat in campestribus

contra Galgalam, quæ est juxta vallem

tendentem et intrantem procul. 31 Vos enim

transibitis Jordanem, ut possideatis terram

quam Dominus Deus vester daturus est

vobis, ut habeatis et possideatis illam. 32

Videte ergo ut impleatis cæremonias atque

judicia, quæ ego hodie ponam in conspectu

vestro.

25

Cześć II (12,1- 26,19)

PRAWODAWSTWO

I. Prawo religijne. (12,1-16,17)

1. PRAWO O JEDNOŚCI ŚWIĄTYNI

(12,1-32).

12

1 Te są przykazania i prawa które pełnić

macie w ziemi, którą Pan, Bóg ojców twoich,

da tobie, abyś ją posiadł po wszystkie dni, w

których chodzić będziesz po ziemi. 2

Zburzcie wszystkie miejsca, na których

narody, którymi zawładniecie, chwaliły bogi

swoje, na górach wysokich i pagórkach, i

pod każdym drzewem gałęzistym. 3

Porozwalajcie ołtarze ich i połamcie słupy,

gaje ogniem spalcie, bałwany pokruszcie,

wygładźcie imiona ich z owych miejsc. 4 Nie

będziecie tak robili Panu, Bogu waszemu, 5

ale przychodzić będziecie na miejsce, które

obierze Pan, Bóg wasz, ze wszystkich

pokoleń waszych, aby tam położyć imię

swoje i mieszkać na nim, 6 i będziecíe

ofiarować na tym miejscu całopalenia i

ofiary wasze, dziesięciny i pierwociny rąk

waszych i śluby, i dary, i pierworodne krów i

owiec. 7 I tam będziecie jeść przed oczyma

Pana, Boga waszego, i weselić się będziecie

wszystkim, do czego przyłożyliście rękę, wy

i domy wasze, w czym wam pobłogosławił

Pan, Bóg wasz. 8 Nie będziecie tam czynić,

co my tu dziś czynimy każdy, co mu się

dobrym zda. 9 Boście aż do tego czasu nie

przyszli do odpoczynku i posiadłości, którą

wam da Pan, Bóg wasz. 10 Przejdziecie

Jordan i mieszkać będziecie w ziemi, którą

wam da Pan, Bóg wasz, żebyście odpoczęli

od wszystkich nieprzyjaciół wokoło 11 i bez

wszelkiej bojaźni mieszkali na miejscu, które

obierze Pan, Bóg wasz, aby imię jego było na

nim; tam wszystko, co przykazuję, znosić

będziecie: całopalenia i ofiary, i dziesięciny,

i pierwociny rąk waszych, i wszystkie dary

przednie, które ślubować będziecie Panu. 12

Tam ucztować będziecie przed Panem,

12

1 Hæc sunt præcepta atque judicia, quæ

facere debetis in terra, quam Dominus Deus

patrum tuorum daturus est tibi, ut possideas

eam cunctis diebus, quibus super humum

gradieris. 2 Subvertite omnia loca, in quibus

coluerunt gentes, quas possessuri estis, deos

suos super montes excelsos, et colles, et

subter omne lignum frondosum. 3 Dissipate

aras eorum, et confringite statuas : lucos igne

comburite, et idola comminuite : disperdite

nomina eorum de locis illis. 4 Non facietis ita

Domino Deo vestro : 5 sed ad locum, quem

elegerit Dominus Deus vester de cunctis

tribubus vestris, ut ponat nomen suum ibi, et

habitet in eo, venietis : 6 et offeretis in loco

illo holocausta et victimas vestras, decimas et

primitias manuum vestrarum, et vota atque

donaria, primogenita boum et ovium. 7 Et

comedetis ibi in conspectu Domini Dei vestri

: ac lætabimini in cunctis, ad quæ miseritis

manum vos et domus vestræ, in quibus

benedixerit vobis Dominus Deus vester. 8

Non facietis ibi quæ nos hic facimus hodie,

singuli quod sibi rectum videtur : 9 neque

enim usque in præsens tempus venistis ad

requiem, et possessionem, quam Dominus

Deus vester daturus est vobis. 10 Transibitis

Jordanem, et habitabitis in terra, quam

Dominus Deus vester daturus est vobis, ut

requiescatis a cunctis hostibus per circuitum :

et absque ullo timore habitetis 11 in loco,

quem elegerit Dominus Deus vester, ut sit

nomen ejus in eo : illuc omnia, quæ præcipio,

conferetis, holocausta, et hostias, ac decimas,

et primitias manuum vestrarum : et quidquid

præcipuum est in muneribus, quæ vovebitis

Domino. 12 Ibi epulabimini coram Domino

Deo vestro, vos et filii ac filiæ vestræ, famuli

26

Bogiem waszym, wy i synowie, i córki

wasze, słudzy i służebnice, i Lewita, który w

miastach waszych mieszka, bo nie ma innego

działu i posiadłości między wami. 13 Strzeż

się, abyś nie ofiarował całopalenia twojego

na każdym miejscu, 14 które ujrzysz, ale na

tym, które obierze Pan, w jednym z pokoleń

twoich, będziesz składał ofiary i uczynisz,

cokolwiek przykazuję tobie. 15 A jeślibyś

chciał jeść i jedzenie mięsa podobałoby się

tobie, zabij i jedz według błogosławieństwa

Pana, Boga twego, które tobie dał w

miastach twoich; czy jest nieczyste, to jest

mające zmazę i ułomne, czy też czyste, to

jest całe i bez zmazy, i stąd ofiarować się je

godzi, jak sarnę i jelenia jeść będziesz, 16 nie

pożywając tylko krwi, którą na ziemię jak

wodę wylejesz. 17 Nie będziesz mógł jeść w

miastach twoich dziesięciny zboża i wina, i

oliwy twojej, pierworodnych bydła i drobiu, i

wszystkich rzeczy, któreś ślubował i

dobrowolnie chciał ofiarować, i pierwocin

rąk twoich. 18 Ale przed Panem, Bogiem

twoim, jeść je będziesz, na miejscu, które

obierze Pan, Bóg twój, ty i syn twój, i córka

twoja, i sługa, i służebnica, i Lewita, który

mieszka w miastach twoich; i będziesz się

weselił i posilał przed Panem, Bogiem

twoim, wszystkim, do czego przyłożyłeś rękę

twoją. 19 Strzeż się, abyś nie opuszczał

Lewity przez wszystek czas, w którym

mieszkać będziesz w ziemi. 20 Gdy

rozprzestrzeni Pan, Bóg twój, granice twoje,

jak ci powiedział, a będziesz chciał jeść

mięsa, którego pragnie dusza twoja, 21 a

daleko byłoby miejsce, które obierze Pan,

Bóg twój, aby tam było imię jego, zabijesz z

bydła i z drobnej trzody, które mieć będziesz,

jak ci przykazałem, i będziesz jadł w

miastach twoich, jak ci się podoba. 22 Jak

jedzą sarnę i jelenia, tak je jeść będziesz; i

czysty, i nieczysty zarówńo jeść będą. 23

Tylko się tego strzeż, abyś krwi nie jadł, bó

krew ich jest zamiast duszy, i przeto nie

masz jeść duszy z mięsem, 24 ale na ziemię

wylejesz jak wodę, 25 aby się dobrze działo

tobie i synom twoim po tobie, gdy uczynisz,

co się podoba oczom Pańskim. 26 A co

poświęciłeś i ślubowałeś Panu, to weźmiesz i

przyjdziesz na miejsce, które obierze Pan, 27

et famulæ, atque Levites qui in urbibus

vestris commoratur : neque enim habet aliam

partem et possessionem inter vos. 13 Cave ne

offeras holocausta tua in omni loco, quem

videris : 14 sed in eo, quem elegerit

Dominus, in una tribuum tuarum offeres

hostias, et facies quæcumque præcipio tibi.

15 Sin autem comedere volueris, et te esus

carnium delectaverit, occide, comede juxta

benedictionem Domini Dei tui, quam dedit

tibi in urbibus tuis : sive immundum fuerit,

hoc est, maculatum et debile : sive mundum,

hoc est, integrum et sine macula, quod offerri

licet, sicut capream et cervum, comedes : 16

absque esu dumtaxat sanguinis, quem super

terram quasi aquam effundes. 17 Non poteris

comedere in oppidis tuis decimam frumenti,

et vini, et olei tui, primogenita armentorum et

pecorum, et omnia quæ voveris, et sponte

offerre volueris, et primitias manuum tuarum

: 18 sed coram Domino Deo tuo comedes ea

in loco, quem elegerit Dominus Deus tuus, tu

et filius tuus, et filia tua, et servus et famula,

atque Levites qui manet in urbibus tuis : et

lætaberis et reficieris coram Domino Deo tuo

in cunctis ad quæ extenderis manum tuam.

19 Cave ne derelinquas Levitem in omni

tempore quo versaris in terra. 20 Quando

dilataverit Dominus Deus tuus terminos tuos,

sicut locutus est tibi, et volueris vesci

carnibus, quas desiderat anima tua : 21 locus

autem, quem elegerit Dominus Deus tuus ut

sit nomen ejus ibi, si procul fuerit, occides de

armentis et pecoribus, quæ habueris, sicut

præcepi tibi, et comedes in oppidis tuis, ut

tibi placet. 22 Sicut comeditur caprea et

cervus, ita vesceris eis : et mundus et

immundus in commune vescentur. 23 Hoc

solum cave, ne sanguinem comedas : sanguis

enim eorum pro anima est, et idcirco non

debes animam comedere cum carnibus : 24

sed super terram fundes quasi aquam, 25 ut

bene sit tibi et filiis tuis post te, cum feceris

quod placet in conspectu Domini. 26 Quæ

autem sanctificaveris, et voveris Domino,

tolles, et venies ad locum, quem elegerit

Dominus : 27 et offeres oblationes tuas

carnem et sanguinem super altare Domini

Dei tui : sanguinem hostiarum fundes in

altari ; carnibus autem ipse vesceris. 28

27

i złożysz ofiary twoje, mięso i krew, na

ołtarzu Pana, Boga twego; krew ofiar

wylejesz na ołtarzu, a mięso sam jeść

będziesz. 28 Strzeżże i słuchaj wszystkiego,

co ja przykazuję tobie, aby dobrze było tobie

i synom twoim po tobie na wieki, gdy

będziesz czynił, co jest dobrego i

przyjemnego w oczach Pana, Boga twego. 29

Gdy wytraci Pan, Bóg twój, przed obliczem

twoim narody, do których wnijdziesz, aby je

podbić, i zawładniesz nimi i mieszkać

będziesz w ziemi ich, 30 strzeż się, abyś ich

nie naśladował gdy na twoje wejście będą

wygładzeni, i nie pytał się o obrzędy ich

mówiąc: "Jak chwaliły te narody bogi swoje,

tak i ja chwalić będę." 31 Nie uczynisz tak

Panu Bogu twemu; wszystkie bowiem

obrzydliwości, których nienawidzi Pan,

czynili bogom swoim, ofiarując synów i

córki, i paląc ogniem. 32 Co przykazuję

tobie, to tylko czyń Panu, a nic nie dodawaj

ani nie ujmuj.

2. KARY NA BAŁWOCHWALCÓW

(13,1-18).

13

1 Jeśli powstanie wśród ciebie prorok, albo

taki, który by mówił, że sen widział, i

zapowiedziałby znak i cud, 2 a stałoby się

tak, jak powiedział, i rzekłby ci: "Pójdźmy a

postępujmy za bogami obcymi, których nie

znasz, i służmy im," 3 nie usłuchasz słów

owego proroka albo snowidza, bo kusi was

Pan, Bóg wasz, aby jawne było, czy go

miłujecie, czy nie, ze wszystkiego serca i ze

wszystkiej duszy waszej. 4 Za Panem,

Bogiem waszym, postępujcie i jego się

bójcie, i strzeżcie przykazań jego, i

słuchajcie głosu jego; jemu służyć będziecie i

jego się będziecie trzymać. 5 A ów prorok

albo snów wymyślacz zostanie zabity, bo

mówił, aby was odwieść od Pana, Boga

waszego, który was wywiódł z ziemi

egipskiej i odkupił was z domu niewoli, aby

cię sprowadzić na manowce z drogi, którą

tobie przykazał Pan, Bóg twój: i usuniesz zło

spośród siebie. 6 Jeśliby cię chciał namówić

Observa et audi omnia quæ ego præcipio tibi,

ut bene sit tibi et filiis tuis post te in

sempiternum, cum feceris quod bonum est et

placitum in conspectu Domini Dei tui. 29

Quando disperdiderit Dominus Deus tuus

ante faciem tuam gentes, ad quas ingredieris

possidendas, et possederis eas, atque

habitaveris in terra earum : 30 cave ne

imiteris eas, postquam te fuerint introëunte

subversæ, et requiras cæremonias earum,

dicens : Sicut coluerunt gentes istæ deos

suos, ita et ego colam. 31 Non facies similiter

Domino Deo tuo. Omnes enim

abominationes, quas aversatur Dominus,

fecerunt diis suis, offerentes filios et filias, et

comburentes igni. 32 Quod præcipio tibi, hoc

tantum facito Domino : nec addas quidquam,

nec minuas.

13

1 Si surrexerit in medio tui prophetes, aut qui

somnium vidisse se dicat, et prædixerit

signum atque portentum, 2 et evenerit quod

locutus est, et dixerit tibi : Eamus, et

sequamur deos alienos quos ignoras, et

serviamus eis : 3 non audies verba prophetæ

illius aut somniatoris : quia tentat vos

Dominus Deus vester, ut palam fiat utrum

diligatis eum an non, in toto corde, et in tota

anima vestra. 4 Dominum Deum vestrum

sequimini, et ipsum timete, et mandata illius

custodite, et audite vocem ejus : ipsi

servietis, et ipsi adhærebitis. 5 Propheta

autem ille aut fictor somniorum interficietur :

quia locutus est ut vos averteret a Domino

Deo vestro, qui eduxit vos de terra Ægypti, et

redemit vos de domo servitutis : ut errare te

faceret de via, quam tibi præcepit Dominus

Deus tuus : et auferes malum de medio tui. 6

Si tibi voluerit persuadere frater tuus filius

matris tuæ, aut filius tuus vel filia, sive uxor

28

brat twój, syn matki twojej, albo syn twój,

albo córka, albo żona, która jest na łonie

twoim, albo przyjaciel, którego miłujesz jak

życie swoje, potajemnie mówiąc: "Pójdźmy,

a służmy bogom cudzym, których nie znasz

ty i ojcowie twoi, 7 bogom wszystkich wokół

narodów, które blisko albo daleko są, od

początku aż do końca ziemi," 8 nie ulegaj mu

ani go słuchaj, ani niech mu nie przepuszcaa

oko twoje, żebyś się nad nim miał zmiłować

i zataić go, 9 ale natychmiast zabijesz; niech

pierwsza podniesie się nań ręka twoja, a

potem wszystek lud niech spuści rękę. 10

Ukamienowany będzie na śmierć, bo cię

chciał oderwać od Pana, Boga twego, który

cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu

niewoli; 11 aby wszystek Izrael słysząc to

bał się, a żadną miarą więcej nie uczynił nic

podobnego. 12 Jeśli usłyszysz w jednym z

miast twoich, które Pan, Bóg twój, da tobie

na mieszkanie, że niektórzy mówią: 13

"Wyszli synowie Beliala spośród ciebie i

odwrócili obywateli miasta swego, i rzekli:

Pójdźmy, a służmy cudzym bogom, których

nie znacie," 14 pytaj się usilnie i z pilnością,

a jeśli dowiedziawszy się prawdy znajdziesz,

że pewne jest to, co powiadają, i że ohydy tej

rzeczywiście się dopuszczono, 15 wnet

wybijesz mieszkańców miasta owego

ostrzem miecza i zgładzisz je i wszystko co

w nim jest aż do bydlęcia. 16 Wszelki też

sprzęt zgromadzisz wpośród ulic jego i z

samym miastem spalisz, tak żebyś wszystko

zniszczył Panu, Bogu twemu, i by było

grobem wiekuistym; nie będzie więcej

zbudowane 17 i nie przylgnie nic do ręki

twej z owego przekleństwa, aby się odwrócił

Pan od gniewu zapalczywości swojej i

zmiłował się nad tobą, i rozmnożył cię, jak

przysiągł ojcom twoim, 18 gdy będziesz

słuchał głosu Pana, Boga twego, strzegąc

wszystkich przykazań jego, które ja dziś daję

tobie, abyś czynił, co jest miłe w oczach

Pana, Boga twego.

quæ est in sinu tuo, aut amicus, quem diligis

ut animam tuam, clam dicens : Eamus, et

serviamus diis alienis, quos ignoras tu, et

patres tui, 7 cunctarum in circuitu gentium,

quæ juxta vel procul sunt, ab initio usque ad

finem terræ, 8 non acquiescas ei, nec audias,

neque parcat ei oculus tuus ut miserearis et

occultes eum, 9 sed statim interficies : sit

primum manus tua super eum, et postea

omnis populus mittat manum. 10 Lapidibus

obrutus necabitur : quia voluit te abstrahere a

Domino Deo tuo, qui eduxit te de terra

Ægypti, de domo servitutis : 11 ut omnis

Israël audiens timeat, et nequaquam ultra

faciat quippiam hujus rei simile. 12 Si

audieris in una urbium tuarum, quas

Dominus Deus tuus dabit tibi ad habitandum,

dicentes aliquos : 13 Egressi sunt filii Belial

de medio tui, et averterunt habitatores urbis

suæ, atque dixerunt : Eamus, et serviamus

diis alienis quos ignoratis : 14 quare sollicite

et diligenter, rei veritate perspecta, si

inveneris certum esse quod dicitur, et

abominationem hanc opere perpetratam, 15

statim percuties habitatores urbis illius in ore

gladii, et delebis eam ac omnia quæ in illa

sunt, usque ad pecora. 16 Quidquid etiam

supellectilis fuerit, congregabis in medio

platearum ejus, et cum ipsa civitate

succendes, ita ut universa consumas Domino

Deo tuo, et sit tumulus sempiternus. Non

ædificabitur amplius, 17 et non adhærebit de

illo anathemate quidquam in manu tua : ut

avertatur Dominus ab ira furoris sui, et

misereatur tui, multiplicetque te sicut juravit

patribus tuis, 18 quando audieris vocem

Domini Dei tui custodiens omnia præcepta

ejus, quæ ego præcipio tibi hodie, ut facias

quod placitum est in conspectu Domini Dei

tui.

29

3. PRZECIW OBRZĘDOM

POGRZEBOWYM POGAN (14,l-2).

14

1 Synami bądźcie Pana, Boga waszego: nie

będziecie się nacinać ani robić łysin po

umarłym, 2 boś ty jest lud święty dla Pana,

Boga twego, i cebie obrał, abyś mu był

ludem osobliwym ze wszystkich narodów,

które są na ziemi.

4. POKARMY CZYSTE I NIECZYSTE

(14,3-21).

3 Nie jadajcie rzeczy, które nieczyste są. 4

Te są zwierzęta, które jeść możecie: 5 wołu i

owcę, i kozę, jelenia i sarnę, bawołu, dziką

kozę, łanię, antylopę i żyrafę. 6 Wszelkie

zwierzę, które dzieli na dwoje kopyto a

przeżuwa, jeść możecie. 7 Z tych zaś, które

przeżuwają, ale kopyta nie dzielą, jeść nie

macie, jak wielbłąda, zająca, jeża. Te

ponieważ przeżuwają, ale kopyta nie dzielą,

nieczyste wam będą; 8 świnia też, ponieważ

dzieli kopyto a nie przeżuwa, nieczysta

będzie. Mięsa ich jeść nie będziecie, a

ścierwa się nie dotkniecie. 9 To jeść możecie

ze wszystkiego, co przebywa w wodzie: te,

które mają skrzele i łuski, 10 jedzcie; które

bez skrzeli i łuski są, tych nie jedzcie, bo są

nieczyste. 11 Wszystkie ptaki czyste jedzcie.

12 Nieczystych nie jedzcie, to jest orła i

gryfa, i orła morskiego, 13 kani i sępa, i

jastrzębia według rodzaju swego, 14 i całego

rodzaju kruczego, 15 i strusia, i sowy, i łyski

i jastrzębia według rodzaju swego, 16 czapli i

łabędzia, 17 i ibisa, i nurka, modrzyka i

puhacza, 18 bąka i siewki, każde według

rodzaju swego, dudka też i nietoperza. 19 I

wszystko, co pełza a ma skrzydełka,

nieczyste będzie i nie będzie jedzone. 20

Wszystko, co czyste jest, jedzcie.

14

1 Filii estote Domini Dei vestri : non vos

incidetis, nec facietis calvitium super mortuo

: 2 quoniam populus sanctus es Domino Deo

tuo, et te elegit ut sis ei in populum

peculiarem de cunctis gentibus, quæ sunt

super terram.

3 Ne comedatis quæ immunda sunt. 4 Hoc

est animal quod comedere debetis : bovem, et

ovem, et capram, 5 cervum et capream,

bubalum, tragelaphum, pygargum, orygem,

camelopardalum. 6 Omne animal, quod in

duas partes findit ungulam, et ruminat,

comedetis. 7 De his autem, quæ ruminant, et

ungulam non findunt, comedere non debetis,

ut camelum, leporem, chœrogryllum : hæc,

quia ruminant et non dividunt ungulam,

immunda erunt vobis. 8 Sus quoque,

quoniam dividat ungulam et non ruminat,

immunda erit. Carnibus eorum non

vescemini, et cadavera non tangetis. 9 Hæc

comedetis ex omnibus quæ morantur in aquis

: quæ habent pinnulas et squamas, comedite :

10 quæ absque pinnulis et squamis sunt, ne

comedatis, quia immunda sunt. 11 Omnes

aves mundas comedite. 12 Immundas ne

comedatis : aquilam scilicet, et gryphem, et

haliæetum, 13 ixion et vulturem ac milvum

juxta genus suum : 14 et omne corvini

generis, 15 et struthionem, ac noctuam, et

larum, atque accipitrem juxta genus suum :

16 herodium ac cygnum, et ibin, 17 ac

mergulum, porphyrionem, et nycticoracem,

18 onocrotalum, et charadrium, singula in

genere suo : upupam quoque et

vespertilionem. 19 Et omne quod reptat et

pennulas habet, immundum erit, et non

comedetur. 20 Omne quod mundum est,

comedite.

30

21 A cokolwiek padliną jest, nie jedzcie z

niego; przychodniowi, który jest między

bramami twymi, daj żeby jadł, albo mu

sprzedaj; boś ty jest lud święty dla Pana,

Boga twego. - Nie warz koźlęcia w mleku

matki jego.

5. DZIESIĘCINY (14,22-29).

22 Dziesiątą część oddzielisz ze wszystkich

plonów twoich, które się rodzą na ziemi na

każdy rok. 23 I będziesz jadł przed oczyma

Pana, Boga twego, na miejscu, które obierze,

aby na nim wzywano imienia jego,

dziesięcinę zboża twego i wina, i oliwy, i

pierworodne z bydła i z owiec twoich, abyś

się nauczył bać Pana, Boga twego na każdy

czas. 24 A gdy dalsza będzie droga i miejsce,

które obierze Pan, Bóg twój, i pobłogosławi

ci, a nie będziesz mógł do niego tych

wszystkich rzeczy donieść, 25 sprzedasz

wszystko i w pieniądze obrócisz, i poniesiesz

w ręce twojej, i pójdziesz na miejsce, które

obierze Pan, Bóg twój; 26 i kupisz za te

pieniądze, cokolwiek ci się będzie podobało,

bądź z wołów, bądź z owiec, wina też i

sycery, i wszystkiego, czego pożąda dusza

twoja, a będziesz jadł przed Panem, Bogiem

twoim, i będziesz ucztował ty i dom twój, 27

i Lewita, który jest między bramami twymi;

strzeż się, abyś go nie opuszczał, bo nie ma

innej części w posiadłości twojej. 28 Roku

trzeciego odłączysz drugą dziesięcinę ze

wszystkiego, co ci się urodzi natenczas, i

odłożysz w domu swoim. 29 I przyjdzie

Lewita, który nie ma innej części ani

posiadłości z tobą, i przychodzień, i sierota, i

wdowa, którzy są między bramami twymi, i

będą jeść, i nasycą się, aby ci błogosławił

Pan, Bóg twój, we wszystkich sprawach rąk

twoich, które czynić będziesz.

6. ROK ODPUSZCZENIA (15,1-18).

15

1 Siódmego roku zarządzisz odpuszczenie, 2

które tym porządkiem obchodzone będzie.

Ten, któremu co winien przyjaciel albo bliźni

i brat jego, nie będzie się mógł upominać, bo

21 Quidquid autem morticinum est, ne

vescamini ex eo. Peregrino, qui intra portas

tuas est, da ut comedat, aut vende ei : quia tu

populus sanctus Domini Dei tui es. Non

coques hædum in lacte matris suæ.

22 Decimam partem separabis de cunctis

fructibus tuis qui nascuntur in terra per annos

singulos, 23 et comedes in conspectu Domini

Dei tui in loco quem elegerit, ut in eo nomen

illius invocetur, decimam frumenti tui, et

vini, et olei, et primogenita de armentis et

ovibus tuis : ut discas timere Dominum

Deum tuum omni tempore. 24 Cum autem

longior fuerit via, et locus quem elegerit

Dominus Deus tuus, tibique benedixerit, nec

potueris ad eum hæc cuncta portare, 25

vendes omnia, et in pretium rediges,

portabisque manu tua, et proficisceris ad

locum quem elegerit Dominus Deus tuus : 26

et emes ex eadem pecunia quidquid tibi

placuerit, sive ex armentis, sive ex ovibus,

vinum quoque et siceram, et omne quod

desiderat anima tua : et comedes coram

Domino Deo tuo, et epulaberis tu et domus

tua : 27 et Levites qui intra portas tuas est,

cave ne derelinquas eum, quia non habet

aliam partem in possessione tua. 28 Anno

tertio separabis aliam decimam ex omnibus

quæ nascuntur tibi eo tempore, et repones

intra januas tuas. 29 Venietque Levites qui

aliam non habet partem nec possessionem

tecum, et peregrinus ac pupillus et vidua, qui

intra portas tuas sunt, et comedent et

saturabuntur : ut benedicat tibi Dominus

Deus tuus in cunctis operibus manuum

tuarum quæ feceris.

15

1 Septimo anno facies remissionem, 2 quæ

hoc ordine celebrabitur. Cui debetur aliquid

ab amico vel proximo ac fratre suo, repetere

non poterit, quia annus remissionis est

31

to jest rok odpuszczenia Pańskiego. 3 Od

obcego i przychodnia możesz się domagać,

od rodaka zaś i bliskiego nie będziesz miał

prawa upominać się. 4 A ubogiego i żebraka

nie będzie zgoła między wami, aby tobie

błogosławił Pan, Bóg twój, w ziemi, którą ci

da w posiadłość. 5 Jeśli jednak będziesz

słuchał głosu Pana, Boga twego, a strzegł

wszystkiego, co ci rozkazał i co ja dziś

przykazuję tobie: błogosławić ci będzie, jak

obiecał. 6 Będziesz pożyczał wielu narodom,

a sam u żadnego pożyczać nie będziesz;

będziesz panował nad wielu narodami, a nad

tobą nikt panować nie będzie. 7 Jeśli jeden z

braci twoich, którzy mieszkają między

bramami miasta twego, w ziemi, którą ci da

Pan, Bóg twój, do ubóstwa przyjdzie, nie

zatwardzisz serca twego ani ściśniesz ręki, 8

ale ją otworzysz ubogiemu i pożyczysz,

czego zobaczysz, 9 że potrzebuje. Strzeż się,

aby się snadź nie wkradła do ciebie myśl

bezbożna, i żebyś nie rzekł w sercu swym:

"Nadchodzi siódmy rok odpuszczenia," i nie

odwrócił oczu swych od ubogiego brata

twego, nie chcąc mu pożyczyć, czego żąda:

aby nie wołał przeciwko tobie do Pana i nie

obróciło ci się to w grzech. 10 Ale mu dasz i

nie uczynisz nic chytrze, pomagając mu w

potrzebie jego, aby tobie błogosławił Pan,

Bóg twój, na wszelki czas i we wszystkim,

do czego przyłożysz rękę. 11 Nie będzie

schodziło na ubogich w ziemi, w której

zamieszkasz; przeto ja tobie rozkazuję, abyś

otwierał rękę bratu twemu potrzebującemu i

ubogiemu, który z tobą mieszka w ziemi. 12

Gdy ci będzie sprzedany brat twój

Hebrajczyk albo Hebrajka, a służyć ci będzie

sześć lat, siódmego roku wolnym go

wypuścisz. 13 A tego, którego wolnością

obdarujesz, 14 żadną miarą nie puścisz z

niczym, ale mu dasz na drogę coś z owiec i z

boiska, i z tłoczni twojej, w których Pan, Bóg

twój, pobłogosławi tobie. 15 Pamiętaj, żeś i

sam służył w ziemi egipskiej, a wybawił cię

Pan, Bóg twój, i przeto ja teraz to przykazuję

tobie. 16 A jeśli rzecze: "Nie chcę odejść,"

przeto iż miłuje ciebie i dom twój, i czuje, że

się ma dobrze u ciebie, 17 weźmiesz szydło i

przekłujesz ucho jego we drzwiach domu

twego, i będzie tobie służył na zawsze;

Domini. 3 A peregrino et advena exiges :

civem et propinquum repetendi non habebis

potestatem. 4 Et omnino indigens et

mendicus non erit inter vos : ut benedicat tibi

Dominus Deus tuus in terra, quam traditurus

est tibi in possessionem. 5 Si tamen audieris

vocem Domini Dei tui, et custodieris

universa quæ jussit, et quæ ego hodie

præcipio tibi, benedicet tibi, ut pollicitus est.

6 Fœnerabis gentibus multis, et ipse a nullo

accipies mutuum. Dominaberis nationibus

plurimis, et tui nemo dominabitur. 7 Si unus

de fratribus tuis, qui morantur intra portas

civitatis tuæ in terra quam Dominus Deus

tuus daturus est tibi, ad paupertatem venerit,

non obdurabis cor tuum, nec contrahes

manum, 8 sed aperies eam pauperi, et dabis

mutuum, quo eum indigere perspexeris. 9

Cave ne forte subrepat tibi impia cogitatio, et

dicas in corde tuo : Appropinquat septimus

annus remissionis : et avertas oculos tuos a

paupere fratre tuo, nolens ei quod postulat

mutuum commodare : ne clamet contra te ad

Dominum, et fiat tibi in peccatum. 10 Sed

dabis ei : nec ages quippiam callide in ejus

necessitatibus sublevandis, ut benedicat tibi

Dominus Deus tuus in omni tempore, et in

cunctis ad quæ manum miseris. 11 Non

deerunt pauperes in terra habitationis tuæ :

idcirco ego præcipio tibi, ut aperias manum

fratri tuo egeno et pauperi, qui tecum

versatur in terra. 12 Cum tibi venditus fuerit

frater tuus Hebræus aut Hebræa, et sex annis

servierit tibi, in septimo anno dimittes eum

liberum : 13 et quem libertate donaveris,

nequaquam vacuum abire patieris : 14 sed

dabis viaticum de gregibus, et de area, et

torculari tuo, quibus Dominus Deus tuus

benedixerit tibi. 15 Memento quod et ipse

servieris in terra Ægypti, et liberaverit te

Dominus Deus tuus, et idcirco ego nunc

præcipio tibi. 16 Sin autem dixerit : Nolo

egredi : eo quod diligat te, et domum tuam, et

bene sibi apud te esse sentiat : 17 assumes

subulam, et perforabis aurem ejus in janua

domus tuæ, et serviet tibi usque in æternum.

Ancillæ quoque similiter facies.

32

służebnicy też podobnie uczynisz. 18 Nie

odwracaj od nich oczu twoich, gdy ich wolno

puścisz, bo wedle zapłaty najemnika przez

sześć lat służył tobie, aby ci błogosławił Pan,

Bóg twój, we wszystkich sprawach, które

czynisz.

7. PIERWORODNE ZWIERZĄT

(15,19-23).

19 Z pierworodnych, które się rodzą w bydle

i w owcach twoich, cokolwiek jest płci

samczej, poświęcisz Panu, Bogu twemu; nie

użyjesz do roboty pierworodnego z wołów

ani będziesz strzygł pierworodnych z owiec.

20 Przed oczyma Pana, Boga twego,

będziesz je jadł ty i dom twój na każdy rok

na miejscu, które obierze Pan. 21 A jeśliby

miało wadę albo chrome było, albo ślepe,

albo na którym członku szpetne albo ułomne,

nie będzie ofiarowane Panu, Bogu twemu, 22

ale między bramami miasta twego zjesz je,

tak czysty jak i nieczysty jednako jeść je

będzie jak sarnę albo jelenia. 23 Tego tylko

przestrzegaj, abyś krwi ich nie jadł, ale ją

wylejesz na ziemię jak wodę.

8. ŚWIĘTA DOROCZNE (16,1-17).

16

1 Przestrzegaj miesiąca Nowego Zboża i

plerwszego czasu wiosny, aby obchodzić

Paschę Panu, Bogu twemu, bo w tym

miesiącu wywiódł cię Pan, Bóg twój, z

Egiptu w nocy. 2 I złożysz ofiarę Paschy

Panu, Bogu twemu, z owiec i z wołów na

miejscu, które obierze Pan, Bóg twój, 3 aby

tam mieszkało imię jego. Nie będziesz w niej

jadł chleba kwaszonego; siedem dni będziesz

jadł bez kwasu, chleb utrapienia, boś w

strachu wyszedł z Egiptu: abyś pamiętał na

dzień wyjścia twego z Egiptu, 4 po wszystkie

dni żywota twego. Nie ukaże się kwas we

wszystkich posiadłościach twoich przez

siedem dni, i nie zostanie aż do rana nic z

mięsa tego, co ofiarowane zostało w wieczór

dnia pierwszego. 5 Nie będziesz mógł

zabijać ofiary paschalnej w którymkolwiek

18 Non avertas ab eis oculos tuos, quando

dimiseris eos liberos, quoniam juxta

mercedem mercenarii per sex annos servivit

tibi : ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in

cunctis operibus quæ agis.

19 De primogenitis, quæ nascuntur in

armentis, et in ovibus tuis, quidquid est sexus

masculini, sanctificabis Domino Deo tuo.

Non operaberis in primogenito bovis, et non

tondebis primogenita ovium. 20 In conspectu

Domini Dei tui comedes ea per annos

singulos in loco quem elegerit Dominus, tu et

domus tua. 21 Sin autem habuerit maculam,

vel claudum fuerit, vel cæcum, aut in aliqua

parte deforme vel debile, non immolabitur

Domino Deo tuo : 22 sed intra portas urbis

tuæ comedes illud : tam mundus quam

immundus similiter vescentur eis, quasi

caprea et cervo. 23 Hoc solum observabis, ut

sanguinem eorum non comedas, sed effundes

in terram quasi aquam.

16

1 Observa mensem novarum frugum, et verni

primum temporis, ut facias Phase Domino

Deo tuo : quoniam in isto mense eduxit te

Dominus Deus tuus de Ægypto nocte. 2

Immolabisque Phase Domino Deo tuo de

ovibus, et de bobus, in loco quem elegerit

Dominus Deus tuus, ut habitet nomen ejus

ibi. 3 Non comedes in eo panem fermentatum

: septem diebus comedes absque fermento

afflictionis panem, quoniam in pavore

egressus es de Ægypto : ut memineris diei

egressionis tuæ de Ægypto, omnibus diebus

vitæ tuæ. 4 Non apparebit fermentum in

omnibus terminis tuis septem diebus, et non

remanebit de carnibus ejus, quod immolatum

est vespere in die primo, usque mane. 5 Non

poteris immolare Phase in qualibet urbium

tuarum, quas Dominus Deus tuus daturus est

33

mieście twoim, które Pan, 6 Bóg twój, da

tobie, ale na miejscu, które obierze Pan, Bóg

twój, aby tam przebywało imię jego, zabijesz

ofiarę paschalną wieczorem przy zachodzie

słońca, kiedyś wyszedł z Egiptu. 7 I

upieczesz i zjesz na miejscu, które obierze

Pan, Bóg twój, a rano wstawszy, pójdziesz

do przybytków twoich. 8 Sześć dni będziesz

jadł przaśniki, a w dzień siódmy, żadnej

pracy wykonywać nie będziesz, ponieważ

jest święte zebranie Pana, Boga twego. 9

Siedem tygodni naliczysz sobie od owego

dnia, którego sierp w zboże zapuścisz. 10 I

będziesz obchodził święto Tygodni Panu,

Bogu twemv, ofiarą dobrowolną ręki twojej,

którą złożysz według tego, jak ci

pobłogosławi Pan, 11 Bóg twój. I będziesz

ucztował przed Panem, Bogiem twoim, ty i

syn twój, i córka twoja, sługa twój i

służebnica twoja, i Lewita, który jest między

bramami twymi, i przychodzień, i sierota, i

wdowa, którzy mieszkają z wami, na

miejscu, które obierze Pan, Bóg twój, aby

tam mieszkało imię jego. 12 I będziesz

wspominał, i żeś niewolnikiem był w

Egipcie, i będziesz strzegł i czynił, co

przykazano. 13 Święto też Kuczek obchodzić

będziesz przez siedem dni, gdy zbierzesz z

boiska i z prasy plony twoje. 14 I będziesz

ucztował w święto twoje, ty i syn twój, i

córka, sługa twój i służebnica, Lewita też i

przychodzień, i sierota, i wdowa, którzy są

między bramami twymi. 15 Siedem dni

Panu, Bogu twemu, święta obchodzić

będziesz na miejscu, które obierze Pan, i

błogosławić ci będzie Pan, Bóg twój, we

wszech urodzajach twoich i we wszelkiej

pracy rąk twoich, i będziesz w radości. 16

Trzykroć do roku ukaże się każdy mężczyzna

twój przed obliczem Pana, Boga twego, na

miejscu, które obierze: na Święto

Przaśników, na święto Tygodni i na święto

Kuczek. Nie ukaże się nikt przed Panem z

próżnymi rękoma, 17 ale każdy ofiaruje

wedle tego, co będzie miał, w miarę

błogosławieństwa Pana, Boga swego,

którego mu użyczy.

tibi, 6 sed in loco quem elegerit Dominus

Deus tuus, ut habitet nomen ejus ibi :

immolabis Phase vespere ad solis occasum,

quando egressus es de Ægypto. 7 Et coques,

et comedes in loco quem elegerit Dominus

Deus tuus, maneque consurgens vades in

tabernacula tua. 8 Sex diebus comedes

azyma : et in die septima, quia collecta est

Domini Dei tui, non facies opus. 9 Septem

hebdomadas numerabis tibi ab ea die qua

falcem in segetem miseris. 10 Et celebraris

diem festum hebdomadarum Domino Deo

tuo, oblationem spontaneam manus tuæ,

quam offeres juxta benedictionem Domini

Dei tui : 11 et epulaberis coram Domino Deo

tuo, tu, filius tuus et filia tua, servus tuus et

ancilla tua, et Levites qui est intra portas

tuas, advena ac pupillus et vidua, qui

morantur vobiscum : in loco quem elegerit

Dominus Deus tuus, ut habitet nomen ejus

ibi. 12 Et recordaberis quoniam servus fueris

in Ægypto : custodiesque ac facies quæ

præcepta sunt. 13 Solemnitatem quoque

tabernaculorum celebrabis per septem dies,

quando collegeris de area et torculari fruges

tuas : 14 et epulaberis in festivitate tua, tu,

filius tuus et filia, servus tuus et ancilla,

Levites quoque et advena, pupillus et vidua

qui intra portas tuas sunt. 15 Septem diebus

Domino Deo tuo festa celebrabis in loco

quem elegerit Dominus : benedicetque tibi

Dominus Deus tuus in cunctis frugibus tuis,

et in omni opere manuum tuarum, erisque in

lætitia. 16 Tribus vicibus per annum

apparebit omne masculinum tuum in

conspectu Domini Dei tui in loco quem

elegerit : in solemnitate azymorum, in

solemnitate hebdomadarum, et in solemnitate

tabernaculorum. Non apparebit ante

Dominum vacuus : 17 sed offeret

unusquisque secundum quod habuerit juxta

benedictionem Domini Dei sui, quam dederit

ei.

34

II. Prawo publiczne. (16,18 - 21,14)

1. SĘDZIOWIE (16,18-20).

18 Sędziów i urzędników ustanowisz we

wszystkich bramach twoich, które ci da Pan,

Bóg twój w każdym pokoleniu twoim, aby

sądzili lud sądem sprawiedliwym, 19 a nie

przechylali się na żadną stronę. Nie będziesz

patrzył na osobę ani brał darów, bo dary

zaślepiają oczy mądrych, a przekręcają słowa

sprawiedliwych. 20 Sprawiedliwie, co jest

sprawiedliwego, dochodzić będziesz, abyś

żył i posiadał ziemię, którą ci da Pan, Bóg

twój.

2. ŻADNYCH OZNAK POGAŃSKICH

PRZY OŁTARZU (16,21-22).

21 Nie będziesz sadził gaju ani żadnego

drzewa przy ołtarzu Pana, Boga twego. 22

Ani nie uczynisz sobie i nie postawisz słupa:

bo tego nienawidzi Pan, Bóg twój.

3. OFIARY BEZ SKAZY (17,1).

17

1 Nie będziesz ofiarował Panu, Bogu twemu,

owcy lub wołu, na którym jest zmaza albo

jaka skaza, bo obrzydliwośáą jest to Panu,

Bogu twemu.

4. KARA ZA BAŁWOCHWALSTWO

(17,2-7).

2 Gdyby się znaleźli u ciebie w której z bram

twoich, które ci da Pan, Bóg twój, mąż albo

niewiasta, którzy by uczynili złe przed

oczyma Pana, Boga twego, i przestąpili

przymierze jego, 3 przez to że poszli i służyli

cudzym bogom, i kłaniali się im, słońcu i

księżycowi, i wszelkiemu wojsku

niebieskiemu, czegom nie przykazał, 4 i

oznajmiono by ci to, a usłyszawszy

wywiedziałbyś się pilnie i znalazłbyś, że to

prawda i że ohydę popełniono w Izraelu: 5

wywiedziesz męża lub niewiastę, którzy

zbrodnię tak wielką popełnili, do bram

18 Judices et magistros constitues in omnibus

portis tuis, quas Dominus Deus tuus dederit

tibi, per singulas tribus tuas : ut judicent

populum justo judicio, 19 nec in alteram

partem declinent. Non accipies personam,

nec munera : quia munera excæcant oculos

sapientum, et mutant verba justorum. 20

Juste quod justum est persequeris : ut vivas,

et possideas terram, quam Dominus Deus

tuus dederit tibi.

21 Non plantabis lucum, et omnem arborem

juxta altare Domini Dei tui. 22 Nec facies

tibi, neque constitues statuam : quæ odit

Dominus Deus tuus.

17

1 Non immolabis Domino Deo tuo ovem, et

bovem, in quo est macula, aut quippiam vitii

: quia abominatio est Domino Deo tuo.

2 Cum reperti fuerint apud te intra unam

portarum tuarum, quas Dominus Deus tuus

dabit tibi, vir aut mulier qui faciant malum in

conspectu Domini Dei tui, et transgrediantur

pactum illius, 3 ut vadant et servant diis

alienis, et adorent eos, solem et lunam, et

omnem militiam cæli, quæ non præcepi : 4 et

hoc tibi fuerit nuntiatum, audiensque

inquisieris diligenter et verum esse repereris,

et abominatio facta est in Israël : 5 educes

virum ac mulierem, qui rem sceleratissimam

perpetrarunt, ad portas civitatis tuæ, et

lapidibus obruentur. 6 In ore duorum aut

35

miasta twego i będą ukamienowani. 6 Na

słowo dwu albo trzech świadków zginie, kto

ma być zabity, a nikogo niech nie zabijają,

gdy jeden przeciw niemu daje świadectwo. 7

Ręka świadków przyłoży się pierwsza do

zabicia go, a ręka reszty ludu ostatnia się nań

podniesie, abyś odjął złe spośród siebie.

5. SPRAWY TRUDNE PRZEKAZYWAĆ

NAJWYŻSZEMU TRYBUNAŁOWI

(17,8-13).

8 Jeśli obaczysz, że trudna i wątpliwa jest dla

ciebie sprawa na sądzie między krwią a

krwią, między sporem a sporem, trądem a

trądem, i ujrzysz, że słowa sędziów wśród

bram twoich się różnią, wstań a idź na

miejsce, 9 które obrał Pan, Bóg twój. I

przyjdziesz do kapłanów z rodu Lewiego i do

sędziego, który natenczas będzie, i pytać się

ich będziesz, a oni oznajmią tobie wyrok

prawdziwy. 10 I uczynisz, cokolwiek ci

powiedzą przełożeni miejsca, które obrał

Pan, i nauczą cię według zakonu jego, 11 i

pójdziesz za ich zdaniem, a nie odstąpisz ni

w prawo, ni w lewo. 12 A kto by hardym był

nie chcąc być posłusznym rozkazowi

kapłana, który natenczas służy Panu, Bogu

twemu, i wyrokowi sędziego, umrze ów

człowiek i usuniesz złe z Izraela, a 13

wszystek lud słysząc to będzie się bał, aby

się potem żaden pychą nie nadymał.

6. KRÓLOWIE (17,14-20).

14 Gdy wnijdziesz do ziemi, którą ci da Pan,

Bóg twój, a posiądziesz ją i będziesz

mieszkał w niej, i rzeczesz: "Ustanowię nad

sobą króla, jak mają wszystkie narody

okoliczne," 15 ustanowisz tego, którego Pan,

Bóg twój, obierze z liczby braci twoich; nie

będziesz mógł uczynić królem człowieka z

innego narodu, który by nie był bratem

twoim. 16 A gdy będzie ustanowiony, nie

będzie chował wiele koni ani nie zaprowadzi

ludu z powrotem do Egiptu, liczbą jazdy

wyniesiony, zwłaszcza iż wam Pan

przykazał, abyście się żadną miarą tąż drogą

więcej nie wracali. 17 Nie będzie miał wielu

trium testium peribit qui interficietur. Nemo

occidatur, uno contra se dicente testimonium.

7 Manus testium prima interficiet eum, et

manus reliqui populi extrema mittetur : ut

auferas malum de medio tui.

8 Si difficile et ambiguum apud te judicium

esse perspexeris inter sanguinem et

sanguinem, causam et causam, lepram et

lepram : et judicum intra portas tuas videris

verba variari : surge, et ascende ad locum,

quem elegerit Dominus Deus tuus. 9

Veniesque ad sacerdotes Levitici generis, et

ad judicem qui fuerit illo tempore :

quæresque ab eis, qui indicabunt tibi judicii

veritatem. 10 Et facies quodcumque dixerint

qui præsunt loco quem elegerit Dominus, et

docuerint te 11 juxta legem ejus, sequerisque

sententiam eorum, nec declinabis ad

dexteram neque ad sinistram. 12 Qui autem

superbierit, nolens obedire sacerdotis

imperio, qui eo tempore ministrat Domino

Deo tuo, et decreto judicis, morietur homo

ille, et auferes malum de Israël : 13

cunctusque populus audiens timebit, ut nullus

deinceps intumescat superbia.

14 Cum ingressus fueris terram, quam

Dominus Deus tuus dabit tibi, et possederis

eam, habitaverisque in illa, et dixeris :

Constituam super me regem, sicut habent

omnes per circuitum nationes : 15 eum

constitues, quem Dominus Deus tuus elegerit

de numero fratrum tuorum. Non poteris

alterius gentis hominem regem facere, qui

non sit frater tuus. 16 Cumque fuerit

constitutus, non multiplicabit sibi equos, nec

reducet populum in Ægyptum, equitatus

numero sublevatus, præsertim cum Dominus

præceperit vobis ut nequaquam amplius per

eamdem viam revertamini. 17 Non habebit

36

żon które by przyciągnęły serce jego, ani

srebra i złota niezmiernych ilości. 18 Ale gdy

zasiądzie na stolicy królestwa swego, zrobi

sobie odpis zakonu tego w księdze,

wziąwszy wzór od kapłanów z pokolenia

Lewiego, 19 i będzie go miał u siebie, i

będzie go czytał po wszystkie dni żywota

swego, aby się uczył bać Pana, Boga swego,

i strzec słów i ustaw jego, które w zakonie są

przykazane. 20 A niech się nie podnosi serce

jego w pychę nad braćmi swymi ani nie

zbacza na prawą albo na lewą stronę, aby

długi czas królował on sam i synowie jego

nad Izraelem.

7. KAPł.ANl I LEWICI (18,1-8).

18

1 Nie będą mieć kapłani i Lewici, i wszyscy,

którzy z tegoż pokolenia są, części i

dziedzictwa z innym Izraelem, bo ofiary

Pańskie i obiaty jego jeść będą: 2 I nic

innego nie wezmą z posiadłości braci swych,

bo Pan jest ich dziedzictwem, jak im

powiedział. 3 To będzie z prawa przypadało

kapłanom od ludu i od tych, którzy

przynoszą ofiary; czy wołu, czy owcę zabiją,

dadzą kapłanowi łopatkę, 4 i żołądek, nadto

pierwociny zboża, wina i oliwy, i część

wełny ze strzyżenia owiec. 5 Jego bowiem

obrał Pan, Bóg twój, ze wszystkich pokoleń

twoich, aby stał i służył imieniu Pańskiemu

on i synowie jego na wieki. 6 Jeśli wynijdzie

Lewita z jednego z miast twoich we

wszystkim Izraelu, w którym mieśzka, a

będzie gorąco pragnął iść na miejsce, 7 które

Pan obrał, będzie służył w imię Pana, Boga

swego, jak i wszyscy bracia jego Lewici,

którzy stać będą natenczas przed Panem. 8

Część pokarmów otrzyma taką samą jak i

inni, oprócz tego, co w mieście jego z

ojcowskiego spadku jemu się należy.

8. PROROCY (18,9-22).

9 Gdy wnijdziesz do ziemi, którą ci da Pan,

Bóg twój, strzeż się, abyś nie chciał

naśladować obrzydliwości owych narodów.

10 Niech się nie znajdzie u ciebie taki, który

uxores plurimas, quæ alliciant animum ejus,

neque argenti et auri immensa pondera. 18

Postquam autem sederit in solio regni sui,

describet sibi Deuteronomium legis hujus in

volumine, accipiens exemplar a sacerdotibus

Leviticæ tribus, 19 et habebit secum,

legetque illud omnibus diebus vitæ suæ, ut

discat timere Dominum Deum suum, et

custodire verba et cæremonias ejus, quæ in

lege præcepta sunt. 20 Nec elevetur cor ejus

in superbiam super fratres suos, neque

declinet in partem dexteram vel sinistram, ut

longo tempore regnet ipse et filii ejus super

Israël.

18

1 Non habebunt sacerdotes et Levitæ, et

omnes qui de eadem tribu sunt, partem et

hæreditatem cum reliquo Israël, quia

sacrificia Domini, et oblationes ejus

comedent, 2 et nihil aliud accipient de

possessione fratrum suorum : Dominus enim

ipse est hæreditas eorum, sicut locutus est

illis. 3 Hoc erit judicium sacerdotum a

populo, et ab his qui offerunt victimas : sive

bovem, sive ovem immolaverint, dabunt

sacerdoti armum ac ventriculum : 4 primitias

frumenti, vini, et olei, et lanarum partem ex

ovium tonsione. 5 Ipsum enim elegit

Dominus Deus tuus de cunctis tribubus tuis,

ut stet, et ministret nomini Domini, ipse, et

filii ejus in sempiternum. 6 Si exierit Levites

ex una urbium tuarum ex omni Israël in qua

habitat, et voluerit venire, desiderans locum

quem elegerit Dominus, 7 ministrabit in

nomine Domini Dei sui, sicut omnes fratres

ejus Levitæ, qui stabunt eo tempore coram

Domino. 8 Partem ciborum eamdem accipiet,

quam et ceteri : excepto eo, quod in urbe sua

ex paterna ei successione debetur.

9 Quando ingressus fueris terram, quam

Dominus Deus tuus dabit tibi, cave ne imitari

velis abominationes illarum gentium. 10 Nec

inveniatur in te qui lustret filium suum, aut

37

by oczyszczał syna swego albo córkę

przeprowadzając ich przez ogień, albo który

by się radził wróżbiarzów i wierzył snom i

wróżbom, ani niech nie będzie guślarza ani

czarownika, 11 ani nikogo, kto by się radził

złych duchów albo wieszczków, albo się od

umarłych prawdy dowiadywał. 12 Tym

wszystkim bowiem brzydzi się Pan, i dla

takich zbrodni wygubi ich Pan na wejście

twoje. 13 Doskonałym będziesz i bez zmazy

wobec Pana, Boga twojego. 14 Narody te,

których ziemię posiądziesz, wieszczków i

wróżbiarzów słuchają, ty zaś inaczej jesteś

od Pana, Boga twego, nauczony. 15 Proroka

z narodu twego i z braci twych, jak mnie,

wzbudzi tobie Pan, Bóg twój; tego słuchać

będziesz, 16 jak żądałeś od Pana, Boga

twego, na Horebie gdy się zgromadzenie

zebrało, i rzekłeś: "Nie będę więcej słuchał

głosu Pana, Boga mego, a ognia tego bardzo

wielkiego więcej nie ujrzę, abym nie umarł."

17 I rzekł mi Pan: "Dobrze wszystko mówili.

18 Proroka im wzbudzę spośród braci ich,

podobnego tobie, i włożę słowa moje w usta

jego, i będzie mówił do nich wszystko, co

mu przykażę. 19 A kto by słów jego, które

będzie mówił w imię moje, słuchać nie

chciał, 20 ja mścicielem będę. A prorok,

który pychą uwiedziony chciałby mówić w

imię moje, czegom mu ja nie przykazał

mówić, albo imieniem cudzych bogów,

zabity będzie." 21 A jeśli sam w sobie

odpowiesz: "Jakżeż mogę rozpoznać słowo,

którego Pan nie mówił?" 22 ten znak

będziesz miał: co w imię Pańskie prorok ów

przepowie, a nie stanie się, tego Pan nie

mówił, ale z zuchwałości serca swego prorok

to wymyślił, i przeto bać się go nie będziesz.

9. MIASTA UCIECZKI (19,1-13).

19

1 Gdy wytraci Pan, Bóg twój, narody,

których ziemię da tobie, i posiądziesz ją, i

będziesz mieszkał w jej miastach 2 i w

domach, trzy miasta odłączysz sobie

wpośród ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie

w posiadłość; 3 uporządkujesz starannie

drogę, a na trzy równe części wszystką

filiam, ducens per ignem : aut qui ariolos

sciscitetur, et observet somnia atque auguria,

nec sit maleficus, 11 nec incantator, nec qui

pythones consulat, nec divinos, aut quærat a

mortuis veritatem. 12 Omnia enim hæc

abominatur Dominus, et propter istiusmodi

scelera delebit eos in introitu tuo. 13

Perfectus eris, et absque macula cum

Domino Deo tuo. 14 Gentes istæ, quarum

possidebis terram, augures et divinos audiunt

: tu autem a Domino Deo tuo aliter institutus

es. 15 Prophetam de gente tua et de fratribus

tuis, sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus

tuus : ipsum audies, 16 ut petisti a Domino

Deo tuo in Horeb, quando concio congregata

est, atque dixisti : Ultra non audiam vocem

Domini Dei mei, et ignem hunc maximum

amplius non videbo, ne moriar. 17 Et ait

Dominus mihi : Bene omnia sunt locuti. 18

Prophetam suscitabo eis de medio fratrum

suorum similem tui : et ponam verba mea in

ore ejus, loqueturque ad eos omnia quæ

præcepero illi. 19 Qui autem verba ejus, quæ

loquetur in nomine meo, audire noluerit, ego

ultor existam. 20 Propheta autem qui

arrogantia depravatus voluerit loqui in

nomine meo, quæ ego non præcepi illi ut

diceret, aut ex nomine alienorum deorum,

interficietur. 21 Quod si tacita cogitatione

responderis : Quomodo possum intelligere

verbum, quod Dominus non est locutus ? 22

hoc habebis signum : quod in nomine

Domini propheta ille prædixerit, et non

evenerit : hoc Dominus non est locutus, sed

per tumorem animi sui propheta confinxit : et

idcirco non timebis eum.

19

1 Cum disperdiderit Dominus Deus tuus

gentes, quarum tibi traditurus est terram, et

possederis eam, habitaverisque in urbibus

ejus et in ædibus : 2 tres civitates separabis

tibi in medio terræ, quam Dominus Deus tuus

dabit tibi in possessionem, 3 sternens

diligenter viam : et in tres æqualiter partes

38

ziemię twej krainy podzielisz, aby ten, który

dla mężobójstwa jest zbiegiem, miał blisko,

gdzieby mógł ujść. 4 To będzie prawo o

mężobójcy uciekającym, którego życie ma

być zachowane: kto by zabił bliźniego swego

nierozmyślnie i pokaże się, że przedtem

żadnej przeciw niemu nie miał nienawiści, 5

ale że poszedł z nim po prostu do lasu rąbać

drwa, a przy rąbaniu drzewa wypadła mu

siekiera z ręki i żelazo spadłszy z toporzyska

uderzyło przyjaciela jego i zabiło: ten do

jednego z wymienionych miast uciecze i

będzie zachowany przy życiu, 6 by snadź

krewny tego, którego krew została wylana,

boleścią wzruszony, nie gonił i nie

pochwycił go, gdyby droga była zbyt daleka,

i nie zabił go, choć nie jest winien śmierci,

ponieważ pokazuje się, że przeciw zabitemu

żadnej przedtem nie miał nienawiści. 7 I

dlatego przykazuję tobie, abyś trzy miasta,

jedno od drugiego równie daleko, oddzielił. 8

A gdy Pan, Bóg twój, rozszerzy granice

twoje, jak przysiągł ojcom twoim, i da ci

wszystką ziemię, 9 którą im obiecał (jeśli

jednak będziesz strzec przykazań jego i

uczynisz, co dziś nakazuję tobie, abyś

miłował Pana, Boga twego i chodził drogami

jego po wszystek czas), przydasz sobie trzy

inne miasta i wymienionych trzech miast

liczbę podwoisz, 10 aby nie wylewano krwi

niewinnej wpośród ziemi, którą Pan, Bóg

twój, da tobie w posiadłość, abyś nie był

krwi winien. 11 Lecz jeśli kto mając w

nienawiści bliźniego swego, zasadzi się na

życie jego, a powstawszy uderzy go, i on

umrze, a ucieknie do jednego 12 z miast

wyżej wymienionych, poślą starsi miasta

owego i porwą go z miejsca ucieczki, i

wydadzą go w rękę krewnemu tego, którego

krew została wylana, i umrze. 13 Nie

zmiłujesz się nad nim i usuniesz krew

niewinną z Izraela, aby ci się dobrze działo.

10. GRANICE (19,14).

14 Nie weźmiesz ani nie przeniesiesz granic

sąsiada twego, które założyli przodkowie w

majętności twojej, którą ci da Pan, Bóg twój,

w ziemi, którą weźmiesz w posiadłość.

totam terræ tuæ provinciam divides : ut

habeat e vicino qui propter homicidium

profugus est, quo possit evadere. 4 Hæc erit

lex homicidæ fugientis, cujus vita servanda

est : qui percusserit proximum suum

nesciens, et qui heri et nudiustertius nullum

contra eum odium habuisse comprobatur : 5

sed abiisse cum eo simpliciter in silvam ad

ligna cædenda, et in succisione lignorum

securis fugerit manu, ferrumque lapsum de

manubrio amicum ejus percusserit, et

occiderit : hic ad unam supradictarum urbium

confugiet, et vivet : 6 ne forsitan proximus

ejus, cujus effusus est sanguis, dolore

stimulatus, persequatur, et apprehendat eum

si longior via fuerit, et percutiat animam ejus,

qui non est reus mortis : quia nullum contra

eum, qui occisus est, odium prius habuisse

monstratur. 7 Idcirco præcipio tibi, ut tres

civitates æqualis inter se spatii dividas. 8

Cum autem dilataverit Dominus Deus tuus

terminos tuos, sicut juravit patribus tuis, et

dederit tibi cunctam terram, quam eis

pollicitus est 9 (si tamen custodieris mandata

ejus, et feceris, quæ hodie præcipio tibi, ut

diligas Dominum Deum tuum, et ambules in

viis ejus omni tempore), addes tibi tres alias

civitates, et supradictarum trium urbium

numerum duplicabis : 10 ut non effundatur

sanguis innoxius in medio terræ, quam

Dominus Deus tuus dabit tibi possidendam,

ne sis sanguinis reus. 11 Si quis autem, odio

habens proximum suum, insidiatus fuerit

vitæ ejus, surgensque percusserit illum, et

mortuus fuerit, fugeritque ad unam de

supradictis urbibus, 12 mittent seniores

civitatis illius, et arripient eum de loco

effugii, tradentque in manu proximi, cujus

sanguis effusus est, et morietur. 13 Non

miseraberis ejus, et auferes innoxium

sanguinem de Israël, ut bene sit tibi.

14 Non assumes, et transferes terminos

proximi tui, quos fixerunt priores in

possessione tua, quam Dominus Deus tuus

dabit tibi in terra quam acceperis

possidendam.

39

11. ŚWIADKOWIE (19,15-21).

15 Nie stanie jeden świadek przeciw nikomu,

jakikolwiek by był ów grzech i występek, ale

na zeznaniu dwu albo trzech świadków każda

sprawa się oprze. 16 Jeśliby stanął świadek

kłamliwy przeciw człowiekowi, winując go o

przestępstwo, 17 staną obaj, którzy mają

sprawę, przed Panem w obliczu kapłanów i

sędziów, którzy natenczas będą. 18 A gdy

bardzo pilnie się wywiadując, dojdą tego, że

fałszywy świadek mówił 19 kłamstwo na

brata swego, uczynią mu to, co on bratu

swemu uczynić myślał, 20 i usuniesz zło

spośród siebie, aby inni słysząc to bali się, a

żadną miarą nie śmieli nic takiego zrobić. 21

Nie zmiłujesz się nad nim, ale duszę za

duszę, oko za oko, ząb za ząb, rękę za rękę,

nogę za nogę oddać każesz.

12. WOJNA (20,1-20).

20

1 Jeśli ruszysz na wojnę przeciw

nieprzyjaciołom twoim, a ujrzysz jezdnych i

wozy, i większe, niż ty masz, mnóstwo

nieprzyjacielskiego wojska, nie będziesz się

ich bał: bo Pan, Bóg twój, jest z tobą, który

cię wywiódł z ziemi egipskiej. 2 A gdy się

już przybliżać będzie potyczka, stanie kapłan

przed wojskiem uszykowanym i tak będzie

mówił do ludu: 3 "Słuchaj, Izraelu! Wy dziś

z nieprzyjaciółmi waszymi bitwę stoczyć

macie; niech że się nie lęka serce wasze, nie

bójcie się, nie ustępujcie ani się ich nie

strachajcie, 4 bo Pan, Bóg wasz, jest wpośród

was, i za was przeciw nieprzyjaciołom

będzie walczył, aby was wyrwać z

niebezpieczeństwa." 5 Dowódcy też w

każdym hufcu słuchającemu wojsku

obwieszczą: "Który jest człowiek, co

zbudował dom nowy, a jeszcze go nie

poświęcił? Niech idzie i wróci się do domu

swego, by snadź nie umarł na wojnie i inny

go nie poświęcił. 6 Który jest człowiek który

zasadził winnicę, a jeszcze jej nie oddał na

zwykły użytek, by się z niej godziło

wszystkim pożywać? Niech idzie i wróci się

do domu swego, by snadź nie umarł na

15 Non stabit testis unus contra aliquem,

quidquid illud peccati, et facinoris fuerit : sed

in ore duorum aut trium testium stabit omne

verbum. 16 Si steterit testis mendax contra

hominem, accusans eum prævaricationis, 17

stabunt ambo, quorum causa est, ante

Dominum in conspectu sacerdotum et

judicum qui fuerint in diebus illis. 18

Cumque diligentissime perscrutantes,

invenerint falsum testem dixisse contra

fratrem suum mendacium, 19 reddent ei sicut

fratri suo facere cogitavit, et auferes malum

de medio tui : 20 ut audientes ceteri timorem

habeant, et nequaquam talia audeant facere.

21 Non misereberis ejus, sed animam pro

anima, oculum pro oculo, dentem pro dente,

manum pro manu, pedem pro pede exiges.

20

1 Si exieris ad bellum contra hostes tuos, et

videris equitatus et currus, et majorem quam

tu habeas adversarii exercitus multitudinem,

non timebis eos : quia Dominus Deus tuus

tecum est, qui eduxit te de terra Ægypti. 2

Appropinquante autem jam prælio, stabit

sacerdos ante aciem, et sic loquetur ad

populum : 3 Audi, Israël : vos hodie contra

inimicos vestros pugnam committitis : non

pertimescat cor vestrum, nolite metuere,

nolite cedere, nec formidetis eos : 4 quia

Dominus Deus vester in medio vestri est, et

pro vobis contra adversarios dimicabit, ut

eruat vos de periculo. 5 Duces quoque per

singulas turmas audiente exercitu

proclamabunt : Quis est homo qui ædificavit

domum novam, et non dedicavit eam ? vadat,

et revertatur in domum suam, ne forte

moriatur in bello, et alius dedicet eam. 6 Quis

est homo qui plantavit vineam, et necdum

fecit eam esse communem, de qua vesci

omnibus liceat ? vadat, et revertatur in

domum suam, ne forte moriatur in bello, et

alius homo ejus fungatur officio. 7 Quis est

homo, qui despondit uxorem, et non accepit

eam ? vadat, et revertatur in domum suam, ne

40

wojnie, a inny powinności jego nie spełnił. 7

Który jest człowiek, co się zaręczył z

kobietą, a nie pojął jej? Niech idzie i wróci

się do domu swego, by snadź nie umarł na

wojnie, a inny człowiek jej nie pojął." 8 To

powiedziawszy, dodadzą na ostatku i rzekną

do ludu: "Który jest człowiek bojaźliwy i

serca lękliwego? Niech idzie i wróci się do

domu swego, by nie zarażał strachem serca

braci swych, jak on sam jest strachem

przejęty." 9 A gdy umilkną dowódcy

wojskowi i skończą mówić, każdy przygotuje

swój hufiec do walki. 10 Jeśli kiedy

przyciągniesz, aby dobywać miasto, pierwej

mu pokój ofiarujesz. 11 Jeśli przyjmie i

otworzy ci bramy, wszystek lud, który w nim

jest, zachowany będzie i będzie tobie służył

płacąc podatek. 12 Lecz jeśli przymierza nie

będzie chciał uczynić i zacznie przeciw tobie

wojnę, będziesz go dobywał. 13 A gdy je

Pan, Bóg twój, odda w rękę twoją, wybijesz

wszystko, co jest w nim płci męskiej, 14

ostrzem miecza, oprócz niewiast i

niemowląt, bydła i innych rzeczy, które są w

mieście. Wszystką zdobycz rozdzielisz

wojsku i pożywać będziesz z łupu

nieprzyjaciół twoich, który Pan, Bóg twój, da

tobie. 15 Tak uczynisz wszystkim miastom,

które są bardzo daleko od ciebie, a nie są z

tych miast, które weźmiesz w posiadanie. 16

A z tych miast, które dane będą tobie, nikogo

zgoła żywo nie zostawisz, 17 ale wybijesz

ostrzem miecza, to jest Hetejczyków i

Amorejczyków, i Chananejczyków,

Ferezejczyków, i Hewejczyków, i

Jebuzejczyków, jak tobie Pan, Bóg twój,

przykazał, 18 aby snadź nie nauczyli was

czynić wszystkich obrzydliwości, które sami

czynili bogom swoim, i abyście nie

zgrzeszyli przeciw Panu, Bogu waszemu. 19

Gdy będziesz oblegał miasto przez czas

długi, a otoczysz je szańcami, aby je zdobyć,

nie będziesz wycinał drzew, z których jeść

można, ani siekierami wokoło nie masz

pustoszyć krainy, bo drzewo to jest, a nie

człowiek, i nie może powiększyć liczby

walczących przeciw tobie.

forte moriatur in bello, et alius homo accipiat

eam. 8 His dictis addent reliqua, et loquentur

ad populum : Quis est homo formidolosus, et

corde pavido ? vadat, et revertatur in domum

suam, ne pavere faciat corda fratrum suorum,

sicut ipse timore perterritus est. 9 Cumque

siluerint duces exercitus, et finem loquendi

fecerint, unusquisque suos ad bellandum

cuneos præparabit. 10 Siquando accesseris ad

expugnandam civitatem, offeres ei primum

pacem. 11 Si receperit, et aperuerit tibi

portas, cunctus populus, qui in ea est,

salvabitur, et serviet tibi sub tributo. 12 Sin

autem fœdus inire noluerit, et cœperit contra

te bellum, oppugnabis eam. 13 Cumque

tradiderit Dominus Deus tuus illam in manu

tua, percuties omne quod in ea generis

masculini est, in ore gladii, 14 absque

mulieribus et infantibus, jumentis et ceteris

quæ in civitate sunt. Omnem prædam

exercitui divides, et comedes de spoliis

hostium tuorum, quæ Dominus Deus tuus

dederit tibi. 15 Sic facies cunctis civitatibus,

quæ a te procul valde sunt, et non sunt de his

urbibus, quas in possessionem accepturus es.

16 De his autem civitatibus, quæ dabuntur

tibi, nullum omnino permittes vivere : 17 sed

interficies in ore gladii, Hethæum videlicet,

et Amorrhæum, et Chananæum, Pherezæum,

et Hevæum, et Jebusæum, sicut præcepit tibi

Dominus Deus tuus : 18 ne forte doceant vos

facere cunctas abominationes, quas ipsi

operati sunt diis suis, et peccetis in Dominum

Deum vestrum. 19 Quando obsederis

civitatem multo tempore, et munitionibus

circumdederis ut expugnes eam, non succides

arbores, de quibus vesci potest, nec securibus

per circuitum debes vastare regionem :

quoniam lignum est, et non homo, nec potest

bellantium contra te augere numerum.

41

20 Lecz jeśli jakie drzewa nie są owocowe,

ale leśne i na inne potrzeby służące, wymij a

sporządź machiny, aż zdobędziesz miasto,

które przeciwko tobie walczy.

13. ZADOŚĆUCZYNIENIE ZA

ZABÓJSTWO, KTÓREGO SPRAWCA

JEST NIEZNANY (21,1-9).

21

1 Gdyby znaleziono w ziemi, którą Pan, Bóg

twój, da tobie, trupa człowieka zabitego, a

nie wiedziano by, kto jest winny

mężobójstwa, 2 wynijdą starsi i sędziowie

twoi, i rozmierzą od miejsca trupa odległość

każdego miasta okolicznego, 3 a gdy

zobaczą, które jest bliższe od innych, starsi

owego miasta wezmą jałowicę ze stada, która

nie ciągnęła w jarzmie ani ziemi lemieszem

nie pruła, 4 i zawiodą ją do doliny przykrej i

kamienistej, która nigdy nie była orana ani

siewu nie przyjęła, i utną na niej szyję

jałowicy. 5 I przystąpią kapłani, synowie

Lewiego, których obierze Pan, Bóg twój, aby

mu służyli i błogosławili w imię jego, i by

według słowa ich była rozstrzygana każda

sprawa, i co jest czyste a co nieczyste. 6 I

przyjdą starsi miasta owego do zabitego, i

omyją ręce swe nad jałowicą, 7 którą zabito

w dolinie, i rzekną: "Ręce nasze tej krwi nie

wylały, ani oczy nie widziały. 8 Bądź

miłościw ludowi twemu Izraelowi, któryś

odkupił, Panie, a nie poczytaj krwi niewinnej

wpośród ludu izraelskiego." I będzie zdjęta z

nich wina krwi, 9 a ty dalekim będziesz od

krwi niewinnego, która wylana została, gdy

uczynisz, co Pan przykazał.

14. SPOSÓB POSTĘPOWANIA Z

JEŃCAMI (21,10-14).

10 Jeśli wynijdziesz na wojnę przeciw

nieprzyjaciołom twoim, a odda ich Pan, Bóg

twój, w ręce twoje i pojmasz więźniów, 11 a

ujrzysz w liczbie pojmanych niewiastę

nadobną i rozmiłujesz się w niej, i będziesz

ją chciał mieć za żonę, 12 wwiedziesz ją w

dom twój, a ona ogoli włosy i obetnie

20 Si qua autem ligna non sunt pomifera, sed

agrestia, et in ceteros apta usus, succide, et

instrue machinas, donec capias civitatem,

quæ contra te dimicat.

21

1 Quando inventum fuerit in terra, quam

Dominus Deus tuus daturus est tibi, hominis

cadaver occisi, et ignorabitur cædis reus, 2

egredientur majores natu, et judices tui, et

metientur a loco cadaveris singularum per

circuitum spatia civitatum : 3 et quam

viciniorem ceteris esse perspexerint, seniores

civitatis illius tollent vitulam de armento,

quæ non traxit jugum, nec terram scidit

vomere, 4 et ducent eam ad vallem asperam

atque saxosam, quæ numquam arata est, nec

sementem recepit : et cædent in ea cervices

vitulæ : 5 accedentque sacerdotes filii Levi,

quos elegerit Dominus Deus tuus ut

ministrent ei, et benedicant in nomine ejus, et

ad verbum eorum omne negotium, et

quidquid mundum, vel immundum est,

judicetur. 6 Et venient majores natu civitatis

illius ad interfectum, lavabuntque manus suas

super vitulam, quæ in valle percussa est, 7 et

dicent : Manus nostræ non effuderunt

sanguinem hunc, nec oculi viderunt : 8

propitius esto populo tuo Israël, quem

redemisti, Domine, et ne reputes sanguinem

innocentem in medio populi tui Israël. Et

auferetur ab eis reatus sanguinis : 9 tu autem

alienus eris ab innocentis cruore, qui fusus

est, cum feceris quod præcepit Dominus.

10 Si egressus fueris ad pugnam contra

inimicos tuos, et tradiderit eos Dominus

Deus tuus in manu tua, captivosque duxeris,

11 et videris in numero captivorum mulierem

pulchram, et adamaveris eam, voluerisque

habere uxorem, 12 introduces eam in domum

tuam : quæ radet cæsariem, et circumcidet

42

paznokcie 13 i złoży odzienie, w którym

została pojmana, a siedząc w domu twoim,

będzie płakać ojca i matki swej przez miesiąc

jeden, a potem wnijdziesz do niej i będziesz

spał z nią, 14 i będzie żoną twoją. A jeśli

potem nie będzie ci się podobała, puścisz ją

wolno, a nie będziesz jej mógł sprzedać za

pieniądze ani przemocą ucisnąć, ponieważ ją

poniżyłeś.

III. Prawo prywatne. (21,15 - 26,19)

1. PRAWO PIERWORODNYCH

(21,15-17).

15 Jeśli będzie miał kto dwie żony, jedną

umiłowaną a drugą nie lubianą, i miałyby z

niego dziatki, a syn nie lubianej byłby

pierworodny, 16 chciałby zaś majętność

między swych synów rozdzielić: nie będzie

mógł syna umiłowanej uczynić

pierworodnym i przełożyć nad syna nie

lubianej, 17 ale syna nie lubianej uzna za

pierworodnego i da mu z tego, co ma,

wszystkiego podwójnie; ten bowiem jest

najpierwszy z synów jego i jemu należy się

pierworodztwo.

2. KARA NA SYNA KRNĄBRNEGO I

UPORNEGO ( 21,18-21 ).

18 Jeśli zrodzi kto syna krnąbrnego i

upornego, który by nie słuchał ojcowskiego

albo macierzyńskiego rozkazania, a ukarany

wzbraniałby się być posłuszny, 19 pojmą go i

powiodą do starszych miasta owego i do

bramy sądowej, i rzekną do nich: 20 "Ten

nasz syn jest uporny i krnąbrny, naszego

upominania słuchać nie chce, biesiadom się

oddaje i nierządowi, i hulatyce." 21

Kamieniami ubije go lud miasta i umrze,

abyście usunęli zło spośród was i by

wszystek Izrael to usłyszał i bał się.

3. TRUPY POWIESZONYCH (21,22-23).

22 Gdy kto popełni grzech, który śmiercią

ma być karany, a skazany na śmierć,

zawieszony będzie na szubienicy, 23 nie

ungues, 13 et deponet vestem, in qua capta

est : sedensque in domo tua, flebit patrem et

matrem suam uno mense : et postea intrabis

ad eam, dormiesque cum illa, et erit uxor tua.

14 Si autem postea non sederit animo tuo,

dimittes eam liberam, nec vendere poteris

pecunia, nec opprimere per potentiam : quia

humiliasti eam.

15 Si habuerit homo uxores duas, unam

dilectam, et alteram odiosam, genuerintque

ex eo liberos, et fuerit filius odiosæ

primogenitus, 16 volueritque substantiam

inter filios suos dividere, non poterit filium

dilectæ facere primogenitum, et præferre filio

odiosæ : 17 sed filium odiosæ agnoscet

primogenitum, dabitque ei de his quæ

habuerit cuncta duplicia : iste est enim

principium liberorum ejus, et huic debentur

primogenita.

18 Si genuerit homo filium contumacem et

protervum, qui non audiat patris aut matris

imperium, et coërcitus obedire contempserit :

19 apprehendent eum, et ducent ad seniores

civitatis illius, et ad portam judicii, 20

dicentque ad eos : Filius noster iste protervus

et contumax est : monita nostra audire

contemnit, comessationibus vacat, et luxuriæ

atque conviviis : 21 lapidibus eum obruet

populus civitatis, et morietur, ut auferatis

malum de medio vestri, et universus Israël

audiens pertimescat.

22 Quando peccaverit homo quod morte

plectendum est, et adjudicatus morti

appensus fuerit in patibulo : 23 non

43

zostanie na drzewie trup jego, ale tegoż dnia

będzie pogrzebany, bo przeklęty od Boga jest

ten, co wisi na drzewie, i żadną miarą nie

splugawisz ziemi twojej, którą ci Pan Bóg da

w posiadanie.

4. ZNALEZIENIE PRZEDMIOTÓW

ZGUBIONYCH; POMOC ZWIERZĘCIU

UPADŁEMU (22,1-4).

22

1 Jeśli ujrzysz wołu brata twego albo owcę

błądzącą, nie miniesz, ale przywiedziesz

bratu twemu. 2 Chociaż nie mieszka blisko

brat twój ani go znasz, przywiedziesz do

domu twego i będą tak długo u ciebie,

dopóki ich nie odszuka twój brat i nie

odbierze. 3 Tak samo uczynisz z osłem i z

szatą i z każdą rzeczą brata twego która by

zginęła: jeśli ją znajdziesz, nie zostawiaj jej

jakby cudzej. 4 Jeśli ujrzysz, że osioł brata

twego albo wół upadł na drodze, nie

odwrócisz oczu, ale z nim razem podniesiesz.

5. RÓŻNE PRAWA (22,5-12).

5 Nie oblecze się niewiasta w męskie

odzienie ani mężczyzna używać będzie szaty

niewieściej, bo obrzydły jest u Pana, kto to

czyni. 6 Jeśli idąc drogą, na drzewie albo na

ziemi gniazdo ptasie znajdziesz, a matkę na

ptaszętach albo na jajkach siedzącą, nie

pojmasz jej z młodymi, 7 ale dopuścisz

odlecieć zatrzymując młode, aby ci się

dobrze działo i byś długi czas żył. 8 Gdy

zbudujesz dom nowy, uczynisz mur na dachu

wokoło, aby nie była wylana krew w domu

twoim, a byłbyś winien, gdyby się kto osunął

i spadł na dół. 9 Nie będziesz zasiewał

winnicy twej różnym nasieniem, by siew,

któryś posiał, i to, co się rodzi z winnicy,

razem się nie poświęciło. 10 Nie będziesz

orał wołem i osłem razem. 11 Nie obleczesz

się w szatę, która z wełny i z lnu jest utkana.

12 Sznurki uczynisz na krajach u czterech

rogów płaszcza twego, którym się odziewać

będziesz.

permanebit cadaver ejus in ligno, sed in

eadem die sepelietur : quia maledictus a Deo

est qui pendet in ligno : et nequaquam

contaminabis terram tuam, quam Dominus

Deus tuus dederit tibi in possessionem.

22

1 Non videbis bovem fratris tui, aut ovem

errantem, et præteribis : sed reduces fratri

tuo, 2 etiamsi non est propinquus frater tuus,

nec nosti eum : duces in domum tuam, et

erunt apud te quamdiu quærat ea frater tuus,

et recipiat. 3 Similiter facies de asino, et de

vestimento, et de omni re fratris tui, quæ

perierit : si inveneris eam, ne negligas quasi

alienam. 4 Si videris asinum fratris tui aut

bovem cecidisse in via, non despicies, sed

sublevabis cum eo.

5 Non induetur mulier veste virili, nec vir

utetur veste feminea : abominabilis enim

apud Deum est qui facit hæc. 6 Si ambulans

per viam, in arbore vel in terra nidum avis

inveneris, et matrem pullis vel ovis desuper

incubantem : non tenebis eam cum filiis, 7

sed abire patieris, captos tenens filios : ut

bene sit tibi, et longo vivas tempore. 8 Cum

ædificaveris domum novam, facies murum

tecti per circuitum : ne effundatur sanguis in

domo tua, et sis reus labente alio, et in

præceps ruente. 9 Non seres vineam tuam

altero semine : ne et sementis quam sevisti,

et quæ nascuntur ex vinea, pariter

sanctificentur. 10 Non arabis in bove simul et

asino. 11 Non indueris vestimento, quod ex

lana linoque contextum est. 12 Funiculos in

fimbriis facies per quatuor angulos pallii tui,

quo operieris.

44

6. ŚWIĘTOŚĆ MAŁŻEŃSTWA (22,13-30).

13 Jeśli mąż pojmie żonę, a potem by ją miał

w nienawiści 14 i szukałby przyczyn, dla

których by ją opuścił, zarzucając jej złą

sławę, i rzekłby: "Pojąłem tę żonę, i

wszedłszy do niej, nie znalazłem jej panną,"

15 wezmą ją ojciec i matka jej, i przyniosą ze

sobą znaki panieństwa jej do starszych

miasta, którzy są w bramie, 16 i rzecze

ojciec: "Córkę moją dałem temu za żonę, a

on, ponieważ ma ją w nienawíści, 17 podaje

ją w niesławę mówiąc: Nie znalazłem córki

twojej panną. A oto te są znaki panieństwa

córki mojej." I rozwiną odzienie przed

starszymi miasta. 18 I pojmą starsi owego

miasta męża i obiją go, 19 skazując go nadto

na sto syklów srebra, które da ojcu

dziewczyny, za to iż rzucił niesławę na pannę

izraelską; i będzie ją miał za żonę, i nie

będzie jej mógł opuścić przez wszystkie dni

żywota swego. 20 A jeśli prawdą jest to, co

zarzucał, i dziewczyna nie była znaleziona

panną, 21 wyrzucą ją przed drzwi domu ojca

jej, kamieniami ubiją ją mężowie miasta

owego i umrze, bo popełniła rzecz haniebną

w Izraelu, gdyż nierząd popełniła w domu

ojca swego: a usuniesz zło spośród siebie. 22

Jeśliby kto spał z żoną drugiego, oboje umrą,

to jest cudzołożnik i cudzołożnica, a usuniesz

zło z Izraela. 23 Jeśliby kto zaręczył się z

dziewczyną panną, a znalazłby ją kto w

mieście i leżałby z nią, 24 oboje wywiedziesz

do bramy miasta owego i ukamienowani

będą: dziewczyna, że nie wołała, będąc w

mieście, mężczyzna, iż zhańbił żonę

bliźniego swego: a usuniesz zło spośród

siebie. 25 Ale jeśli na polu znalazł kto

dziewczynę, która jest zaręczona, a

pochwyciwszy leżałby z nią, on sam umrze;

26 dziewczyna nic nie ucierpi i nie jest winna

śmierci, bo jak zbójca powstaje przeciw

bratu swemu, i zabija go, tak się i

dziewczynie przydarzyło: 27 sama była na

polu, wołała, i nikt nie przybył, co by ją

wybawił. 28 Jeśli znajdzie kto dzieweczkę

pannę, która nie ma oblubieńca, i

pochwyciwszy będzie spał z nią, 29 a rzecz

do sądu przyjdzie, ten, który spał z nią, da

ojcu dziewczyny pięćdziesiąt syklów srebra i

13 Si duxerit vir uxorem, et postea odio

habuerit eam, 14 quæsieritque occasiones

quibus dimittat eam, objiciens ei nomen

pessimum, et dixerit : Uxorem hanc accepi,

et ingressus ad eam non inveni virginem : 15

tollent eam pater et mater ejus, et ferent

secum signa virginitatis ejus ad seniores

urbis qui in porta sunt : 16 et dicet pater :

Filiam meam dedi huic uxorem : quam quia

odit, 17 imponit ei nomen pessimum, ut dicat

: Non inveni filiam tuam virginem : et ecce

hæc sunt signa virginitatis filiæ meæ.

Expandent vestimentum coram senioribus

civitatis : 18 apprehendentque senes urbis

illius virum, et verberabunt illum, 19

condemnantes insuper centum siclis argenti,

quos dabit patri puellæ, quoniam diffamavit

nomen pessimum super virginem Israël :

habebitque eam uxorem, et non poterit

dimittere eam omnibus diebus vitæ suæ. 20

Quod si verum est quod objicit, et non est in

puella inventa virginitas, 21 ejicient eam

extra fores domus patris sui, et lapidibus

obruent viri civitatis illius, et morietur :

quoniam fecit nefas in Israël, ut fornicaretur

in domo patris sui : et auferes malum de

medio tui. 22 Si dormierit vir cum uxore

alterius, uterque morietur, id est, adulter et

adultera : et auferes malum de Israël. 23 Si

puellam virginem desponderit vir, et

invenerit eam aliquis in civitate, et

concubuerit cum ea, 24 educes utrumque ad

portam civitatis illius, et lapidibus obruentur

: puella, quia non clamavit, cum esset in

civitate : vir, quia humiliavit uxorem proximi

sui : et auferes malum de medio tui. 25 Sin

autem in agro repererit vir puellam, quæ

desponsata est, et apprehendens concubuerit

cum ea, ipse morietur solus : 26 puella nihil

patietur, nec est rea mortis : quoniam sicut

latro consurgit contra fratrem suum, et

occidit animam ejus, ita et puella perpessa

est. 27 Sola erat in agro : clamavit, et nullus

affuit qui liberaret eam. 28 Si invenerit vir

puellam virginem, quæ non habet sponsum,

et apprehendens concubuerit cum illa, et res

ad judicium venerit : 29 dabit qui dormivit

cum ea, patri puellæ quinquaginta siclos

45

będzie ją miał za żonę, bo jej cześć odebrał;

nie będzie jej mógł opuścić przez wszystkie

dni żywota swego. 30 Nie pojmie nikt żony

ojca swojego ani odkryje przykrycia jego.

7. OSOBY WYKLUCZONE ZE

ZGROMADZENIA (23,1-8).

23

1 Nie wnijdzie rzezaniec, który ma starte

albo wyrznięte jądra i ucięty członek, do

zgromadzenia Pańskiego. 2 Nie wnijdzie

bękart, to jest z nierządnicy urodzony, do

zgromadzenia Pańskiego aż do dziesiątego

pokolenia. 3 Ammonita i Moabita ani po

dziesiątym pokoleniu nie wnijdą do

zgromadzenia Pańskiego na wieki, 4 bo wam

nie chcieli wyjść naprzeciw z chlebem i

wodą na drodze, kiedyście wyszli z Egiptu, i

ponieważ najęli przeciw tobie Balaama, syna

Beorowego, z Mezopotamii syryjskiej, aby

cię przeklinał. 5 I nie chciał Pan, Bóg twój,

słuchać Balaama, i obrócił przekleństwo jego

w błogosławieństwo dla ciebie, 6 dlatego, że

cię miłował. Nie zawrzesz z nimi pokoju ani

nie będziesz się starał o ich dobro przez

wszystkie dni żywota twego na wieki. 7 Nie

masz się brzydzić Idumejczykiem, bo bratem

twoim jest, ani Egipejaninem, boś

przychodniem był w ziemi jego. 8 Ci, którzy

się z nich narodzą, w trzecim pokoleniu

wnijdą do zgromadzenia Pańskiego.

8. CZYSTOŚĆ OBOZU (23,9-14).

9 Kiedy wynijdziesz przeciw

nieprzyjaciołom twoim na wojnę, wystrzegać

się będziesz wszelkiej złej rzeczy. 10 Jeśli

będzie między wami człowiek, który by się

przez sen w nocy zmazał, wynijdzie za obóz

11 i nie wróci się, aż się pod wieczór obmyje

wodą, a po zachodzie słońca wróci się do

obozu. 12 Będziesz miał miejsce za obozem,

gdzie będziesz wychodził na potrzebę

przyrodzoną, 13 niosąc kołek za pasem, a

gdy usiądziesz, wykopiesz wkoło,

argenti, et habebit eam uxorem, quia

humiliavit illam : non poterit dimittere eam

cunctis diebus vitæ suæ. 30 Non accipiet

homo uxorem patris sui, nec revelabit

operimentum ejus.

23

1 Non intravit eunuchus, attritis vel

amputatis testiculis et abscisso veretro,

ecclesiam Domini. 2 Non ingredietur

mamzer, hoc est, de scorto natus, in

ecclesiam Domini, usque ad decimam

generationem. 3 Ammonites et Moabites

etiam post decimam generationem non

intrabunt ecclesiam Domini in æternum : 4

quia noluerunt vobis occurrere cum pane et

aqua in via quando egressi estis de Ægypto :

et quia conduxerunt contra te Balaam filium

Beor de Mesopotamia Syriæ, ut malediceret

tibi : 5 et noluit Dominus Deus tuus audire

Balaam, vertitque maledictionem ejus in

benedictionem tuam, eo quod diligeret te. 6

Non facies cum eis pacem, nec quæras eis

bona cunctis diebus vitæ tuæ in

sempiternum. 7 Non abominaberis

Idumæum, quia frater tuus est : nec

Ægyptium, quia advena fuisti in terra ejus. 8

Qui nati fuerint ex eis, tertia generatione

intrabunt in ecclesiam Domini.

9 Quando egressus fueris adversus hostes

tuos in pugnam, custodies te ab omni re

mala. 10 Si fuerit inter vos homo, qui

nocturno pollutus sit somnio, egredietur extra

castra, 11 et non revertetur, priusquam ad

vesperam lavetur aqua : et post solis occasum

regredietur in castra. 12 Habebis locum extra

castra, ad quem egrediaris ad requisita

naturæ, 13 gerens paxillum in balteo :

cumque sederis, fodies per circuitum, et

egesta humo operies

46

14 a wykopaną ziemią okryjesz to, czegoś się

pozbył; bo Pan, Bdg twój, chodzi w

pośrodku obozu, aby cię wybawić i wydać ci

nieprzyjaciół twoich; i niech będzie obóz

twój święty, a niech nie będzie w nim widać

żadnego plugastwa, aby cię nie opuścił.

9. RÓŻNE PRAWA (23,15-25).

15 Nie wydasz niewolnika panu jego,

jeżeliby się uciekł do ciebie. 16 Będzie

mieszkał z tobą na miejscu, które mu się

podoba, i w jednym z miast twoich

pozostanie: nie zasmucaj go. 17 Nie będzie

nierządnicy z córek Izraelowych ani

nierządnika z synów Izraelowych. 18 Nie

będziesz ofiarował zapłaty wszetecznicy ani

zapłaty psa w domu Pana, Boga twego,

cokolwiek by było, coś ślubował, bo jedno i

drugie ohydą jest u Pana, Boga twego. 19

Nie wolno ci pożyczać bratu twemu na

lichwę pieniędzy ani zboża, ani żadnej innej

rzeczy, ale obcemu wolno. 20 Lecz bratu

twemu tego, czego mu potrzeba, bez lichwy

pożyczysz, aby ci błogosławił Pan, Bóg twój,

w każdej sprawie twej w ziemi, do której

wnijdziesz, by posiąść ją. 21 Gdy ślub

zrobisz Panu, Bogu twemu, nie będziesz

zwłóczył z oddaniem, bo się go będzie

upominał Pan, Bóg twój; a jeślibyś zwłóczył,

będzie ci za grzech poczytane. 22 Jeśli nie

chcesz obiecać, bez grzechu będziesz, 23 ale

co raz wyszło z ust twoich, zachowasz i

uczynisz, jak obiecałeś Panu, Bogu twemu, a

z własnej woli i usty twymi wyrzekłeś. 24

Gdy wnijdziesz do winnicy bliźniego twego,

jedz jagód, ile ci się podoba, ale z winnicy z

sobą nie wynoś. 25 Jeśli wnijdziesz w zboże

bliźniego twego, możesz rwać kłosy i ręką

rozcierać, ale sierpem żąć nie masz.

10. ROZWÓD (24,1-4).

24

1 Jeśli pojmie człowiek żonę i będzie ją już

miał, a nie znajdzie łaski w oczach jego dla

jakiejś sprosności, napisze list rozwodny i da

jej w rękę, i puści ją z domu swego. 2 A gdy

odszedłszy pójdzie za innego męża 3 i on by

14 quo revelatus es : Dominus enim Deus

tuus ambulat in medio castrorum, ut eruat te,

et tradat tibi inimicos tuos : et sint castra tua

sancta, et nihil in eis appareat fœditatis, ne

derelinquat te.

15 Non trades servum domino suo, qui ad te

confugerit. 16 Habitabit tecum in loco, qui ei

placuerit, et in una urbium tuarum requiescet

: ne contristes eum. 17 Non erit meretrix de

filiabus Israël, nec scortator de filiis Israël.

18 Non offeres mercedem prostibuli, nec

pretium canis in domo Domini Dei tui,

quidquid illud est quod voveris : quia

abominatio est utrumque apud Dominum

Deum tuum. 19 Non fœnerabis fratri tuo ad

usuram pecuniam, nec fruges, nec quamlibet

aliam rem : 20 sed alieno. Fratri autem tuo

absque usura id quo indiget, commodabis : ut

benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni

opere tuo in terra, ad quam ingredieris

possidendam. 21 Cum votum voveris

Domino Deo tuo, non tardabis reddere : quia

requiret illud Dominus Deus tuus, et si

moratus fueris, reputabitur tibi in peccatum.

22 Si nolueris polliceri, absque peccato eris.

23 Quod autem semel egressum est de labiis

tuis, observabis, et facies sicut promisisti

Domino Deo tuo, et propria voluntate et ore

tuo locutus es. 24 Ingressus vineam proximi

tui, comede uvas, quantum tibi placuerit :

foras autem ne efferas tecum. 25 Si intraveris

in segetem amici tui, franges spicas, et manu

conteres : falce autem non metes.

24

1 Si acceperit homo uxorem, et habuerit eam,

et non invenerit gratiam ante oculos ejus

propter aliquam fœditatem : scribet libellum

repudii, et dabit in manu illius, et dimittet

eam de domo sua. 2 Cumque egressa alterum

47

ją też miał w nienawiści, i dałby jej list

rozwodny i puściłby ją z domu swego, albo

by też umarł, 4 nie będzie mógł pierwszy

mąż wziąć jej znowu za żonę, bo jest skalana

i stała się obrzydłą przed Panem; byś nie

przyprawił o grzech ziemi twojej, którą Pan,

Bóg twój, da tobie w posiadanie.

11. RÓŻNE PRAWA (24,5-9).

5 Gdy weźmie człowiek świeżo żonę, nie

wynijdzie na wojnę ani żadna powinność

publiczna nie będzie nań włożona, ale wolny

pozostanie bez winy w domu swym, aby się

przez jeden rok weselił z żoną swą. 6 Nie

będziesz brał w zastaw spodniego i

wierzchniego kamienia młyńskiego,

albowiem życie swe zastawiłby u ciebie. 7

Jeśliby się znalazł człowiek, który by

uprowadził brata swego z synów

Izraelowych, a sprzedawszy go wziąłby

pieniądze, będzie zabity, a usuniesz zło

spośród siebie. 8 Strzeż się pilnie, abyś nie

wpadł w zarazę trądu, ale uczynisz wszystko,

czegokolwiek cię nauczą kapłani z rodu

Lewiego według tego, jak im przykazałem, i

wypełnisz z pilnością. 9 Pamiętajcie, co

uczynił Pan, Bóg wasz, Marii na drodze,

gdyście wychodzili z Egiptu.

12. OCHRONA SŁABYCH (24,10-22).

10 Gdy się będziesz dopominał u bliźniego

twego jakiej rzeczy, którą ci jest dłużny, nie

wnijdziesz do domu jego, 11 aby odebrać

zastaw, ale będziesz stał przed domem, a on

ci wyniesie, co będzie miał. 12 Lecz jeśli

ubogi jest, nie pozostanie u ciebie zastaw

przez noc, 13 ale mu go zaraz wrócisz przed

zachodem słońca, aby śpiąc w odzieniu

swoim, błogosławił tobie i żebyś miał

sprawiedliwość przed Panem, Bogiem

twoim. 14 Nie odmówisz zapłaty

potrzebującemu i ubogiemu bratu twemu

albo przychodniowi, który z tobą mieszka w

ziemi i między bramami twymi, 15 ale tegoż

dnia oddasz mu zapłatę za pracę jego przed

zachodem słońca, bo ubogi jest, a z tego

utrzymuje życie swoje; aby nie wołał do

maritum duxerit, 3 et ille quoque oderit eam,

dederitque ei libellum repudii, et dimiserit de

domo sua, vel certe mortuus fuerit : 4 non

poterit prior maritus recipere eam in uxorem

: quia polluta est, et abominabilis facta est

coram Domino : ne peccare facias terram

tuam, quam Dominus Deus tuus tradiderit

tibi possidendam.

5 Cum acceperit homo nuper uxorem, non

procedet ad bellum, nec ei quippiam

necessitatis injungetur publicæ, sed vacabit

absque culpa domi suæ, ut uno anno lætetur

cum uxore sua. 6 Non accipies loco pignoris

inferiorem, et superiorem molam : quia

animam suam opposuit tibi. 7 Si deprehensus

fuerit homo sollicitans fratrem suum de filiis

Israël, et vendito eo acceperit pretium,

interficietur, et auferes malum de medio tui.

8 Observa diligenter ne incurras plagam

lepræ, sed facies quæcumque docuerint te

sacerdotes Levitici generis, juxta id quod

præcepi eis, et imple sollicite. 9 Mementote

quæ fecerit Dominus Deus vester Mariæ in

via cum egrederemini de Ægypto.

10 Cum repetes a proximo tuo rem aliquam,

quam debet tibi, non ingredieris domum ejus

ut pignus auferas : 11 sed stabis foris, et ille

tibi proferet quod habuerit. 12 Sin autem

pauper est, non pernoctabit apud te pignus,

13 sed statim reddes ei ante solis occasum :

ut dormiens in vestimento suo, benedicat tibi,

et habeas justitiam coram Domino Deo tuo.

14 Non negabis mercedem indigentis, et

pauperis fratris tui, sive advenæ, qui tecum

moratur in terra, et intra portas tuas est : 15

sed eadem die reddes ei pretium laboris sui

ante solis occasum, quia pauper est, et ex eo

sustentat animam suam : ne clamet contra te

ad Dominum, et reputetur tibi in peccatum.

16 Non occidentur patres pro filiis, nec filii

pro patribus, sed unusquisque pro peccato

48

Pana przeciw tobie, i byłoby ci to poczytane

za grzech. 16 Nie będą zabijani ojcowie za

synów ani synowie za ojców, ale każdy za

grzech swój umrze. 17 Nie naginaj prawa

przychodnia ani sieroty, i nie weźmiesz w

zastaw szaty wdowy. 18 Pamiętaj, żeś służył

w Egipcie, i wybawił cię stamtąd Pan, Bóg

twój; przeto przykazuję tobie, abyś tę rzecz

czynił. 19 Gdy będziesz żął zboże na swym

polu, a przez zapomnienie snop zostawisz,

nie wrócisz się, aby go wziąć, ale

przychodniowi i sierocie, i wdowie wziąć

dopuścisz, aby ci błogosławił Pan, Bóg twój,

we wszelkiej robocie rąk twoich. 20 Jeśli

zbierzesz owoce oliwne, nie wrócisz się,

żeby zebrać co zostało na drzewach, ale

zostawisz dla przychodnia, sieroty i wdowy.

21 Jeśli obierzesz winnicę twoją, nie

zbierzesz gron pozostałych, ale się dostaną

na potrzebę przychodniowi, sierocie i

wdowie. 22 Pomnij, żeś i ty służył w

Egipcie, i przeto ci przykazuję, abyś to

czynił.

13. LUDZKOŚĆ W KARANIU I WOBEC

ZWIERZĄT (25,1-4).

25

1 Jeśli będzie spór między niektórymi, a

uciekną się do sędziów, kogo uznają za

sprawiedliwego, temu sprawiedliwości

zwycięstwo przysądzą, kogo za winnego,

tego zasądzą jako winnego. 2 A jeśli obaczą,

że ten, który zgrzeszył, zasłużył na chłostę,

położą go i przed sobą bić każą. Według

miary grzechu będzie i razów miara, 3

wszakże tak, żeby liczby czterdziestu nie

przeszły, aby nie odszedł brat twój

szkaradnie posieczony przed oczyma twymi.

4 Nie zawiążesz pyska wołowi deptającemu

na boisku zboże twoje.

14. PRAWO SZWAGROSTWA (25,5-10).

5 Jeśliby mieszkali bracia razem, a jeden z

nich zeszedłby bez potomstwa, żona

zmarłego nie pójdzie za innego, ale ją pojmie

brat jego i wzbudzi potomstwo bratu swemu,

6 i pierworodnego syna z niej jego imieniem

suo morietur. 17 Non pervertes judicium

advenæ et pupilli, nec auferes pignoris loco

viduæ vestimentum. 18 Memento quod

servieris in Ægypto, et eruerit te Dominus

Deus tuus inde. Idcirco præcipio tibi ut facias

hanc rem. 19 Quando messueris segetem in

agro tuo, et oblitus manipulum reliqueris,

non reverteris, ut tollas illum : sed advenam,

et pupillum, et viduam auferre patieris, ut

benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni

opere manuum tuarum. 20 Si fruges

collegeris olivarum, quidquid remanserit in

arboribus, non reverteris ut colligas : sed

relinques advenæ, pupillo, ac viduæ. 21 Si

vindemiaveris vineam tuam, non colliges

remanentes racemos : sed cedent in usus

advenæ, pupilli, ac viduæ. 22 Memento quod

et tu servieris in Ægypto, et idcirco præcipio

tibi ut facias hanc rem.

25

1 Si fuerit causa inter aliquos, et

interpellaverint judices : quem justum esse

perspexerint, illi justitiæ palmam dabunt :

quem impium, condemnabunt impietatis. 2

Sin autem eum, qui peccavit, dignum viderint

plagis : prosternent, et coram se facient

verberari. Pro mensura peccati erit et

plagarum modus : 3 ita dumtaxat, ut

quadragenarium numerum non excedant : ne

fœde laceratus ante oculos tuos abeat frater

tuus. 4 Non ligabis os bovis terentis in area

fruges tuas.

5 Quando habitaverint fratres simul, et unus

ex eis absque liberis mortuus fuerit, uxor

defuncti non nubet alteri : sed accipiet eam

frater ejus, et suscitabit semen fratris sui : 6

et primogenitum ex ea filium nomine illius

49

nazwie, aby nie było zgładzone imię jego z

Izraela. 7 A jeśliby nie chciał pojąć żony

brata swego, która mu się prawem należy,

pójdzie niewiasta do bramy miejskiej, i

odwoła się do starszych, i rzecze: "Nie chce

brat męża mego wzbudzić imienia bratu

swemu w Izraelu ani mnie pojąć za żonę." 8 I

natychmiast każą go przyzwać i zapytają.

Jeśli odpowie: "Nie chcę jej wziąć za żonę,"

9 przystąpi niewiasta do niego przed

starszymi i ściągnie trzewik z nogi jego, i

plunie mu w twarz, i rzecze: "Tak się stanie

człowiekowi, który nie buduje domu brata

swego." 10 I nazwą imię jego w Izraelu:

"Dom rozzutego."

15. KŁÓTNIE I DOBRE OBYCZAJE

(25,11-12).

11 Jeśliby mieli między sobą spór dwaj

mężowie i jeden z drugim bić by się począł, a

żona jednego chcąc wyrwać męża swego z

ręki mocniejszego, wyciągnęłaby rękę i

uchwyciłaby go za członek, 12 utniesz jej

rękę i nie zmiękczysz się nad nią żadnym

miłosierdziem.

16. SPRAWIEDLIWOŚĆ W HANDLU

(25,13-16).

13 Nie będziesz miał w worku różnych

ciężarów, 14 większego i mniejszego, ani nie

będzie w domu twoim korca większego i

mniejszego. 15 Wagę będziesz miał

sprawiedliwą i prawdziwą, i korzec równy i

prawdziwy będziesz miał, abyś długi czas żył

na ziemi, 16 którą Pan, Bóg twój, da tobie.

Brzydzi się bowiem Pan twój tym, który to

czyni, i obmierzła mu jest wszelka

niesprawiedliwość.

17. WYGŁADZENIE AMALECYTÓW

(25,17-19).

17 Pomnij, co ci uczynił Amalek w drodze,

kiedyś wychodził z Egiptu: 18 jak wystąpił

przeciw tobie i idących w tyle wojska twego,

którzy ustawszy odpoczywali, pobił, kiedyś

appellabit, ut non deleatur nomen ejus ex

Israël. 7 Sin autem noluerit accipere uxorem

fratris sui, quæ ei lege debetur, perget mulier

ad portam civitatis, et interpellabit majores

natu, dicetque : Non vult frater viri mei

suscitare nomen fratris sui in Israël, nec me

in conjugem sumere. 8 Statimque accersiri

eum facient, et interrogabunt. Si responderit :

Nolo eam uxorem accipere : 9 accedet mulier

ad eum coram senioribus, et tollet

calceamentum de pede ejus, spuetque in

faciem illius, et dicet : Sic fiet homini, qui

non ædificat domum fratris sui. 10 Et

vocabitur nomen illius in Israël, Domus

discalceati.

11 Si habuerint inter se jurgium viri duo, et

unus contra alterum rixari cœperit, volensque

uxor alterius eruere virum suum de manu

fortioris, miseritque manum, et apprehenderit

verenda ejus : 12 abscides manum illius, nec

flecteris super eam ulla misericordia.

13 Non habebis in sacculo diversa pondera,

majus et minus : 14 nec erit in domo tua

modius major, et minor. 15 Pondus habebis

justum et verum, et modius æqualis et verus

erit tibi : ut multo vivas tempore super

terram, quam Dominus Deus tuus dederit

tibi. 16 Abominatur enim Dominus tuus eum

qui facit hæc, et aversatur omnem

injustitiam.

17 Memento quæ fecerit tibi Amalec in via

quando egrediebaris ex Ægypto : 18

quomodo occurrerit tibi, et extremos agminis

tui, qui lassi residebant, ceciderit, quando tu

50

ty był głodem i trudem zmorzony, a nie bał

się Boga. 19 Gdy ci tedy Pan, Bóg twój, da

odpoczynek i podbije wszystkie wokół

narody w ziemi, którą ci obiecał, wygładzisz

imię jego spod nieba. Strzeż się, abyś nie

zapomniał.

18. SKŁADANIE PIERWOCIN I

DZIESIĘCIN (26,1-15).

26

1 A gdy wnijdziesz do ziemi, którą ci Pan,

Bóg twój, da w posiadanie, i posiądziesz ją, i

mieszkać w niej będziesz, 2 weźmiesz ze

wszystkich plonów twoich pierwociny i

włożysz je w kosz, i pójdziesz do miejsca,

które Pan, Bóg twój, obierze, aby tam

wzywano imienia jego. 3 I przystąpiwszy do

kapłana, który natenczas będzie, rzeczesz do

niego: "Wyznaję dziś przed Panem, Bogiem

twoim, żem wszedł do ziemi, o której

przysiągł ojcom naszym, że ją nam da." 4 A

kapłan przyjąwszy kosz z ręki twojej postawi

przed ołtarzem Pana, Boga twego. 5 I

będziesz mówił przed oczyma Pana, Boga

twego: "Syryjczyk prześladował ojca mego, i

poszedł on do Egiptu, i zamieszkał tam w

liczbie bardzo małej, a rozmnożył się w

naród wielki i mocny, i nieprzeliczonego

mnóstwa. 6 I trapili nas Egipejanie i

prześladowali, nakładając brzemiona bardzo

ciężkie. 7 I wołaliśmy do Pana, Boga ojców

naszych, a on nas wysłuchał i wejrzał na

poniżenie nasze i na trud, i na ucisk. 8 I

wywiódł nas z Egiptu ręką mocną i

ramieniem wyciągniętym, wśród postrachu

wielkiego, wśród znaków i cudów, 9 i

wprowadził na to miejsce, i dał nam ziemię

mlekiem i miodem płynącą. 10 A przeto

teraz ofiaruję pierwsze urodzaje zboża ziemi,

którą mi dał Pan." I zostawisz je przed

oczyma Pana, Boga twego, pokłoniwszy się

Panu, 11 Bogu twemu. I będziesz ucztował

ze wszystkich dóbr, które Pan, Bóg twój, da

tobie i domowi twemu, ty i Lewita, i

przychodzień, 12 który z tobą jest. - Gdy

dopełnisz dziesięciny z wszystkich plonów

twoich, roku dziesięcin trzeciego dasz

Lewicie i przychodniowi, i sierocie, i

eras fame et labore confectus : et non

timuerit Deum. 19 Cum ergo Dominus Deus

tuus dederit tibi requiem, et subjecerit

cunctas per circuitum nationes in terra, quam

tibi pollicitus est : delebis nomen ejus sub

cælo. Cave ne obliviscaris.

26

1 Cumque intraveris terram, quam Dominus

Deus tuus tibi daturus est possidendam, et

obtinueris eam, atque habitaveris in ea : 2

tolles de cunctis frugibus tuis primitias, et

pones in cartallo, pergesque ad locum quem

Dominus Deus tuus elegerit, ut ibi invocetur

nomen ejus : 3 accedesque ad sacerdotem,

qui fuerit in diebus illis, et dices ad eum :

Profiteor hodie coram Domino Deo tuo, quod

ingressus sum in terram, pro qua juravit

patribus nostris, ut daret eam nobis. 4

Suscipiensque sacerdos cartallum de manu

tua, ponet ante altare Domini Dei tui : 5 et

loqueris in conspectu Domini Dei tui : Syrus

persequebatur patrem meum, qui descendit in

Ægyptum, et ibi peregrinatus est in

paucissimo numero : crevitque in gentem

magnam ac robustam et infinitæ multitudinis.

6 Afflixeruntque nos Ægyptii, et persecuti

sunt, imponentes onera gravissima : 7 et

clamavimus ad Dominum Deum patrum

nostrorum : qui exaudivit nos, et respexit

humilitatem nostram, et laborem, atque

angustiam : 8 et eduxit nos de Ægypto in

manu forti, et brachio extento, in ingenti

pavore, in signis atque portentis : 9 et

introduxit ad locum istum, et tradidit nobis

terram lacte et melle manantem. 10 Et idcirco

nunc offero primitias frugum terræ, quam

Dominus dedit mihi. Et dimittes eas in

conspectu Domini Dei tui, et adorato

Domino Deo tuo. 11 Et epulaberis in

omnibus bonis, quæ Dominus Deus tuus

dederit tibi et domui tuæ, tu et Levites, et

advena qui tecum est. 12 Quando

compleveris decimam cunctarum frugum

tuarum, anno decimarum tertio, dabis Levitæ,

et advenæ, et pupillo et viduæ, ut comedant

51

wdowie, aby jedli między bramami twymi i

najedli się. 13 I rzeczesz przed oczyma Pana,

Boga twego: "Wyniosłem, co jest

poświęcone, z domu mego, i dałem to

Lewicie i przychodniowi, i sierocie, i

wdowie, jak mi rozkazałeś; nie przestąpiłem

przykazania twego aim zapomniał rozkazania

twego. 14 Nie jadłem z nich w żałobie mojej

anim ich nie oddzielił w jakiejkolwiek

nieczystości, anim nic nie wydał z tych

rzeczy na ucztę pogrzebową. Byłem

posłuszny głosowi Pana, Boga mego, i

uczyniłem wszystko, jak mi przykazałeś. 15

Wejrzyj z świątyni twojej i z wysokiego

niebios mieszkania, a błogosław ludowi

twemu izraelskiemu i ziemi, którąś nam dał,

jak przysiągłeś ojcom naszym, ziemi

mlekiem i miodem płynącej."

19. ZAKOŃCZENIE: PRZYMIERZE

(26,16-19).

16 Dzisiaj Pan, Bóg twój, przykazał tobie,

abyś wykonywał te przykazania i prawa, i

strzegł, i pełnił je ze wszystkiego serca twego

i ze wszystkiej duszy twojej. 17 Pana dziś

obrałeś, aby ci był Bogiem i żebyś chodził

drogami jego i strzegł ustaw jego i

przykazań, i praw, i był posłuszny

rozkazaniu jego. 18 I Pan obrał cię dziś, abyś

mu był ludem osobliwym, tak jak ci

powiedział, i żebyś strzegł wszystkich

przykazań jego, 19 i żeby cię uczynił

wyższym nad wszystkie narody, które

stworzył ku chwale i imieniu i sławie swojej,

abyś był ludem świętym Pana, Boga twego,

jak powiedział."

intra portas tuas, et saturentur : 13

loquerisque in conspectu Domini Deo tui :

Abstuli quod sanctificatum est de domo mea,

et dedi illud Levitæ et advenæ, et pupillo ac

viduæ, sicut jussisti mihi : non præterivi

mandata tua, nec sum oblitus imperii tui. 14

Non comedi ex eis in luctu meo, nec separavi

ea in qualibet immunditia, nec expendi ex his

quidquam in re funebri. Obedivi voci Domini

Dei mei, et feci omnia sicut præcepisti mihi.

15 Respice de sanctuario tuo, et de excelso

cælorum habitaculo, et benedic populo tuo

Israël, et terræ, quam dedisti nobis, sicut

jurasti patribus nostris, terræ lacte et melle

mananti.

16 Hodie Dominus Deus tuus præcepit tibi ut

facias mandata hæc atque judicia : et

custodias et impleas ex toto corde tuo, et ex

tota anima tua. 17 Dominum elegisti hodie,

ut sit tibi Deus, et ambules in viis ejus, et

custodias cæremonias illius, et mandata atque

judicia, et obedias ejus imperio. 18 Et

Dominus elegit te hodie ut sis ei populus

peculiaris, sicut locutus est tibi, et custodias

omnia præcepta illius : 19 et faciat te

excelsiorem cunctis gentibus quas creavit, in

laudem, et nomen, et gloriam suam : ut sis

populus sanctus Domini Dei tui, sicut locutus

est.

52

CZĘŚĆ III (27,1 - 30,20)

Mowy uzupełniające.

1. O ODNOWIENIU PRZYMIERZA W

ZIEMI CHANAAN (27,1-26).

27

1 I przykazał Mojżesz i starsi Izraela ludowi,

mówiąc: "Strzeżcie wszystkich przykazań,

które wam dziś daję. 2 A gdy przejdziecie

przez Jordan do ziemi, którą Pan, Bóg twój,

da tobie, postawisz kamienie wielkie i

pobielisz je wapnem, 3 abyś mógł na nich

napisać wszystkie słowa zakonu tego po

przeprawieniu się przez Jordan, abyś wszedł

do ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie,

ziemi mlekiem i miodem płynącej, 4 jak

przysiągł ojcom twoim. Gdy tedy

przejdziecie Jordan, postawcie kamienie, o

których ja wam dziś przykazuję, na górze

Hebal, i pobielisz je wapnem. 5 I zbudujesz

tam ołtarz Panu, Bogu twemu, z kamieni,

których się żelazo nie tknęło, 6 z kamieni

nieciosanych i niegładzonych, i ofiarujesz na

nim całopalenia Panu, Bogu twemu. 7 I

zabijesz ofiary zapokojne i będziesz tam jadł

i ucztował przed Panem, 8 Bogiem twoim. I

napiszesz na kamieniach wszystkie słowa

zakonu tego wyraźnie i jasno." 9 I rzekli

Mojżesz i kapłani z rodu Lewiego do

wszystkiego Izraela: "Uważaj i słuchaj,

Izraelu: dzisiaj zostałeś ludem Pana, Boga

twego. 10 Będziesz słuchał głosu jego i

będziesz spełniał przykazania i prawa, które

ja daję tobie." 11 I przykazał Mojżesz ludowi

dnia owego, mówiąc: 12 "Ci staną na

błogosławienie ludowi na górze Gatizim, gdy

się przeprawicie przez Jordan: Symeon,

Lewi, Juda, Issachar, Józef i Beniamin. 13 A

naprzeciwko ci staną na przeklinanie na

górze Hebal: Ruben, Gad, Aser, Zabulon,

Dan i Neftali. 14 I będą mówić Lewici i

rzekną do wszystkich mężów izraelskich

głosem doniosłym: 15 "Przeklęty człowiek,

który robi posąg rzeźbiony lub lany,

obrzydliwość dla Pana, robotę rąk

rzemieślniczych, i stawia go w skrytości." A

odpowie wszystek lud i rzecze: "Amen " 16

27

1 Præcepit autem Moyses et seniores Israël

populo, dicentes : Custodite omne mandatum

quod præcipio vobis hodie. 2 Cumque

transieritis Jordanem in terram, quam

Dominus Deus tuus dabit tibi, eriges ingentes

lapides, et calce lævigabis eos, 3 ut possis in

eis scribere omnia verba legis hujus, Jordane

transmisso : ut introëas terram, quam

Dominus Deus tuus dabit tibi, terram lacte et

melle manantem, sicut juravit patribus tuis. 4

Quando ergo transieritis Jordanem, erigite

lapides, quos ego hodie præcipio vobis in

monte Hebal, et lævigabis eos calce : 5 et

ædificabis ibi altare Domino Deo tuo de

lapidibus, quos ferrum non tetigit, 6 et de

saxis informibus et impolitis : et offeres

super eo holocausta Domino Deo tuo, 7 et

immolabis hostias pacificas, comedesque ibi,

et epulaberis coram Domino Deo tuo. 8 Et

scribes super lapides omnia verba legis hujus

plane et lucide. 9 Dixeruntque Moyses et

sacerdotes Levitici generis ad omnem

Israëlem : Attende, et audi, Israël : hodie

factus es populus Domini Dei tui : 10 audies

vocem ejus, et facies mandata atque justitias,

quas ego præcipio tibi. 11 Præcepitque

Moyses populo in die illo, dicens : 12 Hi

stabunt ad benedicendum populo super

montem Garizim, Jordane transmisso :

Simeon, Levi, Judas, Issachar, Joseph, et

Benjamin. 13 Et e regione isti stabunt ad

maledicendum in monte Hebal : Ruben, Gad,

et Aser, et Zabulon, Dan, et Nephthali. 14 Et

pronuntiabunt Levitæ, dicentque ad omnes

viros Israël excelsa voce : 15 Maledictus

homo qui facit sculptile et conflatile,

abominationem Domini, opus manuum

artificum, ponetque illud in abscondito : et

respondebit omnis populus, et dicet : Amen.

16 Maledictus qui non honorat patrem suum,

et matrem : et dicet omnis populus : Amen.

53

"Przeklęty kto nie czci ojca swego i matki."

17 I rzecze wszystek lud: "Amen".

"Przeklęty, kto przenosi granice bliźniego

swego." I rzecze wszystek lud: "Amen." 18

"Przeklęty, kto czyni, że ślepy błądzi w

drodze." I rzecze wszystek lud: "Amen." 19

"Przeklęty, kto nagina sąd przychodnia,

sieroty i wdowy." I rzecze wszystek lud:

"Amen." 20 "Przeklęty, kto śpi z żoną ojca

swego i odkrywa przykrycie łóżka jego." I

rzecze wszystek lud: "Amen." 21 "Przeklęty,

kto obcuje z jakimkolwiek bydlęciem." I

rzecze wszystek lud: "Amen." 22 "Przeklęty,

kto śpi z siostrą swoją, z córką ojca swego

albo matki swej." I rzecze wszystek lud:

"Amen." 23 "Przeklęty, kto śpi ze świekrą

swoją." I rzecze wszystek lud: "Amen." 24

"Przeklęty, kto tajemnie zabije bliźniego

swego." I rzecze wszystek lud: "Amen." 25

"Przeklęty, kto bierze dary, aby przelać krew

niewinną." I rzecze wszystek lud: "Amen."

26 "Przeklęty, kto nie trwa w słowach

zakonu tego, ani ich czynem nie wypełnia." I

rzecze wszystek lud: "Amen."

2. BŁOGOSŁAWIEŃSTWA I

PRZEKLEŃS'TWA (28,1-68).

BŁOGOSŁAWIEŃSTWA OBIECANE ZA

WIERNOŚĆ (28,1-14).

28

1 A jeśli będziesz słuchał głosu Pana, Boga

twego, abyś pełnił i zachował wszystkie

przykazania jego, które ja dziś daję tobie,

uczyni cię Pan, Bóg twój, wyższym nad

wszystkie narody, które są na ziemi. 2 I

przyjdą na ciebie te wszystkie

błogosławieństwa, i dosięgną cię, jeśli jednak

słuchać będziesz przykazań jego. 3

Błogosławionyś ty w mieście i

błogosławiony na polu. 4 Błogosławiony

owoc żywota twego i owoc ziemi twej, i

owoc bydła twojego, stada dobytku twego i

zagrody owiec twoich. 5 Błogosławione

spichrze twoje i błogosławione zapasy twoje.

6 Błogosławiony będziesz ty, wchodząc i

wychodząc. 7 Nieprzyjaciół twoich, którzy

powstają przeciw tobie, powali Pan przed

17 Maledictus qui transfert terminos proximi

sui : et dicet omnis populus : Amen. 18

Maledictus qui errare facit cæcum in itinere :

et dicet omnis populus : Amen. 19

Maledictus qui pervertit judicium advenæ,

pupilli et viduæ : et dicet omnis populus :

Amen. 20 Maledictus qui dormit cum uxore

patris sui, et revelat operimentum lectuli ejus

: et dicet omnis populus : Amen. 21

Maledictus qui dormit cum omni jumento : et

dicet omnis populus : Amen. 22 Maledictus

qui dormit cum sorore sua, filia patris sui, vel

matris suæ : et dicet omnis populus : Amen.

23 Maledictus qui dormit cum socru sua : et

dicet omnis populus : Amen. 24 Maledictus

qui clam percusserit proximum suum : et

dicet omnis populus : Amen. 25 Maledictus

qui accipit munera, ut percutiat animam

sanguinis innocentis : et dicet omnis populus

: Amen. 26 Maledictus qui non permanet in

sermonibus legis hujus, nec eos opere perficit

: et dicet omnis populus : Amen.

28

1 Si autem audieris vocem Domini Dei tui, ut

facias atque custodias omnia mandata ejus,

quæ ego præcipio tibi hodie, faciet te

Dominus Deus tuus excelsiorem cunctis

gentibus, quæ versantur in terra. 2

Venientque super te universæ benedictiones

istæ, et apprehendent te : si tamen præcepta

ejus audieris. 3 Benedictus tu in civitate, et

benedictus in agro. 4 Benedictus fructus

ventris tui, et fructus terræ tuæ, fructusque

jumentorum tuorum, greges armentorum

tuorum, et caulæ ovium tuarum. 5 Benedicta

horrea tua, et benedictæ reliquiæ tuæ. 6

Benedictus eris tu ingrediens et egrediens. 7

Dabit Dominus inimicos tuos, qui consurgunt

adversum te, corruentes in conspectu tuo :

per unam viam venient contra te, et per

54

oczyma twymi. Jedną drogą wynijdą przeciw

tobie, a siedmiu drogami uciekać będą przed

obliczem twoim. 8 Spuści Pan

błogosławieństwo na spiżarnie twoje i na

wszystkie dzieła rąk twoich, i będzie ci

błogosławił w ziemi, którą otrzymasz. 9

Ustanowi cię Pan sobie ludem świętym, jak

ci przysiągł, jeśli będziesz strzegł przykazań

Pana, Boga twego, i chodził drogami jego. 10

I ujrzą wszystkie narody ziemi, że imię

Pańskie wzywane jest nad tobą, i bać się

będą ciebie. 11 Da ci Pan obfitość

wszelkiego dobra, owocu żywota twego i

owocu bydła twego, i owocu ziemi twej, o

której przysiągł Pan ojcom twoim, że ci ją

da. 12 Otworzy skarb swój bardzo dobry,

niebo, aby dało deszcz ziemi twej czasu

swego, i będzie błogosławił wszystkim

robotom rąk twoich. I będziesz pożyczał

wielu narodom, a sam u nikogo pożyczać nie

będziesz. 13 Ustanowi cię Pan głową a nie

ogonem, i będziesz zawsze na wierzchu, a

nie na spodzie, jeśli jednak słuchać będziesz

przykazań Pana, Boga twego, które ja dziś

daję tobie, i będziesz ich strzegł i pełnił je,

14 a nie odstąpisz od nich ni na prawo ni na

lewo, ani pójdziesz za bogami cudzymi, ani

im służyć będziesz.

PRZEKLEŃSTWO PRZECIW

WYKRACZAJĄCYM (28,15-68).

15 Ale jeśli nie będziesz chciał słuchać głosu

Pana, Boga twego, aby strzec i pełnić

wszystkie przykazania jego i ustawy, które ja

dziś daję tobie, przyjdą na ciebie te wszystkie

przekleństwa i dosięgną cię. 16 Przeklęty

będziesz w mieście, przeklęty na polu. 17

Przeklęte gumno twoje i przeklęte zapasy

twoje. 18 Przeklęty owoc żywota twego i

owoc ziemi twojej, stada wołów twoich i

trzody owiec twoich. 19 Przeklęty będziesz,

wchodząc i przeklęty wychodząc. 20

Przypuści Pan na ciebie głód i łaknienie, i

przekleństwo na wszystkie sprawy, które

podejmiesz, aż cię zetrze i zatraci prędko dla

uczynków twoich złych, przez któreś mię

opuścił. 21 Niech przywiąże do ciebie Pan

morowe powietrze, aż cię wyniszczy z ziemi,

do której wnijdziesz, aby ją posiąść. 22

septem fugient a facie tua. 8 Emittet

Dominus benedictionem super cellaria tua, et

super omnia opera manuum tuarum :

benedicetque tibi in terra, quam acceperis. 9

Suscitabit te Dominus sibi in populum

sanctum, sicut juravit tibi : si custodieris

mandata Domini Dei tui, et ambulaveris in

viis ejus. 10 Videbuntque omnes terrarum

populi quod nomen Domini invocatum sit

super te, et timebunt te. 11 Abundare te faciet

Dominus omnibus bonis, fructu uteri tui, et

fructu jumentorum tuorum, fructu terræ tuæ,

quam juravit Dominus patribus tuis ut daret

tibi. 12 Aperiet Dominus thesaurum suum

optimum, cælum, ut tribuat pluviam terræ

tuæ in tempore suo : benedicetque cunctis

operibus manuum tuarum. Et fœnerabis

gentibus multis, et ipse a nullo fœnus

accipies. 13 Constituet te Dominus in caput,

et non in caudam : et eris semper supra, et

non subter : si tamen audieris mandata

Domini Dei tui quæ ego præcipio tibi hodie,

et custodieris et feceris, 14 ac non

declinaveris ab eis nec ad dexteram, nec ad

sinistram, nec secutus fueris deos alienos,

neque colueris eos.

15 Quod si audire nolueris vocem Domini

Dei tui, ut custodias, et facias omnia mandata

ejus et cæremonias, quas ego præcipio tibi

hodie, venient super te omnes maledictiones

istæ, et apprehendent te. 16 Maledictus eris

in civitate, maledictus in agro. 17

Maledictum horreum tuum, et maledictæ

reliquiæ tuæ. 18 Maledictus fructus ventris

tui, et fructus terræ tuæ, armenta boum

tuorum, et greges ovium tuarum. 19

Maledictus eris ingrediens, et maledictus

egrediens. 20 Mittet Dominus super te

famem et esuriem, et increpationem in omnia

opera tua, quæ tu facies : donec conterat te,

et perdat velociter, propter adinventiones tuas

pessimas in quibus reliquisti me. 21

Adjungat tibi Dominus pestilentiam, donec

consumat te de terra ad quam ingredieris

55

Niechaj cię Pan skarze niedostatkiem,

gorączką i zimnicą, upaleniem i gorącem, i

skażonym powietrzem, i rdzą, a niech cię

prześladuje, aż wyginiesz. 23 Niechaj będzie

niebo, które nad tobą jest, miedziane, a

ziemia, którą depcesz, żelazna. 24 Niech da

Pan ziemi twojej proch za deszcz, a z nieba

niech na cię zstąpi popiół, aż będziesz

wniwecz obrócony. 25 Niechaj cię Pan

powali przed nieprzyjaciółmi twymi; jedną

drogą wychodź przeciwko nim, a siedmiu

uciekaj, a bądź rozproszony po wszystkich

królestwach ziemi. 26 I niech będzie trup

twój pokarmem dla wszystkich ptaków

powietrznych i zwierząt ziemi, a niech nie

będzie, kto by odpędzał. 27 Niechaj cię

zarazi Pan wrzodem egipskim i część ciała,

przez którą wydzieliny odchodzą, krostami

też i świerzbem, tak żebyś nie mógł być

uleczony. 28 Niechaj cię skarze Pan

odejściem od rozumu i ślepotą, i

szaleństwem. 29 I macaj o południu, jak

zwykł macać ślepy w ciemnościach, a niech

cię nie prowadzą prosto drogi twoje. I przez

wszystek czas znoś krzywdę i bądź przemocą

uciskany, a nie miej, kto by cię wybawił. 30

Pojmij żonę, a drugi niechaj z nią śpi; dom

zbuduj, a w nim nie mieszkaj; nasadź

winnicę, a nie zbieraj z niej wina. 31 Wołu

twego niech zabiją przed tobą, a nie jedz z

niego; osła twego niech porwą przed oczyma

twymi, a niech ci go nie wrócą; owce twoje

niech będą dane nieprzyjaciołom twoim, a

niech nie będzie, kto by ci dopomógł. 32

Synowie twoi i córki twe niech będą dane

innemu narodowi, na co będą patrzeć oczy

twoje i ustawać od patrzenia za nimi przez

cały dzień, a niech nie będzie siły w ręce

twojej. 33 Owoce ziemi twej i wszystkie

prace twoje niechaj je lud, którego nie znasz,

a bądź zawsze krzywdzony i uciskany po

wszystkie dni, 34 i zdrętwiały z przerażenia

wskutek tego, co będą widziały oczy twoje.

35 Niech cię zarazi Pan złym wrzodem na

kolanach i na łydkach, i niech cię nie mogą

uleczyć od stopy nogi aż do ciemienia twego.

36 Zawiedzie Pan ciebie i króla twego,

którego ustanowisz nad sobą, do narodu,

którego nie znasz ty i ojcowie twoi, i

będziesz tam służył bogom cudzym, drewnu

possidendam. 22 Percutiat te Dominus

egestate, febri et frigore, ardore et æstu, et

aëre corrupto ac rubigine, et persequatur

donec pereas. 23 Sit cælum, quod supra te

est, æneum : et terra, quam calcas, ferrea. 24

Det Dominus imbrem terræ tuæ pulverem, et

de cælo descendat super te cinis, donec

conteraris. 25 Tradat te Dominus corruentem

ante hostes tuos : per unam viam egrediaris

contra eos, et per septem fugias, et

dispergaris per omnia regna terræ, 26 sitque

cadaver tuum in escam cunctis volatilibus

cæli, et bestiis terræ, et non sit qui abigat. 27

Percutiat te Dominus ulcere Ægypti, et

partem corporis, per quam stercora

egeruntur, scabie quoque et prurigine : ita ut

curari nequeas. 28 Percutiat te Dominus

amentia et cæcitate ac furore mentis, 29 et

palpes in meridie sicut palpare solet cæcus in

tenebris, et non dirigas vias tuas. Omnique

tempore calumniam sustineas, et opprimaris

violentia, nec habeas qui liberet te. 30

Uxorem accipias, et alius dormiat cum ea.

Domum ædifices, et non habites in ea.

Plantes vineam, et non vindemies eam. 31

Bos tuus immoletur coram te, et non

comedas ex eo. Asinus tuus rapiatur in

conspectu tuo, et non reddatur tibi. Oves tuæ

dentur inimicis tuis, et non sit qui te adjuvet.

32 Filii tui et filiæ tuæ tradantur alteri

populo, videntibus oculis tuis, et

deficientibus ad conspectum eorum tota die,

et non sit fortitudo in manu tua. 33 Fructus

terræ tuæ, et omnes labores tuos, comedat

populus quem ignoras : et sis semper

calumniam sustinens, et oppressus cunctis

diebus, 34 et stupens ad terrorem eorum quæ

videbunt oculi tui. 35 Percutiat te Dominus

ulcere pessimo in genibus et in suris,

sanarique non possis a planta pedis usque ad

verticem tuum. 36 Ducet te Dominus, et

regem tuum, quem constitueris super te, in

gentem, quam ignoras tu et patres tui : et

servies ibi diis alienis, ligno et lapidi. 37 Et

eris perditus in proverbium ac fabulam

omnibus populis, ad quos te introduxerit

Dominus. 38 Sementem multam jacies in

terram, et modicum congregabis : quia

locustæ devorabunt omnia. 39 Vineam

plantabis, et fodies : et vinum non bibes, nec

56

i kamieniowi. 37 I będziesz stracony,

przypowieścią i baśnią wszystkim narodom,

do których cię Pan wprowadzi. 38 Siew

wielki wrzucisz w ziemię, a mało zbierzesz,

bo wszystko pożre szarańcza. 39 Winnicę

zasadzisz i okopiesz, a wina pić nie będziesz

i nic z niej nie zbierzesz, bo ją robaki

spustoszą. 40 Drzewa oliwne mieć będziesz

we wszystkich granicach twoich, a oliwą się

mazać nie będziesz, bo opadną i zginą. 41

Synów i córek narodzisz, a nie nacieszysz się

nimi, bo ich zawiodą w niewolę. 42

Wszystkie drzewa twoje i owoce ziemi

twojej rdza zniszczy. 43 Przychodzień, który

mieszka z tobą, wzniesie się nad ciebie i

będzie stał wyżej, a ty zstąpisz na dół i

będziesz stał niżej. 44 On tobie pożyczać

będzie, a ty mu nie będziesz pożyczał; on

będzie głową, a ty ogonem. 45 I przyjdą na

ciebie wszystkie te przekleństwa, i gonić cię

będą i dosięgną cię, aż zginiesz, iżeś nie

słuchał głosu Pana, Boga twego, i nie

chowałeś przykazań jego i ustaw, które ci

przepisał. 46 I będą na tobie znakami i

cudami, i na potomstwie twoim na wieki. 47

Ponieważ nie służyłeś Panu, Bogu twemu, w

weselu i w radości serca, przy dostatku

wszystkiego, 48 będziesz służył

nieprzyjacielowi twemu, którego Pan na

ciebie ześle, w głodzie i w pragnieniu, i w

nagości, i we wszelakim niedostatku, i włoży

jarzmo żelazne na szyję twoją, aż cię zetrze.

49 Przywiedzie na ciebie Pan naród z daleka

i z ostatnich granic ziemi, na podobieństwo

orła pędem lecącego, którego języka nie

będziesz mógł rozumieć, 50 naród zuchwały,

który nie uczci starego ani się ulituje nad

małym, 51 i pożre owoc bydła twego i plony

ziemi twej, aż zginiesz; i nie zostawi ci

pszenicy, wina, i oliwy, stad krów i trzód

owiec, 52 aż cię wygubi i zetrze we

wszystkich miastach twoich, i obalą się mury

twoje mocne i wysokie, w których ufność

pokładałeś we wszystkiej ziemi twojej.

Będziesz oblężony w miastach twoich w

całej ziemi twej, którą ci da Pan, Bóg twój.

53 I będziesz jadł owoc żywota twego, i

mięso synów twoich i córek twoich, które

Pan, Bóg twój, da tobie, w ucisku i

spustoszeniu, którym cię ściśnie twój

colliges ex ea quippiam : quoniam vastabitur

vermibus. 40 Olivas habebis in omnibus

terminis tuis, et non ungeris oleo : quia

defluent, et peribunt. 41 Filios generabis et

filias, et non frueris eis : quoniam ducentur in

captivitatem. 42 Omnes arbores tuas et

fruges terræ tuæ rubigo consumet. 43

Advena, qui tecum versatur in terra, ascendet

super te, eritque sublimior : tu autem

descendes, et eris inferior. 44 Ipse fœnerabit

tibi, et tu non fœnerabis ei. Ipse erit in caput,

et tu eris in caudam. 45 Et venient super te

omnes maledictiones istæ, et persequentes

apprehendent te, donec intereas : quia non

audisti vocem Domini Dei tui, nec servasti

mandata ejus et cæremonias, quas præcepit

tibi. 46 Et erunt in te signa atque prodigia, et

in semine tuo usque in sempiternum : 47 eo

quod non servieris Domino Deo tuo in

gaudio, cordisque lætitia, propter rerum

omnium abundantiam. 48 Servies inimico

tuo, quem immittet tibi Dominus, in fame, et

siti, et nuditate, et omni penuria : et ponet

jugum ferreum super cervicem tuam, donec

te conterat. 49 Adducet Dominus super te

gentem de longinquo, et de extremis terræ

finibus in similitudinem aquilæ volantis cum

impetu, cujus linguam intelligere non possis :

50 gentem procacissimam, quæ non deferat

seni, nec misereatur parvuli, 51 et devoret

fructum jumentorum tuorum, ac fruges terræ

tuæ : donec intereas, et non relinquat tibi

triticum, vinum, et oleum, armenta boum, et

greges ovium : donec te disperdat, 52 et

conterat in cunctis urbibus tuis, et destruantur

muri tui firmi atque sublimes, in quibus

habebas fiduciam in omni terra tua.

Obsideberis intra portas tuas in omni terra

tua, quam dabit tibi Dominus Deus tuus : 53

et comedes fructum uteri tui, et carnes

filiorum tuorum et filiarum tuarum, quas

dederit tibi Dominus Deus tuus, in angustia

et vastitate qua opprimet te hostis tuus. 54

Homo delicatus in te, et luxuriosus valde,

invidebit fratri suo, et uxori, quæ cubat in

sinu suo, 55 ne det eis de carnibus filiorum

suorum, quas comedet : eo quod nihil aliud

habeat in obsidione et penuria, qua

vastaverint te inimici tui intra omnes portas

tuas. 56 Tenera mulier et delicata, quæ super

57

nieprzyjaciel. 54 Człowiek rozpieszezony

wśród ciebie i w zbytku chowany krzywo

spoglądać będzie na brata swego i na żonę,

która leży na łonie jego, 55 aby im nie musiał

dać mięsa synów swoich, które będzie jadł,

ponieważ nic innego nie ma w oblężeniu i

niedostatku, którym cię spustoszą

nieprzyjaciele twoi we wszystkich miastach

twoich. 56 Niewiasta delikatna i

rozpieszczona, która po ziemi chodzić nie

mogła ani stopy nóg postawić od rozkoszy i

miękkości wielkiej, krzywo spoglądać będzie

na męża swego, który leży na łonie jej, dla

mięsa syna i córki, 57 i błony, która

wychodzi z jej łona, i dla dziatek, które się

tejże godziny urodziły, bo je będą jeść

potajemnie dla niedostatku wszystkiego w

oblężeniu i spustoszeniu, którym cię ściśnie

twój nieprzyjaciel w miastach twoich. 58

Jeśli nie będziesz strzegł i czynił wszystkich

słów zakonu tego, które w tych księgach są

napisane, í nie będziesz się bał imienia jego

chwalebnego i strasznego, to jest Pana, Boga

twego, 59 rozmnoży Pan plagi twoje i plagi

potomstwa twego, plagi wielkie i trwałe,

choroby złe i ustawiczne. 60 I obróci na

ciebie wszystkie klęski Egiptu, których się

lękałeś, i chwycą się ciebie. 61 Nadto

wszystkie niemoce i plagi, które nie są

napisane w księgach zakonu tego,

przywiedzie Pan na ciebie, aż cię zetrze. 62 I

zostaniecie w małej liczbie, wy, którzyście

przedtem byli tak liczni jak gwiazdy

niebieskie, przeto żeś nie słuchał głosu Pana,

Boga twego. 63 A jak się przedtem radował

Pan nad wami, czyniąc wam dobrze i

rozmnażając was, tak się będzie radował,

wytracając was i niszcząc, żebyście zniesieni

byli z ziemi, do której wnijdziesz, by ją

posiąść. 64 Rozproszy cię Pan między

wszystkie narody od jednego krańca ziemi aż

do drugiego i tam będziesz służył bogom

cudzym, których i ty nie znasz i ojcowie

twoi, drewnom i kamieniom. 65 Między

narodami też owymi nie uspokoisz się i nie

będzie miała odpoczynku stopa nogi twojej;

da ci tam bowiem Pan serce lękliwe i oczy

omdlałe, i duszę żałością trawioną. 66 I

będzie życie twe jakby zawieszone przed

tobą. Będziesz się bał w nocy i we dnie, i nie

terram ingredi non valebat, nec pedis

vestigium figere, propter mollitiem et

teneritudinem nimiam, invidebit viro suo, qui

cubat in sinu ejus, super filii et filiæ carnibus,

57 et illuvie secundarum, quæ egrediuntur de

medio feminum ejus, et super liberis qui

eadem hora nati sunt. Comedent enim eos

clam propter rerum omnium penuriam in

obsidione et vastitate, qua opprimet te

inimicus tuus intra portas tuas. 58 Nisi

custodieris et feceris omnia verba legis hujus,

quæ scripta sunt in hoc volumine, et timueris

nomen ejus gloriosum et terribile, hoc est,

Dominum Deum tuum : 59 augebit Dominus

plagas tuas, et plagas seminis tui, plagas

magnas et perseverantes, infirmitates

pessimas et perpetuas : 60 et convertet in te

omnes afflictiones Ægypti, quas timuisti, et

adhærebunt tibi. 61 Insuper et universos

languores, et plagas, quæ non sunt scriptæ in

volumine legis hujus, inducet Dominus super

te, donec te conterat : 62 et remanebitis pauci

numero, qui prius eratis sicut astra cæli præ

multitudine, quoniam non audisti vocem

Domini Dei tui. 63 Et sicut ante lætatus est

Dominus super vos, bene vobis faciens,

vosque multiplicans : sic lætabitur disperdens

vos atque subvertens, ut auferamini de terra,

ad quam ingredieris possidendam. 64

Disperget te Dominus in omnes populos, a

summitate terræ usque ad terminos ejus : et

servies ibi diis alienis, quos et tu ignoras et

patres tui, lignis et lapidibus. 65 In gentibus

quoque illis non quiesces, neque erit requies

vestigio pedis tui. Dabit enim tibi Dominus

ibi cor pavidum, et deficientes oculos, et

animam consumptam mœrore : 66 et erit vita

tua quasi pendens ante te. Timebis nocte et

die, et non credes vitæ tuæ.

58

będziesz pewny życia twego. 67 Rano

będziesz mówił: "Kto mi da wieczór?" a

wieczorem: "Kto mi da poranek?" dla trwogi

serca twego, która cię ogarnie, i dla tego, co

widzieć będziesz oczyma twymi. 68

Odprowadzi cię Pan na okrętach do Egiptu tą

drogą, o której ci mówił, że jej więcej nie

będziesz widział. Tam sprzedawać cię będą

nieprzyjaciołom twoim za niewolników i za

niewolnice, a nie będzie, kto by kupował."

3. NAPOMNIENIE DO ODNOWIENIA

PRZYMIERZA (29,1-30,20).

29

1 Te są słowa przymierza, które Pan nakazał

Mojżeszowi zawrzeć z synami Izraelowymi

w ziemi Moab, oprócz owego przymierza,

które z nimi zawarł na Horebie. 2 I zwołał

Mojżesz wszystkiego Izraela, i rzekł do

niego: "Wyście widzieli wszystko, co uczynił

Pan przed wami w ziemi egipskiej Faraonowi

i wszystkim sługom jego, i wszystkiej ziemi

jego: 3 doświadczenia wielkie, które

widziały oczy twoje, znaki owe i cuda

wielkie. 4 I nie dał wam Pan serca

rozumnego i oczu widzących, i uszu, które

mogą słyszeć, aż do dnia dzisiejszego. 5

Wiódł was przez czterdzieści lat po puszczy,

a nic wytarły się szaty wasze ani obuwie na

nogach waszych nie popsuło się od starości.

6 Chlebaście nie jedli, wina i mocnego

napoju nie piliście: abyście wiedzieli, żem ja

jest Pan, Bóg wasz. 7 I przyszliście na to

miejsce, i wyjechał Sehon, król Hesebonu, i

Og, król Basanu, występując przeciw nam do

bitwy, i poraziliśmy ich. 8 I wzięliśmy

ziemlę ich i daliśmy ją w posiadłość

Rubenowi i Gadowi i połowie pokolenia

Manassesa. 9 Strzeżcie zatem słów

przymierza tego i wypełniajcie je, abyście

rozumieli wszystko, co czynicie. 10 Wy

dzisiaj stoicie wszyscy przed Panem, Bogiem

waszym, książęta wasi i pokolenia, i starsi, i

nauczyciele, i wszystek lud izraelski, 11

dziatki i żony wasze, i przychodzień, który z

tobą mieszka w obozie prócz tych, którzy

drwa rąbią, 12 i tych, którzy wodę noszą:

abyś wszedł w przymierze z Panem, Bogiem

67 Mane dices : Quis mihi det vesperum ? et

vespere : Quis mihi det mane ? propter cordis

tui formidinem, qua terreberis, et propter ea,

quæ tuis videbis oculis. 68 Reducet te

Dominus classibus in Ægyptum per viam de

qua dixit tibi ut eam amplius non videres. Ibi

venderis inimicis tuis in servos et ancillas, et

non erit qui emat.

29

1 Hæc sunt verba fœderis quod præcepit

Dominus Moysi ut feriret cum filiis Israël in

terra Moab : præter illud fœdus, quod cum

eis pepigit in Horeb. 2 Vocavitque Moyses

omnem Israël, et dixit ad eos : Vos vidistis

universa, quæ fecit Dominus coram vobis in

terra Ægypti Pharaoni, et omnibus servis

ejus, universæque terræ illius, 3 tentationes

magnas, quas viderunt oculi tui, signa illa,

portentaque ingentia, 4 et non dedit vobis

Dominus cor intelligens, et oculos videntes,

et aures quæ possunt audire, usque in

præsentem diem. 5 Adduxit vos quadraginta

annis per desertum : non sunt attrita

vestimenta vestra, nec calceamenta pedum

vestrorum vetustate consumpta sunt. 6

Panem non comedistis, vinum et siceram non

bibistis : ut sciretis quia ego sum Dominus

Deus vester. 7 Et venistis ad hunc locum :

egressusque est Sehon rex Hesebon, et Og

rex Basan, occurrentes nobis ad pugnam. Et

percussimus eos, 8 et tulimus terram eorum,

ac tradidimus possidendam Ruben et Gad, et

dimidiæ tribui Manasse. 9 Custodite ergo

verba pacti hujus, et implete ea : ut

intelligatis universa quæ facitis. 10 Vos statis

hodie cuncti coram Domino Deo vestro,

principes vestri, et tribus, ac majores natu,

atque doctores, omnis populus Israël, 11

liberi et uxores vestræ, et advena qui tecum

moratur in castris, exceptis lignorum

cæsoribus, et his qui comportant aquas : 12

ut transeas in fœdere Domini Dei tui, et in

jurejurando quod hodie Dominus Deus tuus

59

twoim, i w umowę zaprzysiężoną, którą dziś

Pan, Bóg twój, zawiera z tobą, 13 aby cię

ustanowił sobie ludem, a sam był Bogiem

twoim, jak ci powiedział i jak przysiągł

ojcom twoim, Abrahamowi, Izaakowi i

Jakubowi. 14 A nie z wami samymi ja to

przymierze zawieram i te przysięgi

utwierdzam, 15 ale z wszystkimi, którzy tu

są i których nie masz. 16 Wy bowiem wiecie,

jak mieszkaliśmy w ziemi egipskiej i jak

przeszliśmy wśród narodów, przez które

idąc, 17 widzieliście obrzydłości i plugastwa,

to jest bałwany ich, drewno i kamień, srebro i

złoto, które czcili. 18 Żeby snadź nie było

między wami męża albo niewiasty, domu

albo pokolenia, którego serce odwróciło się

dziś od Pana, Boga naszego, żeby pójść i

służyć bogom owych narodów, i żeby nie

było między wami korzenia rodzącego żółć i

gorzkość; 19 a gdy usłyszy słowa tej

przysięgi, błogosławiłby sobie w sercu

swoim mówiąc: "Pokój mi będzie i będę

chodził w nieprawości serca mego," a

wyniszczy pijana pragnącą. 20 A Pan niech

mu nie odpuści ale natenczas niech

najbardziej się rozpali gniew jego i

zapalczywość przeciw owemu człowiekowi,

i niech spoczną na nim wszystkie

przekleństwa, które w tych księgach są

napisane, i niech wymaże Pan imię jego spod

niebios, 21 i wyniszczy go na zatracenie ze

wszystkich pokoleń Izraelowych według

przekleństw, które się w księgach zakonu i

tego przymierza zamykają. 22 I rzecze ród

potomny i synowie, którzy się potem urodzą,

i obcy, którzy z daleka przyjadą, widząc kary

tej ziemi i niemoce, którymi ją Pan utrapił,

23 spaliwszy ją siarką i solnym żarem, tak

żeby jej potem nie obsiewano ani nic

zielonego nie rodziła, na podobieństwo

wywrócenia Sodomy i Gomory, Adamy i

Seboimu, które wywrócił Pan w gniewie i

zapalczywości swojej. 24 I rzekną wszystkie

narody: "Czemu tak Pan uczynił tej ziemi?

Cóż to za gniew gwałtowny zapalczywości

jego?" 25 I odpowiedzą: "Bo opuścili

przymierze Pana, które zawarł z ojcami ich,

kiedy ich wywiódł z ziemi egipskiej, 26 i

służyli cudzym bogom, i kłaniali się tym,

których nie znali i którym nie byli

percutit tecum : 13 ut suscitet te sibi in

populum, et ipse sit Deus tuus sicut locutus

est tibi, et sicut juravit patribus tuis,

Abraham, Isaac, et Jacob. 14 Nec vobis solis

ego hoc fœdus ferio, et hæc juramenta

confirmo, 15 sed cunctis præsentibus et

absentibus. 16 Vos enim nostis quomodo

habitaverimus in terra Ægypti, et quomodo

transierimus per medium nationum, quas

transeuntes 17 vidistis abominationes et

sordes, id est, idola eorum, lignum et

lapidem, argentum et aurum, quæ colebant.

18 Ne forte sit inter vos vir aut mulier,

familia aut tribus, cujus cor aversum est

hodie a Domino Deo nostro, ut vadat et

serviat diis illarum gentium : et sit inter vos

radix germinans fel et amaritudinem. 19

Cumque audierit verba juramenti hujus,

benedicat sibi in corde suo, dicens : Pax erit

mihi, et ambulabo in pravitate cordis mei : et

absumat ebria sitientem, 20 et Dominus non

ignoscat ei : sed tunc quam maxime furor

ejus fumet, et zelus contra hominem illum, et

sedeant super eum omnia maledicta, quæ

scripta sunt in hoc volumine : et deleat

Dominus nomen ejus sub cælo, 21 et

consumat eum in perditionem ex omnibus

tribubus Israël, juxta maledictiones, quæ in

libro legis hujus ac fœderis continentur. 22

Dicetque sequens generatio, et filii qui

nascentur deinceps, et peregrini qui de longe

venerint, videntes plagas terræ illius, et

infirmitates, quibus eam afflixerit Dominus,

23 sulphure, et salis ardore comburens, ita ut

ultra non seratur, nec virens quippiam

germinet, in exemplum subversionis

Sodomæ et Gomorrhæ, Adamæ et Seboim,

quas subvertit Dominus in ira et furore suo.

24 Et dicent omnes gentes : Quare sic fecit

Dominus terræ huic ? quæ est hæc ira furoris

ejus immensa ? 25 Et respondebunt : Quia

dereliquerunt pactum Domini, quod pepigit

cum patribus eorum, quando eduxit eos de

terra Ægypti : 26 et servierunt diis alienis, et

adoraverunt eos, quos nesciebant, et quibus

non fuerant attributi : 27 idcirco iratus est

furor Domini contra terram istam, ut

induceret super eam omnia maledicta, quæ in

hoc volumine scripta sunt : 28 et ejecit eos de

terra sua in ira et in furore, et in indignatione

60

przydzieleni. 27 I dlatego zapalił się gniew

Pański na tę ziemię, że przywiódł na nią

wszystkie przekleństwa, które w tych

księgach są napisane, 28 i wyrzucił ich z

ziemi własnej w gniewie i w zapalczywości, i

rozgniewaniu wielkim, i rzucił ich na cudzą

ziemię, jak się to dziś pokazuje." 29

Tajemnice należą do Pana, Boga naszego,

rzeczy jawne do nas i synów naszych aż na

wieki, abyśmy pełnili wszystkie słowa

zakonu tego.

30

1 Gdy tedy spełnią się na tobie I te wszystkie

słowa, błogosławieństwo albo przekleństwo,

które przedłożyłem przed oczy twoje, a

ruszony żalem serca twego między

wszystkimi narodami, do których cię

rozproszy Pan, Bóg twój, 2 nawrócisz się do

niego i usłuchasz rozkazów jego, jak ja dziś

nakazuję tobie, ty i synowie twoi, ze

wszystkiego serca twego i ze wszystkiej

duszy twojej: 3 przywróci Pan, Bóg twój,

jeńców twoich i zmiłuje się nad tobą, i

zbierze cię znowu ze wszystkich narodów,

między które cię był pierwej rozproszył. 4

Chociażbyś był i na krańce nieba

rozproszony, stamtąd cię wyciągnie Pan, Bóg

twój, 5 i weźmie i wprowadzi do ziemi, którą

posiedli ojcowie twoi, i utrzymasz ją, a

błogosławiąc ci zrobi cię liczniejszym, niż

byli ojcowie twoi. 6 Obrzeże Pan, Bóg twój,

serce twe i serce potomstwa twego, żebyś

miłował Pana, Boga trvego, ze wszystkiego

serca twego i ze wszystkiej duszy twojej,

abyś mógł żyć. 7 A te wszystkie

przekleństwa obróci na nieprzyjaciół twoich i

na tych, którzy cię nienawidzą i prześladują.

8 A ty się nawrócisz i usłuchasz głosu Pana,

Boga twego, i będziesz pełnił wszystkie

przykazania jego które ja dziś daję tobie. 9 I

udzieli ci Pan, Bóg twój, obfitości we

wszystkich sprawach rąk twoich, w płodzie

żywota twego i w owocu bydła twego, i w

urodzaju ziemi twojej, i w żyzności

wszelakiej; albowiem znowu Pan cieszył się

będzie z ciebie we wszystkich dobrach, jak

cieszył się z ojców twoich: 10 jeśli jednak

będziesz słuchał głosu Pana, Boga twego, i

maxima, projecitque in terram alienam, sicut

hodie comprobatur. 29 Abscondita, Domino

Deo nostro ; quæ manifesta sunt, nobis et

filiis nostris usque in sempiternum, ut

faciamus universa verba legis hujus.

30

1 Cum ergo venerint super te omnes

sermones isti, benedictio sive maledictio,

quam proposui in conspectu tuo : et ductus

pœnitudine cordis tui in universis gentibus,

in quas disperserit te Dominus Deus tuus, 2

et reversus fueris ad eum, et obedieris ejus

imperiis, sicut ego hodie præcipio tibi, cum

filiis tuis, in toto corde tuo, et in tota anima

tua : 3 reducet Dominus Deus tuus

captivitatem tuam, ac miserebitur tui, et

rursum congregabit te de cunctis populis, in

quos te ante dispersit. 4 Si ad cardines cæli

fueris dissipatus, inde te retrahet Dominus

Deus tuus, 5 et assumet, atque introducet in

terram, quam possederunt patres tui, et

obtinebis eam : et benedicens tibi, majoris

numeri te esse faciat quam fuerunt patres tui.

6 Circumcidet Dominus Deus tuus cor tuum,

et cor seminis tui, ut diligas Dominum Deum

tuum in toto corde tuo, et in tota anima tua,

ut possis vivere. 7 Omnes autem

maledictiones has convertet super inimicos

tuos, et eos qui oderunt te et persequuntur. 8

Tu autem reverteris, et audies vocem Domini

Dei tui, faciesque universa mandata quæ ego

præcipio tibi hodie : 9 et abundare te faciet

Dominus Deus tuus in cunctis operibus

manuum tuarum, in sobole uteri tui, et in

fructu jumentorum tuorum, in ubertate terræ

tuæ, et in rerum omnium largitate. Revertetur

enim Dominus, ut gaudeat super te in

omnibus bonis, sicut gavisus est in patribus

tuis : 10 si tamen audieris vocem Domini Dei

tui, et custodieris præcepta ejus et

cæremonias, quæ in hac lege conscripta sunt

: et revertaris ad Dominum Deum tuum in

61

strzegł przykazań jego i ustaw, które w tym

zakonie są napisane, i nawrócisz się do Pana,

Boga twego, ze wszystkiego serca twego i ze

wszystkiej duszy twojej. 11 Przykazanie to,

które ja dziś daję tobie, nie jest gdzieś nad

tobą ani nie jest daleko odległe, 12 ani

położone na niebie, żebyś mógł mówić:

"Któż z nas może wstąpić do nieba aby je

znieść do nas i żebyśmy słyszeli i czynem

wypełnili?" 13 ani za morzem leżące, abyś

się wymawiał i mówił: "Kto z nas będzie

mógł przepłynąć morze, a przynieść je do

nas, abyśmy słyszeli i czynili, co jest

przykazane?" 14 Ale bardzo blisko ciebie jest

słowo, w ustach twoich i w sercu twoim,

abyś je pełnił. 15 Uważaj, że dziś położyłem

przed oczy twoje życie i dobro, a z drugiej

strony śmierć i zło, 16 abyś miłował Pana,

Boga twego i chodził drogami jego, i strzegł

przykazań jego i ustaw, i praw, i abyś żył, i

żeby cię rozmnożył i błogosławił ci w ziemi,

do której wchodzisz, by posiąść ją. 17 Lecz

jeśli się odwróci serce twoje i nie będziesz

chciał słuchać, a dawszy się zwieść

pokłonisz się cudzym bogom i będziesz im

służył: 18 przepowiadam ci dzisiaj, że

zginiesz, a niedługi czas będziesz mieszkał w

ziemi, do której wnijdziesz, przeprawiwszy

się przez Jordan, by posiąść ją. 19 Wzywam

dziś na świadków niebo i ziemię, żem

położył przed wami życie i śmierć,

błogosławieństwo i przekleństwo. Obierajże

tedy życie, abyś i ty żył i potomstwo twoje,

20 i miłował Pana, Boga twego, i był

posłuszny głosowi jego, i stał przy nim (bo

on jest życiem twoim i przedłużeniem dni

twoich), abyś mieszkał w ziemi, o której

przysiągł Pan ojcom twoim, Abrahamowi,

Izaakowi i Jakubowi, że ją im da."

toto corde tuo, et in tota anima tua. 11

Mandatum hoc, quod ego præcipio tibi hodie,

non supra te est, neque procul positum, 12

nec in cælo situm, ut possis dicere : Quis

nostrum valet ad cælum ascendere, ut deferat

illud ad nos, et audiamus atque opere

compleamus ? 13 neque trans mare positum :

ut causeris, et dicas : Quis ex nobis poterit

transfretare mare, et illud ad nos usque

deferre, ut possimus audire et facere quod

præceptum est ? 14 sed juxta te est sermo

valde, in ore tuo, et in corde tuo, ut facias

illum. 15 Considera quod hodie proposuerim

in conspectu tuo, vitam et bonum, et e

contrario mortem et malum : 16 ut diligas

Dominum Deum tuum, et ambules in viis

ejus, et custodias mandata illius ac

cæremonias atque judicia : et vivas, atque

multiplicet te, benedicatque tibi in terra, ad

quam ingredieris possidendam. 17 Si autem

aversum fuerit cor tuum, et audire nolueris,

atque errore deceptus adoraveris deos

alienos, et servieris eis : 18 prædico tibi

hodie quod pereas, et parvo tempore moreris

in terra, ad quam, Jordane transmisso,

ingredieris possidendam. 19 Testes invoco

hodie cælum et terram, quod proposuerim

vobis vitam et mortem, benedictionem et

maledictionem. Elige ergo vitam, ut et tu

vivas, et semen tuum : 20 et diligas

Dominum Deum tuum, atque obedias voci

ejus, et illi adhæreas (ipse est enim vita tua,

et longitudo dierum tuorum), ut habites in

terra, pro qua juravit Dominus patribus tuis,

Abraham, Isaac, et Jacob, ut daret eam illis.

62

CZĘŚĆ IV (31,1 - 34,12)

Pożegnanie i śmierć Mojżesza.

1. JOZUE NASTĘPCĄ MOJŻESZA;

PRAWO I PIEŚŃ POWIERZONE SYNOM

LEWIEGO (31,1-30).

31

1 Poszedł tedy Mojżesz i mówił wszystkie te

słowa do wszystkiego Izraela, i rzekł do nich:

2 "Sto dwadzieścia lat mam dzisiaj, nie mogę

dalej wychodzić i wchodzić, zwłaszcza że mi

też Pan powiedział: 3 "Nie przejdziesz tego

Jordanu." A przeto Pan, Bóg twój, przejdzie

przed tobą. On wygładzi wszystkie te narody

przed oczyma twymi, i zawładniesz nimi; a

ten Jozue pójdzie przed tobą jak Pan mówił.

4 I uczyni im Pan, jak uczynił Sehonowi i

Ogowi, królom Amorejczyków, i ziemi ich, i

wygładzi je. 5 Gdy tedy i te wam podda, tak

samo im uczynicie, jak wam rozkazałem. 6

Mężnie postępujcie i umacniajcie się; nie

bójcie się ani się lękajcie na widok ich,

albowiem Pan, Bóg twój, sam jest wodzem

twoim, a nie opuści cię ani odstąpi." 7 I

zawołał Mojżesz Jozuego, i rzekł mu przed

wszystkim Izraelem: "Umacniaj się i bądź

mężny; ty bowiem wprowadzisz ten lud do

ziemi, którą Pan przysiągł dać ojcom ich, i ty

ją losem podzielisz. 8 A Pan, który jest

wodzem waszym, ten będzie z tobą, nie

opuści cię ani odstąpi; nie bój się ani się nie

lękaj!" 9 Napisał tedy Mojżesz ten zakon i

dał go kapłanom, synom Lewiego, którzy

nosili skrzynię przymierza Pańskiego, i

wszystkim starszym izraelskim. 10 I

przykazał im mówiąc: "Po siedmiu latach,

roku odpuszczenia, 11 w święto Kuczek, gdy

się zejdą wszyscy z Izraela, aby się pokazać

przed oczyma Pana, Boga twego, na miejscu,

które obierze Pan: czytać będziesz słowa

zakonu tego przed wszystkim Izraelem, a oni

słuchać będą; 12 a zbierzesz wszystek lud

razem, tak mężczyzn jak i niewiasty, dziatki i

przychodniów, którzy są między bramami

twymi, aby słuchając uczyli się i bali się

Pana, Boga waszego, i strzegli i pełnili

wszystkie słowa zakonu tego; 13 aby też

31

1 Abiit itaque Moyses, et locutus est omnia

verba hæc ad universum Israël, 2 et dixit ad

eos : Centum viginti annorum sum hodie ;

non possum ultra egredi et ingredi, præsertim

cum et Dominus dixerit mihi : Non transibis

Jordanem istum. 3 Dominus ergo Deus tuus

transibit ante te : ipse delebit omnes gentes

has in conspectu tuo, et possidebis eas : et

Josue iste transibit ante te, sicut locutus est

Dominus. 4 Facietque Dominus eis sicut fecit

Sehon et Og regibus Amorrhæorum, et terræ

eorum, delebitque eos. 5 Cum ergo et hos

tradiderit vobis, similiter facietis eis, sicut

præcepi vobis. 6 Viriliter agite, et

confortamini : nolite timere, nec paveatis ad

conspectum eorum : quia Dominus Deus tuus

ipse est ductor tuus, et non dimittet, nec

derelinquet te. 7 Vocavitque Moyses Josue,

et dixit ei coram omni Israël : Confortare, et

esto robustus : tu enim introduces populum

istum in terram, quam daturum se patribus

eorum juravit Dominus, et tu eam sorte

divides. 8 Et Dominus qui ductor est vester,

ipse erit tecum : non dimittet, nec derelinquet

te : noli timere, nec paveas. 9 Scripsit itaque

Moyses legem hanc, et tradidit eam

sacerdotibus filiis Levi, qui portabant arcam

fœderis Domini, et cunctis senioribus Israël.

10 Præcepitque eis, dicens : Post septem

annos, anno remissionis, in solemnitate

tabernaculorum, 11 convenientibus cunctis

ex Israël, ut appareant in conspectu Domini

Dei tui in loco quem elegerit Dominus, leges

verba legis hujus coram omni Israël,

audientibus eis, 12 et in unum omni populo

congregato, tam viris quam mulieribus,

parvulis, et advenis, qui sunt intra portas tuas

: ut audientes discant, et timeant Dominum

Deum vestrum, et custodiant, impleantque

omnes sermones legis hujus. 13 Filii quoque

63

synowie ich, którzy teraz nie wiedzą, mogli

słuchać i bali się Pana, Boga swego, po

wszystkie dni, przez które mieszkają na

ziemi, do której wy przeprawiwszy się przez

Jordan idziecie, aby ją posiąść." 14 I rzekł

Pan do Mojżesza: "Oto blisko są dni śmierci

twojej. Zawołaj Jozuego, a stańcie w

przybytku świadectwa, abym mu dał

rozkazy." Poszli tedy Mojźesz i Jozue, i

stanęli w przybytku świadectwa. 15 I ukazał

się tam Pan w słupie obłoku, który stanął u

wejścia do przybytku. 16 I rzekł Pan do

Mojżesza: "Oto ty zaśniesz z ojcami twymi, a

ten lud powstawszy będzie cudzołożył z

bogami cudzymi w ziemi, do której idzie,

aby w niej zamieszkać; tam mnie odstąpi i

zgwałci przymierze, które z nim zawarłem.

17 I rozgniewa się zapalczywość moja

przeciw niemu w ów dzień, i opuszczę go, i

skryję oblicze moje przed nim, i będzie na

pożarcie. Spotkają go wszystkie utrapienia i

uciski, tak iż rzecze w ów dzień:

"Prawdziwie, ponieważ nie jest Bóg ze mną,

spotkały mię te utrapienia." 18 A ja skryję i

zataję oblicze moje w ów dzień dla

wszystkiego złego, które uczynił, iż poszedł

za bogami cudzymi. 19 Teraz tedy napiszcie

sobie tę pieśń i nauczcie synów Izraelowych,

aby na pamięć umieli i usty śpiewali, i niech

mi będzie ta pieśń na świadectwo między

synami Izraela. 20 Wprowadzę go bowiem

do ziemi, którą zaprzysiągłem ojcom jego,

ziemi mlekiem i miodem płynącej. A gdy się

najedzą i nasycą, i utyją, odwrócą się do

cudzych bogów i będą im służyć, i uwłaczać

mi będą, i złamią pnymierze moje. 21 Gdy

go spotka wiele utrapień i ucisków, odpowie

mu ta pieśń na świadectwo, gdyż nie zgładzi

jej żadne zapomnienie z ust potomstwa

twego. Ja bowiem znam myśli jego, co

będzie czynił, dziś, pierwej niż go wwiodę

do ziemi, którą mu obiecałem." 22 Napisał

tedy Mojżesz pieśń i nauczył jej synów

Izraelowych. - I przykazał Pan Jozuemu,

synowi Nuna, i rzekł: "Umacniaj się bądź

mężny, ty bowiem wprowadzisz ynów

Izraelowych do ziemi, którą biecałem, i ja

będę z tobą." 24 Gdy tedy napisał Mojżesz

słowa zakonu tego w księdze i dokończył, 25

przykazał Lewitom, którzy nosili skrzynię

eorum qui nunc ignorant, ut audire possint, et

timeant Dominum Deum suum cunctis

diebus quibus versantur in terra, ad quam

vos, Jordane transmisso, pergitis obtinendam.

14 Et ait Dominus ad Moysen : Ecce prope

sunt dies mortis tuæ : voca Josue, et state in

tabernaculo testimonii, ut præcipiam ei.

Abierunt ergo Moyses et Josue, et steterunt

in tabernaculo testimonii : 15 apparuitque

Dominus ibi in columna nubis, quæ stetit in

introitu tabernaculi. 16 Dixitque Dominus ad

Moysen : Ecce tu dormies cum patribus tuis,

et populus iste consurgens fornicabitur post

deos alienos in terra, ad quam ingreditur ut

habitet in ea : ibi derelinquet me, et irritum

faciet fœdus, quod pepigi cum eo. 17 Et

irascetur furor meus contra eum in die illo :

et derelinquam eum, et abscondam faciem

meam ab eo, et erit in devorationem :

invenient eum omnia mala et afflictiones, ita

ut dicat in illo die : Vere quia non est Deus

mecum, invenerunt me hæc mala. 18 Ego

autem abscondam, et celabo faciem meam in

die illo propter omnia mala, quæ fecit, quia

secutus est deos alienos. 19 Nunc itaque

scribite vobis canticum istud, et docete filios

Israël : ut memoriter teneant, et ore

decantent, et sit mihi carmen istud pro

testimonio inter filios Israël. 20 Introducam

enim eum in terram, pro qua juravi patribus

ejus, lacte et melle manantem. Cumque

comederint, et saturati, crassique fuerint,

avertentur ad deos alienos, et servient eis :

detrahentque mihi, et irritum facient pactum

meum. 21 Postquam invenerint eum mala

multa et afflictiones, respondebit ei canticum

istud pro testimonio, quod nulla delebit

oblivio ex ore seminis sui. Scio enim

cogitationes ejus, quæ facturus sit hodie,

antequam introducam eum in terram, quam ei

pollicitus sum. 22 Scripsit ergo Moyses

canticum, et docuit filios Israël. 23

Præcepitque Dominus Josue filio Nun, et ait :

Confortare, et esto robustus : tu enim

introduces filios Israël in terram, quam

pollicitus sum, et ego ero tecum. 24

Postquam ergo scripsit Moyses verba legis

hujus in volumine, atque complevit, 25

præcepit Levitis, qui portabant arcam fœderis

Domini, dicens : 26 Tollite librum istum, et

64

przymierza Pańskiego, mówiąc: 26

"Weźmijcie tę księgę a połóżcie ją obok

skrzyni przymierza Pana, Boga waszego,

żeby tam była przeciw tobie na świadectwo.

27 Znam ja bowiem upór twój, i kark twój

bardzo twardy. Jeszcze gdym był żyw i

chodził z wami, zawszeście przekornie

występowali przeciw Panu, jakżeż daleko

więcej, gdy umrę? 28 Zgromadźcież do mnie

wszystkich starszych wedle pokoleń

waszych, i nauczycieli, a będę mówił przed

nimi te słowa i będę wzywał przeciw nim

nieba i ziemi. 29 Wiem bowiem, że po

śmierci mojej źle czynić będziecie i zstąpicie

prędko z drogi, którą wam przykazałem, i

spotkają was nieszczęścia w ostatnim czasie,

kiedy zło czynić będzieáe przed oczyma

Pana, aby go rozdrażnić dziełami rąk

waszych." 30 I wypowiedział Mojżesz, a

słyszało wszystko zgromadzenie izraelskie,

słowa pieśni tej aż do końca.

2. PIEŚŃ MOJŻESZA (32,1-47).

32

1 "Słuchajcie niebiosa, co mówię, niech

słucha ziemia słów ust moich! 2 Niechaj się

zleje jak deszcz nauka moja, niechaj płynie

jak rosa mowa moja, jak deszcz na ziele i jak

krople na trawę. 3 Bo będę wzywał imienia

Pańskiego: 4 dajcie cześć Bogu naszemu!

Dzieła Boga są doskonałe, a wszystkie drogi

jego słuszne; Bóg wierny, a bez żadnej

nieprawości, sprawiedliwy i prawy. 5

Zgrzeszyli przeciw niemu, a nie synowie

jego, plugastwem, ród zły i przewrotny! 6

Tym to odpłacasz Panu, ludu głupi i szalony?

Czyż nie on jest ojcem twoim, który cię

posiadł i uczynił, i stworzył cię? 7 Wspomnij

na dawne dni, rozważaj każde pokolenie;

spytaj ojca twego, a oznajmi tobie, starszych

twoich, a powiedzą ci. 8 Gdy dzielił

Najwyższy narody, gdy rozłączał synów

Adamowych, założył granice narodów

według liczby synów izraelskich. 9 A

działem Pana lud jego, Jakub sznurem

dziedzictwa jego. 10 Znalazł go w ziemi

pustej, na miejscu strachu i głębokiej

pustyni; obwodził go i uczył, i strzegł jak

ponite eum in latere arcæ fœderis Domini

Dei vestri : ut sit ibi contra te in testimonium.

27 Ego enim scio contentionem tuam, et

cervicem tuam durissimam. Adhuc vivente

me et ingrediente vobiscum, semper

contentiose egistis contra Dominum : quanto

magis cum mortuus fuero ? 28 Congregate ad

me omnes majores natu per tribus vestras,

atque doctores, et loquar audientibus eis

sermones istos, et invocabo contra eos cælum

et terram. 29 Novi enim quod post mortem

meam inique agetis, et declinabitis cito de

via, quam præcepi vobis : et occurrent vobis

mala in extremo tempore, quando feceritis

malum in conspectu Domini, ut irritetis eum

per opera manuum vestrarum. 30 Locutus est

ergo Moyses, audiente universo cœtu Israël,

verba carminis hujus, et ad finem usque

complevit.

32

1 Audite, cæli, quæ loquor : audiat terra

verba oris mei. 2 Concrescat ut pluvia

doctrina mea, fluat ut ros eloquium meum,

quasi imber super herbam, et quasi stillæ

super gramina. 3 Quia nomen Domini

invocabo : date magnificentiam Deo nostro.

4 Dei perfecta sunt opera, et omnes viæ ejus

judicia : Deus fidelis, et absque ulla

iniquitate, justus et rectus. 5 Peccaverunt ei,

et non filii ejus in sordibus : generatio prava

atque perversa. 6 Hæccine reddis Domino,

popule stulte et insipiens ? numquid non ipse

est pater tuus, qui possedit te, et fecit, et

creavit te ? 7 Memento dierum antiquorum,

cogita generationes singulas : interroga

patrem tuum, et annuntiabit tibi : majores

tuos, et dicent tibi. 8 Quando dividebat

Altissimus gentes, quando separabat filios

Adam, constituit terminos populorum juxta

numerum filiorum Israël. 9 Pars autem

Domini, populus ejus : Jacob funiculus

hæreditatis ejus. 10 Invenit eum in terra

deserta, in loco horroris, et vastæ solitudinis :

circumduxit eum, et docuit : et custodivit

65

źrenicy oka swego. 11 Jak orzeł,

wywabiający do latania orlęta swe i nad nimi

latający, rozszerzył skrzydła swoje, i wziął

go, i nosił na ramionach swoich. 12 Pan sam

był wodzem jego, 13 a nie było z nim boga

obcego. Postawił go na ziemi wyżynnej, aby

jadł owoce polne, żeby ssał miód z opoki, 14

a oliwę z najtwardszej skały, masło z krów, a

mleko z owiec z tłustością jagniąt i baranów,

chowanych w Basanie, i kozły z najlepszą

pszenicą, i krew jagody pił jak najczystszą.

15 Roztył się miły i odwierzgnął; utyły,

stłuściały, zgrubiały, opuścił Boga,

Stworzyciela swego, i odstąpił od Boga,

Zbawiáela swego. 16 Rozdrażnili go bogami

cudzymi i obrzydłościami do gniewu

pobudzili. 17 Ofiarowali czartom, a nie

Bogu, bogom, których nie znali; nowo i

świeżo przyszli, nie czcili ich ojcowie ich. 18

Boga, który cię zrodził, opuściłeś i

zapomniałeś Pana, Stworzyciela twego. 19

Ujrzał Pan i gniewem zawrzał że go

rozdrażnili synowie jego i córki. 20 I rzekł:

"Skryję oblicze moje przed nimi, a będę się

przypatrywał końcowi ich; ród to bowiem

przewrotny jest i niewierni synowie. 21 Oni

mię rozdrażnili tym, który nie był bogiem, i

rozjątrzyli nicościami swoimi, a ja drażnić

ich będę tym, który nie jest ludem, i głupim

narodem rozjątrzę ich. 22 Ogień rozgorzał w

zapalczywości mojej i będzie gorzał aż do

spodu otchłani, i pożre ziemię z jej

urodzajem, i gór podstawy wypali. 23

Zgromadzę na nich nieszczęścia i strzały

moje wystrzelam na nich. 24 Zginą od głodu

i pożrą ich ptaki dziobaniem nieznośnym;

zęby zwierząt zapuszczę w nich wraz z

jadem czołgających się po ziemi i

pełzających. 25 Zewnątrz pustoszyć ich

będzie miecz, a wewnątrz strach, młodzieńca

wespół i pannę, ssącego z człowiekiem

starym. 26 Rzekłem: "Gdzież oni są?

Wygładzę ich pamięć wśród ludzi." 27 Ale

dla gniewu nieprzyjaciół odłożyłem to, aby

snadź nie pysznili się nieprzyjaciele ich i nie

rzekli: "Ręka nasza podniesiona a nie Pan,

sprawiła to wszystko." 28 Naród to jest bez

rozsądku i bez roztropności. 29 Gdybyż

mądrzy byli i zrozumieli, i oglądali się na

koniec! 30 Jakżeż jeden może gonić za

quasi pupillam oculi sui. 11 Sicut aquila

provocans ad volandum pullos suos, et super

eos volitans, expandit alas suas, et assumpsit

eum, atque portavit in humeris suis. 12

Dominus solus dux ejus fuit, et non erat cum

eo deus alienus : 13 constituit eum super

excelsam terram, ut comederet fructus

agrorum : ut sugeret mel de petra, oleumque

de saxo durissimo ; 14 butyrum de armento,

et lac de ovibus cum adipe agnorum, et

arietum filiorum Basan : et hircos cum

medulla tritici, et sanguinem uvæ biberet

meracissimum. 15 Incrassatus est dilectus, et

recalcitravit : incrassatus, impinguatus,

dilatatus, dereliquit Deum factorem suum, et

recessit a Deo salutari suo. 16 Provocaverunt

eum in diis alienis, et in abominationibus ad

iracundiam concitaverunt. 17 Immolaverunt

dæmoniis et non Deo, diis quos ignorabant :

novi recentesque venerunt, quos non

coluerunt patres eorum : 18 Deum qui te

genuit dereliquisti, et oblitus es Domini

creatoris tui. 19 Vidit Dominus, et ad

iracundiam concitatus est : quia

provocaverunt eum filii sui et filiæ. 20 Et ait

: Abscondam faciem meam ab eis, et

considerabo novissima eorum : generatio

enim perversa est, et infideles filii. 21 Ipsi

me provocaverunt in eo qui non erat Deus, et

irritaverunt in vanitatibus suis : et ego

provocabo eos in eo qui non est populus, et

in gente stulta irritabo illos. 22 Ignis

succensus est in furore meo, et ardebit usque

ad inferni novissima : devorabitque terram

cum germine suo, et montium fundamenta

comburet. 23 Congregabo super eos mala, et

sagittas meas complebo in eis. 24

Consumentur fame, et devorabunt eos aves

morsu amarissimo : dentes bestiarum

immittam in eos, cum furore trahentium

super terram, atque serpentium. 25 Foris

vastabit eos gladius, et intus pavor, juvenem

simul ac virginem, lactentem cum homine

sene. 26 Dixi : Ubinam sunt ? cessare faciam

ex hominibus memoriam eorum. 27 Sed

propter iram inimicorum distuli : ne forte

superbirent hostes eorum, et dicerent : Manus

nostra excelsa, et non Dominus, fecit hæc

omnia. 28 Gens absque consilio est, et sine

prudentia. 29 Utinam saperent, et

66

tysiącem, a dwaj do ucieczki zmusić dziesięć

tysięcy? Czyż nie dlatego, iż Bóg ich

zaprzedał, a Pan ich wydał? 31 Nie jest

bowiem Bóg nasz jak ich bogowie: i

nieprzyjaciele nasi są sędziami. 32 Z winnicy

Sodomy winnica ich i z przedmieścia

Gomory; winna jagoda ich to jagoda żółci, a

grona bardzo gorzkie. 33 Żółcią smoczą ich

wino i jadem żmijowym nieuleczalnym. 34

Czyż nie jest to u mnie schowane i

zapieczętowane w skarbach moich? 35

Mojać jest pomsta i ja oddam na czas, aby się

powinęła ich noga; blisko już jest dzień

zguby i czasy prędko nadchodzą. 36 Sądzić

będzie Pan lud swôj, a nad sługanli swymi

się zmiłuje; dojrzy, iż ręka omdlała i

zamknięci też osłabli, a którzy zostali,

zniszczeli. 37 I rzecze: "Gdzież są ich

bogowie, w których mieli nadzieję? 38 Z ich

bitych ofiar tłuszcz jedli, a pili wino

płynnych ich ofiar. Niechaj wstaną i pomoc

wam dadzą i niech was w potrzebie obronią.

39 Obaczcież, żem ja jest jedyny i nie masz

innego boga prócz mnie; ja zabijam i ja

ożywiam, ranię i ja uleczę, a nie masz, kto by

mógł wyrwać z mej ręki. 40 Podnoszę ku

niebu moją rękę i mówię: Ja żyję na wieki!

41 Gdy zaostrzę mój miecz by błyskawicę i

sąd pochwyci ma ręka, pomszczę się nad

nieprzyjaciółmi moimi i tym, którzy nlię

nienawidzą, odpłacę. 42 Napoję krwią strzały

moje, a miecz mój żreć będzie mięso, z krwi

pobitych i z pojmanych, z odkrytej

nieprzyjaciół głowy." 43 Chwalcie narody

lud jego, bo krwi sług swoich się pomści i

zemstą odpłaci ich wrogom, a miłościw

będzie ziemi ludu swego." 44 Przyszedł tedy

Mojżesz i wypowiedział wszystkie słowa tej

pieśni do uszu ludu, on i Jozue, syn Nuna. 45

I dokończył tych wszystkich słów, mówiąc

do wszystkiego Izraela. 46 I rzekł do nich:

"Przyłóżcie serca wasze do wszystkich słów,

które ja dziś wam obwieszczam, abyśáe

rozkazali synom waszym chować je i czynić,

i wypełnić wszystko, co napisane jest w tym

zakonie.

intelligerent, ac novissima providerent. 30

Quomodo persequatur unus mille, et duo

fugent decem millia ? nonne ideo, quia Deus

suus vendidit eos, et Dominus conclusit illos

? 31 Non enim est Deus noster ut dii eorum :

et inimici nostri sunt judices. 32 De vinea

Sodomorum, vinea eorum, et de suburbanis

Gomorrhæ : uva eorum, uva fellis, et botri

amarissimi. 33 Fel draconum vinum eorum,

et venenum aspidum insanabile. 34 Nonne

hæc condita sunt apud me, et signata in

thesauris meis ? 35 Mea est ultio, et ego

retribuam in tempore, ut labatur pes eorum :

juxta est dies perditionis, et adesse festinant

tempora. 36 Judicabit Dominus populum

suum, et in servis suis miserebitur : videbit

quod infirmata sit manus, et clausi quoque

defecerunt, residuique consumpti sunt. 37 Et

dicet : Ubi sunt dii eorum, in quibus

habebant fiduciam ? 38 de quorum victimis

comedebant adipes, et bibebant vinum

libaminum : surgant, et opitulentur vobis,

et in necessitate vos protegant. 39 Videte

quod ego sim solus, et non sit alius deus

præter me : ego occidam, et ego vivere

faciam : percutiam, et ego sanabo, et non est

qui de manu mea possit eruere. 40 Levabo ad

cælum manum meam, et dicam : Vivo ego in

æternum. 41 Si acuero ut fulgur gladium

meum, et arripuerit judicium manus mea :

reddam ultionem hostibus meis, et his qui

oderunt me retribuam. 42 Inebriabo sagittas

meas sanguine, et gladius meus devorabit

carnes ; de cruore occisorum et de

captivitate, nudati inimicorum capitis. 43

Laudate, gentes, populum ejus, quia

sanguinem servorum suorum ulciscetur : et

vindictam retribuet in hostes eorum, et

propitius erit terræ populi sui. 44 Venit ergo

Moyses, et locutus est omnia verba cantici

hujus in auribus populi, ipse et Josue filius

Nun. 45 Complevitque omnes sermones

istos, loquens ad universum Israël, 46 et dixit

ad eos : Ponite corda vestra in omnia verba,

quæ ego testificor vobis hodie : ut mandetis

ea filiis vestris custodire et facere, et implere

universa quæ scripta sunt legis hujus :

67

47 Bo nie darmo je wam przykazano, ale aby

każdy z was żył przez nie i abyście czyniąc

trwali przez długi czas na ziemi, do której

przeprawiwszy się przez Jordan, wchodzicie,

by ją posiąść "

3. JAHWE WZYWA MOJŻESZA DO

WSTĄPIENIA NA GÓRĘ NEBO, BY

STAMTĄD OBEJRZAŁ ZIEMIĘ

OBIECANĄ PRZED ŚMIERCIĄ

(32,48-52).

48 I rzekł Pan do Mojżesza tegoż dnia,

mówiąc: 49 "Wstąp na tę górę Abarim (to

jest Przejścia), na górę Nebo, która jest w

ziemi moabskiej naprzeciw Jerycha, i oglądaj

ziemię chananejską, którą ja dam synom

Izraelowym, aby ją odzierżyli, i umrzyj ra

górze. 50 Gdy na nią wstąpisz, będziesz

przyłączony do ludów twoich, jak umarł

Aaron, brat twój, na górze Hor i przyłożony

został do ludów swoich: 51 boście wystąpili

przeciwko mnie wpośród synów Izraelowych

u wody w Kades na pustyni Sin, a nie

uświęciliście mnie między synami

Izraelowymi. 52 Z naprzeciwka oglądniesz

ziemię, a nie wnijdziesz do niej, do ziemi,

którą ja dam synom Izraelowym."

4. PROROCZE BŁOGOSŁAWIEŃSTWO

MOJŻESZA (33,1-29).

33

1 To jest błogosławieństwo, którym

pobłogosławił Mojżesz, człowiek Boży,

synom Izraelowym przed śmiercią swą. 2 I

rzekł: "Pan z Synaju przyszedł, a z Seiru

wzeszedł nam, ukazał się z góry Faran, a z

nim świętych tysiące. W prawicy jego

ognisty zakon. 3 Umiłował narody, wszyscy

święci są w ręku jego, a ci, co zbliżają się do

nóg jego, dostąpią jego nauki. 4 Zakon dał

nam Mojżesz jako dziedzictwo rzeszy

Jakubowej. 5 Będzie u prawego królem, gdy

się zbiórą książęta ludu z pokoleniami

Izraelowymi. 6 Niech żyje Ruben, a niech

nie umiera, lecz niechaj będzie mały liczbą."

7 To jest błogosławieństwo Judy: "Usłysz,

47 quia non incassum præcepta sunt vobis,

sed ut singuli in eis viverent : quæ facientes

longo perseveretis tempore in terra, ad quam,

Jordane transmisso, ingredimini

possidendam.

48 Locutusque est Dominus ad Moysen in

eadem die, dicens : 49 Ascende in montem

istum Abarim, id est, transitum, in montem

Nebo, qui est in terra Moab contra Jericho :

et vide terram Chanaan, quam ego tradam

filiis Israël obtinendam, et morere in monte.

50 Quem conscendens jungeris populis tuis,

sicut mortuus est Aaron frater tuus in monte

Hor, et appositus populis suis : 51 quia

prævaricati estis contra me in medio filiorum

Israël ad aquas contradictionis in Cades

deserti Sin : et non sanctificastis me inter

filios Israël. 52 E contra videbis terram, et

non ingredieris in eam, quam ego dabo filiis

Israël.

33

1 Hæc est benedictio, qua benedixit Moyses,

homo Dei, filiis Israël ante mortem suam. 2

Et ait : Dominus de Sinai venit, et de Seir

ortus est nobis : apparuit de monte Pharan, et

cum eo sanctorum millia. In dextera ejus

ignea lex. 3 Dilexit populos, omnes sancti in

manu illius sunt : et qui appropinquant

pedibus ejus, accipient de doctrina illius. 4

Legem præcepit nobis Moyses, hæreditatem

multitudinis Jacob. 5 Erit apud rectissimum

rex, congregatis principibus populi cum

tribubus Israël. 6 Vivat Ruben, et non

moriatur, et sit parvus in numero. 7 Hæc est

Judæ benedictio : Audi, Domine, vocem

Judæ, et ad populum suum introduc eum :

68

Panie, głos Judy, a do ludu jego wprowadź

go; ręce jego będą się zań biły i pomocą mu

będzie przeciw jego wrogom." 8 Lewiemu

też rzekł: "Doskonałość twoja i nauka twoja

dla męża twego świętego, któregoś

doświadczył w Pokuszeniu i osądziłeś u wód

Przeciwieństwa; 9 który rzekł ojcu swemu i

matce swej: "Nie znam was," a braciom

swym: "Nic nie wiem o was," i synów

swoich nie znali. Ci strzegli słów twoich i

przymierze twe zachowali, 10 prawa twoje, o

Jakubie, i zakon twój, o Izraelu; będą kłaść

kadzidło czasu zapalczywości twojej i

całopalenie na ołtarzu twoim. 11 Błogosław,

Panie, mocy jego, a sprawy rąk jego

przyjmij. Potłucz grzbiety nieprzyjaciół jego,

a ci którzy go nienawidzą, niechaj nie

powstaną." 12 Beniaminowi też rzekł:

"Najmilszy Panu będzie mieszkał u Niego

bezpiecznie; jak w łożnicy cały dzień

mieszkać będzie, a w ramionach jego będzie

spoczywał." 13 Józefowi też rzekł: "Z

błogosławieństwa Pańskiego ziemia jego, z

owoców niebios i rosy, 14 i z głębiny pod nią

rozlanej, z owoców, 15 darów słońca i

księżyca, z wierzchu starych gór, z owoców

pagórków odwiecznych, 16 i z urodzajów

zienmi i z obfitości jej. Błogosławieństwo

tego, który się w krzaku ukazał, niechaj

przyjdzie na głowę Józefa i na wierzch

głowy nazarejczyka między braćmi jego. 17

Jak pierworodnego cielca piękność jego, rogi

nosorożca - rogi jego, tymi rozmiecie narody

aż na krańce ziemi. Takie są rzesze Efraima i

takie tysiące Manassesa." 18 A Zabulonowi

rzekł: "Wesel się, Zabulonie, z wypraw

twoich, a ty Issacharze, z namiotów twoich.

19 Ludy wezwą na górę, tam ofiarować będą

ofiary sprawiedliwe; oni toń morską będą

ssać jakby mleko i skarby ukryte w piasku."

20 I Gadowi rzekł: "Błogosławiony w

przestronnych dzierżawach Gad; jak lew

spoczął i pochwycił ramię i głowę. 21 I

oglądał pierwszeństwo swoje, że w dziale

jego nauczyciel jest złożony, on to był z

książętami ludu i wykonał sprawiedliwe

wyroki Pana i sądy jego wraz z Izraelem." 22

Danowi też rzekł: "Dan - szczenię lwie,

popłynie szeroko z Basanu." 23 A Neftalemu

rzekł: "Neftali będzie używał obfitości i

manus ejus pugnabunt pro eo, et adjutor illius

contra adversarios ejus erit. 8 Levi quoque ait

: Perfectio tua, et doctrina tua viro sancto

tuo, quem probasti in tentatione, et judicasti

ad aquas contradictionis. 9 Qui dixit patri suo

et matri suæ : Nescio vos : et fratribus suis :

Ignoro vos : et nescierunt filios suos. Hi

custodierunt eloquium tuum, et pactum tuum

servaverunt. 10 Judicia tua, o Jacob, et legem

tuam, o Israël : ponent thymiama in furore

tuo, et holocaustum super altare tuum. 11

Benedic, Domine, fortitudini ejus : et opera

manuum illius suscipe. Percute dorsa

inimicorum ejus : et qui oderunt eum, non

consurgant. 12 Et Benjamin ait :

Amantissimus Domini habitabit confidenter

in eo : quasi in thalamo tota die morabitur, et

inter humeros illius requiescet. 13 Joseph

quoque ait : De benedictione Domini terra

ejus, de pomis cæli, et rore, atque abysso

subjacente. 14 De pomis fructuum solis ac

lunæ, 15 de vertice antiquorum montium, de

pomis collium æternorum : 16 et de frugibus

terræ, et de plenitudine ejus. Benedictio illius

qui apparuit in rubo, veniat super caput

Joseph, et super verticem nazaræi inter

fratres suos. 17 Quasi primogeniti tauri

pulchritudo ejus, cornua rhinocerotis cornua

illius : in ipsis ventilabit gentes usque ad

terminos terræ. Hæ sunt multitudines

Ephraim : et hæc millia Manasse. 18 Et

Zabulon ait : Lætare, Zabulon, in exitu tuo, et

Issachar in tabernaculis tuis. 19 Populos

vocabunt ad montem : ibi immolabunt

victimas justitiæ. Qui inundationem maris

quasi lac sugent, et thesauros absconditos

arenarum. 20 Et Gad ait : Benedictus in

latitudine Gad : quasi leo requievit, cepitque

brachium et verticem. 21 Et vidit

principatum suum, quod in parte sua doctor

esset repositus : qui fuit cum principibus

populi, et fecit justitias Domini, et judicium

suum cum Israël. 22 Dan quoque ait : Dan

catulus leonis, fluet largiter de Basan. 23 Et

Nephthali dixit : Nephthali abundantia

perfruetur, et plenus erit benedictionibus

Domini : mare et meridiem possidebit. 24

Aser quoque ait : Benedictus in filiis Aser, sit

placens fratribus suis, et tingat in oleo pedem

suum : 25 ferrum et æs calceamentum ejus.

69

pełen będzie błogosławieństwa Pańskiego,

morze i południe posiądzie" 24 Aserowi też

rzekł: "Błogosławiony wśród synów Aser,

niech będzie miły braciom swoim, a niech

zanurzy w oliwie nogę swoją. 25 Żelazo i

miedź obuwiem jego; jak dni młodości

twojej tak i starość twoja. 26 Nie masz

innego Boga, jak Bóg prawego; wstępujący

na niebo jest pomocnikiem twoim.

Wielmożnością jego obłoki przebiegają. 27

Mieszkanie jego w górze, a na dole ramiona

wieczne; wyrzuci przed obliczem twoim

nieprzyjaciela i rzecze: 28 "Bądź zgładzony!"

Będzie mieszkał Izrael bezpiecznie i sam.

Oko Jakubowe na ziemi zboża i wina, a

niebiosa zaćmią się rosą. 29 Błogosławionyś

ty, Izraelu! Kto podobny tobie, ludu, co

wybawienie masz w Panu? On tarczą

pomocy twojej i mieczem chwały twej.

Zaprą się ciebie nieprzyjaciele twoi, a ty po

karkach ich deptać będziesz."

5. ŚMIERĆ MOJŻESZA (34,1-12).

34

1 Wstąpił tedy Mojżesz z pól Moabu na górę

Nebo, na szczyt Fasga, 2 naprzeciwko

Jerycha, i ukazał mu Pan wszystką ziemię

Galaad aż do Dan, i wszystką Neftalego, i

ziemię Efraima i Manassesa, i wszystką

ziemię Judy aż do morza krańcowego, 3 i

kraj Południowy, i szeroką równinę Jerycha,

miasta palm, aż do Segor. 4 I rzekł Pan do

niego: "Ta jest ziemia którą zaprzysiągłem

Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi, mówiąc:

Potomstwu twemu dam ją. Widziałeś ją

oczyma swymi, ale nie przejdziesz do niej."

5 I umarł tam Mojżesz sługa Pański, w ziemi

moabskiej na rozkaz Pański. 6 I pogrzebał go

w dolinie ziemi moabskiej naprzeciwko

Fogoru, a nie dowiedział się nikt o grobie

jego aż do teraźniejszego dnia. 7 Sto

dwadzieścia lat było Mojżeszowi, gdy umarł,

a nie przyćmiło się oko jego ani się

poruszyły zęby jego. 8 I opłakiwali go

synowie Izraelowi na polach Moabu

trzydzieści dni, i wypełniły się dni płaczu i

żałoby po Mojżeszu. 9 A Jozue, syn Nuna,

napełniony został duchem mądrości, bo

Sicut dies juventutis tuæ, ita et senectus tua.

26 Non est deus alius ut Deus rectissimi,

ascensor cæli, auxiliator tuus. Magnificentia

ejus discurrunt nubes, 27 habitaculum ejus

sursum, et subter brachia sempiterna ejiciet a

facie tua inimicum dicetque : Conterere. 28

Habitabit Israël confidenter, et solus. Oculus

Jacob in terra frumenti et vini, cælique

caligabunt rore. 29 Beatus es tu, Israël : quis

similis tui, popule, qui salvaris in Domino ?

Scutum auxilii tui, et gladius gloriæ tuæ :

negabunt te inimici tui, et tu eorum colla

calcabis.

34

1 Ascendit ergo Moyses de campestribus

Moab super montem Nebo, in verticem

Phasga contra Jericho : ostenditque ei

Dominus omnem terram Galaad usque Dan,

2 et universum Nephthali, terramque

Ephraim et Manasse, et omnem terram Juda

usque ad mare novissimum, 3 et australem

partem, et latitudinem campi Jericho civitatis

palmarum usque Segor. 4 Dixitque Dominus

ad eum : Hæc est terra, pro qua juravi

Abraham, Isaac, et Jacob, dicens : Semini tuo

dabo eam. Vidisti eam oculis tuis, et non

transibis ad illam. 5 Mortuusque est ibi

Moyses servus Domini, in terra Moab,

jubente Domino : 6 et sepelivit eum in valle

terræ Moab contra Phogor : et non cognovit

homo sepulchrum ejus usque in præsentem

diem. 7 Moyses centum et viginti annorum

erat quando mortuus est : non caligavit

oculus ejus, nec dentes illius moti sunt. 8

Fleveruntque eum filii Israël in campestribus

Moab triginta diebus : et completi sunt dies

planctus lugentium Moysen. 9 Josue vero

filius Nun repletus est spiritu sapientiæ, quia

70

Mojżesz nań włożył ręce swoje. I byli mu

posłuszni synowie Izraelowi, i uczynili, jak

Pan rozkazał Mojżeszowi. 10 I nie powstał

więcej prorok w Izraelu jak Mojżesz, którego

by znał Pan twarzą w twarz, 11 ze

wszystkimi znakami i cudami, z którymi go

posłał, ażeby je spełnił w ziemi egipskiej nad

Faraonem i wszystkimi sługami jego, i nad

wszystką ziemią jego, 12 i wszelką moc

potężną i dziwy wielkie, które uczynił

Mojżesz przed wszystkim Izraelem.

Moyses posuit super eum manus suas. Et

obedierunt ei filii Israël, feceruntque sicut

præcepit Dominus Moysi. 10 Et non surrexit

ultra propheta in Israël sicut Moyses, quem

nosset Dominus facie ad faciem, 11 in

omnibus signis atque portentis, quæ misit per

eum, ut faceret in terra Ægypti Pharaoni, et

omnibus servis ejus, universæque terræ illius,

12 et cunctam manum robustam, magnaque

mirabilia, quæ fecit Moyses coram universo

Israël.

71