Ksiega

Madrosci

według św. Jana

przekład ks. J. Wujka, wraz z tekstem łacińskim Vulgatam Clementinam

1

CZĘŚĆ I (I,1 - 5,24)

MĄDROŚĆ PRZEWODNICZKĄ DO

SZCZĘŚLIWEJ WIECZNOŚCI 1. DLA

OSIĄGNIĘCIA MĄDROŚCI MUSI SIĘ

UNIKAĆ GRZECHU (1,1-15).

1

1 Miłujcie sprawiedliwość, którzy sądzicie

ziemię! Rozumiejcie o Panu w dobroci i w

prostocie serca szukajcie go; 2 gdyż od tych

bywa znaleziony, którzy go nie kuszą, i tym

się ukazuje, którzy w niego mają wiarę. 3

Przewrotne bowiem myśli odłączają od

Boga, a moc doświadczona karze głupich; 4

albowiem w złośliwą duszę nie wejdzie

mądrość, ani nie będzie mieszkać w ciele

grzechom poddanym. 5 Albowiem duch

święty karności uciecze przed obłudą i oddali

się od myśli, które są bez rozumu, a

odpędzony będzie, gdy nieprawość się

zbliża. 6 - Duch bowiem mądrości jest

dobrotliwy, a nie przepuści złorzeczącemu z

powodu warg jego; bo nerek jego świadkiem

jest Bóg i serca jego badaczem jest

prawdziwym i słuchaczem języka jego; 7

gdyż duch Pański napełnił okrąg ziemi, a to,

co wszystko obejmuje; ma poznanie głosu.

Dlatego ten, kto nieprawość mówi, 8 nie

może się ukryć i nie minie go sąd karzący. 9

O myślach bowiem bezbożnego badanie

będzie i wiadomość o jego słowach przyjdzie

do Boga na ukaranie nieprawości jego. 10

Albowiem ucho gorliwe słyszy wszystko, a

zgiełk szemrania nie ukryje się. 11 Strzeżcie

się tedy szemrania, które nic nie pomaga, a

od obmowy powściągajcie język; bo mowa

skryta nie pójdzie w próżnię, a usta, które

kłamią, zabijają duszę. 12 - Nie pożądajcie

śmierci w bezdrożu życia waszego i nie

nabywajcie zguby przez dzieła rąk waszych.

13 Albowiem Bóg śmierci nie uczynił i nie

weseli się ze zguby żywych. 14 Stworzył

bowiem wszystko, aby było, i zdrowe

uczynił rodzaje okręgu ziemi, i nie ma w

nich jadu zatracenia, ani królestwa otchłani

na ziemi. 15 Sprawiedliwość bowiem

wieczna jest i nieśmiertelna.

1

1 Diligite justitiam, qui judicatis terram.

Sentite de Domino in bonitate, et in

simplicitate cordis quærite illum : 2 quoniam

invenitur ab his qui non tentant illum,

apparet autem eis qui fidem habent in illum.

3 Perversæ enim cogitationes separant a Deo

; probata autem virtus corripit insipientes. 4

Quoniam in malevolam animam non introibit

sapientia, nec habitabit in corpore subdito

peccatis. 5 Spiritus enim sanctus disciplinæ

effugiet fictum, et auferet se a cogitationibus

quæ sunt sine intellectu, et corripietur a

superveniente iniquitate. 6 Benignus est enim

spiritus sapientiæ, et non liberabit

maledicum a labiis suis : quoniam renum

illius testis est Deus, et cordis illius scrutator

est verus, et linguæ ejus auditor. 7 Quoniam

spiritus Domini replevit orbem terrarum, et

hoc quod continet omnia, scientiam habet

vocis. 8 Propter hoc qui loquitur iniqua non

potest latere, nec præteriet illum corripiens

judicium. 9 In cogitationibus enim impii

interrogatio erit ; sermonum autem illius

auditio ad Deum veniet, ad correptionem

iniquitatum illius. 10 Quoniam auris zeli

audit omnia, et tumultus murmurationum

non abscondetur. 11 Custodite ergo vos a

murmuratione quæ nihil prodest, et a

detractione parcite linguæ : quoniam sermo

obscurus in vacuum non ibit, os autem quod

mentitur occidit animam. 12 Nolite zelare

mortem in errore vitæ vestræ, neque

acquiratis perditionem in operibus manuum

vestrarum. 13 Quoniam Deus mortem non

fecit, nec lætatur in perditione vivorum. 14

Creavit enim ut essent omnia, et sanabiles

fecit nationes orbis terrarum : et non est in

illis medicamentum exterminii, nec

inferorum regnum in terra. 15 Justitia enim

perpetua est, et immortalis.

2

2. BEZBOŻNI ZASŁUGUJĄ NA ŚMIERĆ

(1,16 - 2,25).

16 Ale bezbożnicy rękami i słowami

przywabili (śmierć) i uważając ją za

przyjaciółkę schnęli i przymierze z nią

zawarli, gdyż godni są, by do niej należeć.

2

1 Mówili bowiem rozmyślając niedobrze u

siebie: "Krótki i przykry jest czas życia

naszego i nie ma ochłody przy końcu

człowieka, i nie wiadomo o nikim, by się z

otchłani wrócił. 2 Bo z niczegośmy się

narodzili i potem będziemy, jakby nas nie

było; bo dymem jest dech w nozdrzach

naszych, a mowa iskrą na poruszenie serca

naszego. 3 Gdy ona zgaśnie, popiołem

będzie ciało nasze, a duch rozwieje się jak

delikatne powietrze, i przeminie życie nasze

jak ślad obłoku, i rozejdzie się jak mgła,

która rozpędzona została przez promienie

słońca i przez gorąco jego obciążona; 4 a

imię nasze z czasem będzie zapomniane i

nikt nie będzie miał w pamięci uczynków

naszych. 5 Bo przemijaniem cienia jest czas

nasz i nie ma powrotu końca naszego, gdyż

jest zapieczętowane i nikt się nie wraca. 6 -

Pójdźcież tedy, a używajmy dóbr niniejszych

i zażywajmy rzeczy stworzonych prędko jak

w młodości ! 7 Winem drogim i olejkami się

napełniajmy, a niech nas nie mija kwiat

czasu! 8 Chodźmy w wieńcach różanych,

póki nie uwiędną; żadnej łąki niech nie

będzie, po której by nie miała przejść

rozpusta nasza ! 9 Żaden z nas niech nie

będzie wyjęty od rozpusty naszej, wszędzie

zostawiajmy znaki rozkoszy, gdyż ta jest

cząstka nasza i ten jest dział ! 10 -

Uciśnijmy ubogiego sprawiedliwego i nie

przepuszczajmy wdowie, ani nie uszanujmy

u starca siwizny wiekowej. 11 A siła nasza

niech będzie za prawo sprawiedliwości, co

bowiem siły nie ma, za niepożyteczne się

uważa. 12 Zasadźmy się tedy na

sprawiedliwego, gdyż nam jest

niepożyteczny i przeciwny jest dziełom

16 Impii autem manibus et verbis

accersierunt illam, et æstimantes illam

amicam, defluxerunt ; et sponsiones

posuerunt ad illam, quoniam digni sunt qui

sint ex parte illius.

2

1 Dixerunt enim cogitantes apud se non recte

: Exiguum et cum tædio est tempus vitæ

nostræ, et non est refrigerium in fine

hominis, et non est qui agnitus sit reversus

ab inferis. 2 Quia ex nihilo nati sumus, et

post hoc erimus tamquam non fuerimus.

Quoniam fumus flatus est in naribus nostris,

et sermo scintilla ad commovendum cor

nostrum : 3 qua extincta, cinis erit corpus

nostrum, et spiritus diffundetur tamquam

mollis aër ; et transibit vita nostra tamquam

vestigium nubis, et sicut nebula dissolvetur

quæ fugata est a radiis solis, et a calore illius

aggravata. 4 Et nomen nostrum oblivionem

accipiet per tempus, et nemo memoriam

habebit operum nostrorum. 5 Umbræ enim

transitus est tempus nostrum, et non est

reversio finis nostri : quoniam consignata

est, et nemo revertitur. 6 Venite ergo, et

fruamur bonis quæ sunt, et utamur creatura

tamquam in juventute celeriter. 7 Vino

pretioso et unguentis nos impleamus, et non

prætereat nos flos temporis. 8 Coronemus

nos rosis antequam marcescant ; nullum

pratum sit quod non pertranseat luxuria

nostra : 9 nemo nostrum exsors sit luxuriæ

nostræ. Ubique relinquamus signa lætitiæ,

quoniam hæc est pars nostra, et hæc est sors.

10 Opprimamus pauperem justum, et non

parcamus viduæ, nec veterani revereamur

canos multi temporis : 11 sit autem fortitudo

nostra lex justitiæ ; quod enim infirmum est,

inutile invenitur. 12 Circumveniamus ergo

justum, quoniam inutilis est nobis, et

contrarius est operibus nostris, et improperat

nobis peccata legis, et diffamat in nos

peccata disciplinæ nostræ. 13 Promittit se

scientiam Dei habere, et filium Dei se

3

naszym, i wypomina nam grzechy przeciw

prawu, i rozgłasza przeciw nam grzechy

życia naszego. 13 Chwali się, że ma

znajomość Boga, i nazywa się synem

Bożym. 14 Stał się nam oskarżeniem myśli

naszych. 15 Ciężko nam nawet nań patrzeć,

gdyż niepodobne jest życie jego do innych i

odmienne są drogi jego. 16 Za lichotę

poczytani jesteśmy od niego, strzeże się dróg

naszych jak plugastwa i woli koniec

sprawiedliwych, 17 a chlubi się, iż Boga ma

za ojca. Zobaczmy tedy, czy mowy jego są

prawdziwe, i doświadezmy, co nań potem

przyjdzie, a dowiemy się, jaki będzie koniec

jego. 18 Bo jeśli prawdziwie jest synem

Bożym, obroni go i wybawi go z rąk

przeciwników. 19 Potwarzą i mękami

wybadajmy go, aby poznać skromność jego i

doświadczyć cierpliwości jego. 20 Skażmy

ga na śmierć co najsromotniejszą, będzie

bowiem nań wzgląd według mów jego." 21

Tak myśleli, lecz pobłądzili, zaślepiła ich

bowiem złość ich. 22 I nie poznali tajemnic

Bożych, ani się nie spodziewali zapłaty

sprawiedliwości, ani nie sądzili, że dusze

święte otrzymają chwałę. 23 Gdyż Bóg

stworzył człowieka nieśmiertelnym i uczynił

go na wyobrażenie podobieństwa swego. 24

Lecz przez nienawiść diabła weszła śmierć

na okrąg ziemi; 25 a naśladują go ci, którzy

stoją po stronie jego.

3. NADZIEJA SPRAWIEDLIWYCH I

ZAWSTYDZENIE GRZESZNYCH

(3,1- 12).

3

1 Ale dusze sprawiedliwych są w ręce Bożej

i nie dotknie ich męka śmierci. 2 Zdało się

oczom głupich, że umarli, za utrapienie było

poczytane odejście ich, 3 a opuszezenie nas

za zgubę; lecz oni są w pokoju. 4 I choć

przed ludźmi męki cierpieli, nadzieja ich

pełna jest nieśmiertelności. 5 Po małych

utrapieniach wśród wielu dóbr znajdą

miejsce, bo ich Bóg doświadczył i uznał ich

za godnych Siebie. 6 Jak złoto w piecu

wypróbował ich i jak ofiarę całopalenia ich

nominat. 14 Factus est nobis in traductionem

cogitationum nostrarum. 15 Gravis est nobis

etiam ad videndum, quoniam dissimilis est

aliis vita illius, et immutatæ sunt viæ ejus.

16 Tamquam nugaces æstimati sumus ab illo,

et abstinet se a viis nostris tamquam ab

immunditiis, et præfert novissima justorum,

et gloriatur patrem se habere Deum. 17

Videamus ergo si sermones illius veri sint, et

tentemus quæ ventura sunt illi, et sciemus

quæ erunt novissima illius. 18 Si enim est

verus filius Dei, suscipiet illum, et liberabit

eum de manibus contrariorum. 19

Contumelia et tormento interrogemus eum,

ut sciamus reverentiam ejus, et probemus

patientiam illius. 20 Morte turpissima

condemnemus eum ; erit enim ei respectus

ex sermonibus illius. 21 Hæc cogitaverunt, et

erraverunt : excæcavit enim illos malitia

eorum. 22 Et nescierunt sacramenta Dei :

neque mercedem speraverunt justitiæ, nec

judicaverunt honorem animarum sanctarum.

23 Quoniam Deus creavit hominem

inexterminabilem, et ad imaginem

similitudinis suæ fecit illum. 24 Invidia

autem diaboli mors introivit in orbem

terrarum : 25 imitantur autem illum qui sunt

ex parte illius.

3

1 Justorum autem animæ in manu Dei sunt,

et non tangent illos tormentum mortis. 2 Visi

sunt oculis insipientium mori, et æstimata

est afflictio exitus illorum, 3 et quod a nobis

est iter exterminium ; illi autem sunt in pace

: 4 etsi coram hominibus tormenta passi sunt,

spes illorum immortalitate plena est. 5 In

paucis vexati sunt, in multis bene

disponentur, quoniam Deus tentavit eos, et

invenit illos dignos se. 6 Tamquam aurum in

fornace probavit illos, et quasi holocausti

4

przyjął, i czasu swego będzie wzgląd na nich.

7 Jaśnieć będą sprawiedliwi i jak iskry wśród

trzciny biegać będą. 8 Będą sądzić narody i

panować nad ludami, a Pan będzie nad nimi

królował na wieki. 9 Którzy w nim ufają,

zrozumieją prawdę, a wierni w miłości

pozostaną przy nim, gdyż dar i pokój jest

wybranym jego. 10 - Lecz bezbożni wedle

tego, co myśleli, karanie mieć będą, oni,

którzy wzgardzili sprawiedliwym i od Pana

odstąpili. 11 Kto bowiem odrzuca mądrość i

karność, nieszczęsny jest, i próżna jest

nadzieja ich, a dzieła ich niepożyteczne. 12

Niewiasty ich głupie są, a synowie ich

niecnotliwi.

4. LEPSZA BEZDZIETNOŚC Z CNOTA,

NIŻ LICZNE POTOMSTWO Z

GRZECHEM (3,13 - 4,6).

13 Przeklęty ród ich, gdyż szczęśliwa jest

niepłodna i niepokalana, która nie poznała

łoża w grzechu, otrzyma nagrodę w czasie

nawiedzenia dusz świętych; 14 i trzebieniec,

który rękami swymi nie czynił nieprawości,

ani nie myślał przeciw Bogu złego, bo będzie

mu dany wybrany dar za wierność i dział w

świątyni Bożej najprzyjemniejszy. 15

Dobrych bowiem prac chwalebny jest

pożytek i nieprzemijający 16 jest korzeń

mądrości. - Ale synowie cudzołożników w

zniszczeniu będą i potomstwo nieprawego

łoża będzie wygładzone. 17 A choćby też

długo żyć mieli, za nic będą poczytani, a

starość ich na końcu beze czci będzie. 18 A

jeśli prędzej pomrą, nadziei mieć nie będą,

ani pociechy w dzień rozeznawania. 19

Złośliwego bowiem pokolenia srogi jest

koniec.

4

1 O, jak piękny jest czysty, rodzaj z jasnością

! Nieśmiertelna jest bowiem pamięć jego,

gdyż i u Boga znany jest, i u ludzi. 2 Gdy

obecny jest, naśladują, go, a tęsknią za nim,

gdy odejdzie, i na wieki, uwieńczony,

triumfuje, niepokalanego bojowania zapłatę

wygrywając. 3 - Lecz rozmnożone mnóstwo

hostiam accepit illos, et in tempore erit

respectus illorum. 7 Fulgebunt justi et

tamquam scintillæ in arundineto discurrent. 8

Judicabunt nationes, et dominabuntur

populis, et regnabit Dominus illorum in

perpetuum. 9 Qui confidunt in illo intelligent

veritatem, et fideles in dilectione

acquiescent illi, quoniam donum et pax est

electis ejus. 10 Impii autem secundum quæ

cogitaverunt correptionem habebunt : qui

neglexerunt justum, et a Domino

recesserunt. 11 Sapientiam enim et

disciplinam qui abjicit infelix est : et vacua

est spes illorum, et labores sine fructu, et

inutilia opera eorum. 12 Mulieres eorum

insensatæ sunt, et nequissimi filii eorum.

13 Maledicta creatura eorum, quoniam felix

est sterilis ; et incoinquinata, quæ nescivit

thorum in delicto, habebit fructum in

respectione animarum sanctarum ; 14 et

spado qui non operatus est per manus suas

iniquitatem, nec cogitavit adversus Deum

nequissima : dabitur enim illi fidei donum

electum, et sors in templo Dei acceptissima.

15 Bonorum enim laborum gloriosus est

fructus, et quæ non concidat radix sapientiæ.

16 Filii autem adulterorum in

inconsummatione erunt, et ab iniquo thoro

semen exterminabitur. 17 Et si quidem longæ

vitæ erunt, in nihilum computabuntur, et

sine honore erit novissima senectus illorum :

18 et si celerius defuncti fuerint, non

habebunt spem, nec in die agnitionis

allocutionem. 19 Nationis enim iniquæ diræ

sunt consummationes.

4

1 O quam pulchra est casta generatio, cum

claritate ! immortalis est enim memoria

illius, quoniam et apud Deum nota est, et

apud homines. 2 Cum præsens est, imitantur

illam, et desiderant eam cum se eduxerit ; et

in perpetuum coronata triumphat,

incoinquinatorum certaminum præmium

5

bezbożnych nie będzie pożyteczne, i

cudzołożne szczepy nie puszczą korzenia

głęboko, ani nie ustalą się na trwałym

gruncie. 4 I choć do czasu na gałęziach

pączki puszczą, to jednak, ponieważ słabo są

wsadzone, wiatr je wzruszy a gwałtowne

wichry z korzeniami wyrwą. 5 Bo się

połamią gałęzie niedoszłe, a owoc ich

niepożyteczny i cierpki do jedzenia a, i do

niczego się nie nadający. 6 Z nieprawego

bowiem złączenia zrodzeni synowie są

świadkami złości przeciwko rodzicom w

przesłuchiwaniu ich.

5. ŚMIERĆ PRZEDWCZESNA

SPRAWIEDLIWEGO I DŁUGIE ŻYCIE

BEZBOŻNEGO (4,7-19).

7 Lecz sprawiedliwy, choćby umarł

przedwcześnie, w odpoczynku będzie. 8

Starość bowiem szanowna jest nie ta

długowieczna ani też liczbą lat porachowana,

ale sędziwością jest roztropność człowieka,

9 a wiekiem starości życie nieskalane. 10 -

Ponieważ podobał się Bogu, stał się

umiłowanym, a ponieważ żył między

grzesznikami, został przeniesiony; 11

zabrany został, aby zło nie odmieniło umysłu

jego, albo ułuda nie oszukała duszy jego; 12

urok bowiem marności zaciemnia dobro, a

niestateczna pożądliwość wywraca umysł

niezepsuty. 13 Stawszy się za krótki czas

doskonałym, przeżył czasów wiele; 14

podobała się bowiem Bogu dusza jego,

dlatego pośpieszył się wywieść go spośród

nieprawości. - A ludzie widzieli i nie

rozumieli, ani nie brali do serca takich

rzeczy: 15 że łaska Boża i miłosierdzie jest

ze świętymi Jego, i wzgląd na wybranych

Jego. 16 Potępia zaś sprawiedliwy umarły

żywych bezbożnych, a młodość, prędzej

skończona, długi żywot niesprawiedliwego.

17 Ujrzą bowiem koniec mądrego, a nie

zrozumieją, co o nim myślał Bóg i dlaczego

zabezpieczył go Pan. 18 Ujrzą i wzgardzą

nim, a Pan z nich naśmiewać się będzie.

vincens. 3 Multigena autem impiorum

multitudo non erit utilis, et spuria vitulamina

non dabunt radices altas, nec stabile

firmamentum collocabunt. 4 Etsi in ramis in

tempore germinaverint, infirmiter posita, a

vento commovebuntur, et a nimietate

ventorum eradicabuntur. 5 Confringentur

enim rami inconsummati ; et fructus illorum

inutiles et acerbi ad manducandum, et ad

nihilum apti. 6 Ex iniquis enim somnis filii

qui nascuntur, testes sunt nequitiæ adversus

parentes in interrogatione sua.

7 Justus autem si morte præoccupatus fuerit,

in refrigerio erit ; 8 senectus enim venerabilis

est non diuturna, neque annorum numero

computata : cani autem sunt sensus hominis,

9 et ætas senectutis vita immaculata. 10

Placens Deo factus est dilectus, et vivens

inter peccatores translatus est. 11 Raptus est,

ne malitia mutaret intellectum ejus, aut ne

fictio deciperet animam illius. 12 Fascinatio

enim nugacitatis obscurat bona, et

inconstantia concupiscentiæ transvertit

sensum sine malitia. 13 Consummatus in

brevi, explevit tempora multa ; 14 placita

enim erat Deo anima illius : propter hoc

properavit educere illum de medio

iniquitatum. Populi autem videntes, et non

intelligentes, nec ponentes in præcordiis

talia, 15 quoniam gratia Dei et misericordia

est in sanctos ejus, et respectus in electos

illius. 16 Condemnat autem justus mortuus

vivos impios, et juventus celerius

consummata longam vitam injusti. 17

Videbunt enim finem sapientis, et non

intelligent quid cogitaverit de illo Deus, et

quare munierit illum Dominus. 18 Videbunt,

et contemnent eum ; illos autem Dominus

irridebit.

6

19 I upadną potem bez czci, i w zelżeniu

będą między umarłymi na wieki; bo ich

roztrąci nadętych bez głosu i z podstaw ich

poruszy, i aż do wierzchu spustoszeni będą, i

będą wzdychać, a pamięć o nich zaginie.

6. SĄD OSTATECZNY (4,20 - 5,24).

20 Przyjdą do rachowania grzechów swoich

z bojaźnią, a nieprawości ich z naprzeciwka

oskarżać ich będą.

5

1 Wtedy stać będą sprawiedliwi i z wielką

stałością przeciwko tym, którzy ich uciskali i

którzy pozbawili ich owocu ich prac. 2 - Na

ten widok będą zatrwożeni bojaźnią

straszliwą i zdumiewać się będą nad nagłym

i niespodziewanym zbawieniem; 3 mówić

będą sami do siebie, żalem zdjęci i w ucisku

ducha wzdychając : "Ci to są, którzy niegdyś

byli nam pośmiewiskiem i uwłaczającym

przysłowiem ! 4 My głupi mieliśmy życie

ich za szaleństwo i za sromotny ich koniec:

5 a oto jak policzeni są między synów

Bożych, i między świętymi dział ich jest! 6

Tak więc zbłądziliśmy z drogi prawdziwej i

nie świeciła nam światłość sprawiedliwości, i

słońce zrozumienia nie wzeszło nam. 7

Napracowaliśmy się na drodze nieprawości i

zatracenia, i chodziliśmy drogami trudnymi,

a drogi Pańskiej nie znaliśmy. 8 Cóż nam

pomogła pycha? albo chełpienie się

bogactwami co nam przyniosło? 9

Przeminęło to wszystko jak cień i jak poseł

przebiegający, 10 i jak okręt, który

przepływa przez burzącą się wodę, którego,

gdy przejdzie, śladu znaleźć nie można, ani

ścieżki kadłuba jego między falami; 11 albo

jak ptak, lecący przez powietrze, którego

drogi nie znajduje się żadnego znaku, ale

tylko szum skrzydeł, bijący w lekki wiatr i

siłą rozbijający powietrzną drogę : ruszając

skrzydłami przeleciał, a potem nie znać

żadnego śladu drogi jego; 12 albo jak strzała

wypuszczona do pewnego celu: rozbite

powietrze natychmiast się, znowu zwarło, tak

iż nie znać przejścia jej; 13 tak i my

19 Et erunt post hæc decidentes sine honore,

et in contumelia inter mortuos in perpetuum :

quoniam disrumpet illos inflatos sine voce,

et commovebit illos a fundamentis, et usque

ad supremum desolabuntur, et erunt

gementes, et memoria illorum peribit.

20 Venient in cogitatione peccatorum

suorum timidi, et traducent illos ex adverso

iniquitates ipsorum.

5

1 Tunc stabunt justi in magna constantia

adversus eos qui se angustiaverunt, et qui

abstulerunt labores eorum. 2 Videntes

turbabuntur timore horribili, et mirabuntur in

subitatione insperatæ salutis ; 3 dicentes intra

se, pœnitentiam agentes, et præ angustia

spiritus gementes : Hi sunt quos habuimus

aliquando in derisum, et in similitudinem

improperii. 4 Nos insensati, vitam illorum

æstimabamus insaniam, et finem illorum

sine honore ; 5 ecce quomodo computati sunt

inter filios Dei, et inter sanctos sors illorum

est. 6 Ergo erravimus a via veritatis, et

justitiæ lumen non luxit nobis, et sol

intelligentiæ non est ortus nobis. 7 Lassati

sumus in via iniquitatis et perditionis, et

ambulavimus vias difficiles : viam autem

Domini ignoravimus. 8 Quid nobis profuit

superbia ? aut divitiarum jactantia quid

contulit nobis ? 9 Transierunt omnia illa

tamquam umbra, et tamquam nuntius

percurrens, 10 et tamquam navis quæ

pertransit fluctuantem aquam, cujus cum

præterierit non est vestigium invenire, neque

semitam carinæ illius in fluctibus ; 11 aut

tamquam avis quæ transvolat in aëre, cujus

nullum invenitur argumentum itineris, sed

tantum sonitus alarum verberans levem

ventum, et scindens per vim itineris aërem :

commotis alis transvolavit, et post hoc

nullum signum invenitur itineris illius ; 12

aut tamquam sagitta emissa in locum

destinatum, divisus aër continuo in se

reclusus est, ut ignoretur transitus illius : 13

sic et nos nati continuo desivimus esse ; et

7

narodziwszy się wnet przestaliśmy być i

żadnego znaku cnoty nie mogliśmy wykazać,

aleśmy zniszczeli w złości naszej." 14 Takie

rzeczy mówili w piekle ci, którzy zgrzeszyli;

15 bo nadzieja bezbożnego jest jak plewa,

którą wiatr porywa, i jak cienka piana, którą

wicher rozpędza, i jak dym, który wiatr

rozwiewa, i jak pamięć przejeżdżającego

gościa jednodniowego. 16 Ale sprawiedliwi

na wieki żyć będą i u Pana jest ich zapłata, a

staranie nich u Najwyższego. 17 dlatego

dostąpią królestwa wspaniałego i korony

pięknej z ręki Pańskiej, gdyż prawicą swą

chronić ich będzie i ramieniem swym

świętym obroni ich. 18 - Przybierze zbroję

zapalczywość jego i uzbroi stworzenie dla

pomsty na wrogach. 19 Oblecze jako

pancerz sprawiedliwość, a za przyłbicę

weźmie sąd niezawodny, 20 weźmie

prawość jako tarczę niezwyciężoną i zaostrzy

srogi gniew na oszczep, 21 i będzie z nim

walczył okrąg świata przeciw nierozumnym.

22 Polecą prosto strzały błyskawic, i jak z

dobrze naciągniętego łuku z obłoków

wypuszczone będą, i w miejsce pewne

ugodzą. 23 I od opoczystego gniewu grady

wielkie będą wypuszczone, wzburzy się

przeciw nim woda morska i rzeki gwałtownie

się zbiegną. 24 Przeciwko nim stanie duch

mocy i jak wichura rozwieje ich; i obróci w

pustynię wszystką ziemię nieprawość ich, i

złość wywróci stolicę mocarzów.

CZĘŚC II (6,1 - 9,19)

POCHODZENIE, ISTOTA I

DZIAŁALNOŚĆ MĄDROŚCI, ŚRODKI

DO Jej OSIĄGNIĘCIA 1. POTRZEBA

MĄDROŚCI DLA KRÓLÓW (6,1-12).

6

1 Lepsza jest mądrość niźli siła, i mąż

roztropny niźli mocny. 2 Słuchajcież przeto,

królowie, i zrozumiejcie ; nauczcie się,

sędziowie krańców ziemi ! 3 Nadstawcie

uszu wy, którzy władacie ludem i chlubicie

się z mnóstwa narodów. 4 - Ponieważ od

Pana dana wam jest władza i moc od

Najwyższego, który badać będzie uczynki

virtutis quidem nullum signum valuimus

ostendere, in malignitate autem nostra

consumpti sumus. 14 Talia dixerunt in

inferno hi qui peccaverunt : 15 quoniam spes

impii tamquam lanugo est quæ a vento

tollitur, et tamquam spuma gracilis quæ a

procella dispergitur, et tamquam fumus qui a

vento diffusus est, et tamquam memoria

hospitis unius diei prætereuntis. 16 Justi

autem in perpetuum vivent, et apud

Dominum est merces eorum, et cogitatio

illorum apud Altissimum. 17 Ideo accipient

regnum decoris, et diadema speciei de manu

Domini : quoniam dextera sua teget eos, et

brachio sancto suo defendet illos. 18 Accipiet

armaturam zelus illius, et armabit creaturam

ad ultionem inimicorum. 19 Induet pro

thorace justitiam, et accipiet pro galea

judicium certum ; 20 sumet scutum

inexpugnabile æquitatem. 21 Acuet autem

duram iram in lanceam, et pugnabit cum illo

orbis terrarum contra insensatos. 22 Ibunt

directe emissiones fulgurum, et tamquam a

bene curvato arcu nubium exterminabuntur,

et ad certum locum insilient. 23 Et a petrosa

ira plenæ mittentur grandines ; excandescet

in illos aqua maris, et flumina concurrent

duriter. 24 Contra illos stabit spiritus virtutis,

et tamquam turbo venti dividet illos ; et ad

eremum perducet omnem terram iniquitas

illorum, et malignitas evertet sedes

potentium.

6

1 Melior est sapientia quam vires, et vir

prudens quam fortis. 2 Audite ergo, reges, et

intelligite ; discite, judices finium terræ. 3

Præbete aures, vos qui continetis

multitudines, et placetis vobis in turbis

nationum. 4 Quoniam data est a Domino

potestas vobis, et virtus ab Altissimo : qui

interrogabit opera vestra, et cogitationes

8

wasze i myśli wasze roztrząsać; 5 ponieważ

będąc sługami królestwa jego, nie sądziliście

sprawiedliwie, aniście nie strzegli prawa

sprawiedliwości, aniście nie chodzili według

woli Bożej: 6 Strasznie i prędko ukaże się

wam, bo najsroższy sąd dla tych będzie, co

nad innymi stoją. 7 Mały bowiem otrzyma

miłosierdzie, ale mocarze mocne męki

cierpieć będą. 8 Bo na niczyją osobę Bóg nie

będzie dbał, ani się nie zlęknie niczyjej

wielkości; gdyż on uczynił małego i

wielkiego, i jednako o wszystkich ma pieczę.

9 Ale nad mocniejszym mocniejsza męka

wisi. 10 - Do was tedy, królowie, są te

mowy moje, abyście się nauczyli mądrości, a

nie upadli. 11 Którzy bowiem będą strzec

sprawiedliwości sprawiedliwości, będą

usprawiedliwieni, a którzy się tego nauczą,

znajdą stosowną odpowiedź. 12 Pożądajcież

tedy słów moich, miłujcie je, a będziecie

mieć naukę.

2. MĄDROŚC ŁATWO JEST ZNALEŻĆ, A

ONA PROWADZI DO WIECZNEGO

KRÓLOWANIA (6,13-23).

13 Jaśniejąca jest i nigdy nie więdnąca

mądrość, i łatwo spostrzegają ją ci, którzy ją

miłują, i znajdują ci, którzy jej szukają; 14

uprzedza tych, którzy jej pożądają, aby im

się pierwsza ukazała. 15 Kto do niej rano

wstanie, nie będzie się trudził, bo ją znajdzie

siedzącą u drzwi swoich. 16 Myśleć tedy o

niej jest doskonałą roztropnością, a kto dla

niej czuwać będzie, rychło bezpieczny

będzie. 17 Bo tych, którzy jej są godni, sama

obchodzi szukając i na drogach wesoło się

im pokazuje, i zabiega im ze wszelkim

staraniem. 18 - Początkiem jej bowiem jest

szczere pożądanie nauki, 19 a troska o naukę

miłością jest, a miłość jest zachowaniem jej

praw, a zachowanie praw jest zapewnieniem

nieskazitelności, 20 a nieskazitelność czyni

bliskim Bogu. 21 Tak więc pożądanie

mądrości przywodzi do wiecznego

królestwa. 22 - Przeto jeśli się kochacie w

stolicach i w berłach, o królowie ludu,

miłujcie mądrość, abyście na wieki

królowali.

scrutabitur. 5 Quoniam cum essetis ministri

regni illius, non recte judicastis, nec

custodistis legem justitiæ, neque secundum

voluntatem Dei ambulastis. 6 Horrende et

cito apparebit vobis, quoniam judicium

durissimum his qui præsunt fiet. 7 Exiguo

enim conceditur misericordia ; potentes

autem potenter tormenta patientur. 8 Non

enim subtrahet personam cujusquam Deus,

nec verebitur magnitudinem ejus cujusquam,

quoniam pusillum et magnum ipse fecit, et

æqualiter cura est illi de omnibus. 9

Fortioribus autem fortior instat cruciatio. 10

Ad vos ergo, reges, sunt hi sermones mei : ut

discatis sapientiam, et non excidatis. 11 Qui

enim custodierint justa juste, justificabuntur ;

et qui didicerint ista, invenient quid

respondeant. 12 Concupiscite ergo sermones

meos ; diligite illos, et habebitis disciplinam.

13 Clara est, et quæ numquam marcescit,

sapientia : et facile videtur ab his qui

diligunt eam, et invenitur ab his qui quærunt

illam. 14 Præoccupat qui se concupiscunt, ut

illis se prior ostendat. 15 Qui de luce

vigilaverit ad illam non laborabit ;

assidentem enim illam foribus suis inveniet.

16 Cogitare ergo de illa sensus est

consummatus, et qui vigilaverit propter

illam cito securus erit. 17 Quoniam dignos se

ipsa circuit quærens, et in viis ostendit se

hilariter, et in omni providentia occurrit illis.

18 Initium enim illius verissima est

disciplinæ concupiscentia. 19 Cura ergo

disciplinæ dilectio est, et dilectio custodia

legum illius est ; custoditio autem legum

consummatio incorruptionis est ; 20

incorruptio autem facit esse proximum Deo.

21 Concupiscentia itaque sapientiæ deducit

ad regnum perpetuum. 22 Si ergo

delectamini sedibus et sceptris, o reges

populi, diligite sapientiam, ut in perpetuum

regnetis :

9

23 Miłujcie światło mądrości, wszyscy,

którzy nad ludem przełożeni jesteście.

3. SALOMON WYŁOŻY NAUKĘ O

MĄDROŚCI (6,24-27).

24 A czym jest mądrość i jak się poczęła,

powiem, i nie zataję przed wami tajemnic

Bożych, ale od początku narodzenia

wyśledzę i jasno wyłożę poznanie jej, a nie

pominę prawdy; 25 ani z tym, który wysechł

od zazdrości, nie pójdę w drogę, gdyż taki

człowiek nie będzie uczestnikiem mądrości.

26 Mnóstwo mądrych zaś jest zbawieniem

okręgu ziemi, a król mądry jest podporą

ludu. 27 Przeto przyjmijcie naukę przez

słowa moje, a będzie wam pożyteczna.

4. W JAKI SPOSÓB SALOMON

OSIĄGNĄŁ MĄDROŚĆ (7,1-14).

7

1 I ja także jestem śmiertelnym człowiekiem,

podobnym do wszystkich i z rodu owego,

który był pierwszy z ziemi utworzony, i w

żywocie matki byłem ukształtowany w ciało;

2 przez dziesięć miesięcy zsiadłem się we

krwi, z nasienia człowieczego i z lubości ze

spaniem złączonej. 3 I ja narodziwszy się

zaczerpnąłem wspólnego powietrza, i

wypadłem na ziemię podobnie uczynioną, i

pierwszy głos, podobny wszystkim, wydalem

płacząc; 4 wychowany byłem w powiciu i w

troskach wielkich. 5 Żaden bowiem z

królów nie miał innego początku rodzenia. 6

Jedno jest tedy dla wszystkich wejście do

żywota i jednakowe zejście. 7 - I dlatego

modliłem się, a dana mi jest roztropność, i

wzywałem, i przyszedł na mnie duch

mądrości; 8 i przełożyłem ją nad królestwa i

stolice, i bogactwa za nic miałem w

porównaniu z nią, 9 i nie przyrównałem do

niej drogiego kamienia, gdyż wszystko złoto,

do niej przyrównane, jest odrobiną piasku, a

za błoto będzie poczytane srebro obok niej.

10 Nad zdrowie i piękno umiłowałem ją i

postanowiłem mieć ją zamiast światłości,

gdyż światło jej nigdy nie zgaśnie. 11 - A

23 diligite lumen sapientiæ, omnes qui

præestis populis.

24 Quid est autem sapientia, et

quemadmodum facta sit, referam, et non

abscondam a vobis sacramenta Dei : sed ab

initio nativitatis investigabo, et ponam in

lucem scientiam illius, et non præteribo

veritatem. 25 Neque cum invidia tabescente

iter habebo, quoniam talis homo non erit

particeps sapientiæ. 26 Multitudo autem

sapientium sanitas est orbis terrarum, et rex

sapiens stabilimentum populi est. 27 Ergo

accipite disciplinam per sermones meos, et

proderit vobis.

7

1 Sum quidem et ego mortalis homo, similis

omnibus, et ex genere terreni illius qui prior

factus est : et in ventre matris figuratus sum

caro ; 2 decem mensium tempore coagulatus

sum in sanguine : ex semine hominis, et

delectamento somni conveniente. 3 Et ego

natus accepi communem aërem, et in

similiter factam decidi terram, et primam

vocem similem omnibus emisi plorans. 4 In

involumentis nutritus sum, et curis magnis : 5

nemo enim ex regibus aliud habuit nativitatis

initium. 6 Unus ergo introitus est omnibus ad

vitam, et similis exitus. 7 Propter hoc optavi,

et datus est mihi sensus ; et invocavi, et

venit in me spiritus sapientiæ : 8 et præposui

illam regnis et sedibus, et divitias nihil esse

duxi in comparatione illius. 9 Nec comparavi

illi lapidem pretiosum, quoniam omne

aurum in comparatione illius arena est

exigua, et tamquam lutum æstimabitur

argentum in conspectu illius. 10 Super

salutem et speciem dilexi illam, et proposui

pro luce habere illam, quoniam

inextinguibile est lumen illius. 11 Venerunt

autem mihi omnia bona pariter cum illa, et

innumerabilis honestas per manus illius ; 12

10

przyszły mi razem z nią wszystkie dobra, i

niezliczone bogactwa przez ręce jej. 12 I

radowałem się z wszystkiego, bo przede mną

szła ta mądrość, a nie wiedziałem, iż ona jest

matką tego wszystkiego. 13 - Nauczyłem się

jej bez obłudy i użyczam jej bez zazdrości, a

nie ukrywam jej bogactwa. 14

Nieprzebranym bowiem jest skarbem dla

ludzi, a ci, którzy go używali, stali się

uczestnikami Boskiej przyjaźni, dla darów

umiejętności zaleceni.

5. MĄDROŚĆ BOŻA ŻRÓDŁEM

MĄDROŚCI LUDZKIEJ (7,15 - 8,1).

15 A mnie Bóg dał mówić wedle rozsądku i

układać myśli godne otrzymanych darów,

gdyż On jest wodzem mądrości i

poprawiającym mądrych. 16 W ręce bowiem

Jego i my, i mowy nasze, i wszelka mądrość,

i umiejętność rzemiosł, i ćwiczenie. 17 - On

bowiem dał mi prawdziwą znajomość rzeczy

istniejących, abym znał urządzenie okręgu

ziemi i siły żywiołów, początek, koniec i

środek czasów, 18 następstwa rzeczy

zmiennych i zmiany pór roku, 19 roczne

biegi i położenie gwiazd, 20 naturę zwierząt

i gniewy dzikich bestyj, moc wiatrdw i myśli

ludzkie, różnorodność krzewów i moce

korzeni; 21 i cokolwiek jest skryte i

niewiadome, tego nauczyłem się;

wszystkiego bowiem nauczyła mnie

tworzycielka wszystkiego, Mądrość. 22 -

Jest bowiem w niej duch rozumu, święty,

jedyny, rozmaity, subtelny, wymowny,

rączy, nieskalany, pewny, słodki, miłujący

dobro, bystry, którego nic nie wstrzymuje,

dobrze czyniący, ludzki, łaskawy, stateczny,

nieomylny, 23 bezpieczny, mający wszelką

moc, wszystko przewidujący i który

wszystkie duchy przenika, rozumny, czysty,

subtelny. 24 Nad wszystkie bowiem rzeczy,

które się ruszają, prędsza jest Mądrość, i

dosięga wszędzie dla swojej czystości. 25 -

Tchnieniem bowiem jest mocy Bożej i

czystym wypływem jasności Boga

wszechmogącego, i dlatego nic skalanego do

niej nie wchodzi; 26 jasnością jest bowiem

wiecznej światłości i obrazem bez zmazy

Boskiego majestatu, i wyobrażeniem dobroci

et lætatus sum in omnibus, quoniam

antecedebat me ista sapientia, et ignorabam

quoniam horum omnium mater est. 13 Quam

sine fictione didici, et sine invidia

communico, et honestatem illius non

abscondo. 14 Infinitus enim thesaurus est

hominibus ; quo qui usi sunt, participes facti

sunt amicitiæ Dei, propter disciplinæ dona

commendati.

15 Mihi autem dedit Deus dicere ex

sententia, et præsumere digna horum quæ

mihi dantur : quoniam ipse sapientiæ dux

est, et sapientium emendator. 16 In manu

enim illius et nos et sermones nostri, et

omnis sapientia, et operum scientia, et

disciplina. 17 Ipse enim dedit mihi horum

quæ sunt scientiam veram, ut sciam

dispositionem orbis terrarum, et virtutes

elementorum, 18 initium, et

consummationem, et medietatem temporum,

vicissitudinum permutationes, et

commutationes temporum, 19 anni cursus, et

stellarum dispositiones, 20 naturas

animalium, et iras bestiarum, vim ventorum,

et cogitationes hominum, differentias

virgultorum, et virtutes radicum. 21 Et

quæcumque sunt absconsa et improvisa

didici : omnium enim artifex docuit me

sapientia. 22 Est enim in illa spiritus

intelligentiæ, sanctus, unicus, multiplex,

subtilis, disertus, mobilis, incoinquinatus,

certus, suavis, amans bonum, acutus, quem

nihil vetat, benefaciens, 23 humanus,

benignus, stabilis, certus, securus, omnem

habens virtutem, omnia prospiciens, et qui

capiat omnes spiritus, intelligibilis, mundus,

subtilis. 24 Omnibus enim mobilibus

mobilior est sapientia : attingit autem ubique

propter suam munditiam. 25 Vapor est enim

virtutis Dei, et emanatio quædam est

claritatis omnipotentis Dei sincera, et ideo

nihil inquinatum in eam incurrit : 26 candor

est enim lucis æternæ, et speculum sine

macula Dei majestatis, et imago bonitatis

11

jego. 27 - A chociaż jest jedyna, wszystko

może, i chociaż w sobie trwa, wszystko

odnawia, i poprzez pokolenia w dusze święte

się przenosi, przyjaciół Bożych i proroków

czyni. 28 Nikogo bowiem Bóg nie miłuje,

jeno tego, który z Mądrością przebywa. 29

Jest ona bowiem śliczniejsza od słońca i

przewyższa wszelki porządek gwiazd,

światłości przyrównana, przed nią ma

pierwszeństwo; 30 po onej bowiem nastaje

noc, ale Mądrości nie zwycięża złość.

8

1 Dosięga tedy od końca aż do końca mocno

i urządza wszvstko łagodnie.

6. MĄDROŚĆ JAKO OBLUBIENICA,

KTÓRĄ STARA SIĘ SALOMON

POZYSKAĆ (8,2-18).

2 Tę umiłowałem i szukałem jej od młodości

mojej, i starałem się wziąć ją sobie za

oblubienicę, i stałem się miłośnikiem

piękności jej. 3 Wysławia szlachetne swe

pochodzenie, gdyż życie ma wespół z

Bogiem; 4 ale i Pan wszechrzeczy umiłował

ją. Nauczycielką bowiem jest umiejętności

Bożej i wybiera spośród dzieł Jego. 5 A jeśli

bogactw pożąda się w życiu, cóż bogatszego

nad Mądrość, która sprawia wszystko? 6 A

jeśli roztropność coś tworzy, któż wśród

tego, co istnieje, jest lepszym od niej ? 7 I

jeśli kto miłuje sprawiedliwość, owocem jej

mozołów są wielkie cnoty, bo umiarkowania

i roztropności uczy, i sprawiedliwości, i

mocy, nad które nie ma nic dla ludzi w życiu

pożyteczniejszego. 8 A jeśli kto pożąda

wielkiej umiejętności, to ona zna przeszłe

rzeczy i o przyszłych zdanie wydaje, zna

sztuczne zwroty mów i rozwiązanie zagadek,

znaki i cuda zna pierwej, niźli będą, i

zdarzenia czasów i wieków. 9 - Przeto

umyśliłem ją sobie wziąć za towarzyszkę

życia wiedząc, że się ze mną będzie dzieliła

dobrami i będzie pociechą w myślach i

zmartwieniach moich. 10 Dzięki niej będę

miał sławę w pospólstwie i cześć u starszych,

ja młodzieniec, 11 i poznają moją bystrość

w sądzie, i w oczach mocarzów podziw

illius. 27 Et cum sit una, omnia potest ; et in

se permanens omnia innovat : et per nationes

in animas sanctas se transfert ; amicos Dei et

prophetas constituit. 28 Neminem enim

diligit Deus, nisi eum qui cum sapientia

inhabitat. 29 Est enim hæc speciosior sole, et

super omnem dispositionem stellarum : luci

comparata, invenitur prior. 30 Illi enim

succedit nox ; sapientiam autem non vincit

malitia.

8

1 Attingit ergo a fine usque ad finem fortiter,

et disponit omnia suaviter.

2 Hanc amavi, et exquisivi a juventute mea,

et quæsivi sponsam mihi eam assumere, et

amator factus sum formæ illius. 3

Generositatem illius glorificat,

contubernium habens Dei ; sed et omnium

Dominus dilexit illam. 4 Doctrix enim est

disciplinæ Dei, et electrix operum illius. 5 Et

si divitiæ appetuntur in vita, quid sapientia

locupletius quæ operatur omnia ? 6 Si autem

sensus operatur, quis horum quæ sunt magis

quam illa est artifex ? 7 Et si justitiam quis

diligit, labores hujus magnas habent virtutes

: sobrietatem enim et prudentiam docet, et

justitiam, et virtutem, quibus utilius nihil est

in vita hominibus. 8 Et si multitudinem

scientiæ desiderat quis, scit præterita, et de

futuris æstimat ; scit versutias sermonum, et

dissolutiones argumentorum ; signa et

monstra scit antequam fiant, et eventus

temporum et sæculorum. 9 Proposui ergo

hanc adducere mihi ad convivendum, sciens

quoniam mecum communicabit de bonis, et

erit allocutio cogitationis et tædii mei. 10

Habebo propter hanc claritatem ad turbas, et

honorem apud seniores juvenis ; 11 et acutus

inveniar in judicio, et in conspectu

potentium admirabilis ero, et facies

principum mirabuntur me : 12 tacentem me

sustinebunt, et loquentem me respicient, et

12

wzbudzać będę, i książąt twarze nade mną

się zdumieją; 12 na mnie milczącego czekać

będą i na mnie mówiącego patrzeć będą, a

gdy będę dłużej mówił, usta swe zakryją. 13

Nadto przez nią otrzymam nieśmiertelność i

wieczną pamięć zostawię u tych, którzy po

mnie będą. 14 Będę rządził ludami i narody

będą mi poddane; 15 będą się bali, słysząc o

mnie, królowie straszni; wśród ludu okażę

się dobrym, a na wojnie mocnym. 16

Wszedłszy do domu odpocznę z nią; nie

sprawia bowiem przykrości jej towarzystwo

ani odrazy wspólne życie z nią, ale radość i

wesele. 17 - To w sobie rozmyślając i

rozważając w sercu swoim, iż

nieśmiertelność jest spowinowacona z

mądrością i w przyjaźni z nią jest szlachetna

uciecha, 18 w pracach rąk jej niewyczerpane

bogactwa, w ćwiczeniu się w rozmowie z nią

roztropność, a chwała w wymianie z nią

mów; chodziłem wokoło szukając, jakby ją

wziąć do siebie.

7. JEDYNYM ŚRODKIEM DO

OSIĄGNIĘCIA MĄDROŚCI JEST

MODLITWA (8,19 - 9,19).

19 A byłem dziecięciem bystrym i dostała mi

się dusza dobra. 20 A gdy byłem jeszcze

lepszy, przyszedłem do ciała nieskalanego.

21 Lecz zrozumiawszy, że inaczej nie

mogłem być powściągliwy, ażby Bóg dał - i

już to samo było mądrością, wiedzieć, czyj to

jest dar - poszedłem do Pana i prosiłem go, i

rzekłem ze wszystkich wnętrzności moich :

9

1 "Boże ojców moich i Panie miłosierdzia,

który uczyniłeś wszystko słowem swoim, 2

a w mądrości twej postawiłeś człowieka, aby

panował nad stworzeniem, 3 któreś ty

uczynił, aby rządził okręgiem ziemi w

prawości i sprawiedliwości, a sądy

sprawował w prostocie serca : 4 dajże mi

mądrość, stojącą przy stolicy twojej, a nie

odrzucaj mnie od służebników twoich; 5

gdyż ja jestem sługa twój i syn służebnicy

twojej, człowiek słaby i krótkiego wieku, i

zbyt niesposobny do zrozumienia sądu i

sermocinante me plura, manus ori suo

imponent. 13 Præterea habebo per hanc

immortalitatem, et memoriam æternam his

qui post me futuri sunt relinquam. 14

Disponam populos, et nationes mihi erunt

subditæ : 15 timebunt me audientes reges

horrendi. In multitudine videbor bonus, et in

bello fortis. 16 Intrans in domum meam,

conquiescam cum illa : non enim habet

amaritudinem conversatio illius, nec tædium

convictus illius, sed lætitiam et gaudium. 17

Hæc cogitans apud me et commemorans in

corde meo, quoniam immortalitas est in

cognatione sapientiæ, 18 et in amicitia illius

delectatio bona, et in operibus manuum illius

honestas sine defectione, et in certamine

loquelæ illius sapientia, et præclaritas in

communicatione sermonum ipsius :

circuibam quærens, ut mihi illam assumerem.

19 Puer autem eram ingeniosus, et sortitus

sum animam bonam. 20 Et cum essem magis

bonus, veni ad corpus incoinquinatum. 21 Et

ut scivi quoniam aliter non possem esse

continens, nisi Deus det ; et hoc ipsum erat

sapientiæ, scire cujus esset hoc donum : adii

Dominum, et deprecatus sum illum, et dixi

ex totis præcordiis meis :

9

1 Deus patrum meorum, et Domine

misericordiæ, qui fecisti omnia verbo tuo, 2

et sapientia tua constituisti hominem, ut

dominaretur creaturæ quæ a te facta est, 3 ut

disponat orbem terrarum in æquitate et

justitia, et in directione cordis judicium

judicet : 4 da mihi sedium tuarum assistricem

sapientiam, et noli me reprobare a pueris tuis

: 5 quoniam servus tuus sum ego, et filius

ancillæ tuæ ; homo infirmus, et exigui

temporis, et minor ad intellectum judicii et

legum. 6 Nam etsi quis erit consummatus

13

prawa. 6 Bo choćby też kto był doskonały

między synami człowieczymi, jeśli nie

będzie w nim mądrości twojej, za nic nie

będzie poczytany. 7 Ty mię obrałeś za króla

dla ludu twego i za sędziego synów swoich i

córek. 8 I kazałeś mi budować kościół na

górze twej świętej i w mieście mieszkania

twego ołtarz na podobieństwo przybytku

twego świętego, który zgotowałeś od

początku; 9 a z tobą jest mądrość twoja,

która zna dzieła twoje, która też była

przytomna naonczas, gdyś okrąg ziemi

tworzył, i wiedziała, co się podoba oczom

twoim i co jest słuszne według przykazań

twoich. 10 Ześlijże ją z świętych niebios

twoich i ze stoliey wielkości twojej, aby ze

mną była i ze mną pracowała, abym

wiedział, co jest przyjemne tobie; 11 bo ona

wszystko wie i rozumie, i poprowadzi mię w

dziełach moich przezornie, i będzie mię

strzegła mocą swoją. 12 I będą przyjemne

dzieła moje, i będę ludem twoim rządził

sprawiedliwie i będę godnym stolicy ojca

mojego. 13 Bo któryż człowiek będzie mógł

znać wolę Bożą ? albo kto się domyśleć

będzie mógł, czego chce Bóg ? 14 Myśli

bowiem ludzkie są bojaźliwe, i niepewne

przewidywania nasze; 15 bo ciało, podległe

skażeniu, obciąża duszę, a ziemskie

mieszkanie tłumi umysł wiele myślący. 16 I

z trudnością się domyślamy rzeczy, które są

na ziemi, i co mamy przed oczyma, z trudem

znajdujemy; 17 a co jest w niebie, kto zbada

? A wolę twoją kto pozna, jeśli ty nie dasz

mądrości i nie spuścisz ducha twego

świętego z wysokości, i tak naprostowane

będą ścieżki tych, którzy są na ziemi, a

ludzie nauczą się tego, co się tobie podoba ?

19 Albowiem przez mądrość zostali ocaleni

ci wszyscy, którzy się tobie, Panie, podobali

od początku."

inter filios hominum, si ab illo abfuerit

sapientia tua, in nihilum computabitur. 7 Tu

elegisti me regem populo tuo, et judicem

filiorum tuorum et filiarum : 8 et dixisti me

ædificare templum in monte sancto tuo, et in

civitate habitationis tuæ altare :

similitudinem tabernaculi sancti tui quod

præparasti ab initio. 9 Et tecum sapientia tua,

quæ novit opera tua, quæ et affuit tunc cum

orbem terrarum faceres, et sciebat quid esset

placitum oculis tuis, et quid directum in

præceptis tuis. 10 Mitte illam de cælis sanctis

tuis, et a sede magnitudinis tuæ, ut mecum

sit et mecum laboret, ut sciam quid

acceptum sit apud te : 11 scit enim illa

omnia, et intelligit, et deducet me in

operibus meis sobrie, et custodiet me in sua

potentia. 12 Et erunt accepta opera mea, et

disponam populum tuum juste, et ero dignus

sedium patris mei. 13 Quis enim hominum

poterit scire consilium Dei ? aut quis poterit

cogitare quid velit Deus ? 14 Cogitationes

enim mortalium timidæ, et incertæ

providentiæ nostræ ; 15 corpus enim quod

corrumpitur aggravat animam, et terrena

inhabitatio deprimit sensum multa

cogitantem. 16 Et difficile æstimamus quæ in

terra sunt, et quæ in prospectu sunt

invenimus cum labore : quæ autem in cælis

sunt, quis investigabit ? 17 Sensum autem

tuum, quis sciet, nisi tu dederis sapientiam,

et miseris spiritum sanctum tuum de

altissimis, 18 et sic correctæ sint semitæ

eorum qui sunt in terris, et quæ tibi placent

didicerint homines ? 19 Nam per sapientiam

sanati sunt quicumque placuerunt tibi,

Domine, a principio.

14

CZĘŚC III (10,1 - 19,20)

DZIAŁALNOŚĆ MĄDROŚCI W HISTORII

1. Dzieje od Adama do Mojżesza.

(10,1 - 11,4)

10

1 Ona pierwszego przez Boga stworzonego,

ojca okręgu złemi, zachowała, kiedy sam był

stworzony, 2 i od upadku go wyzwoliła, i

dała mu moc panowania nad wszystkim. 3 -

Skoro od niej odstąpił niesprawiedliwy w

gniewie swoim przez gniew braterskiego

mężobójstwa zginął. 4 - Kiedy z jego

powodu woda pustoszyła ziemię, Mądrość

znowu naprawiła kierując sprawiedliwym

przez wzgardzone drzewo. 5 - Ona też, gdy

się narody zmówiły w sprzysiężeniu złości,

poznała sprawiedliwego i zachowała

nienagannym Bogu, i w litości ku synowi

mocnym zachowała. 6 - Ona wybawiła

sprawiedliwego, uciekającego od ginących

bezbożnych, gdy ogień zstąpił na pięć miast;

7 a na świadectwo ich złości stoi opustoszała,

kurząca się ziemia, i drzewa, wydające

owoce w niepewnym czasie, i słup soli,

stojący na pamiątkę duszy niewiernej. 8

Zaniedbując bowiem mądrość, nie tylko w

tym upadli, że nie poznali dobra, ale i

głupoty swojej zostawili ludziom pamiątkę,

tak iż w tym, w czym zgrzeszyli, nie mogli

się ukryć. 9 Ale Mądrość wybawiła z boleści

tych, którzy ją szanowali. 10 - Ona

sprawiedliwego, uciekającego przed

gniewem brata, drogami prostymi prowadziła

i ukazała mu królestwo Boże, i dała mu

poznanie rzeczy świętych, wzbogaciła go w

jego pracach i poszczęściła pracom jego. 11

Wśród podstępów oszukujących go była przy

nim i ubogaciła go. 12 Zachowała od

nieprzyjaciół i obroniła go od uwodzicieli, i

w twardej walce dała mu zwyciężyć, aby

poznał, że nad wszystko mocniejsza jest

Mądrość. 13 - Ona sprawiedliwego

zaprzedanego nie opuściła, ale go wybawiła

od grzeszników i zstąpiła z nim do dołu, i w

więzieniu go nie opuściła,

10

1 Hæc illum qui primus formatus est a Deo

patre orbis terrarum, cum solus esset creatus,

custodivit, 2 et eduxit illum a delicto suo, et

dedit illi virtutem continendi omnia. 3 Ab

hac ut recessit injustus in ira sua, per iram

homicidii fraterni deperiit. 4 Propter quem

cum aqua deleret terram, sanavit iterum

sapientia, per contemptibile lignum justum

gubernans. 5 Hæc et in consensu nequitiæ,

cum se nationes contulissent, scivit justum,

et conservavit sine querela Deo, et in filii

misericordia fortem custodivit. 6 Hæc justum

a pereuntibus impiis liberavit fugientem,

descendente igne in Pentapolim : 7 quibus in

testimonium nequitiæ fumigabunda constat

deserta terra, et incerto tempore fructus

habentes arbores : et incredibilis animæ

memoria stans figmentum salis. 8 Sapientiam

enim prætereuntes, non tantum in hoc lapsi

sunt ut ignorarent bona, sed et insipientiæ

suæ reliquerunt hominibus memoriam, ut in

his quæ peccaverunt nec latere potuissent. 9

Sapientia autem hos qui se observant a

doloribus liberavit. 10 Hæc profugum iræ

fratris justum deduxit per vias rectas, et

ostendit illi regnum Dei, et dedit illi

scientiam sanctorum ; honestavit illum in

laboribus, et complevit labores illius. 11 In

fraude circumvenientium illum affuit illi, et

honestum fecit illum. 12 Custodivit illum ab

inimicis, et a seductoribus tutavit illum : et

certamen forte dedit illi ut vinceret, et sciret

quoniam omnium potentior est sapientia. 13

Hæc venditum justum non dereliquit, sed a

peccatoribus liberavit eum ; descenditque

cum illo in foveam,

15

14 aż mu przyniosła berło królestwa i moc

przeciwko tym, którzy go gnębili, i dowiodła

kłamstwa tych, którzy go oczerniali, i dała

mu sławę wieczną.

2. CZASY MOJŻESZA (10,15 -114).

15 Ona lud sprawiedliwy i nienaganne

potomstwo wybawiła od narodów, które go

ciemiężyły. 16 Weszła w duszę sługi

Bożego, i stanął przeciw srogim królom

przez cuda i znaki. 17 I oddała

sprawiedliwym nagrodę za ich pracę, i

prowadziła ich dziwną drogą, i była im we

dnie zasłoną, a w nocy światłością gwiazd.

18 Przeprawiła ich przez Morze Czerwone i

przeprowadziła ich przez wielką wodę; 19

lecz nieprzyjaciół ich potopiła w morzu i

wyrzuciła ich z głębin otchłani. 20 Dlatego

sprawiedliwi zabrali łupy bezbożnych, a

twoje święte imię, Panie, opiewali i

zwycięską rękę twą jednomyślnie

wychwalali; 21 bo Mądrość otworzyła usta

niemych, a języki niemowląt uczyniła

wymownymi.

11

1 Kierowała dziełami ich przez ręce proroka

świętego. 2 Szli drogą po pustyniach, w

których nie mieszkano, i na miejscach

pustych rozbijali namioty. 3 Oparli się

nieprzyjaciołom i pomścili się na wrogach. 4

Pragnęli i wzywali ciebie, i dana im została

woda z wysokiej skały, i uśmierzenie

pragnienia z twardego kamienia.

II. Porównanie losu Izraelitów i Egipcjan.

Sposób karania Boga. (11,5 -12,27)

1. PLAGA WODY I DOBRODZIEJSTWO

WODY (11,5-15).

5 Przez co bowiem cierpieli męki ich

nieprzyjaciele, dla braku wody do picia, w to

właśnie obfitując synowie izraelscy, weselili

się; 6 podczas gdy tamtym zabrakło, im ta

sama rzecz dogodziła. 7 Bo zamiast źródła

rzeki ustawicznie płynącej dałeś

14 et in vinculis non dereliquit illum, donec

afferret illi sceptrum regni, et potentiam

adversus eos qui eum deprimebant : et

mendaces ostendit qui maculaverunt illum,

et dedit illi claritatem æternam.

15 Hæc populum justum et semen sine

querela liberavit a nationibus quæ illum

deprimebant. 16 Intravit in animam servi

Dei, et stetit contra reges horrendos in

portentis et signis. 17 Et reddidit justis

mercedem laborum suorum, et deduxit illos

in via mirabili : et fuit illis in velamento diei,

et in luce stellarum per noctem ; 18 transtulit

illos per mare Rubrum, et transvexit illos per

aquam nimiam. 19 Inimicos autem illorum

demersit in mare, et ab altitudine inferorum

eduxit illos. Ideo justi tulerunt spolia

impiorum, 20 et decantaverunt, Domine,

nomen sanctum tuum, et victricem manum

tuam laudaverunt pariter : 21 quoniam

sapientia aperuit os mutorum, et linguas

infantium fecit disertas.

11

1 Direxit opera eorum in manibus prophetæ

sancti. 2 Iter fecerunt per deserta quæ non

habitabantur, et in locis desertis fixerunt

casas. 3 Steterunt contra hostes, et de

inimicis se vindicaverunt. 4 Sitierunt, et

invocaverunt te, et data est illis aqua de petra

altissima, et requies sitis de lapide duro.

5 Per quæ enim pœnas passi sunt inimici

illorum a defectione potus sui, et in eis cum

abundarent filii Israël lætati sunt : 6 per hæc,

cum illis deessent, bene cum illis actum est. 7

Nam pro fonte quidem sempiterni fluminis,

humanum sanguinem dedisti injustis. 8 Qui

16

niesprawiedliwym krew ludzką. 8 Podczas

gdy tych ubywało z powodu kary za dzieci

zabite, dałeś tamtym obfitą wodę

niespodziewanie, 9 pokazując przez

pragnienie, które wówczas było, jak

wywyższałeś swoich, a zabijałeś ich

przeciwników. 10 Gdy bowiem byli

doświadczeni - choć zaiste łaskawą karę

otrzymali - poznali, jakie kary ponosić mieli

bezbożni, osądzeni w gniewie. 11 Tych jako

ojciec upominający doświadczyłeś, a

tamtych jako srogi król, który sądzi,

skazałeś. 12 Nieobecni bowiem i obecni

podobnie byli męczeni. 13 Podwójny

bowiem ogarnął ich smutek i wzdychanie na

wspomnienie dawnych rzeczy. 14 Gdy

bowiem słyszeli, że przez ich męki dobrze

się im działo, wspomnieli na Pana,

zdumiewając się nad końcem sprawy. 15

Tego bowiem, którego wyrzuconego i

okrutnie na niebezpieczeństwo

wystawionego wyśmiali, na końcu zdarzenia

podziwiali, niejednakie ze sprawiedliwymi

pragnienie mając.

2. BOŻY SPOSÓB KARANIA W

ZASTOSOWANIU DO EGIPCJAN

(11,16-12,2).

16 Lecz za szalone myśli ich bezbożności,

ponieważ niektórzy, uwiedzeni, węże nieme i

inne zwierzęta nikczemne czcili,

przypuściłeś na nich mnóstwo niemych

zwierząt na pokaranie, 17 aby wiedzieli, iż

przez co kto grzeszy, przez to też karany

bywa. 18 - Nie było bowiem niepodobne dla

wszechmocnej ręki twojej, która z

niewidzialnej materii okrąg ziemi stworzyła,

przypuścić na nich mnóstwo niedźwiedzi

albo śmiałych lwów, 19 albo nowego

rodzaju i nieznane, pełne srogości zwierzęta,

albo parą ognistą zionące, albo woń dymu

wydające, albo strasznymi iskra mi z oczu

strzelające, 20 które nie tylko ranieniem

mogły ich zatracić, ale też wejrzeniem od

strachu zagubić. 21 Lecz i bez tego jednym

tchnieniem mogli być zabici, prześladowani

przez własne uczynki swoje, a rozproszeni

duchem mocy twojej; ale ty wszystko pod

cum minuerentur in traductione infantium

occisorum, dedisti illis abundantem aquam

insperate, 9 ostendens per sitim quæ tunc

fuit, quemadmodum tuos exaltares, et

adversarios illorum necares. 10 Cum enim

tentati sunt, et quidem cum misericordia

disciplinam accipientes, scierunt

quemadmodum cum ira judicati impii

tormenta paterentur. 11 Hos quidem

tamquam pater monens probasti ; illos autem

tamquam durus rex interrogans condemnasti.

12 Absentes enim, et præsentes, similiter

torquebantur. 13 Duplex enim illos acceperat

tædium et gemitus, cum memoria

præteritorum. 14 Cum enim audirent per sua

tormenta bene secum agi, commemorati sunt

Dominum, admirantes in finem exitus. 15

Quem enim in expositione prava projectum

deriserunt, in finem eventus mirati sunt, non

similiter justis sitientes.

16 Pro cogitationibus autem insensatis

iniquitatis illorum, quod quidam errantes

colebant mutos serpentes et bestias

supervacuas, immisisti illis multitudinem

mutorum animalium in vindictam ; 17 ut

scirent quia per quæ peccat quis, per hæc et

torquetur. 18 Non enim impossibilis erat

omnipotens manus tua, quæ creavit orbem

terrarum ex materia invisa, immittere illis

multitudinem ursorum, aut audaces leones,

19 aut novi generis ira plenas ignotas bestias,

aut vaporem ignium spirantes, aut fumi

odorem proferentes, aut horrendas ab oculis

scintillas emittentes ; 20 quarum non solum

læsura poterat illos exterminare, sed et

aspectus per timorem occidere. 21 Sed et sine

his uno spiritu poterant occidi,

persecutionem passi ab ipsis factis suis, et

dispersi per spiritum virtutis tuæ : sed omnia

in mensura, et numero et pondere disposuisti.

17

miarą i liczbą i wagą urządziłeś. 22 - Bo

wielką moc pokazać tobie samemu

przysługiwało zawsze, a sile ramienia twego

kto się sprzeciwi? 23 Albowiem jak

najmniejsze ziarnko na wadze, tak jest przed

tobą okrąg ziemi, i jak kropla rosy porannej,

która upada na ziemię. 24 Ale ty masz litość

nad wszystkimi, bo wszystko możesz, i

przebaczasz grzechy ludzkie dla pokuty. 25

Miłujesz bowiem wszystko, co jest, i nie

masz w nienawiści nic z tego, coś uczynił, bo

nie nienawidząc ustanowiłeś cokolwiek albo

uczyniłeś. 26 A jak żeby mogło co trwać,

gdybyś był nie chciał? albo co mogłoby być

zachowane, czego byś ty nie wezwał ? 27 A

ty oszczędzasz wszystko, bo twoje jest,

Panie, który dusze miłujesz.

12

1 O, jak dobry i słodki jest, Panie, duch twój

we wszystkim! 2 I dlatego też tych, którzy

błądzą, powoli karzesz, i napominasz ich za

to, w czym zgrzeszyli, i mówisz do nich, aby

opuściwszy nieprawość wierzyli w ciebie,

Panie !

3. BOŻY SPOSÓB KARANIA W

ZASTOSOWANIU DO

CHANANEJCZYKÓW (12,3-22).

3 Albowiem owych dawnych mieszkańców

ziemi świętej twojej, których miałeś w

nienawiści, 4 gdyż obrzydłe tobie uczynki

popełniali przez czarodziejstwa i ofiary

bezbożne, 5 i synów swych bez miłosierdzia

zabijali, i pożerali wnętrzności ludzkie, i pili

krew z pośrodka tajemnicy twojej, 6 i

sprawców, rodziców dusz bezbronnych,

chciałeś wytracić przez ręce ojców naszych,

7 aby otrzymali na mieszkanie, godne sług

Bożych, ziemię, która tobie jest najmilsza. 8

Ale, i tym jako ludziom przepuściłeś, i

posłałeś jako poprzedników wojska twego

szerszenie, aby ich powoli wytraciły. 9 - Nie

dlatego, żebyś nie mógł na wojnie poddać

bezbożnych sprawiedliwym, albo przez

dzikie zwierzęta albo też srogim słowem

naraz wytracić, 10 ale powoli karząc

dawałeś sposobność do pokuty, choć

22 Multum enim valere, tibi soli supererat

semper : et virtuti brachii tui quis resistet ?

23 Quoniam tamquam momentum stateræ,

sic est ante te orbis terrarum, et tamquam

gutta roris antelucani quæ descendit in

terram. 24 Sed misereris omnium, quia

omnia potes ; et dissimulas peccata

hominum, propter pœnitentiam. 25 Diligis

enim omnia quæ sunt, et nihil odisti eorum

quæ fecisti ; nec enim odiens aliquid

constituisti aut fecisti. 26 Quomodo autem

posset aliquid permanere, nisi tu voluisses ?

aut quod a te vocatum non esset

conservaretur ? 27 Parcis autem omnibus,

quoniam tua sunt, Domine, qui amas animas.

12

1 O quam bonus et suavis est, Domine,

spiritus tuus in omnibus ! 2 Ideoque eos qui

exerrant partibus corripis, et de quibus

peccant admones et alloqueris, ut relicta

malitia credant in te, Domine.

3 Illos enim antiquos inhabitatores terræ

sanctæ tuæ, quos exhorruisti, 4 quoniam

odibilia opera tibi faciebant per medicamina

et sacrificia injusta, 5 et filiorum suorum

necatores sine misericordia, et comestores

viscerum hominum, et devoratores sanguinis

a medio sacramento tuo, 6 et auctores

parentes animarum inauxiliatarum, perdere

voluisti per manus parentum nostrorum : 7 ut

dignam perciperent peregrinationem

puerorum Dei, quæ tibi omnium carior est

terra. 8 Sed et his tamquam hominibus

pepercisti, et misisti antecessores exercitus

tui vespas, ut illos paulatim exterminarent. 9

Non quia impotens eras in bello subjicere

impios justis, aut bestiis sævis, aut verbo

duro simul exterminare : 10 sed partibus

judicans, dabas locum pœnitentiæ, non

ignorans quoniam nequam est natio eorum,

18

wiedziałeś, iż zły jest ród ich i że myśl ich

nie mogła się odmienić na wieki. 11

Plemieniem bowiem przeklętym byli od

początku. - I nie z bojaźni przed kimkolwiek

dawałeś ich grzechom odpuszczenie. 12 Bo

któż tobie rzecze : "Coś uczynił ?" Albo kto

się sprzeciwi sądowi twojemu? Albo kto

przed oczy twoje przyjdzie jako obrońca

bezbożnych łudzi? Albo kto tobie za winę

poczyta, jeśli zginą narody, któreś ty

uczynił? 13 Bo nie ma innego Boga oprócz

ciebie, który masz staranie o wszystkich, aby

pokazać, iż nie wydajesz niesprawiedliwie

sądu. 14 Ani król ani tyran przed obliczem

twoim nie będzie się pytał o tych, których

zatraciłeś. 15 Ponieważ tedy sprawiedliwy

jesteś, wszystko sprawiedliwie urządzasz;

tego też potępić, który nie powinien być

karany, za niegodne mocy twojej uważasz.

16 - Moc bowiem twoja jest początkiem

sprawiedliwości, i dlatego, że jesteś Panem

wszystkich, zwykłeś wszystkim przebaczać.

17 Moc bowiem pokazujesz, gdy się nie

wierzy, że jesteś doskonały w mocy, i

karzesz zuchwałość tych, którzy cię nie

znają. 18 Ale ty, Panie mocy, sądzisz

łagodnie i z wielkim pobłażaniem nami

rządzisz, bo masz w pogotowiu moc kiedy

chcesz. 19 - A nauczyłeś lud twój przez

takie czyny, że sprawiedliwym trzeba być i

ludzkim, i uczyniłeś dobrą nadzieję synom

twoim, bo w sądaeh twych dajesz

sposobność do pokuty za grzechy. 20 Jeśli

bowiem nieprzyjaclół sług twoich i winnych

śmierá karałeś z taką oględnością, dając czas

i sposobność, aby się mogli nawrócić od

nieprawości, 21 z jakże wielką troskliwością

sądziłeś synów twoich, których ojcom dałeś

przysięgi i umowy obletnic dobrych? 22

Więc podczas gdy nas karzesz, to

nieprzyjaciół naszych wielokrotnie

chłoszczesz, abyśmy pamiętali o twej

dobroci, kiedy sądzimy, a miłosierdzia twego

się spodziewali, gdy my jesteśmy sądzeni.

et naturalis malitia ipsorum, et quoniam non

poterat mutari cogitatio illorum in

perpetuum. 11 Semen enim erat maledictum

ab initio ; nec timens aliquem, veniam dabas

peccatis illorum. 12 Quis enim dicet tibi :

Quid fecisti ? aut quis stabit contra judicium

tuum ? aut quis in conspectu tuo veniet

vindex iniquorum hominum ? aut quis tibi

imputabit, si perierint nationes quas tu fecisti

? 13 Non enim est alius deus quam tu, cui

cura est de omnibus, ut ostendas quoniam

non injuste judicas judicium. 14 Neque rex,

neque tyrannus in conspectu tuo inquirent de

his quos perdidisti. 15 Cum ergo sis justus,

juste omnia disponis ; ipsum quoque qui non

debet puniri, condemnare, exterum æstimas

a tua virtute. 16 Virtus enim tua justitiæ

initium est, et ob hoc quod Dominus es,

omnibus te parcere facis. 17 Virtutem enim

ostendis tu, qui non crederis esse in virtute

consummatus, et horum qui te nesciunt

audaciam traducis. 18 Tu autem dominator

virtutis, cum tranquillitate judicas, et cum

magna reverentia disponis nos : subest enim

tibi, cum volueris posse. 19 Docuisti autem

populum tuum per talia opera, quoniam

oportet justum esse et humanum ; et bonæ

spei fecisti filios tuos, quoniam judicans das

locum in peccatis pœnitentiæ. 20 Si enim

inimicos servorum tuorum, et debitos morti,

cum tanta cruciasti attentione, dans tempus

et locum per quæ possent mutari a malitia :

21 cum quanta diligentia judicasti filios tuos,

quorum parentibus juramenta et conventiones

dedisti bonarum promissionum ! 22 Cum

ergo das nobis disciplinam, inimicos nostros

multipliciter flagellas, ut bonitatem tuam

cogitemus judicantes, et cum de nobis

judicatur, speremus misericordiam tuam.

19

4. POWRÓT DO KAR EGIPSKICH

(12,23-27).

23 Dlatego i tamtym, którzy za życia swego

głupio i niesprawiedliwie żyli, przez te

rzeczy, które czcili, zadałeś wielkie męki. 24

Albowiem na błędnej drodze zbyt długo się

błąkali, mając za bogów to, co wśród

zwierząt jest najpodlejsze, i żyjąc na sposób

nierozumnych dzieci. 25 Dlatego to jako

nierozumnym dzieciom dałeś karanie na

pośmiewisko. 26 Lecz ci, którzy się nie

poprawili przez pośmiewisko i nagany,

doznali sądu godnego Boga. 27 Gdy bowiem

na tych, których za bogów mieli i przez

których dręczeni byli, oburzali się w swym

cierpieniu, zobaczyli i uznali, że ten, którego

nie chcieli niegdyś znać, jest prawdziwym

Bogiem; dlatego też i ostateczne potępienie

przyszło na nieh.

III. Nierozum bałwochwalstwa. (13,I -15,19)

I. KULT NATURY (13,1-9).

13

1 A głupi są wszyscy ludzie, w których nie

ma znajomości Boga i z tych dóbr, które

widzą, nie mogli poznać tego, który jest, ani

z rozważania dzieł nie rozpoznali Twórcy; 2

ale albo ogień, albo wiatr, albo prędkie

powietrze, albo okrąg gwiazd, albo

gwałtowną wodę, albo słońce i księżyc mieli

za bogów kierujących okręgiem ziemi. 3 -

Jeśli pięknością ich pociągnięci, za bogów je

uważali, niech wiedzą, o ile piękniejszy jest

ich władca; sprawca bowiem piękności to

wszystko stworzył. 4 Albo jeśli moc i

działalność ich podziwiali, niech zrozumieją

z nich, iż mocniejszy jest ten, który je

uczynił; 5 z wielkości bowiem piękności i

stworzenia stworzyciel tych rzeczy łatwo

poznany być może. 6 - Wszakże ci na

mniejszą przyganę zasługują, bo i ci zapewne

błądzą Boga szukając i chcąc znaleźć. 7 Bo

obracając się wśród dzieł jego, badają i za

pewne mają, że dobre jest to, co widzą. 8

Jednakowoż tym także nie można

23 Unde et illis qui in vita sua insensate et

injuste vixerunt, per hæc quæ coluerunt

dedisti summa tormenta. 24 Etenim in erroris

via diutius erraverunt, deos æstimantes hæc

quæ in animalibus sunt supervacua,

infantium insensatorum more viventes. 25

Propter hoc tamquam pueris insensatis

judicium in derisum dedisti. 26 Qui autem

ludibriis et increpationibus non sunt correcti,

dignum Dei judicium experti sunt. 27 In

quibus enim patientes indignabantur per hæc

quos putabant deos, in ipsis cum

exterminarentur videntes, illum quem olim

negabant se nosse, verum Deum agnoverunt ;

propter quod et finis condemnationis eorum

venit super illos.

13

1 Vani autem sunt omnes homines in quibus

non subest scientia Dei ; et de his quæ

videntur bona, non potuerunt intelligere eum

qui est, neque operibus attendentes

agnoverunt quis esset artifex : 2 sed aut

ignem, aut spiritum, aut citatum aërem, aut

gyrum stellarum, aut nimiam aquam, aut

solem et lunam, rectores orbis terrarum deos

putaverunt. 3 Quorum si specie delectati,

deos putaverunt, sciant quanto his dominator

eorum speciosior est : speciei enim

generator hæc omnia constituit. 4 Aut si

virtutem et opera eorum mirati sunt,

intelligant ab illis quoniam qui hæc fecit

fortior est illis : 5 a magnitudine enim speciei

et creaturæ cognoscibiliter poterit creator

horum videri. 6 Sed tamen adhuc in his

minor est querela ; et hi enim fortasse errant,

Deum quærentes, et volentes invenire. 7

Etenim cum in operibus illius conversentur

inquirunt, et persuasum habent quoniam

bona sunt quæ videntur. 8 Iterum autem nec

20

przebaczyć. 9 Bo jeśli tak wiele poznać

zdołali, iż świat mogli rozumem ogarnąć,

jakżeż Pana jego łatwiej nie znaleźli?

2. GŁUPOTA I BEZBOŻNOŚĆ KULTU

POSĄGÓW (13,10 -14,11).

10 Ale nieszczęśni są i między umarłymi jest

nadzieja tych, którzy bogami nazwali dzieła

rąk ludzkich, złoto i srebro, wymysł

rzemiosła, i podobieństwa zwierząt, albo

kamień niepożyteczny, robotę ręki

starodawnej. 11 Albo jeśli jaki zgrabny

rzemieślnik wyciął proste drzewo w lesie, i

wszystką korę z niego misternie oberznął, a

przy pomocy rzemiosła swego z pilnością

zrobił naczynie pożyteczne na posługę życia,

12 resztek zaś takiej roboty użył do

gotowania potraw, 13 a co zostało z tego i

do niczego się nie nadaje, drzewo krzywe i

sęków pełne, rzeźbił starannie w wolnych

chwilach i według nauki rzemiosła swego

nadał mu kształt, i podobnym uczynił do

obrazu człowieczego, 14 albo do którego ze

zwierząt je upodobnił, pociągnął minią i

barwiczką nadał mu czerwoną barwę, a

wszelką skazę, która na nim jest, zamazał,

15 i uczynił mu godne mieszkanie, stawiając

je na ścianie i utwierdzając żelazem; 16 tak

się stara o nie aby snadź nie upadło, gdyż

wie, że się ratować nie może, bo jest

obrazem i trzeba mu pomocy. 17 I o

majętność swoją, i o synów swoich, i o

małżeństwo, śluby czyniąc wypytuje się. Nie

wstydzi się mówić z tym, który jest bez

duszy, 18 i o zdrowie błaga niemocnego, a o

życie prosi umarłego, i wzywa na pomoc

nieużytecznego, 19 i o drogę szczęśliwą

prosi tego, który chodzić nie może, i o zysk, i

o pracę, i o powodzenie we wszystkich

rzeczach prosi tego, który we wszystkim jest

nieużyteczny.

14

1 Inny znowu zamierzając żeglować i na

srogich bałwanach poczynając płynąć,

wzywa drzewa słabszego od drzewa, które

go niesie. 2 Bo to wymyśliła chciwość

his debet ignosci. 9 Si enim tantum potuerunt

scire ut possent æstimare sæculum,

quomodo hujus Dominum non facilius

invenerunt ?

10 Infelices autem sunt, et inter mortuos

spes illorum est, qui appellaverunt deos

opera manuum hominum : aurum et

argentum, artis inventionem, et similitudines

animalium, aut lapidem inutilem, opus

manus antiquæ. 11 Aut si quis artifex faber

de silva lignum rectum secuerit, et hujus

docte eradat omnem corticem, et arte sua

usus diligenter fabricet vas utile in

conversationem vitæ ; 12 reliquiis autem ejus

operis ad præparationem escæ abutatur, 13

et reliquum horum quod ad nullos usus facit,

lignum curvum et vorticibus plenum sculpat

diligenter per vacuitatem suam, et per

scientiam suæ artis figuret illud, et assimilet

illud imagini hominis, 14 aut alicui ex

animalibus illud comparet : perliniens

rubrica, et rubicundum faciens fuco colorem

illius, et omnem maculam quæ in illo est

perliniens ; 15 et faciat ei dignam

habitationem, et in pariete ponens illud, et

confirmans ferro 16 ne forte cadat,

prospiciens illi : sciens quoniam non potest

adjuvare se : imago enim est, et opus est illi

adjutorium. 17 Et de substantia sua, et de

filiis suis, et de nuptiis votum faciens

inquirit : non erubescit loqui cum illo qui

sine anima est. 18 Et pro sanitate quidem

infirmum deprecatur, et pro vita rogat

mortuum, et in adjutorium inutilem invocat.

19 Et pro itinere petit ab eo qui ambulare non

potest ; et de acquirendo, et de operando, et

de omnium rerum eventu, petit ab eo qui in

omnibus est inutilis.

14

1 Iterum alius navigare cogitans, et per feros

fluctus iter facere incipiens, ligno portante

se, fragilius lignum invocat. 2 Illud enim

cupiditas acquirendi excogitavit, et artifex

21

nabywania i rzemieślnik mądrością swoją

zbudował. 3 A twoja, Ojcze, opatrzność

kieruje, boś dał i na morzu drogę, i między

nawałnościami ścieżkę bezpieczną, 4

pokazując, że mocen jesteś ze wszystkiego

wybawić, choćby się kto bez umiejętności

puścił na morze. 5 Ale aby dzieła mądrości

twej nie były bezużyteczne, przeto też ludzie

małemu drzewu powierzają dusze swoje, i

przebywając morze w okręcie znajdują

ocalenie. 6 Lecz także z początku, gdy ginęli

pyszni olbrzymi, nadzieja świata uciekłszy

się do okrętu, który ręką twą był kierowany,

zostawiła światu nasienie potomstwa. 7

Błogosławione bowiem jest drzewo, przez

które się dzieje sprawiedliwość ! 8 - Ale

bałwan, który ręką bywa zrobiony, przeklęty

jest i sam, i ten, który go uczynił: ten,

ponieważ go zrobił, a tamten, ponieważ

bogiem został nazwany, chociaż podlega

zepsuciu. 9 A Bóg nienawidzi zarówno

bezbożnika jak i bezbożność jego; 10 to też

robota razem z rzemieślnikiem męki cierpieć

będzie. 11 Dlatego i na bałwany pogańskie

nie będzie względu, ponieważ stworzenia

Boże stały się przedmiotem nienawiści i

pokusą dla dusz ludzkich, i pułapką dla nóg

ludzi głupich.

3. POCZĄTEK KULTU POSĄGÓW

(14,12-20).

12 Początkiem bowiemcudzołożenia jest

wymyślenie bałwanów, a wynalezienie ich

jest skażeniem życia; 13 bo ani nie było ich

od początku, ani nie będą trwać na wieki. 14

Głupota bowiem ta ludzka weszła na świat, i

dlatego prędki koniec dla nich się znalazł.

15 - W ciężkim bowiem żalu pogrążony

ojciec, uczynił obraz zbyt prędko sobie

zabranego syna, i tego, który wówczas jako

człowiek był umarł, teraz począł czcić jako

boga i wśród sług swoich obchody i ofiary

ustanowił. 16 Potem z czasem, gdy się zły

zwyczaj utrwalił, zachowano ten błąd jako

prawo, i z rozkazu władców cześć oddawano

posągom. 17 - A tych, których w oczy ludzie

czcić nie mogli, dlatego że za daleko byli,

przyniósłszy figurę ich z daleka, widoczny

sapientia fabricavit sua. 3 Tua autem, Pater,

providentia gubernat : quoniam dedisti et in

mari viam, et inter fluctus semitam

firmissimam, 4 ostendens quoniam potens es

ex omnibus salvare, etiam si sine arte aliquis

adeat mare. 5 Sed ut non essent vacua

sapientiæ tuæ opera, propter hoc etiam et

exiguo ligno credunt homines animas suas,

et transeuntes mare per ratem liberati sunt. 6

Sed et ab initio cum perirent superbi

gigantes, spes orbis terrarum ad ratem

confugiens, remisit sæculo semen nativitatis

quæ manu tua erat gubernata. 7 Benedictum

est enim lignum per quod fit justitia ; 8 per

manus autem quod fit idolum, maledictum

est et ipsum, et qui fecit illud : quia ille

quidem operatus est, illud autem cum esset

fragile, deus cognominatus est. 9 Similiter

autem odio sunt Deo impius et impietas ejus ;

10 etenim quod factum est, cum illo qui fecit

tormenta patietur. 11 Propter hoc et in idolis

nationum non erit respectus, quoniam

creaturæ Dei in odium factæ sunt, et in

tentationem animabus hominum, et in

muscipulam pedibus insipientium.

12 Initium enim fornicationis est exquisitio

idolorum, et adinventio illorum corruptio

vitæ est : 13 neque enim erant ab initio,

neque erunt in perpetuum. 14 Supervacuitas

enim hominum hæc advenit in orbem

terrarum, et ideo brevis illorum finis est

inventus. 15 Acerbo enim luctu dolens

pater, cito sibi rapti filii fecit imaginem ; et

illum qui tunc quasi homo mortuus fuerat,

nunc tamquam deum colere cœpit, et

constituit inter servos suos sacra et sacrificia.

16 Deinde interveniente tempore,

convalescente iniqua consuetudine, hic error

tamquam lex custoditus est, et tyrannorum

imperio colebantur figmenta. 17 Et hos quos

in palam homines honorare non poterant

propter hoc quod longe essent, e longinquo

22

obraz króla, którego uczáć chcieli, sprawili

sobie aby nieobecnemu, tak jakby był 18

obecny, gorliwie cześć oddawać. Do

pomnożenia zaś ich czci pobudziła nawet

tych, którzy nic o tym nie wiedzieli,

osobliwa pilność rzemieślnika. 19 Ten

bowiem, chcąc się przypodobać temu, który

go wziął w służbę, używał całej swej sztuki,

aby jak najlepiej podobieństwo wyrazić. 20

A mnóstwo ludzi, pięknością roboty

uwiedzione, tego, który przedtem jako

człowiek był uczczony, teraz za boga miało.

4. ZGUBNY WPŁYW

BAŁWOCHWALSTWA NA

MORALNOŚĆ I KARA (14,21- 31).

21 I było to dla życia ludzkiego oszukaniem,

iż ludzie, skłonności albo królom służąc,

nieudzielne imię dali kamieniom i drewnom.

22 I nie dosyć na tym było, że pobłądzili

około znajomości Boga, ale też żyjąc w

wielkim boju nieumiejętności, tak rozliczne i

tak wielkie złości pokojem nazywają. 23 Bo

albo dzieci swe ofiarując, albo ofiary tajemne

składając, albo na szaleństwach całe noce

spędzając, 24 ani życia, ani małżeństwa

czystego już nie zachowują, ale jeden

drugiego z nienawiści zabija albo przez

cudzołóstwo zasmuca. 25 I wszystko się

pomieszało: krew, mężobójstwo,

złodziejstwo i oszustwo, zepsucie i

niewierność, zaburzenie i

krzywoprzysięstwo, trwoga między dobrymi,

26 zapomnieme Boga, splugawienie dusz,

płci pomieszanie, niestateczność małżeństwa,

nierząd cudzołóstwa i niewstydliwości. 27

Chwalenie bowiem niegodnych wymienienia

bałwanów wszystkiego złego jest przyczyną i

początkiem i końcem. 28 Bo albo weseląc

się szaleją, albo też fałsze prorokują, albo

niesprawiedliwie żyją, albo skwapliwie

krzywoprzysięgają. 29 Ufając bowiem w

bałwanach, które są bez duszy, kiedy źle

przysięgają, spodziewają się, że to im nie

zaszkodzi. 30 Jedno i drugie tedy słusznie

im na złe wyjdzie, gdyż źle o Bogu rozumieli

trzymając się bałwanów, i niesprawiedliwie

przysięgali, zdradliwie gardząc

sprawiedliwością.

figura eorum allata, evidentem imaginem

regis quem honorare volebant fecerunt, ut

illum qui aberat, tamquam præsentem

colerent sua sollicitudine. 18 Provexit autem

ad horum culturam et hos qui ignorabant

artificis eximia diligentia. 19 Ille enim,

volens placere illi qui se assumpsit,

elaboravit arte sua ut similitudinem in melius

figuraret. 20 Multitudo autem hominum,

abducta per speciem operis, eum qui ante

tempus tamquam homo honoratus fuerat,

nunc deum æstimaverunt.

21 Et hæc fuit vitæ humanæ deceptio,

quoniam aut affectui aut regibus deservientes

homines, incommunicabile nomen lapidibus

et lignis imposuerunt. 22 Et non suffecerat

errasse eos circa Dei scientiam, sed et in

magno viventes inscientiæ bello, tot et tam

magna mala pacem appellant. 23 Aut enim

filios suos sacrificantes, aut obscura

sacrificia facientes, aut insaniæ plenas

vigilias habentes, 24 neque vitam, neque

nuptias mundas jam custodiunt : sed alius

alium per invidiam occidit, aut adulterans

contristat, 25 et omnia commista sunt :

sanguis, homicidium, furtum et fictio,

corruptio et infidelitas, turbatio et perjurium,

tumultus bonorum, 26 Dei immemoratio,

animarum inquinatio, nativitatis immutatio,

nuptiarum inconstantia, inordinatio mœchiæ

et impudicitiæ. 27 Infandorum enim

idolorum cultura omnis mali causa est, et

initium et finis. 28 Aut enim dum lætantur

insaniunt, aut certe vaticinantur falsa, aut

vivunt injuste, aut pejerant cito. 29 Dum

enim confidunt in idolis quæ sine anima sunt,

male jurantes noceri se non sperant. 30

Utraque ergo illis evenient digne, quoniam

male senserunt de Deo, attendentes idolis, et

juraverunt injuste, in dolo contemnentes

justitiam.

23

31 Nie tych bowiem moc, przez których

przysięgają, lecz kata, należna grzesznikom,

zawsze przychodzi po przestępstwie

niesprawiedliwych.

5. NARÓD IZRAELSKI WOLNY

POZOSTAŁ OD BAŁWOCHWALSTWA

( 15, 1-6).

15

1 Ale ty Boże nasz, łaskawy jesteś i

prawdziwy, cierpliwy, i w miłosierdziu

wszystkim kierujący. 2 Bo jeśli zgrzeszymy,

twoimi jesteśmy znając wielkość twoją; a

jeśli nie zgrzeszymy, wiemy, żeśmy między

twoich poczytani. 3 Ciebie bowiem znać jest

doskonałą sprawiedliwośáą, a zrozumieć

sprawiedliwość i moc twoją jest korzeniem

nieśmienelności. 4 Bo nie wprowadził nas w

błąd wymysł ludzki złej sztuki, ani cień

malowania, praca niepożyteczna, figura

rzeźbiona w różnych kolorach, 5 której

widok w głupim budzi pożądliwość, i miłuje

bezduszny kształt martwego obrazu. 6

Miłośnicy zła godni są, aby w takich

rzeczach nadzieję mieli, tak ci, którzy je

czynią, jak i którzy je miłują, i którzy je

czczą.

6. JESZCZE O GŁUPOCIE KULTU

POSĄGÓW I ZWIERZĄT (15,7-19).

7 Ale i garncarz, miękką ziemię gniotąc

pracowicie, każde naczynie lepi do użytku

naszego, i z tejże gliny lepi naczyma, które

do czystego użytku służą, i podobnie, które

tym są przeciwne; a jaki jest użytek tych

naczyń, rozstrzyga garncarz. 8 I w

bezbożnym trudzie boga z tego samego błota

lepi ten, który krótko przedtem był ulepiony

z ziemi i po chwili wraca się tam, skąd został

wzięty, gdy od niego będą się dopominać

długu duszy, którą miał. 9 Ale on nie

troszezy się o to, co ma przenieść, ani że

krótki jest żywot jego, lecz współzawodniczy

z pracującymi około złota i srebra, i

naśladuje pracujących około miedzi, i ma to

sobie za chwałę, iż lepi rzeczy błahe. 10

31 Non enim juratorum virtus, sed

peccantium pœna, perambulat semper

injustorum prævaricationem.

15

1 Tu autem, Deus noster, suavis et verus es,

patiens, et in misericordia disponens omnia.

2 Etenim si peccaverimus, tui sumus,

scientes magnitudinem tuam ; et si non

peccaverimus, scimus quoniam apud te

sumus computati. 3 Nosse enim te,

consummata justitia est ; et scire justitiam et

virtutem tuam, radix est immortalitatis. 4

Non enim in errorem induxit nos hominum

malæ artis excogitatio, nec umbra picturæ

labor sine fructu, effigies sculpta per varios

colores : 5 cujus aspectus insensato dat

concupiscentiam, et diligit mortuæ imaginis

effigiem sine anima. 6 Malorum amatores

digni sunt qui spem habeant in talibus, et qui

faciunt illos, et qui diligunt, et qui colunt.

7 Sed et figulus mollem terram premens,

laboriose fingit ad usus nostros

unumquodque vas ; et de eodem luto fingit

quæ munda sunt in usum vasa, et similiter

quæ his sunt contraria : horum autem

vasorum quis sit usus, judex est figulus. 8 Et

cum labore vano deum fingit de eodem luto

ille qui paulo ante de terra factus fuerat, et

post pusillum reducit se unde acceptus est,

repetitus animæ debitum quam habebat. 9

Sed cura est illi non quia laboraturus est, nec

quoniam brevis illi vita est : sed concertatur

aurificibus et argentariis ; sed et ærarios

imitatur, et gloriam præfert, quoniam res

supervacuas fingit. 10 Cinis est enim cor

ejus, et terra supervacua spes illius, et luto

24

Popiołem bowiem jest jego serce, a nadzieja

jego podlejsza niż ziemia, a żywot jego

nikczemniejszy niż błoto, 11 ponieważ nie

znał Tego, który go ulepił i który weń tchnął

duszę działającą, 12 i tchnął weń duchá

żywotnego. Ale poczytali życie nasze za

igraszkę, a za zadanie życia postawiony zysk,

i że trzeba skądkolwiek, nawet ze złego,

korzyść ciągnąć. 13 Ten bowiem wie, iż

więcej niż wszyscy inni grzeszy taki, co z

materii ziemskiej kruche naczynia i rzeźby

czyni. 14 - Wszyscy bowiem głupi i

nieszczęśliwsi od duszy pysznego są

nieprzyjaciele ludu twego i panujący nad

nim, 15 gdyż za bogów mieli wszystkie

bałwany pogańskie, które ani oczu nie

używają do widzenia, ani nozdrzy do

wdychania powietrza, ani uszu do shlchania,

ani palców u rąk do dotykania, ale i nogi ich

leniwe są do chodzenia; 16 człowiek je

bowiem uczynił, a który ma użyczonego

ducha, ten je ulepił. Żaden bowiem ezłowiek

boga do siebie podobnego uczynić nie może.

17 Śmiertelnym bowiem będąc, martwego

czyni niecnymi rękoma. Lepszy bowiem jest

on sam od tych, którym służy, bo on przecie

żył, choć był śmiertelny, a oni nigdy. 18 -

Ale także zwierzętom najnędzniejszym służą,

bo istoty bezrozumne, przyrównane do tych,

są jeszeze gorsze od nich. 19 Nawet na

wejrzenie nie można w tych zwierzętach

widzieć coś dobrego, lecz oddalone są od

pochwały Boga i błogosławieństwa jego.

IV. Dalszy ciąg porównania losu Izraelitów i

Egipcjan. (16,1 -19,20)

1. PLAGA ZWIERZĄT A ZWIERZĘTA

NA PUSZCZY (16,1-14).

16

1 Dlatego też przez tym podobne rzeczy

słuszne cierpieli męki, i przez mnóstwo

zwierząt zostali wytraceni. 2 Zamiast takiej

męki dobrze uczyniłeś ludowi twemu i dałeś

im rozkoszną potrawę, której pożądali,

przygotowując im przepiórki na pożywienie,

3 aby tamci, choć łaknący pokarmu, przez to,

co im pokazano i zesłano, nawet od

vilior vita ejus : 11 quoniam ignoravit qui se

finxit, et qui inspiravit illi animam quæ

operatur, et qui insufflavit ei spiritum

vitalem. 12 Sed et æstimaverunt ludum esse

vitam nostram, et conversationem vitæ

compositam ad lucrum, et oportere

undecumque etiam ex malo acquirere. 13 Hic

enim scit se super omnes delinquere, qui ex

terræ materia fragilia vasa et sculptilia fingit.

14 Omnes enim insipientes, et infelices

supra modum animæ superbi, sunt inimici

populi tui, et imperantes illi : 15 quoniam

omnia idola nationum deos æstimaverunt,

quibus neque oculorum usus est ad

videndum, neque nares ad percipiendum

spiritum, neque aures ad audiendum, neque

digiti manuum ad tractandum, sed et pedes

eorum pigri ad ambulandum. 16 Homo enim

fecit illos ; et qui spiritum mutuatus est, is

finxit illos. Nemo enim sibi similem homo

poterit deum fingere. 17 Cum enim sit

mortalis, mortuum fingit manibus iniquis.

Melior enim est ipse his quos colit, quia ipse

quidem vixit, cum esset mortalis, illi autem

numquam. 18 Sed et animalia miserrima

colunt ; insensata enim comparata his, illis

sunt deteriora. 19 Sed nec aspectu aliquis ex

his animalibus bona potest conspicere :

effugerunt autem Dei laudem et

benedictionem ejus.

16

1 Propter hæc et per his similia passi sunt

digne tormenta, et per multitudinem

bestiarum exterminati sunt. 2 Pro quibus

tormentis bene disposuisti populum tuum,

quibus dedisti concupiscentiam delectamenti

sui novum saporem, escam parans eis

ortygometram : 3 ut illi quidem,

concupiscentes escam propter ea quæ illis

25

potrzebnej chęci jedzenia się odwrócili; ci

zaś, ucierpiawszy przez krótki czas

niedostatek, 4 nowy pokarm pożywali.

Potrzeba bowiem było, aby na owych, którzy

stosowali ucisk, przyszło nieuchronne

zatracenie; a tym to tylko pokazać, jak

przedwnicy ich byli traceni. 5 - Bo gdy na

nich przyszedł srogi gniew dzikich zwierząt,

ginęli od ukąszeń wężów szkodliwych. 6

Nie na wieki jednak trwał gniew twój, ale dla

pokarania na krótki czas byli zatrwożeni,

mając znak zbawienia, aby pamiętali o

przykazaniach zakonu twego. 7 Kto się

bowiem zwrócił, nie przez to był

uzdrowiony, na co patrzał, ale przez ciebie,

zbawiciela wszystkich; 8 przez to zaś

pokazałeś nieprzyjaciołom naszym, że ty

jesteś, który wybawiasz od wszelkiego złego.

9 Bo tamtych kąsanie szarańczy i much

zabijało; i nie znalazło się lekarstwo dla

duszy ich, gdyż byli godni, aby od takich byli

wytraceni. 10 Ale synów twoich nie

przemogły nawet zęby smoków jadowitych,

bo miłosierdzie twoje przyszedłszy

uzdrawiało ich. 11 Albowiem byli

podubzeni, by pamiętali o słowach twoich, i

prędko byli uzdrawiani, by snadź upadłszy w

głębokie zapomnienie nie mogli więcej

używać twego dobrodziejstwa. 12

Albowiem ani zioła ani plastry nie uzdrowiły

ich, ale twoje słowo, Panie, które uzdrawia

wszystko. 13 Ty bowiem; Panie, życie i

śmierć masz w swojej mocy, przywodzisz do

bram śmierci, i wywodzisz; 14 człowiek zaś

zabije wprawdzie przez złość, ale duch, gdy

wynijdzie, nic wróci się, a on nie przywróci

duszy, która została przyjęta.

2. PLAGA GRADU A MANNA (16,15-29).

15 Ale twojej ręki ujść jest rzeczą

niepodobną. 16 Bo bezbożni, którzy aę nie

chcieli znać, mocą ramienia twego byli

karani, przez niezwykłe ulewy i grady i

deszcze prześladowani, i ogniem zniszczeni.

17 A co dziwniejsza, w wodzie która

wszystko gasi, moc ognia wzmagała się, bo

się mści świat za sprawiedliwych. 18

Niekiedy bowiem uciszał się ogień, aby nie

palił zwierząt, które były na bezbożników

ostensa et missa sunt, etiam a necessaria

concupiscentia averterentur. Hi autem in

brevi inopes facti, novam gustaverunt escam.

4 Oportebat enim illis sine excusatione

quidem supervenire interitum exercentibus

tyrannidem ; his autem tantum ostendere

quemadmodum inimici eorum

exterminabantur. 5 Etenim cum illis

supervenit sæva bestiarum ira, morsibus

perversorum colubrorum exterminabantur. 6

Sed non in perpetuum ira tua permansit, sed

ad correptionem in brevi turbati sunt,

signum habentes salutis ad

commemorationem mandati legis tuæ. 7 Qui

enim conversus est, non per hoc quod

videbat sanabatur, sed per te, omnium

salvatorem. 8 In hoc autem ostendisti

inimicis nostris quia tu es qui liberas ab

omni malo. 9 Illos enim locustarum et

muscarum occiderunt morsus, et non est

inventa sanitas animæ illorum, quia digni

erant ab hujuscemodi exterminari. 10 Filios

autem tuos nec draconum venenatorum

vicerunt dentes : misericordia enim tua

adveniens sanabat illos. 11 In memoria enim

sermonum tuorum examinabantur, et

velociter salvabantur : ne in altam incidentes

oblivionem non possent tuo uti adjutorio. 12

Etenim neque herba, neque malagma sanavit

eos : sed tuus, Domine, sermo, qui sanat

omnia. 13 Tu es enim, Domine, qui vitæ et

mortis habes potestatem, et deducis ad

portas mortis, et reducis. 14 Homo autem

occidit quidem per malitiam ; et cum exierit

spiritus, non revertetur, nec revocabit

animam quæ recepta est.

15 Sed tuam manum effugere impossibile

est. 16 Negantes enim te nosse impii, per

fortitudinem brachii tui flagellati sunt : novis

aquis, et grandinibus, et pluviis

persecutionem passi, et per ignem

consumpti. 17 Quod enim mirabile erat, in

aqua, quæ omnia extinguit, plus ignis

valebat : vindex est enim orbis justorum. 18

Quodam enim tempore mansuetabatur ignis,

ne comburerentur quæ ad impios missa erant

26

zesłane, ale aby oni widząc poznali, że za

sądem Bożym cierpią udręczenie. 19

Niekiedy zaś ogień rozpalał się zewsząd w

wodzie nad siłę, aby bezbożnej ziemi płody

wytracić. 20 - Zamiast tego lud twój

karmiłeś pokarmem anielskim i dałeś im z

nieba bez pracy chleb gotowy, mający w

sobie wszystkie rozkosze i słodkość

wszelakiego smaku. 21 Utrzymanie bowiem

twoje pokazywało słodkość twą, którą masz

ku synom, a służąc woli każdego, obracało

się w co kto chciał. 22 Śnieg zaś i lód

wytrzymywały moc ognia i nie roztaplały

się, aby zrozumieli, iż owoce nieprzyjaciół

niszczył ogień gorejący, błyskając się przez

deszcze i przez grady. 23 Lecz ten sam

następnie mocy swej zapominał, aby się

żywili sprawiedliwi. 24 - Stworzenie

bowiem tobie, Stworzycielowi, usługując,

zapala się ku męce przeciw

niesprawiedliwym, a ucisza się dla dobra

tych, którzy w tobie ufają. 25 Przeto i

wówczas we wszystko się odmieniając

usługiwało łasce twej, która wszystko żywi,

według woli tych, którzy cię prosili; 26 aby

zrozumieli synowie twoi, których

umiłowałeś, Panie, iż nie owoce urodzaju

karmią ludzi, ale słowo twoje zachowuje

tych, którzy w ciebie wierzą. 27 Co bowiem

od ognia nie mogło być zniszczone, od

nikłego promienia słonecznego zagrzane, 28

natychmiast topniało, aby wszystkim było

wiadome, że potrzeba uprzedzać słońce, by

błogosławić ciebie, a gdy wschodzi

światłość, modlić się do ciebie. 29 Bo

nadzieja niewdzięcznego roztopi się jak lód

zimowy i rozpłynie się jak woda

nieużyteczna.

3. PI.AGA CIEMNOŚCI A SŁUP

OGNISTY (17,1 - 18,4).

17

1 Wielkie bowiem są sądy twoje, Panie, i

niewymowne słowa twoje; dlatego dusze

nieumiejętne pobłądziły. 2 Gdy bowiem

bezbożnicy mniemali, że będą mogli

panować nad narodem świętym, więzami

ciemności i długiej nocy spętani, leżeli

animalia, sed ut ipsi videntes scirent

quoniam Dei judicio patiuntur

persecutionem. 19 Et quodam tempore in

aqua supra virtutem ignis exardescebat

undique, ut iniquæ terræ nationem

exterminaret. 20 Pro quibus angelorum esca

nutrivisti populum tuum, et paratum panem

de cælo præstitisti illis sine labore, omne

delectamentum in se habentem, et omnis

saporis suavitatem. 21 Substantia enim tua

dulcedinem tuam, quam in filios habes,

ostendebat ; et deserviens uniuscujusque

voluntati, ad quod quisque volebat

convertebatur. 22 Nix autem et glacies

sustinebant vim ignis, et non tabescebant : ut

scirent quoniam fructus inimicorum

exterminabat ignis ardens in grandine et

pluvia coruscans ; 23 hic autem iterum ut

nutrirentur justi, etiam suæ virtutis oblitus

est. 24 Creatura enim tibi factori deserviens,

exardescit in tormentum adversus injustos,

et lenior fit ad benefaciendum pro his qui in

te confidunt. 25 Propter hoc et tunc in omnia

transfigurata, omnium nutrici gratiæ tuæ

deserviebat, ad voluntatem eorum qui a te

desiderabant : 26 ut scirent filii tui quos

dilexisti, Domine, quoniam non nativitatis

fructus pascunt homines, sed sermo tuus hos

qui in te crediderint conservat. 27 Quod enim

ab igne non poterat exterminari, statim ab

exiguo radio solis calefactum tabescebat : 28

ut notum omnibus esset quoniam oportet

prævenire solem ad benedictionem tuam, et

ad ortum lucis te adorare. 29 Ingrati enim

spes tamquam hibernalis glacies tabescet, et

disperiet tamquam aqua supervacua.

17

1 Magna sunt enim judicia tua, Domine, et

inenarrabilia verba tua : propter hoc

indisciplinatæ animæ erraverunt. 2 Dum

enim persuasum habent iniqui posse

dominari nationi sanctæ, vinculis

tenebrarum et longæ noctis compediti,

27

zamknięci pod dachem, od wiecznej

Opatrzności wygnani. 3 I gdy mniemali, że

mogą się ukryć z tajemnymi grzechami pod

ciemną zasłoną zapomnienia, zostali

rozproszeni, zdjęci okropnym przestrachem i

wielkim zdumieniem strwożeni. 4 Nawet

bowiem jaskinia, która ich ukrywała, nie

strzegła ich bez bojaźni, bo szum zstępujący

trwożył ich i osoby straszliwe ukazujące się

lęku im dodawały. 5 I żadna moc ognia nie

mogła dostarczyć im światła, ani jasne

gwiazd płomienie nie mogły oświecić owej

strasznej nocy. 6 I ukazywał im się nagły i

przerażający ogień, a bojaźnią tego zjawiska,

którego nie widzieli, zdjęci, uważali za coś

gorszego to, co widzieli. 7 - I pokazała się

obłuda czarnoksięskiej sztuki, a chełpienie

się z mądrości było ukarane haniebnie. 8 Ci

bowiem, którzy obiecywali strachy i trwogi

odegnać od duszy schorzałej, sami wśród

pośmiewiska, pełni strachu, mdleli. 9 - Bo

chociaż ich nic strasznego nie trwożyło,

przechodzeniem zwierząt i sykaniem wężów

przestraszeni, ginęli ze drżeniem,

wzbraniając się spoglądać w powietrze,

którego żadnym sposobem nikt uchronić się

nie może. 10 Albowiem, ponieważ złość jest

lękliwa daje świadectwo potępienia, bo

zawsze się srogich rzeczy oczekuje, mając

sumienie strwożone. 11 Niczym bowiem

bojaźń nie jest, jeno wyzbyciem się pomocy

od rozumu pochodzących. 12 A o ile

wewnątrz mniejsze jest oczekiwanie, o tyle

za większą uważa się nieznaną przyczynę,

która mękę zadaje. 13 A tamci, którzy przez

noc prawdziwie niemocną i z najniższych i

najgłębszych otchłani pochodzącą, tymże

snem byli uśpieni, 14 czasem bojaźnią

dziwów bywali trwożeni, czasem przez

upadek ducha omdlewali, bo nagły i

niespodziewany strach przypadał na nich. 15

- Potem, jeśli który z nich upadł, był

zatrzymany w więzieniu, zamknięty bez

łańcuchów. 16 Bo czy to oracz czy pasterz,

czy w rolnej pracy robotnik na polu był

zaskoczony, cierpiał niewolę, przed którą

uciec nie mógł. 17 Jednym bowiem

łańcuchem ciemności wszyscy związani byli.

Czy to wiatr szumiący, albo między gęstymi

gałęziami drzew wdzięczny głos ptasi, 18

inclusi sub tectis, fugitivi perpetuæ

providentiæ jacuerunt. 3 Et dum putant se

latere in obscuris peccatis, tenebroso

oblivionis velamento dispersi sunt, paventes

horrende, et cum admiratione nimia

perturbati. 4 Neque enim quæ continebat

illos spelunca sine timore custodiebat,

quoniam sonitus descendens perturbabat

illos, et personæ tristes illis apparentes

pavorem illis præstabant. 5 Et ignis quidem

nulla vis poterat illis lumen præbere, nec

siderum limpidæ flammæ illuminare

poterant illam noctem horrendam. 6

Apparebat autem illis subitaneus ignis,

timore plenus ; et timore perculsi illius quæ

non videbatur faciei, æstimabant deteriora

esse quæ videbantur. 7 Et magicæ artis

appositi erant derisus, et sapientiæ gloriæ

correptio cum contumelia. 8 Illi enim qui

promittebant timores et perturbationes

expellere se ab anima languente, hi cum

derisu pleni timore languebant. 9 Nam etsi

nihil illos ex monstris perturbabat, transitu

animalium et serpentium sibilatione

commoti, tremebundi peribant, et aërem

quem nulla ratione quis effugere posset,

negantes se videre. 10 Cum sit enim timida

nequitia, dat testimonium condemnationis :

semper enim præsumit sæva, perturbata

conscientia : 11 nihil enim est timor nisi

proditio cogitationis auxiliorum. 12 Et dum

ab intus minor est exspectatio, majorem

computat inscientiam ejus causæ, de qua

tormentum præstat. 13 Illi autem qui

impotentem vere noctem, et ab infimis et ab

altissimis inferis supervenientem, eumdem

somnum dormientes, 14 aliquando

monstrorum exagitabantur timore, aliquando

animæ deficiebant traductione : subitaneus

enim illis et insperatus timor supervenerat.

15 Deinde si quisquam ex illis decidisset,

custodiebatur in carcere sine ferro reclusus.

16 Si enim rusticus quis erat, aut pastor, aut

agri laborum operarius præoccupatus esset,

ineffugibilem sustinebat necessitatem ; 17

una enim catena tenebrarum omnes erant

colligati. Sive spiritus sibilans, aut inter

spissos arborum ramos avium sonus suavis,

aut vis aquæ decurrentis nimium, 18 aut

sonus validus præcipitatarum petrarum, aut

28

albo szum wody gwałtownie płynącej, albo

ogromny trzask walących się skał, albo

igrających zwierząt bieg niedojrzany, albo

głos srogi zwierząt ryczących, albo głos od

gór najwyższych się odbijający, sprawiał, że

od strachu omdlewali. 19 - Wszystek

bowiem okrąg ziemi jasną światłością był

oświecony i trwał bez przeszkody w swych

pracach. 20 A nad nimi samymi wisiała

ciężka noc, obraz ciemności, które na nich

przyjść miały, a tak sami sobie byli

cięższymi niż ciemności.

18

1 Ale u świętych twoich wielka była

światłość, a głos tamtych wprawdzie słyszeli,

ale osoby nie widzieli. A ponieważ tego sami

nie cierpieli, wielbili cię, 2 i którzy pierwej

byli trapieni, wolni od utrapień dziękowali, i

żeby różnica pozostała, o łaskę prosili. 3

Dlatego słup ognisty gorejący mieli za

przewodnika w nieznanej drodze, i

nieszkodliwe słońce dla dobrej gospody

dałeś im. 4 Bo tamci godni byli być bez

światła i cierpieć więzienie w ciemności,

gdyż w zamknięciu trzymali synów twoich,

przez których wieczna światłość zakonu

poczynała być światu podawana.

4. ŚMIERĆ PIERWORODNYCH

EGIPCJAN A UWOLNIENIE

IZRAELITÓW NA PUSTYNI OD

ZARAZY (18,5-25).

5 Gdy umyślili pomordować dziatki

sprawiedliwych, i gdy jeden syn był

wyrzucony i wybawiony, na ukaranie ich

zabrałeś nlnóstwo synów, a ich w

gwałtownej wodzie razem wytraciłeś. 6 -

Owa noc bowiem była przedtem ojcom

naszym oznajmiona, aby wiedząc dobrze,

jakim przysięgom zawierzyli,

spokojniejszego umysłu byli. 7 Tak

otrzymał lud twój ocalenie sprawiedliwych i

zgubę niesprawiedliwych. 8 Bo jak poraziłeś

nieprzyjaciół, tak i nas wezwawszy

wsławiłeś. 9 Potajemnie bowiem ofiary

składali sprawiedliwi synowie ludzi dobrych,

i prawo sprawiedliwości zgodnie ustanowili,

ludentium animalium cursus invisus, aut

mugientium valida bestiarum vox, aut

resonans de altissimis montibus echo :

deficientes faciebant illos præ timore. 19

Omnis enim orbis terrarum limpido

illuminabatur lumine, et non impeditis

operibus continebatur. 20 Solis autem illis

superposita erat gravis nox, imago

tenebrarum quæ superventura illis erat : ipsi

ergo sibi erant graviores tenebris.

18

1 Sanctis autem tuis maxima erat lux, et

horum quidem vocem audiebant, sed figuram

non videbant. Et quia non et ipsi eadem

passi erant, magnificabant te ; 2 et qui ante

læsi erant, quia non lædebantur, gratias

agebant, et ut esset differentia, donum

petebant. 3 Propter quod ignis ardentem

columnam ducem habuerunt ignotæ viæ, et

solem sine læsura boni hospitii præstitisti. 4

Digni quidem illi carere luce, et pati

carcerem tenebrarum, qui inclusos

custodiebant filios tuos, per quos incipiebat

incorruptum legis lumen sæculo dari.

5 Cum cogitarent justorum occidere infantes,

et uno exposito filio et liberato, in

traductionem illorum, multitudinem filiorum

abstulisti, et pariter illos perdidisti in aqua

valida. 6 Illa enim nox ante cognita est a

patribus nostris, ut vere scientes quibus

juramentis crediderunt, animæquiores

essent. 7 Suscepta est autem a populo tuo

sanitas quidem justorum, injustorum autem

exterminatio. 8 Sicut enim læsisti

adversarios, sic et nos provocans

magnificasti. 9 Absconse enim sacrificabant

justi pueri bonorum, et justitiæ legem in

concordia disposuerunt ; similiter et bona et

mala recepturos justos, patrum jam

29

że dobre i złe jednako przyjmą sprawiedliwi,

a pieśni pochwalne ojców już śpiewali. 10 -

Odbrzmiewał niezgodny krzyk nieprzyjaciół

i było słychać żałosne narzekanie nad

dziatkami, które opłakiwano. 11 A jednaką

karą sługa z panem był utrapiony, i człowiek

pospolity zarówno z królem cierpiał. 12

Jednakowo tedy wszyscy mieli liczbę

niezliczoną umarłych śmiercią jednaką; bo i

do grzebania nie było dość żywych, gdyż w

jednym okamgnieniu najprzedniejsza część

ich narodu wyginęła. 13 Bo ci, którzy

niczemu wierzyć nie chcieli dla czarów,

natenczas dopiero, gdy przyszła zagłada

pierworodnych, wyznali, że lud to jest Boży.

14 - Gdy bowiem wszystko było w

spokojnym milczeniu, a noc w swym biegu

pół drogi miała, 15 wszechmocne słowo

twoje z nieba, ze stolicy królewskiej

skoczyło, jak srogi wojownik, w pośrodek

ziemi zatracenia, 16 jako ostry miecz niosąc

nieomylny rozkaz twój, i stojąc wszystko

napełniło śmiercią, a sięgało aż do nieba

stojąc na ziemi. 17 Wtedy natychmiast

widzenia złych snów zatrwożyły ich i

nadeszły strachy niespodziewane. 18 A

jeden tu, drugi tam leżąc na pół umarły,

dawał poznać przyczynę śmierci, dla której

umierał. 19 Widzenia bowiem, które ich

trwożyły, to im przedtem oznajmiały, aby nie

poginęli nie wiedząc, dlaczego zło cierpieli.

20 - Dotknęło też wówczas i sprawiedliwych

doświadczenie śmierci, i stała się wśród ludu

porażka na puszczy, ale gniew twój niedługo

trwał. 21 Spiesznie bowiem wyszedł

człowiek niewinny prosić za lud, niosąc

tarczę służby swej, modlitwę, i z kadzeniem

prośbę swą ofiarując zastawił się

rozgniewaniu i uczynił koniec nędzy,

pokazując, że był sługą twoim. 22 A

zwyciężył zamieszanie nie siłą ciała ani

mocą oręża, ale słowem podbił tego, który

ich trapił, wspominając przysięgi i

przymierze ojców. 23 Bo gdy już umarli

jedni na drugich upadli, w pośrodku

stanąwszy wstrzymał gniew i przerwał drogę

wiodącą do żywych. 24 Bo na szacie długiej,

którą mlał, był wszystek okrąg świata, i

wielkości ojców na czterech rzędach kamieni

były wyryte, a i majestat twój na koronie

decantantes laudes. 10 Resonabat autem

inconveniens inimicorum vox, et flebilis

audiebatur planctus ploratorum infantium. 11

Simili autem pœna servus cum domino

afflictus est, et popularis homo regi similia

passus. 12 Similiter ergo omnes, uno nomine

mortis, mortuos habebant innumerabiles :

nec enim ad sepeliendum vivi sufficiebant,

quoniam uno momento quæ erat præclarior

natio illorum exterminata est. 13 De omnibus

enim non credentes, propter veneficia ; tunc

vero primum cum fuit exterminium

primogenitorum, spoponderunt populum Dei

esse. 14 Cum enim quietum silentium

contineret omnia, et nox in suo cursu

medium iter haberet, 15 omnipotens sermo

tuus de cælo, a regalibus sedibus, durus

debellator in mediam exterminii terram

prosilivit, 16 gladius acutus insimulatum

imperium tuum portans : et stans, replevit

omnia morte, et usque ad cælum attingebat

stans in terra. 17 Tunc continuo visus

somniorum malorum turbaverunt illos, et

timores supervenerunt insperati. 18 Et alius

alibi projectus semivivus, propter quam

moriebatur causam demonstrabat mortis. 19

Visiones enim quæ illos turbaverunt hæc

præmonebant, ne inscii quare mala

patiebantur perirent. 20 Tetigit autem tunc et

justos tentatio mortis, et commotio in eremo

facta est multitudinis : sed non diu permansit

ira tua. 21 Prosperans enim homo sine

querela deprecari pro populis, proferens

servitutis suæ scutum, orationem et per

incensum deprecationem allegans, restitit

iræ, et finem imposuit necessitati, ostendens

quoniam tuus est famulus. 22 Vicit autem

turbas non in virtute corporis, nec armaturæ

potentia : sed verbo illum qui se vexabat

subjecit, juramenta parentum et testamentum

commemorans. 23 Cum enim jam acervatim

cecidissent super alterutrum mortui,

interstitit, et amputavit impetum, et divisit

illam quæ ad vivos ducebat viam. 24 In veste

enim poderis quam habebat, totus erat orbis

terrarum ; et parentum magnalia in quatuor

ordinibus lapidum erant sculpta, et

magnificentia tua in diademate capitis illius

sculpta erat.

30

głowy jego był wyrażony. 25 Przed tym

ustąpił niszczyciel i tego się uląkł; albowiem

samego doświadczenia gniewu dosyć było.

5. W MORZU CZERWONYM (19,1-16).

19

l Ale na bezbożników przypadł gniew bez

miłosierdzia aż do końca, gdyż przewidział i

przyszłe czyny ich; 2 bo gdy sami pozwolili,

aby odeszli, i z wielką pilnością ich przed

sobą wysłali, gonili ich jednak, żalem zdjęci.

3 Albowiem mając jeszcze żal w rękach i

narzekając przy grobach umarłych, powzięli

inną myśl głupią, i których z prośbą byli

wypędzili, tych jako zbiegów gonili. 4

Słuszna bowiem konieczność ciągnęła ich do

tego końca, i zapomnieli o tym, co się z nimi

działo, aby karanie dopełniło tego, czego nie

dostawało ich mękom, 5 i ażeby lud twój

cudownie przeszedł, a oni nową śmierć

znaleźli. 6 - Wszelkie bowiem stworzenie w

swym rodzaju na nowo się przetwarzało

służąc rozkazowi twemu, aby dzieci twoje

bez żadnej szkody były zachowane. 7 Bo

obłok zasłaniał obóz ich i z wody, która

pierwej była, ukazała się sucha ziemia, a w

Morzu Czerwonym droga bez przeszkody i z

potężnej głębiny zielone pole, 8 przez które

przeszedł wszystek lud, osłaniany ręką twoją,

patrzący na dziwy i cuda twoje. 9 Albowiem

paśli się jak konie i weselili się jak jagnięta,

wychwalając ciebie, Panie, któryś ich

wybawił. 10 Jeszcze bowiem pamiętali o

tym, co się działo w miejscu ich pobytu, jak

zamiast rodzaju zwierząt wydała ziemia

muchy, a rzeka zamiast ryb wielką ilość żab

wyrzuciła. 11 A na ostatek widzieli nowe

tworzenie się ptactwa, gdy ruszeni

pożądliwością zapragnęli potraw wybornych.

12 Bo na zaspokojenie pożądliwości

przyleciały im od morza przepiórki. A

utrapienia przyszły na grzeszników nie bez

uprzednich znaków przez gwałtowne

pioruny, sprawiedliwle bowiem cierpieli za

swoje złe czyny. 13 - Albowiem

obrzydliwszą nieludzkość okazali: jedni

nieznajomych gości nie przyjmowali, a

drudzy dobrych gości w niewolników

25 His autem cessit qui exterminabat, et hæc

extimuit : erat enim sola tentatio iræ

sufficiens.

19

1 Impiis autem usque in novissimum sine

misericordia ira supervenit. Præsciebat enim

et futura illorum : 2 quoniam cum ipsi

permisissent ut se educerent, et cum magna

sollicitudine præmisissent illos,

consequebantur illos, pœnitentia acti. 3

Adhuc enim inter manus habentes luctum, et

deplorantes ad monumenta mortuorum,

aliam sibi assumpserunt cogitationem

inscientiæ, et quos rogantes projecerant, hos

tamquam fugitivos persequebantur. 4

Ducebat enim illos ad hunc finem digna

necessitas ; et horum quæ acciderant

commemorationem amittebant, ut quæ

deerant tormentis repleret punitio : 5 et

populus quidem tuus mirabiliter transiret, illi

autem novam mortem invenirent. 6 Omnis

enim creatura ad suum genus ab initio

refigurabatur, deserviens tuis præceptis, ut

pueri tui custodirentur illæsi. 7 Nam nubes

castra eorum obumbrabat, et ex aqua quæ

ante erat, terra arida apparuit, et in mari

Rubro via sine impedimento, et campus

germinans de profundo nimio : 8 per quem

omnis natio transivit quæ tegebatur tua

manu, videntes tua mirabilia et monstra. 9

Tamquam enim equi depaverunt escam, et

tamquam agni exsultaverunt, magnificantes

te, Domine, qui liberasti illos. 10 Memores

enim erant adhuc eorum quæ in incolatu

illorum facta fuerant : quemadmodum pro

natione animalium eduxit terra muscas, et

pro piscibus eructavit fluvius multitudinem

ranarum. 11 Novissime autem viderunt

novam creaturam avium, cum, adducti

concupiscentia, postulaverunt escas

epulationis. 12 In allocutione enim desiderii

ascendit illis de mari ortygometra : et

vexationes peccatoribus supervenerunt, non

sine illis quæ ante facta erant argumentis per

vim fulminum : juste enim patiebantur

secundum suas nequitias. 13 Etenim

31

zamieniali. 14 A nie tylko to, ale jeszcze

inny wzgląd za tamtymi przemawiał, bo oni

nieradzi cudzoziemców przyjmowali, 15 ci

zaś z weselem ich przyjęli, a potem tych,

którzy jednakich praw z nimi używali,

okrutnymi boleściami utrapili. 16 A byli

ślepotą zarażeni, jak tamci we drzwiach

sprawiedliwego, kiedy ogarnięci nagłą

ciemnością, szukał każdy wejścia do drzwi

swoich.

6. ZAKOŃCZENIE: dla wybawienia i

wsławienia ludu swego Bóg zmienił

porządek żywiołów (19, 17-20).

17 Gdy się bowiem żywioły jedne w drugie

odmieniają, jak na harfie odmieniają się

głosy, a jednak wszystkie swój dźwięk

zachowują: co z samego przypatrzenia się

jasno poznać można. 18 Ziemskie bowiem

zwierzęta odmieniały się w wodne, a które

były pływające, wyłaziły na ziemię. 19

Ogień w wodzie przemagał ponad własną

siłę, a woda zapomniała swej właściwości

gaszenia. 20 A przeciwnie płomienie nic nie

szkodziły mięsu zwierząt skazitelnych, po

nich chodzących, ani nie roztapiały owego

dobrego pokarmu, który się łatwo jak lód

roztapiał. We wszystkim bowiem

uwielmożyłeś, Panie, lud twój i uczciłeś, a

nie wzgardziłeś, każdego czasu i na każdym

miejscu przy nich stojąc.

detestabiliorem inhospitalitatem instituerunt :

alii quidem ignotos non recipiebant advenas ;

alii autem bonos hospites in servitutem

redigebant. 14 Et non solum hæc, sed et alius

quidam respectus illorum erat, quoniam

inviti recipiebant extraneos. 15 Qui autem

cum lætitia receperunt hos qui eisdem usi

erant justitiis, sævissimis afflixerunt

doloribus. 16 Percussi sunt autem cæcitate :

sicut illi in foribus justi, cum subitaneis

cooperti essent tenebris, unusquisque

transitum ostii sui quærebat.

17 In se enim elementa dum convertuntur,

sicut in organo qualitatis sonus immutatur, et

omnia suum sonum custodiunt : unde

æstimari ex ipso visu certo potest. 18

Agrestia enim in aquatica convertebantur, et

quæcumque erant natantia, in terram

transibant. 19 Ignis in aqua valebat supra

suam virtutem, et aqua extinguentis naturæ

obliviscebatur. 20 Flammæ e contrario

corruptibilium animalium non vexaverunt

carnes coambulantium, nec dissolvebant

illam, quæ facile dissolvebatur sicut glacies,

bonam escam. In omnibus enim magnificasti

populum tuum, Domine, et honorasti, et non

despexisti, in omni tempore et in omni loco

assistens eis.

32