KONFERENCJAKONFERENCJA

KRAJOWEJ RADY DROBIARSTWA – IZBY KRAJOWEJ RADY DROBIARSTWA – IZBY GOSPODARCZEJGOSPODARCZEJ

21 czerwca 2007 roku21 czerwca 2007 roku

WTO – przyczyny i skutki WTO – przyczyny i skutki liberalizacji światowego liberalizacji światowego

handlu rolnego.handlu rolnego.

dr Grzegorz Dybowskidr Grzegorz Dybowski

IERiGŻ-PIBIERiGŻ-PIB

Zakres prezentacjiZakres prezentacji

1.1. Wyniki RU GATT.Wyniki RU GATT.

2.2. Światowy handel rolny – struktura.Światowy handel rolny – struktura.

3.3. Presja na dalszą liberalizację handlu.Presja na dalszą liberalizację handlu.

4.4. Nowa runda WTO – różnice w Nowa runda WTO – różnice w koncepcjach dalszych reform.koncepcjach dalszych reform.

5.5. Ocena skutków liberalizacji dla Ocena skutków liberalizacji dla światowego handlu rolnego.światowego handlu rolnego.

6.6. Ocena skutków liberalizacji dla Polski.Ocena skutków liberalizacji dla Polski.

7.7. Wnioski.Wnioski.

Wyniki RU GATTWyniki RU GATT

W krajach OECD poziom taryf związanych W krajach OECD poziom taryf związanych pozostaje wysoki. Następuje eskalacja ceł. pozostaje wysoki. Następuje eskalacja ceł. System kwot taryfowych nie poprawił System kwot taryfowych nie poprawił dostępu do rynku tych krajów /wzrost dostępu do rynku tych krajów /wzrost wynosi ok. 2% wartości handlu rolnego/wynosi ok. 2% wartości handlu rolnego/

Ogólny poziom wsparcia wewnętrznego Ogólny poziom wsparcia wewnętrznego nie zmniejszył się mimo reform /środki nie zmniejszył się mimo reform /środki „blue box” nie podlegające redukcjom/„blue box” nie podlegające redukcjom/

Narzucono pułapy wartości subwencji Narzucono pułapy wartości subwencji eksportowych i ilości subsydiowanego eksportowych i ilości subsydiowanego eksportu eksportu

Światowy handel rolnyŚwiatowy handel rolny Dwa typy rolnictwa na świecie:Dwa typy rolnictwa na świecie:

-- W krajach OECDW krajach OECD - oparte o nowoczesne - oparte o nowoczesne technologie i rozwinięte sektory pozarolniczetechnologie i rozwinięte sektory pozarolnicze

- W krajach rozwijających się -W krajach rozwijających się - oparte o oparte o tradycyjne techniki produkcji i działające w tradycyjne techniki produkcji i działające w słabym otoczeniu gospodarczymsłabym otoczeniu gospodarczym

FAO szacuje, że w okresie 20-30 lat zwiększać FAO szacuje, że w okresie 20-30 lat zwiększać się będzie rola światowego handlu rolnego w się będzie rola światowego handlu rolnego w zaspokajaniu globalnego popytu na żywność.zaspokajaniu globalnego popytu na żywność.

Kraje rozwinięte będą pokrywać coraz większą Kraje rozwinięte będą pokrywać coraz większą

część potrzeb krajów rozwijających sięczęść potrzeb krajów rozwijających się

Światowy handel rolnyŚwiatowy handel rolny

Produkty strefy umiarkowanej (zboża, produkty Produkty strefy umiarkowanej (zboża, produkty pochodzenia zwierzęcego). Większą część pochodzenia zwierzęcego). Większą część nadwyżki eksportowej wytwarzają tu kraje nadwyżki eksportowej wytwarzają tu kraje rozwinięte. Importerami są również kraje rozwinięte. Importerami są również kraje rozwijające się. Protekcja i wsparcie wewnętrzne rozwijające się. Protekcja i wsparcie wewnętrzne obniżają ceny na światowym rynku.obniżają ceny na światowym rynku.

Produkty konkurencyjne (cukier buraczany i Produkty konkurencyjne (cukier buraczany i trzcinowy, oleje, owoce). Duża konkurencja o trzcinowy, oleje, owoce). Duża konkurencja o rynki zbytu. Kraje rozwijające się wykazują tu rynki zbytu. Kraje rozwijające się wykazują tu przewagi komparatywne, niwelowane przez przewagi komparatywne, niwelowane przez subwencje eksportowe i bariery dostępu do subwencje eksportowe i bariery dostępu do rynków krajów rozwiniętych.rynków krajów rozwiniętych.

Światowy handel rolnyŚwiatowy handel rolny

Produkty tropikalne (kawa, herbata, kauczuk). Produkty tropikalne (kawa, herbata, kauczuk). Wytwarzane głównie w krajach rozwijających się, Wytwarzane głównie w krajach rozwijających się, a konsumowane w rozwiniętych. Nie ma tu a konsumowane w rozwiniętych. Nie ma tu protekcji bo kraje rozwinięte nie produkują tych protekcji bo kraje rozwinięte nie produkują tych towarów. Rynki zbytu stają się jednak coraz towarów. Rynki zbytu stają się jednak coraz bardziej nasycone, co powoduje spadek cen. bardziej nasycone, co powoduje spadek cen.

Przewiduje się, że globalna produkcja rolna Przewiduje się, że globalna produkcja rolna będzie się nadal rozwijać, jednak wolniej niż będzie się nadal rozwijać, jednak wolniej niż poprzednio. Tempo wzrostu produkcji rolnej w poprzednio. Tempo wzrostu produkcji rolnej w krajach rozwijających się będzie szybsze niż w krajach rozwijających się będzie szybsze niż w rozwiniętych. Podobnie jak popytu na produkty rozwiniętych. Podobnie jak popytu na produkty rolne.rolne.

WARTOŚĆ ŚWIATOWEGO EKSPORTU ROLNEGOWARTOŚĆ ŚWIATOWEGO EKSPORTU ROLNEGO

dane WTOdane WTO

0

100

200

300

400

500

600

700

800

1990 2000 2002 2003 2004

mld. USD

Presja na liberalizację handlu rolnegoPresja na liberalizację handlu rolnego Rosnąca konkurencja, zmiany strukturalne w Rosnąca konkurencja, zmiany strukturalne w

sektorze żywnościowym i wzrost udziału sektorze żywnościowym i wzrost udziału ponadnarodowych korporacji w dystrybucji ponadnarodowych korporacji w dystrybucji żywności powodują, że możliwość taniego żywności powodują, że możliwość taniego importu surowców z rynku światowego nabiera importu surowców z rynku światowego nabiera kluczowego znaczenia dla przemysłu kluczowego znaczenia dla przemysłu spożywczego. spożywczego.

Z drugiej strony trzeba zapewnić sobie dostęp do Z drugiej strony trzeba zapewnić sobie dostęp do rynku głównych importerów żywności.rynku głównych importerów żywności.

Rosnąca konkurencja i globalizacja w Rosnąca konkurencja i globalizacja w przetwórstwie żywności stają się też głównymi przetwórstwie żywności stają się też głównymi siłami działającymi w kierunku przemian wzorców siłami działającymi w kierunku przemian wzorców światowego handlu rolnego. światowego handlu rolnego.

Presja na liberalizację handlu rolnegoPresja na liberalizację handlu rolnego

Duże sieci detaliczne również działają globalnie i Duże sieci detaliczne również działają globalnie i są coraz bardziej zintegrowane pionowo. Prowadzi są coraz bardziej zintegrowane pionowo. Prowadzi to do wyrównywania wzorców wyżywienia między to do wyrównywania wzorców wyżywienia między krajami. krajami.

Wymogi decydujące o efektywności całego Wymogi decydujące o efektywności całego łańcucha muszą być spełniane we wszystkich łańcucha muszą być spełniane we wszystkich jego ogniwach ponieważ zmniejsza to koszty jego ogniwach ponieważ zmniejsza to koszty transakcyjne.transakcyjne.

Postępuje ekspansja eksportowa krajów Postępuje ekspansja eksportowa krajów rozwiniętych. Wskutek protekcji często droższa rozwiniętych. Wskutek protekcji często droższa produkcja krajowa wypiera tańszy import.produkcja krajowa wypiera tańszy import.

UDZIAŁ W ŚWIATOWYM EKSPORCIEUDZIAŁ W ŚWIATOWYM EKSPORCIE

dane WTOdane WTO

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

1980 1990 2000 2004

UE-25

USA

Canada

Brazylia

Chiny

Nowa runda rokowań rolnych WTONowa runda rokowań rolnych WTO

Porozumienie RU GATT otworzyło drogę do Porozumienie RU GATT otworzyło drogę do dalszych negocjacji odnośnie liberalizacji dalszych negocjacji odnośnie liberalizacji handlu rolnego.handlu rolnego.

Kolejna runda zaczęła się w Doha w Kolejna runda zaczęła się w Doha w Katarze w listopadzie 2001 roku.Katarze w listopadzie 2001 roku.

Od samego początku zarysowały się ostre Od samego początku zarysowały się ostre różnice stanowisk co do kierunków i różnice stanowisk co do kierunków i sposobu dalszych reform. sposobu dalszych reform.

W uproszczeniu można je sprowadzić do W uproszczeniu można je sprowadzić do dwóch, reprezentowanych przez UE i USA. dwóch, reprezentowanych przez UE i USA.

Unia EuropejskaUnia Europejska

Nowe reguły mają kontynuować proces Nowe reguły mają kontynuować proces reform, a stopniowa redukcja wsparcia i reform, a stopniowa redukcja wsparcia i protekcjonizmu to cel długookresowy.protekcjonizmu to cel długookresowy.

Poprawa dostępu do rynku głównie dla Poprawa dostępu do rynku głównie dla krajów rozwijających się.krajów rozwijających się.

Redukcja subsydiów eksportowych.Redukcja subsydiów eksportowych. Redukcja środków wsparcia zakłócających Redukcja środków wsparcia zakłócających

handel.handel. Aspekty niehandlowe wynikają z samej Aspekty niehandlowe wynikają z samej

wielofunkcyjności rolnictwa.wielofunkcyjności rolnictwa.

Stany Zjednoczone APStany Zjednoczone AP

Nowe reguły powinny prowadzić do włączenia Nowe reguły powinny prowadzić do włączenia rolnictwa do ogólnej dyscypliny WTO.rolnictwa do ogólnej dyscypliny WTO.

Koncesje dla krajów rozwijających się mają być Koncesje dla krajów rozwijających się mają być przedmiotem całościowych negocjacji i przedmiotem całościowych negocjacji i uwzględniać ich potrzeby rozwojowe.uwzględniać ich potrzeby rozwojowe.

Liberalizacja dostępu do rynku bez wyłączeń a Liberalizacja dostępu do rynku bez wyłączeń a priori jakichkolwiek produktów i środków. priori jakichkolwiek produktów i środków.

Eliminacja wszelkich subwencji eksportowych.Eliminacja wszelkich subwencji eksportowych. Znacząca redukcja wszystkich środków wsparcia, Znacząca redukcja wszystkich środków wsparcia,

nie tylko tych zakłócających handel.nie tylko tych zakłócających handel. Aspekty niehandlowe muszą być ujęte jako środki Aspekty niehandlowe muszą być ujęte jako środki

celowe nie zakłócające handlu. celowe nie zakłócające handlu.

Przewidywane ustaleniaPrzewidywane ustalenia Dostęp do rynkuDostęp do rynku

Redukcja taryf, tym większa im wyższe taryfy. Redukcja taryf, tym większa im wyższe taryfy.

Produkty wrażliwe. Produkty specjalne. SSGProdukty wrażliwe. Produkty specjalne. SSG Subsydia eksportoweSubsydia eksportowe

Eliminacja przy równoczesnym zmniejszeniu Eliminacja przy równoczesnym zmniejszeniu wsparcia dla kredytów eksportowych, pomocy wsparcia dla kredytów eksportowych, pomocy żywnościowej i państwowych firm handlowych.żywnościowej i państwowych firm handlowych.

Wsparcie krajoweWsparcie krajowe

Znacząca redukcja środków związanych, tym Znacząca redukcja środków związanych, tym

głębsza im wyższe wsparcie. Limity w „blue box”. głębsza im wyższe wsparcie. Limity w „blue box”.

Przegląd kryteriów „green box”.Przegląd kryteriów „green box”.

Ocena skutków liberalizacji handluOcena skutków liberalizacji handlu

Dążenie do liberalizacji zasadza się na Dążenie do liberalizacji zasadza się na twierdzeniu, iż ma ona wyzwolić znaczny twierdzeniu, iż ma ona wyzwolić znaczny potencjał dla globalnego wzrostu dobrobytu.potencjał dla globalnego wzrostu dobrobytu.

Różne wyniki symulacji są jednak zgodne, że na Różne wyniki symulacji są jednak zgodne, że na liberalizacji więcej zyskają kraje rozwinięte niż liberalizacji więcej zyskają kraje rozwinięte niż rozwijające się. Wg Banku Światowego aż rozwijające się. Wg Banku Światowego aż 5-krotnie więcej w wymiarze finansowym.5-krotnie więcej w wymiarze finansowym.

Najistotniejsze zmiany nastąpiłyby w grupie Najistotniejsze zmiany nastąpiłyby w grupie towarów umiarkowanej strefy klimatycznej.towarów umiarkowanej strefy klimatycznej.

Wzrosłaby produkcja w USA, Kanadzie, Australii, Wzrosłaby produkcja w USA, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, a obniżyłaby się w Japonii, UE, Nowej Zelandii, a obniżyłaby się w Japonii, UE, Norwegii, Szwajcarii. Norwegii, Szwajcarii.

Ocena skutków liberalizacjiOcena skutków liberalizacji

Środki psujące handel stosowane są w kilku Środki psujące handel stosowane są w kilku krajach (Japonia, UE) i dotyczą głównie towarów krajach (Japonia, UE) i dotyczą głównie towarów strefy umiarkowanej.strefy umiarkowanej.

Ich likwidacja lub ograniczenie spowoduje zmiany Ich likwidacja lub ograniczenie spowoduje zmiany w udziałach w rynku głównie państw OECD.w udziałach w rynku głównie państw OECD.

Punkt ciężkości w polityce rolnej przesuwa się od Punkt ciężkości w polityce rolnej przesuwa się od rolnika w kierunku sektorów dodających wartość rolnika w kierunku sektorów dodających wartość do surowców rolnych. Większy dostęp do rynków do surowców rolnych. Większy dostęp do rynków nie musi więc rekompensować rolnikom nie musi więc rekompensować rolnikom utraconego wsparcia wewnętrznego.utraconego wsparcia wewnętrznego.

W handlu towarami gdzie kraje rozwijające się W handlu towarami gdzie kraje rozwijające się mają przewagi komparatywne taryfy celne są już mają przewagi komparatywne taryfy celne są już zredukowane. Efekt dalszej liberalizacji byłby zredukowane. Efekt dalszej liberalizacji byłby więc ograniczony. więc ograniczony.

Ocena skutków dla PolskiOcena skutków dla Polski

Jednym z najbardziej wrażliwych obszarów Jednym z najbardziej wrażliwych obszarów negocjacji WTO jest dostęp do rynku.negocjacji WTO jest dostęp do rynku.

Przewagi konkurencyjne Polski w handlu Przewagi konkurencyjne Polski w handlu rolnym zasadzają się na różnicy cen rolnym zasadzają się na różnicy cen wynikającej przede wszystkim z niższej wynikającej przede wszystkim z niższej opłaty pracy i niższych marż przetwórczo-opłaty pracy i niższych marż przetwórczo-handlowych.handlowych.

Dwa aspekty oceny: handel w ramach UE i Dwa aspekty oceny: handel w ramach UE i z krajami trzecimiz krajami trzecimi

Ocena skutków dla PolskiOcena skutków dla Polski

Na rynku unijnymNa rynku unijnym skutkiem liberalizacji skutkiem liberalizacji będzie spadek eksportu, wzrost podaży na będzie spadek eksportu, wzrost podaży na rynku wewnętrznym i spadek cen. W rynku wewnętrznym i spadek cen. W przypadku drobiu eksport może być o 25% przypadku drobiu eksport może być o 25% mniejszy niż obecnie.mniejszy niż obecnie.

Zmniejszą się więc korzystne dla Polski Zmniejszą się więc korzystne dla Polski różnice cenowe decydujące o atrakcyjności różnice cenowe decydujące o atrakcyjności polskiej oferty eksportowej. polskiej oferty eksportowej.

Wzrośnie konkurencja ze strony Wzrośnie konkurencja ze strony dostawców spoza UE.dostawców spoza UE.

Nastąpi utrata korzyści i przewag Nastąpi utrata korzyści i przewag relatywnych.relatywnych.

Ocena skutków dla PolskiOcena skutków dla Polski

Na rynkach poza unijnychNa rynkach poza unijnych zwiększy się zwiększy się konkurencja ze strony głównych konkurencja ze strony głównych światowych dostawców.światowych dostawców.

Likwidacja subwencji eksportowych Likwidacja subwencji eksportowych utrudni konkurowanie na tych rynkach utrudni konkurowanie na tych rynkach polskim eksporterom.polskim eksporterom.

Zwiększy się znaczenie układów Zwiększy się znaczenie układów regionalnych udzielających preferencji regionalnych udzielających preferencji swoim członkom. swoim członkom.

Ocena skutków dla Polski w sektorze drobiuOcena skutków dla Polski w sektorze drobiu

Import do UE koncentruje się głównie na Import do UE koncentruje się głównie na jednej linii taryfowej: CN 0207 14 10 jednej linii taryfowej: CN 0207 14 10 (mrożone kawałki kurcząt bez kości).(mrożone kawałki kurcząt bez kości).

Eksport z Polski jest zróżnicowany, ale mimo Eksport z Polski jest zróżnicowany, ale mimo wzrostu po akcesji, jego wartość jest mniejsza wzrostu po akcesji, jego wartość jest mniejsza niż wartość importu tej jednaj linii taryfowej.niż wartość importu tej jednaj linii taryfowej.

Import do UE z krajów trzecich zdominowany Import do UE z krajów trzecich zdominowany jest przez Brazylię i Tajlandię. Jest on oparty o jest przez Brazylię i Tajlandię. Jest on oparty o KNU, tzn. koncesje Rundy Doha odnośnie KNU, tzn. koncesje Rundy Doha odnośnie redukcji ceł będą tu znaczące.redukcji ceł będą tu znaczące.

Ocena skutków dla Polski w sektorze drobiuOcena skutków dla Polski w sektorze drobiu

SYTUACJA BIEŻĄCASYTUACJA BIEŻĄCA

Stawka celna: 1024 EUR/tStawka celna: 1024 EUR/t

Kwoty WTO: 1) 700 t po zredukowanej stawce 795 EUR/tKwoty WTO: 1) 700 t po zredukowanej stawce 795 EUR/t

2) 15500 t bezcłowa2) 15500 t bezcłowa

SYTUACJA PO REDUKCJACH WG PROPOZYCJI UESYTUACJA PO REDUKCJACH WG PROPOZYCJI UE

StandardStandard Stawka celna: 512 EUR/tStawka celna: 512 EUR/t

Kwoty WTO: 1) 700 t – zlikwidowanaKwoty WTO: 1) 700 t – zlikwidowana

2) 15500 – bez zmian2) 15500 – bez zmian

Towar Towar

wrażliwywrażliwyStawka celna: 852 EUR/t (maksimum)Stawka celna: 852 EUR/t (maksimum)

Kwoty WTO: 1) 700 t – rozszerzona do 23 700 tKwoty WTO: 1) 700 t – rozszerzona do 23 700 t

2) 15500 t - 22 936 t (maksimum)2) 15500 t - 22 936 t (maksimum)

Ocena skutków dla Polski w sektorze drobiuOcena skutków dla Polski w sektorze drobiu

Poziom ochrony celnej rynku drobiarskiego jest Poziom ochrony celnej rynku drobiarskiego jest obecnie w UE wysoki.obecnie w UE wysoki.

Bezwzględna różnica między stawką po redukcji Bezwzględna różnica między stawką po redukcji wg formuły standardowej i dla towarów wg formuły standardowej i dla towarów wrażliwych wynosi aż 340 EUR/twrażliwych wynosi aż 340 EUR/t

W 2005 roku średnia cena w: W 2005 roku średnia cena w: Polsce = 970 EUR/tPolsce = 970 EUR/teksporcie do UE = 2150 EUR/teksporcie do UE = 2150 EUR/tEuropie Zachodniej = 2600 EUR/tEuropie Zachodniej = 2600 EUR/t

Ważne jest umieszczenie na liście towarów Ważne jest umieszczenie na liście towarów wrażliwych wszystkich linii taryfowych powyżej wrażliwych wszystkich linii taryfowych powyżej najniższego pasma redukcyjnego (łącznie 22 linie)najniższego pasma redukcyjnego (łącznie 22 linie)

WnioskiWnioski Możliwości poprawy polskiego eksportu w Możliwości poprawy polskiego eksportu w

wyniku Rundy Doha są ograniczone i mogą wyniku Rundy Doha są ograniczone i mogą nie zrównoważyć zagrożeń wynikających z nie zrównoważyć zagrożeń wynikających z ułatwienia dostępu do rynku UE.ułatwienia dostępu do rynku UE.

Potencjał rozwojowy polskiego eksportu Potencjał rozwojowy polskiego eksportu rolnego istnieje głównie na rynku UE. Poza rolnego istnieje głównie na rynku UE. Poza Wspólnotą jest on raczej niewielki. Wzrost Wspólnotą jest on raczej niewielki. Wzrost importu spoza UE zwiększy konkurencję i importu spoza UE zwiększy konkurencję i zmniejszy korzystne dla Polski różnice zmniejszy korzystne dla Polski różnice cenowe.cenowe.

WnioskiWnioski

Niski poziom cen w Polsce nie zawsze Niski poziom cen w Polsce nie zawsze będzie skutecznie chronił przed importem.będzie skutecznie chronił przed importem.

UE jest skłonna do ustępstw w zakresie UE jest skłonna do ustępstw w zakresie rozszerzania TRQ i obniżania progów rozszerzania TRQ i obniżania progów redukcji taryf, rekompensując to dopłatami redukcji taryf, rekompensując to dopłatami bezpośrednimi. Jest to niekorzystne dla bezpośrednimi. Jest to niekorzystne dla Polski – ustalone dopłaty.Polski – ustalone dopłaty.

Konieczność obrony prawa do SSG oraz Konieczność obrony prawa do SSG oraz zakwalifikowania wielu towarów jako zakwalifikowania wielu towarów jako wrażliwewrażliwe

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę