Gospodarzem konferencji było adelphi we współpracy z Navigant, UfU, Energy Cities, FCiências.ID, CRES, NTEF, OER, Environ, SEVEn i PNEC.

Moderatorka: Sonja van Renssen

Zdjęcia: Ingo Cordes

Konferencja odbyła się w ramach projektu „Integracja europejskich i lokalnych działań na rzecz ochrony klimatu” (BEACON), finansowanego przez Europejską Inicjatywę na Rzecz Ochrony Klimatu (EUKI) niemieckiego Federalnego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Jądrowego.

Konferencja BEACON Przyspieszanie lokalnych działań na rzecz klimatu w Europie Podsumowanie i kluczowe przesłania -wersja polska- 21 maja 2019 r. Heidelberg | Niemcy

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

2

Wstęp

21 maja 2019 roku ponad 90 ekspertów i przedstawicieli samorządów lokalnych z całej Europy przybyło

na pierwszą konferencję w ramach projektu BEACON, by dyskutować o skutecznym przyspieszaniu

lokalnych działań na rzecz klimatu.

Celem konferencji było stworzenie przestrzeni dla działaczy lokalnych do podjęcia współpracy

z kolegami i wymiany praktycznych rozwiązań na rzecz złagodzenia zmian klimatycznych. Dyskusje

dotyczyły zwalczania ubóstwa energetycznego, gminnych środków na działania w zakresie ochrony

klimatu, otwartego zarządzania danymi środowiskowymi oraz zrównoważonej mobilności, i stanowiły

prezentację całego zakresu możliwości działań.

Mapa Europy BEACON ułatwiała uczestnikom nawiązanie współpracy. Uczestnicy przypinali do mapy

pocztówki z własnymi danymi kontaktowymi i zdjęciami, aby symbolicznie zaznaczyć udział w

działaniach:

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

3

Rozpoczęcie i powitanie

Konferencję rozpoczęła moderatorka Sonja van Renssen, przedstawiając jej cele i poszczególne sesje

warsztatowe. Podkreśliła, że to jedna z rzadkich okazji dla wszystkich ośrodków uczestniczących w

projekcie BEACON do spotkania w jednym miejscu i nawiązania osobistych kontaktów. Konferencja

została pomyślana jako przestrzeń do koleżeńskiej współpracy oraz wymiany wiedzy w zakresie

praktycznych rozwiązań mających na celu złagodzenie zmian klimatycznych.

Dr. Silke Karcher, kierownik działu ds. europejskiej polityki

klimatycznej i energetycznej w niemieckim Federalnym

Ministerstwie Środowiska (BMU), powitała uczestników i

podkreśliła, że to właśnie osoby obecne na sali –

burmistrzowie i praktycy z całej Europy, napędzający zmiany

na poziomie lokalnym – zainspirowali ministerstwo do

uruchomienia Europejskiej Inicjatywy na Rzecz Ochrony

Klimatu (EUKI) i wspierania projektów takich jak BEACON.

Wyraziła zadowolenie, że „zmiany klimatu znów trafiają na

pierwsze strony gazet”, i zwróciła uwagę na konieczność

przyspieszenia wysiłków w celu osiągnięcia neutralności

emisyjnej około roku 2050.

Neutralność klimatyczna długofalową wizją przyszłości

Wykład inauguracyjny - Pedro Martins Baraty, Get2C (Portugalia)

Jak wygląda przyszłość neutralna emisyjnie? Pedro Martins

Baraty zaprezentował nowy portugalski plan dążenia do

neutralności emisyjnej i pomógł zrozumieć koncepcję śladu

węglowego netto na rok 2050. Rzeczony plan w modelowy

sposób przedstawia ścieżki rozwoju w czterech kluczowych

sektorach oraz uwzględnia przekrojowe problemy społeczne.

Osiągnięcie niezbędnego poziomu transformacji

niskoemisyjnej wymaga współpracy ze strony wszystkich

zainteresowanych i szczebli rządowych.

Przesłanie Pedro Baraty dla działaczy lokalnych brzmi:

przełomowe technologie niezbędne do osiągnięcia

neutralności emisyjnej pozwolą na ponowne przeniesienie

punktu ciężkości kształtowania polityki oraz kontroli na

poziom lokalny, w szczególności w energetyce, transporcie i

gospodarce odpadami. Siłę napędową tej transformacji stanowią więc gminy.

Najnowsze informacje dotyczące planu Portugalii są dostępne tutaj.

„Przejście do świata neutralnego emisyjnie odbywa się na naszych oczach. Trzeba aktywnie kształtować tę transformację, nie można po prostu pozostawić rzeczy samym sobie”. Dr. Silke Karcher (BMU)

„Ważną uboczną korzyścią neutralności emisyjnej jest to, że staniemy się autonomiczni energetycznie!” Pedro Martins Barata (Get2C)

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

4

Ścieżki transformacji lokalnej

Dyskusja moderowana przez Stéphane Dupas (Energy Cities); oświadczenia burmistrzów o celach w związku ze

zmianami klimatu wygłosili: Leszek Tabor (burmistrz Sztumu, Polska), Przemysław Major (burmistrz Cieszyna,

Polska), Susanne Geils (burmistrzyni Ritterhude, Niemcy) oraz Piotr Zając (wiceprezydent Zamościa, Polska)

Stéphane Dupas zgodził się, że samorządy lokalne stanowią

siłę napędową zmian i często są wręcz ambitniejsze od rządów

krajowych. Mają znaczny wpływ na sektory i narzędzia

kluczowe do planowania zmniejszenia emisji gazów

cieplarnianych; mogą wpływać na mobilność w miastach i

lokalną produkcję energii, planowanie wykorzystania ziemi

oraz budownictwo mieszkaniowe (np. osiedle Bahnstadt w

Heidelbergu), mogą także inicjować sieci współpracy i

wspierać lokalne inicjatywy na rzecz neutralności emisyjnej.

Struktury takie jak Porozumienie Burmistrzów wspierają gminy

w kształtowaniu odpowiednich długofalowych strategii i

wdrażania działań klimatycznych. Ale miasta nie mogą działać

niezależnie od innych szczebli rządowych. Mniej niż 10%

łącznej emisji CO₂ podlega bezpośrednio samorządom

lokalnym. Miasta liczą na to, że ramy polityki i prawa krajowego umożliwią im realizację zamierzonych

celów.

Po wykładzie i komentarzach na scenę weszli burmistrzowie z wybranych gmin uczestniczących w

BEACON i przedstawili działania na rzecz energooszczędnych i zdrowych miast przyjaznych dla klimatu.

„Miasta są siłą sprawczą działań klimatycznych – często ich plany są konkretniejsze od planów na szczeblu krajowym!” Stéphane Dupas (Energy Cities)

„Walczymy z ubóstwem energetycznym, bo cele klimatyczne to cele społeczne”. Leszek Tabor (burmistrz Sztumu)

„Instalujemy panele słoneczne i pracujemy nad strategią na rzecz

e-mobilności”. Przemysław Major

(burmistrz Cieszyna)

„Skupiamy się na partycypacji

obywatelskiej”. Susanne Geils

(burmistrzyni Ritterhude)

„Budujemy nowe ścieżki rowerowe i tworzymy punkty wypożyczania rowerów”. Piotr Zając (wiceprezydent Zamościa)

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

5

Sesja warsztatowa I

SW 1: Walka z ubóstwem energetycznym: kiedy działania klimatyczne spotykają się z

potrzebami społecznymi

Prelegenci: Andreea Vornicu-Chira, miasto Cluj-Napoca (Rumunia), Sam Nierop, Europejskie Obserwatorium

Ubóstwa Energetycznego / Navigant

Działanie na rzecz sprawiedliwej i słusznej transformacji energetycznej staje się coraz ważniejszym

wyzwaniem, bowiem 50 milionów Europejczyków „nie jest w stanie odpowiednio ogrzać własnych

domów lub dostarczać do nich innych niezbędnych usług energetycznych po przystępnych cenach”

(Europejska Sieć Współpracy Energetycznej).

Czego się dowiedzieliśmy:

Prezentacja: Ubóstwo energetyczne

SW 2: Finansowanie lokalnych działań klimatycznych i energetycznych

Prelegenci: Moritz Schäfer, Navigant; Peter Schilken, Energy Cities; Václav Šebek, SEVEn; Jarolav Klusák, miasto

Litomierzyce (Czechy); Piotr Zając i Katarzyna Urbańczyk, miasto Zamość (Polska)

Jak gminy europejskie mogą mobilizować niezbędne inwestycje na rzecz działań klimatycznych mimo

napiętych budżetów? Eksperci i przedstawiciele miast omawiali różne możliwości uruchomienia

inwestycji poprzez wykorzystanie funduszy europejskich, partnerstw z jednostkami sektora prywatnego i

własnych funduszy gminnych. Moritz Schäfer przedstawił uczestnikom aktualną propozycję nowego

budżetu UE na lata 2021 - 2027 oraz związane z nim możliwości finansowania dla władz lokalnych,

podkreślając, że UE weryfikuje wszystkie własne programy i inwestycje co do zgodności z celami działań

na rzecz klimatu.

Dane mogą być użyteczne, ale nie najważniejsze. Grupom społecznym narażonym na ubóstwo energetyczne często brakuje zaufania do władz i informacji o świadczeniach mieszkaniowych. Ponadto mogą wystąpić wyzwania prawne (np. użycie nielegalnych źródeł ogrzewania).

Jednym z rozwiązań jest współpraca z pracownikami socjalnymi oraz szkolenie osób ze środowisk docelowych, organizacji mieszkaniowych lub pozarządowych, by chodząc od drzwi do drzwi rozpowszechniali informacje o dostępnym wsparciu i wskazówki w zakresie energooszczędności.

Programy edukacyjne i uświadamiające mogą pomóc w unikaniu niekorzystnych przyzwyczajeń. Dostarczanie darmowej energii nie zmienia wzorców zachowań.

„Cel Zrównoważonego Rozwoju (SDG) nr 7 jest podstawową zasadą, która powinna przyświecać przyszłym rozwiązaniom!” Andreea Vornicu-Chira (Cluj-Napoca)

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

6

Litomierzyce

Jaroslav Klusák przedstawił fundusz oszczędzania energii swojego miasta. Co można zrobić i jak? Można tworzyć lokalne fundusze energetyczne, by środki uzyskane z działań na rzecz oszczędzania energii inwestować w nowe projekty, tj. motywować szkoły czy przedszkola do oszczędzania energii. W Litomierzycach budżet taki zmienia się co roku. Wskazówki praktyczne: Gromadzenie i analizy danych dokonuje miejski pełnomocnik ds. energii, który także przygotowuje i nadzoruje wdrażanie nowych projektów. Urzędnicy gminni zaangażowani w projekty mogą otrzymać dodatki motywacyjne.

Zamość

Piotr Zając i Katarzyna Urbańczyk przedstawili sposób, w jaki Zamość pozyskał fundusze europejskie. Co można zrobić i jak? Miasto Zamość współfinansowało wiele różnych projektów z funduszy europejskich, m. in. zrównoważoną mobilność miejską, oświetlenie publiczne, energooszczędne remonty budynków oraz energię odnawialną dla domów jednorodzinnych. Wskazówki praktyczne: Projekty na rzecz zmian środowiskowych i klimatycznych mają duże szanse na otrzymanie finansowania. Współpraca władz lokalnych, regionalnych i krajowych ma zasadnicze znaczenie dla tworzenia atrakcyjnych projektów. Warto inwestować w zasoby ludzkie w celu napisania dobrego projektu, np. poprzez obsadzenie gminnych stanowisk zadaniowych wykwalifikowanym personelem.

Peter Schilken nakreślił strategiczne ścieżki wykorzystania własnych funduszy gminnych do finansowania

działań przeciwko zmianom klimatycznym.

Druga część sesji była dyskusją przy okrągłym stole, gdzie

uczestnicy mieli możliwość uczenia się od przedstawicieli

samorządów lokalnych i ekspertów zaangażowanych w

udane praktyki finansowania oraz wymiany opinii.

Václav Šebek omówił temat zawierania umów w zakresie

poprawy efektywności energetycznej (Energy Performance

Contracting; EPC). EPC umożliwia finansowanie narzędzi

służących do oszczędzania energii z oszczędności uzyskanych

przez zmniejszenie zużycia energii. W takiej umowie firma

zewnętrzna zobowiązuje się do podjęcia właściwych działań.

Wykonawca ten pokrywa koszty zastosowania

odpowiednich narzędzi poprzez obniżenie kosztów

operacyjnych. Oszczędności energii są gwarantowane,

ponieważ wykonawca otrzymuje wynagrodzenie wyłącznie wtedy, gdy taka oszczędność rzeczywiście

wystąpi. Kolejną zaletą takiego rozwiązania jest to, że wykonawca zapewnia kompleksowe usługi w

pakiecie. Wyzwaniem jest konieczność obszernych przygotowań i dokumentacji. Sposób ten jest

odpowiedni jedynie do poprawy wydajności w większych obiektach publicznych (tzn. pakiet różnych

działań). Ponieważ wyłonienie wykonawcy odbywa się w drodze przetargu, to kryteria wyboru, zakres

zlecenia oraz regulamin dla wykonawcy są bardzo ważne. Często zatrudnia się ekspertów, by pomóc

gminom w zarządzaniu procedurą EPC.

Udane praktyki finansowania:

Prezentacja: Finansowanie lokalnych działań klimatycznych

„Niech budżet gminy będzie przyjazny dla klimatu!” Peter Schilken (Energy Cities)

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

7

Zajmowanie się lokalnymi problemami jest skuteczniejsze niż prezentacja wpływów globalnych, np. topniejących lodowców. Może to pozytywnie wpłynąć na akceptację obywateli dla działań na rzecz klimatu.

Władze lokalne powinny przekazywać informacje o spodziewanych zjawiskach klimatycznych swoim obywatelom, a jednocześnie pokazywać zdolność do dostarczenia rozwiązań: „Podejmujemy działania w sprawie zmiany klimatu, robimy to dla Was”.

Kierowanie uwagi obywateli na problemy bieżące nie tylko przynosi korzyści, ale także tworzy presję środowiskową i wpływa na wzrost świadomości w danej społeczności.

SW 3: Uświadamianie konieczności łagodzenia zmian klimatycznych poprzez odniesienia do

sytuacji bieżącej

Referent: Inga Menke, Climate Analytics

Ustalenia ze sprawozdania ostatniego Międzynarodowego Panelu ds. Zmian Klimatu (International Panel

on Climate Change, IPCC) określają najważniejsze oddziaływania zmian klimatu z punktu widzenia gmin

europejskich: powodzie, burze i susze; które powodują straty gospodarcze i uszkodzenia budynków.

Inga Menke przedstawiła, jak nasze obecne działania będą wpływać na przyszłe pokolenia. Jednak już

teraz susze, silne deszcze czy burze, niszczą domy i destabilizują produkcję rolną. „Zmiana klimatu to

nowa norma. Zwiększa się prawdopodobieństwo występowania zjawisk takich jak gorące lato 2018

roku”, powiedziała Menke. Samorządy lokalne muszą przyjrzeć się obawom obywateli i dostarczyć im

rozwiązań w zakresie zapobiegania takim scenariuszom.

Dyskusje w grupach o niektórych zagrożeniach środowiskowych wykazały, na ile zmiana klimatu już

wpływa na liczne gminy uczestniczące w BEACON i na regiony w Europie.

Czego się dowiedzieliśmy:

Prezentacja: Informowanie o zjawiskach

klimatycznych

“Doświadczamy skrajnych zjawisk pogodowych w coraz większym wymiarze. W moim rodzinnym miasteczku zawsze uprawiano wiśnie i winogrona. W ostatnich latach plony były najgorsze od 80 lat i ludzie boją się o swoje dochody”. Teodora Stanisheva (Narodowy Fundusz EcoFund, Bułgaria)

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

8

Sztum Jak praktycznie ułatwić sprawiedliwy dostęp do energii w przypadku pilotażowej spółdzielni energetycznej dla 8-rodzinnego budynku?

Inteligentne pomiary są kluczowe do monitorowania zaopatrzenia w energię i zapotrzebowania na nią oraz unikania konfliktów wśród członków spółdzielni.

Członkowie otrzymują ustaloną ilość energii z ogniw fotowoltaicznych odpowiednio do swoich udziałów, a pozostała część ich zapotrzebowania pokrywana jest po cenach rynkowych.

Łączenie ogniw fotowoltaicznych z kogeneracją gazową dla produkcji ciepła, by zwiększyć samowystarczalność budynku

Bydgoszcz Jak zrównoważyć deficyt energetyczny miasta w zimie, by osiągnąć samowystarczalność?

Zapraszanie inwestorów prywatnych do udziału w spółdzielni i budowy elektrowni jest ryzykowne

Należy rozważyć magazynowanie energii na zimę (duże koszty)

Negocjacje z dużymi klientami, by zmniejszyć zapotrzebowanie energetyczne w zimie

Zmiana cen energii w krytycznym okresie zapotrzebowania (zima)

Studia przypadków

Sesje z serii„studia przypadków” umożliwiły wybranym gminom przedstawienie własnych działań na rzecz

łagodzenia zmian klimatu i specyficznych wyzwań w niewielkich grupach kolegów i ekspertów.

Studium przypadku A: Polska - lokalna produkcja energii i rynki energetyczne

Referenci: Leszek Tabor i Michał Mroczkowski, miasto Sztum, Polska; Tomasz Bońdos, miasto Bydgoszcz, Polska

W Polsce pojawiły się nowe ramy wspierania produkcji

i zużycia energii na poziomach lokalnych: klastry

energetyczne. Klastry to porozumienia pomiędzy gminami,

dostawcami energii, instytucjami badawczo-rozwojowymi,

obywatelami, formalnymi i nieformalnymi grupami interesów

i/lub organizacjami pozarządowymi, których celem jest

lokalna produkcja i wykorzystanie energii. Dzięki temu wiele

polskich miast szuka sposobów na stworzenie własnego

ekologicznego rynku energetycznego. Sztum stworzył klaster

energetyczny złożonyz podmiotów gminnych, organizacji

pozarządowych, uniwersytetów i przedsiębiorstw

prywatnych. Pojawiły się kwestie techniczne dotyczące

optymalnej instalacji, a także pytania związane z

uzasadnionym zużyciem energii.

W Bydgoszczy gmina dokonała kilku inwestycji w lokalną produkcję energii, jednak ma problem ze

zrównoważeniem zaopatrzenia energetycznego w skali całego roku.

Czego się dowiedzieliśmy:

Prezentacja: lokalna produkcja energii

„Naszym celem jest stworzenie samowystarczalnego obszaru miejskiego do roku 2030, a jednocześnie zmniejszenie wykluczenia społecznego” Michał Mroczkowski (miasto Sztum)

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

9

Łączenie danych z różnych źródeł może generować nowe informacje mające znaczenie dla kwestii adaptacji klimatycznej/ograniczenia zmian klimatu. Może to być pomocne np. w celu zapobiegania pożarom.

Dobre i wiarygodne zarządzanie danymi wymaga stałych uaktualnień i kalibracji.

Kampanie informacyjne mogą zachęcać mieszkańców do korzystania z powszechnie dostępnych danych

Zagregowane dane mogą pomóc w ominięciu wymogów w zakresu ochrony danych

Wszystkie podmioty zainteresowane transformacją energetyczną powinny uczestniczyć w gromadzeniu i wykorzystywaniu (powszechnie dostępnych) danych.

Studium przypadku B: Czechy - otwarte zarządzanie danymi środowiskowymi

Referent: Jiri Tencar, miasto Písek, Czechy

Miasto Písek inwestuje w wizję przemiany w zrównoważone miasto inteligentne. Jednym

z fundamentów strategii jest otwarte zarządzanie danymi środowiskowymi. Jiri Tencar przedstawił

aktualne wysiłki w celu stworzenia internetowego portalu danych energetycznych, publikującego dane

dotyczące ciepła, elektryczności i zużycia wody w budynkach administracji miejskiej na interaktywnej

mapie. Zaprezentował też miejską mapę wrażliwości cieplnej. Szczegóły na stronie internetowej miasta

Písek: http://www.smart.pisek.eu

Czego się dowiedzieliśmy:

Prezentacja: zarządzanie danymi środowiskowymi

Studium przypadku C: Niemcy – Młodzieżowy Strajk Klimatyczny; jak włączać młodzież w

miejskie działania na rzecz klimatu?

Prelegentka: Severine Wolff, miasto Eberswalde, Niemcy

W ramach Młodzieżowego Strajku Klimatycznego (ang. „Fridays for Future“, FfF) uczniowie na całym

świecie opuszczają lekcje w piątki, by uczestniczyć w demonstracjach i wzywać liderów politycznych do

działań przeciwko zmianom klimatu. W Eberswalde demonstracje FfF rozpoczęły się w styczniu 2019

roku i trwają do dziś. Gmina popiera inicjatywę uczniów, mimo że miasto zostało postawione przed

dylematem prawnym, ponieważ uczęszczanie do szkoły jest obowiązkowe. Severine Wolff z Eberswalde

przedstawiła problematykę adekwatnego reagowania na ruch FfF.

„Należy udostępniać dane możliwie wielu osobom, dzieląc się ważnymi informacjami!” Jiri Tencar (miasto Písek)

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

10

Otwarty dialog z obywatelami jest kluczowy – władze lokalne powinny słuchać tego, co uczniowie mają do powiedzenia, i nawiązać z nimi kontakt!

Różne przypadki wymagają różnych rozwiązań – nie ma uniwersalnej formuły. Należy sprawdzić, co można wdrożyć w danej gminie, oraz zadbać o przejrzystość trwających już działań.

Należy skupić się na tym, jak umożliwić działanie ruchom takim jak Młodzieżowy Strajk Klimatyczny. Można zapewnić wsparcie techniczne, miejsca spotkań czy pomoc w zakresie logistyki i cateringu.

Gminy uczestniczące w BEACON zasadniczo wspierają Młodzieżowy Strajk Klimatyczny i doceniają jego

potencjał jako inspirację dla wszystkich! Potrzeba jednak lepszej komunikacji pomiędzy młodymi ludźmi

a samorządami lokalnymi, by móc zająć się problemami obywateli.

Czego się dowiedzieliśmy:

Prezentacja: Działania na rzecz Młodzieżowego Strajku Klimatycznego

Sesje warsztatowe III

SW 4: Strategie zrównoważonej mobilności na rzecz rozwoju lokalnego

Prelegentka: Jessica le Bris, Green City Experience

W jaki sposób gminy mogą rozwijać projekty

zrównoważonej mobilności pomagające w zwiększaniu

atrakcyjności miasta i wspieraniu lokalnych sektorów

sprzedaży detalicznej i turystyki? Krótki quiz

wprowadzający zaprezentował fakty dotyczące często

niedocenianego znaczenia rowerzystów dla dobrej

jakości życia w centrach miast. Przesiadka z auta na

rower z perspektywy firm może mieć liczne zalety, w

tym zmniejszenie rocznych kosztów operacyjnych.

Jessica Le Bris przedstawiła niemieckie przykłady na to,

jak docierać do grup docelowych takich jak praktykanci

w obszarach wiejskich, sektor turystyczny czy

pracownicy administracji publicznej.

„Sprawmy, by lokalne działania stały się widoczne! Uczniowie nie wiedzą, co już obecnie robimy w celu ograniczenia zmian klimatu. Otwiera to nową ścieżkę uczestnictwa”. Carla Guerreiro (miasto Setúbal)

„Trzeba dać ludziom okazję do doświadczenia nowych możliwości poruszania się! Zorganizowaliśmy projekt dla młodych praktykantów, którzy z początku niechętnie korzystali z rowerów elektrycznych. Jednakże po testowaniu ich przez kilka dni chcieli je zatrzymać!” Jessica Le Bris (Green City Experience)

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

11

Badania wskazują, że akceptacja dla jazdy na rowerze wzrasta – pora, by podjąć ten trend i pokierować zmianami!

Jazda rowerem niesie z sobą szereg korzyści, jak zmniejszone zapotrzebowanie na przestrzeń i mniejsze koszty operacyjne, a także wzrost znaczenia śródmieści i sklepów detalicznych.

Należy tworzyć grupy podobnie myślących osób, spółek i inwestorów, które mogą pomagać w przedstawianiu rozwiązań (np. próbne jazdy samochodami elektrycznymi)

Sieci gmin przyjaznych dla rowerzystów mogą ułatwić komunikację na wszystkich poziomach.

Jak wykazano, inicjowanie małych projektów i próbnego korzystania z samochodów napędzanych

elektrycznie czy rowerów powoduje wzrost akceptacji i zapotrzebowania na zrównoważone środki

transportu. Dyskusja w grupach dotyczyła takich działań w gminach uczestniczących w projekcie

BEACON.

Czego się dowiedzieliśmy:

Quiz: Zalety jazdy na rowerze dla firm i rozwoju lokalnego

Prezentacja: Zrównoważona mobilność dla rozwoju lokalnego

SW 5: Zachęcanie do oszczędzania energii w szkołach

Prelegenci: Florian Kliche, Niezależny Instytut ds. Środowiska (UfU) i Milko Mladenov, burmistrz dzielnicy Ljulin w

Sofii, Bułgaria

Ta sesja podkreśliła czynniki sukcesu oraz korzyści

z wprowadzania i wdrażania projektów oszczędzania energii

w budynkach użyteczności publicznej i szkołach. Florian Kliche

przedstawił przykłady szkół w Niemczech, gdzie udało się

zaoszczędzić 220 000 EUR dzięki ulepszonym systemom

energetycznym i grzewczym. Aby wdrażanie oszczędzania

energii w szkołach udawało się, ważne jest, by konsultować się

z ekspertami zewnętrznymi oraz włączać do projektu

nauczycieli, uczniów i członków obsługi technicznej.

W ramach studiów przypadków z dzielnicy Ljulin w Sofii,

Bułgaria, przenoszono nowoczesne modele biznesowe na

lokalne sektory publiczne oraz zwiększano odpowiedzialność

zaangażowanych podmiotów. Głównym filarem projektu była

„W Kalamacie budujemy dobrą infrastrukturę rowerową, z której korzysta wiele osób – szczególnie w dziedzinie turystyki!” Vassileios Dionysopoulos (miasto Kalamata)

„Konserwacja budynków po remoncie jest tak samo ważna, jak sam remont”. Kamelia Georgieva (Ecofund Bułgaria)

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

12

Oszczędzanie pieniędzy jest możliwe i powinno być wskazywane jako korzyść dodatkowa.

Istotnym czynnikiem sukcesu projektów jest planowanie długofalowe oraz zachęta (finansowa).

Długofalowy sukces można osiągnąć, jeżeli metody oszczędzania energii zostaną włączone do programu nauczania.

Bardzo ważna jest integracja wszystkich osób – personel techniczny i grono pedagogiczne, a także różne szczeble polityczne muszą połączyć siły.

zmiana zachowania. W projekcie uczestniczyło 13 szkół. Każda z nich zdołała zmniejszyć

zapotrzebowanie energetyczne o 7% i korzystała z coachingu podczas sesji edukacyjnych. Burmistrzowi

Milko Mladenovowi udało się nie tylko zaoszczędzić pieniądze, ale także poprawić dobrostan swoich

obywateli oraz wnieść wkład w globalne działania na rzecz klimatu, czym zdobył sobie wielki szacunek w

obrębie społeczności.

Czego się dowiedzieliśmy:

Prezentacja: Oszczędzanie energii w szkołach

Wizyta w terenie: Osiedle domów pasywnych „Bahnstadt” w Heidelbergu

Prelegent: Stefan Rees, Wydział Urbanistyki, miasto Heidelberg

Dzielnica „Bahnstadt” w Heidelbergu jest obecnie

największym na świecie osiedlem domów pasywnych.

Na dawnym placu przeładunkowym o powierzchni 116 ha

wzniesiono nowe osiedle zbudowane zgodnie z zasadami

zrównoważonego rozwoju, mogące pomieścić nawet 6000

mieszkańców. Nowa dzielnica powstała po to, by

jednocześnie zaradzić wzrostowi liczby mieszkańców

miasta, w celu regeneracji miasta oraz złagodzenia zmian

klimatycznych. Uczestnicy wizyty w ternie mieli możliwość

zwiedzenia okolicy i zdobycia informacji na temat

innowacyjnej architektury.

Prezentacja: osiedle Bahnstadt w Heidelbergu

„Udało nam się już zaoszczędzić 7% zużycia energii w szkole im. Indiry Gandhi – zarówno dzięki remontowi budynku, jak i inicjatywom edukacyjnym!” Milko Mladenov (burmistrz dzielnicy Ljulin, Sofia)

Pomimo deszczu uczestnicy chcieli uzyskać informacje o nowej dzielnicy i zobaczyć ją na własne oczy.

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

13

„Ruchy takie jak Młodzieżowy Strajk Klimatyczny już teraz pokazują, że presja jest duża – musimy już teraz przejąć odpowiedzialność za przyszłość naszą i kolejnych pokoleń” – João Mourato

Sesja końcowa

Podsumowanie wyników konferencji: Evi Tzanakaki (Centrum

Odnawialnych Źródeł Energii i Oszczędzania Energii, Grecja), João

Mourato (FCiências.ID, Portugalia) i Sylwia Słomiak (Związek Gmin

Dorzecza Wisłoki, Poland), moderowane przez Sonję van Renssen

Podczas sesji końcowej główni słuchacze Evi Tzanakaki, João

Mourato i Sylwia Słomiak wypowiedzieli się na temat wiadomości

uzyskanych w trakcie konferencji.

Konferencja pokazała ducha współpracy, który jest niezbędny,

by złagodzenie zmian klimatu się powiodło: uczestnicy w

czasie sesji warsztatowych i przerw budowali sieć współpracy i

wymieniali się informacjami dla dobra działań klimatycznych

w swoich miastach. W ciągu dnia zaprezentowano szereg

małych, lecz ambitnych kroków.

Gminy uczestniczące w BEACON łączy motywacja do dalszego

rozwijania działań na rzecz klimatu: w centrum uwagi znajdują

się poprawa warunków życia i oszczędności ekonomiczne.

Pola działania takie jak rozwiązywanie kwestii ubóstwa

energetycznego oraz zwiększanie energooszczędności

w szkołach umożliwiają równoległą realizację celów

klimatycznych i społecznych.

Argumenty te stanowią klucz do docierania do lokalnych

społeczności. Jest to wyzwanie, jakiemu większości gmin

jeszcze nie udało się sprostać. W jaki sposób gminy mogą

współpracować z ludnością miejscową, która nie zna ryzyka i

efektów związanych ze zmianą klimatu? Samorządy lokalne

muszą przedstawiać konkretne sposoby działania oraz

przedstawiać nowe wzorce zachowania. Zmiana sposobu

myślenia to wielkie wyzwanie!

Łączenie sił może pomóc w wykorzystywaniu funduszy

i dostępie do informacji. Współpraca pomiędzy gminami,

jak widać na przykładzie Związku Gmin Dorzecza Wisłoki,

może być efektywną strategią, w szczególności dla mniejszych

gmin.

Gminy mogą korzystać z sieci współpracy takich jak BEACON,

by znaleźć podobne sobie jednostki oraz istniejące już rozwiązania

– nadszedł więc czas, by działać!

Więcej zdjęć z konferencji dostępnych jest tutaj.

„Małe i średnie gminy mogą dokonywać zmian, nie zawsze muszą to być duże miasta. Na poziomie krajowym trzeba bardziej podkreślać lokalne możliwości podejmowania działań na rzecz klimatu”.

– Sylwia Słomiak

„Działania lokalne nie będą skuteczne, jeśli obywatele się w nie nie zaangażują! W Grecji motywujemy mieszkańców gmin, podkreślając korzyści finansowe”.

– Evi Tzanakaki

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

14

Lista uczestników konferencji

Jeżeli chcą Państwo nawiązać kontakt z uczestnikami konferencji, prosimy o wiadomość: beacon@adelphi.de

Imię Nazwisko Nazwa gminy / organizacji Kraj

Theodoros Agryropoulos Dorida Grecja

Konstantinos Antonopoulos Dorida Grecja

Myrthe Baijens Filderstadt Niemcy

Magdalena Bauer adelphi Niemcy

Iudit Bere-Semeredi Timisoara Rumunia

Tomasz Bońdos Bydgoszcz Polska

Kristen Brand Navigant Niemcy

Alexandra Bussler FCiências.ID Portugalia

Urszula Byczek Jasło Polska

Tomáš Chmelík Přeštice Czechy

Jan Cieslar Rožnov pod Radhoštěm Czechy

Ana Cristina Costa Braga Portugalia

José Maria Costa Viana do Castelo Portugalia

Ivaylo Dachev Veliko Tarnovo Bułgaria

Kristina Dely Energy Cities Francja

Vasileios Dionysopoulos Kalamata Grecja

Stéphane Dupas Energy Cities Niemcy

Yordana Eneva Pavel Banya Bułgaria

Katarzyna Fornal - Urbańczyk Zamość Polska

Thomas Freitag Pirna Niemcy

Susanne Geils Ritterhude Niemcy

Quentin Genard E3G Belgia

Vladimir Georgiev Samokov Bułgaria

Kamelia Georgieva-Nikolova National Trust Ecofund Bułgaria

Uwe Heitkamp Magazine ECO123 Portugalia

Samuel Held EUKI (GIZ) Niemcy

Simona Iliescu Ramnicu Valcea Rumunia

Silke Karcher Niemieckie Federalne Ministerstwo Środowiska Niemcy

Beata Kempa Bydgoszcz Polska

Florian Kliche UfU (Niezależny Instytut ds. Środowiska) Niemcy

Jaroslav Klusák Litomierzyce Czechy

Iwona Korohoda Polska Sieć Energie Cities Polska

Martina Krčová Kněžice Czechy

Jessica Le Bris Green City Experience Niemcy

Julia Legelli adelphi Niemcy

Anastasios Liapis Farsala Grecja

Sigrid Lindner Navigant Niemcy

©2018 BEACON | Wszelkie prawa zastrzeżone.

15

Ornella Maggi adelphi Niemcy

Przemysław Major Cieszyn Polska

Miha Mariana Deva Rumunia

Pedro Martins Barata Get2C Portugalia

Inga Menke Climate Analytics Niemcy

Alexandre Moreira Ansião Portugalia

João Mourato FCiências.ID Portugalia

Michał Mroczkowski Sztum Polska

Ulrich Müller Ritterhude Niemcy

Sam Nierop Navigant Holandia

Perry Oehmigen adelphi Niemcy

Marie Peřinková Prachatice Czechy

Wojciech Piękoś Jasło Polska

Elpida Polychroni CRES Grecja

Miloš Prokýšek Písek Czechy

Camelia Rață OER Rumunia

Ciurte Rodica Zalau Rumunia

Carlos Santos Setúbal Portugalia

Ilias Savvakis Agios Dimitrios Grecja

Moritz Schäfer Navigant Niemcy

Peter Schilken Energy Cities Niemcy

Lisa Schneider adelphi Niemcy

Heiner Schwarz-Leuser Schwäbisch Hall Niemcy

Václav Šebek SEVEn Czechy

Camille Serre adelphi Niemcy

Sylwia Słomiak Związek Gmin Dorzecza Wisłoki Polska

Liviu Stanciu Alba Iulia Rumunia

Teodora Stanisheva Krajowy Fundusz Ecofund Bułgaria

Lisa Strauch adelphi Niemcy

Dimitrios Sykaras Agios Dimitrios Grecja

Leszek Tabor Sztum Polska

Irina Tatu OER Rumunia

Jiří Tencar Písek Czechy

Evi Tzanakaki CRES Grecja

Jan Venclík Písek Czechy

Andreea Vornicu Cluj-Napoca Rumunia

Sebastian Witte Arnsberg Niemcy

Severine Wolff Eberswalde Niemcy

Rupert Wronski Deutsche Umwelthilfe e. V. Niemcy

Piotr Zając Zamość Polska

Michail Zouloufos Syros Grecja