Konferencja dla nauczycieli języków Konferencja dla nauczycieli języków obcych szkół podstawowych, wrzesień obcych szkół podstawowych, wrzesień

20142014WODN w SieradzuWODN w Sieradzu

Wczesnoszkolne nauczanie Wczesnoszkolne nauczanie języków obcychjęzyków obcych

Kierunki polityki Kierunki polityki oświatowej państwaoświatowej państwa

• Wspieranie rozwoju dziecka Wspieranie rozwoju dziecka młodszegomłodszego

• Bezpieczeństwo i profilaktyka agresji Bezpieczeństwo i profilaktyka agresji w szkołachw szkołach

• Edukacja włączająca uczniów Edukacja włączająca uczniów niepełnosprawnychniepełnosprawnych

• Jakość kształcenia Jakość kształcenia ponadgimnazjalnegoponadgimnazjalnego

Wczesnoszkolne Wczesnoszkolne nauczanie języków nauczanie języków

obcychobcych

1. 1. Psychorozwojowe uwarunkowania Psychorozwojowe uwarunkowania

wczesnej edukacji językowejwczesnej edukacji językowej

** Fazy wczesnego okresu Fazy wczesnego okresu szkolnegoszkolnego

• Faza 1:Faza 1:• Faza operacji konkretnychFaza operacji konkretnych

• Rozwój podstawowych funkcji Rozwój podstawowych funkcji intelektualnych: analiza i synteza intelektualnych: analiza i synteza wzrokowa, słuchowa i kinestetyczno-wzrokowa, słuchowa i kinestetyczno-ruchowaruchowa

• Adaptacja w nowym środowiskuAdaptacja w nowym środowisku

• Okres rozwoju społecznego dzieckaOkres rozwoju społecznego dziecka

** Fazy wczesnego okresu Fazy wczesnego okresu szkolnegoszkolnego

• Faza 2:Faza 2:• Wzmożony rozwój operacji konkretnych – Wzmożony rozwój operacji konkretnych –

odwracalność operacji myślowych, rozwój odwracalność operacji myślowych, rozwój myślenia przyczynowo – skutkowegomyślenia przyczynowo – skutkowego

• Sprawne posługiwanie się językiem Sprawne posługiwanie się językiem ojczystymojczystym

• Opanowanie umiejętności pisania i Opanowanie umiejętności pisania i czytaniaczytania

• Wzrost aktywności społecznej i rozwój Wzrost aktywności społecznej i rozwój umiejętności współżycia w grupieumiejętności współżycia w grupie

**** Rozwój poznawczy Rozwój poznawczy Procesy poznawcze rozwijają się głównie Procesy poznawcze rozwijają się głównie dzięki aktywności sensomotorycznej dzięki aktywności sensomotorycznej dziecdzieckakaPostrzeganie wzrokowe – ok. 75% zdobytej Postrzeganie wzrokowe – ok. 75% zdobytej przez dziecko wiedzyprzez dziecko wiedzy

Rozwój uwagi dowolnejRozwój uwagi dowolnej

Przejście od pamięci mechanicznej do Przejście od pamięci mechanicznej do logicznejlogicznej

Stopniowe przechodzenie z fazy pamięci Stopniowe przechodzenie z fazy pamięci mimowolnej do fazy pamięci dowolnejmimowolnej do fazy pamięci dowolnej

****** Rozwój osobowości Rozwój osobowości Rozwój składników osobowości: emocji, Rozwój składników osobowości: emocji, motywacji, potrzeb i zainteresowań.motywacji, potrzeb i zainteresowań.

Kształtowanie się modeli postępowania w Kształtowanie się modeli postępowania w zachowaniach społecznych (zachowaniach społecznych (istotna rola istotna rola szkołyszkoły).).

Faza 1: reakcje emocjonalne (ekspresja Faza 1: reakcje emocjonalne (ekspresja behawioralna)behawioralna)

Faza 2: kontrola emocjonalna (ekspresja Faza 2: kontrola emocjonalna (ekspresja werbalna).werbalna).

****** Rozwój osobowości Rozwój osobowości Procesy emocjonalne maja wpływ Procesy emocjonalne maja wpływ zarówno na przebieg czynności zarówno na przebieg czynności poznawczych, jak i sprawność działania. poznawczych, jak i sprawność działania.

Sprawność działania jest zależna od Sprawność działania jest zależna od rodzaju pobudzenia emocjonalnego – rodzaju pobudzenia emocjonalnego – emocje pozytywne polepszają sprawność emocje pozytywne polepszają sprawność działaniadziałania..

****** Rozwój osobowości Rozwój osobowości Procesy emocjonalne są bezpośrednio Procesy emocjonalne są bezpośrednio

związane z potrzebami jednostki.związane z potrzebami jednostki.

Podstawowe potrzeby dziecka w okresie Podstawowe potrzeby dziecka w okresie wczesnoszkolnym:wczesnoszkolnym:

wzmożona aktywność i ruchliwośćwzmożona aktywność i ruchliwość

osiągnięcie wymiernego sukcesu osiągnięcie wymiernego sukcesu (dla (dla dziecka sukcesem jest akceptacja jego dziecka sukcesem jest akceptacja jego dokonań)dokonań)

nagroda (nagroda (zaraz po wykonaniu zadania)zaraz po wykonaniu zadania)

motywacjamotywacja

******** Zasady nauczania Zasady nauczania języka obcego języka obcego

Systematyczne rozwijanie Systematyczne rozwijanie umiejętności postrzeganiaumiejętności postrzegania

wykorzystanie mediów, zabawy wykorzystanie mediów, zabawy językowe, drama, majsterkowanie, językowe, drama, majsterkowanie,

rysowanie, wycinanie, klejenierysowanie, wycinanie, klejenie

******** Zasady nauczania Zasady nauczania języka obcego języka obcego

Wykorzystanie jak największej Wykorzystanie jak największej liczby zmysłówliczby zmysłów

Prezentowanie treści przy użyciu Prezentowanie treści przy użyciu bodźców wzrokowych, słuchowych, bodźców wzrokowych, słuchowych,

kinestetyczno-ruchowych, kinestetyczno-ruchowych, dotykowych i smakowych (np.:TPR)dotykowych i smakowych (np.:TPR)

******** Zasady nauczania Zasady nauczania języka obcego języka obcego

Poglądowość Poglądowość Proces nauczania powinien być Proces nauczania powinien być

oparty na konkretnych, połączonych oparty na konkretnych, połączonych z doświadczeniem uczniów z doświadczeniem uczniów treściach, skierowanych na treściach, skierowanych na

przedmioty, a nie na ich słowne przedmioty, a nie na ich słowne symbole.symbole.

******** Zasady nauczania Zasady nauczania języka obcego języka obcego

Częsta zmiana aktywności i form Częsta zmiana aktywności i form pracy pracy

Zaleca się zaplanowanie 12 różnych Zaleca się zaplanowanie 12 różnych aktywności (na 45minutową lekcję).aktywności (na 45minutową lekcję).

******** Zasady nauczania Zasady nauczania języka obcego języka obcego

Częste powtarzanie ćwiczonego Częste powtarzanie ćwiczonego materiału językowego materiału językowego

Proponuje się połączenie mimowolnego Proponuje się połączenie mimowolnego zapamiętywania struktur obcojęzycznych zapamiętywania struktur obcojęzycznych

z uświadamianiem dziecku ich użyciaz uświadamianiem dziecku ich użycia..Nauka powinna przebiegać w określonym Nauka powinna przebiegać w określonym

kontekście sytuacyjnymkontekście sytuacyjnym..

Wczesnoszkolne Wczesnoszkolne nauczanie języków nauczanie języków

obcychobcych

2. 2. Kompetencje językowe młodszych Kompetencje językowe młodszych

dzieci.dzieci.

** Językowa kompetencja Językowa kompetencja

komunikacyjna komunikacyjna Podstawą językowej kompetencji Podstawą językowej kompetencji

komunikacyjnej jest zdobywanie przez komunikacyjnej jest zdobywanie przez dziecko wiedzy o świecie, rozwijanie dziecko wiedzy o świecie, rozwijanie

umiejętności praktycznych i ciekawości umiejętności praktycznych i ciekawości poznawczej.poznawczej.

KompetencjeKompetencje (według (według ESOKJ)ESOKJ)Kompetencje ogólneKompetencje ogólne

• Wiedza o świecieWiedza o świecie

• Umiejętność Umiejętność stosowania wiedzystosowania wiedzy

• Osobowość, Osobowość, postawa, postawa, motywacjamotywacja

• Umiejętność Umiejętność uczenia sięuczenia się

Językowa kompetencja Językowa kompetencja komunikacyjnakomunikacyjna

• Wiedza dotycząca Wiedza dotycząca języka obcegojęzyka obcego

• Kompetencje Kompetencje socjolingwistycznesocjolingwistyczne

• Kompetencje Kompetencje pragmatycznepragmatyczne

**** Postawa ciekawości Postawa ciekawości

poznawczej poznawczej

• Na pierwszym etapie edukacyjnym Na pierwszym etapie edukacyjnym nadrzędnym celem jest nadrzędnym celem jest zainteresowanie ucznia nauką języka zainteresowanie ucznia nauką języka obcego.obcego.

• Lekcje języka obcego powinny Lekcje języka obcego powinny dostarczyć dziecku radości płynącej z dostarczyć dziecku radości płynącej z rozumienia innego języka.rozumienia innego języka.

****** Wiedza i sprawności Wiedza i sprawności

językowe językowe

• Na etapie wczesnoszkolnym zakres Na etapie wczesnoszkolnym zakres niezbędnej wiedzy językowej niezbędnej wiedzy językowej obejmuje nazywanie i rozumienie obejmuje nazywanie i rozumienie pojedynczych słów i wyrażeń pojedynczych słów i wyrażeń dotyczących osoby dziecka, jego dotyczących osoby dziecka, jego najbliższego otoczenia oraz życia najbliższego otoczenia oraz życia codziennego.codziennego.

****** Wiedza i sprawności Wiedza i sprawności

językowe językowe • Poziom opanowania sprawności językowych jest Poziom opanowania sprawności językowych jest

uzależniony od tempa rozwoju dziecka, jego uzależniony od tempa rozwoju dziecka, jego potrzeb i zainteresowań.potrzeb i zainteresowań.

• W niższych klasach pierwszego etapu W niższych klasach pierwszego etapu kształcenia celem nadrzędnym jest:kształcenia celem nadrzędnym jest:

• - rozwijanie sprawności rozumienia ze słuchu - rozwijanie sprawności rozumienia ze słuchu

• - wypracowanie gotowości do rozpoczęcia nauki - wypracowanie gotowości do rozpoczęcia nauki

czytania i pisaniaczytania i pisania

• - rozwijanie umiejętności komunikacji na - rozwijanie umiejętności komunikacji na

poziomie wyrazu i prostego zdaniapoziomie wyrazu i prostego zdania

******** Umiejętności Umiejętności

interpersonalne interpersonalne

Warunkiem powodzenia zajęć Warunkiem powodzenia zajęć wykorzystujących różne formy interakcji wykorzystujących różne formy interakcji jest systematyczna praca nad rozwojem jest systematyczna praca nad rozwojem

zachowań społecznych uczniów.zachowań społecznych uczniów.

********** Umiejętność Umiejętność uczenia się uczenia się

Od pierwszych klas w nauczaniu języka Od pierwszych klas w nauczaniu języka obcego wprowadzane są zadania obcego wprowadzane są zadania

poświęcone rozwijaniu efektywnych poświęcone rozwijaniu efektywnych strategii uczenia sięstrategii uczenia się

(„learning to learn”/”study skills”)(„learning to learn”/”study skills”)

********** Umiejętność uczenia się Umiejętność uczenia się

Możliwe osiągnięcia uczniów na etapie edukacji Możliwe osiągnięcia uczniów na etapie edukacji wczesnoszkolnej:wczesnoszkolnej:

uczeń rozumie cel zadań i potrzebę uczenia się uczeń rozumie cel zadań i potrzebę uczenia się języka obcegojęzyka obcego

potrafi skupić uwagę na wykonywanych zadaniachpotrafi skupić uwagę na wykonywanych zadaniach

jest wrażliwy na brzmienie językajest wrażliwy na brzmienie języka

potrafi pracować ze słowniczkiem obrazkowympotrafi pracować ze słowniczkiem obrazkowym

potrafi ocenić swoje postępy potrafi ocenić swoje postępy

sam podejmuje próby rozwiązywania zadań, sam podejmuje próby rozwiązywania zadań, wykonuje zadania dodatkowewykonuje zadania dodatkowe

potrafi poradzić sobie z niepowodzeniempotrafi poradzić sobie z niepowodzeniem

************ Wrażliwość Wrażliwość

interkulturowa interkulturowa

Uczeń jest zainteresowany informacjami Uczeń jest zainteresowany informacjami na temat dzieci z innych krajów, na temat dzieci z innych krajów, przyjmuje otwartą postawę wobec przyjmuje otwartą postawę wobec różności, rozumie, że wartość człowieka różności, rozumie, że wartość człowieka nie zależy od koloru skóry czy tez języka, nie zależy od koloru skóry czy tez języka, którym mówi.którym mówi.

Wczesnoszkolne Wczesnoszkolne nauczanie języków nauczanie języków

obcychobcych

33. . Nauczanie wielozmysłoweNauczanie wielozmysłowe..

** Potrzeby dzieci Potrzeby dzieci

• Techniki wykorzystywane w nauczaniu Techniki wykorzystywane w nauczaniu dzieci powinny uwzględniać ich potrzeby:dzieci powinny uwzględniać ich potrzeby:

- potrzebę poczucia bezpieczeństwapotrzebę poczucia bezpieczeństwa

- akceptacjiakceptacji

- potrzebę poczucia własnej wartościpotrzebę poczucia własnej wartości

- potrzebę ruchu i zabawypotrzebę ruchu i zabawy

- potrzebę odkrywania światapotrzebę odkrywania świata

** Potrzeby dzieci Potrzeby dzieci

• Nauczyciel powinien brać pod uwagę cechy Nauczyciel powinien brać pod uwagę cechy osobowościowe swoich uczniów :osobowościowe swoich uczniów :

- ich inteligencjęich inteligencję

- motywacjęmotywację

- rozwój biologiczny, społeczny, poznawczy rozwój biologiczny, społeczny, poznawczy

i emocjonalnyi emocjonalny

- dojrzałość szkolnądojrzałość szkolną

**** InteligencjeInteligencje

Według teorii Howarda Gardnera Według teorii Howarda Gardnera obecnie wyróżnić można 8 typów obecnie wyróżnić można 8 typów inteligencji; mamy różne profile inteligencji; mamy różne profile

inteligencji, rozwinięte w inteligencji, rozwinięte w odmienny sposób.odmienny sposób.

**** InteligencjeInteligencje

-inteligencję językowąinteligencję językową

-inteligencję matematyczno – logicznąinteligencję matematyczno – logiczną

-inteligencję muzycznąinteligencję muzyczną

-inteligencję przestrzennąinteligencję przestrzenną

-inteligencję cielesno-kinestetycznąinteligencję cielesno-kinestetyczną

-inteligencję interpersonalnąinteligencję interpersonalną

-inteligencję intrapersonalnąinteligencję intrapersonalną

-inteligencję przyrodnicząinteligencję przyrodniczą

**** InteligencjeInteligencje

Według H, Gardnera, teoria Według H, Gardnera, teoria inteligencji wielorakich powinna inteligencji wielorakich powinna

być rozumiana jako narzędzie być rozumiana jako narzędzie edukacyjne, nie cel. Nauczyciel edukacyjne, nie cel. Nauczyciel podchodząc do realizacji tematu podchodząc do realizacji tematu na wiele sposobów, aktywizuje na wiele sposobów, aktywizuje

różne rodzaje inteligencji swoich różne rodzaje inteligencji swoich wychowanków.wychowanków.

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

Metody wielozmysłowe VAK Metody wielozmysłowe VAK (patrzenie – słuchanie – działanie) (patrzenie – słuchanie – działanie)

początkowo wykorzystywane były do początkowo wykorzystywane były do pracy z dziećmi, dla których pracy z dziećmi, dla których

konwencjonalne metody nauczania konwencjonalne metody nauczania nie były efektywne oraz w pracy z nie były efektywne oraz w pracy z

dziećmi z dysleksją. Obecnie dziećmi z dysleksją. Obecnie stosowane są w nauczaniu stosowane są w nauczaniu

wczesnoszkolnym jako czynnik wczesnoszkolnym jako czynnik wspomagający proces uczenia się.wspomagający proces uczenia się.

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

„ „ Im większą ilością różnych Im większą ilością różnych kanałów nowa informacja kanałów nowa informacja

dociera do kory mózgowej, tym dociera do kory mózgowej, tym więcej będzie śladów więcej będzie śladów

neuronowych w korze mózgowej neuronowych w korze mózgowej i tym trwalsze one będą”. i tym trwalsze one będą”.

(M. Jacenko, 2008)(M. Jacenko, 2008)

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe Kluczem do sukcesu w nauczaniu Kluczem do sukcesu w nauczaniu

wielozmysłowym jest różnorodność wielozmysłowym jest różnorodność ćwiczeń i form oraz częste powtarzanie.ćwiczeń i form oraz częste powtarzanie.

Można uniknąć monotonii stosując:Można uniknąć monotonii stosując:

podejście spiralne, angażując podejście spiralne, angażując równomiernie wszystkie zmysły, równomiernie wszystkie zmysły, aktywizując obie półkule mózgu, aktywizując obie półkule mózgu, przeplatając materiał litrowy i przeplatając materiał litrowy i

nieliterowy, zmieniając grupy i miejsca nieliterowy, zmieniając grupy i miejsca pracy.pracy.

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

Podejście spiralne Podejście spiralne pozwala pozwala powracać do poznanych już powracać do poznanych już rzeczy w trakcie uczenia się rzeczy w trakcie uczenia się

nowych.nowych.

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

Równomierne angażowanie Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów VAKOGwszystkich zmysłów VAKOG

V wzrok V wzrok (visual)(visual)

A słuchA słuch (auditory) (auditory)

K ruchK ruch (kinaesthetic) (kinaesthetic)

O/G węch/smakO/G węch/smak (olfactory/gustatory)(olfactory/gustatory)

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

Równomierne angażowanie Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów VAKOGwszystkich zmysłów VAKOG

WzrokWzrokPonieważ bodźce wizualne cały czas Ponieważ bodźce wizualne cały czas

nam towarzyszą, postarajmy się nam towarzyszą, postarajmy się również wykorzystać je jak najlepiej w również wykorzystać je jak najlepiej w

procesie nauczania.procesie nauczania.

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

Równomierne angażowanie Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów VAKOGwszystkich zmysłów VAKOG

SłuchSłuch

Staramy sięStaramy się wprowadzić wprowadzić jak najwięcej jak najwięcej elementów muzycznych i melodycznych, elementów muzycznych i melodycznych,

np. „wyśpiewujmy” materiał lekcyjnynp. „wyśpiewujmy” materiał lekcyjny..

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe Równomierne angażowanie Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów VAKOGwszystkich zmysłów VAKOG

RuchRuchRuch sprzyja odreagowaniu napięc Ruch sprzyja odreagowaniu napięc

emocjonalnych, ułatwia uczenie się i emocjonalnych, ułatwia uczenie się i koncentrację, poprawia także koncentrację, poprawia także

koordynację całego ciała.koordynację całego ciała.

Słyszę – ZAPOMINAMSłyszę – ZAPOMINAM

Widzę – ZAPAMIĘTUJĘWidzę – ZAPAMIĘTUJĘ

Wykonuję Wykonuję - - ROZUMIEMROZUMIEM

Piramida zapamiętywania

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

Aktywizowanie obu półkul Aktywizowanie obu półkul mózgumózgu

Równomierne angażowanie Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów i aktywizacja wszystkich zmysłów i aktywizacja

różnych typów inteligencji pozwala różnych typów inteligencji pozwala na równomierne aktywizowanie na równomierne aktywizowanie

obu półkul mózgu.obu półkul mózgu.

LEWA półkula:

język, szczegół, logika, technika, kolejność działania, informacje cyfrowe, ukierunkowanie na strukturę (reguły), pamięć operacyjna, myślenie przyczynowe, analiza, przyszłość

PRAWA półkula:

obraz, malowanie, język niewerbalny, intuicja, sztuka, działania spontaniczne, porównywanie, wyobrażanie, ukierunkowanie na ludzi, pamięć długotrwała, myślenie równoczesne, synteza, teraźniejszość

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

Przeplatanie materiału Przeplatanie materiału literowegoliterowego

i nieliterowegoi nieliterowego

Postuluje się opóźnienie nauki Postuluje się opóźnienie nauki pisania w języku obcym do klas II, pisania w języku obcym do klas II,

III.III.

(Dzieci przyzwyczajone są do (Dzieci przyzwyczajone są do polegania na języku mówionym)polegania na języku mówionym)

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

Przeplatanie materiału Przeplatanie materiału literowegoliterowego

i nieliterowegoi nieliterowego

Technika Grace M. Fernald jest jednym Technika Grace M. Fernald jest jednym z wielozmysłowych sposobów z wielozmysłowych sposobów

wprowadzania tekstu pisanego.wprowadzania tekstu pisanego.

Kroki techniki Grace M. Fernald: Kroki techniki Grace M. Fernald:

****** Nauczanie Nauczanie wielozmysłowe wielozmysłowe

Przeplatanie materiału literowegoPrzeplatanie materiału literowego

i nieliterowegoi nieliterowego** Dzieci piszą słowo na kartce i wymawiają je Dzieci piszą słowo na kartce i wymawiają je

(np. pisanie po śladzie)(np. pisanie po śladzie)

* Śledzą litery palcem wskazującym dominującej * Śledzą litery palcem wskazującym dominującej ręki, wymawiając kilkakrotnie słowo ręki, wymawiając kilkakrotnie słowo

* Wstają i piszą to słowo w powietrzu, * Wstają i piszą to słowo w powietrzu, wymawiając jewymawiając je

* Dzieci piszą słowo na plecach kolegi* Dzieci piszą słowo na plecach kolegi

* Piszą słowo na papierze, patrząc na wzór* Piszą słowo na papierze, patrząc na wzór

* Piszą słowo nie patrząc na wzór, sprawdzają się * Piszą słowo nie patrząc na wzór, sprawdzają się nawzajemnawzajem

Prezentację przygotowałam korzystając Prezentację przygotowałam korzystając

z pozycjiz pozycji

Doroty Sikora – Banasik Doroty Sikora – Banasik pt. pt. „Wczesnoszkolne nauczanie „Wczesnoszkolne nauczanie

języków. Zarys teorii i praktyki”.języków. Zarys teorii i praktyki”.CODN Warszawa, 2009. CODN Warszawa, 2009.

Dziękuję za uwagę Dziękuję za uwagę Krystyna JuźwickaKrystyna Juźwicka