Kraina miodowej obfitości Polski malinowy sukces

Lato Summer 2013

ISSN 1232-9541

Kraina miodowej obfitości

Polski malinowy sukces

Polska kuchnia, czyli bogactwo smakówPolska kuchnia, czyli bogactwo smaków

ZDJĘ

CIA

PH

OTO

S BY:

FOTO

LIA,

© P

ANTH

ERST

OCK

/PH

OTO

GEN

ICA

I STR

. OKŁ

ADKI

I

COVE

R BY:

© P

ANTH

ERST

OCK

/PH

OTO

GEN

ICA

STANISŁAW KALEMBA MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

MINISTER OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT

1

ZDJĘ

CIE

PH

OTO

BY:

MRI

RW, F

OTO

LIA

LADIES AND GENTLEMEN!The holiday season is particularly conducive to travelling.

I encourage you to visit Poland. Our rural areas, whether located

in mountains, plains, by the sea or lakes, provide excellent condi-

tions for relaxation. Many people have already found that these

rural landscapes are beautifully preserved. A wide range of agro-

tourism farms ensures also good social conditions and delicious

regional cuisine. I have no doubt that anyone who tries these

dishes once will be enchanted by them. Maybe you should think

about setting out on a specific culinary journey through Poland,

about discovering new flavours and feasting?

Rural landscape values, traditional Polish hospitality and the

wide diversity of culinary heritage make see these advantages

in person.

Some could acquaint themselves with the great products

from various parts of Poland not so long ago in Warsaw. At the

beginning of summer, the jubilee 10th Discover Great Food Picnic

was held at the hospitable gardens of the Warsaw University of

Life Sciences. Over hundred producers visited the capital city to

meet directly with consumers and present them their PDŻ prod-

ucts. Organic farm owners and experts on regional and tradition-

al products constituted another group. Moreover, a rich offer to

spend your vacation or short holiday at agro-tourism farms was

presented.

As every year, the residents of Warsaw appeared in crowds

with whole families. I was very pleased to see a large group of

representatives of the diplomatic corps. I am convinced that our

SZANOWNI PAŃSTWO!Sezon wakacyjny szczególnie sprzyja podróżowaniu. Zachę-

cam do odwiedzenia Polski. Nasze tereny wiejskie, niezależnie

czy w górach, na nizinach, czy nad morzem lub jeziorami oferu-

ją wspaniałe warunki do wypoczynku. Już wiele osób przekona-

ło się, że te wiejskie krajobrazy są wspaniale zachowane. Bogata

oferta gospodarstw agroturystycznych zapewnia także doskonałe

warunki socjalne oraz wyśmienitą kuchnię regionalną. Nie mam

wątpliwości, że każdy, kto raz spróbuje tych dań, będzie nimi za-

chwycony. Może warto pomyśleć o swoistej podróży kulinarnej po

Polsce, o odkrywaniu nowych smaków i biesiadowaniu?

Walory wiejskiego krajobrazu, tradycyjna polska gościnność

i bogactwo kulinarnego dziedzictwa przemawiają za tym, aby

o tych zaletach przekonać się osobiście.

O wspaniałych produktach z różnych stron Polski niektó-

rzy mogli się niedawno przekonać w Warszawie. U progu lata,

w gościnnych ogrodach Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego,

odbył się jubileuszowy X Piknik Poznaj Dobrą Żywność. Ponad stu

producentów przyjechało do stolicy, aby spotkać się bezpośrednio

z konsumentami i przedstawić im swoje produkty opatrzone zna-

kiem PDŻ. Osobną grupę stanowili właściciele gospodarstw ekolo-

gicznych oraz specjaliści od produktów regionalnych i tradycyjnych.

Była też zaprezentowana bogata oferta spędzenia urlopu, czy krót-

kiego wypoczynku w gospodarstwach agroturystycznych.

Jak co roku warszawiacy stawili się tłumnie, całymi rodzina-

mi. Bardzo mnie ucieszyła liczna grupa przedstawicieli korpusu

dyplomatycznego. Jestem przekonany, że nasze tradycyjne pro-

Walory wiejskiego krajobrazu, tradycyjna polska gościnność i bogactwo kulinarnego dziedzictwa przemawiają za tym,

aby o tych zaletach przekonać się osobiście.Rural landscape values, traditional Polish hospitality

and the wide diversity of culinary heritage make see these advantages in person.

2 2

dukty oraz wyroby ze znakiem PDŻ przypadły im do gustu i prze-

każą oni te pozytywne wrażenia swoim rodakom.

Wiele się u nas zmieniło dzięki przystąpieniu do Unii Europej-

skiej. Ważne, że zmiany te zachodzą ewolucyjnie, a nie rewolucyj-

nie, zwłaszcza w rolnictwie.

Polska to kraj o ogromnym potencjale pro-dukcji rolnej, a dzięki dobremu wykorzystaniu środków finansowych, pochodzących z me-chanizmów Wspólnej Polityki Rolnej, poten-cjał ten jest coraz lepiej wykorzystywany.

Pomimo stosunkowo krótkiego stażu we wspólnej Europie

okazuje się, że najlepiej realizujemy największy unijny program

dla rolnictwa – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Przed nami nowa perspektywa finansowa. Dopiero jednak

finalizuje się ostateczny kształt budżetu. Do rozstrzygnięcia po-

zostają jeszcze szczegółowe kwestie dotyczące poszczególnych

programów. Ważne jednak jest, aby osiągnąć kompromis, aby

w kolejnych latach rosła konkurencyjność europejskiego rolnictwa.

Przed nami wiele wyzwań dotyczących zmieniających się

warunków pogodowych i występowania związanych z tym

gwałtownych zjawisk. Nasi sąsiedzi – Niemcy i Czesi – mieli

w tym roku ogromne kłopoty z powodzią. Wiemy dobrze, co to

oznacza dla kraju, dla rolnictwa. Taką klęskę przeżyliśmy w 1997 r.

Obecny rok dotknął nas stratami w ponad 100 tys. gospodarstw

na powierzchni ponad 600 tys. ha.

Sądzę, że przyszedł już najwyższy czas, aby wspólnie zasta-

nowić się nad rozwiązaniami dotyczącymi takich zdarzeń.

Musimy wszyscy pamiętać, że pomimo ogrom-nych osiągnięć w dziedzinie techniki i techno-logii, nie jesteśmy w stanie zabezpieczyć rol-nictwa przed skutkami gwałtownych zjawisk w pogodzie. Rolnictwo było i jest warsztatem pracy pod gołym niebem, zależnym od aury.

Tegoroczne doświadczenia pokazały, że coraz lepiej radzimy

sobie z zabezpieczeniem miast, jak w przypadku np. Pragi. Jednak

w odniesieniu do rolnictwa problemy dalej pozostają do rozwiąza-

nia. Odtworzenie produkcji rolnej jest bardzo trudne i długotrwa-

łe, a w skrajnych przypadkach wręcz niemożliwe. Dlatego jestem

przekonany, że w najbliższym czasie powinniśmy wspólnie poszu-

kać rozwiązań dotyczących ubezpieczania upraw i zwierząt, jak

i odbudowy gospodarstw po klęskach żywiołowych.

traditional products and PDŻ products appealed to them and

they will share these positive impressions with their countrymen.

A lot has changed in Poland with its accession to the Euro-

pean Union. It is important that these changes take place evolu-

tionary, not revolutionary, especially in agriculture.

Poland is a country with great potential for agricultural production, and due to the good use of funds from the mechanisms of the Common Agricultural Policy, this potential is better exploited.

Despite our relatively short membership in the European Un-

ion, it appears that Poland is a leader in implementing the greatest

EU programme for agriculture – Rural Development Programme.

A new financial perspective lies ahead. However, the final

shape of the budget is just finalised and the details of the various

programmes still remain to be resolved. It is essential to reach

a compromise, so as to make the competitiveness of European

agriculture grow in the coming years.

Many challenges related to changing weather conditions

and the occurrence of resulting severe weather phenomena

lay before us. Our neighbours – Germans and Czechs – suffered

from severe flooding this year. We know what it means for the

country, for agriculture. We experienced such disaster in 1997.

This year, over 100 thousand farms have already suffered losses

within an area of over 600 thousand hectares.

I believe that the time has come to reflect together on solu-

tions for these events.

We all must remember that despite the huge advances in technique and technology, we cannot protect agriculture from the effects of severe weather phenomena. Agriculture was and still is an open-air workshop dependent on weather.

This year's experience has shown that we are getting better

in protecting cities, as for example Prague. However, problems

related to agriculture still remain to be solved. Restoring agri-

cultural production is very difficult and time-consuming, and

in extreme cases even impossible. That is why I am convinced

that in the near future we should jointly seek solutions related to

insuring crops and livestock, and also reconstructing farms after

natural disasters.

Kolory LATASUMMER colors

ZDJĘ

CIE

PH

OTO

BY:

© P

ANTH

ERST

OCK

/PH

OTO

GEN

ICA

4 4

nr 2-2013 (65)Kwartalnik ARiMR wydawany wspólnie z MRiRW. Ukazuje się w języku polskim i angielskim. Redakcja: Ewa Jaroszewicz, Mariola Marczak. Tłumaczenie: Summa Linguae S.A. Zdjęcie I str. okladki: © Pantherstock/Photogenica. Rada programowa: Anita Szczykutowicz (MRiRW), Dariusz Goszczyński (MRiRW), Bogumiła Kasperowicz (MRiRW), Julian Krzyżanowski (MRiRW), Małgorzata Książyk (MRiRW), Grzegorz Adasik (ARiMR), Franciszek Kadzik (ARiMR), Marek Kassa (ARiMR), Grażyna Wereszczyńska (ARiMR). Redakcja Polish Food, ul. Wspólna 30, 00-930 Warszawa, Poland. Tel.:(+4822 6232426). Subskrypcja bezpłatna. E-mail: [email protected]; HTTP://www.minrol.gov.pl/eng/. Druk, oprawa i sklad: Zakłady Graficzne Taurus Roszkowscy Sp. z o.o. www.drukarniataurus.pl. Oddano do druku: sierpień 2013. Nakład: 10000 szt.

1 List od Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

6 Polska kuchnia, czyli bogactwo smaków

10 Tradycja z dodatkiem finezji

12 Wykwintna kuchnia po polsku

14 Witaminowa bomba dla zdrowia i urody

17 Truskawkobranie

18 Malinowy sukces

20 Mały jubileusz – dużo rekordów

24 Polski pomidor – TO MA TO!

28 Brytyjczycy poznają polskie smaki

29 Nasza żywność podbija serca kolarzy

SPIS TREŚCI

5

30 Eksportowe hity z Vegapolu

34 Specjały naszej kuchni w Chinach

36 Jak otworzyć chińskie wrota?

39 3 pytania do Ambasadorów

42 Program „Szklanka mleka”

43 Program „Owoce w szkole”

44 Szlakiem polskich smaków

49 Kraina miodowej obfitości

50 Miód – niebiański dar

53 Piknik „Poznaj Dobrą Żywność”

56 Szansa rozwoju ekologicznej produkcji ogrodniczej

58 Polskie owoce i warzywa na zagranicznych stołach

CONTENTS

6

SMAK POLSKI

Polska kuchnia, czyli bogactwo smakówPolish cuisine – richness of flavours

KAŻDY KRAJ MA SWOJE SMAKI, WYJĄTKOWĄ I NIEPOWTARZALNĄ KUCHNIĘ. POLSKA KU-

CHNIA KSZTAŁTOWAŁA SIĘ NA PRZESTRZENI WIELU WIEKÓW. NA JEJ WYJĄTKOWY CHARAK-

TER WPŁYNĘŁO ZRÓŻNICOWANIE REGIONALNE KRAJU, JEGO HISTORIA, ALE TAKŻE KULTU-

RA NASZYCH SĄSIADÓW EACH COUNTRY HAS ITS OWN FLAVOURS, EXCEPTIONAL AND

UNIQUE CUISINE. POLISH CUISINE HAS DEVELOPED OVER MANY CENTURIES. ITS UNIQUE

CHARACTER WAS INFLUENCED BY REGIONAL DIVERSITY OF THE COUNTRY, ITS HISTORY,

BUT ALSO THE CULTURE OF OUR NEIGHBOURS

PIERWSZA DAMA THE FIRST LADY OF POLAND

PANI ANNA KOMOROWSKA

O CCurrently in Poland, healthy and organic food is in fashion.

Increasingly, we also use the old recipes of our ancestors and

are eager to share the best products with others. There is a

reason so much is said about Polish hospitality. The occasion

to present it arose when Poland took over the Presidency in

the Council of the European Union and was elected the co-

organizer of the UEFA European Football Championship Euro

2012. During these major events, we presented our culinary

heritage and let Europe be enamoured with Polish flavours

Obecnie w Polsce trwa moda na zdrową, ekologiczną

żywność. Coraz częściej sięgamy też po starodawne receptury

przodków i chętnie dzielimy się najlepszymi produktami z inny-

mi. Nie bez powodu tyle się mówi o polskiej gościnności. Okazją

do jej zaprezentowania stała się polska prezydencja w Unii Euro-

pejskiej i Mistrzostwa Europy w piłce nożnej Euro2012. W trakcie

tych ważnych wydarzeń pokazaliśmy nasz dorobek kulinarny

i pozwoliliśmy Europie rozkochać się w polskich smakach – ka-

szubskich truskawkach, jabłkach grójeckich, pierogach, rogalach

7

POLISH TASTE

świętomarcińskich. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na

niedawno wydany album kulinarny „Wykwintna kuchnia polska.

Wszystkie smaki roku”. Album prezentuje przepisy 12 wybitnych

szefów kuchni przygotowane na wszystkie pory roku. Mój wkład

do publikacji to kilka przepisów na domowe menu. Włączyłam

się w promocję polskiej kuchni także w inny sposób. Udzieliłam

wsparcia przedsięwzięciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych,

które zorganizowało spotkania mistrza polskiej kuchni Pana Ka-

rola Okrasy z Paniami Ambasador oraz Małżonkami Ambasado-

rów akredytowanych w RP. Owe „Podróże kulinarne z Okrasą” sta-

ły się dobrym sposobem na promocję walorów polskiej kuchni.

Każdy region naszego kraju może poszczycić się unikato-

wymi specjałami kulinarnymi. Wiele z nich zostało zarejestrowa-

nych na unijnych listach jako Chronione Nazwy Pochodzenia,

Chronione Oznaczenia Geograficzne czy też Gwarantowane

Tradycyjne Specjalności. Wśród 34 regionalnych specjałów znaj-

dujących się na unijnych listach są między innymi podhalańskie

sery owcze – oscypek, bryndza, redykołka, miody pitne – pół-

torak, dwójniak, trójniak, czwórniak, kiełbasa lisiecka, obwarza-

nek krakowski czy miody z Sejneńszczyzny. Upowszechnianie

polskiej kuchni czerpiącej z tradycji produktów regionalnych

jest dla mnie ważne, dlatego też udzieliłam honorowych pa-

tronatów takim projektom jak: „Cook It Raw”, czyli „Gotowanie

u źródeł”, którego ideą jest podkreślenie walorów tradycyjnych

produktów regionalnych, czy konkursowi „Nasze Kulinarne Dzie-

dzictwo – Smaki Regionów”. Konkurs promuje najlepsze pro-

dukty żywnościowe oraz najlepsze dania i potrawy regionalne

i lokalne przygotowane przez uczniów szkół gastronomicznych

z całej Polski.

Polska kuchnia zawsze była otwarta na nowości ze świata.

Na początku XVI wieku królowa Bona wprowadziła szereg ga-

tunków warzyw, pochodzących z rejonu Morza Śródziemnego,

które ze względu na swoje pochodzenie nazywamy „włoszczy-

zną”. Przywiezione z Ameryki ziemniaki czy kakao na stałe odna-

lazły swoje miejsce w rodzimej kuchni. Dynastyczne koligacje

z Francją przyczyniły się do upowszechnienia w Polsce rosołu –

zupy, która króluje podczas polskiego, niedzielnego obiadu czy

pasztetów. Polacy przyjęli również wpływy niemieckie, węgier-

skie, rosyjskie czy żydowskie, zachowując jednak swoją oryginal-

ność i tożsamość. W Polsce bardzo dobrze opanowano sposoby

konserwacji żywności poprzez marynowanie, kiszenie, wędze-

nie czy peklowanie. Dzięki temu możemy dziś rozsmakowywać

się w aromatycznej kiszonej kapuście, ogórkach, marynowanym

mięsie czy rybach.

O bogactwie polskiej kuchni można opowiadać godzinami,

bez końca wymieniając lokalne i regionalne specjały. Ważne jest,

abyśmy potrafili dzielić się naszą tradycją kulinarną, promować

Małe Ojczyzny w Europie i świecie. Polskie tradycyjne dania

i trunki są wizytówką naszego kraju, niepowtarzalną w swojej

specyfice i bogactwie smaków.

Serdecznie zapraszam do podróży kulinarnej po Polsce i ży-

czę smacznego!

– Kashubian strawberries, Grójec apples, pierogi dump-

lings, St. Martin’s croissants. In this context, it is worth

paying attention to the recently released culinary album,

entitled “Fine Polish Cuisine. All the Flavours of the Year”.

The album presents recipes of 12 eminent chefs pre-

pared for all seasons. My contribution to the publication

is a few homemade menu recipes. I contributed to the

promotion of Polish food also otherwise. I supported the

project of the Ministry of Foreign Affairs, which arranged

the meeting of Mr. Karol Okrasa, Polish chef, with the

Spouses of Ambassadors accredited in the Republic of Po-

land. These “Culinary Journeys with Okrasa” have become

a good way to promote the values of Polish cuisine.

Each region of our country can be proud of its unique cu-

linary delights. Many of them were registered in the EU lists

as Protected Designations of Origin, Protected Geographical

Indications or Traditional Specialities Guaranteed. Among 34

regional specialties registered in the EU lists, there are for ex-

ample varieties of Podhale sheep cheese – oscypek, bryndza,

redykołka, and meads – półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak,

as well as kiełbasa lisiecka sausage, obwarzanek krakowski bagel

and miody z Sejneńszczyzny honey. Popularizing Polish cuisine

drawing on the tradition of regional products is important to

me, therefore, I granted the honorary patronage to projects,

such as “Cook It Raw”, i.e. “Cooking at the Source”, which aims

at emphasizing the values of traditional regional products, or

the “Our Culinary Heritage – Flavours of the Regions” contest.

The contest promotes the best food products, as well as the

best regional and local dishes and meals prepared by catering

school students from across Poland.

Polish cuisine has always been open to new ideas from the

world. At the beginning of the 16th century, Queen Bona in-

troduced a number of Mediterranean vegetable species which,

because of their French origin, are called “mirepoix”. Our native

cuisine have become home for potatoes and cocoa imported

from America. Dynastic affinities with France contributed to

popularizing in Poland broth – a soup, which takes centre

stage during Polish Sunday dinners, and pastries. Polish cuisine

was also influenced by German, Hungarian, Russian or Jewish

cuisines; however, it has retained its authenticity and identity.

Poles have very well mastered methods of food preservation

through marinating, pickling, smoking and curing. As a result,

we can now explore the flavours of aromatic sauerkraut, cu-

cumbers, marinated meat or fish.

Dwelling on the richness of Polish cuisine can take hours,

endlessly enumerating local and regional specialties. It is im-

portant that we learn how to share our culinary tradition, pro-

mote Small Homelands across Europe and the world. Polish tra-

ditional dishes and liquors are the pride of our country, unique

in its specificity and richness of flavours.

I cordially invite you to a culinary journey across Poland and

wish you bon appetit!

STYL

IZAC

JA I Z

DJĘ

CIE

ARR

ANG

EMEN

T AN

D PH

OTO

BY: B

OG

USŁ

AW B

IAŁY

STU

DIO

BBS

C

ROZMOWA Z PAWŁEM OSZCZYKIEM,

SZEFEM KUCHNI WARSZAWSKIEJ RE-

STAURACJI LA ROTISSERIE/MAMAISON

HOTEL LE REGINA WARSAW, WSPÓŁ-

TWÓRCĄ ALBUMU „WYKWINTNA

KUCHNIA POLSKA. WSZYSTKIE PORY

ROKU” INTERVIEW WITH PAWEŁ

OSZCZYK, CHEF AT THE WARSAW RES-

TAURANT LA ROTISSERIE/MAMAISON

HOTEL LE REGINA WARSAW, CO-AU-

THOR OF THE CULINARY ALBUM "FINE

POLISH CUISINE. ALL THE FLAVOURS

OF THE YEAR"

10

Czym według Pana jest wykwintna kuchnia polska?

Jest odpowiedzią na stereotypowe myślenie, że polska kuchnia to przede

wszystkim pierogi, żurek i kotlet schabowy. Jest to powrót do korzeni, sięga-

nie po typowe produkty i przygotowywanie z nich tradycyjnych dań, jednak

w nowej formie.

Wykorzystując nasze kulinarne dziedzictwo, kreujemy nowe dania. Robię

to na co dzień w restauracji. Sięgam po produkty i receptury zakorzenione

w polskiej tradycji po to, aby wykorzystać je do stworzenia zupełnie nowych

potraw. Staram się zachęcać obcokrajowców do spróbowania buraka, kaszy

gryczanej, polskich serów, suszonych grzybów.

Mówiąc o kuchni polskiej często spotykamy się ze stereotypem,

iż jest ona przaśna, dlaczego?

W pewnym momencie zabrakło nam finezji, jednak nie tylko w kuchni.

Inne branże również pozostawały w tyle, jeżeli chodzi o europejskie trendy.

Dziś się to zmienia. Wielu jest pasjonatów, którzy pokazują, że polska kuchnia

jest bogata, zapaleńców, którzy produkują sery czy długodojrzewające wędliny.

Uświadomiliśmy sobie, że dobrą polską kiełbasą, przygotowaną według

tradycyjnej receptury, domowym pasztetem z wysokiej jakości produktów mo-

żemy się szczycić. Z pewnością wykwintna kuchnia polska, to produkty najwy-

żej jakości. To również znana nam dobrze wieprzowina, ale z najwyższej półki.

Czy zatem potrawy wykwintnej kuchni polskiej mogą być narzę-

dziem promocji kraju?

Oczywiście, że tak. Kraju, narodu, kultury. Kuchnia, gotowanie

i jedzenie, to bardzo duża część naszej kultury, która przez jakiś czas była po-

mijana.

Z pewnością możemy promować nasze produkty serwując je w nowej

formie. Jednak nie jest to łatwe. Znacznie prościej jest pracować na utartych

schematach, które większość konsumentów, zagranicznych gości kojarzy.

Natomiast jeżeli sięgamy po produkty mniej popularne, stricte polskie lub

wręcz regionalne, wtedy sposób przygotowania i podania wymaga więcej

inwencji twórczej. Taki wybór wymaga większego nakładu pracy, aby zacie-

kawić i przekonać.

Tradycja z dodatkiem finezjiTradition with addition of finesse

POZNAJ POLSKĄ ŻYWNOŚĆ

I

11 11

In your opinion, what is gourmet Polish cuisine?

It is a response to the stereotypical thinking that Polish cuisine is, first and

foremost, pierogi, sour soup and pork chop. This is a return to the roots, using

typical products and preparing traditional dishes, but in a new form.

Making use of our culinary heritage, we create new dishes. I do it every day

at the restaurant. I use products and recipes deeply-rooted in the Polish tradi-

tion to create entirely new dishes. I am trying to encourage foreigners to try

beetroots, buckwheat, Polish cheese, dried mushrooms.

When talking about Polish cuisine, we often meet a stereotype that

it is unrefined, why?

At some moment, we ran out of finesse, however, not only in case of cui-

sine. Other industries also remained behind when it comes to the European

trends. Today, it is changing. There are many enthusiasts who show that Polish

cuisine is rich and fans who produce cheese or long-maturing cold meats.

We realised that we could be proud of good Polish sausage, prepared ac-

cording to a traditional recipe, of home-made pâté made of high quality prod-

ucts. Certainly, gourmet Polish cuisine means top-quality products. It is also well

known pork, but from the top shelf.

So, can dishes of gourmet Polish cuisine be a tool for the promotion

of the country?

Of course, they can. Of the country, nation and culture. Cuisine, cooking and

food is a very large part of our culture, which used to be ignored for some time.

Certainly, we can promote our products by serving them in a new form.

However, it is not easy. It is much easier to work using general patterns, associ-

ated by most consumers, foreign guests. However, if we use less popular, strictly

Polish or even regional products, then a method of preparing and serving re-

quires more creative invention. Such a choice requires more work, to arouse

interest and to convince.

For example, instead of classic sour soup, I prepare an emulsion which

I serve with fish. The taste is the same, a little more concentrated, but tradition-

ally sour, so it perfectly goes with fish instead of typical lemon sauce or lemon.

We can find more such combinations. Gourmet cuisine means experimenting

and creating new dishes based on tradition.

So what else would you serve on the gourmet Polish table?

Cold beet green soup, prepared with farm chicken, cooked at a low tem-

perature. The soup is served in the form of foam, so it is very light. Then, pierogi with smoked catfish, served with caviar sauce.

This could also be roasted loin of venison with Ukrainian borsch and truf-

fle. The form of serving is important here. I serve the dish in a deep plate that

encapsulates the scent, which, in turn, underlines the taste. On a pedestal made

of vegetables taken out of the soup, I put loin, gently pour foamy liquid around

and serve with some truffles.

For dessert – pudding made of buckwheat, cooked in milk with honey. Very

commonplace and also rare. In combination with chocolate and raspberries

it is a top notch dish!

Thank you for the conversation.

DISCOVER POLISH FOOD

Dla przykładu, ja zamiast klasycznego żurku

przygotowuję emulsję, którą podaję do ryby. Smak

ten sam, trochę bardziej skoncentrowany, ale trady-

cyjnie kwaśny, więc idealnie pasuje zamiast typo-

wego sosu cytrynowego czy cytryny. Takich powią-

zań można znaleźć więcej. Kuchnia wykwintna to

eksperymentowanie i kreowanie nowych dań na

bazie tradycji.

A co jeszcze zaserwowałby Pan na wykwin-

tny polski stół?

Chłodnik z botwinki, przygotowany z kurcza-

kiem zagrodowym, gotowanym w niskiej tempe-

raturze. Zupa podawana jest w formie piany, czyli

jest bardzo lekka. Następnie pierogi z wędzonym

sumem, podawane z sosem kawiorowym.

Mógłby to być również pieczony comber

z sarny z barszczem ukraińskim i truflami. Ważna

tu jest forma podania. Potrawę serwuję w głębo-

kim talerzu, dzięki czemu zamyka się zapach, który

z kolei podkreśla smak. Na postumencie z warzyw

odcedzonych z zupy układam comber, dookoła

wlewam delikatnie spieniony płyn i podaję z odro-

biną trufli.

Na deser legumina z kaszy gryczanej, go-

towanej w mleku z miodem. Bardzo prozaicz-

ne, a jednocześnie niespotykane. W połączeniu

z czekoladą i malinami – rewelacja!

Dziękuję za rozmowę.

ROZMAWIAŁA INTERVIEWED BY: RENATA KANIA/MRIRWZDJĘCIA PHOTOS BY: LA ROTISSERIE/MAMAISON HOTEL LE REGINA WARSAW, MRIRW

PIECZONY COMBER Z SARNY Z BARSZCZEM UKRAIŃSKIM I TRUFLAMI ROAST-ED LOIN OF VENISON WITH UKRAINIAN BORSCH AND TRUFFLE

W E

12


Exquisite Polish cuisine – what does it mean?

Exquisite Polish cuisine, for me, is the cuisine that uses the typ-

ical Polish ingredients and familiar flavours, but in a new, elegant

variety, as well as in interesting, non-standard combinations.

This cuisine also draws upon the Polish culinary traditions –

but what I mean here is the “high” traditions, court traditions. The

traditions that are filled with fish and poultry, groats, fungi and re-

gional products. So it was during the reign of Stanisław August,

and so it is now. Only the form and the flavours are more delicate,

more sublime.

What is the exquisite Polish cuisine like, can it be an ele-

ment of promoting our country on the international arena?

Exquisite Polish cuisine shows what is the best here in Poland.

This cuisine is elegant and healthy, showing the variety of Polish fla-

vours and the regional diversity, so it is a perfect promotional tool.

Wykwintna kuchnia polska – co to znaczy?

Wykwintna kuchnia Polska to dla mnie kuchnia wykorzystu-

jąca typowo polskie składniki i znane smaki, jednak w nowym,

eleganckim wydaniu oraz ciekawych, niestandardowych połą-

czeniach.

To także kuchnia czerpiąca z polskiej tradycji kulinarnej, ale tej

„wysokiej” – dworskiej. Tradycji, w której jedzono dużo ryb i pta-

ctwa, kaszy, grzybów i produktów regionalnych. Tak było za Stani-

sława Augusta i tak jest teraz, tylko forma i smaki są delikatniejsze

i bardziej wysublimowane.

Czym charakteryzuje się wykwintna kuchnia polska i czy

może być elementem promocji kraju na arenie międzynaro-

dowej?

Wykwintna kuchnia Polska prezentuje to, co w Polsce mamy

najlepsze. To kuchnia elegancka i zdrowa, ukazująca koloryt pol-

ROZMOWA Z ADAMEM KOMAREM, SZEFEM KUCHNI

WARSZAWSKIEJ RESTAURACJI „BELVEDERE”, WSPÓŁ-

TWÓRCĄ ALBUMU „WYKWINTNA KUCHNIA POLSKA.

WSZYSTKIE PORY ROKU” AN INTERVIEW WITH ADAM

KOMAR, THE HEAD CHEF OF THE WARSAW'S “BELVEDERE”

RESTAURANT, CO-AUTHOR OF THE CULINARY ALBUM

"FINE POLISH CUISINE. ALL THE FLAVOURS OF THE YEAR"

Wykwintna kuchnia po polskuExquisite Polish cuisine


PIECZONA PRZEPIÓRKA Z ROLADKĄ ZE SZPINAKU I FASOLI Z LENIWYMI KLUSKAMI, Z WIEJSKIM TWAROGIEM, SOSEM JARZĘBINOWYM I DUSZONĄ CZERWONĄ KAPUSTĄ ROASTED QUAIL WITH A ROLL MADE OF SPINACH AND BEANS, WITH DUMPLINGS, WITH COTTAGE CHEESE, ROWANBERRY SAUCE AND STEWED RED CABBAGE

skich smaków i różnorodność regionalną, jest więc idealnym na-

rzędziem do promocji naszego kraju.

Dodatkowo jest to ważny element zmieniający wizerunek pol-

skiej kuchni na świecie – jako tłustej, niezdrowej i trochę nudnej.

Mam nadzieję, że ten album oraz praca wszystkich szefów

uczestniczących w jego powstawaniu, którzy na co dzień promu-

ją wykwintną kuchnię polską w swoich restauracjach, zmieni ten

wizerunek na dobre.

Jaką potrawę zaserwowałby Pan na wykwintnym pol-

skim stole?

Jako danie główne na wykwintny polski stół proponuję pie-

czoną przepiórkę z roladką ze szpinaku i fasoli z leniwymi kluska-

mi, z wiejskim twarogiem, sosem jarzębinowym i duszoną czer-

woną kapustą.

To ciekawe połączenie delikatnego mięsa eleganckiego

ptaka z tradycyjnymi dodatkami – jak kluski leniwe i czerwona

kapusta.

Dodatki, mimo iż tradycyjne, są bardzo starannie przygoto-

wane. Do kluseczek używam bowiem delikatnego wiejskiego

twarogu, przez co leniwe są lekkie i puszyste, natomiast czerwoną

kapustę duszę w soku jabłkowym, przez co staje się ona aroma-

tyczna i słodka.

Dziękuję za rozmowę.

Moreover, it is an important element that might change

the image of the Polish cuisine abroad – fatty, unhealthy and

slightly boring.

I hope that this album and the hard work of all chefs that took

part in its preparation, who promote the exquisite Polish cuisine in

their restaurants, will change this image for the better.

Which dish would you serve on an exquisite Polish table?

As the main course, I would suggest a roasted quail with a roll

made of spinach and beans, with dumplings, with cottage cheese,

rowanberry sauce and stewed red cabbage.

It is a very interesting combination of a delicate meat of an

elegant bird with traditional sides – dumplings and red cabbage.

The side dishes, despite being traditional, are prepared with

care. I use a delicate cottage cheese to make them, which makes

them light and fluffy. I stew the red cabbage in apple juice, which

makes it more aromatic and sweeter.

Thank you for the interview.

ROZMAWIAŁA INTERVIEWED BY: RENATA KANIA/MRIRWZDJĘCIA PHOTOS BY: ADAM KOMAR, MRIRW

13

14


Witaminowa bomba A vitamin bomb for

TRUSKAWKI TO W NASZEJ STREFIE KLIMATYCZ-

NEJ SYMBOL ROZPOCZYNAJĄCEGO SIĘ LATA.

PIERWSZE POJAWIAJĄ SIĘ JUŻ NA PRZEŁOMIE

MAJA I CZERWCA I TOWARZYSZĄ NAM DO

POŁOWY LIPCA. ODMIANY PÓŹNIEJSZE MOGĄ

RODZIĆ OWOCE NAWET DO KOŃCA SIERPNIA.

DOJRZAŁE W SŁOŃCU OWOCE MAJĄ NIEPO-

WTARZALNY SMAK I AROMAT. SĄ ZDROWE

I KORZYSTNIE WPŁYWAJĄ NA NASZ ORGA-

NIZM IN OUR CLIMATE, STRAWBERRIES ARE

THE SYMBOL OF THE BEGINNING OF SUM-

MER. THE FIRST STRAWBERRIES APPEAR AT THE

TURN OF MAY AND JUNE AND STAY WITH US

UNTIL THE MIDDLE OF JULY. THE LATE VARIE-

TIES MAY BEAR FRUIT EVEN BY THE END OF

AUGUST. THE FRUIT THAT MATURE IN THE SUN

HAVE UNIQUE TASTE AND AROMA. STRAWBER-

RIES ARE GOOD FOR YOUR HEALTH AND HAVE

BENEFICIAL INFLUENCE ON YOUR BODY

15 15

dla zdrowia i urody health and beauty


16

W HHaving been grown by humans about 200 years ago, they

came to be as a result of an accidental cross-breeding of two

varieties of wild strawberry – Fragaria chiloensis and Fragaria

virginiana. This event took place in the 18 century in France.

In Poland, strawberries are the first of the seasonal fruit to

come. Everybody should eat those delicious berries. We may

recommend them to anyone, regardless of their age or health

condition. They have more vitamin C than lemons or grapefruit.

They contain a lot of organic salts that improve the metabolism

as well as calcium and phosphorus that strengthen the bones

and improve the functioning of the muscles, and in conjunc-

tion with magnesium – deacidify your body. What is more, as

they burn up fats, strawberries have detoxifying and cleansing

features. They provide our bodies with vitamins: A, B1, B2, B3,

PP, and they protect us against anaemia, they strengthen your

body and improve the condition of your skin and hair. Straw-

berries are also recommended to those that have problems

with digesting proteins or to overweight people.

Strawberries can be used in the kitchen in a lot of ways.

They taste best when plucked straight from the bush, but they

may also be processed into juices, jams and preserves. Straw-

berries are also used to produce wine, fruit liqueur and brandy.

Strawberries are, however, very perishable. They should be

eaten or processed quickly after buying, as they tend to fer-

ment and rot fast. The best way to store them is to freeze them.

In this way they preserve the majority of the qualities of fresh

fruit. They may be used to make home-made fruit drinks, to

serve with cocktails, cakes, cookies, gelatins and as a filling for

dumplings or pancakes.

However, nothing will win with fresh strawberries served

with sugar and whipped cream. This dessert not only looks fan-

tastic, it is also very good for your health and very tasty. One

also needs to remember about the royal nature of this fruit,

which is traditionally served with champaign to the British

Royal Family during the grand gala at the Wimbledon tennis

tournament.

In literature and arts, strawberry is often presented as

a symbol of sensuality and desire.

Poland, producing over 180 thousand tons of strawberries

a year, takes up the seventh place in the strawberry ranking of

the world. The supple and very juicy fruit, farmed in Pojezierze

Kaszubskie, are called the “truskawka kaszubska” strawberry or,

in the local dialect – “kaszëbskô malëna”. It is a traditional prod-

uct of the Pomorskie Voivodship, entered into the European

Registry of Designations and Indications, as a Geographical In-

dication. Due to its maturing conditions, those strawberries are

different from those farmed in other regions as they contain

more sugar in the fruit. It is due to the specific microclimate, in

particular – cool nights and very hot days.

Let us enjoy those sweet fruit – in a month or two all

that will be left is the yearning for them for another ten long

months.

Wyhodowane przez człowieka około 200 lat temu, pocho-

dzą z przypadkowego skrzyżowania dwóch odmian poziomki

- chilijskiej i wirginijskiej. Wydarzenie to miało miejsce w XVIII

wieku we Francji.

W Polsce truskawki są pierwszymi owocami w sezonie.

Każdy powinien jeść te przepyszne owoce. Można je polecać

wszystkim, niezależnie od wieku i stanu zdrowia. Posiada-

ją więcej witaminy C niż cytryna, czy grejpfrut. Znajduje się

w nich bogactwo soli organicznych poprawiających przemianę

materii, a także wapń i fosfor, które wzmacniają kości i popra-

wiają pracę mięśni, a w połączeniu z magnezem odkwaszają

organizm. Co więcej, poprzez spalanie tłuszczów, owoce te

posiadają właściwości odtruwające i oczyszczające. Dostarczają

naszemu organizmowi witamin A, B1, B2, B3, PP, przez co stano-

wią ochronę przed anemią, wzmacniają organizm, poprawiają

kondycję skóry i włosów. Truskawki poleca się też osobom, któ-

re mają kłopoty z trawieniem białek lub nadwagą.

W kuchni można je wykorzystywać wszechstronnie. Najle-

piej smakują prosto z krzaka, ale można je też przetwarzać na

soki, dżemy, konfitury. Robi się z nich również wina, nalewki

i likiery. Truskawki są jednak owocami nietrwałymi. Kupując je,

należy od razu zużyć lub przetworzyć, gdyż szybko fermentują

i pleśnieją. Najlepszym sposobem na przechowanie jest ich za-

mrożenie. Zachowują one wtedy prawie wszystkie właściwości

świeżych owoców. Świetne nadają się na kompoty oraz jako

dodatek do koktajli, ciast, ciasteczek, galaretek, a także jako farsz

do pierogów czy naleśników.

Ale niezaprzeczalnym hitem są świeże truskawki podawane

z cukrem i bitą śmietaną. To deser nie tylko efektowny, ale

smaczny i zdrowy. Należy pamiętać także o królewskim wymia-

rze tego owocu, który tradycyjnie podawany jest z szampanem

brytyjskiej rodzinie królewskiej podczas wielkiej gali z okazji te-

nisowego turnieju w Wimbledonie.

W literaturze i malarstwie truskawka zazwyczaj przedsta-

wiana jest jako symbol zmysłowości i pożądania.

Polska, z produkcją ponad 180 tys. ton rocznie, zaj-

muje w truskawkowym rankingu siódme miejsce na świe-

cie . Uprawiane na terenie Pojezierza Kaszubskiego jędrne

i bardzo soczyste owoce nazywane są truskawą kaszubską

lub „kaszëbskô malëna”. Jest to tradycyjny produkt woje-

wództwa pomorskiego, wpisany do europejskiego rejestru

nazw i oznaczeń, jako Chronione Oznaczenie Geograficzne.

Ze względu na warunki dojrzewania truskawki te odróżnia

od uprawianych w innych regionach większy poziom cu-

kru w owocach. Wpływ ma na to specyficzny mikroklimat,

w szczególności występujące tu chłodne noce i upalne dni.

Korzystajmy póki czas z tych słodkich owoców - za miesiąc

lub dwa będziemy już za nimi tęsknić przez kolejne dziesięć

długich miesięcy.

TEKST BY: MAŁGORZATA KSIĄŻYK/MRIRWZDJĘCIA PHOTOS BY: FOTOLIA


17


W

O

W ostatni czerwcowy weekend na Złotej Górze, nieopodal

Brodnicy Górnej, odbył się wielki festyn z okazji truskawkowych

żniw.

Festyn, to przede wszystkim liczne stoiska handlowe i ga-

stronomiczne, prezentacje truskawek kaszubskich, świeżych

oraz przetworzonych. To również święto kultury kaszubskiej

oraz liczne konkursy z nagrodami. Jedną z atrakcji był konkurs

im. Heleny Gruchałowej o puchar ministra rolnictwa i rozwoju

wsi, na najlepsze przetwory i desery z truskawek kaszubskich.

Truskawkobranie to największa na Kaszubach impreza ple-

nerowa. Organizowana już od ponad 40 lat zawsze w niedzielę

na przełomie czerwca i lipca. Z roku na rok święto Truskawko-

brania rozrasta się i przyciąga coraz większe rzesze wystawców

i zwiedzających. Główną rolę odgrywają oczywiście truskawki

pod najrozmaitszymi postaciami.

Truskawka kaszubska została zarejestrowana 28 listopada

2009 r. w unijnym systemie rejestracji i ochrony produktów

regionalnych jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Każde-

go roku odnotowuje się większą liczbę producentów wytwa-

rzających ten szczególny produkt. W bieżącym roku około 50

producentów truskawki kaszubskiej ubiega się o certyfikację

swoich upraw.

On the last weekend of June, a great fest to celebrate straw-

berry harvest was held at Złota Góra, near Brodnica Górna.

The fest features in particular numerous trade and catering

stands, presentations of Kashubian strawberries, both fresh and

processed. It is also a celebration of the Kashubian culture and

involves numerous prize competitions. The Helena Gruchałowska

competition for the Cup of the Minister of Agriculture and Rural

Development for the best Kashubian strawberry preparations

and desserts was one of attractions.

Strawberry picking is the largest open-air event in Kashubia,

which has been held for over 40 years always on a Sunday at the

turn of July. Every year, the Strawberry Picking fest grows bigger

and attracts more and more exhibitors and visitors. The main at-

traction is of course strawberries in the most varied forms.

On 28 November 2009, Kashubian strawberry was regis-

tered in the EU system of registration and protection of regional

products as a Protected Geographical Indication. Every year, the

number of producers of this particular product grows. This year,

about 50 Kashubian strawberry producers seek certification for

their crops.

TruskawkobranieStrawberry picking

TEKST BY: DARIUSZ GOSZCZYŃSKI/MRIRWZDJĘCIA PHOTOS BY: © PANTHERSTOCK/PHOTOGENICA , MRIRW

NAGRODZONY DESER Z TRUSKAWEK KASZUBSKICH THE AWARD-WINNING KASHUBIAN STRAW-BERRY DESERT

18

Malinowy sukcesRaspberry success


19


LATO KOJARZY SIĘ Z OBFITOŚCIĄ ŚWIEŻYCH OWOCÓW.

PO TRUSKAWKACH, CZEREŚNIACH I WIŚNIACH PRZYCHO-

DZI CZAS NA MALINY SUMMER IS ASSOCIATED WITH

AN ABUNDANCE OF FRESH FRUIT. AFTER STRAWBERRIES,

SWEET CHERRIES AND CHERRIES, THE TIME COMES FOR

RASPBERRIES

PPolska jest obecnie pierwszym w Unii Europejskiej i drugim w świecie,

producentem tych aromatycznych owoców. Wzrost pozycji Polski w światowej

produkcji tych owoców spowodowany jest zwiększeniem zbiorów malin od-

mian jesiennych, doskonałych do mrożenia.

W sezonie 2011/12 eksport malin mrożonych z naszego kraju wyniósł

47 tys. ton, wobec 16 tys. ton średnio w sezonach 2001/02-2003/04. W ostat-

nich latach eksport mrożonych malin z Polski zbliżony był do realizowanego

przez Serbię, a jeszcze w pierwszej połowie ubiegłej dekady eksport tych owo-

ców z Polski stanowił ok. 70-75% poziomu eksportu z Serbii. Polska jest trzecim

w świecie (po Meksyku i USA) eksporterem malin świeżych i schłodzonych.

W naszym eksporcie dominują jednak nadal maliny przeznaczone do dalszego

przetwórstwa.

Tak więc Polska obok Serbii jest największym w świecie producentem

i eksporterem malin mrożonych, a ponadto znajduje się w pierwszej piątce naj-

większych światowych eksporterów malin świeżych i schłodzonych.

CCurrently, Poland is the first in the European Union and the second in the

world producer of this aromatic fruit. The growth of Poland’s position in the glo-

bal raspberry production is due to the larger harvests of fall varieties, which are

perfect for freezing.

In the 2011/12 season, Polish exports of frozen raspberries amounted to

47 thousand tonnes, compared to 16 thousand tonnes on average during

2001/02-2003/04 seasons. In recent years, Polish exports of frozen raspberries

have been close to Serbian exports, as opposed to the first half of the last dec-

ade, when Polish exports of this fruit reached about 70-75% of Serbian exports.

Poland is the world’s third (after Mexico and the U.S.) exporter of fresh and frozen

raspberries. However, Polish exports are still dominated by raspberries intended

for further processing.

Thus Poland, beside Serbia, is the world's largest producer and exporter of

frozen raspberries, and additionally it is in the top five of the world's largest ex-

porters of fresh and frozen raspberries.

TEKST BY: DR BOŻENA NOSECKA/INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY

ZDJĘCIE PHOTO BY: © PANTHERSTOCK/PHOTOGENICA


20

Mały jubileusz – Small jubilee -

AGROTRAVEL TO JEDNA Z NAJ-

BARWNIEJSZYCH IMPREZ TAR-

GOWYCH W POLSCE. JEST TO

NAJWIĘKSZE WYDARZENIE WY-

STAWIENNICZE PROMUJĄCE

TURYSTYKĘ WIEJSKĄ. JEDNO-

CZEŚNIE STANOWI PLATFORMĘ

WYMIANY MYŚLI I IDEI TEJ GA-

ŁĘZI GOSPODARKI, JAK RÓW-

NIEŻ ELEMENT KOMERCJALI-

ZACJI PRODUKTÓW TURYSTYKI

WIEJSKIEJ

21


– dużo rekordów- many records

AGROTRAVEL IS ONE OF THE

MOST COLORFUL FAIRS IN PO-

LAND. IT IS THE LARGEST EXHI-

BITION EVENT TO PROMOTE

RURAL TOURISM. AT THE SAME

TIME, IT PROVIDES A PLATFORM

FOR EXCHANGING IDEAS AND

CONCEPTS OF THIS BRANCH OF

ECONOMY, AS WELL AS A PART

OF THE COMMERCIALIZATION OF

RURAL TOURISM PRODUCTS

22

A AAGROTRAVEL to jedna z najbarwniejszych imprez targowych

w Polsce. Jest to największe wydarzenie wystawiennicze promu-

jące turystykę wiejską. Jednocześnie stanowi platformę wymiany

myśli i idei tej gałęzi gospodarki, jak również element komercjaliza-

cji produktów turystyki wiejskiej.

Tegoroczne kwietniowe V Międzynarodowe Targi Turystyki

Wiejskiej i Agroturystyki AGROTRAVEL zgromadziły w Kielcach re-

kordową liczbę wystawców i rekordową liczbę zwiedzających (po-

nad 23 tys.). Reprezentowane były takie kraje jak: Algieria, Angola,

Białoruś, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Egipt,

Estonia, Gruzja, Hiszpania, Kazachstan, Luksemburg, Mongolia,

Francja, Niemcy. Na stoiskach swoją ofertę prezentowali wystawcy

niemal ze wszystkich regionów naszego kraju, a także ze Słowacji,

Węgier, Algierii, Litwy i Finlandii. Atrakcji na targach było mnóstwo.

Wiele województw przygotowało degustację potraw i występy

zespołów ludowych na specjalnie przygotowanej scenie kultury.

Odwiedzający targi mieli możliwość uzyskania informacji

między innymi na temat: przedsiębiorczości, w tym agroturysty-

ki, pozyskiwania funduszy unijnych w ramach Programu Rozwoju

Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, przetwórstwa produktów

rolnych oraz produktów regionalnych, tradycyjnych, ekologicz-

nych i sygnowanych znakiem PDŻ – Poznaj Dobrą Żywność. Od-

AGROTRAVEL is one of the most colorful fairs in Poland. It

is the largest exhibition event to promote rural tourism. At the

same time, it provides a platform for exchanging ideas and con-

cepts of this branch of economy, as well as a part of the com-

mercialization of rural tourism products.

This year's April's 5th AGROTRAVEL International Fair of Ru-

ral and Agricultural Tourism held in Kielce gathered a record

number of exhibitors and visitors and over 23,000, respectively.

The countries represented at the fair, included: Algeria, Angola,

Belarus, Belgium, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Croatia,

Egypt, Estonia, Georgia, Spain, Kazakhstan, Luxembourg, Mon-

golia, France, Germany. The exhibitors from almost all regions of

our country, and also from Slovakia, Hungary, Algeria, Lithuania

and Finland, presented their products at the stands. The fair de-

livered many attractions. Many regions prepared food tasting

and folk performances on a specially prepared cultural stage.

The fair visitors could obtain information on, inter alia: en-

trepreneurship, including agritourism, EU fund rising under the

Rural Development Programme 2007-2013, the processing of

agricultural products, as well as regional, traditional, organic

and DGF (Discover Great Food) products. Those who visited the

fair could participate in various games and activities, as well as


BOGATA OFERTA AGROTURYSTYCZNA STWARZA RÓŻNORODNE MOŻLIWOŚCI WYPOCZYNKU. KAŻDY ZNAJDZIE TU COŚ CIEKAWEGO DLA SIEBIE: OBCOWANIE Z NATURĄ, AKTYWNY WYPOCZYNEK, PIĘKNE PEJZAŻE, NIEZAPOMNIANE, REGIONALNE SMAKI, POZNAWANIE HISTORII I TRADYCJI LUDOWYCH

23


wiedzający targi mogli uczestniczyć w różnego rodzaju grach

i zabawach oraz w różnego rodzaju warsztatach rękodzielniczych

(filcowania, robienia na drutach, lepienia z gliny aniołów czy budo-

wania samochodów).

Jedną z ciekawszych pozycji, cieszących się dużym zainte-

resowaniem odwiedzających, były stoiska Lokalnych Grup Ry-

backich. Prezentowały one walory przyrodnicze i turystyczne

regionów, gdzie rybactwo stanowi główny element stymulujący

rozwój społeczno-gospodarczy. Znaczna część Lokalnych Grup

Rybackich stworzyła możliwość degustacji lokalnych produktów

kulinarnych np. przepysznej mazurskiej wędzonej sielawy, wy-

śmienitych potraw z karpia, znakomitych past rybnych, sałatek,

babeczek rybnych, wybornej rolady z karpia.

Targom AGROTRAVEL towarzyszyły liczne imprezy. Jedną

z nich był konkurs dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych pod

nazwą „Mój pomysł na infrastrukturę na obszarach wiejskich”. Od-

był się także study tour dla dziennikarzy, wizyta studyjna Agro Trip

dla przedstawicieli krajowych sieci obszarów wiejskich, w którym

wzięli udział liderzy wiejscy z 9 krajów. Nie obyło się także bez war-

sztatów, spotkań i jarmarku produktów tradycyjnych.

in all sorts of craft workshops (felting, knitting, modeling clay

angels or building cars).

One of the more interesting attractions which arose great

interest of visitors, turned out to be the stands of Fisheries Local

Action Groups. They presented environmental and tourist val-

ues of regions where fishing is the main element stimulating

socio-economic development. Many of Fisheries Local Action

Groups provided an opportunity to taste local culinary prod-

ucts, e.g.

delicious Masurian smoked whitefish, delicious carp dish-

es, excellent varieties of fish paste, salads, fish muffins and deli-

cious carp roulade, the Partnerstwo dla Doliny Baryczy FLAG

presented a 35-minute nature film, which enjoyed great popu-

larity among visitors.

Moreover, the AGROTRAVEL fair was accompanied by nu-

merous related events. A competition for secondary school

students, entitled “My Idea of Infrastructure in Rural Areas”, was

one of them. There was also a study tour for journalists held, as

well as an Agro Trip study visit for the representatives of nation-

al rural networks, which was attended by village leaders from

nine countries. Furthermore, workshops, meetings and fairs of

traditional products had to be held as well.TEKST BY: KATARZYNA ORZECHOWSKA/MRIRWZDJĘCIA PHOTOS BY: MRIRW, © PANTHERSTOCK/PHOTOGENICA

THE BROAD OFFER OF AGRITOURISM PROVIDES VARIOUS LEISURE ACTIVITIES. THERE IS A LITTLE SOMETHING FOR EVERYONE: COMMUNION WITH NATURE, ACTIVE REST, BEAUTIFUL LANDSCAPES, UNFORGET-TABLE REGIONAL FLAVOURS, DISCOVERING HISTORY AND FOLK TRADITIONS

24


POMIDOR TO CHYBA JEDYNY OWOC NA ŚWIECIE,

KTÓRY JEMY ZE ŚWIĘTYM PRZEKONANIEM, ŻE TO

WARZYWO. I NIECH TAK POZOSTANIE, WSZAK WAŻ-

NE, ŻE JEST ZDROWY I MA SAME ZALETY THE TO-

MATO IS PROBABLY THE ONLY FRUIT IN THE WORLD

EATEN WITH DEAD SURETY THAT IT IS A VEGETABLE.

AND SO BE IT, AFTER ALL, THE MOST IMPORTANT IS

FACT THAT IT IS HEALTHY AND HAS NOTHING BUT

ADVANTAGES

Polski pomidor – Polish tomato – IT HAS IT!

24

25

TO MA TO!

25

POLAND TASTES GOOD

TP

26


Pomidor pochodzi z Peru. Indianie uprawiali go długo przed

tym, nim dotarli tam Europejczycy. Do Europy pomidora przy-

wieźli hiszpańscy konkwistadorzy w XV wieku. Bardziej jako

ciekawostkę niż potencjalny nowy produkt jadalny. W Europie

początkowo uważano, że jego owoce są trujące i używano go

głównie w charakterze dekoracji rabatek. Pierwsi na odwagę

zdobyli się Włosi i to im zawdzięczamy panowanie pomidora

w kuchni i na stołach. Do Polski pomidora przywiozła, jakżeby

inaczej – królowa Bona, ale na dobre pomidor zadomowił się

w Polsce dopiero w XX wieku.

Polski pomidor wziął się od „pomo d’ oro” co dosłownie ozna-

cza złote jabłko. Złote, bo kojarzono ten owoc z intensywnym

słońcem, niezbędnym do jego prawidłowego wyhodowania.

Pomidor zrobił na świecie oszałamiającą karierę. Jest dość ła-

twy w uprawie i występuje praktycznie pod każdą szerokością

geograficzną. Zanim światem zawładnęła globalizacja i pęd do

masowej produkcji żywności, pomidor hodowany był w stu

procentach naturalnie. Rośliny wysadzano do gruntu, by dojrze-

wały w naturalnym słońcu. Do dyspozycji ogrodnicy mieli 7000

gatunków, które można było dowolnie krzyżować. Najbardziej

okazałe nasiona posłużyły za bazę nowych odmian. Pojawiały się

coraz bardziej intrygujące kolory, kształty i smaki.

Wzrastający popyt na pomidory na całym świecie, którego

apogeum przypadło na lata 50. i 60. XX wieku, skłonił producen-

tów do poszukiwania metod intensyfikacji jego uprawy. Zaczęto

poszukiwać bardziej wydajnych odmian, bardziej odpornych na

ZUPA POMIDOROWA TO JEDNA Z NAJPOPULARNIEJSZYCH POLSKICH ZUP W SWOIM LETNIM WYDANIU, PRZYGOTOWANA ZE ŚWIEŻYCH, DOJRZAŁYCH NA SŁOŃCU I AROMATYCZNYCH POMI-DORÓW SMAKUJE WYBORNIE TOMATO SOUP IS ONE OF THE MOST POPULAR POLISH SOUPS; IN ITS SUMMER EDITION PREPARED WITH FRESH, SUN-RIPENED AND AROMATIC TOMATOES IT TASTES DELICIOUS

The tomato is probably the only fruit in the world eaten with

dead surety that it is a vegetable. And so be it, after all, the most

important is fact that it is healthy and has nothing but advantages.

The tomato comes from Peru. Indians had cultivated it long

before the Europeans appeared there. The tomato was brought

to Europe by Spanish conquistadors in the 15th century. It was

perceived more as a curiosity than a potential new edible prod-

uct. In Europe, it was initially believed that its fruits are poison-

ous, and thus it was used mainly to decorate flower beds. The first

ones who plucked up the courage were the Italians. This is the

nation to whom we owe the reign of tomato in the kitchen and

on the table. The tomato was brought to Poland by no one else

but Queen Bona; however, it was domesticated in Poland as late

as in the 20th century.

The Polish name for tomato originates from “pomo d' oro”,

which literally means a golden apple. Golden, because the fruit

was associated with intense sunlight that is essential for its proper

cultivation. The tomato has enjoyed a stunning worldwide career.

It is quite easy to grow and actually occurs at any latitude. Before

the world was affected by globalization and mass food produc-

tion, tomato cultivation had been one hundred percent natural.

Plants had been transplanted into the soil to ripen in natural sun-

light. Gardeners had got 7,000 species and could cross-pollinate

them freely. The most impressive seeds had been used as the ba-

sis for new varieties. As a result, more and more intriguing colours,

shapes and flavours had started to appear.

Increasing demand for tomatoes all over the world, whose

apogee coincided with the 1950s and 1960s, made producers

seek methods of intensifying their cultivation. They began to look

for more productive varieties, more resistant to pests, especially

species that can withstand transport to even the most distant

regions of the world. Scientific progress led to the creation of hy-

brid crops and the most resistant crosses. World markets began

to demand the tomato that they could consider perfect. It was re-

quired to be of a regular shape and necessarily a deep red colour.

This pursuit of perfection had to affect something that is the most

important to the human palate – taste. As a result, only a few of

7,000 varieties, i.e. about 2%, are popular.

In the 80s, scientists discovered a gene, called RIN. This inhibi-

tor stops the ripening process, considerably extending the time

of storing fruits. In the world, however, everything has its conse-

quences, and thus such tomatoes will never be equally good as

those ripened in the sun, which makes them specifically tangy

sweet and juicy. Their only advantage is the year-round

availability. Such tomatoes are not only tasteless, but

also are deprived of any nutritional value.

Polish tomato growers say “enough!” to

tasteless tomatoes. They declare war on

them and promise the return of deli-

cious varieties from the times of

our grandmothers. We want

to enjoy the natural

taste of tomatoes

27


again, although we know that this delicacy is available in Poland

only in spring and summer. We, Poles, want to eat naturally grown

tomatoes, fruits with nutritional value and vitamins. Polish tomato

pulp is rich in A and C vitamins, contains potassium and folic acid,

as well as B6 vitamin – a drug for atherosclerosis. Our native toma-

to is, in addition to a wonderful taste, the source of lycopene and

carotenoid, which fight free radicals. The tomato is a low-calorie

fruit – it contains about 20 kilocalories. Women, who after all watch

their figure so much, can eat them in large quantities without wor-

rying about gaining weight. Poland offers the world seasonal and

natural tomatoes, and although, perhaps, they are a bit more ex-

pensive, is their unique taste not worth spending a bit more? As

the majority of Polish consumers believe – it definitely is.

And finally, sensation: for several years in Poland, Polish toma-

toes have been counterfeited. In mid-March, when first batches

of native, greenhouse tomatoes with delicious flavour and aroma

hit the Polish market, rogue traders offer wholesalers Spanish or

Moroccan tomatoes and pack them in cardboard boxes under the

brands of Polish producers. Counterfeiting Polish vegetables and

fruits has become a very profitable practice. Could there be a bet-

ter argument for the superiority of Polish tomatoes? There could

probably not be a better promotion...

działanie szkodników, a przede wszystkim ga-

tunków, które wytrzymają transport nawet do

najbardziej odległych zakątków świata. Postęp

nauki doprowadził do powstawania upraw hy-

brydowych, do tworzenia najbardziej odpor-

nych krzyżówek. Rynki światowe zaczęły do-

magać się pomidora wg nich idealnego. Musiał

mieć regularny kształt i koniecznie intensywnie

czerwony kolor. Ta pogoń za ideałem musiała

odbić się na tym, co najważniejsze dla ludzkie-

go podniebienia – smaku. Doszło do tego, że

z 7000 odmian popularne są tylko nieliczne, czyli

około 2%.

W latach 80. naukowcy odkryli gen o nazwie

RIN. Ten inhibitor wstrzymuje proces dojrzewa-

nia, wydłużając znacznie możliwość przechowy-

wania owocu. Na świecie jednak coś jest za coś, a

więc taki pomidor nigdy nie będzie tak smaczny,

jak dojrzewający w promieniach słońca, nadają-

cych mu specyficzną kwaskowatą słodycz i soczy-

stość. Ich jedyną zaletą jest całoroczna dostępność.

Pomidory całoroczne nie tylko są pozbawione smaku,

ale co więcej – są pozbawione wartości odżywczych.

Polscy hodowcy pomidorów, pomidorom bezsmakowych

mówią: dość! Wypowiadają im wojnę i zapowiadają powrót do

smakowitych odmian, jakie pamiętają nasze babcie. Chcemy się

na powrót cieszyć smakiem pomidora naturalnego, choć wiemy,

że w Polsce ten delikates jest dostępny tylko na wiosnę i latem.

My, Polacy, chcemy jeść pomidory uprawiane naturalnie, owo-

ce nasycone wartościami odżywczymi i witaminami. Wewnątrz

polskiego pomidora znajduje się miąższ bogaty w witaminy A

i C, zawierający potas i kwas foliowy oraz witaminę B6 – lek na

miażdżycę. Nasz rodzimy pomidor to, poza cudownym sma-

kiem, źródło likopenu i karotenoidu, które zwalczają wolne rod-

niki. Pomidor jest owocem niskokalorycznym – zawiera około

20 kcal. Bezkarnie mogą je w dużych ilościach jeść kobiety, tak

dbające przecież o linię. Polska oferuje światu pomidory sezono-

we, naturalne i choć może nieco droższe, to czyż ich wyjątkowy

smak nie jest wart wydania paru groszy więcej? W opinii więk-

szości polskich konsumentów – zdecydowanie tak.

I na koniec sensacja: od kilku lat w Polsce fałszuje się właś-

nie polskie pomidory. W połowie marca, gdy na polski rynek

trafiają pierwsze partie rodzimych, szklarniowych pomidorów

o pysznym smaku i aromacie, nieuczciwi handlowcy oferują hur-

towniom pomidory hiszpańskie czy marokańskie i pakują je do

kartonów oznaczonych markami polskich producentów. Fałszo-

wanie polskich warzyw i owoców stało się bardzo dochodowym

procederem. Czyż może być lepszy argument na wyższość pol-

skiego pomidora? Chyba trudno o lepsza reklamę…

TEKST BY: WIESŁAW STEFANIAK

ZDJĘCIA PHOTOS BY: © PANTHERSTOCK/PHOTOGENICA

BOGATE W WITAMINY I SKŁADNIKI MINERALNE POMIDORY SĄ DOSKONAŁYM UZUPEŁNIENIEM LEK-KICH DAŃ PRZYGOTOWYWANYCH W UPALNE DNI TOMATOES, RICH IN VITAMINS AND MINERALS, ARE A PERFECT COMPLEMENT OF LIGHT MEALS PREPARED ON HOT DAYS

J F

28

Już po raz trzeci produkty ze znakiem PDŻ - Poznaj Dobrą

Żywność gościły na Międzynarodowych Targach Spożywczych

The International Food & Drink Event w Londynie. Targi IFE są

imprezą cykliczną, odbywającą się co dwa lata. To największe

targi żywności w Wielkiej Brytanii oraz trzecie co do wielko-

ści targi spożywcze w Europie. Tegoroczna edycja odbyła się

w dniach 17-20 marca 2013 r. Szanse na zaprezentowanie swoich

wyrobów mieli producenci żywności i napojów z całego świata.

Na stoisku informacyjno-promocyjnym Ministerstwa Rolnictwa

i Rozwoju Wsi prezentowane były wyroby 35 firm posiadających

znak PDŻ–Poznaj Dobrą Żywność. Wśród promowanych produk-

tów znalazły się przetwory mleczne, mięsne, owocowo-warzyw-

ne, jak również produkty cukiernicze oraz alkohole, wina i piwa.

Na stoisku prowadzone były również degustacje oraz udziela-

ne informacje dotyczące rolnictwa i gospodarki żywnościowej

w Polsce. Nawiązano liczne kontakty biznesowe z potencjalnymi

kontrahentami. Produkty opatrzone znakiem PDŻ zyskały przy-

chylność i pozytywne opinie konsumentów z Wielkiej Brytanii.

Wielka Brytania stanowi atrakcyjny rynek zbytu dla polskich

produktów. Jest drugim po Niemczech odbiorcą polskich artyku-

łów rolno-spożywczych. Targi IFE w Londynie są więc niewątpli-

wie atrakcyjnym miejscem do promowania polskich wyrobów.

For the third time the products with the PDŻ - Poznaj

Dobrą Żywność (Discover Great Food) label were presented

at the International Food & Drink Event held in London. The

IFE trade show is a scheduled event, taking place every two

years. It is the largest food trade show in the United King-

dom and the third largest food trade show in Europe. This

year's edition was held on 17-20 March 2013. Food and bev-

erage producers from around the world had an opportunity

to present their goods. At the information and promotion

stand of the Ministry of Agriculture and Rural Development,

35 companies with the PDŻ-Poznaj Dobrą Żywność (Dis-

cover Great Food) mark presented their products. Among

the promoted products, there were dairy products, meat

products, fruit and vegetable products, as well as confec-

tionery products and alcohols, wines and beers. At the

stand, visitors could taste products and obtain information

on agriculture and food industry in Poland. Many business

contacts with potential partners were established. PDŻ-

Poznaj Dobrą Żywność (Discover Great Food) products

gained favor and positive feedback from consumers in the

United Kingdom.

The United Kingdom is an attractive market for Polish

products. It is the second recipient of Polish agri-food prod-

ucts after Germany. The IFE trade show held in London is

certainly an attractive place to promote Polish products.

Brytyjczycy poznają polskie smakiThe British learn Polish flavours

TEKST BY: DEPARTAMENT PROMOCJI I KOMUNIKACJI/MRIRWZDJĘCIE PHOTO BY: MRIRW


29


TOOrganizowany w ramach polskiego przewodnictwa w Grupie

Wyszehradzkiej rajd, był sposobnością do sportowych zmagań

ponad 300 kolarzy amatorów z Czech, Węgier, Słowacji oraz Polski.

Trasa rajdu liczyła 533 kilometry, kolarze wystartowali 17 maja z Bu-

dapesztu, a następnie rywalizowali na górskich podjazdach w Sło-

wacji i Czechach.

Podczas ceremonii dekoracji uczestników rajdu na Krakowskich

Błoniach, polski minister rolnictwa i rozwoju wsi Stanisław Kalemba

podkreślił, że rywalizacja sportowa jest bardzo dobrą formą pogłę-

biania współpracy między państwami Grupy Wyszehradzkiej. Pod-

kreślił także, że polska żywność niewątpliwe sprzyja zdrowiu i wpły-

wa na poprawę kondycji fizycznej.

To wyjątkowe wydarzenie sportowe, gromadzące zarówno na

trasie rajdu we wszystkich czterech krajach, jak i przed ekranami

telewizorów tysiące kibiców, było doskonałą okazją do promocji

polskiej żywności. Minister Stanisław Kalemba wręczył zwycięzcom

rajdu upominki w postaci koszy z wyśmienitymi polskimi specjała-

mi. Wśród nich były tradycyjne kabanosy, miód pitny, słodycze oraz

owoce i konfitury.

W trakcie Pierwszego Wyszehradzkiego Rajdu Kolarskiego Mi-

nisterstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowało również wyda-

rzenia promujące polską żywność w Pradze i Bratysławie. Najlepsze

polskie produkty prezentowano w stolicy Czech, w ogrodach pol-

skiej ambasady, na pokazach kulinarnych, a także w stolicy Słowacji

w ramach „Dnia Kuchni Polskiej”.

The race organized under the Polish Presidency of the Visegrad

Group provided an opportunity for sport competition for over 300

amateur cyclists from the Czech Republic, Hungary, Slovakia and Po-

land. The race route was 533 kilometres long; cyclists started off on

17 May in Budapest and then competed in uphill stages in Slovakia

and the Czech Republic.

During the award ceremony for participants of the race held at

the Błonia Park in Cracow, Stanisław Kalemba – Polish Minister of Ag-

riculture and Rural Development, stressed that sports competition

is a very good way to deepen cooperation between the Member

States of the Visegrad Group. The Minister also stressed that Polish

food undoubtedly fosters good health and improves physical condi-

tion.

This unique sports event, which brought together thousands

of fans, both at the race route in all four states and in front of televi-

sion sets, was a great opportunity to promote Polish food. Minister

Stanisław Kalemba presented baskets with delicious Polish special-

ties to the winners of the race. Among these specialties were tradi-

tional dried pork sausage, mead, sweets, as well as fruit and jam.

Moreover, during the First Visegrad Bicycle Race, the Ministry of

Agriculture and Rural Development organised events promoting

Polish food in Prague and Bratislava. Under a “Polish Cuisine Day”, the

best Polish products were presented in the Czech capital city, at the

gardens of the Polish embassy, at culinary demonstrations, as well as

in the Slovakia capital city”.

Nasza żywność podbija serca kolarzyOur food wins the hearts of cyclists

FINISZ PIERWSZEGO WYSZEHRADZKIEGO RAJDU KOLARSKIEGO, KTÓRY ODBYWAŁ SIĘ NA RYNKU GŁÓWNYM W KRAKOWIE, STAŁ SIĘ DOBRĄ OKAZJĄ DO PROMOCJI POLSKIEJ ŻYWNOŚCI THE FINISH OF THE FIRST VISEGRAD BICYCLE RACE, WHICH WAS HELD AT THE MAIN SQUARE IN CRACOW, BECAME A GOOD OPPORTUNITY TO PROMOTE POLISH FOOD

TEKST BY: DEPARTAMENT PROMOCJI I KOMUNIKACJI/MRIRWZDJĘCIE PHOTO BY: MRIRW

POLSKA SMAKUJE

30

Eksportowe hity z Vegapol export

POLAND TASTES GOOD

31

Vegapolu hits

32

IS

POLSKA SMAKUJE

Siedmiu ogrodników założyło w 2003 r. Grupę Vegapol. Już

rok później uzyskała ona, jako pierwsza w Polsce, status organiza-

cji w kategorii „owoce i warzywa”. Grupę tworzą ogrodnicy, którzy

z pasją uprawiają warzywa, kontynuując jednocześnie tradycję

swoich rodziców. Każdy z nich wnosi swoją specjalistyczną wiedzę

oraz doświadczenia, spośród których wybierane są te najlepsze.

Grupa dysponuje 28 hektarowym kompleksem szklarnio-

wym, który jest powiększany i unowocześniany z roku na rok.

Dzięki koncentracji produkcji, stała się jednym z większych

producentów świeżych warzyw w kraju i w krótkim czasie

eksporterem tych produktów na rynki Europy Zachodniej oraz

do Rosji. Zaopatruje również polskich pośredników oraz sieci

handlowe. Działanie w Grupie daje potencjał, umożliwia pozy-

skiwanie środków unijnych oraz dotacji w ramach programu

operacyjnego „Zwiększenie wartości dodanej podstawowej

produkcji rolnej i leśnej.” Dzięki pozyskanym środkom wybudo-

wano nowoczesną halę magazynową oraz zakupiono maszyny

do sortowania i pakowania pomidorów.

Vegapol oferuje swoim klientom pomidory wielko- i śred-

nio-owocowe oraz pomidory koktajlowe. Świadomi, że upo-

dobania konsumenta zmieniają się nieustannie, starają się każ-

dego roku wprowadzać nowe odmiany pomidorów. W 2009 r.,

jako pierwsza Grupa w Polsce, rozpoczęła produkcję pomidora

malinowego. Obecnie jest jego największym producentem.

Dziś wymagający klienci cenią sobie naturalność, dlatego

Vegapol zastosował tzw. produkcję zintegrowaną. Do walki

ze szkodnikami i chorobami roślin, zamiast substancji che-

micznych, wykorzystuje biologiczne metody ich zwalczania.

Pomidory w jej szklarniach zapylane są przez trzmiele. Ten

sposób produkcji, zaczerpnięty wprost z przyrody, sprawia,

że do klienta trafia naprawdę zdrowa żywność. Warzywa wy-

glądają apetycznie, mają wyjątkowy smak i aromat. Produkty

Vegapolu są certyfikowane zgodnie z międzynarodowymi

standardami jakości, takimi jak GlobalGAP oraz BRC, które

gwarantują bezpieczny produkt, całkowicie identyfikowal-

In 2003 seven gardeners founded the Vegapol Group.

A year later, as the first in Poland, it received the status of an

organization in the "fruit and vegetables" category. The Group

is made up of gardeners who cultivate vegetables with pas-

sion, at the same time continuing the tradition of their par-

ents. All of them bring their expertise and experience, of

which the best ones are selected.

The Group has a 28-hectare greenhouse complex, which

is enlarged and modernized each year. Due to the concentra-

tion of production, it has become one of the largest produc-

ers of fresh vegetables in the country and soon, the exporter

of these products on the markets of Western Europe and Rus-

sia. Furthermore, it supplies Polish intermediaries and retail-

ers. Working for the Group provides potential, enables the

acquisition of EU funds and grants under the “Adding Value

GRUPA PRODUCENTÓW WARZYW SZKLARNIOWYCH VEGAPOL

SP. Z O.O. JEST JEDNYM Z WIODĄCYCH POLSKICH PRODUCENTÓW

WARZYW SZKLARNIOWYCH, TAKICH JAK POMIDORY I OGÓRKI. SWO-

JĄ DZIAŁALNOŚĆ PROWADZI W POLSCE CENTRALNEJ, W CZYSTEJ

ROLNICZEJ OKOLICY, W MIEJSCOWOŚCI JANÓW K. OTWOCKA THE

GROUP OF GREENHOUSE VEGETABLE GROWERS, VEGAPOL SP. Z O.O.

IS ONE OF THE LEADING GREENHOUSE VEGETABLE GROWERS OF-

FERING E.G. TOMATOES AND CUCUMBERS. IT OPERATES IN CENTRAL

POLAND, IN PURE RURAL SETTING IN THE VILLAGE OF JANÓW NEAR

OTWOCK

POMIDORY: ADMIRO, KOKTAJLOWY I MALINOWY OTRZYMAŁY W UBIEGŁYM ROKU ZNAK PDŻ-POZNAJ DOBRĄ ŻYWNOŚĆ (DISCOVER GREAT FOOD) ADMIRO, COCKTAIL AND RASPBERRY TOMATOES RECEIVED THE DISCOVER GREAT FOOD LABEL LAST YEAR

33

to Agricultural and Forestry Products” operational program.

The acquired funds were disbursed for the construction of

a modern warehouse building and machines for sorting and

packing tomatoes.

Vegapol offers its customers large-size and medium-

size tomatoes, as well as cherry tomatoes. Being aware of

the fact that consumers’ preferences are constantly chang-

ing, the Group tries to introduce new varieties of tomatoes

every year. In 2009, Vegapol was the first group in Poland

that started the production of raspberry tomato. It is now its

main producer.

Today, demanding customers appreciate naturalness,

thus Vegapol applied the so called integrated production

methods. To combat pests and plant diseases, the Group

started to use biological rather than chemical methods of

fighting them. Tomatoes in the greenhouse complex are pol-

linated by bumblebees. This method of production, taken di-

rectly from nature, ensures that customers get really healthy

food. Vegetables look appetizing; they are of distinctive taste

and aroma. Vegapol products are certified in accordance

with international quality standards, such as GlobalGAP and

BRC, which guarantee that products are safe and completely

identifiable. In 2011, the Ministry of Agriculture and Rural De-

velopment awarded the company, as the first producer of

tomato in Poland, the PDŻ-Poznaj Dobrą Żywność (Discover

Great Food) mark, which is given to products with outstand-

ing quality features, due to the ingredients used, microbio-

logical and sensory characteristics, nutrient and functional

component content.

All prizes and awards elate and confirm the company

in the conviction of its market position, which strengthens

both in Poland and abroad.

ny. W 2011 r. firma została odznaczona przez Ministerstwo

Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako pierwszy producent pomido-

ra w Polsce, znakiem PDŻ, który jest nadawany produktom

o wyróżniających się cechach jakościowych, ze względu na

skład surowcowy, cechy mikrobiologiczne i sensoryczne, za-

wartość składników odżywczych i funkcjonalnych.

Wszystkie nagrody i odznaczenia napawają dumą i utwier-

dzają firmę w przekonaniu o ciągle rosnącej pozycji zarówno

w Polsce, jak i za granicą.

TEKST BY: JOANNA KOBYLINSKA

ZDJĘCIE PHOTO BY: VEGAPOL, DARIUSZ MAMIŃSKI/MRIRW

POLAND TASTES GOOD

W PRODUKCJI POMIDORÓW STOSUJE SIĘ JEDYNIE BIOLOGICZNE METODY OCHRONY ROŚLIN IN THE PRODUCTION OF TOMATOES ONLY BIOLOGICAL METHODS OF PLANT PROTECTION ARE USED

TT34

POLSKA SMAKUJE

Tegoroczna edycja, która odbyła się w maju, zgromadziła ponad

2 200 wystawców z 90 krajów, których stoiska zajmowały przestrzeń

ponad 85 000 metrów kwadratowych w siedmiu halach kompleksu

wystawienniczego Shanghai New International Expo Centre.

Polska należała do grupy wiodących uczestników SIAL 2013.

Wyjątkowo liczna reprezentacja uplasowała nas na piątym miejscu

wśród wystawców z poszczególnych krajów. Na stoiskach Agencji

Rynku Rolnego, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Polskiej Agen-

This year's edition, which was held in May, gathered over 2 200 ex-

hibitors from 90 countries, whose stands covered over 85 000 square

meters in seven halls of the Shanghai New International Expo Centre.

Poland was one of the leading participants of SIAL 2013. An

extremely large representation placed us in the fifth place among

exhibitors from various countries. Nearly 70 companies from our

country presented their products at the stands of the Agricultural

Market Agency, the Ministry of Agriculture and Rural Development,

Specjały naszej kuchni w ChinachDelicacies of our cuisine in China

„SIAL SHANGHAI” TO JEDNA Z NAJWIĘKSZYCH IMPREZ WYSTAWIEN-

NICZYCH W BRANŻY ŻYWNOŚCIOWEJ NA ŚWIECIE. NA TAK PRESTI-

ŻOWYCH TARGACH NIE MOGŁO ZABRAKNĄĆ POLSKI “SIAL SHANG-

HAI” IS ONE OF THE LARGEST EXHIBITION EVENTS IN THE FOOD SEC-

TOR WORLDWIDE. POLAND COULD NOT MISS SUCH PRESTIGIOUS

TRADE FAIR

35

POLAND TASTES GOOD

cji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, Agencji Rozwoju Mazow-

sza, Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego, WPHI Szanghaj, jak też

w indywidualnych pawilonach swoje wyroby prezentowało prawie

70 firm z naszego kraju. Wśród nich znaleźli się przedstawiciele sektora

mleczarskiego, mięsnego, cukierniczego, spirytusowego czy owoco-

wo-warzywnego. Śmiało można powiedzieć, że targi SIAL przyciągnę-

ły znaczących eksporterów polskiej żywności.

Wszyscy goście honorowi po zakończeniu ceremonii inauguracji

odwiedzili polską ekspozycję i mieli okazję spróbować specjałów z na-

szego kraju.

Targi „SIAL Shanghai 2013” to doskonała okazja do zapoznania ob-

cokrajowców, w tym mieszkańców Chin, z polskimi smakami. Obecne

na polskich stoiskach wyroby zawojowały podniebienia gości. Odbyło

się wiele degustacji – polskich nalewek, wyrobów wędliniarskich i mle-

czarskich, a także dań charakterystycznych dla naszej kuchni.

Ale wystawa to nie tylko degustacje, to przede wszystkim możli-

wość nawiązania nowych kontaktów biznesowych, zawarcia kontrak-

tów. Podczas targów odbyły się bezpośrednie rozmowy z przedsię-

biorcami na temat ich dotychczasowych działań w Chinach, planów

eksportowych i możliwości wsparcia promocji.

Uczestnicy targów SIAL 2013 wielokrotnie podkreślali, że żywność

z naszego kraju cechuje szereg walorów istotnych dla konsumentów,

takich jak jakość, smak, bezpieczeństwo i wysoki standard norm sani-

tarno-weterynaryjnych.

Wydarzeniem towarzyszącym polskiemu uczestnictwu w tar-

gach była misja gospodarcza. Jej celem było umożliwienie aktywnym,

nowoczesnym przedsiębiorcom nawiązania nowych kontaktów bi-

znesowych i zawarcia owocnych kontraktów.

the Polish Information and Foreign Investment Agency, the Mazovia

Development Agency Plc, the Łódź Regional Development Agency,

the Trade and Investment Promotion Section in Shanghai, as well as at

individual pavilions. Among them were representatives of dairy, meat,

sugar, spirit, as well as fruit and vegetable sectors. It could be safely

stated that the SIAL trade fair attracted major exporters of Polish food.

Following the opening ceremony, all honour guests visited the

Polish exhibition and could taste the specialties of our country.

The “SIAL Shanghai 2013” trade fair is an excellent opportunity to

familiarize foreigners, including Chinese, with Polish flavours. Products

presented at Polish stands conquered the palates of guests. A lot of

tasting was done. Visitors explored Polish liqueurs, meat products and

dairy products, as well as typical dishes of our cuisine.

However, the exhibition is not only about tasting. It is primarily

an opportunity to establish new business contacts and execute con-

tracts. During the trade fair, direct talks with entrepreneurs about their

up-to-date activities in China, export plans and ways to facilitate pro-

motion, were held.

The participants of the SIAL 2013 trade fair repeatedly stressed that

Polish food has numerous advantages significant for consumers, such

as quality, flavour, safety and high sanitary and veterinary standards.

An event which accompanied the Polish participation in the

trade fair was a trade mission. Its aim was to enable active and mod-

ern entrepreneurs to establish new business contacts and execute

fruitful contracts.

TEKST BY: IWONA CIECHAN/ARRZDJĘCIE PHOTO BY: ARR

W UROCZYSTYM OTWARCIU WYSTAWY UDZIAŁ WZIĘLI PRZEDSTAWICIELE ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I INSTYTUCJI HANDLOWYCH Z WIELU KRAJÓW ŚWIATA, M.IN. Z BRAZYLII, ARGENTYNY, FRANCJI, TURCJI CZY WĘGIER. POLSKĘ REPREZENTOWAŁ WICEMINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI TADEUSZ NALEWAJK (PIERWSZY Z LEWEJ), KTÓRY UCZESTNICZYŁ W PRZECINANIU TARGOWEJ WSTĘGI THE OPENING CEREMONY OF THE EXHIBITION WAS ATTENDED BY REPRESENTATIVES OF GOVERNMENT ADMINISTRATION AND COMMERCIAL INSTITUTIONS FROM AROUND THE WORLD, INCLUDING BRAZIL, ARGENTINA, FRANCE, TURKEY AND HUNGARY. POLAND WAS REPRESENTED BY TADEUSZ NALEWAJK – DEPUTY MINISTER OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT (FIRST FROM THE LEFT), – WHO ATTENDED THE RIBBON CUTTING CEREMONY FOR THE TRADE FAIR

W

S36

POLSKA SMAKUJE

Jak otworzyć chińskie wrota?How to open the Chinese gate?

Wywiad z Krzysztofem DarewiczemInterview with Krzysztof Darewicz

Skąd pomysł na polską restaurację w Państwie Środka?

Grupa polskich inwestorów z doświadczeniem w gastronomii

zwróciła się do nas o przygotowanie i realizację takiego projektu, co

zaowocowało otwarciem pierwszej polskiej restauracji w Chinach.

Szeroko pojmowane usługi, w tym gastronomia, hotelarstwo, turysty-

ka, ale też usługi medyczne, edukacja czy projektowanie, stały się już

bardzo atrakcyjnym obszarem do inwestowania w Chinach. Wszelkie

prognozy mówią, że wraz ze wzrostem zamożności chińskiego społe-

czeństwa, to właśnie sektor usług będzie teraz najbardziej opłacalnym

dla zagranicznych inwestorów i projekt otwarcia restauracji był prostą

konsekwencją poważnego podejścia do tych prognoz. Uważam, że

Where does the idea of the Polish restaurant in the Middle

Kingdom come from?

A group of Polish investors having long experience in the catering

industry requested us to develop and implement this project, which

gave rise to the opening of the first Polish restaurant in China. Broadly

defined services, including catering, hotel management, tourism, but

also medical services, education and design, have already become

a very attractive area to invest in China. All forecasts suggest that to-

gether with the increasing affluence of Chinese society, it is the serv-

ice sector which will be now the most profitable for foreign investors

and the project to open the restaurant was a simple consequence of

a serious approach to these forecasts. I believe that Polish entrepre-

neurs (potential investors) should very carefully look at the Chinese

market in this respect, because it has a huge potential for investments,

such as restaurants, confectioneries, bakeries, ice cream parlours, delis,

brasseries, etc. – if we are considering projects related to food. Such

places can and indeed should also serve to promote and offer Polish

food products or implement our technologies, because the produc-

tion of food products, either own or shared with the Chinese, is also

an equally attractive investment field here. The Italians, French or Ger-

mans have been investing for long in China.

How to break through the Great Wall of China with a Polish

offer?

First of all, Polish businessmen seriously thinking about the Chi-

nese market must finally accept the fact that no one is waiting there

for them. The situation has dramatically changed over the last twenty

years, when Poland could still be a partner for the Chinese in some

areas. Today, the market has already become home for all big, me-

dium and small players from around the world, so the competition

is intense. Therefore, anyone who wants to enter the Chinese market

with an agri-food offer must take into account the need to compete

with producers not only from China, but also from Germany, Australia,

New Zealand, the Netherlands or Italy, who additionally have the ad-

vantage of having been here for long and can afford very substantial

capital expenditures (e.g. for branding), as opposed to the vast major-

ity of Polish companies in this industry. In other words, China is a com-

pletely different market –more difficult and challenging than many

Poles, still believing in the stereotype of poor, primitive and shoddy

China, have previously thought. Thus, we are proud that, for exam-

ple, Pendolino trains will go at the breakneck speed of... 160 km/h on

Polish tracks “just in two years”, while trains commuting to every major

metropolis in China run at the speed of 300 km/h.

POLAND TASTES GOOD

37

polscy przedsiębiorcy (potencjalni inwestorzy) powinni bardzo wni-

kliwie przyglądać się chińskiemu rynkowi właśnie pod tym kątem,

bo istnieje tu ogromny potencjał dla takich inwestycji, jak restauracje,

cukiernie, piekarnie, lodziarnie, delikatesy, piwiarnie, itp – jeśli mowa

o przedsięwzięciach mających związek z żywnością. Takie miejsca

mogą i wręcz powinny służyć również promowaniu i oferowaniu pol-

skich produktów żywnościowych lub też wdrażaniu naszych techno-

logii, bo równie atrakcyjnym polem inwestowania jest tu też albo włas-

na, albo wspólna z Chińczykami produkcja towarów spożywczych i np.

Włosi, Francuzi czy Niemcy robią to w Chinach od dawna.

Jak się przebić przez Chinski Mur z polską ofertą?

Przede wszystkim polscy biznesmeni, poważnie myślący o chiń-

skim rynku, muszą w końcu przyjąć do wiadomości, że nikt tam na nich

nie czeka. To jest już zupełnie inna sytuacja niż dwadzieścia lat temu,

gdy Polska mogła być jeszcze dla Chińczyków parterem w niektórych

dziedzinach. Dziś na tym rynku na dobre zadomowili się już wszy-

scy wielcy, średni i mali gracze z całego świata, konkurencja jest więc

ogromna. Zatem ktoś, kto chciałby wejść do Chin z ofertą rolno-spo-

żywczą musi się liczyć z koniecznością konkurowania z producentami

nie tylko chińskimi, ale też niemieckimi, australijskimi, nowozelandzki-

mi, holenderskimi, czy włoskimi, którzy na dodatek mają tę przewagę,

że są tu już od dawna i mogą sobie pozwolić na bardzo pokaźne wy-

datki inwestycyjne (np. na budowanie marki), czego nie można powie-

dzieć o ogromnej większości polskich firm z tej branży. Inaczej mówiąc,

Chiny to już zupełnie inny rynek – bardziej trudny i wymagający niż

sądziło dotąd wielu Polaków, wciąż wierzących w stereotypy, że Chiny

to bieda, prymityw i tandeta. Tak więc u nas szczycimy się na przykład,

że „już za dwa lata” po polskich torach zaczną jeździć pociągi Pendolino

z zawrotną prędkością ... 160 km/h , podczas gdy w Chinach do każdej

wielkiej metropolii mkną już pociągi 300 km/h.

To jednak nie oznacza bynajmniej, że nie warto próbować do-

cierać na chiński rynek. Jeśli projekt będzie odpowiednio przemyśla-

ny i konkurencyjny, a przy jego realizacji nie zabraknie wytrwałości

i absolutnie niezbędnej umiejętności dostosowywania się do bardzo

odmiennych od naszych chińskich realiów, to przy skali i potencjale

tego rynku zyski mogą być nieporównywalne z tymi, jakie osiąga się

na innych rynkach. Czyli – musi być dobry pomysł, znaczny potencjał

inwestycyjny i ogromna wytrwałość w działaniu.

Czym moglibyśmy uwieść Chińczyków?

Jeśli chodzi o polską ofertę rolno-spożywczą, to, jak już wspomnia-

łem, na chińskim rynku w zasadzie jest już wszystko. Ale ponieważ dzia-

ła tu prawo wielkich liczb, dla każdego może się znaleźć jakieś miejsce,

szczególnie gdy coś jest jeszcze mało znane albo na co panuje moda.

Tak więc obawiam się, że bardzo trudno byłoby już zaistnieć na chiń-

skim rynku z jakąś większą ofertą wyrobów mleczarskich czy mięsnych,

bo o to zadbały już światowe koncerny. Natomiast na pewno duże

szanse powodzenia mają wszelkie produktu „ekologiczne”, czyli tzw.

zdrowa żywność, gdyż Chiny borykają się z ogromnym skażeniem śro-

dowiska naturalnego i konsumenci są za takie wyroby gotowi sporo

zapłacić. A więc przetwory owocowe i warzywne, soki, dżemy, wszel-

kie wyroby zawierające zioła, „suplementy diety”, itp. Na przykład wciąż

This, however, does not mean that we should not try to reach the

Chinese market. If a project is well thought-out and competitive, and

its implementation is carried out with enough perseverance and an

absolutely necessary skill to adapt to Chinese reality which differs sig-

nificantly from ours, with regard to the scale and potential of this mar-

ket, gains may be incomparable to those achieved in other markets.

So, all you need is a good idea, significant investment potential and

enormous perseverance in striving to reach your goal.

Which Polish products could seduce the Chinese?

Regarding the Polish agri-food offer, as I said before, the Chinese

market is basically saturated. However, since the law of large numbers

applies here, everyone can find a place, especially when something is

still not well known or becomes fashionable. Thus, I am afraid that it is

very difficult to successfully enter the Chinese market with a greater

range of dairy or meat products, because world corporations have al-

ready taken care of it. However, products which are likely to succeed

are surely all “organic” products, i.e. healthy food, because China faces

huge environmental contamination and consumers are willing to pay

a lot for such products, including fruits and vegetables, juices, jams,

all herb products, “dietary supplements”, etc. For example, raspberries,

currants, gooseberries, other berries are still very exotic and insanely

expensive fruits in China; however, venison products and even our

mushrooms can be found equally exotic and attractive in the market.

Furthermore, all kinds of sweets – cakes, cookies, candies and other

sweet “snacks”, because the Chinese do not have too much tradition

in their production and they generally believe that foreign sweets are

of better quality, which is quite right. There are of course other niches

– for example, you can sell here any amount of chicken feet, because

Chinese women eat them for “cosmetic” purposes (due to the high

content of collagen). However, as far as I know, many of these feet in

Poland are disposed of as waste, because no one wants to invest in

their disinfection, cleaning and packaging. And such examples could

be multiplied.

Can the Chinese be interested in a country like Poland at all?

Generally speaking, the Chinese do not know Poland so far. On

the one hand, it is good, because it means lack of prejudice (e.g., like in

Poland, where Chinese products are considered shoddy, unfortunate-

ly). On the other hand, however, it is bad, as customers need broad

explanation what this Poland is. And thus, as we have no reputation in

China, contrary to the Germans and the Dutch, we are forced to spend

much more resources on promotion and generally much more effort

to convince potential clients or partners that Polish products are not

worse than those from France or Japan. Of course, Polish membership

in the European Union is currently very conductive to the promotion

of Polish products, as the Chinese associate Europe with the highest

quality, compliance with environmental standards, etc. Emphasizing

that Polish products are at the same time European products (or Eu-

ropean Union products) is extremely important, because not so long

ago, most of the Chinese associated Poland with the Soviet Union

and the worse part of Europe, i.e. Eastern Europe. But as I have already

said, today’s Poland – contrary to courteous political declarations – is

38

POLSKA SMAKUJE

bardzo egzotycznymi i szalenie drogimi owocami w Chinach są mali-

ny, porzeczki, agrest, różne jagody, ale równie egzotyczne i atrakcyjne

mogą też być na tym rynku wyroby z dziczyzny, ba, nawet nasze grzy-

by. Ponadto wszelkiego rodzaju słodycze – ciastka, ciasteczka, cukierki

i inne słodkie „przegryzki”, bo Chińczycy nie mają za bardzo tradycji

w takiej produkcji i powszechnie uważają, w sumie słusznie, że za-

graniczne słodycze są lepszej jakości. Są też oczywiście inne nisze –

np. sprzedać tu można każdą ilość kurzych łapek, bo Chinki zjadają je

w celach „kosmetycznych” (ze względu na dużą zawartość kolagenu).

Tymczasem u nas, z tego co wiem, znaczna część tych łapek utylizo-

wana jest jako odpady, bo nikomu nie chce się zainwestować w de-

zynfekcje, czyszczenie i konfekcjonowanie tych łapek. I takie przykłady

można mnożyć.

Czy w ogóle Chińczyków zainteresuje taki kraj jak Polska?

Generalnie Polska z niczym się jeszcze Chińczykom nie koja-

rzy. Z jednej strony – to dobrze, bo oznacza to brak uprzedzeń (np.

takich jak u nas, gdzie „chińszczyzna” kojarzy się niestety z tandetą).

Z drugiej jednak – źle, bo klientowi trzeba bardzo długo tłumaczyć, co to

jest ta Polska. A skoro nie możemy jechać na renomie, jaką już tu sobie

wyrobili Niemcy czy Holendrzy, to zmuszeni jesteśmy do przeznaczania

znacznie większych wydatków na promocję i generalnie znacznie wię-

cej wysiłku na przekonywanie potencjalnych klientów czy partnerów,

że towar z Polski nie jest gorszy od francuskiego czy japońskiego. Oczy-

wiście teraz bardzo sprzyja promowaniu polskich produktów fakt, że

jesteśmy już w Unii Europejskiej – bo dla Chińczyków Europa to syno-

nim najwyższej jakości, przestrzegania norm ekologicznych, itp. Podkre-

ślanie, że produkt polski jest zarazem produktem europejskim (czy też

z Unii Europejskiej) jest szalenie istotne, gdyż jeszcze do niedawna więk-

szość Chińczyków kojarzyła Polskę ze Związkiem Radzieckim i tą gor-

szą Europą Wschodnią. Ale jak już wspomniałem, dziś Polska – wbrew

kurtuazyjnym deklaracjom politycznym – nie jest dla Chin jakimś stra-

tegicznym partnerem i trzeba naprawdę sporo wytrwałości, na pewno

znacznie więcej niż na rynkach europejskich, żeby przekonać Chińczy-

ków do atrakcyjności naszej oferty. To niby banalna prawda, ale kluczem

do powodzenia jest bardzo dokładne rozpoznanie potrzeb i specyfiki

chińskiego rynku, aby się na nim umiejętnie poruszać. I to jest chyba

obecnie największy problem polskich producentów czy potencjalnych

inwestorów, zainteresowanych dotarciem do Chin, ponieważ nie ma

ich za bardzo kto na tym rynku prowadzić. Polaków, czy polskich firm

z odpowiednim doświadczeniem, mogących profesjonalnie doradzać

i realizować przedsięwzięcia w Chinach jest bardzo niewielu. Ponadto

polskim firmom, które są ciągle na dorobku, i którym ciągle brakuje

kapitału, siłą rzeczy brakuje również planowania w kategoriach długo-

falowych i cierpliwości. A Chiny mają to do siebie, że wielkie zyski nie

pojawiają się od razu i najpierw trzeba tu sporo włożyć, żeby później

sporo wyjąć.

no strategic partner for China and it really takes a lot of perseverance,

certainly much more than in the European markets, to persuade the

Chinese to the attractiveness of our offer. It is kind of a trivial truth, but

the key to success is very accurate identification of needs and charac-

teristics of the Chinese market necessary to find your way around it.

Currently, this is probably the biggest problem of Polish producers or

potential investors who are interested in entering the Chinese mar-

ket, because there is actually nobody who would lead them. There

are very few Poles and Polish companies with relevant experience in

China that can provide professional consulting services and imple-

ment projects. Furthermore, Polish companies that are still working

their way and still lack capital, necessarily also lack long-term planning

and patience. And China has this in common, that great profits do not

appear at once and you have to incur a lot here first, to earn a lot later.

ROZMAWIAŁ INTERVIEWED BY: WIESŁAW STEFANIAK

ZDJĘCIA PHOTOS BY: KRZYSZTOF DAREWICZ JR, ARTUR KUBAT/ARIMR

KRZYSZTOF DAREWICZ – sinolog, przedsiębiorca, doradca i publicysta,

wybitny znawca Chin o międzynarodowej renomie. Absolwent sinologii Uni-

wersytetu Warszawskiego, obecnie jest prezesem holdingu Darsin Internatio-

nal Co., Ltd. (konsulting - Hong Kong) i Darsin Sp. z o.o. (import - Polska), zaj-

mującego się doradztwem inwestycyjnym, obsługą transakcji oraz importem

z Chin. Wśród klientów holdingu Darsin, korzystających z doradztwa dotyczą-

cego rynku chińskiego, są m.in. polskie spółki giełdowe, grupy inwestycyjne,

firmy zaopatrujące sieci handlowe, ale także twórcy, naukowcy, organizacje

pozarządowe. Najnowszym osiągnięciem holdingu Darsin jest skuteczne

wprowadzenie na rynek chiński pierwszego polskiego inwestora z projektem

stworzenia sieci luksusowych restauracji. O realizacji przez Darsin innego wyjąt-

kowego projektu – wprowadzenia na chiński rynek rozrywkowy polskiego ze-

społu muzycznego Bayer Full – opowiada nawet nakręcony dla telewizji HBO

film dokumentalny "Miliard szczęśliwych ludzi".

Przebywający od ponad dwudziestu lat w Chinach Krzysztof Darewicz

jest również uznanym na świecie publicystą i ekspertem w zakresie chińskiej

polityki i gospodarki. Był m.in. wieloletnim korespondentem czołowych pol-

skich mediów (PAP, Rzeczpospolita, TVP, Polskie Radio), stałym komentatorem

telewizji CNN, agencji Kyodo, radiostacji BBC World i Voice of America oraz

autorem publikacji w czołowych światowych dziennikach i czasopismach, od

Wall Street Journal i Newsweek po Far Eastern Economic Review czy National

Geographic. Jest również autorem książek, wykładowcą i ekspertem, którego

analizy i opinie są wykorzystywane przez instytucje państwowe, przedsiębior-

stwa, media i placówki naukowe.

KRZYSZTOF DAREWICZ – sinologist, entrepreneur, consultant and publi-

cist, a prominent and internationally acknowledged expert on China. A gradu-

ate of Sinology at the University of Warsaw, currently the President of Darsin

International Co., Ltd. (consulting – Hong Kong) and Darsin Sp. z o.o. (imports

– Poland), rendering investment consulting services, transaction services,

and dealing with imports from China. Among the clients of the Darsin hold-

ing benefiting from consulting services related to the Chinese market, are for

example Polish listed companies, investment groups, companies supplying

retailers, but also developers, scientists, non-governmental organizations. The

latest achievement of the Darsin holding is putting the project of the first Polish

investor involving creating a chain of luxury restaurants on the Chinese market.

The implementation of another unique project by Darsin, i.e. the introduction

of Bayer Full Polish band in the Chinese entertainment market, was even the

theme of the HBO documentary, "One Billion Happy People".

Krzysztof Darewicz, who has been in China for over twenty years, is also

an internationally acknowledged publicist and an expert on Chinese politics

and economy. Among others, he worked as a long-term correspondent for

leading Polish media (Polish Press Agency, Rzeczpospolita daily, TVP, Polskie

Radio), a regular commentator for CNN, Kyodo News, BBC World and Voice of

America radio stations. He is also an author of publications in leading interna-

tional dailies and magazines, from the Wall Street Journal and Newsweek to the

Far Eastern Economic Review and National Geographic, an author of books, a

lecturer and an expert, whose analyses and opinions are used by state institu-

tions, businesses, media and research institutions.

39

POLAND TASTES GOOD

Generalnie polska kuchnia nam bardzo smakuje. Uważamy,

że jest zdrowa i dobrej jakości. W porównaniu z waszą kuchnią

mogę powiedzieć, że nasza jest dużo cięższa. Czasem, gdy po

dłuższej nieobecności jedziemy do naszego kraju, musimy się

niejako od nowa przyzwyczaić do naszych produktów.

To, co mnie i mojemu mężowi najbardziej smakuje, jeśli

chodzi o potrawy polskiej kuchni, to żurek, który polecamy

wszystkim naszym przyjaciołom, gościom, a także członkom

oficjalnych delegacji, które przyjeżdżają do Polski. Oczywiście

muszę wspomnieć także świetne pierogi zarówno w słodkiej, jak

i słonej wersji. Jednakże na czele mojej osobistej listy jest inna

tradycyjna polska potrawa – bigos. Tę potrawę po raz pierwszy

Które ze specjałów polskiej żywności smaku-ją Pani/Panu najbardziej?

Czy któryś z nich mógłby uzyskać uznanie konsumentów w Pani/Pana kraju?

Jakie polskie produkty żywnościowe cieszą się w Pani/Pana kraju największą popularnością i czy są one dostępne w sklepach?

pytania do Ambasadorów questions to the Ambassadors

1

ROŚNIE EKSPORT POLSKICH PRODUKTÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH. UTRZYMUJEMY ŚWIETNĄ

POZYCJĘ W HANDLU TYMI ARTYKUŁAMI W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ I NIEPRZERWANIE DY-

WERSYFIKUJEMY RYNKI ZBYTU. POLSKA JEST AKTYWNA NA ARENIE EUROPEJSKIEJ. O POLSKIEJ

ŻYWNOŚCI ORAZ O JEJ POPULARNOŚĆ W ICH KRAJACH MÓWIĄ DWAJ AMBASADORZY Z KRA-

JÓW EUROPEJSKICH THE EXPORT OF POLISH AGRI-FOOD PRODUCTS INCREASES. WE KEEP OUR

HOLD ON THE TRADE IN THESE PRODUCTS IN EUROPEAN UNION MEMBER STATES AND CONTINUE

TO DIVERSIFY OUR SALES MARKETS. POLAND IS ACTIVE IN EUROPE. TWO AMBASSADORS FROM

EUROPEAN COUNTRIES TALK ABOUT POLISH FOOD AND ITS POPULARITY IN THEIR COUNTRIES

Which Polish food specialties are your favo-urite?

Could any of them become popular among consumers in your country?

Which Polish food products are most po-pular in your country? Are they available in stores?

123

123

In general, Polish cuisine is very tasty for us. In our opinion

it is healthy and of good quality. If we make a comparison I can

say that our cuisine is much more heavy. Sometimes, when we

are back to our country after a longer absence we need to get

used to our products again.

When it comes to Polish cuisine, what me and my husband

like most is żurek soup that we recommend to all our friends,

guests, and members of official delegations visiting Poland.

Obviously, I must also mention delicious dumplings, both in

sweet and salty version. However, at the top of my personal list

I put other traditional Polish dish, namely bigos. I tried this dish

for a first time a longtime ago, in 1997, and I stick to it till today.

1

3

40

POLSKA SMAKUJE

jadłam dawno, w 1997 r., i zostałam jej wierna do dzisiaj. Tym,

co również spożywamy i zawsze polecamy wszystkim osobom

z Bośni i Hercegowiny, które przebywają w Polsce, jest kaczka

w sosie żurawinowym, szczególnie ze względu na fakt, że kacz-

ki są rzadko spożywane w Bośni i Hercegowinie. Jeśli zaś chodzi

o słodycze, to ja jako ich wielki fan, staram się zawsze promo-

wać tradycyjne polskie ciasta – sernik i szarlotkę, w ich różnych

wersjach. Członkowie mojej rodziny również. Mogłabym wy-

mienić jeszcze wiele interesujących dań z polskiej kuchni, które

konsumujemy i które nawet nauczyłam się przygotowywać.

Oczywiście, jak już wspomniałam, korzystam z każdej oka-

zji, by obywateli Bośni i Hercegowiny, którzy przyjeżdżają do

Polski, zapoznać z różnymi aspektami tego kraju, w tym i z ga-

stronomią. Mogę powiedzieć, że nikt z nich nie był niezadowo-

lony. Przeciwnie, bardzo im smakowały wasze specjały. Myślę,

że już wspomniane pierogi, a także różne potrawy z kaczki, któ-

ra - jak wspomniałam - nie jest często spożywana w Bośni i Her-

cegowinie, różne rodzaje ryb, które Polacy przygotowują (łosoś,

śledź, sandacz) zostałyby dobrze przyjęte w Bośni i Hercegowi-

nie. Poza tym różne rodzaje słodyczy, które nie są typowe dla

Bośni i Hercegowiny, jak np. pierniki czy też sernik, a zwłaszcza

ptasie mleczko, które zawsze wszystkim smakuje oraz śliwki

w czekoladzie. Wymieniam je dlatego, że są to produkty nie-

typowe dla Bośni i Hercegowiny, a są świetnej jakości i mają

rewelacyjny smak. Gdy weźmiemy pod uwagę te trzy czynniki,

to możemy założyć, że rezultat będzie na pewno dobry. Oczy-

wiście wymieniłabym także wasze produkty mięsne, których

sposób produkcji jest różny od tego, który mamy w Bośni i Her-

cegowinie, tak więc uważam, że te produkty byłyby interesują-

ce dla konsumentów z Bośni i Hercegowiny.

Muszę powiedzieć, że obecnie w Bośni i Hercegowinie jest

bardzo znana polska wódka Żubrówka, a także inne polskie

wódki, ale nie są one zawsze i wszędzie dostępne w naszych

We also eat and always recommend to all persons from Bos-

nia and Herzegovina who are in Poland is duck in a cranberry

sauce, especially due to the fact that ducks are rarely eaten in

Bosnia and Herzegovina. As a big fan of sweets, when it comes

to confectionery me and my family always try to promote

traditional Polish cakes such as cheesecake and apple pie, in

their different varieties. I could mention many more interesting

things in Polish cuisine, which we consume and which I have

even learned to prepare.

Of course, as already mentioned, I take every opportunity

to acquaint citizens of Bosnia and Herzegovina, who come to

Poland, with various aspects of the country, including its gas-

tronomy. I can say that none of them was unhappy. On the

contrary, they really liked your specialties. I think that the above

mentioned dumplings and various duck dishes which, as I said

earlier, are not often consumed in Bosnia and Herzegovina, as

well as the different types of fish, which Poles prepare (salmon,

herring, perch) would be well received in Bosnia and Herze-

govina. In addition, different types of sweets that are not typi-

cal for Bosnia and Herzegovina such as gingerbread or cheese-

cake, and especially the marshmallow that everyone always

enjoys as well as plums in chocolate. I say all this because these

products are not typical for Bosnia and Herzegovina, and at the

same time they are of excellent quality and taste. As we consid-

er these three factors, we can assume that the result will surely

be good. Of course, meat products are also worth mentioning.

The way there are produced is different from the one we apply

in Bosnia and Herzegovina, so in my opinion these products

would be of interest to consumers in Bosnia and Herzegovina.

I have to say that nowadays Polish vodka Żubrówka to-

gether with other Polish vodkas are very popular, however

they are not available always and everywhere in our stores.

Different types of sweets, especially from the Wedel com-

Od stycznia do maja 2013 r., sprzedaż towarów rolno-spożywczych z Polski do Serbii wynosiła ok. 10,9 mln EUR, co oznacza wzrost o 55% w stosunku do analogicznego okresu 2012 roku. Głównymi produktami eksportowany-mi z Polski do Bośni i Hercegowiny są: czekolada i inne przetwory spożywcze zawierające kakao, papierosy, bydło żywe oraz jabłka In the period from January to May 2013, the sales of agri-food products from Poland to Serbia amounted to EUR 10.9 million, which, on the other hand, in comparison with the same period last year meant 55% increase.The main products exported from Poland to Bosnia and Herzegovina were chocolate and other prepared food containing cocoa, tobacco, live cattle and apples

AMBASADOR NADZWYCZAJNY I PEŁNOMOCNY BOŚNI I HERCEGOWINY W POLSCE – J.E. PANI KOVILIJKA ŠPIRIĆ

AMBASSADOR EXTRAORDINARY AND PLENIPOTENTIARY OF BOSNIA AND HERZEGOVINA IN POLAND HER EXCELLENCY MRS. KOVILIJKA ŠPIRIĆ

2

3

2

3

41

POLAND TASTES GOOD

Jest wiele potraw tradycyjnej polskiej kuchni, które bardzo

sobie cenię: pierogi lub też dobry bigos, w szczególności jednak

zupy: barszcz czysty, żurek, kapuśniak i w sezonie letnim dobry

chłodnik. Ponadto z potraw na zimno marynowane grzyby.

Bliskość naszych krajów dobrze ilustrują duże podobieństwa

występujące w naszych tradycyjnych kuchniach. Wiele z wymie-

nionych potraw jest dostępnych i uwielbianych w Niemczech,

w tej lub innej formie. Do nich zalicza się zapewne bigos - Niem-

cy bardzo lubią wszelkiego rodzaju dania jednogarnkowe. Dale-

kimi krewnymi pierogów są w Niemczech tzw. Teigtaschen lub

– na terenie Szwabii – Maultaschen.

Znana od dawna i uwielbiana w Niemczech jest tradycyjna

„polska gęś” czy też specjalność wędliniarska znana pod nazwą

„Kiełbasa Krakowska”. Konkurencja na niemieckim rynku spożyw-

czym jest intensywna. Jednak produkty, które zdobędą uznanie

konsumentów poprzez swoją jakość – lub jak w Niemczech np.

również poprzez ekologiczną metodę produkcji – i zostaną od-

powiednio wprowadzone na rynek mają dobre szanse na prze-

bicie się. Odwrotnie życzyłbym sobie, aby również niemieckie

produkty spotkały się z zainteresowaniem w Polsce. Dając tylko

jeden przykład: niemieckie wina białe zaliczają się do najlepszych

na świecie, jednak nie są oferowane przez wiele punktów sprze-

daży w takim stopniu, na który sobie zasługują.

1 There are many traditional Polish dishes which I value very

much: pierogi or a good bigos, but especially soups: pure borsch,

żurek, cabbage soup and in the summer season a good chłodnik.

Additionally, from the cold dishes, marinated mushrooms.

The fact how close our countries are is well illustrated by the

numerous similarities present in our traditional cuisines. Many of

the dishes mentioned are available and loved in Germany, in one

form or the other. For sure bigos is one of them – Germans very

much like all kinds of dishes served from one pot. The distant

relatives of pierogi in Germany are the Teigtaschen or – in Swabia

– the Maultaschen.

The traditional “Polish goose” has been famous for long and

is loved in Germany, as well as the sausage specialty known un-

der the brand “Cracow Sausage”. The competition on the Ger-

man food market is intense. However, products which gain the

recognition of consumers because of their quality – or as in the

case of Germany also because of the organic method of produc-

tion – and will be properly marketed, have very good chances of

breaking through. Vice versa, I wish that also German products

gain the interest of consumers in Poland. To give just one exam-

ple: German white wines are considered to be one of the best in

the world but are not being offered in many stores to the extent

which they deserve.

1

Eksport do Niemiec stanowi ok. 22% wartości polskiego eksportu rolno-spo-żywczego ogółem. Od stycznia do maja 2013 r. sprzedaż do Niemiec takich produktów wyniosła ok. 1,68 mld EUR i w porównaniu z tym samym okre-sem 2012 r. wzrosła o 20,8%. Najwięcej sprzedano: ryb wędzonych, soków i owoców mrożonych, mięsa drobiowego i wyrobów piekarniczych Exports to Germany accounted for about 22% of the agri-food exports. During the period of I-V 2013, sales to Germany amounted to EUR 1.68 billion; in compa-rison with the same period of 2012 it was an increase of 20.8%. The greatest amount of the following items was sold: smoked fish, fruit juices, frozen fruit and bakery products

sklepach, a także różne rodzaje słodyczy, szczególnie firmy

Wedel, chociaż zaopatrzenie w nie mogłoby być większe. To,

co ja osobiście zauważyłam w naszych sklepach, to duże ilości

lodów polskich producentów, które są bardzo dobrej jakości

i mają konkurencyjne ceny. Ja osobiście myślę, że Polska na

rynek Bośni i Hercegowiny mogłaby wprowadzić dużo więcej

produktów rolniczych, szczególnie po okresie suszy w Bośni

i Hercegowinie i w całym regionie. Tu mam na myśli zarówno

warzywa, jak i owoce, które, znowu powtórzę, są bardzo dobrej

jakości i są konkurencyjne z uwagi na cenę.

pany, are also very popular though their supply could be

better. I personally noticed that in our stores there are large

amounts of ice-creams produced by Polish companies. They

are of very good quality and competitive price. In my opinion

Poland could sell a lot more agricultural products on Bosnian

market, particularly after a period of drought in Bosnia and

Herzegovina and the whole region. I think of both vegetables

and fruits which, let me say it again, are of very good quality

as well as of competitive price.

AMBASADOR REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC W POLSCE – J.E. PAN RÜDIGER FREIHERR VON FRITSCH

AMBASSADOR EXTRAORDINARY AND PLENIPOTENTIARY OF THE FEDERAL REPUBLIC OF GERMANY IN POLAND HIS EXCELLENCY MR. RÜDIGER FREIHERR VON FRITSCH

2

3

2

3

42

POLSKA SMAKUJE

TCCelem programu „Szklanka mleka” jest kształtowanie

wśród dzieci i młodzieży dobrych nawyków żywieniowych

poprzez promowanie spożycia mleka i przetworów mlecz-

nych.

Od początku realizacji programu dzieci uczęszczające

do szkół i przedszkoli spożyły ponad 1 miliard 430 milionów

szklanek mleka. W tej prozdrowotnej akcji bierze udział ok.

2,4 mln dzieci z ok. 14,5 tys. placówek oświatowych.

Program „Szklanka Mleka” jest finansowany z trzech

źródeł:

dopłata unijna – obejmuje dostarczanie mleka

i jego przetworów do wszystkich rodzajów upraw-

nionych placówek oświatowych,

dopłata krajowa – obejmuje dostarczanie mleka

i jego przetworów do szkół podstawowych,

dofinansowanie z Funduszu Promocji Mleka – obej-

muje dostarczanie mleka i jego przetworów do

przedszkoli i gimnazjów.

W Polsce od czasu akcesji do UE program „Szklanka

Mleka” cieszy się rosnącą popularnością. Znaczący wzrost

zainteresowania akcją wśród placówek oświatowych na-

stąpił po uruchomieniu (na wzór innych krajów Unii, takich

jak np. Szwecja, Finlandia, Wielka Brytania czy Węgry) do-

datkowych środków finansowych, mających na celu dalsze

obniżenie cen mleka i przetworów mlecznych płaconych

przez uczniów w przedszkolach, szkołach podstawo-

wych i gimnazjach. W ramach programu dzieci i ucz-

niowie spożywają mleko białe i mleko smakowe o

różnej zawartości tłuszczu, twarożki, sery i jogurty.

Od roku szkolnego 2007/2008 Polska jest

liderem wśród krajów Unii w realizacji pro-

gramu „Szklanka Mleka". Ilość mleka i prze-

tworów mlecznych, dostarczanych do

placówek oświatowych, jak

i kwota środków finanso-

wych pozyskiwanych z UE

przez Polskę, jest większa niż

w krajach starej Unii, takich jak

Francja, Wielka Brytania, Niem-

cy, Szwecja i Finlandia, w których

program jest realizowany od po-

nad 20 lat.

The purpose of the School Milk Scheme is to develop good eating habits

among children and youth by promoting the consumption of milk and milk

products.

Since the beginning of the scheme, children attending schools and kinder-

gartens have consumed more than 1.43 billion glasses of milk. This pro-health

campaign covers approximately 2.4 million children from about 14.5 thousand

educational institutions.

The School Milk Scheme is funded from three sources:

EU subsidy for the consumption of milk and milk products at all types of

eligible educational institutions,

national aid for the consumption of milk and milk products at primary

schools,

co-financing from the Milk Promotion Fund for the consumption of milk

and milk products at kindergartens and junior secondary schools.

In Poland, since its accession to the European Union, the School Milk Scheme

has been growing in popularity. A significant increase in interest in the campaign

among educational institutions was due to making (similarly to other EU Mem-

ber States, such as Sweden, Finland, the United Kingdom and Hungary) addition-

al funds available to further reduce the prices of milk and milk products paid by

pupils at kindergartens, primary schools and junior secondary schools. Under the

scheme, children and students consume white and flavoured milk with

different fat content, cottage cheese, cheese and yogurt.

Since the 2007/2008 school year, Poland has been the

leader among the EU Member States in the implementation of

the School Milk Scheme. The amount of milk and milk

products supplied to educational institutions,

as well as the amount of EU funds raised by

Poland, are higher than in EU-15 Member

States, such as France, the United King-

dom, Germany, Sweden and Finland,

where the scheme has been im-

plemented for over 20 years.

Program „Szklanka Mleka”School Milk Scheme

43

POLAND TASTES GOOD

IWW II semestrze roku szkolnego 2012/2013, w programie „Owoce w szkole”,

uczestniczy ponad 10 tys. szkół podstawowych (tj. o ponad 400 szkół więcej niż

w I semestrze bieżącego roku szkolnego), w których owoce i warzywa spożywa

ponad 950 tys. uczniów klas I-III, co stanowi 86% liczby dzieci z grupy docelowej,

obejmującej 1 105 386 (tj. o ok. 4% więcej niż w I semestrze).

Dostawy owoców i warzyw są organizowane przez 106 zatwierdzonych

dostawców, a 7 zatwierdzonych szkół samodzielnie pozyskuje i udostępnia

owoce i warzywa dzieciom ze swoich placówek. Przez okres 10 wybranych ty-

godni semestru każde dziecko uczestniczące w programie otrzyma po 23 por-

cje owoców i warzyw, tj. przez 3 tygodnie - po 3 porcje owocowo-warzywne

w tygodniu oraz przez 7 tygodni - po 2 porcje owocowo-warzywne w tygodniu.

W ramach programu „Owoce w szkole” udostępniane są:

świeże owoce: jabłka, gruszki, truskawki,

świeże warzywa: marchew, rzodkiewki, papryka słodka,

soki owocowe, warzywne oraz owocowo-warzywne.

Każde dziecko uczestniczące w programie otrzymuje jednorazowo porcję

składającą się z jednego produktu owocowego i jednego produktu warzyw-

nego.

W ramach akcji „Owoce w szkole” dzieci nie tylko otrzymują bezpłatnie

porcje owoców i warzyw, ale również uczestniczą w działaniach edukacyjnych,

informujących o zdrowych nawykach żywieniowych oraz zaletach spożywania

owoców i warzyw.

Dotychczasowa ocena realizacji programu „Owoce w szkole” potwierdziła,

że przyczynił się on do istotnego wzrostu spożycia owoców i warzyw przez

dzieci oraz zwiększenia ich wiedzy na temat zasad zdrowego odżywiania. Pro-

gram wpłynął pozytywnie na zmianę nastawienia dzieci do jedzenia owoców

i warzyw oraz spowodował korzystną zmianę zachowań rodziców w kształto-

waniu dobrych nawyków żywieniowych u dzieci.

In the second semester of the 2012/2013 school year,

the School Fruit Scheme covers over ten thousand primary

schools (i.e. over 400 schools more than in the first semester

of the current school year) with over 950 thousand pupils of

I-III grades eating fruits and vegetables. It represents 86% of

the target group of 1,105,386 children (i.e. about 4% more

than in the first semester).

Fruits and vegetables are supplied by 106 approved

suppliers; however, seven approved schools independently

obtain and provide fruits and vegetables to their pupils. For

ten selected weeks of the semester, each child participating

in the scheme is going to receive 23 servings of fruits and

vegetables, i.e. for three weeks – three servings of fruits and

vegetables a week, for seven weeks – two servings of fruits

and vegetables a week.

Under the School Fruit Scheme, the following products

are made available:

fresh fruits: apples, pears, strawberries,

fresh vegetables: carrots, radishes, sweet peppers,

fruit juices, vegetable juices, as well as fruit and veg-

etable juices.

Each child participating in the scheme receives at one

time a portion consisting of one fruit product and one veg-

etable product.

Under the School Fruit campaign, children not

only receive the free servings of fruits and vegetables,

but also participate in educational activities that inform

them of healthy eating habits and the benefits of eating

fruits and vegetables.

The current review of the implementation of

the School Fruit Scheme has confirmed that it

has significantly increased fruit and veg-

etable consumption among children

and expanded their knowledge

on healthy eating principles. The

scheme had a positive effect on

changing the attitude of children

to eating fruits and vegetables, and

resulted in a positive change of

parents’ behaviour in the devel-

opment of good eating habits

among children.

Program „Owoce w szkole”School Fruit Scheme

TEKST BY: IWONA CIECHAN/ARRZDJĘCIA PHOTOS BY: © PANTHERSTOCK/PHOTOGENICA

44

POLSKA SMAKUJE

Szlakiem polskich smakówAlong the trail of Polish flavours

NAJLEPSI ŚWIATOWI KUCHARZE ZNALEŹLI NA POLSKICH BEZDROŻACH NOWE INSPIRACJE KULINARNE THE BEST CHEFS IN THE WORLD HAVE FOUND NEW CULINARY INSPIRATIONS IN THE POLISH WILDERNESS

45

TSSłońce, morska bryza, piaszczysta plaża nad Bałtykiem. Wiatr

w żaglach, czyli podróż szlakiem mazurskich jezior i lasów. Wędrówka

dolinami Tatrzańskiego Parku Narodowego, świeże powietrze i zdoby-

wanie górskich szczytów. Czego chcieć więcej? Co może nas spotkać

na polskich szlakach turystycznych oprócz pięknych widoków, czyste-

go powietrza i dzikiej natury? Z pewnością są to wyśmienite, zdrowe

i naturalne, tradycyjne polskie potrawy. Warto wybrać się w podróż kuli-

narną czy to szlakiem polskich produktów tradycyjnych i regionalnych,

czy też licznych gospodarstw ekologicznych lub agroturystycznych.

Bogactwo smaków i aromatów oraz różnorodność polskiego krajobra-

zu sprawiają, że każdy znajdzie dla siebie coś odpowiedniego. Morze,

góry, mazurskie jeziora – wszędzie towarzyszyć nam będzie naturalna,

polska żywność.

W Warszawie, jak w każdej europejskiej stolicy, znajdziemy boga-

ctwo kultur i smaków. Od popularnych ostatnio barów z burgerami

z wysokojakościowej wołowiny, poprzez restauracje z kuchnią śród-

ziemnomorską, po lokale będące w dzień restauracją, a wieczorami

pubem z bardzo interesującą ofertą kulinarną. Wciąż popularne są bary

tureckie serwujące kebaby, jednak coraz częściej warszawiacy zasiadają

przy hiszpańskich tapas, czy doceniając smak włoskiej pizzy wypiekanej

w piecu sprowadzonym prosto z Neapolu, popijają niepasteryzowane

polskie piwa lub delektują się winem z różnych części świata. Na kuli-

narnej mapie Warszawy widać jak na dłoni, że restauratorzy wiedzą, jak

zaspokoić zmieniające się gusta i rosnące wymagania konsumentów.

Jednak, gdy słońce kusi nas swoimi promieniami, a nawet gdy

spadnie orzeźwiający deszcz, warto opuścić stolicę i wyruszyć w po-

dróż, która będzie czasem relaksu i ucieczki od codzienności. Będzie

ucztą nie tylko dla oczu, lecz także dla podniebienia. Wiele jest w Polsce

takich miejsc, gdzie oprócz pięknych krajobrazów, na turystów czekają

również pięknie i smacznie zastawione stoły.

Letnie miesiące obfitują w świeże, smaczne owoce. Niewątpliwą

królową czerwca jest słodka i aromatyczna truskawka. Owoc popular-

ny w całym kraju, ale szczególnie kojarzony z Kaszubami. Aby poznać

prawdziwy, naturalny smak truskawki kaszubskiej, należy wybrać się

właśnie tam. Ze względu na warunki dojrzewania, truskawkę kaszub-

ską odróżnia od uprawianych w innych regionach gatunków większy

poziom cukru w owocach. Wpływ ma na to specyficzny mikroklimat

Pojezierza Kaszubskiego, w szczególności występujące tu różnice tem-

peratur, chłodne noce i upalne dni.

Z Kaszub niedaleko na Warmię i Mazury, region zwany też Krainą

Wielkich Jezior. Bogactwo kulinarne tej części Polski wiąże się niewątpli-

wie z rybami. W niejednym porcie żeglujący po jeziorach turyści mogą

zjeść pyszną rybę z grilla z surówką z kiszonej kapusty – tradycyjnym,

polskim dodatkiem do dań rybnych. Prym wiodą szczupak i sandacz.

Znakomitą przekąską będzie również wędzony węgorz.

Upalny dzień czy to na Warmii i Mazurach, czy na położonym bar-

dziej na wschód Podlasiu, nie może zakończyć się bez chłodnika. Jest

to orzeźwiająca zupa buraczkowa z dodatkiem kefiru, z widocznymi

kawałkami świeżych warzyw i ziół, o przepięknej czerwonej, przecho-

dzącej w różową barwie. Potrawa ta zawitała na polskie ziemie za cza-

sów dynastii Jagiellońskiej, kiedy to za przyczyną unii polsko-litewskiej

kuchnia staropolska zaczęła przenikać na Litwę, litewska zaś do Korony.

Kuchnie obu narodów wymieszały się, a wiele dań litewskich zagości-

The sun, sea breeze, a sandy beach by the Baltic Sea. Wind in

the sails, that is to say a journey along the trail of Masuria lakes and

forests. Hiking the valleys of the Tatra National Park, fresh air and

conquering mountain peaks. Is it not enough? What can we expect

hiking along Polish tourist trails besides lovely views, clean air and

wildlife? Certainly, these are delicious, healthy and natural, traditional

Polish dishes. It is worth going on a culinary journey either along

the trail of Polish traditional and regional products, or the trail of nu-

merous organic or agro-tourism farms. The richness of flavours and

aromas, and the diversity of Polish landscape make everyone find

something to enjoy. The sea, mountains, Masuria lakes – we can ex-

pect natural Polish food everywhere.

In Warsaw, as in any European capital, we will find the richness

of cultures and flavours. Starting from recently popular bars serving

high-quality beef burgers through restaurants with Mediterranean

cuisine, ending with businesses which are restaurants during the

day and pubs with a very interesting culinary offer in the evening.

Turkish bars serving döner kebabs are still popular, but the residents

of Warsaw more often enjoy Spanish tapas or sip Polish unpasteur-

ized beers or savour a glass of wine from around the world appre-

ciating the flavour of Italian pizza baked in an oven brought over

directly from Naples. The culinary map of Warsaw clearly shows that

restaurateurs know how to cater for changing tastes and growing

consumer demand.

However, when the sun tempts us with its rays and even

when refreshing rain falls, it is worth leaving the capital and

setting out on a journey that will be a time of relaxation and

escape from everyday life. It will be a feast not only for the eyes

but also for the palate. There are many such places in Poland,

SIELAWA TO PYSZNA RYBA. NAJLEPSZA JEST WĘDZONA, SOCZYSTA I PEŁNA AROMATÓW. NA SUWALSZCZYŹNIE MOŻNA JĄ ZŁOWIĆ WŁASNORĘCZNIE – SMAKUJE WTEDY JESZCZE LEPIEJ WHITEFISH IS A DELICIOUS FISH. IT IS BEST SMOKED, JUICY AND FULL OF FLAVOR. IN THE SUWAŁKI REGION VISITORS CAN CATCH IT PERSONALLY – THEN IT TASTES EVEN BETTER

POLAND TASTES GOOD

POLSKA SMAKUJE

46

ło na stałe na naszych stołach. Tradycyjny chłodnik litewski serwuje się

z ugotowanymi ziemniakami. Dla zaostrzenia smaku można dodać

również pęczek świeżej rzodkiewki. W tradycyjnych przepisach dodaje

się do chłodnika szyjki rakowe lub inne mięso, co niewątpliwie pod-

nosi jego walory smakowe. Taki chłodnik syci, wspaniale gasi pragnie-

nie, orzeźwia i jest doskonałym wstępem do drugiego dania. A są nim

tradycyjne kartacze, jeden z najbardziej popularnych produktów tra-

dycyjnych w województwie podlaskim, będące także sztandarowym

produktem tradycyjnym kuchni litewskiej. Do dziś wiele gospodyń

przygotowuje je w domach, formując z masy ziemniaczanej spore

kulki lub owale, wokół nadzienia z mielonego mięsa. Miłośnicy potraw

jarskich również mogą raczyć się tym tradycyjnym smakiem, gdyż by-

wają kartacze faszerowane kiszoną kapustą lub grzybami.

Będąc na Podlasiu warto zawędrować w jego północne strony

i urządzić sobie piknik nad jeziorem Jaczno na Suwalszczyźnie – re-

gionie zwanym żartobliwie polskim biegunem zimna, ze względu na

najniższe w kraju temperatury powietrza. Płynie tam, niesłusznie zapo-

mniana przez miłośników kajakarstwa, rzeczka Szeszupa. Przepiękne

krajobrazy, najdziksza i najmniej zmieniona przez człowieka przyroda,

czyste powietrze i oczywiście przepyszne jedzenie. W piknikowym ko-

szyku obowiązkowo powinna znaleźć się wędzona sielawa z kromką

jeszcze ciepłego pieczywa, prosto z chlebowego pieca. Ponadto trady-

where in addition to beautiful scenery, tourists can enjoy beau-

tifully and deliciously set tables.

Summer months are full of fresh, delicious fruit. The undisputed

queen of June is sweet and aromatic strawberry. The fruit popular

throughout the country, but especially associated with the Kashubia

Region. You should go there to enjoy a true and natural flavour of

Kashubian strawberries. Due to the different conditions of ripening,

Kashubian strawberries are sweeter than species cultivated in other

regions. This is because of the unique microclimate of the Kashubian

Lake District, in particular temperature differences, cool nights and

hot days typical of the region.

The Kashubia Region is close to the Warmian-Masurian Region,

also known as the Great Lake Region. The culinary richness of this part

of Poland is undoubtedly associated with fish. In many harbours, tour-

ists sailing on the lakes can enjoy delicious grilled fish with sauerkraut

salad – a traditional Polish addition to fish dishes. Pike and zander have

the lead. Smoked eel will be also an excellent snack.

Whether it is a hot day in the Warmian-Masurian Region or in

the Podlasie Region located more to the east, it cannot end with-

ORZEŹWIAJĄCY, SMACZNY I ZDROWY CHŁODNIK NALEŻY DO KANONU KUCHNI POLSKIEJ I LITEW-SKIEJ REFRESHING, TASTY AND WHOLESOME COLD SOUP IS ONE OF THE MOST FAMOUS DISHES IN POLISH AND LITHUANIAN CUISINE

LITEWSKIE KORZENIE POSIADAJĄ TEŻ KARTACZE. NIE JEST TO DANIE LEKKOSTRAWNE I DIE-TETYCZNE, ALE ZA TO NIEZWYKLE SMAKOWITE POTATO-MEAT DUMPLINGS ALSO HAVE LITHUANIAN ROOTS. THIS DISH IS NOT DIETARY AND EASY TO DIGEST, BUT IT IS DEFINITELY EXTREMELY DELICIOUS

POLAND TASTES GOOD

47

cyjny pierekaczewnik, czyli zwinięty w rulon przekładaniec ze słodkim

lub mięsnym nadzieniem – potrawa odzwierciedlająca tatarską obec-

ność na tym terenie, a na deser duży kawałek słodkiego, biszkoptowe-

go sękacza.

Pod koniec lata ze wschodu możemy przemieścić się na zachód.

W województwie lubuskim jest gmina Nowa Sól – winem i mlekiem

kozim płynąca. Warto ją odwiedzić, wybrać się na „spacer” po Odrze

niewielką łodzią. Można zatrzymać się w jednej z winnic i w zacisznej

altance delektować się smakiem schłodzonego, orzeźwiającego bia-

łego wina, domowej roboty konfiturą z winogron oraz wyśmienitymi

kozimi serami. Z Nowej Soli możemy, podążając Lubuskim Szlakiem

Wina i Miodu, udać się na północ regionu. Jest to pierwszy tego typu

szlak w Polsce, zaplanowany przez lubuskich pszczelarzy i winiarzy,

z 14 przystankami po drodze. Na szlaku można się przespać, napić bo-

skiego trunku, posmakować pszczelarskich wyrobów.

Chociaż Polska ma bogate tradycje winiarskie, to klimat i sto-

sunkowo krótkie lato nie sprzyjają produkcji tego trunku. Wina

w regionie lubuskim nie są produkowane na szeroką skalę, dlatego

by poznać ich smak, należy udać się tam osobiście. Podobnie jest

z winami z Podkarpacia, regionu leżącego na południowym

wschodzie kraju. Możemy wybrać się tam w czerwcu, gdy w stolicy

regionu, Rzeszowie, odbywa się Galicyjski Festiwal Win i Galicyjski

Konkurs Win organizowany na przepięknym Zamku w Łańcucie.

Gdy będziemy na południu warto odwiedzić sąsiadującą z Pod-

karpaciem Małopolskę. Z tą częścią Polski wiążą się między inny-

mi dwa produkty. Bryndza podhalańska, czyli jeden z najbardziej

znanych serów tatrzańskich. Biały lub biało-kremowy, o jednolitej

out a cold beetroot soup. It is a refreshing beetroot soup with kefir

and visible pieces of fresh vegetables and herbs, having a beautiful

red colour, passing into pink. This dish came to the Polish lands

at the time of the Jagiellonian dynasty, when due to the Polish-

Lithuanian Union cuisines of the Kingdom of Poland and the

Grand Duchy of Lithuania began to interpenetrate. Cuisines of the

two nations mixed up and Poland has become home for many

Lithuanian dishes. The traditional Lithuanian cold beetroot soup

is served with boiled potatoes. You can add a bunch of fresh rad-

ishes to sharpen the flavour. In accordance with traditional recipes,

crayfish tails or other meat are added to the soup, which undoubt-

edly enhances its flavour. Such cold beetroot soup satiates, excel-

lently quenches thirst, refreshes and is a great introduction to the

second course, which is traditional

cepelinai, one of the most popular

traditional products in the Podlasie

Region – the flagship product of

traditional Lithuanian cuisine. To this

day, many housewives prepare them

at home, forming balls or ovals from

potato dough and roll them around

minced meat filling. Vegetarian dish

enthusiasts can also enjoy this tradi-

tional flavour, because cepelinai are

sometimes stuffed with sauerkraut

or mushrooms.

While being in the Podlasie Re-

gion, it is worth visiting its northern

part and arranging a picnic by the

Jaczno Lake in the Suwałki Region, jok-

ingly called the Polish cold pole, due

to the lowest temperatures recorded

in the country. The Szeszupa River, un-

justly forgotten by canoeing enthusi-

asts, flows there. The beautiful scenery,

wildlife that remains almost unaltered

by man, clean air, and of course delicious food. Smoked whitefish with

a slice of warm bread directly from a bread oven should necessarily

appear in a picnic basket. Moreover, traditional pierekaczewnik, that is a

rolled-up layer cake with sweet or meat fillings – a dish reflecting the

Tatar presence in the area, and a big piece of sweet, sponge sękacz

(tree cake) for dessert.

When summer comes to an end, we can leave the east and head

the west. The Nowa Sól Municipality located in the Lubuskie Voivode-

ship is the land of wine and goat’s milk. It is worth visiting, taking a

“walk” in a small boat along the Oder River. You can stay at one of

wineries and savour the flavour of cold, refreshing white wine, home-

made grape jam and delicious goat cheese in a secluded gazebo.

From Nowa Sól we can go along the Lubuskie Trail of Wine and Honey

to the north of the region. This is the first such trail in Poland, planned

by Lubuskie beekeepers and vintners, with 14 stops along the way.

On the trail you can get some sleep, drink the divine liquor and taste

apiculture products.

WĘDRUJĄC LUBUSKIM SZLAKIEM NIE MOŻNA ZAPOMNIEĆ O DEGUSTACJI TUTEJSZYCH WIN I SERÓW WHILE WANDERING ALONG THE LUBUSZ TRAIL, ONE CANNOT MISS CHEESE AND WINE TASTING

48

POLSKA SMAKUJE

Although Poland has rich wine traditions, the climate and rela-

tively short summers are not conducive to the production of this

liquor. Wines in the Lubuskie Region are not produced on a large

scale, thus you should go there in person to know their flavour. The

situation is likewise with wines produced in the Podkarpacie Region

located in the south-east of the country. We can visit it in June, when

the Galician Wine Festival is held in Rzeszów – the capital city of the

region, and when the Galician Wine Contest is organised at the beau-

tiful Castle Museum in Łańcut. When we are in the south, it is worth

visiting the Małopolska Region which is adjacent to the Podkarpacie

Region. This part of Poland is associated with, among others, two

other products. Podhale bryndza, which is one of the most famous

Tatra cheeses, is one of them. White or creamy white in appearance,

with a uniform consistency, reminiscent of a paste, although you can

also find slightly granular or lumpy varieties. It tastes salty, sometimes

slightly spicy or sour. It is made from sheep's milk or sheep's and cow's

milk. However, the content of cow's milk must not exceed 40% of the

total amount of milk used for its production. Bryndza is the first Polish

product included in the list of products protected by the European

Commission. Currently, 36 products have been registered. These in-

clude also oscypek – entered in the list as the second cheese from the

same part of Poland. It is of a distinctive conical shape, unique, distinct

smoky aroma and salty flavour. Original oscypek is made from sheep's

milk and has quite hard, but flexible consistency. Real oscypek must

grind while eating it, or “squeal” as Highlanders call it.

Inevitably, any part of Poland is characterised by region-specific

products which are inextricably linked to the landscape, topography,

growing possibilities. They can be endlessly enumerated, tracking

the history of their existence in our country. However, exploring the

traditional flavour, original aroma and experiencing traditional Polish

hospitality requires visiting these regions in person. So get in the way

and bon appetit!

konsystencji, przypominający pastę, chociaż można spotkać rów-

nież bryndzę podhalańską delikatnie ziarnistą lub grudkowatą.

W smaku jest słona, czasem lekko ostra lub kwaśna. Wytwarzana jest

z mleka owczego lub owczego i krowiego. Przy czym zawartość

mleka krowiego nie może przekraczać 40% całkowitej ilości mleka

użytego do produkcji. Bryndza to pierwszy polski produkt wpisa-

ny na listę produktów chronionych przez Komisję Europejską. Dziś

mamy już 36 zarejestrowanych produktów. Jest wśród nich także

oscypek – wpisany jako drugi ser również z tej części Polski. O cha-

rakterystycznym stożkowatym kształcie, niepowtarzalnym, wy-

raźnym zapachu wędzenia i słonym smaku. Oryginalny oscypek

produkowany jest z mleka owczego, ma dość twardą, ale elastycz-

ną konsystencję. Prawdziwy oscypek musi skrzy-

pieć w zębach, czy jak mawiają górale „kwiczeć”.

Niewątpliwie każda część Polski ma cha-

rakterystyczne dla danego regionu produkty,

które nierozerwalnie wiążą się z krajobrazem,

ukształtowaniem terenu, możliwościami upra-

wy. Można je wyliczać bez końca, śledząc hi-

storię ich zaistnienia na terenie naszego kraju.

Jednak, aby poznać tradycyjny smak, orygi-

nalny aromat i zaznać typowo polskiej gościn-

ności należy wybrać się tam osobiście. Zatem

w drogę i smacznego!

TEKST BY: RENATA KANIA/MRIRWZDJĘCIA PHOTOS BY: RENATA KANIA/MRIRW, IWONA CHROMIAK/MRIRW, © PANTHERSTOCK/PHOTOGENICA

SĘKACZ STAŁ SIĘ PRZYSMAKIEM ZDOBIĄCYM BIESIADNE STOŁY. TRADYCJA TEGO SŁODKIEGO WYPIEKU SIĘGA XVI W.. TAJEMNA JEGO RECEPTURA PRZEKAZYWANA BYŁA Z MATKI NA CÓRKĘ CONVIVIAL TABLES ARE DECORATED WITH ANOTHER DELICACY – SĘKACZ (BRANCHED TREE CAKE). THE TRADITION OF THIS SWEET CAKE STEMS FROM THE 16TH CENTURY. ITS SECRET RECIPE HAS BEEN HANDED DOWN FROM GENERATION TO GENERATION

TRADYCYJNE SERY PASTERSKIE, JAK OSCYPEK CZY REDYKOŁKA NIEZ-MIENNIE KOJARZĄ SIĘ Z PROWADZENIEM WYPASU OWIEC, BACÓWKĄ I JEDYNYM W SWOIM RODZAJU PROCESEM PRZETWARZANIA OWCZEGO MLEKA TRADITIONAL MOUNTAIN CHEESES, SUCH AS OSCYPEK OR REDYKOŁKA, ARE INVARIABLY ASSOCIATED WITH SHEEP GRAZING, MOUN-TAIN SHELTER AND ONE-OF-A-KIND SHEEP’S MILK PROCESSING

49

POLAND TASTES GOOD

Kraina miodowej obfitościLand of honey abundance

NA POGRANICZU ZE SŁOWACJĄ – PODKARPACKI SPADZIOWY, Z CZECHAMI I NIEMCA-

MI – WRZOSOWY Z BORÓW DOLNOŚLĄSKICH, NAD BAŁTYKIEM – DRAHIMSKI ORAZ

WSPÓLNIE Z LITWĄ – WIELOKWIATOWY. W POLSCE KAŻDA GRANICA WYZNACZA JED-

NOCZEŚNIE OBSZAR PRODUKCJI WYSOKOJAKOŚCIOWEGO MIODU ON THE BORDER

WITH SLOVAKIA – PODKARPACKI SPADZIOWY HONEY, WITH THE CZECH REPUBLIC

AND GERMANY – WRZOSOWY Z BORÓW DOLNOŚLĄSKICH HONEY, BY THE BALTIC SEA

– DRAHIMSKI HONEY, AND TOGETHER WITH LITHUANIA – WIELOKWIATOWY HONEY. IN

POLAND, EACH BORDER IS AT THE SAME TIME THE BORDER OF A PRODUCTION AREA

OF HIGH-QUALITY HONEY

TEKST BY: MAGDALENA GŁODEK/ MRIRWZDJĘCIE PHOTO BY: © PANTHERSTOCK/PHOTOGENICA

BTTradycje pszczelarskie na ziemiach polskich są zdecydowanie

dłuższe niż ponad tysiącletnia historia państwowości i sięgają czasów

osadnictwa słowiańskiego. Tereny Europy Środkowo–Wschodniej

przez tysiące lat porastała puszcza, która stanowiła naturalne siedlisko

pszczół. Człowiek bardzo szybko nauczył się korzystać z dobrodziejstw

lasów i borów, do których niewątpliwie zaliczyć należy możliwość po-

zyskiwania miodu.

Na ogromnych połaciach wrzosowisk w borach na Dolnym Śląsku

wytwarza się zarejestrowany jako Chronione Oznaczenie Geograficz-

ne (ChOG) miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich o bursztynowo

-herbacianej barwie oraz niespotykanie wysokiej zawartości pyłku

wrzosowego. Z kolei na południowo-wschodnich terenach Polski,

pokrytych lasami iglastymi, ze spadzi jodłowej wytwarzany jest pod-

karpacki miód spadziowy posiadający Chronioną Nazwę Pochodzenia

(ChNP). Na północy natomiast, na pograniczu polsko-litewskim, pro-

dukuje się miód wielokwiatowy bogaty w pyłki bardzo rzadko spoty-

kanych roślin polodowcowych, dzięki czemu miód z Sejneńszczyzny/

Łoździejszczyzny (ChNP) jest nieporównywalny z żadnym innym

miodem wielokwiatowym. W kierunku północno-zachodnim, pod

nazwą miód drahimski (ChOG), znaleźć można miody zbierane z roślin

charakterystycznych dla Pojezierza Drawskiego: miód gryczany, miód

rzepakowy, miód wrzosowy, miód lipowy oraz miód wielokwiatowy.

Z kolei na terenie Kurpi, na Mazowszu bartnictwo ma wielowiekową

tradycję, stąd miód kurpiowski (ChOG) słynął na całą Polskę i uświetniał

królewskie uczty.

Miody te to niewielka część miodowego bogactwa Polski. W cią-

gu ostatnich kilku lat zidentyfikowano kilkadziesiąt innych miodów,

których jakość wprost wynika ze specyfiki obszaru, na których są one

wytwarzane oraz ze zwyczajów i tradycji lokalnej społeczności.

Beekeeping traditions in the Polish lands are much longer than the

over-thousand-year history of statehood and date back to the times of

Slavic settlements. For thousands of years, areas of Central and Eastern

Europe were overgrown with forest, which was the natural habitat for

bees. The man quickly learned to enjoy the benefits of woods and for-

ests, which certainly should include the possibility of obtaining honey.

The vast tracts of heathland in the forests of the Dolny Śląsk Region

are the place where miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich (heather

honey), registered as a Protected Geographical Indication (PGI), is pro-

duced. It is of amber tea colour and has an unusually high content of

heather pollen. However, the south-eastern Polish territories covered

with coniferous forests are home for Podkarpacie honeydew honey

which is produced from fir honeydew and was registered as a Pro-

tected Designation of Origin (PDO). The north, however, near the Polish-

Lithuanian border, is the place where polyfloral honey is produced.

The high content of pollen of very rare post-glacial plants makes miód

z Sejneńszczyzny/Łodziejszczyzny honey (PDO) incomparable to any oth-

er polyfloral honey. Heading the north-west, under the name of miód

drahimski honey (PGI), you can find honeys collected from plants char-

acteristic of the Drawskie Lake District: buckwheat honey, rape honey,

heather honey, lime honey and polyfloral honey. However, the Kurpie

Region in Mazovia has centuries-old bee-keeping traditions, thus miód

kurpiowski honey (PGI) was famous all over Poland and added splen-

dour to royal feasts.

Honeys constitute a small part of the honey richness of Poland. In

the past few years, dozens of other honeys, whose quality directly re-

sults from a specific area in which they are produced and from the cus-

toms and traditions of a local community, have been identified.

50

POLSKA SMAKUJE

Miód niebiański dar

Honey – a gift from heaven

51

OJPOLAND TASTES GOOD

Jedną z najwartościowszych substancji odżywczych, jakich

dostarcza nam natura jest miód pszczeli. Od tysiącleci uważany był

za boski nektar, który przynosi nie tylko bogom, ale także ludziom

szczęście i obfitość. Pszczoły otaczano wielkim kultem, a miód

mogli spożywać tylko najwięksi dostojnicy, składano go również

bogom w ofierze. Proces produkcji miodu utrzymywano przez

wieki w tajemnicy, co nadawało mu jeszcze bardziej mistycznego

znaczenia.

Według egipskich legend pszczoły były ożywionymi łzami

boga Słońca, a złocisty miód symbolizował związek z nim.

Miód wytwarzany jest przez pszczoły w procesie przetwarza-

nia nektaru kwiatowego lub innych słodkich soków roślinnych.

Przekształcanie ich w miód następuje najpierw w organizmie

owada, a potem w plastrach. O smaku i aromacie miodu decydują

składniki olejków eterycznych pochodzących ze zbieranego przez

pszczoły nektaru.

Od tysiącleci znane były także właściwości kosmetyczne mio-

du. Faraonowie, by zachować młodzieńczy wygląd skóry, sma-

rowali ją balsamami i mazidłami z olejów i wosków, do których

dodawano pszczeli miód. Na jego bazie robiono maseczki, doda-

wano go wraz z mlekiem do kąpieli. Ze specyfików tych korzystały

zarówno kobiety, jak i mężczyźni.

Choć trudno w to uwierzyć w glinianych naczyniach wydo-

bywanych z sarkofagów archeolodzy do dziś znajdują także miód,

który – przechowywany w szczelnych pojemnikach – nigdy się nie

psuje. Znaleziony w opieczętowanych kadziach grobowca farao-

na Tutenchamona wciąż nadaje się do spożycia.

Starożytni Grecy uważali miód za eliksir młodość, a biblijna

„ziemia obiecana” nazwana została krajem miodem i mlekiem pły-

nącym.

Był on także symbolem mądrości. Król Salomon radził: „Jedz

synu miód, bo jest dobry i przedłuży dni twego żywota”.

Spożywając miód nie zdajemy sobie sprawy, jak ogromną pra-

cę przy jego wytwarzaniu muszą wykonać pszczoły. Aby wypro-

dukować 1 kg miodu, pszczoła (robotnica) musi przysiąść około

2 mln razy na kwiatach lub liściach.

Miód składa się w prawie 80 proc. z cukrów prostych i jest nie-

zwykle łatwo przyswajalny przez organizm ludzki. Dzięki obecno-

ści specjalnych enzymów dodawanych przez pszczoły w trakcie

produkcji posiada właściwości lecznicze. Zawiera także kwasy or-

ganiczne, białka, enzymy i substancje bakteriobójcze. W miodzie

znajdują się witaminy z grupy B, a w mniejszych ilościach z grupy

A, C i K, wszystkie aminokwasy oraz około 30 makro- i mikroele-

mentów.

Rodzaj miodu zależy od rodzaju roślin z jakich pszczoły zbie-

rają nektar. Wyróżniamy miody: nektarowe (kwiatowe) – np. aka-

cjowy, lipowy, wrzosowy, gryczany, czy też lubiany przez dzieci

– malinowy; spadziowe z soków roślin – np. drzew owocowych

lub jodły, sosny, brzozy czy głogu oraz miody mieszane.

Dodawany do napojów i potraw miód wzmacnia organizm,

poprawiając naturalną odporność na choroby i infekcje.

W zależności od tego, z jakiego nektaru kwiatowego miód po-

wstaje, działa na różne dolegliwości. Miód akacjowy np. oczyszcza

One of the most valuable nutritious substances that comes

from nature is honey. For thousands of years it was believed to

be the divine nectar, which brings happiness and abundance to

both god and humans. Bees used to be worshipped, and honey

could be eaten only by the highest dignitaries. Honey also used

to serve as an offering to the gods. The production process of

honey used to be kept secret for ages, which increased its mysti-

cal significance.

According to the Egyptian legends, bees were the animated

tears of the god of Sun, and the golden honey symbolized the

connection between them.

Honey is produced by the bees in the process of process-

ing flower nectar or other sweet plant juices. They are first trans-

formed into honey in the insect's organism, and then in the hon-

ey combs. The taste and the smell of the honey depends on the

essential oils that come from the nectar collected by the bees.

Honey's cosmetic characteristics has also been known for

millennia. The Pharaohs applied balms and ointments made

of oils and wax, with the addition of bee honey, to their skin to

maintain its youthful appearance. Honey used to be the basis for

face masks, it also used to be added with milk to bathing water.

These products were used by both women and men.

Even though we might find it hard to believe it, the clay

dishes found in the sarcophagi even today contain honey which

– if stored in air-tight containers – never goes bad. Honey found

in sealed vats inside the Pharaoh Tutankhamen's tomb can still

be eaten.

The ancient Greeks believed honey to be the youth potion,

and the biblical “promised land” was called the land of milk and

honey.

Honey was also the symbol of wisdom. King Salomon ad-

vised: “Eat honey, son, for it is tasty and will add length to your

days.”

When we eat honey, we usually do not have any idea how

much work the bees must perform to make it. In order to pro-

duce 1 kg of honey, a honey bee (worker bee) must sit about

2 million times on the flowers or leaves.

Honey consists of almost 80 percent of simple sugars and it

is very easily absorbed by the human body. Thanks to the pres-

ence of special enzymes added by the bees in the production

process, it has some healing powers. It also contains organic

acids, proteins, enzymes and antibacterial substances. Honey

contains B vitamins and also some A, C and K vitamins, all amino

acids and about 30 macro and micro nutrients.

The type of honey depends on the type of plants the bees

collect the nectar from. We differentiate the following types of

honey: nectar honeys (flower honeys) – e.g. acacia, lime, buck-

wheat honey or – children's favourite – raspberry honey; honey-

dews made of plant juices – e.g. from fruit trees or fir, pine, birch

or hawthorn, and mixed honeys.

When added to drinks and dishes, honey strengthens the

human body, improving its natural resistance to diseases and

infections.

POLSKA SMAKUJE

Depending on the type of the nectar it is made from, honey

helps with different ailments. Acacia honey, for example, cleans-

es the liver and has antibacterial characteristics, while the lime

honey is antiseptic and soothing, while the buckwheat honey

helps with fatigue, hypertension and kidney inflammation. The

honeydew contains a lot of proteins, and as such has more nutri-

tious and healing powers than the nectar honeys. It is recom-

mended for people with anaemia and metabolic disorders.

Despite its high caloric value (a teaspoon contains about 40

kcal), honey does not cause obesity and is helpful in diets that

are to help you lose weight.

The history of forest bee-keeping in Poland goes back over

2000 years. The first notes about bee-keeping in Poland come

from the 10 century. For a very long time honey used to be

a sweetener and a raw material for producing alcoholic bever-

ages. Our mead-making traditions are like no other.

Mead is an alcoholic beverage, which is produced through

fermentation of honey diluted with water, that is co-called clari-

fied honey. The clarified honey may also contain hop, herbs,

roots or fruit juice, which gives the mead a different flavour and

character. The traditional division of meads includes: półtorak,

dwójniak, trójniak and czwórniak.

Półtorak, being the strongest, is often called royal mead.

Czwórniak is the fastest mead to mature and is fit for use after

6-8 months. Higher contents of honey requires longer maturing

periods. Trójniak matures between 1.5 and 4 years, while półtorak

– 8-10 years.

Among the 36 Polish products entered by the European

Commission into the Registry Protection of Geographical Indi-

cations and Designations of Origin or into the Registry of Geo-

graphical Indications and Traditional Specialities, there are 8 bee

products, including 4 meads.

wątrobę i działa bakteriobójczo, natomiast lipowy antyseptycznie

i uspokajająco, a gryczany pomocny jest w stanach wyczerpania

nerwowego, a także nadciśnieniu i zapaleniu nerek. Miód spa-

dziowy zawiera dużo białka, a tym samym ma większe wartości

odżywcze i lecznicze od miodów nektarowych. Zalecany jest przy

anemiach czy zaburzeniach przemiany materii.

Mimo dużej kaloryczności (łyżeczka zawiera ok. 40 kcal), miód

nie wywołuje nadwagi i jest pomocny w diecie odchudzającej.

Na terenach polskich historia bartnictwa sięga ponad 2000

lat. Pierwsza wzmianka o użytkowaniu pszczół w Polsce pochodzi

z X wieku. Przez długi czas miód był produktem służącym do sło-

dzenia i do wytwarzania napojów alkoholowych. W tej drugiej

dziedzinie mamy wspaniałą tradycję, która dotyczy produkcji mio-

du pitnego.

Miód pitny to napój alkoholowy uzyskiwany przez fermenta-

cję miodu pszczelego rozcieńczonego wodą, czyli tzw. brzeczki

miodowej. Brzeczka może zawierać dodatkowo także chmiel, zioła,

korzenie lub sok owocowy, nadające miodom różny smak i charak-

ter. Według tradycyjnego podziału miodów pitnych wyróżnia się:

półtoraki, dwójniaki, trójniaki i czwórniaki.

Najmocniejsze są półtoraki, które często określane są mianem

miodów królewskich. Czwórniaki dojrzewają najszybciej i nadają

się do spożycia po upływie 6-8 miesięcy. Większa zawartość miodu

pociąga za sobą konieczność dłuższego leżakowania. Trójniak leża-

kuje od 1,5 roku do 4 lat, natomiast półtorak 8-10 lat.

Wśród 36 polskich produktów wpisanych przez Komisję Euro-

pejską do Rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia i Chronionych

Oznaczeń Geograficznych lub do Rejestru Gwarantowanych Tra-

dycyjnych Specjalności znajduje się 8 pszczelich specjałów, w tym

4 miody pitne.

52

TEKST BY: MAŁGORZATA KSIĄŻYK/MRIRWZDJĘCIA PHOTOS BY: © PANTHERSTOCK/PHOTOGENICA

W POLSCE W 2012 R. LICZBA RODZIN PSZCZELICH WYNOSIŁA OK. 1,3 MLN. W TRAKCIE CAŁEGO SEZONU PASIECZNEGO PSZCZELARZE WYPRODUKOWALI OK. 17,2 TYS. TON MIODU. POLSKA JEST TAKŻE EKSPORTEREM MIODU, NAJWIĘCEJ TRAFIA GO NA STOŁY NIEMIECKICH KONSUMENTÓW IN 2012, THERE WERE ABOUT 1.3 MILLION BEE FAMILIES IN POLAND. OVER THE COURSE OF THE ENTIRE BEE-KEEPING SEASON, THE APIARISTS PRODUCED ABOUT 17.2 THOUSAND TONS OF HONEY. POLAND IS ALSO AN EXPORTER OF HONEY – THE MAJORITY OF WHICH IS SOLD TO THE GERMAN CONSUMERS

53

QUALITY AND FOOD SAFETY

NA GOŚCINNYCH TERENACH NAJSTARSZEJ POLSKIEJ UCZELNI, SZKOŁY GŁÓWNEJ GO-

SPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE, 15 CZERWCA ODBYŁ SIĘ JUBILEUSZOWY

X PIKNIK POZNAJ DOBRĄ ŻYWNOŚĆ ON 15 JUNE, THE JUBILEE 10TH PDŻ-POZNAJ

DOBRĄ ŻYWNOŚĆ (DISCOVER GREAT FOOD) PICNIC WAS HELD AT THE HOSPITABLE

AREAS OF THE OLDEST POLISH HIGHER EDUCATION INSTITUTION – THE WARSAW UNI-

VERSITY OF LIFE SCIENCES, IN WARSAW

54

JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI

T

X

“The 10th Discover Great Food Picnic is a great place di-

rectly bringing together producers, processors and con-

sumers. It is here where city and village, village and city

come together. I am glad that we can participate together

in the feast of Polish food,” said the Minister of Agriculture

and Rural Development Stanisław Kalemba at the opening cer-

emony of the Picnic.

Over 100 companies presented their products. The Polish

Ecology Association invited to “tasting ecology”. The National

Network of Educational Farms together with the “Hospitable

Farms” Polish Federation of Rural Tourism presented the offer of

agro-tourism farms from across Poland. The Polish Chamber of

Milk promoted milk and milk products. The Federation of Agri-

cultural Producer Trade Associations encouraged visitors to the

daily consumption of Polish fruit, vegetables and grits. Enthusi-

asts of meat and small goods could also taste them, since the

Butchers and Meat Processors Association of the Republic of

Poland allowed visitors to taste some of the best.

Polish meat products at its stand. This day, top-quality

Polish QMP beef was served. The Polish Horse Breeders As-

sociation invited to the promotion of horse meat. However,

the Polish Meat Association promoted PQS pork. Moreover,

the National Poultry Council presented Polish QAFP poultry

inviting visitors to its tasting. Fish lovers could enjoy, among

others, smoked carp or pike prepared by Fisheries Local Ac-

tion Groups.

„X Piknik Poznaj Dobrą Żywność jest doskonałym miejscem,

w którym bezpośrednio spotykają się producenci, przetwórcy

i konsumenci. To tutaj spotyka się miasto i wieś, wieś i miasto.

Cieszę się, że wspólnie możemy uczestniczyć w święcie polskiej

żywności” – powiedział minister rolnistwa i rozwoju wsi Stanisław

Kalemba podczas otwarcia Pikniku.

Swoje wyroby zaprezentowało ponad 100 firm. Stowarzy-

szenie Polska Ekologia zapraszało na „smakowanie ekologii”.

Ogólnopolska Sieć Zagród Edukacyjnych, wspólnie z Polską Fe-

deracją Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne”, zaprezento-

wały ofertę gospodarstw agroturystycznych z różnych regionów

Polski. Polska Izba Mleka promowała mleko i produkty mleczne.

Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych zachę-

cała do codziennego spożywania polskich owoców i warzyw

STANISŁAW KALEMBA MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

MINISTER OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT

55


oraz kasz. Amatorzy mięs i wędlin również mieli okazję do degustacji. Na stoisku Sto-

warzyszenia Rzeźników i Wędliniarzy RP można było bowiem spróbować najlepszych

polskich wyrobów mięsnych. Tego dnia serwowana była najwyższej jakości polska wo-

łowina produkowana w systemie QMP. Polski Związek Hodowców Koni zapraszał na

promocję koniny. Z kolei Związek „Polskie Mięso” promował wieprzowinę ze znakiem

systemu PQS. Nie zabrakło także polskiego drobiu wytworzonego w systemie QAFP, na

którego degustację zapraszała Krajowa Rada Drobiarstwa. Na miłośników ryb czekały

m.in. wędzone karpie, czy sandacze przygotowane przez Lokalne Grupy Rybackie.

TEKST BY: DARIUSZ MAMIŃSKI/MRIRWZDJĘCIA PHOTOS BY: ARTUR KUBAT/ARIMR, MRIRW

PODCZAS PIKNIKU POZNAJ DOBRĄ ŻYWNOŚĆ MOŻNA BYŁO SPRÓBOWAĆ NAJLEPSZYCH POLSKICH SPECJAŁÓW, DELEKTOWAĆ SIĘ BOGACTWEM SMAKÓW, A TAKŻE PODPATRZYĆ, JAK PRZYGOTOWUJĄ JE KULINARNI MISTRZOWIE DURING THE DISCOVER GREAT FOOD PICNIC IT WAS POSSIBLE TO TASTE SOME OF THE BEST POLISH DELICACIES, ENJOY THE RICHNESS OF FLAVORS, AS WELL AS WATCH HOW CULINARY MASTERS PREPARE THEM

56

JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI

P

PPolska z produkcją owoców rzędu 3-3,5 mln ton rocznie

znajduje się w światowej czołówce krajów produkujących i eks-

portujących owoce strefy klimatu umiarkowanego.

Wśród uprawianych w Polsce owoców największą pozycję

stanowią jabłka, których rocznie produkuje się ponad 2,5 mln

ton. Ważnymi gatunkami sadowniczymi są w naszym kraju

również: wiśnia (produkcja blisko 200 tys. ton rocznie), truskaw-

ka (ok. 200 tys. ton), porzeczka czarna (ok. 150 tys. ton) i mali-

na (ok. 100 tys. ton). Z roku na rok zwiększa się powierzchnia

upraw prowadzących integrowaną produkcję owoców (IPO),

która od 1 stycznia 2014 r. będzie obowiązywała wszystkich

producentów.

Od kilkunastu lat rozwija się również produkcja owoców

i warzyw metodami ekologicznymi. Jednak obecnie te war-

tościowe produkty nie stanowią nawet 1% ogólnej produk-

cji ogrodniczej w naszym kraju. A byłoby dobrze, gdybyśmy

w niedalekiej przyszłości osiągnęli poziom co najmniej 6-8%.

Pozytywna rola owoców i warzyw w diecie człowieka, zwłasz-

cza tych wyprodukowanych metodami ekologicznymi, jest do-

brze znana konsumentom i coraz bardziej doceniana. Produkty

te wybierają coraz częściej konsumenci w krajach bogatych,

np. w Niemczech, Norwegii, Szwecji czy w Wielkiej Brytanii –

kraju, który jest jednym z głównych konsumentów ekologicz-

nej żywności.

W ostatnim dziesięcioleciu w imporcie produktów rolni-

ctwa ekologicznego udział owoców, warzyw i ziół dochodził

do 85%. Z badań wynika, że 94% konsumentów, wybierają-

cych żywność ekologiczną, kieruje się przede wszystkim troską

o zdrowie. W Polsce sukcesy w zachowaniu i przywracaniu

zdrowia osiąga między innymi dieta warzywno-owocowa dr

Ewy Dąbrowskiej, która oparta jest na produktach otrzymywa-

nych w gospodarstwach ekologicznych.

Polscy konsumenci wskazują, że wśród ekologicznych ar-

tykułów spożywczych owoce i warzywa należą dziś do tych

najbardziej deficytowych. Jednak wkrótce sytuacja może się

poprawić, gdyż ogrodnictwo ekologiczne w Polsce ma duże

szanse rozwoju. Przez pokolenia polskie rolnictwo było bliskie

temu, co dziś nazywamy rolnictwem ekologicznym.

Poland with its fruit production of 3-3.5 million

tonnes per year is in the forefront of countries pro-

ducing and exporting temperate climate fruits.

Among the fruits grown in Poland, the produc-

tion of apples is the highest with over 2.5 million

tons per year. Important horticultural species in our

country include also: cherry (with the production

of nearly 200 thousand tons per year), strawberry

(about 200 thousand tons), blackcurrant (about 150

thousand tonnes) and raspberry (about 100 thou-

sand tons). From year to year the acreage of Inte-

grated Fruit Production (IFP), which from 1 January

2014 will be compulsory for all producers, increases.

57

For over a decade, the organic production of fruits and

vegetables has been developed. However, now these valuable

products are not even 1% of the total horticultural produc-

tion in our country. It would be good to reach at least 6-8%

in the near future. The positive role of fruits and vegetables in

the human diet, especially those organically produced, is well

known by consumers and increasingly appreciated. More and

more consumers opt for these products in rich countries, such

as Germany, Norway, Sweden and the United Kingdom – the

country that is one of the main consumers of organic food.

In the last decade, the share of fruits, vegetables and herbs

in imports of organic products reached 85%. In accordance

with research, 94% of consumers choosing organic food are

driven primarily by health concerns. In Poland, the success in

maintaining and restoring health is achieved, inter alia, thanks

to the vegetable and fruit diet of Ewa Dąbrowska, Ph.D., which is

based on the organic farming products.

Polish consumers indicate that, among organic food, fruits

and vegetables are the scarcest articles today. However, the situ-

ation is likely to improve soon, as organic horticulture in Poland

has large development opportunities. For generations, Polish

agriculture was close to what we now call organic farming.

Szansa rozwoju ekologicznej produkcji ogrodniczej

Development opportunity for organic horticultural production


TEKST BY: DR ELŻBIETA ROZPARA/INSTYTUT OGRODNICTWA, SKIERNIEWICE

ZDJĘCIA PHOTOS BY: INSTYTUT OGRODNICTWA, FOTOLIA

ROLNICTWO EKOLOGICZNE OPIERA SIĘ NA KONTROLOWANYCH METODACH PRODUKCJI, KTÓRE NIE POWODUJĄ ZANIECZYSZCZENIA GLEB I WÓD GRUNTOWYCH, A DZIĘKI UPRAWIE BEZ AGROCHEMII SPRZYJAJĄ ZACHOWANIU BIORÓŻNORODNOŚCI ORGANIC FARMING IS BASED ON THE CONTROLLED PRODUCTION METHODS WHICH DO NOT CAUSE SOIL AND GROUND WATER POLLUTION, DO NOT USE AGRO-CHEMICALS AND ARE CONDUCIVE TO BIODIVERSITY

W I

PRODUCENCI – EKSPORTERZY

58

In accordance with data of the Foreign Agricultural Mar-

kets Monitoring Unit (FAMMU), the Foundation of Assistance

Programmes for Agriculture (FAPA), in 2012, Poland exported

a total of 1.25 million tonnes of fresh fruit, over 640 thousand

tonnes of fresh vegetables and nearly 48 thousand tonnes of

potatoes. Only in the last year, exports of Polish fruit, vegeta-

bles and potatoes amounted respectively to nearly 617 million

euros, over 522 million euros and less than 5 million euros.

The share of Polish apples in last year's total exports of fruit

reached nearly 76 percent. Fresh soft fruit (56 thousand tonnes)

and stone fruit (63.5 thousand tonnes) constituted the largest

share in Polish exports. Among last year’s largest importers of

Polish fruit were the countries of the Commonwealth of Inde-

pendent States, whose total record imports reached nearly

1043 thousand tonnes of fruit (38 percent more than in 2011).

The share of the CIS countries in last year’s total exports of

Polish fruit amounted to nearly 83 percent.

Last year’s exports of fresh vegetables were primarily domi-

nated by mushrooms (172 thousand tonnes) and cruciferous

Według danych Zespołu Monitoringu Zagranicznych Rynków

Rolnych FAMMU/FAPA, w 2012 r. Polska wyeksportowała łącznie

1,25 mln ton świeżych owoców, ponad 640 tys. ton świeżych wa-

rzyw oraz niemal 48 tys. ton ziemniaków. Za wyeksportowane w

minionym roku owoce polscy eksporterzy uzyskali prawie 617

mln euro, za warzywa – ponad 522 mln euro, a za ziemniaki nie-

całe 5 mln euro.

Polskie owoce i warzywa na zagranicznych stołach

Polish fruit and vegetables

on foreign tables

W OSTATNICH LATACH POLSKA STAŁA SIĘ CZOŁOWYM EKSPORTEREM OWOCÓW I WA-

RZYW W UNII EUROPEJSKIEJ. O TYM, ŻE POLSKIE OWOCE I WARZYWA SĄ ZDROWE

I BEZPIECZNE ŚWIADCZY DUŻE ZAINTERESOWANIE IMPORTERÓW Z WIELU PAŃSTW

EUROPY, A TAKŻE Z INNYCH CZĘŚCI ŚWIATA IN RECENT YEARS, POLAND HAS BECOME

A LEADING EXPORTER OF FRUIT AND VEGETABLES IN THE EUROPEAN UNION.THE FACT

THAT POLISH FRUIT AND VEGETABLES ARE HEALTHY AND SAFE IS CONFIRMED BY THE

GREAT INTEREST OF IMPORTERS FROM MANY EUROPEAN COUNTRIES, AS WELL AS

FROM OTHER PARTS OF THE WORLD

POWAŻNĄ POZYCJĄ W EKSPORCIE STANOWIŁY ŚWIEŻE OWOCE MIĘKKIE (56 TYS. TON) I OWOCE PESTKOWE (63,5 TYS. TON) FRESH SOFT FRUIT (56 THOUSAND TONNES) AND STONE FRUIT (63.5 THOUSAND TONNES) CONSTITUTED THE LARGEST SHARE IN POLISH EXPORTS

59

PRODUCERS – EXPORTERS

Polskie jabłka stanowiły prawie 76 proc. całkowitego ubie-

głorocznego wywozu owoców. Poważną pozycją w eksporcie

stanowiły świeże owoce miękkie (56 tys. ton) i owoce pestkowe

(63,5 tys. ton). Najważniejszą grupą odbiorców polskich owoców

były w minionym roku kraje Wspólnoty Niepodległych Państw,

które w sumie sprowadziły rekordową ilość prawie 1043 tys. ton

owoców (o 38 proc. więcej niż w 2011 r.). Udział krajów WNP

w całkowitym ubiegłorocznym eksporcie owoców z Polski wy-

niósł prawie 83 proc.

W eksporcie warzyw świeżych w minionym roku dominowa-

ły przede wszystkim pieczarki (172 tys. ton) i warzywa kapustne –

ponad 150 tys. ton, z dominującą białą i czerwoną kapustą – 55,1

tys. ton. Dużym powodzeniem zagranicą cieszyły się też polskie

warzywa cebulowe, których wyeksportowano 113 tys. ton, w tym

prawie 112 tys. ton samej tylko cebuli, pomidory (94 tys. ton) oraz

warzywa korzeniowe (ponad 43,6 tys. ton, w tym 25,3 tys. ton

marchwi). W 2012 r. łączny wolumen eksportu świeżych warzyw

do wszystkich państw Unii Europejskiej wyniósł niemal 410 tys.

ton wobec niecałych 367 tys. ton w 2011 r. Pozostałą ilość wyeks-

portowanych w 2012 r. polskich warzyw świeżych dostarczono

do państw Wspólnoty Niepodległych Państw - ponad 226,5 tys.

ton wobec 218,6 tys. ton rok wcześniej.

Polska jest też znaczącym eksporterem przetworów produk-

tów sadowniczych. W 2012 r. sprzedano za granicę ponad 755 tys.

ton przetworzonych owoców za kwotę 1,14 mld euro oraz 786,2

tys. ton przetworzonych warzyw za sumę 588 mln euro. W oby-

dwu przypadkach – zarówno wysyłki przetworów z owoców jak

i warzyw – odnotowano wzrost wolumenu eksportu wobec roku

poprzedniego.

W 2012 r. najważniejsze w polskim eksporcie były tradycyjnie

już soki i koncentraty soków owocowych, a także owoce mrożo-

ne. W pierwszym przypadku eksport łącznie osiągnął wolumen

360,3 tys. ton, z czego aż ponad 274,5 tys. ton stanowił koncen-

trat soku jabłkowego. Natomiast owoców mrożonych wyekspor-

towano łącznie ponad 305 tys. ton, z czego najwięcej stanowiły

mrożone wiśnie – ponad 88 tys. ton, truskawki – prawie 70 tys. ton

i maliny – ponad 55 tys. ton. W eksporcie polskich warzyw prze-

tworzonych dominowały, podobnie jak w poprzednich latach,

mrożonki – niemal 392 tys. ton. Więcej niż rok wcześniej wyeks-

portowano frytek –ponad 153,7 tys. ton.

Produkcja owoców, warzyw i pieczarek jest bardzo ważnym

działem produkcji rolnej. Zajmując nie więcej niż 3 proc. użytków

rolnych, stanowi ponad 36 proc. towarowej produkcji roślinnej

i 14-15 proc. całej towarowej produkcji rolniczej.

Najwięcej w Polsce produkuje się jabłek, wiśni i owoców ja-

godowych. W zbiorach warzyw gruntowych dominuje kapusta,

marchew i cebula. W zbiorach warzyw spod osłon najwięcej pro-

dukuje się pomidorów.

Wśród sukcesów polskiego ogrodnictwa na pierwszym

miejscu należy wymienić produkcję pieczarek. Ponad 200 tys.

ton tych grzybów produkowanych rocznie daje Polsce pierw-

sze miejsce w Unii Europejskiej. Jeżeli chodzi o owoce to Polska

plasuje się na miejscu czwartym wśród unijnych producentów,

vegetables – over 150 thousand tonnes, with the largest share

of white and red cabbage – 55.1 thousand tonnes. Moreover,

Polish bulb vegetables whose exports reached 113 thousand

tonnes, with nearly 112 thousand tonnes of onion alone, to-

matoes (94 thousand tonnes) and root vegetables (over 43.6

thousand tonnes, including 25.3 thousand tonnes of carrots)

enjoyed great success abroad. In 2012, the total export volume

of fresh vegetables to all EU Member States amounted to nearly

410 thousand tonnes, as opposed to 2011, when it reached less

than 367 thousand tonnes. The remainder of Polish fresh veg-

etables exported in 2012, was delivered to the countries of the

Commonwealth of Independent States – over 226.5 thousand

tonnes, as against 218.6 thousand tonnes a year earlier.

Poland is also a major exporter of horticultural preserves.

In 2012, over 755 thousand tonnes of processed fruit were sold

abroad for 1.14 billion euros and 786.2 thousand tonnes of

processed vegetables for 588 million euros. In both cases, i.e.

exports of fruit and vegetable preserves, the export volume in-

creased compared to the previous year.

In 2012, traditional juices and fruit juice concentrates, and

also frozen fruit were the most important products in Polish ex-

ports. In the first case, the total export volume reached 360.3

thousand tonnes, of which apple juice concentrate was over

274.5 thousand tonnes. However, total exports of frozen fruit

reached over 305 thousand tonnes, of which frozen cherries ac-

counted for the largest share – over 88 thousand tonnes, straw-

berries – nearly 70 thousand tonnes, and raspberries – over 55

thousand tonnes. Exports of Polish processed vegetables were

dominated by, as in previous years, frozen products – nearly 392

thousand tonnes. As opposed to the previous year, exports of

fries increased to over 153.7 thousand tonnes.

The production of fruit, vegetables and mushrooms is a

very important sector of agricultural production. With no more

than 3 percent of arable land, it accounts for over 36 percent of

market crop output and 14-15 percent of market agricultural

W EKSPORCIE WARZYW ŚWIEŻYCH W MINIONYM ROKU DOMINOWAŁY PRZEDE WSZYSTKIM PIECZARKI (172 TYS. TON) LAST YEAR’S EXPORTS OF FRESH VEGETABLES WERE PRIMARILY DOMINATED BY MUSHROOMS (172 THOUSAND TONNES)

60 60

PRODUCENCI - EKSPORTERZY

a w przypadku warzyw na szóstym. Produkcja owoców, warzyw

i pieczarek jest podstawowym źródłem dochodów dla ok. 160 tys.

gospodarstw uprawiających je na skalę towarową. Ponadto dla

wielu tysięcy gospodarstw produkcja owoców i warzyw stanowi

uzupełniające źródło dochodów.

Zdaniem ekspertów dalszy rozwój produkcji owoców i wa-

rzyw w Polsce będzie możliwy pod warunkiem przeznaczenia

większej ilości tych produktów na eksport na rynek deserowy.

Obecnie ponad 50 proc. produkowanych owoców jest przezna-

czonych do przetwórstwa, a tylko 16 proc. jest eksportowane na

rynek owoców deserowych. Podobnie rzecz się ma z warzywami:

30 proc. wyprodukowanych warzyw gruntowych trafia do prze-

twórstwa, a tylko ok. 10 proc. jest eksportowane na rynek warzyw

przeznaczonych do bezpośredniej konsumpcji. Warto dodać, że

ceny owoców, warzyw i pieczarek na rynku produktów przezna-

czonych do bezpośredniej konsumpcji są znacznie wyższe niż

płacone w przetwórstwie.

A zatem, twierdzą eksperci, nie zaniedbując problemów prze-

twórstwa, powinno się w Polsce dynamicznie rozwijać produk-

cję owoców i warzyw przeznaczonych na rynek produktów do

bezpośredniego spożycia. Szanse rozwoju produkcji i eksportu

na tym rynku – po integracji z Unią Europejską i zniesieniu ceł,

cen wejścia oraz innych ograniczeń administracyjnych – są bar-

dzo duże i co najważniejsze – dotychczas niewykorzystane przez

polskich producentów i eksporterów.

Krajowy rynek owocowo-warzywny ma duży potencjał do

zwiększania produkcji i eksportu na rynki rozwiniętych państw

Unii Europejskiej. Dobrym przykładem na istnienie takich moż-

liwości jest rynek pieczarek, gdzie polscy producenci zajmują

czołowe miejsce jako eksporterzy we Wspólnocie. Podobne moż-

liwości są na rynku czereśni, truskawek i jabłek deserowych oraz

niektórych warzyw, np. kalafiorów i brokułów.

Bardzo ważna jest promocja owoców i warzyw produko-

wanych przez organizacje producentów na rynku krajowym,

a przede wszystkim na rynkach zagranicznych. Dla nowoczesne-

go i skutecznego marketingu i promocji możliwe jest wykorzysta-

nie funduszy Unii Europejskiej oraz funduszy krajowych.

output. Apples, cherries and berries account for the largest

share in Polish production. The harvest of field vegetables is

dominated by cabbage, carrots and onion; however, tomatoes

account for the largest share in the harvest of greenhouse veg-

etables.

Among the successes of Polish horticulture, the production

of mushrooms should be listed in the first place. With over 200

thousand tonnes of mushrooms produced annually, Poland is

a leader in the European Union in this respect. As regards fruit

and vegetables, Poland is respectively fourth and sixth among

EU producers. The production of fruit, vegetables and mush-

rooms is an essential source of income for about 160 thousand

farms growing them on a commercial scale. Moreover, the

production of fruit and vegetables is an additional source of

income for many thousands of farms.

In accordance with experts, the further development of

fruit and vegetable production in Poland will be possible, pro-

vided that more of these products will be exported to the des-

sert fruit market. Currently, over 50 percent of produced fruit is

intended for processing and only 16 percent is exported to the

dessert fruit market. The same applies to vegetables: 30 per-

cent of produced field vegetables is processed and only about

10 percent is exported to the market of vegetables intended

for direct consumption. It is worth noting that the prices of

fruit, vegetables and mushrooms are much higher in the mar-

ket of products intended for direct consumption than those

paid in the food processing industry.

Therefore, experts state that, without neglecting the prob-

lems of the food processing industry, the production of fruit

and vegetables intended for the market of products for direct

consumption should be developed dynamically in Poland. Op-

portunities for the development of production and exports in

this market – following the integration with the European Un-

ion and the abolition of customs duties, entry prices and other

administrative constraints – are very large, and most impor-

tantly – remain unexploited by Polish producers and exporters.

The domestic fruit and vegetable market has great poten-

tial to increase production and export products to the markets

of developed EU Member States. The fact that Polish produc-

ers are at the top of the mushroom market as exporters in the

Community is a good example of the existence of such oppor-

tunities. Similar possibilities exist in the market of sweet cher-

ries, strawberries and dessert apples, as well as some vegeta-

bles, such as cauliflower and broccoli.

The promotion of fruit and vegetables produced by pro-

ducer organizations in the domestic market, especially in foreign

markets, is essential. EU funds and national funds can be used to

ensure a modern and effective marketing and promotion.

TEKST BY: ANDRZEJ RATAJCZYK/MAGAZYN THE WARSAW VOICE

ZDJĘCIA PHOTOS BY: © PANTHERSTOCK/PHOTOGENICA

WIĘCEJ NIŻ ROK WCZEŚNIEJ WYEKSPORTOWANO FRYTEK – PONAD 153,7 TYS. TON AS OPPOSED TO THE PREVIOUS YEAR, EXPORTS OF FRIES INCREASED TO OVER 153.7 THOUSAND TONNES

Pozdrowieniaz Polski

Greetings

from Poland

Pozdrowieniaz Polski Pozdrowieniaz Polski

ZDJĘ

CIA

PH

OTO

S BY:

© P

ANTH

ERST

OCK

/PH

OTO

GEN

ICA,

FOTO

LIA

Kraina miodowej obfitości Polski malinowy sukces

Documents

Transcript of Kraina miodowej obfitości Polski malinowy sukces