Redakcja i korekta tekstu za pomocą znaków korektorskich i w trybie śledzenia zmian

Z przepisami językowymi jest po trosze tak, jak z normami prawa: nie sposób objąćnimi wszelkich możlivvych sytuacji. Życiejest zb1t bogate, zb7t.roŻnorodne' żeby do kaŻdejs1tuacji dało się stworzyó specjalny paragraf. Podobnie z językiem: w tekście spotykamy takwiele form i problemów, Że ntejest możliwe uregulowanie ich wszystkich w osobnychprzepisach.

Prawnicy z przyporządkowaniem paragrafow i sy.tuacj i rudząsobie m. in. przezwykładnię prawa: w specjalnych wydawnictwach wybitni specjaliści wskazują jak nalezyrozumieć wolę prawodawcy i odnosić jądo konkretnych zdarzen. Gdy nie znajdujemyzasady, którąnależy posłuŹyć się przy rczwiązaniu problemu językowego, najlepiej jestzastanowió się, jak rczwlązywane są problemy podobne - zalecane jest postępowanie peranalogiam. Gdy zaś juŻ zdecydujemy się na okreŚlone rozwiązanie, na|eŻy pamiętaó, aby byókonsekwentnym' zawsze stosować je w dalszym tekście.

Konsekwencja jest tez Że|aznązasadąedytorstwa w tych przypadkach, gdy noffnapozostawia piszącemu swobodę. Przy niektórych formach językowych nie wydaje się zasadnenarzucanie okreŚlonego rozwiązania: zakazywanie,nakazywanie itd. W tej sytuacji jednakwolność autora czy redaktora takŻe nie jest absolutna: jest on zobligowany S!\rym własnymwyborem.

Praca z tekstemPrzecz5Ąaj uwaznie zamięszczony nizej tekst, a następnie na podanej Iiście zaznaczte -związane z brakiem konsekwencji - niedoskonałoŚci redakcyjne, które moŻnamu przypisaÓ:

") Rozwoj felietonistyki na Świecie BOLDĄo Un deru^'€

Historia fe|ietonistyki IiczĄ/rawie trzy wieki. Pierurusze teksty, noszące ś|ady V sobie. a) ,,sty|u fe|ietonow"gol'L jednak jeszcze nienazwane felietonamir Enałazłv--sd *

['.l.-Fł-[:'trt1).łJ periodyku,,Spectatod,w|atach 1711-1714_ichautorami by|i J.AddisoniR.Stee|e'.1\. ''' tl9łĄ

l.Terminfetietonlffiw1803roku,kiedyJu|ienLouiso"or,ovĘ[[",;{łx,,Journaldesdóbatsfprzeprowadziłeksperyment,t.to,yrffi'o,"1uTt

po|egat na przedłuzeniu l3 dojatkową kańKęlTaLiffi;y gretył na ktÓrej zamieścit Ł*.'l'*i

dodatek |iteracko-rozrywkowy2. Termin felieton pochodzi od francuskiegilfeu//e,JerfVlio.u*fi!|ję

e)oznacz"'Id:feuilletonnatomiastto,,@,*oj.NazwaVńrazwiązekJnYao.z faktem, iŻ ow dodatek był oddzie|ony od gornej części tekstu typograficzną kreską i

\^[] funkc1onował jako odrębna graficznie i redakcyjnie caŁośĆ". Nazwa tjlglgn dotyczyła.3,2.Ą

zatem pewnego fragmentu czasopisma, w ktorym zna|eŹc się mogły okreś|one treści.

1 Mozdzonek A., Mistrzowiefelietonu, Warszawa 1999, s. 5.t lbidem.3 Por. Chudziński E., Felieton. Geneza i ewolucja gatunku,fw] Dziennikarstwo i świat mediów, red. Bauer Z.,Chudziński E', Kraków 2000, s. 197.

Wkrotce pojawity się autonomiczne teksty, które dalej funkcjonowały w tej odciętej

b/ trest<ą przestrzeni gazety, a|e juz Same nazywane bytył!:Pl1!. Były to przede

wszystkim re|acje z podroŻy' opowiadania, recenzje, repeńuar{ teatrów, przeg|ąd{Y\ HJ

$| mody, ogłoszenia4. Stasińskis wspomina, Że na początku XlX wieku fe|ietony były. t-i;a;t!x -' 'stałymdziałem@WktÓrymzamieŁczanodfarozfuwxlF*,i;.ł"xczyteTnikow wiadomości ku|tura|nel podawane w |ekki sposob. Zapotrzebowanie na l- V

j Ę 5 \r_ b ^

.-tekstu rosło, poniewaz w prasie stawat się

jĘ5\r-b^ruat się powo|ilodczuwalny nadmiar Y-co."e bcł"\zt3

Ponadto [elięlq!' z racji swojego lekkieao, przyjemnego charakteru,

nowych czyte|nikow. tZaczęła się teŻ zmieniaĆ tematyka

w fe|ietonach _ zaczĄ dominowaÓ mode| mozaikowoŚci, co czyniło

b)RĘgn nieprzewidywa|nym i ę;Tf#"'zapobiegając znudzeniu.bawało to takze wrazenie wo|noŚci, poniewaz dobór tematu\rŁj61oęelnr€

e{ryr:"r.n'i,ewą 6p4p"cj

ten rodzaj

b) intołmacji'

przyciągał

poruszana

t,) był dowo|ny i

przez to, Że

zgodnie z

za|eŻny od autora [re||sp1l

był tez _ jak pisze Stasiński _ intrygujący

łamał |inearność |ektury - Wymagat rozktadania ciągow tekstowych

graficznymisugestiamiiponownegoich.składaniar"@}€.'",,Lę*'tt

-

, w ce|u zrozumienia catości. Fe|Ęlgtt pozwa|ał takzep:*j]fi.".;'"-

"; .ffL *;* ;' o ;;: ; śł'3.*"a.ą łe riuYso-uŁ

jeg o n ieof icja I ny ^= PekJlui.łd-ł3H \H,

9] Rozwój felietonistyki w Polsce

W Po|sce, podobnie jak we Francji,l€ł€€ewanełtermin feliebrłna okreś|enieHrBV*w*.

zarówno róznych ,,drobiazgówl' zamieszcz1pnych pod kreską W czasopismach, jak tez |! J.r

konkretnych tekstow, dających się wyodrębniĆ spośrÓd innych na podstawie

specyficznych cech zewnętrznych i wewnętrznycho.

L\ Zbigniew Mitzner7 podaje, ie pienłsze teksty, mające charakterF!9!g!ły.. a|e' nief występujące jeszcze pod tą nazwą, to utwory Krasickiego i Bohomolca, f[drukowane na łamach,,Monitora..Ęzos-1784WTe zańob|iwe utwory łączylry w sobie'Lu.r t{-1pt.ł"t|

tr\BJLuąa Por. Wojtak M, Gatunki prasowe, Lublin 2004, s' 203. Wojtak pisze tu, zę forma i tematyka ówczesnych

felietonów odbiegały znacznie od dzisiaj znanych. Dziś zapewne tego typu teksty opatrzono by nagłówkiem..Rozmaitości''.5 Stasiński P.. oo.cit.. s,6.6 Por. Chudzinst<i f.. op.cit..s. 198., Mitznęr Z., Felieton, |w:l Teoria i praktyka dziennikarstwa, red. Golka B., Kafel M., Mitzner Z.,Warszawa1964, s. 130.

L| odcięcie |elietonu kreską sugerowatofii mI L -\,,,'-l^

charakter.

Krasickiego ł .Bohomolca, l 1

-

I

nłefłwstepujące

łarnach,,Monitora,!-d1 765. 1 7B4F Te Żańab|ł

tematykę rozrywkotłtą, anegdoty i przeg|ądy mÓd 'paryskich' Podobne formy

^) fe|ietonowe zna|azły się W ,,Kuznicyf, piśrnie z okresu Seimu Wietkiego. W łtl

"Wiadomościach Brukowycn1 1wilno, 1816-1s22,tr zamieszczano teks$ fe|ietonowe,]''n

które dotyczv'|Y |iu=l nidYtematów rozrywkowyclr, 3bFpo|ity.cznych, obyczajowychyttŁ.\rr...''o1

fłłozoficznych i oświatorlrrych8.

l'l W połowie XlX wieku Hgg! był jużĄfznanyln t€minem. Ę'os*atłtakże stałymvu*J""HbYe|ernentem prasy saty.ycznej' obecny był w takich tytułach jak| ,,Pszo*Ę.'' l'}Ls.**emłgraqi] ,,Wołne Żafi,,, 'ttłucnffiEbowizdrzafuv KrólestwieT[Diabeł,, * x,"tńi**"Głffe'Ę Ą

tl [gĘĘry o .tematyee niesafyrycznej zamieszczały "Dziennik Literacki'' (Władyskw

'. | Łoziński), ,,Dziennik Poznański'' (powieści Kraszewskiego w odcinkach, fełietonyn{L Wtadysława Rabskiego i Stanisława Kozmianat

"Prawdan, ,,Goniec Połski''1o. Ten

ostatnj zasfuguje na szczegÓłną urffagę, iako zeVw nłm w 1851 roku Cyprian tr.lorwid r/fł-ln"ę

opub|ikow# tekst pt p fetietanie fetiętłn|! w którym probował charakteryzowaóF Yau,,r

gaturtek' Do waznycŁt pozycji na|ezą takze: ,,Kurier Warszawski'', "Niwa'', ,,Kurier

Codzienny'' oraz ',Tygodnik llustrgwany'', w ktorych przez 37 lat pubłikował swoje

kronłki Bolesław Prus11' Kroniki Frusa klore mog,|yF 'fif,-ó'5

interesowaĆ czytelnikÓw, a .pisane byV lekkim, dowcipnym językiem' Gatunek tĄ^{ł^ f.r..(

uprawiany przez tego pisałza był torrnq bar,dzo.zbtizony do {ego, czym jest dzisiejszy.l'l€i*!tg

Nawet sam Frus, wypraegwawszy już swÓj wargztat, zawart jego gtÓłvrre

załozenia w,,lJwagach nad pisaniem fe}ietontłz.

XX wiek to dalszyV'o'z*$jfpotskiej fetietonisĘki. Na jego początku fęĘlgyv"+ęloVlzamieszczano przede wszystkim w ,,Llberum Veto'w Krakowie. W dwudziestoleciu

międzyrivojennym fe|ietony pisano w ,,Szczutku'', ,,CyrŁIiku'' ffiti-il'w ,'Szpi1kac|i",E.}łĘ!ktÓre rownjeż 'przodowały w satyrze @. Felietony w P*|sce LudowejY <-so1ą @

ł,..l"' L"J rułodnałeŹć rnoina .także w "Tąl-*unie Ludu',, ,lyciu Warszawf', ,,P.rzekfoju'' i tiyie|u )

innyc*F F |6ł*i".ą

' Mitaner Z., F,ełieton,iw:.f Teoria i ptafuyka deiennikqrstwa' red. Go.lka B.' Kafel M.' Mitaner Z., Warsmwa19ó4. s. 130"* Ibidęm- s. 131'

' Ibićełn, s. t 32.to Chudzinski 8,., op.cit",s. I 98." ibidem, s.204.'. Ibidęm'

Z;rynacz te zdania, rv hórych o ni.ęksnsskwfficjach wysĘpująryeh w

.przrytoczonyn.ł tekście:

a) Ąpomieszarrie c*drysł.owów: w .tękście są zastosowane róźne ich rodzaje

.b) Ąnieko*sekwentnie z.astesour&ne są pochylenła - nię xrsrystkie .sł€wa w,.

r.i}ę{at€kscie dte, o ktorych się mówi) sąpacł.rylone

c) il niekorłsekw'en{nie 'podawane są liczebrriki porządkowe "{z kropk% b€z

kropki itd.)i

d) I panuje pomieszanie .w podawan.iu tyfętów naękavryc{r at*-toró# l' ',

e} Ę niekonsekwen. * Bisown.ia nie zirniesłowami odpierłnymi. }

$ I panuje poł.nieszante prry poda:nraniu. brtrdów czasopism {.cudrysłów,

;pochytrenĘ

g) ( niekonsekwencja vr 'wyrózrrimriu pewnysh .*agmer.*ów teks&r {np.

nagłówków : bołd, podkreślenie, zlłrykła *zeianka}

h) Łpanuje pomies.mrrie pruy s,posobie podawania imion i narw.isk {raz samo

.nazwis&o , raz.i*ts i 'naaiłri*ks itd.)

i) r "ni€konsekwentnie podawme są sktó-ty lub .cdę nazrryy słów {roŁ .wieĘ r",

w.)LeL",ą 2

an/"ą :

c.*Ą.C'". -ó )

P},Ł ;-Ęu:"r..xj^eBĘ4$"cltoxr.fr*"Ł|?ot.lĘFe ?,,a-t o j