Książka streszczeń

Katedra Meteorologii i Klimatologii Uniwersytetu dzkiego

Oddzia dzki Polskiego Towarzystwa Geofizycznego

V Oglnopolska Konferencja

KLIMAT I BIOKLIMAT MIAST

d, 21 23 wrzenia 2015 r.

Streszczenia referatw i posterw

Organizatorzy Konferencji

Katedra Meteorologii i Klimatologii U

Oddzia dzki Polskiego Towarzystwa Geofizycznego 90-139 d, ul. Narutowicza 88

tel. 42-665-59-50, fax 42-665-59-51

meteo.geo.uni.lodz.pl

e-mail: [email protected]

Komitet Naukowy

prof. dr hab. Krzysztof Fortuniak (U)

prof. dr hab. Bogusaw M. Kaszewski (UMCS)

prof. dr hab. Kazimierz Kysik (U)

dr hab. Leszek Kolendowicz, prof. UAM (UAM)

prof. dr hab. Tadeusz Niedwied (U)

dr hab. Agnieszka Podstawczyska (U)

prof. dr hab. Rajmund Przybylak (UMK)

dr hab. Mariusz Szymanowski (UWr)

prof. dr hab. Zbigniew Ustrnul (UJ)

prof. dr hab. Joanna Wibig (U)

Komitet Organizacyjny

prof. dr hab. Joanna Wibig (przewodniczca)

prof. dr hab. Krzysztof Fortuniak (sekretarz naukowy, przewodniczcy Oddziau dzkiego PTGeof)

mgr Iwona Gajda-Pijanowska (sekretarz organizacyjny)

dr hab. Agnieszka Podstawczyska

dr Joanna Jdruszkiewicz

dr Wodzimierz Pawlak

dr Piotr Piotrowski

dr Mariusz Siedlecki

dr Mariusz Zieliski

mgr Wojciech Radziun

mgr Szymon Wilk

Opracowanie techniczne i skad komputerowy

Iwona Gajda-Pijanowska

V Oglnopolska Konferencja Klimat i bioklimat miast, d, 21 23 wrzenia 2015 r.

Program

3

21 wrzenia 2015 r. (poniedziaek)

1200

1215

O t w a r c i e k o n f e r e n c j i

1215

1245

Kazimierz Kysik Badania klimatu i bioklimatu miast

w orodku dzkim.

1400

1600

SESJA I str.

1400

1420

Joanna Wibig - Warunki bioklimatyczne w odzi w okresach fal upaw.

11

1420

1440

Wodzimierz Pawlak - Porwnanie dobowej i sezonowej zmiennoci

turbulencyjnych strumieni gazw cieplarnianych (pary wodnej,

dwutlenku wgla i metanu) w centrum odzi.

12

1440

1500

Mariusz Siedlecki - Midzydobowa zmienno parowania terenowego

w obszarach zurbanizowanych i rnych typach rolinnoci

paranaturalnej.

14

1500

1520

Agnieszka Podstawczyska - Wyniki rocznego monitoringu stenia radonu

w powietrzu w budynku mieszkalnym w odzi na tle warunkw

meteorologicznych.

15

1520

1540

Piotr Piotrowski, Wojciech Radziun - Natenie opadw atmosferycznych

na obszarze odzi w latach 2011-2014.

18

1540

1600

Dyskusja

1620

1800

SESJA II str.

1620

1640

Rajmund Przybylak, Joanna Uscka-Kowalkowska, Andrzej Arany,

Marek Kejna, Mieczysaw Kunz, Rafa Maszewski - Zmiany przestrzenne

temperatury powietrza w Toruniu w 2012 r.

19

1640

1700

Magdalena Kuchcik, Pawe Milewski, Krzysztof Baejczyk, Jakub Szmyd -

Miejska wyspa ciepa w Warszawie - zmienno czasowa i przestrzenna.

20

1700

1720

Agnieszka Majkowska, Marek Prolniczak, Leszek Kolendowicz,

Bartosz Czernecki - Miejska wyspa ciepa w Poznaniu na podstawie

obrazowa satelity Landsat 5 TM.

21


Program

4

1720

1740

Agnieszka Krzyewska, Marek Nowosad, Mateusz Dobek - Silne fale

termiczne w Lublinie.

22

1740

1800

Dyskusja

22 wrzenia 2015 r. (wtorek)

900

1040

SESJA III str.

900

920

Dorota Matuszko - Usonecznienie w miastach na podstawie wybranych

stacji w Europie.

23

920

940

Magorzata Kleniewska, Bogdan Chojnicki - Zmienno cakowitego

promieniowania sonecznego w Warszawie w latach 1964-2013.

24

940

1000

Joanna Uscka-Kowalkowska - Ekstynkcja bezporedniego promieniowania

sonecznego w Polsce.

25

1000

1020

Agnieszka Czerwiska, Janusz Krzycin, Janusz Jarosawski - Wpyw miasta

na biologicznie czynne promieniowanie soneczne UV - analiza pomiarw

spektrofotometrem Brewera w Warszawie i Belsku.

26

1020

1040

Bartosz Czernecki - Ocena potencjau energii sonecznej w Warszawie

z wykorzystaniem modelu r.sun.

27

1040

1100

Dyskusja

1115

1315

SESJA IV str.

1115

1135

Anita Bokwa, Petr Dobrovolny, Tamas Gal, Jan Geletic, Agnes Gulyas,

Monika Hajto, Brigitta Hollosi, Rafa Kielar, Michal Lehnert, Nora Skarbit,

Pavel Stastny, Marek Svec, Janos Unger, Miroslav Vysoudil, Jakub

Walawender, Maja Zuvela-Aloise - Wpyw globalnych zmian klimatu

na warunki bioklimatyczne w miastach Europy rodkowej.

28

1135

1155

Krzysztof Jarzyna, Grzegorz arnowiecki - Warunki klimatyczne

i bioklimatyczne terenw rekreacyjnych Kielc na tle klimatu miasta

i jego otoczenia.

30

1155

1215

Katarzyna Piotrowicz, Dorota Myszkowska - Dobowe stenie alergennego

pyku traw w Krakowie w zalenoci od warunkw meteorologicznych.

31


Program

5

1215

1235

Magdalena Kuchcik, Wojciech Dudek, Krzysztof Baejczyk, Anna Baejczyk,

Pawe Milewski - Alergenno szaty rolinnej na osiedlach mieszkaniowych

w Warszawie.

32

1235

1255

Alina Jasek, Mirosaw Zimnoch, Zbigniew Gorczyca, Jarosaw Ncki,

ukasz Chmura, Kazimierz Raski - rda gazw cieplarnianych

na terenie miejskim. Badania CO2 i CH4 w Krakowie.

33

1255

1315

Dyskusja

1400

1500

SESJA POSTEROWA str.

1. Katarzyna Starosta, Andrzej Wyszogrodzki - Analiza wiatru w Warszawie

pod ktem wykorzystania energii wiatru w przestrzeni miejskiej.

47

2. Katarzyna Kudacz, Dorota Matuszko - Zmienno sytuacji

meteorotropowych w Rzeszowie.

48

3. Katarzyna Rozbicka, Tomasz Rozbicki - Ocena warunkw bioklimatycznych

na podstawie wskanika UTCI w poudniowej czci Warszawy.

49

4. Maciej Kryza, Mariusz Szymanowski, Hanna Ojrzyska, Magorzata Werner,

Kinga Waaszek - Zrnicowanie pola temperatury we Wrocawiu

z zastosowaniem interpolacji przestrzennej i WRF.

50

5. Marek Prolniczak, Leszek Kolendowicz, Agnieszka Majkowska,

Bartosz Czernecki - Uwarunkowania synoptyczne miejskiej wyspy ciepa

w Poznaniu.

51

6. Marek Prolniczak, Katarzyna Szyga-Pluta, Leszek Kolendowicz - Bioklimat

wybranych miast Pasa Wybrzey Poudniowobatyckich.

52

7. Krystyna Bry, Hanna Ojrzyska - Bodcowo klimatu Wrocawia.

53

8. Magorzata Czarnecka, Jadwiga Nidzgorska-Lencewicz - Inwersje termiczne

a zanieczyszczenie powietrza.

54

9. Jadwiga Nidzgorska-Lencewicz, Agnieszka Mkosza - Warunki

biometeorologiczne i aerosanitarne a wezwania Pogotowia Ratunkowego

w Szczecinie.

55

10. Piotr Piotrowski, Szymon Wilk - Uwarunkowania cyrkulacyjne miejskiej

wyspy ciepa w odzi.

56

11. Ewa Krajny, Leszek Ordka - Wykorzystanie danych sondau akustycznego

atmosfery do oceny warunkw wentylacyjnych miasta na przykadzie

Krakowa.

57


Program

6

12. Joanna Jdruszkiewicz, Mariusz Zieliski - Charakterystyka wysokich

dobowych sum opadw w odzi na tle cyrkulacji atmosferycznej.

59

23 wrzenia 2015 r. (roda)

900

1040

SESJA V str.

900

920

Piotr Piotrowski, Joanna Jdruszkiewicz, Bartomiej Pietras - Czynniki

atmosferyczne wpywajce na koncentracj pyowych zanieczyszcze

powietrza w Krakowie.

35

920

940

Magorzata Kleniewska, Dariusz Goaszewski, Grzegorz Majewski,

Katarzyna Rozbicka, Tomasz Rozbicki - Tendencje zmian warunkw

termicznych w aglomeracji warszawskiej w latach 1960 -2010.

36

940

1000

Zenon Nieckarz - Wpyw miast i terenw zurbanizowanych na jako

pomiarw naturalnych pl magnetycznych.

37

1000

1020

Lech Gawu, Szymon Wilk Porwnanie wybranych przypadkw rozkadu

przestrzennego temperatury powietrza i powierzchni Ziemi na przykadzie

aglomeracji dzkiej.

38

1020

1040

Dyskusja

1115

1315

SESJA VI str.

1115

1135

Piotr Piotrowski - Uwarunkowania cyrkulacyjne i wilgotnociowe

ekstremalnych opadw atmosferycznych w odzi.

39

1135

1155

Joanna Jdruszkiewicz, Mariusz Zieliski, Piotr Moniewski - Wpyw wielkoci

opadw na pooenie zwierciada wd gruntowych na przykadzie odzi.

40

1155

1215

Wojciech Radziun - Analiza rozkadu przestrzennego wysokich sum opadw

atmosferycznych w odzi w latach 2011-2013 w odniesieniu do sytuacji

synoptycznych.

41

1215

1235

Piotr Piotrowski - Opady atmosferyczne w Polsce rodkowej

na tle transportu pary wodnej.

42

1235

1255

Mariusz Zieliski - Zastosowanie scyntylometrii w obszarach

zurbanizowanych na przykadzie odzi.

43


Program

7

1255

1315

Krzysztof Fortuniak, Wodzimierz Pawlak, Mariusz Siedlecki, Mariusz

Zieliski - Wybrane charakterystyki ruchu turbulencyjnego powietrza

nad obszarem zurbanizowanym na przykadzie odzi.

44

1310

1330

D y s k u s j a i z a k o c z e n i e o b r a d


REFERATY


Sesja I

11

WARUNKI BIOKLIMATYCZNE W ODZI

W OKRESACH FAL UPAW

Joanna Wibig Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Wspczesnemu ociepleniu klimatu, mimo niewielkiego tylko wzrostu redniej

temperatury, towarzyszy wyrany wzrost czstoci pojawiania si upaw w Polsce (BACC,

2015). Fale upaw s szczeglnie niebezpieczne dla mieszkacw miast, poniewa na

obszarze miasta bardzo wysokim temperaturom w okresie dnia towarzysz czsto wysokie

temperatury w nocy pojawiaj si tzw. tropikalne noce, czyli noce, podczas ktrych

temperatura jest wysza od 20C. Dodatkowo falom upaw czsto towarzysz niekorzystne

warunki wilgotnociowe. Ostatnie dwa sezony letnie w Polsce obfitowaly w dni gorce

i upalne. Jednoczenie na obszarze odzi i okolicy pracowaa w tym okresie sie 12

posterunkw mierzcych temperatur i wilgotno powietrza z czstotliwoci 5 minut.

W oparciu o te dane przeanalizowano warunki biometeorologiczne w odzi i okolicy

w okresach upaw, czyli okresach, w ktrych temperatura maksymalna w miecie

przekraczaa 30C.

Na podstawie temperatury i wilgotnoci policzono kilka wskanikw

biometeorologicznych dla dni upalnych: czas wystpowania temperatury przekraczajacej

30C, czas wystpowania temperatury nocnej poniej 20C w dni upalne, temperatura

pozorna (Steadman 1979, Kuchcik 2006), temperatura ekwiwalentna (Cena i Grzegorczuk

1966) i indeks THI. Na podstawie tych wskanikw porwnano warunki termiczne w rnych

regionach miasta i na terenie otaczajcym.

Bibliografia BACC Author Team, 2015, Second Assessment of Climate Change for the Baltic Sea Basin, Springer

International Publishing.

Cena M., Gregorczuk M., 1966, Rozkad temperatury ekwiwalentnej na obszarze Polski. Roczniki

Nauk Rolniczych, D, 119, 191211.

Kuchcik M., 2006, Fale upaw w Polsce w latach 19932002. Przegld Geograficzny, 78 (3), 397

412.

Steadman R.G., 1979, The assessment of sultriness. Journal of Applied Meteorology, 18, 861885.

Szczeniewska, J., Wibig J., 2008, The influence of UHI on the intensity and duration of heat waves.

[w:] Kysik K., Wibig J., Fortuniak K. (red.) Klimat i bioklimat miast. Wyd. Uniwersytetu

dzkiego, Katedra Meteorologii i Klimatologii U, d, 561570.


Sesja I

12

PORWNANIE DOBOWEJ I SEZONOWEJ ZMIENNOCI

TURBULENCYJNYCH STRUMIENI GAZW CIEPLARNIANYCH

(PARY WODNEJ, DWUTLENKU WGLA I METANU)

W CENTRUM ODZI

Wodzimierz Pawlak Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Wymiana gazw cieplarnianych pomidzy podoem a atmosfer jest jednym

z najwaniejszych procesw wpywajcych na klimat Ziemi. Zagadnienie to jest rwnie

istotne w zwizku z obserwowanymi w ostatnich latach zmianami klimatu. Wyniki

prowadzonych od lat pomiarw wiadcz o tym, e jednym z czynnikw odpowiedzialnych

za globalne ocieplenie jest wzrost koncentracji gazw cieplarnianych w atmosferze.

Precyzyjne pomiary czasowej zmiennoci koncentracji oraz wymiany gazw cieplarnianych

midzy podoem a atmosfer maj zatem kluczowe znaczenie dla zrozumienia ich roli

w systemie klimatycznym. Pojawienie si na szersz skal okoo 20 lat temu odpowiednich

przyrzdw umoliwio rozwj bada nad turbulencyjn wymian gazw cieplarnianych

pomidzy podoem a atmosfer. Efektem tych pomiarw jest do dobrze opisana zmienno

strumieni pary wodnej i dwutlenku wgla w rnych skalach czasowych oraz wyznaczenie

zalenoci midzy sposobem uytkowania powierzchni a intensywnoci i kierunkiem

wymiany. Wyniki te dotycz jednak gwnie terenw pokrytych rolinnoci, w rnym

stopniu uytkowanych przez czowieka. Badania tego typu na obszarach zurbanizowanych

przeprowadzono jedynie w kilkunastu miastach na wiecie, co pozwolio na uzyskanie

wstpnych informacji o wpywie urbanizacji na czasow zmienno wymiany gazw

cieplarnianych. Z kolei turbulencyjna wymiana metanu midzy podoem a atmosfer jest

procesem, ktry dopiero zaczyna by badany. Koncentracja tego gazu jest okoo 200 razy

mniejsza w porwnaniu z dwutlenkiem wgla, jednak ze wzgldu na jego wysoki potencja

cieplarniany badania wymiany powinny by rozwijane rwnie intensywnie jak w przypadku

pary wodnej i dwutlenku wgla. Dotychczasowe pomiary koncentroway si na terenach

bdcych najwikszymi naturalnymi rdami metanu dla atmosfery, czyli na terenach

podmokych oraz na polach ryowych. Niestety do chwili obecnej przeprowadzono zaledwie

kilka kampanii pomiarowych na terenach zurbanizowanych, podczas gdy miasto moe by

znaczcym rdem metanu dla atmosfery (spalanie paliw kopalnych, kanalizacja, wycieki

z gazocigw itd.). Liczba stacji wyposaonych w czujniki umoliwiajce pomiar

turbulencyjnego strumienia metanu na terenach miejskich jest, w porwnaniu z liczb stacji

rejestrujcych wymian dwutlenku wgla, zdecydowanie niewystarczajca.

Celem opracowania jest porwnanie wynikw pomiarw turbulencyjnej wymiany

pary wodnej, dwutlenku wgla i metanu w centrum odzi. Cige pomiary strumieni tych

gazw prowadzone s w Katedrze Meteorologii i Klimatologii Uniwersytetu dzkiego od

2000 (para wodna), 2006 (dwutlenek wgla) oraz 2013 (metan). W opracowaniu

skoncentrowano si na okresie lipiec 2013 sierpie 2015, kiedy na stacji pomiarowej

zlokalizowanej przy ul. Lipowej 81 w odzi rwnoczenie mierzone byy strumienie

wszystkich trzech wymienionych gazw. Wartoci strumieni wyznaczono za pomoc metody

kowariancji wirw najdokadniejszej i obecnie najszerzej stosowanej do cigych pomiarw


Sesja I

13

turbulencyjnej wymiany, masy, energii i pdu. W trakcie pomiarw zastosowano standardowy

zestaw pomiarowy skadajcy si z anemometru ultradwikowego oraz analizatorw

gazowych pary wodnej, dwutlenku wgla i metanu. Z przeprowadzonych w latach 20132015

pomiarw wynika, e w sezonowej i dobowej zmiennoci strumieni badanych gazw mona

zaobserwowa zarwno podobiestwa jak i rnice. Wszystkie mierzone strumienie

turbulencyjne charakteryzuj si wyranym rytmem rocznym. W przypadku strumienia pary

wodnej FH2O maksimum obserwowane jest w lecie, podczas gdy maksymalne wartoci

strumieni dwutlenku wgla FCO2 i metanu FCH4 pojawiaj si w zimie. Ponadto strumienie

FH2O, FCO2 i FCH4 charakteryzuj si wyranym rytmem dobowym. Rytm ten w przypadku

strumienia pary wodnej szczeglnie wyrany jest w lecie, z maksimum w cigu dnia.

Strumie dwutlenku wgla najwyraniejsz zmiennoci dobow charakteryzuje si w zimie.

W przypadku strumienia metanu wyrany rytm dobowy pojawia si przede wszystkim

w ciepej poowie roku. Dobowa zmienno strumienia dwutlenku wgla w chodnej poowie

roku charakteryzuje si ponadto dwoma maksimami, ktre nie s obserwowane w przypadku

pozostaych strumieni. Poniewa dwutlenek wgla i metan na terenach zurbanizowanych

pochodzi gwnie z emisji antropogenicznych, strumienie FCO2 i FCH4 odznaczaj si

rwnie rytmem tygodniowym wartoci strumieni w weekendy s, zwaszcza w przypadku

FCO2, wyranie nisze. Zmienno taka nie zostaa zaobserwowana w przypadku strumienia

pary wodnej FH2O.

Praca zostaa sfinansowana ze rodkw Narodowego Centrum Nauki w latach 20112016

w ramach projektu badawczego nr. 2011/01/D/ST10/07419.


Sesja I

14

MIDZYDOBOWA ZMIENNO PAROWANIA TERENOWEGO

W OBSZARACH ZURBANIZOWANYCH I RNYCH TYPACH

ROLINNOCI PARANATURALNEJ

Mariusz Siedlecki Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Parowanie terenowe w obszarach zurbanizowanych, z uwagi na znaczny odsetek

powierzchni sztucznych, jest zwykle mniejsze w stosunku do obszarw naturalnych bd

rolniczych. W pracy zaprezentowano porwnanie midzydobowej zmiennoci parowania

terenowego w miecie, w obszarach rolniczych i terenach bagiennych w rnych warunkach

pogodowych. W tym celu wykorzystano serie pomiarw pionowego strumienia pary wodnej

netto wykonywanych w odzi (z wykorzystaniem metody kowariancyjnej), ktre porwnano

z wynikami oceny parowania terenowego na obszarach rolniczych (stacja Annosaw pooona

ok. 60 km na wschd od odzi) oraz w obszarach podmokych (pomiary na terenie

Biebrzaskiego Parku Narodowego). Przeprowadzono porwnanie przebiegw dobowych

parowania terenowego na tle wybranych elementw meteorologicznych w rnych porach

roku i sytuacjach synoptycznych.

W okresie zimowym w warunkach odwily, zarwno w miecie jak na obszarach

rolniczych, parowanie terenowe jest bardzo niskie, bez wyranego przebiegu dobowego.

Wyrane rnice w przebiegu dobowym parowania terenowego miedzy miastem a obszarami

niezurbanizowanymi pojawiaj si w ciepej porze roku. Na przykad na pocztku wiosny

(1620.III.2012) w warunkach sonecznej i ciepej pogody nad polem uprawnym nastpi

bardzo wyrany wzrost parowania terenowego. W godzinach poudniowych parowanie

terenowe byo wysze o 2030% od tego zaobserwowanego w miecie. Jeszcze wiksze

rnice pojawiy si midzy parowaniem terenowym w miecie a terenami bagiennymi.

W lecie (510.VII.2013) w warunkach pogody wyowej, z temperatur maksymalna powyej

22C najwysze sumy godzinne parowania terenowego byy blisko 40% wysze od tych

w miecie. Rwnie odmiennie ksztatuje si przebieg dobowy parowania terenowego po

wystpieniu opadw atmosferycznych. Na przykad po krtkotrwaych opadach

atmosferycznych w dniu 16 maja 2012 roku sumy godzinne parowania terenowego w miecie

ksztatoway si na podobnym poziomie jak przed wystpieniem opadw. Zupenie odmienna

jest dynamika parowania terenowego na stacji zamiejskiej. W podobnych warunkach

pogodowych nad polem uprawnym po okresie opadw wartoci ciepa utajonego (Qe)

znacznie wzrastaj. O ile przed opadami maksymalne wartoci Qe w godzinach

poudniowych oscyloway na poziomie do 200 Wm-2

to po opadach wartoci te osigaj

poziom przekraczajcy 300 Wm-2

.


Sesja I

15

WYNIKI ROCZNEGO MONITORINGU STENIA RADONU

W POWIETRZU W BUDYNKU MIESZKALNYM W ODZI

NA TLE WARUNKW METEOROLOGICZNYCH

Agnieszka Podstawczyska Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

W wietle bada epidemiologicznych wzgldnie niskie stenie radonu (Rn-222)

w powietrzu w budynkach rzdu 100 Bqm-3

jest istotnym statystycznie czynnikiem wzrostu

ryzyka zachorowania na nowotwr puc u osb dugotrwale przebywajcych w takim

rodowisku zamieszkania, pracy itp. (WHO 2009). Dyrektywa Unii Europejskiej

Euratom/2013/59/ z 5 grudnia 2013 r. definiuje przenikanie radonu z gruntu do pomieszcze

jako sytuacj naraenia istniejcego podlegajcego ograniczeniom i nakada na kraje

czonkowskie UE obowizek opracowania do 2018 r. tzw. narodowego planu radonowego

zawierajcego m.in. krajowe poziomy referencyjne stenia Rn-222 w pomieszczeniach.

Prawo Atomowe w Polsce z 2004 r. znioso wszelkie ograniczenia w stosunku do radonu,

traktujc ten gaz promieniotwrczy jako naturalne naraenie nie podlegajce ograniczeniom.

Przygotowywany aktualnie w Polsce krajowy plan radonowy dostosowany do Dyrektywy

Euratom zniesie marginalizowanie zagadnienia monitorowania Rn-222 w pomieszczeniach,

zwaszcza, e w naszej strefie klimatycznej proporcja czasu ekspozycji na Rn-222 i jego

radioaktywne pochodne (bizmut, polon, ow) to 80% w budynkach i 20% na wolnym

powietrzu. Radon i jego pochodne to najwiksze rdo naraenia radiacyjnego na Ziemi.

W rocznej dawce efektywnej promieniowania jonizujcego, jak statystyczny mieszkaniec

Polski otrzymuje ze rde naturalnych, Rn-222 stanowi ok. 40% (zbliona warto do

redniej wiatowej) (UNSCEAR 2000, Raport PAA 2014).

Celem pracy jest prba oceny wpywu czynnika meteorologicznego, ktry wrd

innych czynnikw, tj. rodowisko emisji, konstrukcja budynku czy styl ycia mieszkacw,

determinuje poziom stenia Rn-222 w powietrzu w wolnostojcym budynku mieszkalnym.

Niniejsze opracowanie wpisuje si w nurt niepopularnych w Polsce bada stenia Rn-222

w budynkach z uwagi na zastosowanie precyzyjnej aparatury zapewniajcej cigy monitoring

stenia w trybie dyfuzyjnym (automatyczna komora jonizacyjna AlphaGUARD

PQ2000PRO). Baz danych wykorzystan w pracy tworz 1-godz. rednie wartoci stenia

Rn-222 rejestrowane na parterze w dwukondygnacyjnym domu jednorodzinnym w odzi

w okresie 356 dni (od 20 maja 2014 r. do 10 maja 2015 r.). Powierzchnia parteru domu to

100 m2, a jego wysoko wynosi 3 m. To meteorologiczne dla serii radonu stanowiy

pomiary temperatury powietrza wewntrz budynku i w warunkach zewntrznych, wartoci

cinienia atmosferycznego, wysoko opadw atmosferycznych monitorowanych w odleglej

o ok. 3 km stacji meteorologicznej. W analizie wykorzystano take dzienne typy cyrkulacji

atmosferycznej wyznaczone wg obiektywnej metody Piotrowskiego na podstawie kierunku

wiatru geostroficznego i wirowoci cicia (Piotrowski 2009).

rednie roczne stenie Rn-222 w badanym budynku wynosio 47 Bqm-3

(Bq

bekerel, 1 Bqm-3

oznacza 1 rozpad promieniotwrczy na 1 sekund w 1 m3 powietrza;

49 Bqm-3

rednia dla Polski) i zmieniao si w poszczeglnych porach roku najnisze

zanotowano latem, przecitnie 22 Bqm-3

, a najwysze jesieni, przecitnie 56 Bqm-3

.


Sesja I

16

Dzienna zmienno stenia Rn-222 w okresie bytowania mieszkacw domu (4 osoby) bya

bardzo wyrana z maksimum w nocy i minimum w dzie, a zanikna w okresie cakowitego

zamknicia domu na okres wakacyjny. To wiadczy o istotnym wpywie wentylowania

pomieszcze (otwieranie drzwi, okien) na cykl dobowy stenia tego radionuklidu. W okresie

zamknicia (nieuytkowania) domu poziom stenia Rn-222 wzrs 5-krotnie w stosunku do

redniego poziomu dla okresu letniego.

Porwnanie zmian stenia Rn-222 z wartociami rnicy temperatury powietrza

wewntrz budynku a temperatur panujc na zewntrz wykazao dodatni korelacj we

wszystkich porach roku z wyjtkiem zimy. Zim wykorzystanie przez mieszacw domu

ogrzewania kominkowego mogo intensyfikowa wentylacj pomieszczenia i wpyn na

zmniejszenie koncentracji radionuklidu w powietrzu. Ten efekt by opisywany dla domw

w Szwecji przez Hubbard i in. (1996). Wielu autorw np. Nazaroff i Nero (1988), Marley

(2001), Rowe i in. (2002), Karpiska i in. (2004) wskazuje tzw. efekt kominowy (wywoany

zmniejszaniem temperatury powietrza na zewntrz budynku w stosunku do warunkw

termicznych panujcych wewntrz domu) jako kluczowy czynnik intensyfikujcy przepyw

radonu z gruntu do budynku. Rnica temperatury powietrza generuje ujemn rnic

cinienia powietrza midzy wntrzem budynku a otoczeniem (rzdu kilku Pa), ktra

wywouje zasysanie Rn-222 z podoa do budynku.

Przesank do analizy wpywu wartoci cinienia atmosferycznego oraz typu

cyrkulacji na poziom stenia Rn-222 w budynku byy wyniki analizy pilotaowej serii

pomiarw dokonanych w odzi w korelacji ze zmianami cinienia atmosferycznego i typem

cyrkulacji (Podstawczyska, Kozak 2008). Wyniki uzyskane przez Autork w 2007 r.

wskazyway na wyrany wpyw tego elementu pogody na przebieg zmian stenia Rn-222

w powietrzu w budynku. Hipoteza ta niestety nie uzyskaa potwierdzenia w wietle bada

w oparciu o dane z okresu maj 2014 maj 2015 prowadzonych dla potrzeb niniejszego

opracowania.

Kolejnym elementem pogody analizowanym w korelacji ze steniem Rn-222 byy

opady atmosferyczne. Wyniki bada wykazay wyrany spadek stenia Rn-222 po okresach

opadowych. Monitorowany dom pooony jest na terenie o pytkim zwierciadle wd

gruntowych (0,40,7 m poniej poziomu gruntu). Jak wynika z rozwaa teoretycznych woda

w gruncie blokuje transport Rn-222 do atmosfery i do budynkw. Podobne wnioski

zaprezentowa Francesco i in. (2010) badajc stenie Rn-222 we Woszech w budynkach

pooonych na terenie o pytko wystpujacych wodach gruntowych.

Wnioski pynce z przedstawionych bada wymagaj potwierdzenia w oparciu

o dusz seri obserwacyjn. Prezentowana baza danych o poziomie stenia Rn-222

w budynku na tle wybranych elementw meteorologicznych stanowi unikatowy w Polsce

materia, ktry moe by wykorzystany do weryfikacji modelu transportu radonu do

budynkw, co bdzie dalszym etapem prac badawczych w zakresie prezentowanej

problematyki.

Literatura De Francesco S., Tommasone F.P., Cuoco E., Tedesco D., 2010, Indoor radon seasonal variability at

different floors of buildings. Radiation Measurements, 45, s. 928934.

Hubbard L.M., Mellander H., Swedjemark A.A., 1996, Studies on temporal variations of radon in

Swedish single-family houses. Environmental International, Vol. 22, Suppl. 1, s. S715S722.

Karpiska M., Mnich Z., Kapaa J., Antonowicz K., 2004, Seasonal changeability of indoor radon

concentrations in one-family house. Nukleonika, 49, 1, s. 3336.


Sesja I

17

Marley F., 2001, Investigation of the influences of atmospheric conditions on the variability of radon

and radon progeny in buildings. Atmospheric Environment, 35, 53475360.

Nazaroff W.W., Nero A.V. jr., 1988, Radon and its decay products in indoor air. A Wiley-Interscience

Publication, New York, 518 s.

Piotrowski P., 2009, Obiektywna metoda klasyfikacji cyrkulacji atmosferycznej dla Polski. Acta

Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, 10, 216 s.

Podstawczyska A., Kozak K., 2008, Preliminary results of measurements of radon (222Rn)

concentration in the air in d. [w:] Kysik K., Wibig J., Fortuniak K. (red.) Klimat i bioklimat

miast. Wyd. Uniwersytetu dzkiego, Katedra Meteorologii i Klimatologii U, d, 467476.

Raport PAA, 2014, Raport Roczny Dziaalnoci Prezesa Pastwowej Agencji Atomistyki oraz ocena

stanu bezpieczestwa jdrowego i ochrony radiologicznej w Polsce w 2014 roku

http://paa.gov.pl/sites/default/files/RaportPrezesaPAA2014.pdf

Rowe J.E., Kelly M., Price L.E., 2002, Weather system scale variation in radon-222 concentration of

indoor air. Science of the Total Environment, 284, 157166.

UNSCEAR (United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation) 2000, Report

Sources and effects of ionizing radiation, Annex B Exposures from natural radiation sources,

s. 84141, http://www.unscear.org/docs/reports/2008/09-86753.

WHO Handbook on Indoor Radon. A Public Health Perspective, 2009, Zeeb H., Shannoun F. (eds.),

World Health Organization Press, Geneva, 95 s.


Sesja I

18

NATENIE OPADW ATMOSFERYCZNYCH

NA OBSZARZE ODZI W LATACH 2011-2014

Piotr Piotrowski, Wojciech Radziun Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Natenie opadw atmosferycznych zostao okrelone w oparciu o dane z punktw

pomiarowych rozmieszczonych na obszarze aglomeracji dzkiej oraz w jej pobliu.

Zasadniczymi celami opracowania jest sprawdzenie, jaki kierunek adwekcji sprzyja

szczeglnie silnym opadom atmosferycznym i jaki jest ich rozkad przestrzenny na obszarze

miasta w zalenoci od kierunku adwekcji. Analiza rozkadu przestrzennego suy

sprawdzeniu, czy obszar miejski ma wpyw na modyfikacj pola opadu. Sprawdzono rwnie

dugotrwao opadw atmosferycznych w poszczeglnych porach roku. W przypadkach

wysokiego natenia opadw atmosferycznych zanalizowano sytuacje synoptyczne, ktre im

sprzyjay.


Sesja II

19

SPATIAL AND TEMPORAL CHANGES OF AIR TEMPERATURE

IN TORU (CENTRAL POLAND) IN 2012

Rajmund Przybylak 1, Joanna Uscka-Kowalkowska

1, Andrzej Arany

1, Marek Kejna

1,

Mieczysaw Kunz 2, Rafa Maszewski

1

1 Nicolaus Copernicus University, Faculty of Earth Sciences

Department of Meteorology and Climatology, Toru

[email protected] 2 Nicolaus Copernicus University, Faculty of Earth Sciences, Department of Geomatics and Cartography

In this article, the results of an investigation into the pattern and development of the

urban heat island (UHI) in Toru (central Poland) are presented. For the analysis, daily mean

temperature (Ti) as well as daily maximum (Tmax) and minimum (Tmin) temperatures for 2012

gathered for 20 sites, evenly distributed in the area of city, have been taken as source data.

To characterise the UHI more completely, in addition, diurnal temperature range (DTR) as

well as number of hot (Tmax > 25C), very hot (Tmax > 30C), frosty (Tmax < 0C), very frosty

(Tmax 10C) days, and days with tropical nights (Tmin > 20C) were also calculated. The

impact of weather conditions (cloudiness and wind speed) and atmospheric circulation on the

UHI in the study area was investigated.

In Toru, according to the present study, the average UHI intensity in 2012 was equal

to 1.0C. The number of hot and very hot as well as frosty and very frosty days slightly

increased/decreased respectively in the city centre, in comparison with rural areas by no more

than 24 days. In Toru, the rise of cloudiness and wind speed lead to a decrease of the

magnitude of the UHI, in a way similar to observed changes in other, markedly larger, Polish

cities. We found, however, that the effect of cloudiness is slightly greater than wind speed.

Generally, in most cases anticyclonic situations favour increased thermal contrast between

rural and city areas, particularly in summer. Directions of air advections which both markedly

and slightly influenced the UHI intensity were determined. The influence of atmospheric

circulation on Tmax is significantly smaller than on Ti and Tmin, and does not exceed 0.5C.

Our investigations reveal that Toru has a typical pattern and development to its UHI,

similarly to other Polish cities.


Sesja II

20

MIEJSKA WYSPA CIEPA W WARSZAWIE -

- ZMIENNO CZASOWA I PRZESTRZENNA

Magdalena Kuchcik, Pawe Milewski, Krzysztof Baejczyk, Jakub Szmyd Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Zakad Geoekologii i Klimatologii, Warszawa

[email protected]

Podstaw badania miejskiej wyspy ciepa w Warszawie (UHI) jest sie pomiarw

termiczno-wilgotnociowych w aglomeracji warszawskiej zoona z 28 rejestratorw

(18 w miecie oraz 10 na przedmieciach). Dane te s uzupeniane pomiarami z 8 stacji

innych operatorw Podstawow miar intensywnoci miejskiej wyspy ciepa jest UHI index

rnica temperatury minimalnej pomidzy dan stacj a stacj Warszawa-Okcie.

Przestrzenne zrnicowanie MWC w Warszawie zostao zilustrowane przy wykorzystaniu

oprogramowania ArcGIS w wersji 10.1. do interpolacji danych pomiarowych wykorzystano

metod krigingu.

Oglna analiza wskazuje, e w latach 19812011 MWC pojawiaa si w Warszawie

przez blisko 87% dni. W poszczeglnych porach roku czsto miejskiej wyspy ciepa wahaa

si od 80% zim do 94% latem. Zasig przestrzenny MWC w Warszawie odzwierciedla

zasig obszaru intensywnej zabudowy i jest raczej stay. Zmienia si za intensywno MWC.

Widoczna jest jej dynamika dobowa, sezonowa oraz roczna. W latach 20112012

Warszawska miejska wyspa ciepa jest najbardziej intensywna jesieni (UHI-index > 2,5C),

natomiast najmniej zim (UHI-index < 1,5C). rednio w roku intensywno miejskiej

wyspy ciepa w centralnej czci miasta osiga okoo 2,0C. Intensywno miejskiej wyspy

ciepa istotnie maleje wraz z odlegoci od centrum miasta by zanikn w odlegoci

ok. 1012 km.

Natenie miejskiej wyspy ciepa w niewielkim stopniu zaley od masy powietrza

zalegajcej nad miastem. rednio najwiksze natenie MWC obserwowane jest w masie

powietrza polarnego kontynentalnego (PPk) (UHI-index 3,0C), najmniejsze za w masie

powietrza zwrotnikowego (PZ) (UHI-index 2,0C).

Przebiegi dobowe temperatury powietrza wyranie wskazuj na przesuwanie si

najwikszego natenia UHI, w zalenoci od godziny zachodu i wschodu Soca.

Maksymalne natenie MWC w latach 2011 i 2012 wynioso 9,9C (12 maja 2011 r.).


Sesja II

21

MIEJSKA WYSPA CIEPA W POZNANIU

NA PODSTAWIE OBRAZOWA SATELITY LANDSAT 5 TM

Agnieszka Majkowska, Marek Prolniczak, Leszek Kolendowicz, Bartosz Czernecki Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydzia Nauk Geograficznych i Geologicznych

Instytut Geografii Fizycznej i Ksztatowania rodowiska Przyrodniczego, Zakad Klimatologii

[email protected]

Gwnym celem opracowania jest zbadanie intensywnoci miejskiej wyspy ciepa na

podstawie danych (temperatura powietrza) pochodzcych z 9 punktw pomiarowych

zlokalizowanych w Poznaniu z okresu czerwiec 2008 maj 2013 oraz danych satelitarnych

Landsat 5 TM. Na podstawie danych pochodzcych z punktw pomiarowych

umiejscowionych w rnych typach uytkowania terenu za pomoc techniki krigingu

wykonano rednie mapy rozkadu przestrzennego miejskiej wyspy ciepa w Poznaniu.

Nastpnie na podstawie danych satelitarnych Landsat 5 TM 15 scen wykonano redni

map temperatury radiacyjnej (LST Land Surface Temperature) oraz powierzchniowej

miejskiej wyspy ciepa (SUHI Surface Urban Heat Island).

Dane pomiarowe jednoznacznie wskazuj, i rednia roczna intensywno miejskiej

wyspy ciepa osiga warto okoo 1,0 K (wiksze wartoci w ciepej poowie roku). Na

podstawie danych satelitarnych Landsat oraz Corine Land Cover 2006 wykazano, i

najwiksz intensywno SUHI odnotowano na obszarach zwartej zabudowy oraz na

obszarach przemysowych. Najnisz intensywnoci SUHI charakteryzuj si obszary

zielone pokryte lasami liciastymi.

W celu przeliczenia LST z danych satelitarnych Landsat 5 TM do temperatury

powietrza na 2 m nad poziomem gruntu utworzono liniowe oraz nieliniowe modele regresyjne

wykazujce okoo 80% dopasowania. W opracowaniu do przeliczenia wykorzystano

nieliniowy model regresyjny.


Sesja II

22

SILNE FALE TERMICZNE W LUBLINIE

Agnieszka Krzyewska, Marek Nowosad, Mateusz Dobek Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej w Lublinie, Wydzia Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej

Zakad Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Jedn z cech klimatu Polski jest pojawianie si cieplejszych i chodniejszych dni

(w odniesieniu do redniej wieloletniej temperatury powietrza) we wszystkich porach roku.

Takie kilkudniowe okresy ze szczeglnie wysok lub szczeglnie nisk temperatur

dotyczc okrelonego miejsca nazywane s w literaturze falami ciepa i falami chodu.

Celem niniejszej pracy jest wykrycie oraz scharakteryzowanie fal termicznych

w Lublinie, w czasie wystpowania ktrych rednia dobowa temperatura powietrza odbiegaa

od redniej wieloletniej o przynajmniej 2 odchylenia standardowe przez 3 kolejne dni. Fale te

nazwano silnymi falami termicznymi.

Za siln fal chodu przyjto trzy kolejne dni, w ktrych rednia dobowa temperatura

powietrza speniaa (ti) warunek:

ti < tr 2

za za siln fal ciepa:

ti > tr + 2

gdzie:

tr rednia wieloletnia temperatura powietrza danego dnia w roku,

odchylenie standardowe redniej dobowej temperatury powietrza obliczone dla

tego samego dnia roku.

Materiaem do niniejszego opracowania s wartoci redniej dobowej temperatury

powietrza z Obserwatorium Meteorologicznego UMCS w Lublinie (Plac Litewski) dotyczce

wielolecia 19522010.

Silnych fal chodu byo ponad dwukrotnie wicej ni silnych fal ciepa. Silne fale

termiczne nie pojawiay si w kadym roku. Najwicej silnych fal chodu (po 4) notowano

w latach 1954 i 1963 oraz (po 3) 1956, 1962, 1971, 1978 i 2002, natomiast silnych fal ciepa

najwicej zanotowano w 1963 (2). Silne fale chodu czciej pojawiay si po kilka razy

w cigu roku, podczas gdy silne fale ciepa w wikszoci przypadkw tylko raz na rok.

W badanym okresie zauwaono 24 silne fale ciepa, na ktre skadao si 17 fal

trzydniowych, 5 czterodniowych oraz po 1 trwajcej 5 i 8 dni. Najdusza 8 dniowa fala,

wystpia od 26.07. do 02.08.1994 r. Ponad dwukrotnie wicej 54 przypadki zanotowano

silnych fal chodu. Podobnie jak przy silnych falach ciepa, dominoway fale trzydniowe

(25 przypadki). Dusze fale czterodniowe wystpiy 17 razy, piciodniowe 6 razy,

szeciodniowe 5 razy. Najdusza, omiodniowa fala, miaa miejsce jeden raz, w dniach

0714.02.1956 r.

Wiksza liczba silnych fal chodu charakteryzowaa pierwsz poow analizowanego

okresu. Z kolei w drugiej jego czci dominoway silne fale ciepa. Na przeomie lat 50-tych i

60-tych oraz w pierwszej dekadzie XXI wieku obserwowano wiksz liczb silnych fal

termicznych ni w pozostaych latach.


Sesja III

23

USONECZNIENIE W MIASTACH

NA PODSTAWIE WYBRANYCH STACJI W EUROPIE

Dorota Matuszko Uniwersytet Jagielloski w Krakowie, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Zakad Klimatologii

[email protected]

W literaturze klimatologicznej panuje pogld, e obszary miejskie odznaczaj si

mniejszym usonecznieniem ni tereny pozamiejskie (Kuczmarski 1982, Morawska-

Horawska 1984, Marciniak i Wjcik 1991). Straty te ocenia si na okoo 515% (Landsberg

1981, Lewiska 2000). Autorzy wielu opracowa dotyczcych wieloletniej zmiennoci

usonecznienia w Europie (m.in. Brazdil i in. 1994, Sanchez-Lorenzo i in. 2008) zwracaj

uwag na podobne tendencje zmniejszenie liczby godzin ze socem w latach

pidziesitych do osiemdziesitych XX wieku, a nastpnie wzrost w ostatnich dwch

dekadach XX wieku. W literaturze mona znale hipotezy (Liepert 2002, Norris i Wild

2007, Lewik i in. 2009, Matuszko 2014), e obok zmian cyrkulacyjnych duy wpyw na

tendencje usonecznienia w Europie moe mie stan zanieczyszczenia atmosfery na terenach

zurbanizowanych. W poowie lat pidziesitych, w wielu uprzemysowionych miastach

zaobserwowano wzrost zanieczyszcze spowodowany intensywnym rozwojem przemysu.

Emitowane do atmosfery due iloci aerozoli i sadzy zwikszay pochanianie i odbijanie

promieniowania sonecznego i zarazem powodoway powstawanie chmur, przyczyniajc si

do tzw. globalnego zaciemnienia (global dimming). W latach 80. XX wieku na skutek

zaamania si gospodarki w krajach byego bloku komunistycznego zmniejszya si produkcja

przemysowa i obniya emisja zanieczyszcze. Podjto te skuteczne dziaania na rzecz

poprawy czystoci powietrza. Prawdopodobnie z tego powodu szczeglnie w Europie

rodkowej i Wschodniej wzrosa przezroczysto atmosfery i nastpi najbardziej widoczny

efekt rozjanienia (brightening), czyli zwikszenia dopywu promieniowania do

powierzchni Ziemi.

Celem niniejszego opracowania jest charakterystyka zmiennoci usonecznienia

w wybranych miastach Europy na podstawie danych z dostpnych baz internetowych

(http://www.ecad.eu/dailydata/customquery.php,

http://eklima.met.no/Help/Stations/toDay/all/no_Stations.htm,

http://meteo.ru/english/climate/suns.php, http://www.knmi.nl/research/climate_observations/).


Sesja III

24

ZMIENNO CAKOWITEGO PROMIENIOWANIA SONECZNEGO

W WARSZAWIE W LATACH 19642013

Magorzata Kleniewska 1, Bogdan Chojnicki

2

1 Szkoa Gwna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Zakad Meteorologii i Klimatologii

[email protected] 2 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydzia Melioracji i Inynierii rodowiska,

Katedra Meteorologii

W pracy przedstawiono wyniki bada 50letniej serii pomiarowej zawierajcej dobowe wartoci cakowitego promieniowania sonecznego w Warszawie. W latach

19642013 wyranie zaznaczaj si dwa okresy, w ktrych wartoci trendw czasowych s odmienne: spadek wartoci promieniowania cakowitego (ang. dimming) w latach 19641981 i wzrost wartoci promieniowania cakowitego (ang. brightning) od 1984 roku. Spadek

cakowitego promieniowania sonecznego w okresie dimming wynosi 3,9 Wm2 na dekad,

natomiast wzrost w okresie brightening wynosi 4,0 Wm2 na dekad.

Uwaa si, e obserwowane na wiecie zmiany w iloci dopywajcego do

powierzchni Ziemi promieniowania sonecznego zwizane s ze zmianami zachmurzenia oraz

ze zmianami w emisji aerozoli. Ich skutkiem s zmiany przeroczystoci atmosfery.

W prezentowanej pracy przeanalizowano zmienno wartoci usonecznienia wzgldnego,

zachmurzenia i emisji dwutlenku siarki oraz zwizki midzy tymi elementami a cakowitym

promieniowaniem sonecznym.

Zmiany w dopywie promieniowania sonecznego w aglomeracji warszawskiej

w latach 19642013 zwizane byy przede wszystkim ze zmianami emisji SO2, a zaleno ta bya szczeglnie silna od roku 1984.


Sesja III

25

EKSTYNKCJA BEZPOREDNIEGO PROMIENIOWANIA

SONECZNEGO W POLSCE

Joanna Uscka-Kowalkowska Uniwersytet Mikoaja Kopernika w Toruniu, Wydzia Nauk o Ziemi, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Promieniowanie soneczne przechodzce przez atmosfer ziemsk podlega osabieniu,

czyli ekstynkcji. Jej wielko zaley zarwno od czynnikw naturalnych, jak

i antropogenicznych. Jedn z powszechnie stosowanych miar wielkoci ekstynkcji

promieniowania jest wskanik zmtnienia Linkego, pokazujcy relacj osabienia

promieniowania sonecznego w atmosferze rzeczywistej w stosunku do atmosfery czystej

i suchej. Zagadnienie ekstynkcji bezporedniego promieniowania sonecznego w Polsce

zostao przedstawione w wietle wskanika zmtnienia Linkego dla 5 wybranych stacji

aktynometrycznych dziaajcych w sieci IMGW (Koobrzeg, Mikoajki, Warszawa, Zakopane

i Kasprowy Wierch) w latach 19642003. Na wymienionych stacjach pomiary

bezporedniego promieniowania sonecznego byy wykonywane aktynometrem Linke-

Feussnera. Stacje te pooone s w obszarach rnicych si zarwno warunkami naturalnymi

(obszary nadmorskie, pojezierne, nizinne i grskie) jak i stopniem przeksztace

antropogenicznych.

W badanym okresie najwikszym stopniem zmtnienia rednio w roku

charakteryzowaa si Warszawa, natomiast najmniejszym Kasprowy Wierch (rys. 1).

Rys. 1. rednie roczne wartoci wskanika zmtnienia Linkego (TL2) dla godzin

okoopoudniowych na wybranych miejscach w Polsce w latach 19642003

W przebiegu rocznym okresem o najwikszym zmtnieniu atmosfery byo lato,

a najmniejszym zima. W badanym 40leciu na wszystkich badanych stacjach obserwuje si

spadek stopnia zmtnienia atmosfery w czasie. Wielko wskanika zmtnienia atmosfery

zaley midzy innymi od wystpujcych mas powietrza. Najwiksze zmtnienie atmosfery

powoduj masy zwrotnikowe, a najmniejsze arktyczne.


Sesja III

26

WPYW MIASTA NA BIOLOGICZNIE CZYNNE

PROMIENIOWANIE SONECZNE UV

ANALIZA POMIARW SPEKTROFOTOMETREM BREWERA

W WARSZAWIE I BELSKU

Agnieszka Czerwiska, Janusz Krzycin, Janusz Jarosawski Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Zakad Fizyki Atmosfery

[email protected]

Celem naszych bada jest stwierdzenie, czy zanieczyszczenie atmosferyczne

w Warszawie ma znaczcy wpyw na promieniowanie ultrafioletowe o skutecznoci

erytemalnej. Rnica promieniowania pomidzy Warszaw a miejscowoci mniej

zanieczyszczon ta regionalnego Belsk, zostaa przeanalizowana na podstawie danych

pomiarowych z lat 20132014 ze spektrofotometrw Brewera. Aby oceni rnic pomidzy

dokadnoci instrumentw, porwnano take dane z tych samych Brewerw pracujcych

jednoczenie w Belsku w latach 20102013.

Dla wybranych dni, dla ktrych dysponujemy wynikami pomiarw cakowitej

zawartoci ozonu w atmosferze, przeprowadzono symulacje numeryczne, aby oceni rnic

promieniowania ultrafioletowego wynikajc z pooenia geograficznego i ewentualnie rnej

zawartoci ozonu. Rnica promieniowania ultrafioletowego o skutecznoci erytemalnej dla

nieba bezchmurnego pomidzy Belskiem a Warszaw nie przekroczya 5%, podczas gdy

rnica pomidzy instrumentami wyniosa ponad 1%, a rnica wynikajca z pooenia

geograficznego 2%. Mona zatem stwierdzi, e wpyw aerozolu na biologicznie czynne

promieniowanie ultrafioletowe jest niewielki i porwnywalny do rnicy, wynikajcej

z pooenia geograficznego. Dla pomiarw wykonanych w dowolnych warunkach

atmosferycznych rnica promieniowania pomidzy dwiema stacjami bya o 1% wysza ni

dla nieba bezchmurnego, przy jednoczesnym wzrocie rozrzutu wartoci mierzonych, ale

podobn zaleno zaobserwowano dla rnicy pomidzy instrumentami. Wydaje si wic, e

miasto Warszawa nie generuje specyficznego zachmurzenia osabiajcego promieniowanie

UV.


Sesja III

27

OCENA POTENCJAU ENERGII SONECZNEJ W WARSZAWIE

Z WYKORZYSTANIEM MODELU R.SUN

Bartosz Czernecki Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydzia Nauk Geograficznych i Geologicznych

Instytut Geografii Fizycznej i Ksztatowania rodowiska Przyrodniczego, Zakad Klimatologii

[email protected]

Ponad 70% energii elektrycznej w krajach Unii Europejskiej zuywane jest

w miastach. Jednoczenie obszary te byy przez lata zaniedbywane z punktu widzenia

produkcji energii elektrycznej ze rde odnawialnych. Majc na uwadze powysze przesanki

projekt Cities on Power ma na celu stworzenie interaktywnych narzdzi wspomagajcych

proces decyzyjny inwestowania w OZE, a w konsekwencji ma on wspomc osignicie

wyznaczonego przez Uni Europejsk progu 20% produkcji energii ze rde odnawialnych

do roku 2020.

W prezentacji przedstawiono najwaniejsze zaoenia metodyczne zwizane

z szacowaniem potencjau energii sonecznej w Warszawie. Na podstawie wykonanych

oblicze stworzono take interaktywny toolbox, ktry ma w zamierzeniu pozwoli

mieszkacom oceni potencjaln produkcj energii w danej lokalizacji, oszacowa stop

zwrotu inwestycji oraz przybliy konsekwencje ekologiczne podejmowanych dziaa.

Symulacje GIS wykonano w oparciu o uproszczony, trjwymiarowy model zabudowy

Warszawy. Gwn cz oblicze wykonano dziki otwartordowemu moduowi r.sun

dedykowanemu dla rodowiska GRASS-GIS w wersji 6.4. Po przeprowadzeniu symulacji

testowych i zweryfikowaniu wynikw ze zdjciami lotniczymi przystpiono do modyfikacji

kodu programistycznego w celu zrwnoleglenia oblicze. Ca symulacj przeprowadzono

ostatecznie z rozdzielczoci 1 m2 dla obszaru miasta obejmujcego ok. 517 000 000 m

2, na

12 klastrach obliczeniowych uruchamianych w rodowisku GNU/Linux.

W celu ograniczenia rozmiaru bazy danych MySQL (> 1 TB) rezultaty symulacji dla

kadej godziny w roku zostay ograniczone do powierzchni dachw budynkw, stosujc

binarn reklasyfikacj danych (tj. 0 obszar zacieniony, 1 obszar nasoneczniony).

Nastpnie przy zastosowaniu syntetycznych warunkw atmosferycznych dla kadej godziny

w roku (np. zachmurzenie, wspczynnik turbulencyjnoci Linkego itd.) zgodnie

z zaleceniami dla oblicze inynierskich zaproponowanych przez Ministerstwo Transportu,

Budownictwa i Gospodarki Morskiej obliczane s w trybie on-line wartoci promieniowania

bezporedniego, cakowitego i rozproszonego.


Sesja IV

28

WPYW GLOBALNYCH ZMIAN KLIMATU

NA WARUNKI BIOKLIMATYCZNE

W MIASTACH EUROPY RODKOWEJ

Anita Bokwa 1, Petr Dobrovolny

2, Tamas Gal

3, Jan Geletic

2, Agnes Gulyas

3,

Monika J. Hajto 4, Brigitta Hollosi

5, Rafa Kielar

4, Michal Lehnert

6, Nora Skarbit

3,

Pavel Stastny 7, Marek Svec

7, Janos Unger

3, Miroslav Vysoudil

6,

Jakub P. Walawender 4, 1

, Maja Zuvela-Aloise 5

1 Uniwersytet Jagielloski w Krakowie, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Zakad Klimatologii

, [email protected], [email protected] 2 Global Change Research Centre AS CR, Brno, Republika Czeska

[email protected], [email protected] 3 University of Szeged, Wgry

[email protected], [email protected], [email protected], [email protected] 4 Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Pastwowy Instytut Badawczy, Oddzia w Krakowie

[email protected], [email protected], [email protected] 5 Central Institute for Meteorology and Geodynamics, Vienna, Austria

[email protected], [email protected] 6 Palacky University Olomouc, Olomouc, Republika Czeska

[email protected], [email protected] 7 Slovak Hydrometeorological Institute, Bratislava, Sowacja

[email protected], [email protected]

Jednym ze skutkw prognozowanych zmian klimatycznych przejawiajcych si

gwnie wzrostem temperatury w skali globalnej i regionalnej, bdzie wzrost obcienia

cieplnego w miastach (IPCC 2013). Aby opracowa strategie adaptacyjne oraz strategie

agodzenia skutkw tych zmian, konieczna jest ich ocena ilociowa w ujciu przestrzennym.

Niniejsze wystpienie prezentuje wstpne wyniki bada realizowanych w ramach

midzynarodowego projektu Urban climate in Central European cities and global climate

change (http://www.klimat.geo.uj.edu.pl/urbanclimate/) w latach 20142015. Projekt ma na

celu symulacj wzrostu obcienia cieplnego do koca XXI w. w czterech miastach Europy

rodkowej: Krakw (Polska), Bratysawa (Sowacja), Brno (Republika Czeska) i Szeged

(Wgry). Do symulacji wykorzystano model MUKLIMO_3 (Sievers, Zdunkowski 1986,

Sievers 1990, 2012, 2014), opracowany i nadal rozwijany przez niemieck sub

meteorologiczn DWD (Deutscher Wetterdienst) na potrzeby bada mikroskalowych klimatu

miasta z uwzgldnieniem wpywu rzeby terenu. Dane dotyczce uytkowania i pokrycia

terenu dla poszczeglnych miast, wprowadzone do modelu, opracowano wykorzystujc

koncepcj Local Climate Zones (LCZ; Stewart, Oke 2012) oraz dane satelitarne z systemu

Landsat, ktre przetworzono metod Bechtela i Daneke (2012). Spodziewany wzrost

obcienia cieplnego w okresach 20212050 i 20712100 oceniono na podstawie zmiany

redniej rocznej liczby dni z Tmax 25C, wykorzystujc tzw. metod szecianu (cuboid

method; Frh i in. 2011, Zuvela-Aloise i in. 2014). Na podstawie analizy cigu danych (1971

2010) ze stacji referencyjnej (pozamiejskiej) oraz dostpnych danych ze stacji pooonych

w obrbie miasta wyznaczone zostay zakresy parametrw meteorologicznych (rednia

dobowa temperatura, wilgotno wzgldna, kierunek i prdko wiatru) sprzyjajcych

wystpieniu tego zjawiska na terenie miasta, konieczne do wykonania symulacji

z wykorzystaniem modelu MUKLIMO_3, bdcych podstaw dla metody szecianu. Dane


Sesja IV

29

o prognozowanych zmianach klimatu w Europie pochodz z zasobw projektu EURO-

CORDEX.

Podzikowania

Projekt Urban climate in Central European cities and global climate change jest

finansowany przez International Visegrad Fund, Standard Grant No. 21410222, w latach

20142015.

Literatura Bechtel B., Daneke C., 2012, Classification of local Climate Zones based on multiple Earth

Observation Data. IEEE Journal of Selected Topics in Applied Earth Observations and Remote

Sensing, 5(4), 11911202.

Frh B., Becker P., Deutschlnder T., Hessel J.-D., Komann M., Mieskes I., Namyslo J., Roos M.,

Sievers U., Steigerwald T., Turau H., Wienert U., 2011, Estimation of climate change impacts on

the urban heat load using an urban climate model and regional climate projections. Journal of

Applied Meteorology and Climatology, 50(1), 167184.

IPCC, 2013, Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to

the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, T.F. Stocker, D.

Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M.

Midgley (eds.), Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY,

USA.

Sievers U., 1990, Dreidimensionale Simulationen in Stadtgebieten. Umweltmeteorologie,

Schriftenreihe Band 15: Sitzung des Hauptausschusses II am 7. und 8. Juni in Lahnstein.

Kommission Reinhaltung der Luft im VDI und DIN, Dsseldorf, 92105.

Sievers U., 2012, Das kleinskalige Strmungsmodell MUKLIMO_3 Teil 1: Theoretische Grundlagen,

PC-Basisversion und Validierung. Berichte des Deutschen Wetterdienstes, 240, Offenbach am

Main, Germany.

Sievers U., 2014, Das kleinskalige Strmungsmodell MUKLIMO_3 Teil 2: Thermodynamische

Erweiterungen. Berichte des Deutschen Wetterdienstes Entwurf, Offenbach am Main, Germany.

Sievers U., Zdunkowski W., 1986, A microscale urban climate model. Beitrge zur Physik der

Atmosphre, 59, 1340.

Stewart I.D., Oke T.R., 2012, Local Climate Zones for Urban Temperature Studies. Bulletin of the

American Meteorological Society, 93, 18791900.

Zuvela-Aloise M., Koch R., Neureiter A., Bhm R., Buchholz S., 2014, Reconstructing urban climate

of Vienna based on historical maps dating to the early instrumental period. Urban Climate, 10,

490508.


Sesja IV

30

WARUNKI KLIMATYCZNE I BIOKLIMATYCZNE

TERENW REKREACYJNYCH KIELC

NA TLE KLIMATU MIASTA I JEGO OTOCZENIA

Krzysztof Jarzyna, Grzegorz arnowiecki Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydzia Matematyczno-Przyrodniczy, Instytut Geografii

[email protected]

rodowisko miejskie charakteryzuje si w porwnaniu z terenami niezurbanizowanymi

czstszym wystpowaniem warunkw uciliwych dla czowieka. Std kluczowa rola

terenw rekreacyjnych, pozwalajcych na odpoczynek. W Kielcach do obiektw mogcych

spenia takie funkcje nale: parki miejskie, zbiorniki wodne, nieczynne kamienioomy oraz

otaczajce miasto wzniesienia. Miejsca te odznaczaj si warunkami klimatycznymi

odmiennymi ni w centrum miasta, chocia charakter i stopie modyfikacji klimatu jest

zrnicowany.

W pracy zbadano zrnicowanie klimatyczne i bioklimatyczne w granicach Kielc, ze

szczeglnym uwzgldnieniem terenw rekreacyjnych. Wykorzystano wyniki kilku serii

pomiarw topoklimatycznych prowadzonych w Kielcach od koca lat 90. XX wieku.

W analizach uwzgldniono temperatur powietrza, aktualne cinienie pary wodnej,

wilgotno wzgldn powietrza oraz wybrane wskaniki bioklimatyczne. Cz materiaw

pomiarowych bya ju wykorzystywana w badaniach klimatu Kielc (arnowiecki 2002).

W badanym dniach miesicy letnich temperatura powietrza w centrum miasta (m.in.

okolice dworca PKP i Plac Katedralny) charakteryzoway si wysz temperatur powietrza

(byy cieplejsze do ok. 2C), nisz wilgotnoci powietrza ni tereny podmiejskie oraz

niszym ochadzaniem bioklimatycznym suchym. Najkorzystniejsze warunki bioklimatyczne

w miesicach letnich posiada Park Miejski im. S. Staszica. Temperatura powietrza bya tam

podobna jak poza miastem. Nad Zalewem Kieleckim, w zwizku z wiksz prdkoci wiatru

ni w parku, ochadzanie bioklimatyczne suche byo najwysze wrd stacji miejskich. Czsto

wystpowa tam jednak stan parnoci. Mao korzystne warunki bioklimatyczne panoway

w dnie kamienioomu Wietrznia. W zwizku z mniejszym przesoniciem horyzontu

rejestrowano tam czsto wysz temperatur powietrza ni w centrum miasta. Rzadko

wystpowa tam stan parnoci. Na szczycie Telegraf, pooonym ponad 100 m wyej ni

centrum Kielc temperatura powietrza bya 0,52,0C nisza ni na pozostaych stanowiskach.

Bibliografia arnowiecki G., 2002, Zrnicowanie bioklimatu Kielc w sezonie letnim. Regionalny Monitoring

rodowiska Przyrodniczego, Nr 3, 109116.


Sesja IV

31

DOBOWE STENIE ALERGENNEGO PYKU TRAW

W KRAKOWIE W ZALENOCI OD WARUNKW

METEOROLOGICZNYCH

Katarzyna Piotrowicz 1, Dorota Myszkowska

2

1 Uniwersytet Jagielloski w Krakowie, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Zakad Klimatologii

[email protected] 2 1

Uniwersytet Jagielloski w Krakowie, Zakad Alergologii Klinicznej i rodowiskowej, Collegium Medicum

W Polsce od kilkudziesiciu lat notuje si wzrost zachorowalnoci na alergi pykow,

ktrej gwn przyczyn jest wystpowanie w powietrzu alergenw pyku traw (Poaceae), na

ktre jest uczulonych prawie 90% pacjentw z alergi. Z uwagi na to, e rne gatunki traw

kwitn w nieco innym czasie, ziarna pyku obecne s w powietrzu przez znaczn cz okresu

wegetacyjnego, najczciej od maja do padziernika. Na podstawie wielu bada stwierdzono,

e zanieczyszczenia powietrza wystpujce na obszarach zurbanizowanych dodatkowo

przyczyniaj si do zwikszenia zachorowalnoci na alergi wziewn, dziaajc jako

adiuwanty dla naturalnych skadnikw powietrza. Dlatego te badania stenia ziarn pyku

traw w miastach maj due znaczenie aplikacyjne.

Pomimo do znacznej liczby prac dotyczcych stenia pyku traw w powietrzu,

bardzo niewiele opracowa dotyczyo dobowej dynamiki jego wystpowania (godzinnych

wartoci stenia). Dlatego te celem niniejszego opracowania jest okrelenie prawidowoci

w dobowym steniu ziarn pyku traw w Krakowie w zalenoci od warunkw

meteorologicznych. Do analizy wykorzystano godzinne wartoci stenia pyku traw oraz

wybranych elementw meteorologicznych (m.in. temperatur i wilgotno powietrza, opady

atmosferyczne, usonecznienie, wiatr) pochodzce ze Stacji Klimatologicznej UJ z lat 2003

2014.

W cigu sonecznego dnia otwieraj si pylniki traw, z ktrych wydostaj si ziarna

pyku. Poszczeglne gatunki traw w rnych porach dnia otwieraj swoje kwiaty, z ktrych

uwalnia si pyek. Maksymalne wartoci ste wystpoway najczciej w godzinach 915.

W cigu doby obserwuje si te zwykle dwukrotny wzrost stenia, w godzinach 58 oraz

1719. W duym orodku miejskim ziarna pyku s nawiewane nawet z do znacznych

odlegoci, dlatego te ich dobowe stenie moe znacznie odbiega od tego przy kwitncych

kach, jako rdach pyku.

Osoby uczulone na alergeny traw, mog w sezonie pykowym liczy tylko na bardzo

krtkotrwae zagodzenie objaww. Intensywny deszcz oczyszcza powietrze z ziarn pyku.

Ulga jednak nie trwa zbyt dugo. Po okoo 3060 minutach od zakoczenia opadw pylniki

traw wysychaj i ponownie uwalniaj si ziarna. Niestety ziarna pyku s tylko nonikami

alergenu. W czasie krtkotrwaych opadw oraz przy intensywnych mgach ziarna pyku

pczniej wchaniajc wilgo, po czym pkaj i uwalniaj alergeny. W obszarach

zurbanizowanych alergeny mog si osadza na czstkach sadzy czy spalin silnikw Diesla.

Mog by wwczas przyczyn napadw astmy i atopowych zmian skrnych.


Sesja IV

32

ALERGENNO SZATY ROLINNEJ

NA OSIEDLACH MIESZKANIOWYCH W WARSZAWIE

Magdalena Kuchcik 1, Wojciech Dudek

2, Krzysztof Baejczyk

1, Anna Baejczyk

3,

Pawe Milewski 1

1 Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Zakad Geoekologii i Klimatologii, Warszawa

[email protected] 2 Instytut Medycyny Pracy im. prof. Nofera, d

3 Bioklimatologia. Pracownia Bioklimatologii i Ergonomii rodowiskowej, Warszawa

Ziele miejska, zwaszcza wysoka, silnie oddziauje na warunki odczuwalne: agodzi

warunki termiczne, podwysza wilgotno, generuje lokaln cyrkulacj powietrza, uatwia

oczyszczanie powietrza z zanieczyszcze, poprawia warunki klimatu akustycznego. Strategie

majce na celu popraw warunkw odczuwalnych w miecie poprzez konsekwentne

zachowywanie rosncych ju drzew lub nowe nasadzenia rolin, ale take zielonych dachw,

zielonych fasad, czy oglne zwikszenie udziau terenw zielonych. Strategie tego typu

potrafi bardzo efektywnie agodzi zjawisko miejskiej wyspy ciepa, lecz nieodpowiedni

dobr szaty rolinnej do tego typu interwencji moe spowodowa drastyczny spadek jakoci

ycia okolicznych mieszkacw cierpicych na choroby alergiczne spowodowane uczuleniem

na pyki rolin (alergiczny nieyt nosa, alergiczny nieyt spojwek, astma, pokrzywka).

Warunki klimatyczne charakterystyczne dla miejskiej wyspy ciepa sprzyjaj

wzrostowi potencjau alergizujcego szaty rolinnej, a zanieczyszczenia atmosferyczne

dodatkowo zwikszaj potencja alergizujcy rolin, uatwiaj penetracj alergenw do drg

oddechowych i nasilaj przebieg reakcji alergicznej.

W celu analizy alergennoci szaty rolinnej na osiedlach mieszkaniowych wybrano

2 osiedla w Warszawie o rnym wieku, udziale i etapie rozwoju rolinnoci. 15-letnie

osiedle Wodarzewska z udziaem terenw biologicznie czynnych rwnym 40,7% oraz ponad

50letnie osiedle Koo z 54,3% terenw biologicznie czynnych. Inwentaryzacja zieleni

obejmowaa okrelenie rodzaju i gatunku drzew oraz krzeww, pomiar ich cech

morfologicznych, a nastpnie zakwalifikowanie ich jednej z 4 klas alergenowoci. Na osiedlu

Wodarzewska stwierdzono 4,2% rolin o najwyszej, 3 klasie alergenowoci, za cznie

w klasie 2 i 3, czyli gatunkw rolin rzadziej i czsto uczulajcych byo 5,6%. Na osiedlu

Koo te wartoci odpowiednio wyniosy 1,7% w najwyszej klasie i a 13,2% cznie

w klasach 2 i 3.

Najczciej pojawiajcym si na osiedlach gatunkiem o najwikszym stopniu

alergenowoci jest brzoza brodawkowata, ale te olcha czarna i leszczyna. Dodatkowym

negatywnym zjawiskiem jest obsadzanie tymi drzewami placw zabaw i terenw wok

przedszkoli.

Drzewa te powinny zosta wycite i zastpione innymi gatunkami. Wyniki bada

wskazuj jednoznacznie na konieczno odpowiedniego doboru szaty rolinnej w strategiach

agodzenia zjawiska miejskiej wyspy ciepa. Rozwane nasadzenia rolin nie powodujcych

nasilenia alergii powietrznopochodnych ma szczeglne znaczenie, zwaszcza w wietle

rosncej liczby alergii i zaostrzania jej przebiegu.


Sesja IV

33

RDA GAZW CIEPLARNIANYCH NA TERENIE MIEJSKIM.

BADANIA CO2 I CH4 W KRAKOWIE

Alina Jasek 1, Mirosaw Zimnoch

1, Zbigniew Gorczyca

1, Jarosaw Ncki

1,

ukasz Chmura 1, 2

, Kazimierz Raski 1

1 Akademia Grniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie, Wydzia Fizyki i Informatyki Stosowanej

Katedra Zastosowa Fizyki Jdrowej

[email protected] 2 Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Pastwowy Instytut Badawczy, Oddzia w Krakowie

Krakw jest specyficznym rodowiskiem miejskim. Lokalizacja miasta w dolinie rzeki,

z otaczajcymi na pnocy, poudniu i zachodzie wzgrzami ogranicza moliwoci

przewietrzania miasta. Topologia terenu sprzyja jednoczenie powstaniu inwersji

temperaturowych, co w szczeglnoci w okresie zimowym jest przyczyn wzmoonego

zanieczyszczenia powietrza i kumulacji gazw cieplarnianych w lokalnej atmosferze.

Zesp Fizyki rodowiska AGH od 30 lat prowadzi badania atmosfery Krakowa

[1, 2, 3]. Prezentowany materia stanowi przegld wybranych zagadnie dotyczcych bada

prowadzonych w ostatniej dekadzie, w szczeglnoci skupiajc si na dwch gazach

czynnych w efekcie cieplarnianym: dwutlenku wgla i metanie.

Dobowa amplituda zmian stenia dwutlenku wgla w Krakowie jest o rzd wielkoci

wiksza od zmiennoci dobowej regionalnego ta [4]. Powodem tego s wspomniane wyej

ograniczone moliwoci przewietrzania miasta a przede wszystkim wzmoona emisja

antropogeniczna CO2 z lokalnych rde, wrd ktrych mona wyrni ruch koowy, tzw.

nisk emisj ogrzewanie domowymi piecami na metan, wgiel i drewno oraz tzw. wysok

emisj dwie miejskie elektrociepownie i przemys. Naley rwnie pamita

o biogenicznych emisjach CO2 tereny zielone zajmuj ponad 70% obszaru

administracyjnego miasta. Dwutlenek wgla emitowany z rnych rde charakteryzuje si

odmiennym skadem izotopowym wgla i tlenu. Z wykorzystaniem technologii

spektrometrycznych (spektrometrii masowej bd spektrometrii laserowej) mona ilociowo

okreli stosunki izotopowe dwutlenku wgla zawartego w badanym powietrzu

atmosferycznym, a znajc wartoci stosunkw izotopowych charakterystyczne dla

poszczeglnych rde, mona okreli rdo CO2 wyemitowanego do atmosfery [1, 5, 6].

Podejciem komplementarnym do pomiarw atmosferycznych ste CO2 s pomiary

strumieni powierzchniowych tego gazu. Istnieje szereg technik pomiarowych sucych temu

celowi. W pracach badawczych prowadzonych w Krakowie wykorzystywane dwie z nich,

majce odmienn rozdzielczo czasow i przestrzenn: metoda komorowa oraz metoda

mikrometeorologiczna. Metoda komorowa, wykorzystywana do pomiarw strumienia i

skadu izotopowego glebowych emisji CO2 pozwala na wyznaczenie strumienia bezporednio

ze rda. Po przykryciu komor wybranej powierzchni gleby monitoruje si zmian stenia

w komorze. Mierzc szybko narostu stenia CO2 pod komor mona okreli gsto

strumienia tego gazu do atmosfery. Metoda akumulacji wirw z dynamicznym zakresem

martwym (ang. relaxed eddy accumulation, REA) jest zmodyfikowan wersj powszechnie

stosowanej metody kowariancji wirw. Metody mikrometeorologiczne wykorzystuj fakt

turbulencyjnego transportu CO2 w atmosferze. W szczeglnoci, w ramach metody REA

mierzone s urednione w czasie wartoci stenia CO2 w paczkach powietrza

transportowanych w gr i w d. Gsto strumienia CO2 jest proporcjonalna do mierzonej


Sesja IV

34

rnicy ste tego gazu i fluktuacji prdkoci wiatru w okresie pobierania prb. Badany t

metod obszar jest zdecydowanie wikszy ni przy wykorzystaniu komr; system REA

uruchomiony w Krakowie analizuje strumie netto CO2 z obszaru o promieniu w przyblieniu

500 metrw, a jego rozdzielczo czasowa wynosi p godziny.

Drugi z badanych gazw cieplarnianych metan posiada silne rda antropogeniczne

na terenie poudniowej Polski [7]. Zwizane s one z przemysem wydobywczym wgla

kamiennego na terenie Grnolskiego Zagbia Wglowego zlokalizowane na tym terenie

szyby kopalni stanowi jedno z najsilniejszych rde CH4 w Europie. Dodatkowo, dua

gsto zaludnienia powoduje zwikszenie biogenicznej emisji metanu z tego rejonu. Zesp

Fizyki rodowiska prowadzi mobilne pomiary zmiennoci przestrzennej stenia i skadu

izotopowego CH4 w regionie maopolski i Grnego lska, lokalizujc i identyfikujc rda

tego gazu.

Podzikowania

Prezentowane badania byy finansowane z funduszy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa

Wyszego (projekt 817.N-COST/2010/1, badania statutowe), stypendium Krakowskiego

Konsorcjum Naukowego im. Mariana Smoluchowskiego "Materia-Energia-Przyszo" oraz

projektw badawczych w ramach programw ramowych UE (Methmoniteur, Carboeurope-IP,

IMECC, TTorch, InGOS).

Literatura [1] Zimnoch M., Jelen D., Galkowski M., Kuc T., Necki J., Chmura L., Gorczyca Z., A. Jasek A.,

Rozanski K., 2012, Partitioning of atmospheric carbon dioxide over central Europe: insights from

combined measurements of CO2 mixing ratios and their carbon isotope composition. Isotopes in

Environmental and Health Studies, 48(3), 421433.

[2] Kuc T., Rozanski K., Zimnoch M., Necki J.M., Korus A., 2003, Anthropogenic emissions of CO2

and CH4 in an urban environment. Applied Energy, 75 (3-4), 193203.

[3] Kuc T., Rozanski K., Zimnoch M., Necki J., Chmura L., Jelen D., 2007, Two decades of regular

observations of 14

CO2 and 13

CO2 content in atmospheric carbon dioxide in central Europe: long-

term changes of regional anthropogenic fossil CO2 emissions. Radiocarbon, 49(2), 807816.

[4] Roaski K., Ncki J., Chmura L., liwka I., Zimnoch M., Bielewski J., Gakowski M., Bartyzel J.,

Rosiek J., 2014, Anthropogenic changes of CO2, CH4, N2O, CFCl3, CF2Cl3, CCl2FCClF2,CHCl3,

CH3CCl3,CCl4,SF6 and SF5CF3 mixing ratios in the atmosphere over southern Poland. Geological

Quarterly, 58(4), 673684.

[5] Zimnoch M., Florkowski T., Ncki J.M., Neubert R.E.M., 2004, Diurnal variability of 13C and

18O of atmospheric CO2 in the urban atmosphere of Krakw, Poland. Isotopes in Environmental

and Health Studies, 40(2), 129143.

[6] Jasek A., Zimnoch M., Gorczyca Z, Smula E., Rozanski K., Seasonal variability of soil CO2 flux

and its carbon isotope composition in Krakow urban area, Southern Poland. Isotopes in

Environmental and Health Studies, 50(2), 143155.

[7] Baza danych emisji gazw cieplarnianych: European Commission, Joint Research Centre

(JRC)/Netherlands Environmental Assessment Agency (PBL). Emission Database for Global

Atmospheric Research (EDGAR), release version 4.2. http://edgar.jrc.ec.europa.eu, 2011.


Sesja V

35

CZYNNIKI ATMOSFERYCZNE

WPYWAJCE NA KONCENTRACJ

PYOWYCH ZANIECZYSZCZE POWIETRZA W KRAKOWIE

Piotr Piotrowski 1, Joanna Jdruszkiewicz

2, Bartomiej Pietras

2

1 Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

2 Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Wydzia Geograficzno-Biologiczny, Instytut Geografii

[email protected], [email protected]

Zasadniczym celem opracowania jest sprawdzenie wpywu warunkw cyrkulacyjnych

oraz lokalnych, takich jak: prdko wiatru i opad atmosferyczny na stenia zanieczyszcze

pyowych na terenie Krakowa. Do analizy zanieczyszcze pyowych wykorzystano stenia

pyw PM 2,5 i PM 10, ktre pochodz z trzech stacji pomiarowych WIO: Nowa Huta,

Kurdwanw i Krasiskiego. Dane te obejmuj lata 20102014. W opracowaniu zanalizowano

zmienno dobow, sezonow i roczn ste zanieczyszcze pyowych. Ponadto okrelono

warunki cyrkulacyjnie sprzyjajce wysokim steniom zanieczyszcze. Bardziej

szczegowej analizie poddano maksymalne stenia pyw z uwzgldnieniem ich sezonowej

zmiennoci oraz zalenoci od prdkoci wiatru i opadu atmosferycznego.


Sesja V

36

TENDENCJE ZMIAN WARUNKW TERMICZNYCH

W AGLOMERACJI WARSZAWSKIEJ W LATACH 19602010

Magorzata Kleniewska 1, Dariusz Goaszewski

1, Grzegorz Majewski

1,

Katarzyna Rozbicka 2, Tomasz Rozbicki

1

1 Szkoa Gwna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydzia Budownictwa i Ochrony rodowiska

Katedra Inynierii Wodnej, Zakad Meteorologii i Klimatologii

[email protected] 2 Szkoa Gwna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydzia Budownictwa i Ochrony rodowiska,

Laboratorium Centrum Wodne

Celem pracy jest pokazanie zrnicowania wieloletnich zmian temperatury powietrza

na trzech stacjach meteorologicznych pooonych na terenie Warszawy: Ursynw, Okcie

oraz Podlena. W odrnieniu od stacji Ursynw, ktrej otoczenie zmieniao si w ostatnich

50 latach w sposb znaczcy, wok stacji na Okciu i na ul. Podlenej takich zmian nie

odnotowano.

Dane rdowe wykorzystane w pracy obejmuj rednie dobowe wartoci temperatury

powietrza, wartoci temperatury minimalnej i maksymalnej. Analizowano zmienno

wartoci rnicy temperatur rednich miesicznych, rednich sezonowych i rednich rocznych

w caym wieloleciu 19602010, w poszczeglnych dekadach, a take w charakterystycznych

okresach rozbudowy dzielnicy Ursynw. Stwierdzono istotny trend warunkw termicznych

dla stacji Ursynw dla temperatury redniej i minimalnej miesicznej.


Sesja V

37

WPYW MIAST I TERENW ZURBANIZOWANYCH

NA JAKO POMIARW

NATURALNYCH PL MAGNETYCZNYCH

Zenon Nieckarz Uniwersytet Jagielloski w Krakowie, Wydzia Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej

Instytut Fizyki, Zakad Dowiadczalnej Fizyki Komputerowej

[email protected]

Wyniki pomiarw wolno zmiennych pl magnetycznych ELF (ang. Extremely Low

Frequency, pasmo cz. od 3 do 3000 Hz) wykorzystywane s w badaniach klimatologicznych,

geofizycznych oraz tzw. bliskiej przestrzeni kosmicznej. Pomiary pl ELF wykonywane s m.

in. w Bieszczadach przez Krakowsk Grup ELF (KG-ELF, http://www.oa.uj.edu.pl/

elf/index/about1.htm) pracujc pod kierunkiem dr hab. A. Kuaka, ktr tworz pracownicy

Uniwersytetu Jagielloskiego, Akademii Grniczo-Hutniczej oraz Instytutu Fizyki Jdrowej

PAN. Pierwsze pomiary tego typu w Bieszczadach wykonano w roku 1992, a od ponad 10 lat

prowadzone s one w sposb cigy przy wykorzystaniu automatycznej stacji pomiarowej

ELF Hylaty bdcej wasnoci Uniwersytetu Jagielloskiego.

Gwnym celem referatu bdzie przedstawienie wynikw analizy warunkw pracy

stacji ELF Hylaty w ostatnich 10 latach oraz prognoza na najblisze lata. Powszechne

korzystanie z energii elektrycznej przez czowieka (niemal we wszystkich aspektach ycia)

wprowadzio, w szczeglnoci do przestrzeni miast, due natenia promieniowania

elektromagnetycznego (EM) m.in. o czstotliwoci 50 Hz (tzw. smog elektromagnetyczny).

Warto ta jest od 4 do 6 rzdw wielkoci wiksza ni poziom obserwowanego naturalnego

promieniowania EM (kilka piko Tesli) w zakresie pasma ELF. Tak due amplitudy sztucznie

generowanych pl EM uniemoliwiaj cakowicie wykonywanie wartociowych pomiarw,

z punktu widzenia bada przyrodniczych.

W referacie szczeglna uwaga powicona bdzie miastom i terenom

zurbanizowanym jako rozlegym przestrzennie rdom silnych zakce

elektromagnetycznych wpywajcych znaczco na jako wynikw pomiarw ELF oraz

rysujce si w przyszoci ograniczenia w przestrzennej lokalizacji nowych stacji

pomiarowych na obszarze Polski.

Materiay zaprezentowane w referacie zostay zgromadzone przez Obserwatorium

Astronomiczne UJ w Krakowie i opracowane z wykorzystaniem Infrastruktury PL-Grid.


Sesja V

38

PORWNANIE WYBRANYCH PRZYPADKW

ROZKADU PRZESTRZENNEGO TEMPERATURY POWIETRZA

I POWIERZCHNI ZIEMI NA PRZYKADZIE AGLOMERACJI DZKIEJ

Lech Gawu 1, Szymon Wilk

2

1 Politechnika Warszawska, Wydzia Inynierii rodowiska, Katedra Ochrony i Ksztatowania rodowiska

[email protected] 2 Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Zagadnienia klimatu terenw zurbanizowanych zyskuj na znaczeniu wobec stale

powikszajcej si liczby mieszkacw miast. Istotnym zjawiskiem wystpujcym na

obszarach o gstej zabudowie jest tzw. miejska wyspa ciepa (MWC). Zjawisko to moe by

analizowane za pomoc wynikw pomiarw temperatury powietrza (in-situ) (Kysik,

Fortuniak 1998, Fortuniak i in. 2001, Fortuniak 2003) albo temperatury powierzchni

uzyskanej technikami teledetekcji satelitarnej (Powierzchniowa Miejska Wyspa Ciepa -

PMWC, Voogt i Oke, 2003). Temperatura powietrza jest parametrem najsilniej odczuwalnym

przez ludzi zamieszkujcych tereny zurbanizowane. Uzyskanie jej rozkadu przestrzennego

jest trudne, ze wzgldu na konieczno posiadania gstej sieci pomiarowej. Natomiast

temperatura powierzchni nie jest bezporednio odczuwalna przez mieszkacw miast, jednak

ma istotny wpyw na modyfikacj klimatu miejskiego. Dzieje si tak ze wzgldu na wymian

ciepa miedzy powierzchni a atmosfer. Zalet satelitarnych pomiarw teledetekcyjnych jest

moliwo uzyskania rozkadu przestrzennego temperatury powierzchni na duym obszarze

za pomoc pojedynczego pomiaru. Jednoczesne wykorzystanie obu technik pomiarowych do

badania temperatury miejskiej jest stosunkowo rzadkie (Schwarz i in. 2012).

W celu okrelenia intensywnoci PMWC oraz MWC w tym samym momencie

(Schwarz i in. 2011, 2012) wykonano analizy wynikw pomiarw in-situ temperatury

powietrza oraz pomiarw teledetekcyjnych temperatury powierzchni Ziemi. Obszar badawczy

stanowi d oraz jej okolice. Zsynchronizowane czasowo dane pochodz z sieci pomiarowej

Katedry Meteorologii i Klimatologii Uniwersytetu dzkiego (grant NCN nr 2012/05/B/

ST10/00945) oraz zebrane za pomoc instrumentu MODIS (Moderate Resolution Imaging

Spectroradiometer). Zobrazowania satelitarne pochodz z okresu bezchmurnej pogody na

przeomie wiosny i lata 2014 roku. Zaprezentowano mapy przestrzennego rozkadu

temperatury powietrza oraz temperatury powierzchni.


Sesja VI

39

UWARUNKOWANIA CYRKULACYJNE I WILGOTNOCIOWE

EKSTREMALNYCH OPADW ATMOSFERYCZNYCH W ODZI

Piotr Piotrowski Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Dane do analizy warunkw opadowych na obszarze aglomeracji dzkiej z lat

20112013 pochodz z 17 punktw pomiarowych. Z podanego okresu wydzielono sze

przypadkw z najwyszymi opadami z szeciu godzin. Kady przypadek by analizowany

w odniesieniu do sytuacji synoptycznej ze szczeglnym uwzgldnieniem warunkw

wilgotnociowych. Podczas wysokich opadw atmosferycznych w pobliu lub na obszarze

Polski odnotowano du zawarto precipitable water. Najwysze opady atmosferyczne

odnotowano w miesicach maj sierpie. Ekstremalnym opadom sprzyjaa zbieno mas

powietrza o kontrastowych waciwociach termicznych oraz duych zasobach wodnych.

Tego typu sytuacje najczciej wystpoway podczas adwekcji mas powietrza z niszych

szerokoci geograficznych. Podczas tego typu adwekcji, znaczna ilo pary wodnej

w powietrzu pochodzia nie tylko znad ciepych basenw morskich, ale take bya

pozyskiwana podczas przemieszczania si ich nad nagrzanymi silnie obszarami ldowymi.


Sesja VI

40

WPYW WIELKOCI OPADW

NA POOENIE ZWIERCIADA WD GRUNTOWYCH

NA PRZYKADZIE ODZI

Joanna Jdruszkiewicz 1, Mariusz Zieliski

2, Piotr Moniewski

3

1 Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Wydzia Geograficzno-Biologiczny, Instytut Geografii

[email protected] 2 Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

3 Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Hydrologii i Gospodarki Wodnej

[email protected]

Pooenie zwierciada wd podziemnych uzalenione jest nie tylko od czynnikw

hydrogeologicznych, ale przede wszystkim od rodzaju opadu, jego wielkoci i natenia.

Strefa aeracji jest przy tym regulatorem infiltracji, ktrej tempo jest wypadkow

przepuszczalnoci i atmosferycznych uwarunkowa tego procesu. W opracowaniu dokonano

analizy relacji midzy zasilaniem atmosferycznym a reakcj zwierciada wody gruntowej.

W tym celu zbadano serie tygodniowych pomiarw gbokoci swobodnego zwierciada

wody gruntowej w dwch studniach poonych w strefie miejskiej (d) i zamiejskiej

(Ciosny) oraz serie dobowych sum opadw atmosferycznych (d-Lublinek, Ciosny) dla lat

19982013. Do charakterystyki opadw atmosferycznych wykorzystano indeksy opadowe:

najduszy okres opadowy i bezopadowy w roku, wartoci progowe tygodniowej sumy

opadw. Ponadto oszacowano klimatyczny bilans wodny warstwy wodononej, ktrego

wartoci wskazuj na procze chodne jako okres alimentacji wd podziemnych.


Sesja VI

41

ANALIZA ROZKADU PRZESTRZENNEGO

WYSOKICH SUM OPADW ATMOSFERYCZNYCH

W ODZI W LATACH 2011-2013

W ODNIESIENIU DO SYTUACJI SYNOPTYCZNYCH

Wojciech Radziun Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Celem opracowania jest analiza rozkadu przestrzennego wysokich sum opadw

atmosferycznych w odzi w latach 20112013 w odniesieniu do sytuacji synoptycznych.

W opracowaniu wykorzystano dane pozyskane z czternastu deszczomierzy nalecych do

dzkiej Spki Infrastrukturalnej, rozmieszczonych na obszarze odzi. Sytuacje

synoptyczne zostay ocenione na podstawie map synoptycznych. Z badanego okresu

przeanalizowano pi przypadkw, w trakcie ktrych zarejestrowano sumy dobowe opadu

przekraczajce 20 mm. Najwysze wartoci wystpoway w czasie dni z przechodzeniem

frontw atmosferycznych, gwnie chodnych i zarejestrowane zostay w poudniowej, bd

poudniowo-zachodniej czci miasta. W czterech przypadkach wystpia adwekcja mas

powietrza z poudniowego zachodu podczas wystpowania nad Polsk cyrkulacji cyklonalnej.

Sowa kluczowe: opad atmosferyczny, sytuacja synoptyczna


Sesja VI

42

OPADY ATMOSFERYCZNE W POLSCE RODKOWEJ

NA TLE TRANSPORTU PARY WODNEJ

Piotr Piotrowski Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Gwnym celem opracowania jest sprawdzenie powizania pomidzy sumami opadw

atmosferycznych nad obszarem rodkowej czci Polski a iloci transportowanej pary

wodnej. W tym celu przeanalizowano dane opadowe z 14 punktw pomiarowych

rozmieszczonych w centrum Polski. Do analizy warunkw wilgotnociowych wykorzystano

dane pochodzce z bazy danych NCEP/NCAR Reanalysis 1. W celu charakterystyki

warunkw cyrkulacyjnych dla centrum Polski wykorzystano automatyczn metod

klasyfikacji cyrkulacji atmosferycznej. Umoliwia ona okrelenie kierunku napywu mas

powietrza oraz charakteru cyrkulacji atmosferycznej. W oparciu o dane z lat 19572013

przeanalizowano zmienno wieloletni opadw atmosferycznych oraz strumienia pary

wodnej w poszczeglnych porach roku.


Sesja VI

43

ZASTOSOWANIE SCYNTYLOMETRII

W OBSZARACH ZURBANIZOWANYCH

NA PRZYKADZIE ODZI

Mariusz Zieliski Uniwersytet dzki, Wydzia Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

[email protected]

Wspczesna meteorologia synoptyczna w duej mierze wykorzystuje numeryczne

modele prognoz pogody (NMPP). Do weryfikacji wynikw NMPP niezbdne s dane

cechujce si du rozdzielczoci przestrzenn. Jedn z metod pozwalajc na uzyskanie

takich danych jest metoda scyntylacyjna, ktra umoliwia uzyskanie szacunkowych wartoci

turbulencyjnych oraz intensywnoci turbulencji, zmierzonych wzdu kilkukilometrowej

cieki pomiarowej. W pracy omwiono wyniki pomiarw scyntylometrycznych

prowadzonych w odzi w okresie od sierpnia 2009 do listopada 2012. Duy nacisk pooony

zosta na omwienie trudnoci metodycznych, jakie pojawiaj si w obszarach

z

Książka streszczeń

Documents

Transcript of Książka streszczeń

Książka i czytanie

Zeszyt streszczeń

Zanim powstała książka

Książka streszczeń - Polskie Towarzystwo Fizjoterapii

Przełom. Książka

Zalecana książka

SGP15 Książka abstraktów

książka abstraktów - x ksd

Volvo V40 - książka pojazdu

Książka, którą warto poznać

Książka nauczyciela - Macmillan Polska · Książka nauczyciela Magdalena Kondro Magdalena Kondro Katherine Stannett Katherine Stannett Książka nauczyciela DLA UCZNIA DLA NAUCZYCIELA

WSPÓŁCZESNE PROBLEMY INŻYNIERII ŚRODOWISKA · PRZEDMOWA Oddajemy w Państwa ręce Zeszyt Streszczeń zawierający skróty referatów zgłoszonych na V Konferencję Współczesne

Domowa Książka Kucharska

Książka o Zagrodnie

Tylko książka (pdf)

KSIĄŻKA STRESZCZEŃ - ozekrynica.plozekrynica.pl/uploads/BoA.pdf · THE GROUND IN POLAND AREA Magdalena TYSZER*, Barbara TOMASZEWSKA ... Adrian Piotr PIERSA, Beata ROMANOWSKA-DUDA,

Bańkowska, Mikołajczuk_Praktyczna stylistyka [książka]

Książka z wynikami

BARLINEK 9 - 10 listopada 2017 r. KSIĄŻKA STRESZCZEŃ · życia, najsilniej w aspekcie somatycznym (rho = - 0.544; p

Książka Kucharska